Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Cải cách kinh tế ở Trung Quốc sau khi gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) và những gợi ý về chính sách cho việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA KINH TẾ

------------------------

NGUYỄN MẠNH CƢỜNG

CẢI CÁCH KINH TẾ Ở TRUNG QUỐC SAU KHI GIA

NHẬP TỔ CHỨC THƢƠNG MẠI THẾ GIỚI (WTO) VÀ

NHỮNG GỢI Ý VỀ CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM

Chuyên ngành : Kinh tế chính trị

Mã số : 5.02.01

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ CHÍNH TRỊ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN NGỌC THANH

Hà Nội - 2005

Môc lôc

Trang

PhÇn Më ®Çu ................................................................................................... 5

Ch ¬ng i: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ WTO VÀ KINH TẾ TRUNG

QUỐC ................................................................................................................................................... 8

1.1.WTO - MỤC TIÊU VÀ NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG ............................................... 8

1.1.1.Sự hình thành WTO ............................................................................. 8

1.1.2.Mục tiêu và nguyên tắc hoạt động của WTO .................................... 12

1.1.2.1.Mục tiêu của WTO ........................................................................ 13

1.1.2.2.Các nguyên tắc hoạt động của WTO .............................................. 13

1.2. BỐI CẢNH KINH TẾ CỦA TRUNG QUỐC ............................................................. 17

1.2.1.Tính tất yếu của hội nhập kinh tế quốc tế đối với Trung Quốc........ 17

1.2.2. Cơ hội và thách thức đối với Trung Quốc khi gia nhập WTO ........ 22

1.2.2.1.Cơ hội ............................................................................................ 22

1.2.2.2.Thách thức ..................................................................................... 23

1.3. ĐIỀU CHỈNH CHÍNH SÁCH VÀ CAM KẾT TRƢỚC KHI GIA NHẬP WTO

CỦA TRUNG QUỐC ......................................................................................................... 27

1.3.1. Điều chỉnh chính sách trƣớc khi gia nhập WTO của Trung Quốc ..... 27

1.3.2. Cam kết trƣớc khi gia nhập WTO của Trung Quốc ........................ 29

CHƢƠNG 2: CẢI CÁCH KINH TẾ Ở TRUNG QUỐC SAU KHI GIA NHẬP WTO .... 31

2.1.TIẾP TỤC CẢI CÁCH CHÍNH SÁCH KINH TẾ VÀ THỰC HIỆN CAM KẾT

CỦA TRUNG QUỐC SAU KHI GIA NHẬP WTO .......................................................... 31

2.1.1. Ngoại thƣơng ...................................................................................... 31

2.1.2. Đầu tƣ nƣớc ngoài.............................................................................. 34

2.1.3.Công nghiệp ........................................................................................ 36

2.1.4. Nông nghiệp ....................................................................................... 38

2.1.5.Hệ thống ngân hàng ............................................................................ 41

2.2. THỰC TRẠNG KINH TẾ TRUNG QUỐC SAU KHI GIA NHẬP WTO ............... 43

2.2.1. Tăng trƣởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế ..................................... 43

2.2.2.Công nghiệp ........................................................................................ 47

2.2.3. Nông nghiệp ....................................................................................... 55

2.2.4.Dịch vụ................................................................................................. 57

2.2.5. Ngoại thƣơng ...................................................................................... 66

2.2.6. Đầu tƣ nƣớc ngoài.............................................................................. 73

2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG ................................................................................................... 78

CHƢƠNG 3: BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA TRUNG QUỐC VÀ NHỮNG GỢI Ý

VỀ CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM KHI GIA NHẬP WTO............................................... 84

3.1.BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA TRUNG QUỐC ..................................................... 84

3.1.1.Chính sách thuế và áp dụng điều khoản bảo hộ phi thuế quan

thông dụng quốc tế ...................................................................................... 85

3.1.2. Đẩy mạnh thu hút đầu tƣ nƣớc ngoài ............................................... 87

3.1.3. Sáp nhập xí nghiệp, đẩy mạnh cải cách hệ thống doanh nghiệp

Nhà nƣớc ...................................................................................................... 88

3.1.4. Giải quyết vấn đề dƣ thừa lao động nông thôn ................................ 89

3.1.5. Chính sách tiền tệ .............................................................................. 91

3.2. QUÁ TRÌNH GIA NHẬP WTO CỦA VIỆT NAM .................................................... 93

3.2.1. Tính tất yếu và triển vọng gia nhập WTO của Việt Nam ................ 93

3.2.2.Thuận lợi và khó khăn khi Việt Nam gia nhập WTO....................... 95

3.3.2.1.Thuận lợi ....................................................................................... 95

3.2.2.2. Khó khăn ...................................................................................... 97

3.3. GỢI Ý VỀ CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM ............................................................. 99

3.3.1. Tăng cƣờng sự phối hợp giữa các Bộ, ngành ................................... 99

3.3.2. Chủ động mở cửa thị trƣờng trong nƣớc để mở cửa thị trƣờng

nƣớc ngoài .................................................................................................. 100

3.3.3. Xây dựng nền kinh tế thị trƣờng phát triển ................................... 102

3.3.4.Hoàn thiện hệ thống pháp luật kinh tế, thƣơng mại ....................... 106

3.3.5. Tăng cƣờng đội ngũ cán bộ có năng lực chuyên về các vấn đề hội

nhập kinh tế ............................................................................................... 108

3.3.6. Thực hiện các chƣơng trình đảm bảo xã hội .................................. 109

KẾT LUẬN ...................................................................................................................................... 111

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................................ 113

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết của đề tài:

Với tư cách là một tổ chức thương mại của tất cả các nước trên thế giới,

WTO thực hiện những mục tiêu đã được nêu trong lời nói đầu của hiệp định

GATT-1947 là nâng cao mức sống của nhân dân các nước thành viên, đảm bảo

việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thương mại, sử dụng có hiệu quả nhất

các nguồn lực của thế giới.

Đối với Trung Quốc, sau khi gia khi gia nhập WTO, Trung Quốc đã tiến

hành mậu dịch quốc tế theo nguyên tắc qui chế tối huệ quốc ổn định đa phương.

Với tư cách là một quốc gia đang phát triển, Trung Quốc được hưởng những chế

độ ưu đãi thông thường do WTO qui định, tức là những đãi ngộ đối với những

nước đang phát triển; đồng thời thuế quan và mức bảo hộ những ngành nghề còn

yếu của Trung Quốc được WTO cho phép cao hơn những nước phát triển.

Trung Quốc có trình độ phát triển kinh tế xã hội, phong tục tập quán vv...

có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam. Sau khi gia nhập WTO Trung Quốc

gặp một số khó khăn trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế như: hệ thống tài

chính – ngân hàng yếu kém, nền nông nghiệp lạc hậu, chưa phát triển đồng đều,

doanh nghiệp nhà nước hoạt động kém hiệu quả nhưng lại chiếm tỷ trọng lớn

trong nền kinh tế vv... Đây là những vấn đề mà Việt Nam cũng sẽ khó tránh khỏi

sau khi gia nhập WTO.

Việt Nam đang trong quá trình hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh

tế thế giới như gia nhập ASEAN, là thành viên của APEC, ASEM và đang trong

quá trình hoàn tất việc đàm phán gia nhập WTO. Vì vậy, việc nghiên cứu cải

cách chính sách kinh tế của Trung Quốc sau khi gia nhập WTO là rất cần thiết

và là những gợi ý về chính sách cho Việt Nam.

2.Tình hình nghiên cứu :

Cho đến nay đã có một số nghiên cứu về việc Trung Quốc gia nhập WTO

nhưng chưa có nghiên cứu nào đi sâu vào cải cách chính sách kinh tế của Trung

Quốc sau khi gia nhập WTO để từ đó đưa ra những gợi ý về chính sách cho Việt

Nam. Nghiên cứu của TS Trần Văn: Ảnh hưởng của việc Trung Quốc gia nhập

WTO và quan hệ kinh tế thương mại song phương giữa Trung Quốc và ASEAN.

Nghiên cứu của ông đã đề cập đến những thuận lợi và khó khăn mà thương mại

thế giới nói chung và thương mại song phương giữa Trung Quốc và ASEAN nói

riêng, trong đó có Việt Nam gặp phải sau khi Trung Quốc gia nhập WTO.

Nghiên cứu chưa đi sâu vào việc nghiên cứu các chính sách kinh tế cụ thể của

Trung Quốc mà chỉ đưa ra những kết quả về thương mại của Trung Quốc là

chính. Từ đó đưa ra những so sánh về ảnh hưởng của Trung Quốc đối với

thương mại thế giới trước và sau khi nước này ra nhập WTO. Nghiên cứu này

chưa đưa ra được những cải cách chính sách của Trung Quốc trong các lĩnh vực

sau khi gia nhập WTO để phát triển kinh tế của mình.

Ngoài ra còn một số nghiên cứu khác nhưng cũng chưa tập trung sâu vào

cải cách chính sách kinh tế của Trung Quốc sau khi gia nhập WTO để từ đó đưa

ra những gợi ý về chính sách cho Việt Nam.

3.Mục đích nghiên cứu :

Nghiên cứu cải cách chính sách kinh tế của Trung Quốc sau khi gia nhập

WTO trong các lĩnh vực ngoại thương, đầu tư nước ngoài, ngân hàng, nông

nghiệp, công nghiệp, dịch vụ vv... Trên cơ sở đó đưa ra những gợi ý về chính

sách cho Việt Nam.

4. Đối tƣợng nghiên cứu :

Nghiên cứu cải cách chính sách kinh tế của Trung Quốc sau khi gia nhập

WTO, tập trung vào các vấn đề: Ngoại thương, Đầu tư nước ngoài, Hệ thống

ngân hàng, Nông nghiệp, thực hiện cam kết vv...

5.Phạm vi nghiên cứu :

Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu những vấn đề trên từ khi Trung Quốc gia

nhập WTO đến nay.

6.Phƣơng pháp nghiên cứu :

Đề tài sử dụng các phương pháp: DVBC và DVLS, phương pháp thống

kê, tổng hợp, phân tích, so sánh.

7.Dự kiến những đóng góp của luận văn :

Những vấn đề chung về WTO và kinh tế Trung Quốc.

Làm rõ những nỗ lực tiếp tục cải cách chính sách kinh tế của Trung Quốc

sau khi gia nhập WTO, nghiên cứu vấn đề thực hiện các cam kết của Trung

Quốc sau khi ra nhập WTO như thế nào.

Rút ra những bài học kinh nghiệm quí báu cho Việt Nam là nước đang

trong quá trình gia nhập WTO. Trên cơ sở đó, đưa ra những gợi ý về chính sách

khi Việt Nam gia nhập WTO.

8. Bố cục của luận văn:

Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương :

Chương 1: Những vấn đề chung về WTO và kinh tế Trung Quốc.

Chương 2: Cải cách kinh tế ở Trung Quốc sau khi gia nhập WTO.

Chương 3: Bài học kinh nghiệm của Trung Quốc và những gợi ý về

chính sách cho Việt Nam khi gia nhập WTO.

Do đây là một chủ đề mới mẻ, bản thân còn nhiều hạn chế về kiến thức,

kinh nghiệm, nguồn tài liệu và thời gian nghiên cứu nên mặc dù đã hết sức cố

gắng nhưng luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong

nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo và các bạn quan tâm đến

đề tài này. Tôi xin chân thành cảm ơn TS.Nguyễn Ngọc Thanh - người đã tận

tình chỉ bảo và hướng dẫn tôi hoàn thành đề tài này.

CHƢƠNG 1

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ WTO

VÀ KINH TẾ TRUNG QUỐC

1.1.WTO - MỤC TIÊU VÀ NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG

1.1.1.Sự hình thành WTO

Năm 1944, khi chiến tranh thế giới thứ hai đang đi vào giai đoạn kết thúc

thì tại Bretton Woods, 44 quốc gia tư bản đã tổ chức một hội nghị quốc tế gọi là

hội nghị Bretton Woods. Tại hội nghị này, các quốc gia đã thành lập hai tổ chức

kinh tế là Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) và Ngân hàng tái thiết và phát triển quốc tế

(IBRD - Tiền thân của Ngân hàng thế giới sau này). Đồng thời đã đi đến một

quyết định là thành lập ra một Tổ chức Thương mại quốc tế, gọi tắt là ITO.

Trong khuôn khổ Liên hợp quốc, đã có 03 Hội nghị quốc tế được tổ chức

(London, tháng 10/1946; Geneva, tháng 08/1947; La Havana, từ tháng 11/1947

đến tháng 03/1948) nhằm soạn thảo ra văn kiện thành lập ITO có tên gọi là

“Hiến chương La Havana”. Mục tiêu của ITO được qui định trong Hiến chương

La Havana là tạo việc làm đầy đủ và tăng trưởng thương mại. Vì vậy, để đạt

được hai mục tiêu nói trên, Hiến chương đã đề ra bốn biện pháp hành động chủ

yếu: tái thiết và phát triển kinh tế; tất cả các nước đều được tiếp cận với các

nguồn cung cấp nguyên liệu và các yếu tố sản xuất khác trên cơ sở bình đẳng;

cắt giảm các trở ngại đối với thương mại quốc tế; hợp tác và tư vấn với ITO.

Tuy nhiên, quá trình đàm phàn để đi đến Hiến chương ITO đã cho thấy những

bất đồng sâu sắc giữa Mỹ, Tây Âu với các nước đang phát triển về mục tiêu và

những ưu tiên của ITO. Trong khi mục tiêu quan trọng nhất của Mỹ là mở cửa

thị trường các nước Tây Âu và Nhật Bản, nhất là hạn chế đến mức tối đa các

háng rào thuế quan, tự do hoá thương mại trên cơ sở bình đẳng và tối huệ quốc

thì các nước đang phát triển như Trung Quốc, Ấn Độ, Libăng... lại cương quyết

chống lại các điều khoản tối huệ quốc vì cho rằng các điều khoản này sẽ đặt

những nước trên rơi vào thế bình đẳng trên danh nghĩa nhưng lại bất bình dẳng

trên thực tế.

Chính những mâu thuẫn trên đã khiến cho Hiến chương La Havana

không bao giờ có hiệu lực và ITO cũng không bao giờ ra đời. Tuy nhiên, song

song với các vòng đàm phán cho việc ra đời ITO, thì tại Genever, ngày

30/10/1947, đại diện của 23 nước đã đi đến một thoả thuận cắt giảm thuế

quan đối với một nửa số hàng hoá trong thương mại quốc tế, đồng thời đã ký

kết Nghị định thư áp dụng tạm thời “Hiệp định chung về thuế quan và thương

mại”, gọi tắt là GATT 1947.

Chính việc Hiến chương La Havana không được phê chuẩn, nên Hiệp

định GATT với 38 điều đã được các nước áp dụng “tạm thời” trong hơn 40 năm

như là một Hiệp định đa phương duy nhất điều chỉnh các quan hệ thương mại

quốc tế. Sau gần nửa thế kỷ tồn tại và phát triển, GATT đã trở thành một thể chế

và pháp lý của nền thương mại quốc tế cũng như đã trở thành thể chế mậu dịch

đa phương quản lý và điều hành hoạt động mậu dịch của các nước sau khi tiến

trình thành lập Tổ chức Mậu dịch quốc tế bị đứt quãng. Tuy chỉ là một bản hiệp

định mang tính tạm thời song nó lại có tác dụng rất lớn trong việc đảm bảo và

thúc đẩy sự phát triển của nền mậu dịch quốc tế sau chiến tranh.

GATT đã trở thành “nôi đàm phán” của mậu dịch quốc tế, phát động và

thúc đẩy tiến trình tự do hoá mậu dịch giữa các nước, là nơi giải quyết các tranh

chấp quốc tế, điều hoà những mâu thuẫn và va chạm về mậu dịch quốc tế giữa

các nước.

GATT đã thông qua những chế độ và cơ chế về mậu dịch của các nước

đang phát triển, có một tác dụng nhất định trong việc thúc đẩy sự phát triển về

kinh tế và mậu dịch của các nước đang phát triển.

Hàng năm các thành viên nhóm họp để vạch ra chính sách cơ bản của

GATT, mỗi quốc gia thành viên có một phiếu. Chế độ đa phiếu được tôn trọng

nhằm tránh việc rời xa các nghĩa vụ cụ thể mà GATT qui định. Các tiểu ban hoà

giải được xác lập nhằm giải quyết các tranh chấp trong thương mại.

Từ năm 1947 đến năm 1994, đã có 8 vòng đàm phán thương mại đa

phương được tiến hành trong khuôn khổ GATT 1947. Nội dung của các vòng

đàm phán đã được mở rộng từ cắt giảm thuế quan và các biện pháp phi thuế

quan đến cải cách hệ thống pháp lý, cơ chế giải quyết tranh chấp của GATT.

Nhưng do trào lưu toàn cầu hoá kinh tế diễn ra ngày càng nhanh, mạnh và

sâu sắc trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội nên GATT đã bộc lộ nhiều bất

cập và hạn chế. Điều này chủ yếu biểu hiện ở những điểm sau:

Về vị trí, GATT chỉ là một bản hiệp định mang tính tạm thời chứ không

phải là một tổ chức quốc tế chính thức, không có tư cách chủ thể luật quốc tế. Vị

trí không chính thức này của GATT đã gây trở ngại cho nó trong việc tiến hành

các hoạt động thông thường, hạn chế nó trong việc phát huy chức năng của

mình, làm giảm bớt quyền lực của nó với tư cách là một tổ chức quản lý và điều

hoà các hoạt động mậu dịch quốc tế.

Phạm vi quản lý của GATT quá nhỏ hẹp vì chỉ hạn chế ở lĩnh vực mậu

dịch và kinh tế, mậu dịch dịch vụ phát triển hết sức nhanh chóng, ngày càng

đóng vai trò quan trọng. Hơn nữa sự phát triển của nền kinh tế thế giới ngày

càng mang đặc trưng của nền kinh tế tri thức, làm thế nào để bảo hộ quyền sở

hữu trí tuệ trong hoạt động thương mại quốc tế đã trở thành một chủ đề quan

trọng. Rõ ràng là thể chế GATT như vậy rất khó có thể đáp ứng nhu cầu phát

triển mậu dịch và kinh tế quốc tế.

Quy tắc của GATT rất không chặt chẽ, còn nhiều kẽ hở. Điều này chủ yều

thể hiện ở những điểm: thứ nhất, nội dung của rất nhiều qui tắc trong GATT còn

mơ hồ, thiếu những tiêu chuẩn rõ ràng; thứ hai, còn nhiều khoản ngoại lệ; thứ

ba, còn tràn lan nhiều biện pháp “Khu vực xám” như hạn chế xuất khẩu tự

nguyện, sắp xếp có trật tự... Chẳng hạn, ở nguyên tắc “không phân biệt đối xử”

được thể hiện trong điều khoản “tối huệ quốc”, theo đó không ưu đãi mậu dịch

đối với bất kỳ quốc gia nào hơn so với những thành viên khác ký kết GATT.

