Luận văn Lạm phát và tác động của lạm phát tới nền kinh tế Việt Nam

Chia sẻ: Nguyễn Tuấn Anh | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:60

Thêm vào BST

Báo xấu

135
lượt xem 35
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Lạm phát là một khái niệm kinh tế đã xuất hiện từ lâu, gắn liền với sự ra đời và phát triển của tiền tệ. Quá trình phát triển tiền tệ ghi nhận nhiều sự thay đổi trong cách định nghĩa lạm phát, từ việc giảm hàm lượng kim loại so với giá trị danh nghĩa của tiền khi mà tiền tệ còn tồn tại chế độ bản vị kim loại, cho đến khi xuất hiện các lý thuyết về lạm phát và mỗi lý thuyết có một cách nhìn nhận và đánh giá riêng về hiện tương kinh...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Lạm phát và tác động của lạm phát tới nền kinh tế Việt Nam

BÀI THẢO LUẬN LÝ THUYẾT TÀI CHÍNH TIỀN TỆ Đề tài: Lạm phát và tác động của lạm phát tới nền kinh tế Việt Nam. Danh sách các thành viên: 1. Nguyễn Việt Long (Nhóm trưởng) 2. Dư Thu Hà 3. Lê Thế Cao 4. Nguyễn Duy Khanh 5. Đỗ Thị Minh Huệ BÀI LÀM
1 LÍ LUẬN CHUNG VỀ LẠM PHÁT 1.Khái niệm lạm phát Lạm phát là một khái niệm kinh tế đã xuất hiện từ lâu, gắn li ền v ới s ự ra đời và phát triển của tiền tệ. Quá trình phát triển ti ền t ệ ghi nh ận nhi ều s ự thay đổi trong cách định nghĩa lạm phát, từ việc giảm hàm lượng kim lo ại so v ới giá trị danh nghĩa của tiền khi mà tiền tệ còn tồn tại chế độ bản vị kim loại, cho đến khi xuất hiện các lý thuyết về lạm phát và mỗi lý thuy ết có một cách nhìn nhận và đánh giá riêng về hiện tương kinh tế này. • Quan điểm của K. Marx: “Lạm phát là việc tràn đầy các kênh và các luồng lưu thông những tờ giấy bạc thừa” • Quan điểm của P. Samuelson: “Lạm phát xảy ra khi mức chung của giá cả và chi phí tăng” • Quan điểm của M. Friedman: “Lạm phát luôn luôn và bao giờ cũng là một hiện tượng kinh tế -xã hội chung hay căn bệnh kinh niên của những nước có sử dụng tiền tệ hiện đại. Vậy lạm phát là gì? Có nhiều quan điểm khác nhau nh ưng h ầu h ết các nhà kinh tế học đều đưa ra một đặc điểm chung về lạm phát đó là “hi ện t ượng giá cả tăng nhanh, liên tục và kéo dài làm cho tiền tệ mất giá so với hàng hóa và dịch vụ”. Lạm phát là một phạm trù kinh tế gắn liền với nền kinh tế hàng hóa ti ền tệ, còn sản xuất hàng hóa và lưu thông tiền tệ thì còn lạm phát. V ấn đề chỉ là kiềm chế lạm phát ở mức độ nào là hợp lý, bởi lạm phát ở mức hợp lý còn có tác dụng kích thích sản xuất và tiêu dùng.  Lạm phát được định nghĩa là sự gia tăng liên tục m ức giá chung của nền kinh tế trong một khoảng thời gian.
• Mức giá chung của nền kinh tế là giá trung bình của tất c ả các hàng hoá và dịch vụ trong nền kinh tế. Do vậy, khi xảy ra l ạm phát không có nghĩa là tất cả mọi hàng hoá và dịch vụ của nền kinh tế đều tăng giá. Có th ể m ột vài mặt hàng giảm giá nhưng mặt hàng khác tăng giá đủ mạnh vẫn có th ể gây nên lạm phát. • Lạm phát cũng có thể hiểu là sự suy giảm s ức mua trong n ước c ủa đồng nội tệ. Nền kinh tế có lạm phát, một đơn v ị ti ền t ệ có th ể mua ngày càng ít hàng hoá, dịch vụ hơn. Hay hiểu nôm na là khi có lạm phát chúng ta phải chi ngày càng nhiều đồng nội tệ hơn cho giỏ hàng hoá và dịch vụ cố định. Trái ngược với lạm phát là giảm phát. Bên cạnh khái niệm lạm phát, ta còn th ường gặp khái ni ệm gi ảm phát và thiểu phát, vậy đâu là sự khác nhau giữa hai hiện tượng này? • Giáo sư David N. Hyman cho rằng giảm phát là sự suy giảm m ức giá chung của tổng thể các hàng hoá và dịch vụ. Còn hai nhà kinh tế học nổi tiếng P.A Samuelson và W.D. Nordhaus cũng có quan điểm tương tự: giảm phát là hiện tượng trái ngược với lạm phát, giảm phát xảy ra khi mức giá chung của các hàng hoá, dịch vụ giảm.  Vậy bản chất của giảm phát là sự suy giảm liên tục c ủa m ức giá chung của các hàng hoá, dịch vụ. Khi giảm phát xảy ra, sức mua của tiền tệ tăng. • Giảm phát là hiện tượng ít gặp đối với các nền kinh t ế nên ng ười ta d ễ nhầm lẫn khái niệm này với thiểu phát. Để phân biệt, chúng ta sẽ xem xét khái niệm thiểu phát. Theo thuyết "lạm phát giá cả", lạm phát là sự tăng lên của giá cả nói chung còn giảm phát là sự giảm của giá cả nói chung, như vậy khái niệm thiểu phát không tồn tại . Thuyết "lưu thông tiền tệ" mà những đại diện tiêu biểu là Milton Friedman, J. Bodin lại
cho rằng việc đưa quá nhiều tiền vào lưu thông làm giá cả tăng gây ra lạm phát. Còn nếu lượng tiền trong lưu thông quá ít khiến giá cả giảm gọi là thiểu phát. Khi xảy ra thiểu phát, ch ỉ số giá c ả giảm t ức là t ốc đ ộ tăng của chỉ số giá là âm. Giảm phát là trường hợp xảy ra ngược lại đối với lạm phát. Khi chỉ số giá các năm sau càng cao hơn năm trước thì lạm phát xuất hiện; nếu chỉ số giá ở các thời điểm nghiên cứu đều cao hơn thời điểm được chọn làm mốc, nhưng càng về sau chỉ số giá càng thấp hơn thời điểm trước đó và đây là biểu hiện của gi ảm phát. Trongthời kì thiểu phát, chỉ số giá không những càng về sau càng gi ảm mà còn thường xuyên ở mức thấp hơn so với mức giá năm gốc. • Giảm phát là tình trạng mức giá chung của nền kinh t ế gi ảm xu ống liên tục. Cũng có thể nói giảm phát là lạm phát với giá trị âm. Gi ảm phát thường xuất hiện khi kinh tế suy thoái hay đình đốn. 2. Phương pháp đo lường lạm phát Để đo lường lạm phát người ta sử dụng chỉ tiêu tỷ lệ lạm phát được tính bằng phần trăm thay đổi của mức giá chung. Trong đó: : Tỷ lệ lạm phát thời kỳ t (có thể tháng, quí, năm) . : Mức giá chung của thời kỳ t. 2.1 Mức giá chung Không tồn tại một phép đo chính xác duy nhất ch ỉ số lạm phát, vì giá tr ị của chỉ số này phụ thuộc vào tỷ trọng mà người ta gán cho mỗi hàng hóa trong chỉ số, cũng như phụ thuộc vào phạm vi khu vực kinh tế mà nó được th ực hi ện. Các phép đo phổ biến của chỉ số lạm phát ph ụ thuộc vào mỗi n ền kinh t ế ch ọn
chỉ tiêu nào trong các chỉ tiêu dưới đây làm mức giá chung, Tuy nhiên, ở Việt Nam để tính chỉ số lạm phát chúng ta thường chỉ quan tâm đến chỉ số điều chỉnh- DGDP Và chỉ số giá tiêu dùng- CPI để đo lường mức giá chung. • Chỉ số điều chỉnh DGDP C hỉ số điều chỉnh DGDP được tính bằng tỷ số giữa GDP danh nghĩa và GDP thực tế.Nó phản ánh mức giá hiện hành so với mức giá năm c ơ s ở. Ch ỉ s ố điều chỉnh GDP ở những năm sau (thời kỳ sau) phản ánh sự gia tăng của GDP danh nghĩa so với năm gốc, nó chỉ cho biết sự thay đổi sản lượng do giá thay đổi chứ không cho biết sự gia tăng của GDP thực tế. Ví dụ: DGDPt = 120 có nghĩa là mức giá chung năm t tăng 20% so với năm trước. • Chỉ số giá sinh hoạt (CLI) là sự tăng trên lý thuyết giá cả sinh hoạt của một cá nhân so với thu nhập, trong đó các chỉ số giá tiêu dùng (CPI) được giả định một cách xấp xỉ. Các nhà kinh tế học tranh luận với nhau là có hay không việc một CPI có thể cao hơn hay thấp hơn so với CLI dự tính. Đi ều này đ ược xem như là "sự thiên lệch" trong phạm vi CPI. CLI có th ể được điều chỉnh bởi "sự ngang giá sức mua" để phản ánh những khác biệt trong giá cả của đất đai hay các hàng hóa khác trong khu vực (chúng dao động một cách rất l ớn t ừ giá c ả thế giới nói chung). • Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đo giá cả các hàng hóa hay được mua bởi "người tiêu dùng thông thường" một cách có lựa chọn. Trong nhiều qu ốc gia công nghiệp, những sự thay đổi theo phần trăm hàng năm trong các ch ỉ s ố này là con số lạm phát thông thường hay được nhắc tới. Các phép đo này th ường đ ược sử dụng trong việc chuyển trả lương, do những người lao động mong mu ốn có khoản chi trả (danh định) tăng ít nhất là bằng hoặc cao hơn t ỷ l ệ tăng c ủa CPI.