Nhưng trong các khu vực mậu dịch tự do (còn gọi là liên minh thuế quan –

Customs Unions) thì các thành viên trong khu vực hoặc trong liên minh điều

được ưu đãi hơn. Hay ở nguyên tắc “cấm trợ cấp cho xuất khẩu” có nghĩa là các

nhà sản xuất nội địa không được hưởng những lợi ích hoặc ưu đãi nào khiến họ

chiếm ưu thế trên thị trường nước ngoài. Ngoại lệ của nguyên tắc này dành cho

mặt hàng nông sản. Ngoài mặt hàng nông sản ra, nếu có trợ cấp ưu đãi khác thì

các nước được quyền áp dụng chính sách thuế quan phân biệt đối xử nhằm làm

đối trọng với những trợ cấp này, gọi là thuế quan bù trừ.

Những hạn chế trên đây trong các qui tắc của GATT đã ảnh hưởng

nghiêm trọng đến tính quyền uy và tính hiệu quả của thể chế mậu dịch đa

phương, nếu kéo dài sẽ gây biến động trong toàn bộ thể chế của GATT.

Trong cơ chế giải quyết tranh chấp của GATT còn tồn tại nhiều hạn chế

nghiêm trọng. Biểu hiện chủ yếu: quyền lực tổ chức, nhóm chuyên gia rất nhỏ,

quá trình giải quyết tranh chấp quá dài, sau khi kiểm tra, giám sát không có hiệu

lực. Đặc biệt là nguyên tắc “toàn thể nhất trí đồng ý” mà GATT sử dụng để giải

quyết tranh chấp, nguyên tắc khắt khe này đã dẫn đến hiện tượng kết quả giải

quyết tranh chấp của GATT không thể thực thi có hiệu quả. Như vậy, khi nước

thành viên, nhất là những nước thành viên có qui mô mậu dịch và thực lực kinh

tế hùng hậu vi phạm các nguyên tắc mậu dịch đa phương đã không bị trừng phạt

một cách đích đáng, do vậy thường xuyên đặt toàn bộ thể chế mậu dịch đa

phương trước nguy cơ tan rã.

Đứng trước những hạn chế nội tại không thể giải quyết của GATT và để

đáp ứng nhu cầu phát triển toàn cầu hoá mậu dịch và kinh tế quốc tế ngày càng

phức tạp, các bên tham gia vòng đàm phán Urugoay (1986 – 1993, 123 nước) đã

đi đến thống nhất quyết định thành lập một thể chế mậu dịch đa phương mới -

Tổ chức thương mại thế giới (World Trade Organization – WTO) vào ngày

01/01/1995.

WTO có trụ sở tại Geneva và Tổng cán sự đầu tiên là ông R.Ruggiero,

người Italia. Ngày 31/12/1994, các nước và khu vực tham gia GATT trước đây

sau khi đồng loạt tiếp nhận bản Hiệp định đàm phán Urugoay đã trở thành các

bên đầu tiên tham gia ký kết điều ước của WTO. WTO là tổ chức quốc tế lớn

nhất và đầu tiên trong việc thiết lập các thoả thuận và cam kết chung trên qui mô

toàn cầu trong lĩnh vực thương mại và phát triển kinh tế nói chung. WTO ra đời

đã đánh dấu sự ra đời của một thể chế mậu dịch đa phương mới, từ đó, mậu dịch

quốc tế đã bước vào một thời đại mới - thời đại của WTO.

1.1.2.Mục tiêu và nguyên tắc hoạt động của WTO

1.1.2.1.Mục tiêu của WTO

WTO có 3 mục tiêu sau:

Thúc đẩy tăng trưởng hàng hoá và dịch vụ trên thế giới, phục vụ cho sự

phát triển ổn định, bền vững và bảo vệ môi trường.

Thúc đẩy sự phát triển các thể chế thị trường, giải quyết các bất đồng và

tranh chấp thương mại giữa các nước thành viên trong khuôn khổ của hệ thống

thương mại đa phương, phù hợp với các nguyên tắc cơ bản của Công pháp quốc

tế; đảm bảo cho các nước đang phát triển và đặc biệt là các nước kém phát triển

nhất được thụ hưởng những lợi ích thực sự từ sự tăng trưởng của thương mại

quốc tế, phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế của các nước này và khuyến

khích các nước này ngày càng hội nhập sâu rộng hơn vào nền kinh tế thế giới.

Nâng cao mức sống, tạo công ăn, việc làm cho người dân các nước thành

viên, bảo đảm các quyền và tiêu chuẩn lao động tối thiểu được tôn trọng.

1.1.2.2.Các nguyên tắc hoạt động của WTO

Về phương diện pháp lý, định ước cuối cùng của vòng đàm phán Urugoay

ký ngày 15/04/1999 tại Marrakesh là một văn kiện pháp lý có phạm vi điều

chỉnh rộng lớn nhất và có tính chất kỹ thuật pháp lý phức tạp nhất trong lịch sử

ngoại giao và luật pháp quốc tế. Về dung lượng, các Hiệp định được ký tại

Marrakesh và các phụ lục kèm theo bao gồm 50.000 trang, trong đó riêng 500

trang quy định về các nguyên tắc và nghĩa vụ pháp lý chung của các nước thành

viên như sau: Hiệp định thành lập Tổ chức thương mại thế giới; 20 Hiệp định đa

phương về thương mại hàng hoá; 04 Hiệp định đa phương về thương mại dịch

vụ, sở hữu trí tuệ, giải quyết tranh chấp, kiểm điểm chính sách thươnng mại; 04

Hiệp định nhiều bên về Hàng không dân dụng, mua sắm của Chính phủ, sản

phẩm sữa và sản phẩm thịt bò; 23 tuyên bố và quyết định liên quan đến một số

vấn đề chưa đạt được thoả thuận trong vòng đàm phán Urugoay;

Tổ chức thương mại quốc tế được xây dựng trên nền tảng 4 nguyên tắc

pháp lý cơ bản là: tối huệ quốc, đãi ngộ quốc gia, mở cửa thị trường và cạnh

tranh công bằng.

Nguyên tắc tối huệ quốc (MFN)

Tối huệ quốc, viết tắt theo tiếng Anh là MFN ( Most Favoured Nation), là

nguyên tắc pháp lý quan trọng của WTO. Tầm quan trọng đặc biệt của MFN

được thể hiện ngay tại điều I của Hiệp định GATT. Nguyên tắc MFN được hiểu

là nếu một nước dành cho một nước thành viên một sự đối xử ưu đãi nào đó thì

nước này cũng phải dành sự ưu đãi đó cho tất cả các nước thành viên khác.

Thông thường, nguyên tắc MFN được quy định trong các Hiệp định thương mại

song phương. Khi nguyên tắc MFN được áp dụng đa phương đối với tất cả các

nước thành viên WTO thì cũng đồng nghĩa với nguyên tắc bình đẳng và không

phân biệt đối xử vì tất cả các nước sẽ dành cho nhau sự “đối xử ưu đãi nhất”.

Mặc dù được coi là “hòn đá tảng” trong hệ thống thương mại đa phương,

Hiệp định GATT 1947 và WTO vẫn quy định một số ngoại lệ và miễn trừ quan

trọng đối với nguyên tắc MFN. Ví dụ như điều XXIV của GATT quy định các

nước thành viên trong các Hiệp định thương mại khu vực có thể dành cho nhau

sự đối xử ưu đãi hơn mang tính chất phân biệt đối xử với các nước thứ ba, trái

với nguyên tắc MFN. GATT 1947 cũng có hai miễn trừ về đối xử đặc biệt và ưu

đãi hơn với các nước đang phát triển. Miễn trừ thứ nhất là quyết định ngày

25/06/1971 của Đại hội đồng GATT về việc thiết lập “Hệ thống ưu đãi phổ cập”

(GSP – Global System of Trade Prefrences among Developing Countries) chỉ áp

dụng cho hàng hoá xuất xứ từ các nước đang phát triển và chậm phát triển.

Trong khuôn khổ GSP, các nước phát triển có thế thiết lập một số mức thuế ưu

đãi hoặc miễn thuế quan cho một số nhóm mặt hàng có xuất xứ từ các nước

đang phát triển và chậm phát triển và không có nghĩa vụ phải áp dụng những

mức thuế quan ưu đãi đó cho các nước phát triển khác theo nguyên tắc MFN.

Miễn trừ thứ hai là quyết định ngày 26/11/1971 của Đại hội đồng GATT về

“Đàm phán thương mại giữa các nước đang phát triển”, cho phép các nước này

có quyền đàm phán, ký kết những Hiệp định thương mại dành cho nhau những

ưu đãi hơn về thuế quan và không có nghĩa vụ phải áp dụng cho hàng hoá đến từ

các nước phát triển. Trên cơ sở quyết định này, Hiệp định về “Hệ thống ưu đãi

thương mại toàn cầu giữa các nước đang phát triển” đã được ký kết năm 1989.

Nguyên tắc đãi ngộ quốc gia

Nguyên tắc đãi ngộ quốc gia (National Treatment – NT), quy định tại

Điều III Hiệp định GATT, Điều 17 GATS và Điều 3 TRIPS. Nguyên tắc NT

được hiểu là hàng hoá nhập khẩu, dịch vụ về quyền sở hữu trí tuệ nước ngoài

phải được đối xử không kém thuận lợi hơn so với hàng hoá cùng loại trong

nước. Trong khuôn khổ WTO, nguyên tắc NT chỉ áp dụng đối với hàng hoá,

dịch vụ, các quyền sở hữu trí tuệ, chưa áp dụng đối với cá nhân và pháp nhân.

Phạm vi áp dụng của nguyên tắc NT đối với hàng hoá, dịch vụ và sở hữu trí tuệ,

việc áp dụng NT là một nghĩa vụ chung, có nghĩa là hàng hoá và quyền sở hữu

trí tuệ.

Nguyên tắc mở cửa thị trƣờng

Nguyên tắc mở cửa thị trường thực chất là mở cửa thị trường cho hàng

hoá, dịch vụ và đầu tư nước ngoài. Trong một hệ thống thương mại đa phương,

khi tất cả các bên tham gia đều chấp nhận mở cửa thị trường của mình thì điều

đó đồng nghĩa với việc tạo ra một hệ thống thương mại toàn cầu mở cửa.

Về mặt chính trị, “tiếp cận thị trường” thể hiện nguyên tắc tự do hoá

thương mại của WTO. Về mặt pháp lý, “tiếp cận thị trường” thể hiện nghĩa vụ

có tính chất ràng buộc thực hiện các cam kết về mở cửa thị trường mà nước này

chấp nhận khi đàm phán gia nhập WTO.

Nguyên tắc cạnh tranh công bằng

Cạnh tranh công bằng (Fair Competition) thể hiện nguyên tắc “tự do cạnh

tranh trong những điều kiện bình đẳng như nhau” và được công nhận trong án lệ

của Urugoay kiện 15 nước phát triển (1962) về việc áp dụng các mức thuế nhập

khẩu khác nhau đối với cùng một lượng hàng nhập khẩu. Do tính chất nghiêm

trọng của vụ kiện, Đại hội đồng GATT đã phải thành lập một Nhóm Công tác

(Working Group) để xem xét vụ này. Nhóm Công tác đã cho kết luận rằng, việc

áp đặt các mức thuế khác nhau này đã làm đảo lộn những “điều kiện cạnh tranh

công bằng” mà Urugoay có quyền “mong đợi” từ phía những nước phát triển và

đã gây thiệt hại về lợi ích thương mại của Urugoay. Từ nay các nước phát triển

có thể bị kiện khi ngay cả về mặt pháp lý họ không vi phạm các điều khoản nào

trong Hiệp định GATT nếu các nước này có những hành vi trái với “nguyên tắc

cạnh tranh công bằng”.

Tóm lại, theo quy định trong Hiệp định thành lập, WTO đã khắc phục

được những hạn chế của GATT trước đây:

Thứ nhất, WTO là một tổ chức pháp nhân có tư cách chủ thể luật quốc tế.

Tổ chức này có điều lệ rõ ràng chứ không phải chỉ mang tính chất cộng đồng

như GATT, các thành viên của nó có khả năng pháp định tất yếu khi WTO thực

hiện chức năng của mình.

Thứ hai, WTO có phạm vi hoạt động rộng hơn GATT. Sự ra đời của

WTO giúp tạo ra cơ chế pháp lý điều chỉnh thương mại thế giới trong các lĩnh

vực mới là dịch vụ, đầu tư và sở hữu trí tuệ, đồng thời đưa vào khuôn khổ

thương mại đa phương hai lĩnh vực là dệt may và hàng nông sản.

Thứ ba, WTO có chức năng giải quyết tranh chấp hiệu lực hơn GATT,

bởi vì thoả ước khó có thể thực thi nếu không đạt được sự nhất trí. WTO đã khắc

phục được những hạn chế nội tại của GATT đồng thời cũng mang lại cho các

nước đang phát triển những quyền lực lớn hơn, có thể xoá bỏ được hiện tượng

các nước phát triển lợi dụng cơ chế giải quyết tranh chấp lỏng lẻo của GATT để

chèn ép các nước đang phát triển ở một mức độ tương đối.

Nói chung, so với GATT, WTO lớn mạnh hơn cả về lượng và chất. Phạm

vi hoạt động của WTO bao trùm lên hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Cơ chế ra quyết định cũng như cơ chế giải quyết tranh chấp đã được bổ sung

cho phù hợp với tình hình mới. Cho dù có sự khác biệt như thế, WTO vẫn theo

đường lối của GATT để nhằm hạn chế những thiệt hại trong thương mại, cũng

tương tự như IMF hạn chế những thiệt hại trong giao dịch về tài chính, làm giảm

sút tính cạnh tranh.

Sự ra đời của WTO vào ngày 10/01/1995 là bước dạo đầu cho triển vọng

nhất thể hoá về ngoại thương ở tầm toàn thế giới trong tương lai. Có lẽ sẽ còn xa

để tiến tới khả năng hợp nhất về đơn vị thanh toán, nhưng với những bước phát

triển như kiểu WTO, thế giới sẽ tiến dần đến tầm vóc quy mô về hợp tác – liên

kết – và thống nhất về kinh tế cho nhân loại trong thiên niên kỷ mới.

1.2. BỐI CẢNH KINH TẾ CỦA TRUNG QUỐC

1.2.1.Tính tất yếu của hội nhập kinh tế quốc tế đối với Trung Quốc

Ngày 01/01/1995 tại Urugoay, Tổ chức thương mại thế giới - WTO ra đời

đã đánh dấu một sự chuyển biến lớn lao trong nền kinh tế thế giới. WTO ra đời

đã thay thế tổ chức tiền nhiệm GATT, tiến hành thúc đẩy tự do hoá thương mại

quốc tế giữa các nước thành viên. Đến nay, WTO đã có 148 thành viên và còn

nhiều quốc gia khác đang trong quá trình đàm phán gia nhập. Việc ngày càng có

nhiều quốc gia muốn gia nhập WTO đã cho thấy tầm quan trọng của tổ chức

này. Thêm vào đó, hội nhập kinh tế quốc tế đang là một xu hướng hiện nay và

không có một quốc gia nào muốn ở ngoài cuộc. Do đó, dù muốn hay không thì

mỗi một quốc gia đều phải hoà nhập vào quá trình này. Việc tham gia quá trình

hội nhập càng chủ động thì càng có hiệu quả và tránh được nhiều rủi ro.

Theo cách nhìn của Trung Quốc, WTO là một tổ chức quốc tế chính thức,

phản ánh và thể hiện nhu cầu lợi ích của các nước đang phát triển với những tôn

chỉ tiến bộ. Hiệp định WTO và 20 Hiệp định đi kèm đều đề cập đến vấn đề đãi

ngộ đặc biệt và chênh lệch cho các nước đang phát triển và kém phát triển, bảo

vệ lợi ích của các nước này với 145 quy định, trong đó 107 quy định đã được

chấp nhận khi kết thúc vòng đàm phán Urugoay, 22 quy định chỉ được áp dụng

cho các thành viên là các nước kém phát triển nhất. Tôn chỉ của WTO được xác

định là nâng cao mức sống, bảo đảm đầy đủ việc làm, nâng cao mạnh mẽ và

chắc chắn thu nhập thực tế và nhu cầu hiệu quả, mở rộng sản xuất, thương mại

hàng hoá và dịch vụ, lấy phát triển bền vững làm mục tiêu, tăng cường sử dụng

đầy đủ các nguồn lực của thế giới, bảo vệ, giữ gìn môi trường và dùng mọi

phương thức cần thiết để phù hợp với những trình độ phát triển kinh tế khác

nhau, tăng cường áp dụng hàng loạt biện pháp tương ứng. Đồng thời phải nỗ lực

tích cực để đảm bảo cho các nước đang phát triển, nhất là các nước chậm phát

triển nhất giành được phần tương ứng với nền kinh tế của mình trong tăng

trưởng thương mại quốc tế. Tôn chỉ của WTO thực sự là tiến bộ, có sức hấp dẫn

tất cả các quốc gia.

Có thể nhận thấy tính tất yếu khách quan của xu hướng hội nhập kinh tế

quốc tế nói chung và gia nhập WTO ở một số khía cạnh sau:

Thứ nhất, trên toàn thế giới và trong mỗi quốc gia đều đã có sẵn một mức

nào đó các điều kiện vật chất - kỹ thuật như tiềm lực kinh tế kỹ thuật, sức mạnh

quân sự chính trị, nền tảng văn hoá xã hội... và khi các tiềm lực này phát triển

mạnh mẽ, đạt đến một điểm mà tại đó bản thân các tiềm lực này đòi hỏi một môi

trường rộng lớn hơn để phát triển. Khi đó, các nguồn lực sẽ di chuyển từ quốc

gia này sang quốc gia khác và ngược lại. Bất cứ một nền kinh tế nào không thể

không tham gia vào quá trình này. Đây chính là những điều kiện cơ bản để các

quốc gia tiến hành hội nhập kinh tế quốc tế.

Thứ hai, nhìn nhận một cách khách quan, toàn bộ quá trình Toàn cầu hoá

là một tất yếu vì lợi ích thu được từ quá trình trên đối với mỗi quốc gia là xu

hướng chủ đạo. Nếu quốc gia nào không theo xu hướng đó thì chắc chắn sẽ phải

chịu tổn thất phát triển to lớn hơn nhiều, là tự chặn con đường tiến lên của mình

trong thời đại ngày nay. Vấn đề đặt ra ở đây không còn là cân nhắc xem nên

tham gia vào quá trình hội nhập hay không mà là hội nhập như thế nào, theo lộ

trình nào để lợi ích thu được từ đó là lớn nhất và hậu quả rủi ro là nhỏ nhất.