Đôi khi, các hợp đồng lao động có tính đến các điều chỉnh giá cả sinh hoạt, nó ngụ ý là khoản chi trả danh định sẽ tự động tăng lên theo sự tăng của CPI, thông thường với một tỷ lệ chậm hơn so với lạm phát thực tế (và cũng ch ỉ sau khi lạm phát đã xảy ra). Chỉ số giá tiêu dùng- CPI đo lường mức giá trung bình c ủa gi ỏ hàng hoá và dịch vụ mà một người tiêu dùng điển hình mua. CPI của một năm (th ời kỳ) nào đó chính là tỷ số giữa giá trị (chi phí) giỏ hàng của năm đó và giá tr ị (chi phí) gi ỏ hàng của năm cơ sở nhân với 100. Chỉ số giá tiêu dùng thường được dùng để theo dõi sự thay đổi của chi phí sinh hoạt theo thời gian. Nó phản ánh xu thế và mức độ biến động của gía bán lẻ hàng hoá tiêu dùng và dịch vụ dùng trong sinh hoạt của dân cư và các hộ gia đình. CPI tăng có nghĩa là mức giá trung bình tăng. CPI được tính theo công thức: Trong đó: : Là chỉ số giá tiêu dùng năm t. n: Số hàng hoá và dịch vụ của trong giỏ hàng hoá. : Là giá hàng hoá i thời kỳ (năm) t. : Là giá hàng hoá i thời kỳ (năm) cơ sở. : Là lượng hàng hoá của hàng hoá i trong năm cơ sở. Ví dụ: CPIt = 150 có nghĩa là so với năm gốc thì m ức giá chung đã tăng lên là 50%. • Chỉ số giá sản xuất (PPI) đo mức giá mà các nhà sản xuất nhận được không tính đến giá bổ sung qua đại lý hoặc thuế doanh thu. Nó khác với CPI là
sự trợ cấp giá, lợi nhuận và thuế có thể sinh ra một điều là giá trị nh ận đ ược bởi các nhà sản xuất là không bằng với những gì người tiêu dùng đã thanh toán. Ở đây cũng có một sự chậm trễ điển hình giữa sự tăng trong PPI và bất kỳ sự tăng phát sinh nào bởi nó trong CPI. Rất nhiều người tin rằng đi ều này cho phép một dự đoán gần đúng và có khuynh hướng của lạm phát CPI "ngày mai" d ựa trên lạm phát PPI ngày "hôm nay", mặc dù thành ph ần c ủa các ch ỉ s ố là khác nhau; một trong những sự khác biệt quan trọng phải tính đến là các dịch vụ. • Chỉ số giá bán buôn đo sự thay đổi trong giá cả các hàng hóa bán buôn (thông thường là trước khi bán có thuế) một cách có lựa chọn. Chỉ s ố này rất giống với PPI. • Chỉ số giá hàng hóa đo sự thay đổi trong giá cả của các hàng hóa một cách có lựa chọn. Trong trường hợp bản vị vàng thì hàng hóa duy nh ất được s ử dụng là vàng. Khi nước Mỹ sử dụng bản vị lưỡng kim thì chỉ số này bao gồm cả vàng và bạc. • Chỉ số giảm phát (điều chỉnh) GDP dựa trên việc tính toán của tổng s ản phẩm quốc nội: Nó là tỷ lệ của tổng giá trị GDP giá th ực tế (GDP danh đ ịnh) với tổng giá trị GDP của năm gốc, từ đó có thể xác định GDP của năm báo cáo theo giá so sánh hay GDP thực). Nó là phép đo mức giá cả được sử dụng rộng rãi nhất. Các phép khử lạm phát cũng tính toán các thành ph ần c ủa GDP nh ư chi phí tiêu dùng cá nhân. Tại Mỹ, Cục Dự trữ Liên bang đã chuyển sang sử dụng khử lạm phát tiêu dùng cá nhân và các phép khử lạm phát khác đ ể tính toán các chính sách kiềm chế lạm phát của mình. • Chỉ số giá chi phí tiêu dùng cá nhân (PCEPI). Trong "Báo cáo chính sách tiền tệ cho Quốc hội" sáu tháng một lần ("Báo cáo Humphrey-Hawkins") ngày 17 tháng 2 năm 2000, Federal Open Market Committee (FOMC) nói rằng ủy ban
này đã thay đổi thước đo cơ bản về lạm phát của mình từ CPI sang "chỉ số giá cả dạng chuỗi của các chi phí tiêu dùng cá nhân". So sánh chỉ số giá tiêu dùng CPI và chỉ số điều chỉnh DGDP Cả hai đều đo lường mức giá chung của nền kinh tế. Tuy nhiên, chỉ số điều chỉnh DGDP đo lường mức giá trung bình của tất cả các hàng hoá và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra ở trong nước, còn CPI đo l ường mức giá trung bình của mọi hàng hoá, dịch vụ mà một mà một hộ gia đình/một người điển hình tiêu dùng. CPI có được nhờ so sánh giá của một giỏ hàng hoá và dịch vụ cố định ở năm tính toán so với năm cơ sở.Giỏ hàng này thường được cố định trong nhiều năm.Trong khi đó DGDP có được nhờ so sánh gía của những hàng hoá và dịch vụ được sản xuất ra trong năm hiện hành với giá của nh ững hàng hoá ấy trong năm cơ sở. Do vậy, nhóm hàng hoá và dịch vụ dùng để tính DGDP luôn thay đ ổi theo thời gian. Nếu giá của tất cả hàng hoá và dịch vụ thay đổi với cùng một tỷ lệ thì có đẳng thức: DGDP = CPI. Ngược lại DGDP # CPI.Thông thường, CPI và tỷ lệ lạm phát tỷ lệ thuận với giá lương thực, thực phẩm. Do giỏ hàng hoá, dịch vụ của chúng ta lương thực, thực phẩm chiếm tỷ trọng lớn. CPI không phải là thước đo chi phí sinh hoạt hoàn hảo vì 3 lý do sau: (1) CPI không tính đến sự gia tăng sức mua của đồng tiền do s ự xuất hiện của hàng hoá mới đem lại. (2) Nó không đo lường được những thay đổi về chất lượng của hàng hoá và dịch vụ trong giỏ hàng hóa tiêu dùng. (3) Nó không tính đến trường hợp người tiêu dùng sử dụng hàng hoá thay thế có giá rẻ hơn tương đối theo thời gian.