Bên cạnh những tất yếu khách quan mà mỗi quốc gia phải hội nhập kinh

tế quốc tế, thì còn một lý do khác nữa cũng thúc đẩy các nước muốn gia nhập

WTO, đó chính là những lợi ích to lớn mà tổ chức này đem lại cho các nước

thành viên. Có thể nêu ra một số lợi ích chủ yếu mà các thành viên sẽ nhận được

khi tham gia WTO như sau:

Thứ nhất, khi gia nhập WTO các quốc gia thành viên sẽ không bị phân

biệt đối xử trong thương mại quốc tế. Theo nguyên tắc của WTO, một nước

thành viên của tổ chức này sẽ mặc nhiên được hưởng ưu đãi Tối huệ quốc và

những đãi ngộ quốc gia khác, nhờ đó sẽ tăng khả năng cạnh tranh của hàng hoá

xuất khẩu, đồng thời góp phần xoá bỏ những lý do để các cường quốc thương

mại áp dụng những biện pháp phân biệt đối xử trong việc ấn định các biện pháp

chống bán phá giá và biện pháp tự vệ. Tuy nhiên, trên thực tế khi đã vào WTO,

để không bị phân biệt đối xử các nước phải thường xuyên tiếp cận nguyên tắc

này trong quá trình đàm phán, tính đến sự đa dạng của các quan hệ kinh tế -

thương mại của mình với từng nước và phải tuân theo nguyên tắc có đi có lại.

Đối với Trung Quốc, sau khi gia nhập WTO, Trung Quốc có thể tiến hành

mậu dịch quốc tế theo nguyên tắc quy chế tối huệ quốc ổn định đa phương. Với

tư cách là một quốc gia đang phát triển, Trung Quốc sẽ được hưởng những chế

độ ưu đãi thông thường do WTO quy định, tức là những đãi ngộ đối với các

nước đang phát triển; đồng thời thuế quan và mức bảo hộ những ngành nghề còn

yếu của Trung Quốc sẽ được WTO cho phép cao hơn các nước phát triển.

Thứ hai, gia nhập WTO, hệ thống luật pháp trong nước sẽ được củng cố

đồng thời các tranh chấp thương mại được giải quyết theo một khung pháp luật

quốc tế. WTO là một tổ chức với những quy định và “luật chơi” chặt chẽ kiểm

soát thương mại toàn cầu. Các Hiệp định của WTO không ngừng nâng cao tính

trong sáng minh bạch của chính sách thương mại và tập quán thương mại quốc

tế. Do đó, nếu trở thành thành viên, nhất là các nước đang phát triển và nước có

nền kinh tế chuyển đổi, sẽ có điều kiện xây dựng và tăng cường các chính sách

và thể chế điều hành, quản lý nền kinh tế của mình phù hợp với luật pháp và

thông lệ quốc tế nhằm tăng cường sự ổn định trong môi trường kinh doanh, nâng

cao hiệu quả và năng suất lao động của toàn bộ nền kinh tế. Nhưng việc các

nước phải sửa đổi hệ thống pháp luật trong nước để phù hợp với quy định của

WTO cũng đồng thời ảnh hưởng đến một số lĩnh vực, gây những khó khăn nhất

thời. Điều đáng lưu ý là phải làm sao tận dụng tối đa những lợi thế của việc

tham gia tổ chức này và giảm thiểu những khó khăn.

Đối với Trung Quốc, họ có thể lợi dụng cơ chế giải quyết tranh chấp mậu

dịch của WTO để củng cố hệ thống luật pháp trong nước cũng như giải quyết

các mâu thuẫn thương mại một cách công bằng và hợp lý hơn, từ đó có thể tránh

được một số vấn đề gặp phải khi tranh chấp mậu dịch đơn phương xảy ra để

đảm bảo quyền lợi chính đáng của Trung Quốc.

Thứ ba, quốc gia gia nhập WTO sẽ được nâng cao vị thế quốc tế và tạo

thế đứng vững chắc hơn trong quan hệ quốc tế. Các nhà kinh tế đã ví WTO như

một con tàu đang chạy, nếu như một nước không nhanh chóng nhảy lên tàu thì

khoảng cách giữa họ và con tàu ngày càng xa, hay nói cách khác, họ sẽ bị tụt

hậu lại sau. Thực tế cho thấy WTO là một diễn đàn thương lượng nhằm tạo

thuận lợi cho thương mại phát triển; ngoài những cam kết đã được thoả thuận,

các thành viên sẽ tiếp tục sẽ tiếp tục thảo luận và thương lượng các Hiệp định

mới về thương mại và đầu tư. Do đó, là thành viên sẽ có điều kiện tham gia vào

quá trình quản lý nền kinh tế thông qua việc tham dự các vòng đàm phán để thu

thập thông tin, chiều hướng thương mại quốc tế, bảo vệ quan điểm của nước

mình về những vấn đề mới.

Đối với Trung Quốc, gia nhập WTO sẽ tăng cường rất nhiều quyền phải

phát ngôn và quyền chủ động của Trung Quốc trên thế giới, nhất là trong những

công việc kinh tế quốc tế, đồng thời cũng tạo ảnh hưởng tích cực đối với việc

hoàn thành sự nghiệp thống nhất dân tộc Trung Hoa.

Trong xu thế toàn cầu hoá, Tổ chức thương mại thế giới đã ra đời và hoạt

động với 4 nguyên tắc: Tối huệ quốc, đãi ngộ quốc gia, mở cửa thị trường và

cạnh tranh công bằng. WTO đã tạo lập một cơ chế thương mại mới cho các nước

thành viên của nó. Cơ chế mới này đã đáp ứng được yêu cấu của quá trình hội

nhập và mang lại lợi ích to lớn cho các nước thành viên. Ý thức được điều đó,

Trung Quốc chủ động hội nhập kinh tế quốc tế bằng việc gia nhập WTO. Khi

gia nhập WTO. Trung Quốc đã có được những lợi ích vô cùng quan trọng như

tạo môi trường kinh tế cho nước này mở cửa xây dựng kinh tế, tạo cơ hội thúc

đẩy việc thiết lập thể chế kinh tế thị trường XHCN...

Tóm lại, việc gia nhập WTO của Trung Quốc là tất yếu – con đường phải

đi của các nước đang phát triển.

1.2.2. Cơ hội và thách thức đối với Trung Quốc khi gia nhập WTO

1.2.2.1.Cơ hội

Với tư cách là một quốc gia đang phát triển và có nền kinh tế chuyển đổi

như Trung Quốc, gia nhập WTO đem lại cho nước này một số cơ hội. Đó là:

Gia nhập WTO sẽ tạo nên môi trường kinh tế quốc tế tốt cho việc Trung

Quốc cải cách mở cửa và xây dựng hiện đại hoá đất nước, tạo cơ hội thúc đảy

nhanh việc thiết lập thể chế kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa.

Mở rộng thị phần quốc tế cho các sản phẩm của Trung Quốc, đặc biệt là

đối với các sản phẩm hàng dệt may. Cộng với thu nhập kinh tế của các ngành

khác, hàng năm Trung Quốc có thể thu được thêm 116 tỷ USD, tương đương

1% tăng trưởng GDP.

Người tiêu dùng Trung Quốc sẽ có nhiều cơ hội lựa chọn những sản phẩm

và dịch vụ với giá rẻ, chất lượng tốt.

Gia nhập WTO, Trung Quốc sẽ có điều kiện tạo thêm cơ hội về việc

làm và tăng lợi ích cho người lao động khi thu hút được nhiều nguồn đầu tư

nước ngoài.

Gia nhập WTO, Trung Quốc thuận lợi trong việc mở rộng hợp tác giao

lưu với quy mô lớn trên nhiều lĩnh vực kinh tế, văn hoá và con người, từ đó sẽ

làm người dân Trung Quốc có tầm nhìn rộng hơn, có ý thức công dân cao hơn...

Dưới tác động của quá trình toàn cầu hoá về kinh tế, dù cho muốn hay

không thì mỗi quốc gia vẫn phải tham gia vào quá trình này. Việc chủ động

tham gia vào quá trình này sẽ giúp cho nền kinh tế của mỗi quốc gia phát triển

ổn định. Đặc biệt là các nước đang thực hiện công cuộc xây dựng và phát triển

nền kinh tế của mình.

1.2.2.2.Thách thức

Bên cạnh những lợi ích có được khi gia nhập WTO, Trung Quốc cũng

phải đối diện với một số thách thức và vấn đề khi nước này gia nhập WTO.

Một là, sau khi gia nhập WTO, thuế quan giảm tác động đến thị trường

trong nước của Trung Quốc, mức bảo hộ đối với ngành nghề cũng giảm đi,

những ngành vốn thiếu sức cạnh tranh quốc tế trong thời gian ngắn sẽ rơi vào

tình trạng kinh doanh khó khăn. Tuy nhiên, đối với Trung Quốc, một nước đã

thực hiện quy chế mậu dịch mấy chục năm còn phải dần dần giảm bớt biện pháp

hàng rào phi thuế quan thực hiện trước đây như giấy phép, hạn ngạch, hạn chế

ngoại hối, tiêu chuẩn kiểm nghiệm kỹ thuật và quy chế MFN đối với việc thâm

nhập thị trường của các nước... Gia nhập WTO sẽ mang lại những thách thức

cho một số ngành nghề lâu nay dựa vào bảo hộ của Nhà nước, giá thành sản

phẩm cao, sức cạnh tranh trên thị trường kém. Như nông nghiệp Trung Quốc

một thời gian dài dựa vào bù lỗ của Nhà nước, thuế nhập khẩu cao tới 21%.

Trung Quốc cam kết sau khi gia nhập WTO một thời gian ngắn sẽ giảm thuế còn

17%, có sản phẩm quan trọng còn giảm tới 14,5%. Sau khi mở cửa thị trường,

nông sản phẩm nước ngoài với giá rẻ thâm nhập vào thị trường Trung Quốc

không chỉ tác động mạnh tới thị trường nông phẩm trong nước mà còn làm cho

vấn đề dư thừa lao động nông thôn vốn đã nghiêm trọng lại nghiêm trọng hơn.

Ngành chế tạo xe hơi Trung quốc hiện nay với mức thuế nhập khẩu cao

tới 80-100%, sau khi gia nhập WTO Trung Quốc cam kết trong vòng 6 năm sẽ

giảm thuế xuống còn 25%. Ngành xe hơi Trung Quốc trong thời kỳ có hạn nếu

không thể nâng cao chất lượng, giảm giá thành thì sẽ bị rơi vào vị trí vô cùng bất

lợi khi cạnh tranh với các công ty xuyên quốc gia của nước ngoài. Tương tự như

vậy với các ngành nghề khác như ngân hàng, điện, nước, y dược,... cũng sẽ gặp

phải những sức ép rất lớn.

Hai là, gia nhập WTO phải cam kết nghĩa vụ mở cửa thị trường dịch vụ,

lĩnh vực dịch vụ của Trung Quốc sẽ gặp phải những thách thức lớn. WTO chia

ngành dịch vụ thành hai loại lớn và hơn 100 chủng loại dịch vụ, trong đó có

nhiều loại Trung Quốc chưa tính vào phạm vi ngành dịch vụ, và số ngành dịch

vụ mở cửa đối ngoại, cho phép người nước ngoài độc lập kinh doanh cũng là số

ít. Ở Trong Quốc có nhiều ngành dịch vụ do Nhà nước độc quyền kinh doanh,

sau khi gia nhập cần có một thời kỳ quá độ mấy năm, ngược lại các nước phát

triển như Anh, Mỹ, Pháp, Đức,... là những nước lớn xuất khẩu dịch vụ quốc tế

sẽ tranh đoạt thị trường dịch vụ Trung Quốc vốn chưa được khai thác. Thách

thức mà ngành dịch vụ Trung Quốc tiếp nhận sẽ lớn hơn các ngành khác như

sức cạnh trang của ngân hàng thương mại Trung Quốc sẽ làm gia tăng rủi ro tiền

tệ sau khi gia nhập. Do gia nhập WTO sẽ phải mở rộng phạm vi nghiệp vụ kinh

doanh đồng Nhân dân tệ của ngân hàng nước ngoài, trong điều kiện hiện nay

ngân hàng thương mại Trung Quốc phải gánh chịu lượng thua lỗ lớn của các

doanh nghiệp Nhà nước; thêm vào đó năng lực, trình độ nhân viên thấp, chất

lượng dịch vụ kém, khi mở cửa cho ngân hàng nước ngoài tham gia cạnh tranh,

kinh doanh sẽ càng thêm khó khăn.

Ba là, thách thức trực tiếp đối với Chính phủ Trung Quốc.

Thách thức đối với chế độ thẩm duyệt của Chính phủ: Chế độ thẩm duyệt

hành chính hoạt động kém hiệu quả là một trở ngại to lớn đối với Trung Quốc

khi tham gia tiến trình toàn cầu hoá và nó chiếm một phần lớn trong những xung

đột giữa luật lệ của Trung Quốc với các quy tắc của WTO. Nội dung đầu tiên

không phù hợp với các quy tắc của WTO trong luật ngoại thương của Trung

Quốc là chế độ thẩm duyệt đối với các doanh nghiệp ngoại thương, với tiêu

chuẩn căn cứ là những điều kiện không phù hợp với quy tắc của WTO như việc

cân đối trong thu chi ngoại hối, khối lượng xuất khẩu ròng...

Thách thức đối với thể chế, quyết sách của Chính phủ: Đây là một vấn đề

hết sức quan trọng vì sai lầm về quyết sách là sai lầm lớn nhất. Chỉ một quyết

sách sai về “đại nhảy vọt” đã làm cho Trung Quốc tổn thất hàng trăn tỷ Nhân

dân tệ. Duy trì thể chế đề ra quyết sách như vậy là không thể phù hợp với cơ chế

thị trường XHCN, càng không phù hợp với tiến trình nhất thể hoá kinh tế.

Thách thức về nguy cơ an ninh và chủ quyền quốc gia: Trong giai đoạ

n đầu khi thích nghi với nhất thể hoá với nền kinh tế thế giới sẽ lộ rõ sự

yếu kém trong khả năng thích nghi và tính linh hoạt của Chính phủ Trung Quốc

và nếu có sai sót sẽ gây ra nguy cơ với chủ quyền quốc gia. Do đó, Chính phủ

Trung Quốc phải tìm ra biện pháp vừa có thể thoả mãn được những cam kết

quốc tế khi gia nhập WTO, vừa kiên trì phương châm tự chủ kinh doanh, tự phát

triển, đảm bảo giữ vững chủ quyền an ninh quốc gia và an ninh kinh tế.

Thách thức các nhân tố không thích ứng trước tình hình mới trong thể chế

quản lý hành chính, cơ chế vận hành và phương thức quản lý: Sau khi gia nhập

WTO, có những yêu cầu cao hơn đối với các cơ sở công cộng của Chính phủ.

Chính phủ vừa phải đảm bảo sự toàn vẹn lợi ích của chủ thể kinh tế nước mình,

vừa phải phù hợp với các quy tắc và thông lệ quốc tế. Chính phủ phải thay đổi

quan niệm từ quản lý các doanh nghiệp sang phục vụ các doanh nghiệp, xoá bỏ

thói quen cũ là quản lý Thương mại bằng các biện pháp hành chính, từng bước

thích ứng tạo thói quen làm việc theo pháp luật và theo thông lệ quốc tế.

Bốn là, thách thức về mặt pháp chế: Một đặc điểm của WTO là định ra một

trật tự mang tính chất pháp chế đối với các thành viên, đòi hỏi các thành viên phải

đảm bảo pháp luật; quy tắc, trình tự hành chính của Trung Quốc phải phù hợp với

các quy định của WTO mà Trung Quốc đã ký. Tuy Trung Quốc gia nhập WTO với

tư cách là một nước đang phát triển, cam kết mậu dịch về mặt mở cửa thị trường có

thể được hưởng 25 năm hoà nhập muộn, nhưng về mặt minh bạch hoá phát triển,

chấp pháp, tư pháp,... cũng phải phù hợp với WTO. Vì thế thách thức về mặt pháp

chế của Trung Quốc khi gia nhập WTO gay gắt và rộng lớn hơn so với mặt thương

mại. Trong đó chủ yếu thể hiện ở bốn phương diện là tính nhất trí, độ minh bạch

hoá, tính công bằng và tính trách nhiệm của pháp luật.

Năm là, thách thức đối với ngành khoa học - kỹ thuật cao: Ngành khoa

học kỹ thuật cao của Trung Quốc như máy tính, thiết bị phát thanh truyền hình,

thiết bị thông tin, máy móc tự động hoá,... so với các sản phẩm cùng loại của

nước ngoài còn có khoảng cách rất lớn, giá cả lại cao hơn. Sau khi mở cửa thị

trường, các sản phẩm khoa học kỹ thuật cao của nước ngoài với ưu thế chất

lượng cao, giá rẻ và phục vụ tốt sẽ bắt đầu cạnh tranh quyết liệt với sản phẩm

của Trung Quốc.

Sáu là, do số người thất nghiệp đông, phải duy trì tốc độ phát triển kinh tế cao:

Sau 20 năm tăng trưởng kinh tế, khoảng cách chênh lệch thu nhập lớn và vấn đề

ô nhiễm môi trường cũng là vấn đề đặt ra đối với Trung Quốc. Theo số liệu cho

biết số người đang ở độ tuổi lao động của Trung Quốc chiếm 26% tổng số người

đang ở độ tuổi lao động trên thế giới, điều này nói lên rằng Trung Quốc sẽ phải

đứng trước áp lực bởi phải tạo việc làm cho người dân. Vì vậy, do tình trạng

người thất nghiệp đông nên sức ép về tạo việc làm là một thách thức lớn trong

giai đoạn hiện nay của Trung Quốc.

Bảy là, Trung Quốc phải duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế cao sau 20

năm liên tục là thách thức lớn vì cùng với việc gia nhập WTO, vấn đề tăng

trưởng kinh tế cao ở Trung Quốc ngày càng gặp nhiều khó khăn hơn. Hiện nay

các sản phẩm sản xuất ra do sử dụng nhiều lao động của Trung Quốc chiếm từ

10-30% tỷ trọng xuất khẩu của thế giới. Tuy nhiên, các sản phẩm sản xuất ra do

sử dụng kỹ thuật cao của Trung Quốc lại xuất khẩu không đạt tới 4% tỷ trọng

xuất khẩu của thế giới. Chính vì vậy Trung Quốc phải tiến hành điều chỉnh với

quy mô lớn, cơ cấu ngành nghề, cơ cấu sản phẩm ngoại thương. Trung Quốc

cần điều chỉnh cơ cấu ngành nghề sang loại hình không sử dụng nhiều năng

lượng, không bị ô nhiễm nhiều, cần điều chỉnh cơ cấu sản phẩm sang loại hình

có giá trị phụ cao và tập trung kỹ thuật cao, cần tiếp tục đẩy mạnh việc xuất

khẩu các sản phẩm tập trung sức lao động, đồng thời cũng tăng cường các sản

phẩm tập trung kỹ thuật chất xám.

1.3. ĐIỀU CHỈNH CHÍNH SÁCH VÀ CAM KẾT TRƢỚC KHI GIA

NHẬP WTO CỦA TRUNG QUỐC

1.3.1. Điều chỉnh chính sách trƣớc khi gia nhập WTO của Trung Quốc

Chính phủ Trung Quốc đã tích cực điều chỉnh chính sách có hiệu quả

trên các lĩnh vực mậu dịch hàng hoá, bản quyền tri thức và đầu tư, loại bỏ hơn

2200 văn bản pháp quy, pháp luật liên quan đến ngành mậu dịch đối ngoại

đồng thời Chính phủ Trung ương và địa phương đã khẩn trương tiến hành cải

cách hành chính, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường XHCN và thúc đẩy

phát triển kinh tế.

Trong lĩnh vực mậu dịch dịch vụ: Các bộ, ngành hữu quan của Trung

Quốc đã phê chuẩn các văn bản pháp quy và điều lệ về nhà đầu tư tiến hành

đầu tư tại Trung Quốc trong lĩnh vực viễn thông,ngân hàng, bảo hiểm, du

lịch, văn phòng luật sư, vận tải biển quốc tế, phát hành chế phẩm đĩa nhạc,

chứng khoán,...

Trong lĩnh vực đầu tư: Trung Quốc thông qua việc huỷ bỏ các văn bản pháp

quy để cải thiện môi trường pháp luật thu hút đầu tư nước ngoài. Cơ quan lập pháp

Trung Quốc đã thông qua tiến hành sửa đổi luật cơ bản và thực thi cụ thể về hai bộ

luật đầu tư trực tiếp nước ngoài như: “Luật doanh nghiệp hợp tư Trung Quốc - nước

ngoài”, “Luật doanh nghiệp hợp tác Trung Quốc - nước ngoài”. Nội dung sửa đổi

bao gồm điều khoản cân bằng ngoại hối, điều khoản “hàm lượng có yếu tố đầu tư”,

đưa yêu cầu, chức năng đối với ngành xuất khẩu và phương án dự trù kế hoạch sản

xuất của doanh nghiệp, soạn thảo và ban hành mới “qui định phương hướng chỉ đạo

đầu tư nước ngoài”, “mục lục chỉ đạo tài sản đầu tư nước ngoài”, “mục lục” đầu tư

khuyến khích mới từ 186 điều trước đây tăng lên 262 điều, mục hạn chế từ 112 điều

giảm xuống còn 75 điều. Những lĩnh vực thuộc mạng thành phố quản lý như ngành

viễn thông và khí đốt, nhiệt điện, cấp thoát nước trước đây cấm nhà đầu tư nước

ngoài, nay lần đầu tiên đưa vào lĩnh vực mở cửa đối ngoại nhưng có hạn chế tỷ lệ cổ

phần đối với nhà đầu tư nước ngoài.

Trong lĩnh vực bản quyền tri thức: Để thực hiện những cam kết khi gia

nhập tức là thực hiện toàn diện “quy định bản quyền tri thức liên quan đến mậu

dịch” của WTO, Trung Quốc đã tiến hành sửa đổi pháp luật về “Luật đặc

quyền”, “Luật nhãn hiệu hàng hoá”, “Luật quyền tác giả”, Điều lệ bảo vệ phần

mềm máy vi tính”, định ra “Điều lệ thiết kế bảng mạch” và đã hoàn thành việc

tiến hành sửa đổi đối với “Thực thi cụ thể luật nhãn hiệu hàng hoá”, “Thực thi

cụ thể luật bản quyền tác giả”, biện pháp thực hiện luật quản lý dược phẩm... Về

mặt lập pháp, vấn đề bảo vệ quyền tri thức của Trung Quốc đã cơ bản phù hợp

với yêu cầu của Hiệp định TRIPS.

Chuyển biến chức năng của Chính phủ là yêu cầu tất yếu của xây dựng thể chế

kinh tế thị trường XHCN, cũng là thách thức lớn nhất mà Chính phủ phải đối mặt

trước khi gia nhập WTO, đối với Bộ/ngành trong nước còn phải làm nhiều mặt công

tác. Năm 2000, Quốc vụ viện Trung Quốc đã quyết định bãi bỏ 789 mục phê chuẩn

hành chính, liên quan đến 56 Bộ/ngành và đơn vị của Chính phủ. Bởi những bãi bỏ

này có lợi cho việc hoàn thiện mục tiêu xây dựng thể chế kinh tế thị trường XHCN và

xây dựng một Chính phủ “trong sạch, cần mẫn, giỏi và hiệu quả”, chuyển biến hơn

nữa chức năng của Chính phủ, có lợi cho việc phát huy hiệu quả hơn nữa vai trò của

các chủ thể kinh tế thị trường, giảm thiểu sự can thiệp hành chính, hình thành nên môi

trường cạnh tranh thị trường “công khai, công bằng, công minh”, thúc đẩy phát triển

kinh tế thị trường XHCN.

1.3.2. Cam kết trƣớc khi gia nhập WTO của Trung Quốc

Trung Quốc cam kết thực hiện các chính sách minh bạch trên cơ sở tuân thủ nghiêm

ngặt các nguyên tắc chung của WTO, cụ thể gồm các nội dung chính:

Trung Quốc không phân biệt đối xử với bất kỳ thành viên nào của WTO - tức là các

công ty nước ngoài có thể vào Trung Quốc kinh doanh và được hưởng quy chế như các

công ty Trung Quốc.

Chấp nhận bãi bỏ chế độ hai giá đối với hàng hoá sản xuất phục vụ nhu cầu trong

nước và cho xuất khẩu. Việc kiểm soát giá cả sẽ không được áp dụng với mục đích bảo hộ

sản xuất trong nước, bảo hộ cho các nhà kinh doanh trong nước.

Sửa đổi, bổ sung, ban hành mới một số luật trong nước cho phù hợp với các quy

định của WTO.

Không hỗ trợ xuất khẩu nông sản, chỉ khống chế trợ giá ở mức tối đa 8,5% giá trị

hàng nông sản và bãi bỏ chế độ quản lý bằng hạn ngạch.

Thực hiện các thoả thuận về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ngay sau khi gia

nhập WTO.

Trong nông nghiệp: Giảm hàng rào thuế quan đối với hàng nông sản trung bình từ

mức 30% xuống còn 12%. Một số sản phẩm “nhạy cảm” như lúa mỳ, ngô, gạo, bông và

dầu đậu được đăng ký hạn ngạch thuế: dưới 10% đối với nhập khẩu một khối lượng nhỏ,

trên 10% đối với nhập khẩu khối lượng lớn.

Đối với ôtô: Từ ngày 01/01/2002 Trung Quốc cắt giảm gần 1/3 thuế nhập khẩu đối

với các loại ôtô nhập khẩu. Thuế đánh vào các loại ôtô trên 3000 phân khối được giảm từ

80% xuống 50,7%, các loại xe dưới 3000 phân khối giảm từ 70% xuống 43,8%. Từ năm

2002, các công ty liên doanh xe hơi Trung Quốc - nước ngoài được phép lập riêng các

mạng lưới tiêu thụ. Đến tháng 07/2006, mức thuế đánh vào các loại xe hơi nhập khẩu sẽ

còn 25% và thuế đánh vào phụ tùng xe hơi sẽ giảm từ 23,4% xuống còn 10%. Hạn ngạch

nhập khẩu xe hơi cũng sẽ được bỏ hẳn vào năm 2005.

Trong lĩnh vực năng lượng: Trung Quốc đồng ý mở cửa các ngành dầu thô và dầu

chế biến cho các thương gia tư nhân qua việc tự do hoá dần và giảm sự độc quyền mua bán

dầu qua việc cho tư nhân nhập khẩu 4 triệu tấn các sản phẩm dầu và 10% dầu thô. Ngoài ra,

Trung Quốc mở cửa lĩnh vực phân phối bán lẻ xăng dầu và cho phép các công ty nước

ngoài có ít nhất 30% cổ phần ở mỗi trạm xăng.

Về hoạt động của các ngân hàng nước ngoài: Các ngân hàng nước ngoài được

phép kinh doanh đồng NDT với các công ty Trung Quốc sau 2 năm và với cá nhân Trung

Quốc sau 5 năm kể từ khi Trung Quốc gia nhập WTO.

Về phân phối: Sau khi gia nhập được một năm, các nhà cung cấp dịch vụ nước

ngoài có thể lập nên những liên doanh buôn bán, sau 2 năm họ có quyền giữ phần vốn lớn

hơn đối tác phía Trung Quốc. Mọi giới hạn về địa lý và khối lượng đều được dỡ bỏ. Trong

lĩnh vực bán lẻ, từ năm 2002 các nhà cung cấp nước ngoài được lập tối đa 2 liên doanh ở 5

đặc khu kinh tế (Thâm Quyến, Chu Hải, Sán Dầu, Hạ Môn và Hải Nam) và 4 thành phố

(Thiên Tân, Quảng Châu, Đại Liên và Thanh Đảo).

Về bảo hiểm: Ngay sau khi Trung Quốc gia nhập WTO, các công ty nước ngoài có

thể bán bảo hiểm thương mại và nhân thọ cho khách hàng Trung Quốc và nước ngoài ở

Trung Quốc, năm 2003 bán bảo hiểm y tế và năm 2004, bán hợp đồng bảo hiểm tập thể, trợ

cấp cho tất cả các khách hàng. Ban đầu, các đối tác nước ngoài có thể chiếm 51% vốn đầu

tư cho bảo hiểm thương mại, 2 năm sau tỷ lệ này sẽ là 100%. Đối với bảo hiểm nhân thọ,

nhà đầu tư nước ngoài có thể chiếm tới 50% số vốn ngay sau khi Trung Quốc gia nhập

WTO. Các đối tác nước ngoài được tự do lựa chọn đối tác Trung Quốc và được hưởng

những đảm bảo hợp pháp để kiểm soát vốn tốt hơn.

Về viễn thông: Sau khi Trung Quốc gia nhập WTO, phần vốn của các nhà đầu tư

nước ngoài vào lĩnh vực này được tăng đến 25%, một năm sau tỷ lệ này là 35% và 3 năm

sau là 49%. Các hợp đồng thuê mua của ngành này cũng được tự do hoá.

CHƢƠNG 2

CẢI CÁCH KINH TẾ Ở TRUNG QUỐC SAU KHI

GIA NHẬP WTO

2.1.TIẾP TỤC CẢI CÁCH CHÍNH SÁCH KINH TẾ VÀ THỰC

HIỆN CAM KẾT CỦA TRUNG QUỐC SAU KHI GIA NHẬP WTO

Sau gần 15 năm đàm phán gia nhập WTO ngày 11/12/2001 Trung Quốc

đã trở thành thành viên thứ 143 của tổ chức này. Đây là một trong ba sự kiện

trọng đại của Trung Quốc trong năm 2001 và sự kiện này được coi như “cải

cách mở cửa lần thứ hai”.

Việc Trung Quốc gia nhập WTO giúp cho nền kinh tế Trung Quốc tiếp

tục xu hướng tự do hoá cũng như phát triển các quan hệ thương mại và đầu tư

với thế giới bên ngoài, thúc đẩy hội nhập mạnh mẽ hơn.

2.1.1. Ngoại thƣơng

Trung Quốc có những cải cách hết sức mạnh mẽ trong chính sách ngoại

thương nhằm đáp ứng những yêu cầu mở cửa nền kinh tế nói chung và gia nhập

WTO nói riêng.

Sau khi gia nhập WTO, việc cắt giảm thuế quan của Trung Quốc đã được

thực hiện một cách nhất quán và liên tục, vừa làm cho hệ thống thuế quan phù

hợp với chuẩn mực chung của kinh tế thị trường và thông lệ quốc tế, vừa nhằm

mục tiêu giảm thuế suất bình quân đáp ứng yêu cầu của WTO. Với một lộ trình

cắt giảm thuế quan liên tục, thuế suất bình quân đối với hàng nhập khẩu của

Trung Quốc đã giảm xuống còn 9,8%, bằng 1/3 so với thời điểm Trung Quốc

bắt đầu đàm phán gia nhập WTO.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng giảm các hàng rào phi thuế quan, là các hàng

rào phức tạp hơn so với các hàng rào thuế quan. Về nhập khẩu, Chính phủ đã

ban hành quy định về việc thiết lập hệ thống “Các quy định tạm thời về việc

thiết lập hệ thống đăng ký tự động đối với các hàng hoá đặc biệt” với hàm ý

đăng ký không tạo ra hàng rào phi thuế quan và được coi như một giải pháp thay

cho hệ thống cấp phép nhập khẩu. Về xuất khẩu, Trung Quốc đã không ngừng

giảm phạm vi cấp phép xuất khẩu. Chẳng hạn, trong lĩnh vực dệt may, năm 2004

còn 29 sản phẩm, chiếm 4,2% tổng hàng hoá xuất khẩu là đối tượng cấp phép và

quota xuất khẩu.

Một rào cản phi thuế quan nữa là cơ chế đấu thầu để kiểm soát nhập khẩu

của Trung Quốc. Thông qua cơ chế đấu thầu, Chính phủ có thể kiểm soát nhập

khẩu một số hàng hoá đặc biệt mà chỉ có một số ngành cung ứng quốc tế mới có

thể đáp ứng. Việc từ chối phê duyệt hồ sơ trúng thầu là một cách ép các doanh

nghiệp mua sản phẩm thay thế trong nước. Biện pháp này có thể bị coi là không

minh bạch nên Trung Quốc đã dỡ bỏ. Trung Quốc cũng thực hiện minh bạch hoá

các tiêu chuẩn về chất lượng và sự an toàn.

Chính sách thúc đẩy xuất khẩu của Trung Quốc có rất nhiều nội dung bao

gồm cả chính sách mặt hàng, chính sách thị trường và thu hút đầu tư nước ngoài.

Hoạt động ngoại thương của Trung Quốc đang dựa trên những nguyên tắc của

kinh tế thị trường và yêu cầu của WTO. Đó là:

Khuyến khích xuất khẩu qua thuế thể hiện trên hai phương diện. Một là,

ưu đãi thuế quan nhập khẩu đối với các doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu

hoặc đối với các sản phẩm trung gian cho những ngành ưu tiên phát triển. Ý

nghĩa của các biện pháp này không chỉ là thúc đẩy xuất khẩu thuần tuý về số

lượng mà thực sự đã làm thay đổi mô hình thương mại của Trung Quốc theo

hướng tham gia ngày càng sâu vào liên kết kinh tế quốc tế thể hiện ở việc gia

tăng các sản phẩm chế biến xuất khẩu có sử dụng đầu vào từ nước ngoài và gia

tăng đầu tư trực tiếp nước ngoài. Hai là, hạ thấp thuế giá trị gia tăng đối với

hàng xuất khẩu mà không bị coi là bóp mép thương mại hay cạnh tranh không

công bằng. Điều này giúp cho các công ty của Trung Quốc tăng khả năng cạnh

tranh với các công ty của những nước ít sử dụng thuế gián tiếp.

Trung Quốc đã sử dụng chính sách tỷ giá như một công cụ hữu hiệu để

thúc đẩy xuất khẩu trong khi vẫn đạt được mục tiêu thị trường hoá hoạt dộng

ngoại hối. Cùng với việc thực hiện cơ chế một tỷ giá, Trung Quốc đã thành lập

hệ thống ngoại hối liên ngân hàng thay thế cho các trung tâm giao dịch ngoại hối

trước kia.

Trung Quốc đã ban hành “Điều lệ chống bán phá giá và chống trợ cấp

hàng nhập khẩu từ nước ngoài”. Điều lệ này gồm 42 điều xem xét việc đánh

thuế đối với các mặt hàng ế thừa và được hưởng trợ cấp của chính phủ nước

ngoài nhập khẩu và bán phá giá ở Trung Quốc, hướng dẫn các công ty trong

nước thưa kiện về những vụ tranh chấp, các biện pháp “trả đũa” với hành vi phá

giá và áp dụng các mức thuế mang tính kỳ thị đối với hàng hoá của Trung Quốc.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng đào tạo một đội ngũ cán bộ có đủ năng lực, thông

hiểu pháp luật quốc tế hoạt động chuyên trách trong lĩnh vực chống phá giá.

Chống độc quyền là vấn đề rất quan trọng nhằm thực hiện thương mại

công bằng trên cơ sở cạnh tranh lành mạnh. Trung Quốc đã ban hành “Luật

chống độc quyền” gồm 8 chương và 58 điều. Luật này sẽ đảm bảo cho các

doanh nghiệp Trung Quốc nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường, mặt

khác sẽ hạn chế quyền lực thị trường của các công ty xuyên quốc gia.

Một số thành viên của WTO, trong đó có Thuỵ Sỹ, yêu cầu Trung Quốc

cần có những biện pháp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ hiệu quả hơn để ngăn chặn

làm giả: như xuất khẩu những mặt hàng nhái phi pháp của Trung Quốc đã làm

ảnh hưởng đến một số ngành kinh doanh ở Thuỵ Sỹ. Chính nạn làm hàng giả

này thể hiện sự non nớt của thị trường và thiếu sự nghiên cứu phát triển. Tất

nhiên, Trung Quốc phải tôn trọng những cam kết của mình nhưng vấn đề này

quá lớn không thể thực hiện trong một sớm một chiều. Ngoài ra, những hạn chế

về tiếp cận thị trường bên ngoài của hàng hoá Trung Quốc có thể cản trở khả

năng tuân thủ các cam kết của nước này. Ví dụ, trong thoả thuận khi gia nhập

WTO, Trung Quốc đã chấp nhận một điều khoản tự vệ đối với các hàng hoá cụ

thể trong giai đoạn chuyển đổi, cho phép các thành viên WTO khác được hạn

chế hàng hoá nhập khẩu từ Trung Quốc với những điều kiện dễ dàng hơn nhiều

so với những gì được nêu trong vòng đàm phán Urugoay là văn kiện thành lập

WTO. Các nước thành viên WTO được áp dụng điều khoản này cho tới năm

2013. Trong một cam kết cao hơn so với yêu cầu của WTO, Trung Quốc đã

chấp nhận một điều khoản tự vệ đặc biệt cho phép các nước thành viên khác áp

dụng với vải nhập khẩu từ Trung Quốc cho đến hết năm 2008.

Khi Trung Quốc bắt đầu thực hiện những cam kết của mình với WTO,

nước này phải đối mặt với tình trạng thất nghiệp trong nước tăng cao trong khu

vực nông thôn và các ngành đòi hỏi nhiều vốn đầu tư khác vốn là đối tượng ảnh

hưởng của tình trạng hàng hoá nhập khẩu tăng mạnh và sự cạnh tranh quốc tế.