Trong thực tế ở Việt Nam, chúng ta thường hay sử dụng ch ỉ s ố giá tiêu dùng hơn là chỉ số điều chỉnh DGDP hơn. Chỉ số giá tiêu dùng th ường được sử dụng nhằm điều chỉnh các biến số kinh tế để loại trừ ảnh hưởng của lạm phát. 2.2. Công thức tính tỷ lệ lạm phát như sau: Trong đó: : Là chỉ số giá tiêu dùng của năm t. 3. Phân loại lạm phát. 3.1 Định lượng • Giảm phát ( Deflation) • Thiểu phát (Low inflation) • Lạm phát vừa phải ( Normal inflation) • Lạm phát phi mã ( High inflation) • Siêu lạm phát  Thiểu phát Thiểu phát trong kinh tế học là lạm phát ở tỷ lệ rất thấp. Đây là một vấn nạn trong quản lý kinh tế vĩ mô. Ở Việt Nam, nhiều người th ường nhầm lẫn thiểu phát với giảm phát. Không có tiêu chí chính xác tỷ lệ lạm phát bao nhiêu phần trăm một năm trở xuống thì được coi là thiểu phát. Ở Việt Nam th ời kỳ 2002-2003, t ỷ l ệ l ạm phát ở mức 3-4 phần trăm một năm nhiều nhà kinh tế học Việt Nam cho r ằng đây là thiểu phát.
 Lạm phát vừa phải Lạm phát vừa phải đặc trưng bởi giá cả tăng chậm và có th ể đoán bi ết trước được. Đối với các nước đang phát triển lạm phát ở mức một con số (l ớn hơn 4%) được coi là lạm phát vừa phải. Với lạm phát vừa phải là mức lạm phát bình thường nền kinh tế trải qua và ít gây tác động tiêu cực đến n ền kinh tế.Trong trường hợp này, lạm phát không phải là mối lo ngại. Mọi người v ẫn sẵn sang giữ tiền để thực hiện giao dịch và ký các hợp đ ồng dài h ạn b ằng đ ồng nội tệ.  Lạm phát phi mã (Lạm phát cao) Lạm phát phi mã là tình trạng tăng mức giá chung của nền kinh t ế với tốc độ hai hay ba chữ số một năm. Lạm phát phi mã là mức lạm phát nguy hiểm.Nếu nền kinh tế trong tình trạng lạm phát phi mã trong một th ời gian dài sẽ gây ra những biến dạng kinh tế nghiêm trọng.Đồng tiền bị mất giá nhanh, người ta chỉ giữ tiền vừa đủ để thực hiện những giao dịch cần thi ết cho nhu cầu hằng ngày. Tích trữ hàng hoá, mua bất động sản và s ử dụng vàng và các đồng ngoại tệ mạnh để làm phương tiện thanh toán cho các giao dịch có giá trị lớn và tích luỹ tài sản trở nên an toàn và được ưa chuộng. mức không ki ểm soát được như trường hợp siêu lạm phát. Việt Nam và các nước chuyển đổi từ cơ chế kế hoặch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường đều phải đối mặt với lạm phát phi mã trong những năm đầu thực hiện cải cách.  Siêu lạm phát Siêu lạm phát là lạm phát "mất kiểm soát", tỷ lệ lạm pháp đặc biệt cao, một tình trạng giá cả tăng nhanh chóng khi tiền t ệ mất giá tr ị.Không có đ ịnh nghĩa chính xác về siêu lạm phát được chấp nhận ph ổ quát. Một định nghĩa đ ơn
giản là chỉ số lạm phát hàng tháng từ 50% trở lên. Trong cách dùng không chính thức thì thuật ngữ này được áp dụng cho chỉ số lạm phát thấp hơn nhiều. Siêu lạm phát có một số điều kiện để xảy ra như sau: (1) Chỉ xuất hiện trong các hệ thống sử dụng tiền pháp định. (2) Nhiều cuộc siêu lạm phát xuất hiện sau chiến tranh do s ự căng th ẳng của ngân sách chính phủ. (3) Khủng hoảng nợ. Đặc điểm chung của mọi nền kinh tế khi xảy ra siêu lạm phát là s ự gia tăng quá mức của cung tiền, do tài trợ thâm hụt ngân sách quá lớn. Khi l ạm phát cao xảy ra lại kéo theo tình trạng thâm hụt ngân sách tr ầm tr ọng h ơn có th ể không kiểm soát được. Do lạm phát cao dẫn đến giảm mạnh nguồn thu t ừ thu ế tính theo phần trăm so với GDP từ đó tiếp tục làm tăng thâm h ụt ngân sách và đẩy lạm phát tiếp tục leo thang. Người ta thường dùng bốn tiêu chí đ ể xác đ ịnh siêu lạm phát, đó là người dân không