Nếu Trung Quốc không tăng được đáng kể lượng xuất khẩu hàng dệt may và các

hàng hoá khác đòi hỏi nhiều nhân lực của mình, những mặt hàng mà Trung

Quốc có lợi thế thì Trung quốc khó có thể thực hiện đầy đủ các cam kết của

mình với WTO. Vì vậy, nếu các thành viên WTO khác tận dụng những điều

khoản mang tính bảo hộ mà Trung Quốc cam kết khi gia nhập WTO thì họ sẽ

làm tăng khả năng Trung Quốc sẽ không thực hiện đầy đủ các cam kết mở cửa

thị trường của mình.

2.1.2. Đầu tƣ nƣớc ngoài

Gia nhËp WTO, ®ång thêi víi viÖc ® îc h ëng c¸c quyÒn lîi cña n íc

®ang ph¸t triÓn Trung Quèc cßn ph¶i g¸nh v¸c nh÷ng nghÜa vô t ¬ng øng còng

nh tu©n thñ quy t¾c cña WTO. §Ó thùc hiÖn cam kÕt cña m×nh víi n íc ngoµi,

Trung Quèc ®· cã nh÷ng b íc ®iÒu chØnh vµ ph¸t triÓn míi trong chÝnh s¸ch thu

hót FDI, ®ã là :

Gia nhËp WTO ®¸nh dÊu th«ng lÖ Trung Quèc ®· tiÕp cËn gÇn h¬n víi

th«ng lÖ quèc tÕ, ®ßi hái chÝnh s¸ch thu hót FDI cña Trung Quèc trªn ph ¬ng

diÖn ph¸p luËt ph¶i phï hîp víi WTO. HiÖp ®Þnh cña WTO cã liªn quan ®Õn thu

hót ®Çu t níc ngo¯i chð yÕu cã 4 hîp ®ång lín: ‚ hîp ®ång nh÷ng biÖn ph²p

®Çu t cã liªn quan ®Õn th¬ng m³i‛, ‚ hîp ®ång chung vÒ th¬ng m³i v¯ dÞch

vô‛, ‚hîp ®ång mËu dÞch cã liªn quan ®Õn b°n quyÒn tri thøc‛, ‚ hîp ®ång vÒ

c²c biÖn ph²p trî cÊp v¯ kh«ng trî cÊp‛. Trung Quèc ®· söa ®æi vµ ban hµnh 3

v¨n b¶n luËt vµ quy ®Þnh ®iÒu chØnh vµ/hoÆc ¶nh h ëng ®Õn ®Çu t trùc tiÕp n íc

ngoµi: LuËt liªn doanh n íc ngoµi - Trung Quèc, LuËt doanh nghiÖp hîp t¸c

n íc ngoµi - Trung Quèc, LuËt doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t n íc ngoµi vµ c¸c

quy ®Þnh h íng dÉn thi hµnh. Bªn c¹nh ®ã, Trung Quèc ph¶i ®iÒu chØnh, hoµn

thiÖn mét sè ®iÒu luËt thu hót vèn ®Çu t n íc ngoµi còng nh mét sè v¨n b¶n

ph¸p quy kh¸c sao kh«ng cã sù ®èi lËp víi c¸c HiÖp ®Þnh cña WTO vµ nh÷ng

cam kÕt cña Trung Quèc khi gia nhËp WTO.

Do WTO thùc hiÖn chÕ ®é ®·i ngé quèc gia ®èi víi FDI nªn Trung Quèc

lo¹i bá mét sè chÝnh s¸ch h¹n chÕ nhµ ®Çu t n íc ngoµi ®i ng îc l¹i nguyªn t¾c

‚ kh«ng kú thÞ‛ trong giao lu quèc tÕ. Chµng h³n nh, chÕ ®é cho phÐp nh¯ ®Çu

t n íc ngoµi ® îc h ëng nh÷ng ®·i ngé vÒ khu vùc ®Çu t , lo¹i h×nh hîp ®ång

®Çu t , kú h¹n kinh doanh...

Gia nhËp WTO, do ph¶i tu©n theo c¸c quy t¾c cña WTO nªn Trung Quèc

®· më réng lÜnh vùc ®Çu t . Trung Quèc cho phÐp th ¬ng nh©n n íc ngoµi ®Çu

t vµo c¸c ngµnh kh¸c nh : viÔn th«ng, ng©n hµng, b¶o hiÓm, du lÞch...ViÖc ®a

d¹ng hãa lÜnh vùc ®Çu t cã lîi cho viÖc më réng h¬n n÷a quy m« thu hót vèn

®Çu t trùc tiÕp n íc ngoµi vµo Trung Quèc. C¸c doanh nghiÖp n íc ngoµi ®Çu

t vµo c«ng nghÖ phôc vô n«ng nghiÖp, c«ng nghÖ cao, vËn t¶i, n¨ng l îng, vËt

liÖu míi, c¸c ngµnh c¬ b¶n vµ b¶o vÖ m«i tr êng ® îc h ëng møc thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp u ®·i lµ 15%. C¸c doanh nghiÖp n íc ngoµi ® îc h ëng chÝnh

s¸ch u ®·i ®Çu t khi ®Çu t vµo khu vùc miÒn Trung, miÒn T©y Trung Quèc vµ

tham gia vµo c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n íc.

Trung Quèc tõng b íc ¸p dông mét sè ph ¬ng thøc ®Çu t míi theo th«ng

lÖ quèc tÕ còng nh ® a ra nh÷ng ®èi s¸ch t ¬ng øng trong thêi gian sím nhÊt ®Ó

b¾t kÞp víi xu h íng l u ®éng vèn quèc tÕ. §ã lµ ph ¬ng thøc s¸p nhËp xuyªn

lôc ®Þa ,®Çu t chøng kho¸n...

Bé Ngo¹i th ¬ng vµ hîp t¸c kinh tÕ vµ Uû ban chøng kho¸n Trung Quèc

cïng ban h¯nh ‚Híng dÉn thÓ hiÖn mét sè quan ®iÓm vÒ c²c vÊn ®Ò liªn quan

®Õn c²c c«ng ty cã vèn ®Çu t níc ngo¯i ®îc niªm yÕt‛. Néi dung chÝnh cða

tµi liÖu nµy lµ t¹o cho nhiÒu doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t n íc ngoµi ë Trung

Quèc ® îc t¨ng cæ phÇn vµ t¹o thÞ thÞ tr êng trao ®æi linh ho¹t cho ho¹t ®éng

®Çu t , thay ®æi c¬ cÊu së h÷u ¸p ®Æt vµ giíi h¹n tæng ®Çu t , niªm yÕt cæ phiÕu

trªn thÞ tr êng chøng kho¸n ë trong vµ ngoµi n íc. Ngoµi ra, th«ng t cßn ®Ò cËp

®Õn viÖc chuyÓn mét doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t n íc ngoµi thµnh lËp c«ng ty

cæ phÇn phï hîp víi viÖc niªm yÕt (mét ‚doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t n íc

ngo¯i tr²ch nhiÖm h÷u h³n bëi cæ phiÕu‛),

2.1.3.Công nghiệp

Với phương châm lấy phát triển làm chủ đề, lấy thị trường làm phương

hướng, lấy cải cách mở cửa và tiến bộ khoa học kỹ thuật làm động lực, lấy tin

tức hoá làm trọng điểm thúc đẩy công nghiệp hoá, chính sách phát triển ngành

công nghiệp của Trung Quốc sau khi gia nhập WTO được điều chỉnh theo các

hướng sau:

Thứ nhất, việc Trung Quốc gia nhập WTO không đồng nghĩa với việc xoá

bỏ hoàn toàn bảo hộ đối với ngành công nghiệp của nước này. Sau khi gia nhập

WTO, thuế nhập khẩu của Trung Quốc đối với sản phẩm công nghiệp vẫn được

duy trì ở một mức độ hợp lý nhất định trên cơ sở khả năng cạnh tranh và trình

độ phát triển công nghiệp trong nước. Các biện pháp xoá bỏ hàng rào phi thuế

quan được tiến hành từ từ và sử dụng triệt để các quy định về bảo hộ phi thuế

quan trong khuôn khổ WTO để bảo hộ ngành công nghiệp trong nước. Bởi vì

yêu cầu của WTO về mở cửa các ngành nghề chỉ giới hạn trong ngành nông

nghiệp, chế tạo và những ngành có liên quan đến mậu dịch hàng hoá.

Thứ hai, điều chỉnh và nâng cấp cơ cấu ngành nghề công nghiệp trên cơ

sở duy trì và phát huy triệt để những ngành sử dụng nhiều lao động vốn đang có

lợi thế so sánh bằng cách đổi mới kỹ thuật và công nghệ, đào thải những ngành

đã lạc hậu, gây ô nhiễm môi trường; tập trung phát triển những ngành công nghệ

cao và trọng điểm (thông tin, kỹ thuật số, đường sắt cao tốc, máy bay kiểu mới,

công nghệ sinh học, lọc dầu, phần mềm máy tính, ôtô dùng nhiên liệu sạch...).

Đồng thời, tranh thủ nguồn vốn và kỹ thuật cũng như công nghệ của nước ngoài

để phát triển những ngành cần nhiều vốn và công nghệ nhưng trung Quốc hiện

chưa có lợi thế cạnh tranh.

Thứ ba, cải cách doanh nghiệp công nghiệp nhà nước trên cơ sở xây dựng

chế độ doanh nghiệp hiện đại, chuyển đổi cơ chế kinh doanh của doanh

nghiệp...; thực hiện chế độ đãi ngộ quốc dân đối với những doanh nghiệp có chế

độ sở hữu khác nhau, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng đối với tất cả các loại

hình doanh nghiệp.

Thứ tư, phát triển cơ cấu công nghiệp theo khu vực trên cơ sở nguyên tắc

phát huy lợi thế so sánh của từng vùng, từng khu vực. Đối với khu vực miền Tây,

một số ngành có ưu thế về thiên nhiên như thuỷ điện, khí đốt tự nhiên, kim loại

màu... được phát triển đồng thời với những ngành chế biến các loại cây công

nghiệp như sợi thuốc lá, bông, đay... Ngoài ra, một số ngành công nghệ cao như

hàng không, thông tin điện tử, công nghệ sinh học... được phát triển dựa trên ưu

thế về khoa học và tri thức của các thành phố lớn như Trùng Khánh, Tây An,

Thành Đô, Lan Châu, Quý Dương... Đối với khu vực miền Trung, các ngành chế

tạo tinh xảo và sử dụng nhiều lao động (dệt, thủ công mỹ nghệ...) được chú

trọng đầu tư phát triển đồng thời với các ngành công nghiệp nặng (gang thép,

kim loại màu, xe hơi, khai thác dầu mỏ...). Đối với khu vực miền Đông, tập trung

đầu tư các ngành nhiều vốn, khoa học kỹ thuật, công nghệ và hỗ trợ, hợp tác

toàn diện với các khu vực còn lại của nền kinh tế dực trên ưu thế về kỹ thuật và

tri thức vốn có cũng như khả năng thu hút thuận lợi những lợi thế này từ bên

ngoài khu vực.

2.1.4. Nông nghiệp

Việc Trung Quốc gia nhập WTO thúc đẩy việc tái cơ cấu nông nghiệp và

điều chỉnh chính sách nông nghiệp vốn đã được bắt đầu thực hiện trong cuối giai

đoạn của kế hoạch 5 năm lần thứ IX với những định hướng cơ bản sau:

Thứ nhất, đa dạng hoá nông sản và cải thiện chất lượng sản phẩm theo

hướng toàn diện. Đa dạng hoá, cải thiện chất lượng và hiệu quả được coi là định

hướng cơ bản của quá trình điều chỉnh sản xuất nông nghiệp bao gồm trồng trọt

và chăn nuôi, thuỷ sản, lâm nghiệp và trồng cây ăn quả. Việc thực hiện định

hướng này khiến cho nguồn lực về con người, tài chính và nguyên liệu của nông

dân không bị lãng phí, chất lượng sản phẩm sẽ cao hơn và Thu nhập của người

nông dân cũng sẽ cao hơn.

Thứ hai, phát triển việc chế biến nông sản. Chỉ bằng cách phát triển chế

biến nông sản và hướng người dân tiêu dùng các thực phẩm an toàn hơn, dinh

dưỡng hơn và chất lượng tốt hơn để tiếp tục phát triển thị trường nông sản. Chế

biến nông sản không đồng nghĩa với việc sử dụng công nghệ thấp. Ngược lại, để

sức cạnh tranh cao, ngành này áp dụng những công nghệ tiên tiến và nguyên liệu

cho sản xuất là những nguyên liệu đặc thù khác với những sản phẩm được tiêu

dùng trực tiếp như lúa mì đặc biệt, nho đặc biệt...

Thứ ba, khai thác lợi thế so sánh của địa phương trong nông nghiệp. Cụ

thể, những vùng biển và ngoại ô những thành phố lớn và vừa áp dụng công nghệ

sử dụng nhiều lao động và vốn. Những vùng này giảm một cách hợp lý sản xuất

lương thực và phát triển nghề làm vườn, nghề cá, chăn nuôi để có thể sản xuất

được những hàng hoá có giá trị gia tăng cao hơn. Hơn thế nữa, chuyên môn hoá

sẽ tạo ra khoảng không gian thị trường rộng rãi cho các vùng sản xuất lương

thực theo cách thức vì lợi ích chung và bổ sung cho nhau.

Thứ tư, song song với việc tiếp tục phát triển các xí nghiệp hương trấn,

quá trình đô thị hoá tiếp tục được quan tâm. Các xí nghiệp hương trấn tiếp tục

được phát triển theo hướng tái cấu trúc lại và đổi mới cơ chế quản lý. Quá trình

đô thị hoá của Trung Quốc mang những đặc trưng riêng trong đó có sự kết hợp

giữa phát triển các thành phố lớn và vừa đối với các đô thị nhỏ. Lý do là các đô

thị nhỏ là biện pháp thực tế hơn cả đối với Trung Quốc trong việc chuyển dịch

lao động nông thôn. Thành phố càng lớn, đời sống càng cao, đòi hỏi an ninh xã

hội cũng cao hơn. Trong khi đó, lao động nông thôn hiện tại khó có thể đạt được

những tiêu chuẩn đó. Các thành phố vừa và lớn thường là nơi cung cấp cơ hội

việc làm tạm thời và tích luỹ vốn cho lao động nông thôn nhưng lao động nông

thôn thực sự khó có thể định cư tại các thành phố lớn. Sau một thời gian tích luỹ

vốn những lao động này sẽ không quay trở lại nông thôn mà chọn các đô thị nhỏ

làm nơi định cư. Vì thế Trung Quốc đã xây dựng những đô thị nhỏ song song

với những đô thị lớn.

Thứ năm, thúc đẩy xây dựng môi trường sinh thái và thực hiện phát triển

bền vững. Ở những khu vực môi trường sinh thái dễ bị ảnh hưởng, chính quyền

trợ giúp tài chính cho nông dân để chuyển từ trồng thí điểm cây lương thực sang

trồng rừng, xây dựng môi trường sinh thái như xanh hoá và bảo tồn tài nguyên

nước, tài nguyên đất.

Để thực hiện những định hướng trên nhằm tái cấu trúc nông nghiệp và

nông thôn cũng như nâng cao sức cạnh tranh quốc tế của các sản phẩm nông

nghiệp, Trung Quốc tiếp tục điều chỉnh chính sách nông nghiệp theo những

hướng cơ bản sau:

Thúc đẩy hệ thống thông tin thị trường cho sản phẩm nông nghiệp nhằm

cung cấp cho người nông dân thông tin thị trường về sản phẩm nông nghiệp một

cách chính xác, toàn diện và đúng thời điểm.

Thúc đẩy hình thành hệ thống tiêu chuẩn, an ninh và chất lượng cũng như

tăng cường các biện pháp thanh tra và kiểm tra các sản phẩm nông nghiệp, đặc

biệt là thực phẩm, hướng dẫn cho nông dân cách sản xuất nông sản an toàn và

chất lượng cao.

Điều chỉnh chính sách bảo hộ và hỗ trợ cho nông nghiệp để phù hợp với

quy định của WTO.

Đổi mới trong hệ thống quản lý nông nghiệp theo kiểu “công ty và gia

đình nông dân” là hình thức chủ yếu để tăng cường cơ hội tiếp cận thị trường

của nông dân và các tổ chức nông dân.

Cải cách và hoàn thiện hệ thống lưu thông lương thực và các loại sản

phẩm nông nghiệp chủ yếu nhằm giảm chi phí lưu thông và tăng cường sức

cạnh tranh.

Tái cấu trúc hệ thống tài chính nông thôn và hình thành hệ thống bảo

hiểm nông nghiệp phù hợp với hoàn cảnh của Trung Quốc.

Tái cấu trúc nghiên cứu khoa học công nghệ nông nghiệp và hệ thống

khuyến nông. Quan tâm đến hợp tác quốc tế và chuyển giao công nghệ để thúc

đẩy ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp.

Cải cách hệ thống hộ khẩu ở các đô thị nhỏ và khuyến khích người dân

nông thôn đủ điều kiện cần thiết định cư ở các đô thị nhỏ.

Ngoài những điều chỉnh chính sách dài hạn kể trên, trong ngắn hạn, để đối

phó lại với những tác động tiêu cực của việc gia nhập WTO đối với nông

nghiệp, Trung Quốc thực hiện các chính sách sau:

Vận dụng một cách linh hoạt việc thực hiện 5 loại thuế quan mà WTO

cho phép như thuế theo số lượng, thuế theo giá, thuế phức hợp, thuế theo mùa

vụ và thuế hạn ngạch. Ngoài ra, Trung Quốc còn phân chia thời gian giảm thuế

hợp lý và thay đổi cách thu thuế đối với một số sản phẩm có mức thuế quan cao.

Sử dụng một cách hiệu quả và linh hoạt cơ chế tự bảo vệ trong khuôn khổ

WTO nhằm bảo vệ thị trường trong nước trước sự thâm nhập ồ ạt của các sản

phẩm nông nghiệp nước ngoài: sử dụng hiệu quả cơ chế giải quyết tranh chấp

trong các hiệp định về nông nghiệp, luật chống trợ cấp xuất khẩu, chống bán phá

giá... Đồng thời tranh thủ các quy định của vòng đàm phán Urugoay đối với môi

trường và kiểm dịch động thực vật. Tăng cường công tác kiểm dịch động thực

vật xuất nhập khẩu bằng cách cải tiến phương pháp kiểm dịch, nâng cao trình độ

kiểm dịch...

Theo đánh giá của Mỹ, trong thời gian đầu thực hiện cam kết của Trung

Quốc, Mỹ đã phát hiện ra nhiều vấn đề trong việc thực hiện cam kết trong lĩnh

vực như nông nghiệp. Đó là việc Trung Quốc vẫn trì hoãn việc thực hiện hạn

ngạch thị trường mở cho lúa mỳ, bông và các nông sản khác. Hiện nay, việc Mỹ

mở rộng bán hàng sang Trung Quốc rất được kỳ vọng nhưng Trung Quốc đưa ra

một loạt các quy định mang tính tạm thời đối với việc sử dụng công nghệ sinh

học. Khoảng 70% số lượng xuất khẩu đậu tương của Mỹ giảm có thể do ảnh

hưởng của các quy định đó.

2.1.5.Hệ thống ngân hàng

TiÕp tôc c¸c nç lùc c¶i c¸ch ngµnh ng©n hµng, ¸p dông c¸c kinh nghiªm

qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c ng©n hµng n íc ngoµi trªn c¬ së n¾m v÷ng c¸c quy t¾c

cña WTO ®Ó chuÈn bÞ tèt cho c¹nh tranh trong thÕ kû tíi. Träng t©m cña c¸c c¶i

c¸ch bao gåm:

Cïng víi viÖc c¶i c¸ch ho¹t ®éng cña ng©n hµng Trung ¬ng, ho¹t ®éng

cña c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i còng ® îc c¶i c¸ch theo h íng ®éc lËp trong ho¹t

®éng. Nãi c¸ch kh¸c, nh÷ng ng©n hµng nµy kh«ng cßn ph¶i cho vay cho vay theo

chØ ®¹o. Ngoµi ra, c¸c ng©n hµng cßn tiÕn hµnh viÖc lµnh m¹nh ho¸ b¶ng c©n ®èi

tµi s¶n cña m×nh b»ng c¸ch xö lý nî khã ®ßi, c¶i c¸ch viÖc qu¶n lý nî dùa trªn

®¸ng gi¸ møc ®é rñi ro, t¨ng c êng kh¶ n¨ng tù gi¸m s¸t néi bé, tinh gi¶m biªn

chÕ... Bèn ng©n hµng quèc doanh lín nhÊt ®· ® îc chuyÓn ®æi thµnh c¸c ng©n

c¸c ng©n hµng ®a n¨ng vµ t¹o thµnh nÒn t¶ng cña hÖ thèng tµi chÝnh víi 67% tµi

s¶n tiÒn göi ng©n hµng vµ 56% tæng tµi s¶n tµi chÝnh.

Thµnh lËp bèn c«ng ty qu¶n lý tµi s¶n (AMS) theo m« h×nh quü tÝn th¸c ®Ó

c¬ cÊu l¹i nî vµ c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n víi môc tiªu lµm trong s¹ch t×nh h×nh tµi

chÝnh cña c¸c ng©n hµng ë Trung Quèc.

Ph¸t hµnh vµ b¸n c¸c tr¸i phiÕu cho c¸c nhµ ®Çu t nh»m t¨ng vèn ë c¸c

ng©n hµng ®ång thêi n©ng cao tû lÖ vèn dù tr÷ an toµn nh»m thÝch øng víi møc

8% ® îc quy ®Þnh trong luËt. §ång thêi, cho phÐp ng©n hµng n íc ngoµi ® îc

ho¹t ®éng ë Trung Quèc ®Ó t¹o m«i tr êng c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng trong

n íc.

KhuyÕn khÝch triÖt ®Ó c¸c ho¹t ®éng ®Çu t ¸p dông c¸c c«ng nghÖ vµ kü

thuËt cao vµo c¸c dÞch vô ng©n hµng, thóc ®Èy h×nh thøc thanh to¸n qua c¸c ng©n

hµng, ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n thÎ, rót tiÒn tù ®éng. Ph¸t triÓn viÖc

thùc hiÖn c¸c giao dÞch th«ng qua m¹ng Internet. Sö dông vµ øng dông triÖt ®Ó

c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ vi tÝnh và viÔn th«ng qua viÖc kÕt nèi m¹ng

Internet ®Ó thùc hiÖn c¸c dÞch vô ng©n hµng trùc tuyÕn ®Õn tõng ng êi d©n.

X©y dùng hÖ thèng qu¶n lý vµ t t ëng kinh doanh víi träng t©m lµ hiÖu

qu¶ vµ lîi nhuËn. ChuyÓn tõ kinh doanh coi träng hoµn thµnh chØ tiªu vÒ sè

l îng sang coi träng chÊt l îng vµ hiÖu qu¶, chuyÓn tõ ph ¬ng thøc kinh doanh

ph©n t¸n sang kinh doanh cã hÖ thèng, chuyÓn tõ kinh doanh ‚ch¹y theo nghiÖp

vô’’ sang ‚híng theo kh²ch h¯ng ’’.

T¨ng vèn, gi¶m c¸c kho¶n nî khã ®ßi th«ng qua c¸c biÖn ph¸p t¨ng c êng

chÕ ®é tr¸ch nhiÖm cho vay, quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm víi c¸c nh©n viªn liªn quan

®Õn c¸c ho¹t ®éng cho vay, tiÕn hµnh thanh tra vµ thanh lý c¸c kho¶n nî kh«ng

cã hoÆc khã cã kh¶ n¨ng thu håi.

ThËn träng trong ph©n lo¹i thÞ tr êng, ph¸t triÓn ®éi ngò kh¸ch hµng cã

kh¶ n¨ng kinh tÕ vµ khai th¸c thÞ tr êng cã nhiÒu tiÒm n¨ng.

KiÖn toµn vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ khuyÕn khÝch vµ rµng buéc ®Ó cã thÓ ph¸t

huy chÕ ®é th ëng ph¹t nghiªm minh vµ tinh thÇn cÇu tiÕn cña nh©n viªn. T¨ng

c êng qu¶n lý, ph¸t triÓn vµ tËn dông nguån nh©n lùc. Tr íc m¨t ®èi víi c¸c

ng©n hµng trong n íc lµ t¨ng c êng ®µo t¹o chuyªn gia trong qu¶n lý rñi ro vèn,

tµi chÝnh vµ th«ng tin nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ.

T¨ng c êng ®Çu t khoa häc kü thuËt,thóc ®Èy th«ng tin phôc vô qu¶n lý

kinh doanh. T¨ng c êng qu¶n lý hµnh chÝnh, h¹ch to¸n gi¸ thµnh.

2.2. THỰC TRẠNG KINH TẾ TRUNG QUỐC SAU KHI GIA

NHẬP WTO

2.2.1. Tăng trƣởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

Theo sè liÖu cña Tæng côc thèng kª Quèc gia Trung Quèc th× tõ 2001 -

2004, t¨ng tr ëng GDP cña Trung Quèc lÇn l ît lµ 7,5%, 8%, 9,1% vµ 9,4%.

Trong 2 quý ®Çu n¨m 2005 GDP cña Trung Quèc ®¹t 7.314,4 tû NDT, t¨ng 9,5%

so víi cïng kú n¨m ngo¸i. Trong ®ã, gi¸ trÞ n«ng nghiÖp ®¹t 1.256,1 tû NDT,

t¨ng 5,5%; c«ng nghiÖp ®¹t 6.163,1 tû NDT, t¨ng 10,9%; ngµnh dÞch vô ®¹t

1.895,2 tû NDT, t¨ng 8,5%. Dù kiÕn tèc ®é t¨ng tr ëng GDP cña Trung Quèc

trong n¨m 2005 nµy sÏ ®¹t kho¶ng 9,4%. Nh vËy, møc t¨ng tr ëng GDP trung

b×nh cña Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO kho¶ng 9,0%. Trong khi ®ã, møc

t¨ng tr ëng GDP trung b×nh cña Trung Quèc trong c¸c n¨m tr íc khi gia nhËp

WTO lµ kho¶ng 7,1% nh ng møc t¨ng n¨m sau cao h¬n n¨m tr íc kh«ng nhiÒu.

Kinh tÕ Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO ®· t¨ng tr ëng rÊt nhanh vµ m¹nh so

víi c¸c n¨m tr íc ®©y do hä ® îc h ëng nh÷ng lîi Ých mµ WTO mang l¹i.

Kinh tÕ Trung Quèc gia nhËp vµo WTO ®· cã lîi thÕ trong ngµnh dÖt may,

®iÖn tö, m« t« xe m¸y, ®å ch¬i lµ nh÷ng ngµnh ®ang cã u thÕ: gi¸ nh©n c«ng rÎ,

tû lÖ néi ®Þa hãa cao, thÞ phÇn trong vµ ngoµi n íc réng lín vµ theo ®ã gi¸ trÞ gia

t¨ng xuÊt khÈu cao nh÷ng lîi thÕ nµy hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t n íc ngoµi khiÕn

hä tÝch cùc ®Èy nhanh hîp ®ång ®Çu t vµo nh÷ng ngµnh trªn c¬ së c¸c lîi thÕ vÒ

vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý . Nh n¨m 1995, 85% tæng kim ng¹ch

xuÊt khÈu cña Trung Quèc ®· thuéc vÒ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, chÕ t¹o

vµ do ®ã Trung Quèc gia nhËp WTO ®· t¹o cho Trung Quèc c¬ héi duy tr× lîi

thÕ nµy ®Ó thô h ëng u ®·i vµ tõng b íc kiÓm so¸t nhiÒu thÞ phÇn tham gia. Do

®ã, c¸c nhµ ®Çu t sÏ tÝch cùc ®Çu t vµoTrung Quèc.

ThÞ tr êng néi ®Þa quy m« lín cña Trung Quèc ®· më lèi cho c¸c nhµ ®Çu

t n íc ngoµi, tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t n íc ngoµi h íng vµo s¶n xuÊt c¸c mÆt

hµng thay thÕ nhËp khÈu hoÆc h íng tíi xuÊt khÈu ®Òu cã thÓ khai th¸c lîi thÕ

trªn thÞ tr êng tham gia. Víi viÖc më cöa thÞ tr êng hµng hãa vµ dÞch vô,Trung

Quèc ®· vµ sÏ thu hót ® îc FDI cña c¸c n íc thµnh viªn nhê sù ®ång nhÊt vÒ

tiªu chÝ, nguyªn t¾c vµ lîi Ých. Nh÷ng bÊt cËp trë ng¹i tr íc ®©y, nhÊt lµ trong

quan hÖ víi c¸c n íc ph¸t triÓn sÏ gi¶m nhanh vµ tiÕn tíi bÞ xãa bá, Trung Quèc

sÏ gÇn h¬n víi c«ng nghÖ nguån, c«ng nghÖ trung gian tiªn tiÕn nh»m n©ng cao

søc c¹nh tranh vèn ®· m¹nh cñaTrung Quèc trªn tham gia.

ChÝnh trÞ TQ æn ®Þnh, kinh tÕ duy tr× møc t¨ng tr ëng nhanh, tiÒm n¨ng

cña thÞ tr êng rÊt lín, n¨ng lùc ®ång bé cña c¸c s¶n nghiÖp t ¬ng ®èi m¹nh,

tr×nh ®é cña lùc l îng lao ®éng cao, gi¸ thµnh thÊp ®· ngµy cµng t¹o ® îc sù hÊp

dÉn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp n íc ngoµi.Trong c¸c n¨m qua, ngµnh c«ng nghiÖp

chÕ t¹o quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ ngµnh chÕ t¹o víi hµm l îng kü thuËt cao trong lÜnh

vùc c«ng nghÖ th«ng tin, tiÕp tôc ®Èy nhanh viÖc chuyÓn dÞch sang Trung Quèc.

T¸c dông cña ®Çu t n íc ngoµi trong viÖc thóc ®Èy sù t¨ng tr ëng xuÊt nhËp

khÈu ngµy cµng râ rÖt. Khu vùc Ch©u thæ s«ng Tr êng Giang vµ Ch©u thæ s«ng

Ch©u Giang, qua thu hót sù chuyÓn dÞch ®Çu t quèc tÕ, ®· t¹o nªn mét ®éi ngò

c¸c doanh nghiÖp ngµnh chÕ t¹o ®Çu t n íc ngoµi h íng vµo thÞ tr êng quèc tÕ,

nhu cÇu nhËp khÈu, n¨ng lùc s¶n xuÊt xuÊt khÈu ® îc më réng râ rÖt. Ba n¨m

qua , møc t¨ng cña l îng xuÊt khÈu cña 6 tØnh, thµnh phè nh Qu¶ng §«ng,

Phóc KiÕn, Th îng H¶i, ChiÕt Giang, Giang T«, S¬n §«ng ®· chiÕm 82,1% tæng

l îng xuÊt khÈu t¨ng cña c¶ n íc, møc t¨ng l îng nhËp khÈu cña 6 tØnh, thµnh

phè trªn ®· chiÕm 74,8% tæng l îng nhËp khÈu t¨ng cña c¶ n íc .

Nh×n tõ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay cho thÊy, kinh tÕ Trung Quèc

®· b¾t ®Çu b íc vµo mét chu kú t¨ng tr ëng míi tõ sau khi gia nhËp WTO. §Çu

t trong n íc, tiªu dïng vµ ngo¹i th ¬ng ®Òu ®¶m b¶o møc t¨ng tr ëng tèt, t×nh

h×nh kinh tÕ tæng thÓ cã thÓ coi lµ tèt h¬n so víi tr íc ®©y, møc t¨ng tr ëng kinh

tÕ c¸c n¨m b×nh qu©n ®¹t trªn 8,5%. N¨m 2002- 2005, Trung Quèc vÉn kiªn tr×

thùc hiÖn chÝnh s¸ch kÝch cÇu, tiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝch cùc vµ

chÝnh s¸ch tiÒn tÖ æn ®Þnh, kinh tÕ quèc d©n sÏ ®¶m b¶o duy tr× møc t¨ng tr ëng

nhanh. §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 16 ®· ®Ò ra c«ng viÖc cô thÓ vµ quy

ho¹ch toµn diÖn ®èi víi viÖc hoµn thiÖn thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr êng x· héi chñ

nghÜa, nªu ra c¸c nhiÖm vô chñ yÕu nh viÖc hoµn thiÖn chÕ ®é c«ng h÷u lµ chñ

thÓ, cïng chÕ ®é së h÷u ph¸t triÓn, x©y dùng c¬ chÕ cã lîi cho viÖc thay ®æi c¬

cÊu kinh tÕ gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, x©y dùng c¬ chÕ thÞ tr êng hiÖn ®¹i c¹nh

tranh cã trËt tù vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu tiÕt vÜ m«. Nh÷ng ®iÒu nµy sÏ ®Èy

nhanh tiÕn tr×nh thÞ tr êng hãa kinh tÕ Trung Quèc, tiÕn tíi sù ph¸t triÓn nhanh

vµ æn ®Þnh cña kinh tÕ Trung Quèc trong mét m«i tr êng thÓ chÕ hoµn thiÖn h¬n.

Sù ph¸t triÓn vÒ mËu dÞch cña Trung Quèc trong nh÷ng n¨m qua vµ trong thêi k×

dµi tiÕp theo sÏ t¹o ra c¸c ¶nh h ëng tÝch cùc lín, nh ng tr íc m¾t kinh tÕ trong

n íc vÉn ®ang ph¶i ®èi mÆt víi m©u thuÉn ®ang chê ® îc gi¶i quyÕt nh khã

kh¨n trong t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n, khã kh¨n trong viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc

lµm, vµ khã kh¨n trong viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu. Nh÷ng khã kh¨n vµ m©u thuÉn

nµy ®· h¹n chÕ sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong c¸c n¨m sau khi gia nhËp WTO vµ

trong c¸c n¨m tiÕp theo. Nh×n tæng thÓ, m«i tr êng kinh tÕ trong n íc cña Trung

Quèc tõ n¨m 2002 - 2004 tèt h¬n tr íc n¨m 2001, t¹o mét c¬ së vËt chÊt v÷ng

ch¾c vµ ®iÒu kiÖn quan träng cho ph¸t triÓn ngo¹i th ¬ng Trung Quèc.

Cơ cấu kinh tế Trung Quốc sau khi gia nhập WTO đã chuyển dịch mạnh,

gây ra sự thay đổi về phân bố và sử dụng lao động, những ngành có lợi thế cạnh

tranh phát triển trong khi những ngành khác bị thu hẹp. Lực lượng lao động di

chuyển từ ngành có khả năng cạnh tranh thấp sang ngành có khả năng cạnh

tranh cao. Do đó, đã phát sinh những vấn đề kinh tế xã hội do cơ cấu ngành nghề

thay đổi như nạn thất nghiệp tăng lên. Cơ cấu kinh tế có những biến chuyển theo

hướng tăng nhanh các ngành sử dụng lao động và giảm quy mô các ngành sử

dụng đất và vốn. Ngành nông nghiệp sử dụng nhiều lao động và diện tích đất

canh tác bình quân trên đầu người thấp hoạt động kém hiệu quả nên khó cạnh

tranh với hàng nông sản của các nước có trình độ phát triển nông nghiệp cao, do

đó việc thu hẹp lĩnh vực nông nghiệp là tất yếu. Trong khi đó, khu vực công

nghiệp và dịch vụ tăng khá nhanh so với giai đoạn trước khi gia nhập WTO. Tỷ

lệ % các ngành nông ngiệp, công nghiệp, dịch vụ trong nền kinh tế của Trung

Quốc giai đoạn 1990 – 1995 là 27%, 42% và 31%; giai đoạn 1995 – 2001là

20%, 49% và 31%; giai đoạn 2002 đến nay là 16%, 51% và 33%. Như vậy, sau

khi gia nhập WTO, tỷ trọng ngành nông nghiệp trong nền kinh tế Trung Quốc đã

giảm dần và thay vào đó là tỷ trọng ngành công nghiệp và dịch vụ tăng lên theo

quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Hiện nay, ngành công nghiệp

vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế Trung Quốc (51%), tiếp đến là

ngành dịch vụ (33%) và cuối cùng là ngành nông nghiệp (16%). Nhưng theo

xu hướng chung thì trong tương lai ngành nông nghiệp của Trung Quốc sẽ bị

thu hẹp dần, ngành công nghiệp sẽ phát triển mạnh trong một thời gian nữa và

giảm dần. Thay vào đó, ngành dịch vụ sẽ phát triển và chiếm tỷ trọng lớn

trong nền kinh tế.

HiÖn nay, tiÕn tr×nh chuyÓn dÞch vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu tµi s¶n cña c¸c

doanh nghiÖp trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi víi vai trß chñ ®¹o cña c¸c c«ng ty

xuyªn quèc gia, cïng víi c¸c s¶n phÈm kÜ thuËt th«ng tin hiÖn ®ang diÔn ra liªn

tôc. Cïng víi t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi ®ang dÇn ® îc c¶i thiÖn sÏ thóc ®Èy ®Çu

t trùc tiÕp cña thÕ giíi tiÕp tôc s«i ®éng trë l¹i. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, m«i tr êng

®Çu t cña Trung Quèc kh«ng ngõng ® îc c¶i thiÖn, ®Æc biÖt lµ ch©u thæ s«ng

Tr êng Giang vµ ch©u thæ s«ng Ch©u Giang víi u thÕ tËp trung ® îc nhiÒu dù

¸n ®Çu t , nªn triÓn väng vèn ®Çu t n íc ngoµi vµo Trung Quèc lµ rÊt s¸ng sña,

vèn ®Çu t n íc ngoµi sÏ thóc ®Èy t¨ng tr ëng xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc

lín h¬n rÊt nhiÒu.