muốn giữ tài sản của mình ở d ạng ti ền; giá cả hàng hóa trong nước không còn tính bằng nội t ệ n ữa mà b ằng m ột ngo ại tệ ổn định; các khoản tín ‘2dụng sẽ tính cả mức mất giá cho dù th ời gian tín dụng là rất ngắn; lãi suất, tiền công và giá cả được gắn với ch ỉ số giá và t ỷ l ệ lạm phát cộng dồn trong ba năm lên tới 100 phần trăm. 3.2 Định tính: • Lạm phát cân bằng (Balanced inflation) • Lạm phát không cân bằng (Unbalanced inflation) • Lạm phát dự đoán được ( Predicted inflation) • Lạm phát không dự đoán được ( Unpredicted inflation) ♦ L¹m ph¸t c©n b»ng vµ kh«ng c©n b»ng :
L¹m ph¸t ®îc gäi lµ c©n b»ng khi nã t¨ng t¬ng øng víi thu nhËp . NghÜa lµ sù tån t¹i cña l¹m ph¸t , kh«ng ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng cña nh©n d©n . Ngîc l¹i , l¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng khi nã t¸c ®éng ®Õn ®êi sèng cña ngêi lao ®éng .Nã lµm cho hä giµu h¬n , nÕu tØ lÖ l¹m ph¸t nhá h¬n tØ lÖ t¨ng cña thu nhËp . Vµ lµm cho hä nghÌo ®i nÕu tØ lÖ l¹m ph¸t lín h¬n tØ lÖ t¨ng cña thu nhËp trong giai ®o¹n Êy. L¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng lµ lo¹i x¶y ra phæ biÕn nhÊt ♦ L¹m ph¸t dù ®o¸n tríc vµ l¹m ph¸t bÊt thêng Khi l¹m ph¸t x¶y ra trong kho¶ng thêi gian ®ñ dµi , t©m lý vµ sù chê ®îi cña nh©n d©n ®· trë thµnh qu¸n tÝnh , ngêi ta ®· sèng quen dÇn víi l¹m ph¸t . Nh÷ng n¨m tiÕp theo trë ®i , viÖc nÒn kinh tÕ sÏ cã l¹m ph¸t víi cïng tØ lÖ nh vËy lµ chuyÖn b×nh thêng vµ gÇn nh ®îc tin ch¾c , ®îc ®o¸n tríc , ®îc chê ®îi . Ngêi ta gäi ®©y lµ l¹m ph¸t dù ®o¸n tríc .Còng cã khi ngêi ta cã thÓ nh×n thÊy tr- íc vÒ l¹m ph¸t vµ tin r»ng nã sÏ x¶y ra ,bëi c¸c nguyªn nh©n cña nã ®· béc lé ®Çy ®ñ vµ râ rµng . Trong t×nh huèng nh vËy , ngêi ta còng s½n sµng chê ®îi vµ kh«ng bÊt ngê khi l¹m ph¸t x¶y ra .Nhng nÕu l¹m ph¸t bïng ra bÊt th×nh l×nh . Tr- íc ®ã kh«ng hÒ cã . VÝ dô nh nÒn kinh tÕ vèn quen víi tØ lÖ l¹m ph¸t thÊp , bçng nhiªn l¹m ph¸t vät lªn cao nh NhËt vµo n¨m 1978-1980 , t©m lý , cuéc sèng vµ thãi quen cña mäi ngêi ®Òu cha thÝch nghi ®îc víi l¹m ph¸t . Ngêi ta gäi ®©y lµ l¹m ph¸t bÊt thêng . L¹m ph¸t bÊt thêng dÔ g©y sèc cho cuéc sèng vµ mäi ngêi . Bëi nh©n d©n cha chuÈn bÞ vÒ mÆt t©m lý vµ chi tiªu ®Ó sèng thÝch nghi víi viÖc t¨ng gi¸ ®ét ngét . 4. Tác động của lạm phát, T¸c ®éng kinh tÕ x· héi cña l¹m ph¸t rÊt kh¸c nhau tuú thuéc vµo møc ®é l¹m ph¸t vµ kh¶ n¨ng dù ®o¸n chÝnh x¸c sù biÕn ®éng cña møc l¹m ph¸t .§iÒu nguy hiÓm cña l¹m ph¸t kh«ng chØ n»m ë møc ®é cña l¹m ph¸t mµ cßn ë sù xuÊt hiÖn bÊt ngê cña nã . Khi tØ lÖ l¹m ph¸t biÕn ®éng ngoµi dù tÝnh , nã t¹o nªn sù biÕn
®éng bÊt thêng vÒ gi¸ trÞ tiÒn tÖ vµ lµm sai lÖch toµn bé thíc ®o c¸c quan hÖ gi¸ trÞ , ¶nh hëng ®Õn mäi ho¹t ®éng cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi . 4.1.Hiệu ứng tích cực Nhà kinh tế đoạt giải Nobel James Tobin nhận định rằng lạm phát vừa phải sẽ có lợi cho nền kinh tế.Ông dùng từ "dầu bôi trơn" để miêu tả tác động tích cực của lạm phát. Mức lạm phát vừa phải làm cho chi phí thực tế mà nhà s ản xuất phải chịu để mua đầu vào lao động giảm đi. Điều này khuyến khích nhà sản xuất đầu tư mở rộng sản xuất.Việc làm được tạo thêm.Tỷ lệ thất nghiệp sẽ giảm. 4.2.Hiệu ứng tiêu cực Khi lạm phát xảy ra, thông thường thu nh ập th ực t ế giảm đi, dân c ư nghèo đi một cách tương đối. Cuộc sống trở nên khó khăn hơn. Tính chất của lạm phát có ảnh hưởng quan trọng đến tổn thất mà l ạm phát gây ra cho xã hội.Theo tính chất của lạm