2.2.2.Công nghiệp

Trong ngành công nghiệp, Trung Quốc đã thành công trong việc thực hiện

chiến lược “từ không đến có” (1949 – 1978) và „từ ít tới nhiều” (1978 – 1999). Từ

chỗ thiếu hụt, hiện nay Trung Quốc đã đáp ứng được 100% nhu cầu nội nội địa về

hàng công nghiệp. Hơn thế nữa, Trung Quốc hiện đang dẫn đầu thế giới trong

nhiều lĩnh vực như sản xuất than, dệt may, xi măng..., đứng thứ 2 thế giới về sản

xuất hàng điện tử. Tuy nhiên, cho đến trước khi gia nhập WTO ngành công nghiệp

của Trung Quốc vẫn đang đứng trước nhiều khó khăn và thách thức.

Thứ nhất, sản xuất hàng công nghiệp của Trung quốc hiện đang trong

giai đoạn khủng hoảng thừa với việc 80% các mặt hàng sản xuất ra cung vượt

quá cầu. Đặc biệt, điều đó lại xảy ra trong bối cảnh quy mô sản xuất công

nghiệp của Trung Quốc còn nhỏ bé, chất lượng lao động không cao, năng suất

lao động thấp. lợi nhuận ở phần lớn cácc ngành như dệt may, ôtô, đồ uống và

thuốc lá đều thấp, sản xuất công nghiệp chủ yếu dựa trên cơ sở công nghiệp

truyền thống chứ không phải công nghiệp mũi nhọn.

Thứ hai, mặc dù đã có nhiều cuộc cải cách nhưng khu vực doanh nghiệp

Nhà nước ở Trung Quốc (chiếm tới 28,3% tổng sản lượng công nghiệp, 53% lực

lượng lao động và 2/3 tín dụng ngân hàng) vẫn tiếp tục là khu vực yếu kém của

nền kinh tế.

Thứ ba, xét theo tiêu chuẩn quốc tế, có sự khác biệt rất lớn về khả năng

cạnh tranh giữa những doanh nghiệp quy mô vừa và những doanh nghiệp quy

mô lớn ở Trung Quốc. Những doanh nghiệp quy mô vừa thường là những doanh

nghiệp hoạt động trong những thị trường nội địa có tính cạnh tranh cao, tăng

trưởng nhanh và tích cực tiếp cận tới các thị trường nước ngoài. Điều quan trọng

là các doanh nghiệp này có cấu trúc chi phí rất linh hoạt nên rất mềm dẻo trong

cạnh tranh. ngược lại, các doanh nghiệp quy mô lớn không những thường thua

xa những đối thủ cạnh tranh nước ngoài mà khoảng cách giữa chúng lại đang

ngày rộng ra.

Thứ tư, chế độ thương mại hàng công nhiệp của Trung Quốc được đặc

trưng bởi tính nhị nguyên bao gồm chế độ xuất tự do và chế độ thương mại được

bảo hộ. Chế độ thương mại khuyến khích xuất khẩu được thực hiện đối với

những hàng hoá được sản xuất ra thuần tuý để xuất khẩu và thường chủ yếu

được sản xuất bởi các xí nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, vốn chiếm tới 48%

xuất khẩu và 53% nhập khẩu (năm 1999). Nhập khẩu các sản phẩm trung gian

(dành cho xuất khẩu) và tư liệu sản xuất được miễn thuế.

Thứ năm, cùng với việc cải cách mở cửa cũng như việc gia nhập WTO,

mức độ bảo hộ của ngành công nghiệp Trung Quốc đã liên tục giảm nhưng vẫn

duy trì ở mức cao tính tới thời điểm trước khi gia nhập WTO. Tuy nhiên, mức

độ giảm bảo hộ đối với ngành này trong thời kỳ trước khi gia nhập (1995 –

2001) mạnh hơn nhiều so với giảm sau khi gia nhập WTO. Điều này được thể

hiện ở bảng 2.1.

Bảng 2.1: Mức độ bảo hộ nhập khẩu của một số mặt hàng công

nghiệp Trung Quốc trƣớc và sau khi gia nhập WTO (thuế quan hoặc tƣơng

đƣơng; %)

Sau khi gia 1995 2001 nhập WTO

20,1 Chế biến thực phẩm 26,2 9,9

137,2 Đồ uống và thuốc lá 43,2 15,6

3,4 Khai khoáng 1,0 0,6

56,0 Dệt 21,6 8,9

76,1 May mặc 23,7 14,9

32,3 Công nghiệp nhẹ 12,3 8,4

20,2 Hoá dầu 12,8 7,1

17,4 Luyện kim 8,9 5,7

123,1 Ô tô 28,9 13,8

24,4 Điện tử 10,3 2,3

22,0 Các sản phẩm chế tạo khác 12,9 6,6

13,7 Xây dựng 13,7 6,8

(Nguồn: Elena Ianchovichina & Will Martin. Economic Impacts of China’s Accession

to the WTO. December 2002. http://www.worldbank.org)

25,3 Tổng thể - Công nghiệp 13,5 6,0

Sau khi Trung Quốc gia nhập WTO đã có một số tác động cả tích cực lẫn

tiêu cực đến một số lĩnh vực thuộc ngành công nghiệp của Trung Quốc.

Ngành ôtô

Ngành ôtô của Trung Quốc có khoảng 800 nhà máy chế tạo và lắp ráp

được điều hành bởi 200 công ty sản xuất nhưng sản xuất phân tán, hoạt động

kém hiệu quả. Thêm vào đó, ôtô luôn là mặt hàng nhập khẩu đứng vào hàng hai

mặt hàng nhập khẩu nhiều nhất của Trung Quốc trong tổng kim ngạch nhập

khẩu hàng hoá đơn chiếc. Xét theo chuẩn mực thế giới, trong ngành ôtô, trình độ

chuyên môn hoá thấp, khả năng phát triển yếu, phương thức sản xuất kinh doanh

lạc hậu..., đặc biệt là trong ngành sản xuất linh kiện. Do đó, giá thành sản xuất

xe con của Trung Quốc cao hơn nhiều so với giá xe cùng loại ở nước ngoài.

Những đặc trưng trên cùng với việc mất đi lá chắn bảo hộ cao về thuế

quan, phi thuế quan và đầu tư khiến cho sau khi gia nhập WTO tác động mạnh

tới ngành ôtô của Trung Quốc.

Một mặt, việc xoá bỏ các hàng rào thuế quan và phi thuế quan khiến cho

nhập khẩu tăng 24%, do áp lực cạnh tranh không chỉ từ phía hàng nhập khẩu mà

còn từ phía các nhà đầu tư nước ngoài. Chịu tác động mạnh nhất là các ngành

sản xuất linh kiện, các ngành sản xuất các loại xe thiếu khả năng cạnh tranh như

xe du lịch, xe tải trên 8 tấn, xe loại 1-2 tấn, xe chuyên dụng và xe chở khách...

Mặt khác, sức ép cạnh tranh khiến cho ngành ôtô Trung Quốc tái cấu trúc

lại cả về cơ cấu nhà máy và cơ cấu sản phẩm cũng như nâng cao kỹ thuật, công

nghệ sản xuất và chất lượng sản phẩm theo chuẩn mực quốc tế và tập trung vào

những sản phẩm có lợi thế cạnh tranh như xe tải tầm trung. Kết quả là quy mô

sản xuất ôtô được mở rộng tăng 1,45, xuất khẩu tăng 27,7% và giá bán buôn

cũng như giá bán lẻ ôtô đều giảm lần lượt là 3,9% và 4,2% so với trước khi gia

nhập WTO. Như vậy, tác động mạnh tới ngành ôtô không phải là yếu tố giá cả

mà là yếu tố kỹ thuật và chất lượng. Trong dài hạn, sức cạnh tranh của ngành

này sẽ được nâng cao, chất lượng dịch vụ tốt hơn, đặc biệt là dịch vị hậu mãi.

Các ngành kinh tế bổ trợ cho ngành ôtô cũng phát triển kéo theo tác động lan toả

tới toàn bộ nền kinh tế.

Ngành dệt may

Trung Quốc là nước sản xuất và xuất khẩu hàng dệt may lớn nhất thế giới.

Điều này cho thấy dệt may là ngành có lợi thế cạnh tranh lớn nhất của Trung

Quốc bởi Trung Quốc có lợi thế lao động rẻ (do đó họ cũng giải quyết được

phần nào tình trạng thất nghiệp).

Trước khi gia nhập WTO, dệt may là ngành khó khăn nhất trong nền kinh

tế Trung Quốc do việc xây dựng trùng lắp và kỹ thuật thấp. Thêm vào đó, đầu tư

đối với ngành dệt may thấp, đặc biệt là đầu tư tài sản cố định và đầu tư đổi mới

trang thiết bị, khiến cho khả năng cạnh tranh của ngành không liên tục được

nâng cao. Ngành dệt may Trung Quốc chủ yếu dựa vào lợi thế giá nhân công rẻ

và nhận được nhiều sự bảo hộ của chính phủ như trợ cấp tài chính, cho vay với

với lãi suất thấp, chế độ hoàn thuế, miễn thuế... Mức độ bảo hộ đã giảm từ mức

56,0% năm 1995 xuống 21,6% năm 2001.

Sau khi gia nhập WTO, Trung Quốc được hưởng đãi ngộ của Hiệp định

dệt may quốc tế đạt được từ vòng đàm phán Urugoay. Ngoài ra, Trung quốc

cũng đa dạng hoá thị trường xuất khẩu hàng dệt may vốn trước kia chỉ tập trung

vào một số thị trường chính như Đông Nam Á, Hồng Công và Đài Loan. chẳng

hạn, hãn ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Trung Quốc sang Mỹ sẽ dần được

xoá bỏ hoàn toàn vào năm 2008. Ngành dệt may của Trung Quốc phát triển theo

hướng sản xuất các mặt hàng cao cấp và sức cạnh tranh của ngành được nâng

cao nhờ việc đổi mới công nghệ, cách thức quản lý và thị trường xuất khẩu được

mở rộng. Dự đoán thị phần xuất khẩu của ngành dệt may sẽ tăng thêm 10% sau

năm 2005.

Công nghiệp hoá dầu

Sau 30 năm phát triển, Trung Quốc đã hình thành được một hệ thống công

nghiệp hoá dầu hoàn chỉnh bao gồm sản xuất, lưu thông, nghiên cứu khoa học,

thiết kế, thi công và giáo dục. Do các công ty trong ngành này được xây dựng ở

quá nhiều nơi với chi phí cao nên hiệu quả thấp và chất lượng sản phẩm không

cao (năm 1998, chi phí bình quân để sản xuất một thùng dầu thô của Trung

Quốc là 13,3 USD trong khi chi phí bình quân quốc tế là 8,98 USD/thùng và ở

Trung Đông là 2 USD/thùng). Ngoài ra, so với các nhà sản xuất ở nước ngoài,

quy mô doanh nghiệp hoá dầu ở Trung Quốc không mấy thua kém nhưng năng

suất lao động lao động lại thấp hơn rất nhiều, quá trình cải tạo kỹ thuật diễn ra

chậm và không đồng đều, bộ máy quản lý cồng kềnh, trình độ quản lý kém.

Sau khi gia nhập WTO, Trung Quốc không đánh thuế nhập khẩu đối với

dầu thô, khí thiên nhiên, thuế quan đánh vào dầu thành phẩm giảm còn khoảng

6% năm 2003, các biện pháp bảo hộ phi thuế quan dần được xoá bỏ. Kết quả là

nhập khẩu các sản phẩm hoá dầu vào Trung Quốc tăng 11,8% và xuất khẩu tăng

3,1% so với trước khi gia nhập. Đồng thời, sản lượng của ngành cũng như việc

làm sụt giảm theo thứ tự là 2,3% và 2,3%. Tuy nhiên, trong dài hạn, dưới sức ép

của cạnh tranh quốc tế, công nghệ và kỹ năng quản lý tiên tiến được áp dụng và

thị trường được mở rộng sẽ có những tác động tích cực và vượt trội hơn so với

tác động tiêu cực.

Ngành kỹ thuật thông tin

Mặc dù khỏi đầu muộn, nhưng ngành kỹ thuật thông tin phát triển rất

nhanh chóng ở Trung Quốc. Trong kế hoạch 5 năm lần thứ 8, tốc độ tăng trưởng

hàng năm của ngành kỹ thuật thông tin Trung Quốc đạt 55%. Theo thống kê của

ban thư ký WTO, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm kỹ thuật thông tin của

Trung Quốc năm 1995 là 14,5 tỷ USD, đứng thứ 8 thế giới; kim ngạch nhập

khẩu là 14,35 tỷ USD, đứng thứ 9 thế giới. Nếu tính cả Trung Quốc đại lục,

Hồng Kông và Đài Loan thì kim ngạch nhập khẩu đạt 53 tỷ USD, đứng thứ 3 thế

giới và kim ngạch xuất khẩu đạt 43 tỷ USD, đứng thứ 4 thế giới. Tuy nhiên,

chủng loại, chất lượng, trình độ kỹ thuật và năng lực phát triển sản phẩm của các

sản phẩm kỹ thuật thông tin của Trung Quốc vẫn còn lạc hậu rất nhiều so với

các nước phát triển, thậm chí còn lạc hậu hơn so với nhiều nước ở Đông Nam Á.

Trung Quốc gia nhập WTO đã tuân thủ các nguyên tắc của “Hiệp định kỹ

thuật thông tin” với những nội dung cơ bản là thực hiện tự do hoá hoàn toàn

mậu dịch các sản phẩm kỹ thuật thông tin (mức thuế quan giảm xuống tới mức

zero) với hơn 200 loại sản phẩm trong đó có phần cứng và phần mềm máy vi

tính, thiết bị viễn thông, máy đo khoa học, chất bán dẫn và thiết bị chế tạo của

nó với tổng giá trị là 600 tỉ USD. Ngoài ra, các loại thuế và phí khác cũng được

xoá bỏ.

Việc thực hiện hiệp định này, một mặt khiến cho việc phát triển các sản

phẩm mà Trung Quốc đang nghiên cứu và chế tạo (phần mềm máy vi tính; máy

đo quang học trong truyền dẫn và thu nhận sóng phát thanh, truyền hình...) gặp

phải khó khăn do phải cạnh tranh với hàng nhập khẩu tương tự từ bên ngoài

nhưng với giá rẻ hơn và chất lượng cũng tốt hơn. Mặt khác, việc thực hiện các

nguyên tắc của hiệp định cũng khiến cho Trung Quốc mở rộng được thị trường

xuất khẩu, tăng thị phần đối với các sản phẩm mà nước này đang có lợi thế cạnh

tranh, thu hút được kỹ thuật tiên tiến thông qua đầu tư nước ngoài, tham gia vào

việc trao đổi kỹ thuật và phân công lao động quốc tế, hạn chế được hiện tượng

buôn bán lậu... Tất cả các điều đó sẽ khiến cho sức cạnh tranh của các sản phẩm

công nghệ thông tin của Trung Quốc được nâng cao (chất lượng gia tăng và giá

thành sản phẩm giảm). Cũng như đối với những ngành khác, trong dài hạn

những ảnh hưởng tích cực của việc gia nhập WTO đối với ngành công nghệ

thông tin sẽ vượt quá được những tác động tiêu cực ngắn hạn.

Ngành than

Trung Quốc là nước sản xuất than đứng đầu thế giới (trên 1 tỉ tấn năm

1991) nhưng xuất khẩu lại không nhiều, năm 1998 Trung Quốc xuất khẩu 32,29

triệu tấn than, chỉ bằn 1/5 của Ôxtrâylia. Hơn thế nữa, hiệu quả kinh doanh của

ngành than thấp, thua lỗ nhiều, chi phí vận chuyển cao... Mặc dù việc Trung

Quốc gia nhập WTO khiến cho cạnh tranh các ngành tăng lên (đặc biệt từ phía

các nhà sản xuất Inđônêxia, Việt Nam và Ôxtrâylia) nhưng xuất khẩu than của

Trung Quốc vẫn tăng, chủ yếu do các điều kiện vận tải được cải thiện và các mỏ

được cải tổ lại dưới sức ép của cạnh tranh quốc tế.

Ngành điện lực

Với phương châm “công nghiệp điện lực đi trước và việc phát triển ngành

năng lượng lấy điện lực làm trung tâm”, ngành điện lực Trung Quốc dã phát

triển nhanh chóng, sản xuất điện lực đã đạt được mức thặng dư với cung vượt

quá cầu. Tác động lớn nhất của việc Trung Quốc gia nhập WTO đối với ngành

điện lực là thay đổi mức độ độc quyền của ngành này, làm tăng việc cạnh tranh

trong việc cung cấp năng lượng với việc đa dạng hoá các nhà sản xuất với các

dạng năng lượng khác nhau: thuỷ điện, nhiệt điện, hạt nhân...

Ngành vật liệu xây dựng: Là ngành tập trung nhiều lao động và tiêu tốn

nhiều năng lượng nhưng những tác động của việc Trung Quốc gia nhập WTO

vượt quá những tác động tiêu cực. Việc gia nhập WTO khiến cho ngành này có

được nhiều thông tin hơn về kỹ thuật và kinh tế cũng như có được môi trường

thương mại quốc tế ổn định và cạnh tranh công bằng hơn. Ngoài ra, sức ép cạnh

tranh khiến cho ngành này thay đổi cơ cấu sản phẩm, kỹ thuật cũng như nâng

cao trình độ tổ chức và quản lý sản xuất...

Ngành luyện kim

Do mức độ giảm bảo hộ của ngành này không nhiều (từ 8,9% xuống còn

5,7%) nên những tác động của việc Trung Quốc gia nhập WTO đối với ngành

này không lớn. Nhập khẩu tăng 6,8%; xuất khẩu tăng 3,7% trong khi đó sản

lượng và việc làm giảm không đáng kể: 2,1% và 2,1% theo thứ tự.