phát chúng ta chia l ạm phát làm hai loại là lạm phát được dự tính trước và lạm phát không được dự tính trước.Với mỗi loại thì tổn thất lại khác nhau. 4.2.1. Đối với lạm phát được dự tính trước • Chi phí mòn giày (shoe-leather cost) • Chi phí thực đơn (menu cost) • Phân bổ sai nguồn lực • Nhầm lẫn và bất tiện • Méo mó do hệ thống thuế gây ra Trong trường hợp lạm phát có thể được dự kiến trước thì các thực thể tham gia vào nền kinh tế có thể chủ động ứng phó với nó, mọi kho ản vay cũng như hợp đồng về các biến danh nghĩa đã được điều ch ỉnh phù hợp v ới l ạm phát
tuy vậy nó vẫn gây ra những tổn thất cho xã hội, đặc biệt là khi lạm phát ở mức cao. Khi giá trị đồng tiền bị giảm sút một cách nhanh chóng nh ưng được d ự báo trước, tiền dần mất đi chức năng là phương tiện trao đổi của mình.Trong tình hình đó, người dân cố gắng để tránh phải nắm giữ tiền. Họ tiêu xài tiền ngay khi họ vừa nhận được, các công ty trả lương ngay khi nhận được tiền từ bán hàng, Ví dụ như những năm 1920, khi lạm phát ở Đức đạt đến mức lạm phát phi mã (trên 50% một tháng), tiền lương được trả 2 lần mỗi ngày. Mặt khác, khi d ự báo được mức lạm phát sẽ tăng cao, người dân có xu hướng tìm kiếm một phương tiện thanh toán khác thay thế cho tiền (ví d ụ nh ư dùng ngo ại t ệ). Trong những năm 1980, khi lạm phát ở Israel đạt đến mức 1000% một năm, Đô la M ỹ trở thành một phần quan trọng tổng cung tiền của đất nước. Ngoài ra, trong giai đoạn lạm phát cao được dự báo trước, việc trao đổi hiện vật cũng trở nên nhiều hơn. Các hoạt động bị thúc đẩy bởi lạm một mức lạm phát cao đ ược dự báo trước sẽ làm hao phí một lượng lớn thời gian có ích và nh ững ngu ồn tài nguyên khác của xã hội. Thay bì người dân tập trung vào những hoạt động mà họ có lợi thế cạnh tranh nhằm tạo ra giá trị lớn nhất cho xã hội, họ lại có xu h ướng tìm loay hoay tìm kiếm những hoạt động hoặc cách thức để tránh bị thiệt hại khi lạm phát xảy ra. Lạm phát được dự báo trước chỉ trở thành một vấn đề thực sự nghiêm trọng khi nó xảy ra ở một tỷ lệ cao. Tuy nhiên cũng nhiều ví dụ về những bài học đắt giá khi lạm phát xảy ra, đặc biệt ở Nam Mỹ như Argentina, Brazil, Bolivia hay ở Mỹ trong giai đoạn những năm 70-80, khi m ức l ạm phát v ượt quá con số 10% năm.
4.2.2. Đối với lạm phát không dự kiến được Lạm phát không được dự báo trước là một vấn đề ngay cả ở mức lạm phát thấp. Lạm phát không dự kiến trước làm tái phân phối lại một cái độc đoán của cải giữa người đi vay và người cho vay, giữa chủ thuê lao động và người cho thuê lao động. Một sự tăng lên ngoài dự kiến của mức lạm phát s ẽ chuyển sức mua thật sự từ người cho vay sang người đi vay, và ngược lại. Sự tăng lên ngoài dự kiến của lạm phát sẽ làm giảm tiền lương th ực, GDP th ực và m ức s ử dụng lao động trong khi sự giảm xuống ngoài dự kiến của lạm phát làm tăng tiền lương thực, GDP thực và mức sử dụng lao động. Nhìn chung, lạm phát ngoài dự kiến gây ra những biến động phức tạp trong tiền lương, GDP th ực và tình hình kinh tế vĩ mô của quốc gia 4.3. Ảnh hưởng của Lạm phát tới các biến số khác của nền kinh tế: 4..3.1. Lãi suất tăng lên (Lạm phát và lãi suất danh nghĩa ở VN 2004-2012_ Tổng cục thống kê). T¸c ®éng ®Çu tiªn cña l¹m ph¸t lªn ®êi sèng kinh tÕ x· héi lµ nã lµm thay ®æi l·i suÊt. Vµ v× l·i suÊt ngµy nay t¸c ®éng ®Õn nhiÒu mÆt ®Õn thu nhËp , tiªu dïng , ®Çu t , cho nªn th«ng qua l·i suÊt , l¹m ph¸t t¸c ®éng ®Õn nhiÒu khÝa c¹nh cña ®êi sèng kinh tÕ vÜ m« vµ vi m« .
LS thực tế = LS danh nghĩa – Lạm phát §Ó gi÷ cho tµi s¶n nî vµ cã , cã hiÖu qu¶ kh«ng ®æi , hÖ thèng ng©n hµng sÏ lu«n cè g¾ng gi÷ cho l·i suÊt thùc tÕ æn ®Þnh . Nhng v× l·i suÊt thùc tÕ b»ng l·i suÊt danh nghÜa sau khi ®· trõ ®i tØ lÖ l¹m ph¸t . Nªn nÕu muèn cho l·i suÊt thùc tÕ kh«ng ®æi, l·i suÊt danh nghÜa ph¶i t¨ng cïng víi tØ lÖ l¹m ph¸t .khi c¸c ng©n hµng vµ hÖ thèng tµi chÝnh t¨ng l·i suÊt danh nghÜa theo l¹m ph¸t , hËu qu¶ mµ nÒn kinh tÕ ph¶i g¸nh lÊy lµ suy tho¸i vµ thÊt nghiÖp gia t¨ng .Khi l·i suÊt cµng t¨ng th× ®Çu t thùc tÕ cµng gi¶m . VÒ mÆt l©u dµi , sù c©n b»ng trªn thÞ trêng hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ sÏ kÐo c¶ l¹m ph¸t vµ l·i suÊt xuèng khi kh«ng cã sù can thiÖp cña NHT¦ . Nhng c¸i gi¸ ph¶i tr¶ lµ tiÒm n¨ng s¶n xuÊt bÞ l·ng phÝ . Sè viÖc lµm gi¶m vµ ®êi sèng nh©n d©n thªm khã kh¨n .
4.3.2.Phân phối thu nhập quốc dân không bình đẳng, Khi l¹m ph¸t t¨ng lªn , tæng thu nh©ph danh nghÜa t¨ng lªn , nhng trong ®ã chøa ®ùng sù ph©n phèi l¹i gi÷a c¸c nhãm d©n c víi nhau , gi÷a giíi chñ vµ ngêi lµm c«ng , gi÷a ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay vµ gi÷a chÝnh phñ víi ngêi ®ãng thuÕ . Nói chung lạm phát tác động đối với phân phối thu nh ập ở m ức đô nào còn phải phụ thuộc ở nhiều yếu tố và nhiều nhóm tác nhân kinh t ế. Khóa luận xin nêu đưa ra 1 số hướng tác động như sau: * Tác động tới người cho vay và người đi vay: Khi nền kinh tế có lạm phát thì mối quan hệ giữa người vay và người cho vay được xem xét theo lãi suất thực. Thu nhập được chuyển từ người đi vay sang người cho vay khi lạm phát trong thực tế khác với mức lạm phát d ự ki ến và ngược lại.Chênh lệch giữa lạm phát thực tế và lạm phát dự kiến càng cao thì mức độ phân phối càng nhiều. Muốn tránh được sự phân phối lại này thì quá trình cho vay ph ải đ ược xác đ ịnh theo lãi suất thả nổi, mức lãi suất này phải luôn luôn được xác đ ịnh theo công thức:
Lãi suất thả nổi= Lãi suất thực + tỷ lệ lạm phát * Tác động giữa người hưởng lương và ông chủ: Nói chung tốc độ tăng tiền công hầu như chậm hơn so với tốc độ tăng c ủa giá. Vì vậy những người lao động hưởng lương bao giờ cũng bị thiệt thòi và ng ười được lợi là các ông chủ. Quá trình phân phối này chỉ không diễn ra khi t ốc đ ộ tăng của tiền công bằng với tốc độ tăng của giá. * Tác động giữa người mua và người bán tài sản tài chính Đa số các loại tài sản tài chính có mức lãi suất danh nghĩa c ố đ ịnh. Nh ư v ậy khi có lạm phát xảy ra người nắm trong tay lượng trái phiếu sẽ bị thiệt và người lợi sẽ là người phát hành trái phiếu. * Tác động giữa người mua và người bán tài sản thực Những người bán tài sản thực để lấy tài sản tài chính hoặc tiền mặt trước khi lạm phát xảy ra thì khi có lạm phát những người bán sẽ bị thiệt thòi và người được lợi là người mua. Nếu lạm phát xảy ra thì người bán hàng trả góp cũng rất thiệt thòi… nói chung thì phần thiệt của người bán được chuyển sang cho người mua. * Tác động giữa các doanh nghiệp với nhau Do tỷ lệ tăng giá hàng hóa trong khi lạm phát không giống nhau, vì vây nh ững doanh nghiệp nào mà sản xuất và tồn kho nh ững mặt hàng có t ỷ l ệ tăng giá chậm sẽ bị thiệt thòi. * Giữa chính phủ và công chúng Đa phần thì khi xảy ra lạm phát thu nhập của công chúng sẽ chuy ển sang tay chính phủ. Vì 3 lý do sau : (1) chính ph ủ nợ dân chủ y ếu là d ưới d ạng tài s ản tài chính và món nợ này lại không nhỏ; (2) các khoản chi trả lương, trợ cấp… thường cố định trong một thời gian dài, kể cả có thay đổi thì cũng không k ịp t ốc độ thay đổi của giá; (3) các hoạt động thuế lũy ti ến nh ư thu ế thu nh ập, s ẽ tăng
lên nhanh chóng, vì lạm phát đẩy thu nhập của dân chúng tăng lên và chịu ở mức thuế suất cao hơn. Tác động chính của về phân phối lại của lạm phát xảy ra thông qua ảnh hưởng của nó đối với giá trị thực trên của cải của mọi người. Nhìn chung “ l ạm phát không dự kiến được thường có xu hướng chuyển của cải t ừ tay ng ười ch ủ nợ sang tay con nợ, giúp người đi vay và làm thi ệt ng ười cho vay. Trong tr ường hợp lạm phát giảm xuống không lường trước được thì sẽ có ảnh h ưởng ng ược lại. Tuy nhiên lạm phát chỉ làm xáo trộn thu nhập và tài sản, phân ph ối l ại thu nhập giữa các nhóm dân cư một cách ngẫu nhiên với ảnh h ưởng hầu nh ư không đáng kế đối với bất kỳ một nhóm riêng lẻ nào” Th«ng thêng ®èi tîng ®i vay lµ c¸c nhµ kinh doanh . Thµnh phÇn cho vay cuèi cïng lµ nh©n d©n víi c¸c kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm nhá bÐ . L¹m ph¸t lµm cho c¸c nhµ kinh doanh cã ®îc phÇn thu nhËp t¨ng thªm do thiÖt h¹i cña c¸c thµnh phÇn nh©n nghÌo . §êi sèng nh©n d©n lao ®éng ®· khã l¹i cµng thªm khèn khã . Nh÷ng ngêi thõa tiÒn vµ giµu cã th× ®Çu c¬ tµi s¶n vµ hµng ho¸ , trong khi d©n ngheß kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó mua s¾m hµng tiªu dïng cho mét th¸ng th× hä cã thÓ mua hµng nói hµng ®Ó dù tr÷ , chê gi¸ lªn tïng ra b¸n . ChÝnh sù ®Çu c¬ nµy cµng lµm cho cung hµng ho¸ khan hiÕm vµ gi¸ c¶ cµng lªn c¬n sèt . Cuèi cïng lµ d©n lao ®éng kh«ng mua næi ngay c¶ hµng tiªu dïng cÇn thiÕt ®Ó sèng , trong khi nh÷ng kÎ ®Çu c¬ b¸n ra hµng ho¸ víi gi¸ cao vµ cµng trë nªn giµu cã h¬n . L¹m ph¸t nh thÕ cã thÓ dÉn ®Õn rèi lo¹n kinh tÕ vµ lµm cho hè ng¨n c¸ch thu nhËp gi÷a ngêi giµu vµ ngêi nghÌo thªm lín h¬n . Qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i thu nhËp , do l¹m ph¸t thêng lµ kh«ng hîp lý vµ lµm t¨ng thªm sù bÊt b×nh ®¼ng.
4.3.3. Ảnh hưởng tới cán cân thanh toán quốc tế L¹m ph¸t lµm cho chÝnh phñ ®îc lîi nhiÒu h¬n tõ thuÕ thu nhËp ®¸nh vµo nh©n d©n . ChÝnh phÇn thu nhËp thùc tÕ mµ nh©n d©n mÊt ®i ®· ch¹y vµo ng©n s¸ch cña chÝnh phñ , th× ngîc l¹i , trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i , nh÷ng kho¶n nî quèc gia cña chÝnh phñ ®èi víi c¸c níc sÏ trë nªn trÇm träng h¬n . ChÝnh phñ ®îc lîi trong níc nhng l¹i bÞ thiÖt ®èi víi nî níc ngoµi . V× l¹m ph¸t lµm tØ gi¸ hèi ®o¸i t¨ng vµ ®ång tiÒn trong níc trë nªn mÊt gi¸ nhanh h¬n so víi tiền tÖ níc ngoµi tÝnh trªn c¸c kho¶n nî . NÕu l¹m ph¸t trong níc kh«ng ®æi , l¹m ph¸t ë níc ngoµi t¨ng cao . T×nh tr¹ng ®ã sÏ lµm cho ®ång tiÒn néi ®Þa lªn gi¸ vµ chÝnh phñ sÏ vui mõng v× c¸c kho¶n nî níc ngoµi nhá l¹i . Tuy nhiªn ,c¸i lîi tõ viÖc gi¶m c¸c kho¶n nî kh«ng thÓ bï ®îc c¸c kho¶n thiÖt h¹i xuÊt khÈu vµ s¶n lîng .