2.2.3. Nông nghiệp

ViÖc Trung Quèc ra nhËp WTO t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn n«ng nghiÖp, lÜnh

vùc mµ Trung Quèc cho r»ng lµ kh«ng ¶nh h ëng nhiÒu. ChÝnh phñ Trung Quèc

®· c¾t trî gi¸ n«ng nghiÖp ë 7 tØnh ë thuéc vïng Duyªn H¶i phÝa §«ng, khiÕn

cho n«ng d©n ph¶i b¸n s¶n phÈm cña m×nh ë møc thÊp h¬n 10% so víi møc n¨m

2001. T¹i c¸c tØnh miÒn Trung, miÒn T©y vµ miÒn §«ng B¾c, møc trî gi¸ gi¶m

xuèng kh¸ nhiÒu vµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ® îc b¸n cho ChÝnh phñ víi gi¸

rÎ h¬n. Do ®ã n«ng d©n ph¶i tù ®iÒu chØnh cung c¸ch lµm ¨n cña m×nh. PhÇn lín

n«ng d©n ph¶i chuyÓn tõ trång lóa sang th©m canh nh÷ng gièng c©y vµ s¶n phÈm

cÇn nhiÒu nh©n c«ng h¬n nh rau, hoa qu¶..., ch¨n nu«i hay nu«i trång thñy s¶n.

MÆc dï c¸c n«ng tr êng trång lóa cña Trung Quèc ®· ph¶i chia thµnh nhiÒu bé

phËn nhá h¬n vÉn kh«ng thÓ c¹nh tranh ® îc víi nh÷ng trang bÞ lín ® îc c¬ khÝ

hãa nh Mü. Song Trung Quèc cã lîi thÕ trong viÖc s¶n xuÊt n«ng s¶n cÇn nhiÒu

nh©n c«ng v× gi¸ lao ®éng ë Trung Quèc vÉn rÎ h¬n.

Bªn c¹nh ®ã, trong t ¬ng lai kh«ng xa viÖc gi¶m diÖn tÝch trång lóa lµ

®iÒu khã tr¸nh khái ë Trung Quèc v× n íc nµy hiÖn nay ®· d thõa lóa g¹o vµ

trång lóa kh«ng cßn ®em l¹i lîi nhuËn cao n÷a. Nh ng viÖc gia nhËp WTO ®·

lµm cho nhu cÇu Êy trë nªn bøc b¸ch h¬n. Cuèi n¨m 2004, diÖn tÝch ®Êt canh t¸c

trång lóa ®· gi¶m xuèng cßn 56%. Do 70-80% d©n sè ë n«ng th«n, nªn viÖc duy

tr× thu nhËp æn ®Þnh cho n«ng th«n lµ u tiªn cña ChÝnh phñ Trung Quèc nh»m

®¶m b¶o an ninh x· héi.

ViÖc Trung Quèc gia nhËp WTO cã nghÜa lµ Trung Quèc ph¶i thùc hiÖn

c¸c cam kÕt cña tæ chøc nµy theo h íng tù do hãa thÞ tr êng vµ sÏ lµm gi¶m c¸c

mÐo mã trong chÝnh s¸ch th ¬ng m¹i, t¨ng c êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh gióp nÒn

kinh tÕ Trung Quèc, trong ®ã cã khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n ph©n bæ c¸c

nguån lùc vµ c¸c ho¹t ®éng hiÖu qu¶, c¬ cÊu n«ng nghiÖp thay ®æi theo h íng

ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, t¨ng c êng kh¶ n¨ng c¹nh tr¹nh, nh÷ng ngµnh hµng cã

lîi thÕ sÏ ph¸t triÓn, nh÷ng ngµnh hµng yÕu kÐm, l·ng phÝ tµi nguyªn, l©m vµo

t×nh tr¹ng khã kh¨n vµ ph¸ s¶n hµng lo¹t. MÆt kh¸c, gia nhËp vµo WTO ®· më

cöa thÞ tr êng cho c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ cña Trung Quèc th©m nhËp dÔ dµng

h¬n vµo thÞ tr êng thÕ giíi, thóc ®Èy s¶n xuÊt, xuÊt khÈu, t¹o viÖc lµm, t¨ng thu

nhËp cho ng êi n«ng d©n. Bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých ®¹t ® îc, Trung Quèc ®· tõng

b íc ph¶i tù do hãa c¸c ho¹t ®éng th ¬ng m¹i, bá ®éc quyÒn cña c¸c doanh

nghiÖp nhµ n íc ho¹t ®éng kinh doanh mét sè mÆt hµng, cho phÐp thµnh phÇn

kinh tÕ t nh©n tham gia s©u réng h¬n vµo c¸c ho¹t ®éng th ¬ng m¹i. Nh÷ng

thay ®æi nay sÏ cã t¸c ®éng to lín ®Õn nÒn kinh tÕ Trung Quèc, ®Æc biÖt lµ khu

vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cña Trung Quèc, vèn tr íc ®©y nhËn ® îc nhiÒu

b¶o trî vµ b¶o hé cña chÝnh phñ.

ViÖc thùc hiÖn cam kÕt cña Trung Quèc víi WTO theo h íng gi¶m vµ tiÕn

tíi lo¹i bá hµng rµo thuÕ vµ phi thuÕ lµm ¶nh h ëng ®Õn th ¬ng m¹i vµ cung cÇu

cña mét sè ngµnh hµng néi ®Þa kÐm kh¶ n¨ng c¹nh tranh sÏ bÞ thu hÑp, gi¸ nhiÒu

mÆt trªn thÞ tr êng néi ®Þa gi¶m xuèng, cung trong n íc nhá h¬n cÇu, t¨ng nhËp

khÈu m¹nh ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng chÝnh trong hÖ thèng h¹n ng¹ch.

BiÓu 2.1: Thay ®æi thuÕ theo cam kÕt víi WTO (®¬n vÞ: %)

(Nguån: Tæng côc Thèng kª quèc gia Trung Quèc)

VÒ hµng rµo thuÕ quan, Trung Quèc gi¶m thuÕ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng

n«ng s¶n tõ 30% xuèng cßn 12% nh : thÞt bß tõ 45% xuèng cßn 12%, qu¶ tõ

30% xuèng 10%... ThuÕ nhËp khÈu gi¶m sÏ t¹o c¬ héi cho hµng hãa tõ bªn

ngoµi, ®Æc biÖt lµ tõ nh÷ng n íc xuÊt khÈu n«ng s¶n nh Mü, Th¸i Lan... th©m

nhËp thÞ tr êng Trung Quèc gi¸ rÎ h¬n g©y søc Ðp c¹nh tranh lªn c¸c ngµnh hµng

néi ®Þa.

Ngoµi viÖc gi¶m hµng rµo thuÕ quan, Trung Quèc còng thay ®æi hÖ thèng

cÊp phÐp quota nhËp khÈu theo h íng t¨ng c êng minh b¹ch vµ thóc ®Èy c¹nh

tranh, gi¶m c¸c hµng rµo phi thuÕ quan, t¨ng h¹n ng¹ch nhËp khÈu víi c¸c mÆt

hµng n«ng s¶n. Víi viÖc gi¶m nµy, Trung Quèc cho phÐp c¸c ®èi t¸c th ¬ng m¹i

xuÊt khÈu khèi l îng hµng hãa nhÊt ®Þnh theo møc h¹n ng¹ch víi tû lÖ thuÕ thÊp,

l îng hµng hãa v ît qu¸ h¹n ng¹ch sÏ ph¶i chÞu møc thuÕ cao h¬n. Mét thay ®æi

quan träng lµ Trung Quèc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp nhµ n íc vµ t nh©n tham

gia nhËp khÈu hµng n«ng s¶n.

T¨ng quota nhËp khÈu sÏ lµm t¨ng nhËp khÈu c¸c mÆt hµng l ¬ng thùc

träng yÕu vµo Trung Quèc. Nh nhËp khÈu rßng c¸c mÆt hµng n«ng s¶n cña

Trung Quèc nh ng«, lóa m¹ch, g¹o, b«ng... t¨ng thªm hµng n¨m 1,5 tû USD.

ThÞ tr êng n«ng nghiÖp cña Trung Quèc cã Ýt nhiÒu biÕn ®éng sau khi

n íc nµy gia nhËp WTO. Møc thuÕ trung b×nh ® a ra c¸c mÆt hµng n«ng s¶n

nhËp khÈu gi¶m tõ møc 22% xuèng cßn 17,5%, trong khi ®ã n«ng d©n Mü hy

väng mçi n¨m hä sÏ xuÊt khÈu ® îc gÊp ®«i s¶n phÈm cña hä vµo Trung Quèc

so víi møc 1,3 tû USD doanh thu cña n¨m 2000. Riªng s¶n phÈm ng« n¨m 2004,

Trung Quèc gi¶m nhËp khÈu kho¶ng 7,3 triÖu tÊn t¨ng 4,5 triÖu tÊn so víi n¨m

2000 vµ lóa mú nhËp khÈu t¨ng 9,6 triÖu tÊn, t¨ng 2,5 triÖu tÊn so víi n¨m 2000.

Sau khi gia nhËp WTO, n«ng d©n Trung Quèc tõng b íc ph¸ thÕ ®éc

canh, b¾t ®Çu thùc thi ch ¬ng tr×nh ®a d¹ng hãa s¶n phÈm ®Ó tháa m·n nhu cÇu

thÞ tr êng lµm cho s¶n phÈm hµng hãa mang tÝnh kinh tÕ. Vµ tõ n¨m 2001 ®Õn

nay ®· cã h¬n 160 triÖu n«ng d©n mÊt viÖc lµm do ngµnh n«ng nghiÖp ho¹t ®éng

kÐm hiÖu qu¶ gåm c¸c trang tr¹i nhá gÆp khã kh¨n khi c¸c lo¹i thuÕ b¶o hé bÞ

gi¶m theo c¸c quy ®Þnh cho thµnh viªn cña WTO.

ViÖc tiÕp tôc t¸i c¬ cÊu l¹i ngµnh «t« vµ xo¸ bá c¸c h¹n ng¹ch ®èi víi

hµng dÖt may... cã mét sè t¸c ®éng tíi n«ng nghiÖp. §ã lµ:

Thø nhÊt, trªn khÝa c¹nh nhËp khÈu: Do møc ®é b¶o hé gi¶m sau khi gia

nhËp WTO nªn nhËp khÈu cña Trung Quèc t¨ng m¹nh ®èi víi c¸c s¶n phÈm

n«ng nghiÖp nh h¹t cã dÇu (20,9%), ® êng (24,1%), sîi thùc vËt (7,7%), s÷a

(23,8%) vµ mét sè thùc phÈm kh¸c (62,6%). Trong khi ®ã, do møc ®é b¶o hé

hÇu nh ® îc gi÷ nguyªn nªn nhËp khÈu cña c¸c s¶n phÈm nh g¹o, lóa mú, ngò

cèc ch¨n nu«i, rau qu¶, vËt nu«i vµ thÞt l¹i gi¶m 7,1%; 10,1%; 2,4%; 6,3% vµ 8,9

theo thø tù.

Thø hai, trªn khÝa c¹nh xuÊt khÈu: XuÊt khÈu t¨ng m¹nh ®èi víi hÇu hÕt

c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp nh lóa mú (18,9%), hoa qu¶ (14,6%), h¹t cã dÇu

(29,8%), ® êng (13,9%), thÞt vµ vËt nu«i (13,9%), s÷a (13,5%),vµ c¸c thùc phÈm

kh¸c (11,4%). Riªng xuÊt khÈu g¹o chØ t¨ng 6,1%vµ xuÊt khÈu gi¶m m¹nh ®èi

víi c¸c s¶n phÈm nh lóa mú ch¨n nu«i (77,8%) vµ sîi thùc vËt (51,8%).

Thø ba, sù gia t¨ng cña nhËp khÈu khiÕn cho gi¸ b¸n bu«n cña tÊt c¶ c¸c

hµng ho¸ n«ng nghiÖp ®Òu gi¶m, tuy kh«ng m¹nh, tõ 0,9% ®Õn 2,8%. Trong khi

®ã diÔn biÕn cña gi¸ b¸n lÎ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp l¹i kh«ng ®ång nhÊt: gi¸

c¶u mét sè s¶n phÈm nh g¹o, lóa m×, ngò cèc ch¨n nu«i, sîi thùc vËt, thÞt vµ vËt

nu«i, s÷a t¨ng (kh«ng m¹nh) th× gi¸ c¸c s¶n phÈm kh¸c nh rau qu¶, h¹t cã dÇu,

® êng, sîi thùc vËt vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c l¹i gi¶m (kh«ng m¹nh).

Thø t , trªn khÝa c¹nh s¶n l îng; Søc Ðp c¹nh tranh cña hµng nhËp khÈu

còng nh sù gi¶m gi¸ cña hµng n«ng s¶n khiÕn cho s¶n l îng cña hÇu hÕt c¸c

s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Òu gi¶m nh ng kh«ng nhiÒu. Cô thÓ; s¶n l îng g¹o gi¶m

2,1%; lóa m× gi¶m 2,0%; ngò cèc ch¨n nu«i gi¶m 2,3%; rau qu¶ gi¶m 3,4%; h¹t

cã dÇu gi¶m 7,95; ® êng gi¶m 6,5%; s÷a gi¶m 2,0%; vµ c¸c lo¹i thùc phÈm kh¸c

gi¶m 5,9%. S¶n l îng gi¶m kÐo theo sù sót gi¶m ë hÇu hÕt c¸c ngµnh trõ ngµnh

s¶n xuÊt sîi thùc vËt; thÞt vµ vËt nu«i. Cïng víi viÖc thay ®æi chÕ ®é hé khÈu vµ

kü n¨ng cña ng êi lao ®éng ® îc n©ng cao nªn cã tíi kho¶ng 32 triÖu ng êi lao

®éng di chuyÓn tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ.

Trung Quốc là nước có cam kết riêng cao hơn nhiều so với quốc gia khác

tham gia vào WTO. Một cam kết có thể làm giảm khả năng điều tiết những tác

động xã hội không thể tránh khỏi việc cơ cấu lại. Ví dụ như việc Trung Quốc

đồng ý với các điều khoản mà trên thực tế hạn chế việc trợ giá các nguồn đầu

vào (phân bón) cho những người nông dân có thu nhập thấp hoặc có ít tư liệu

sản xuất. Các thành viên đang phát triển khác của WTO thường được miễn

những điều khoản như vậy trong phạm vi giới hạn trợ cấp của họ. Những cam

kết của Trung Quốc về mở cửa thị trường nông sản nhập khẩu đã được dự báo

trước là sẽ dẫn tới tình trạng suy giảm đáng kể về việc làm và thu nhập của

người nông dân, nên sự hạn chế về trợ cấp đặt ra đối với chính sách của Chính phủ.

Nh vËy, theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ, do møc ®é b¶o hé cña

nhiÒu s¶n phÈm n«ng nghiÖp Trung Quèc sau khi n íc nµy gia nhËp WTO vÉn

® îc gi÷ nguyªn nªn møc ®é t¸c ®éng cña viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi WTO

®èi víi n«ng nghiÖp cña Trung Quèc trong ng¾n h¹n vµ trung h¹n lµ kh«ng

m¹nh, mÆc dï viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt khiÕn cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sôt

gi¶m so víi tr íc khi gia nhËp vµ thÊt nghiÖp gia t¨ng. Sau khi Trung Quèc gia

nhËp WTO, nh×n chung, cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc tíi s¶n l îng cña nh÷ng s¶n

phÈm sö dông nhiÒu ®Êt ®ai vµ t¸c ®éng tÝch cùc tíi s¶n l îng cña nh÷ng s¶n

phÈm sö dông nhiÒu lao ®éng. Trong dµi h¹n, viÖc thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt víi

WTO sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngµnh n«ng nghiÖp Trung Quèc c¶i tiÕn ® îc kü thuËt

vµ n©ng cao chÊt l îng qu¶n lÝ, kinh doanh (th«ng qua viÖc thu hót vèn, kü thuËt

vµ kü n¨ng qu¶n lÝ tõ bªn ngoµi). C¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp ® îc ®iÒu chØnh

theo h íng ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh trong th ¬ng m¹i quèc tÕ, tËp trung s¶n xuÊt

vµ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cã lîi thÕ c¹nh tranh, sö dông nhiÒu lao ®éng nh

nu«i trång thuû s¶n, hao qu¶, rau xanh... còng nh cã m«i tr êng xuÊt khÈu

thuËn lîi ë c¸c n íc thµnh viªn kh¸c theo quy ®Þnh cña WTO. H¬n n÷a, Trung

quèc cã quyÒn chñ ®éng tham gia vµo c¸c cuéc ®µm ph¸n quy t¾c ®a ph ¬ng vÒ

vÊn ®Ò n«ng nghiÖp trong t ¬ng lai vµ cã ® îc khu«n khæ ph¸p lÝ ® îc quèc tÕ

c«ng nhËn ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho hµng n«ng s¶n Trung Quèc ë nh÷ng thÞ

tr êng cã møc b¶o hé cao ®èi víi hµng n«ng s¶n nh NhËt B¶n vµ Hµn Quèc...

2.2.4.Dịch vụ

Cïng víi qu¸ tr×nh c¶i c¸ch vµ më cöa nÒn kinh tÕ, ngµnh dÞch vô cña

Trung Quèc ®· ph¸t triÓn m¹nh: trong thêi kú tõ 1970 – 2000, tû träng cña

ngµnh nµy trong tæng thu nhËp quèc néi ®· t¨ng tõ møc 13% lªn 33%, tû träng

lao ®éng tham gia trong ngµnh còng ®· t¨ng tõ møc 9% lªn 28%. Nãi c¸ch kh¸c,

ngµnh dÞch vô ®ang trë thµnh ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ quan träng trong

nÒn kinh tÕ quèc d©n, ph¶n ¸nh quy luËt cña nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh

c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. §ång thêi sù ph¸t triÓn nµy cßn cã t¸c ®éng lan

to¶ m¹nh mÏ tíi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, ®Æc biÖt lµ trong vÊn ®Ò t¹o viÖc lµm,

gãp phÇn thu hót lùc l îng lao ®éng d«i ra tõ c«ng cuéc c¶i c¸ch vµ hiÖn ®¹i ho¸

khu vùc c«ng nghiÖp còng nh n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n.

Tuy nhiªn, nÕu xÐt trªn khÝa c¹nh tiÒm n¨ng còng nh chuÈn mùc ph¸t

triÓn quèc tÕ, cho tíi thêi ®iÓm gia nhËp WTO l¹i lµ ngµnh kÐm ph¸t triÓn ë

Trung Quèc (chÊt l îng dÞch vô thÊp, kh«ng c«ng b»ng vµ víi gi¸ c¶ cao). §iÒu

®ã x¶y ra bëi v× tr íc khi gia nhËp WTO, Trung Quèc ®· duy tr× chÝnh s¸ch h¹n

chÕ vµ ®iÒu tiÕt m¹nh ®èi víi viÖc cung cÊp dÞch vô vµ ®iÒu ®ã ®· khiÕn cho

ngµnh nµy kh«ng ®¸p øng ® îc nhu cÇu vÒ dÞch vô ®ang ngµy cµng gia t¨ng

cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.

TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã cïng víi nh÷ng chÝnh s¸ch h¹n chÕ viÖc th©m nhËp

còng nh ®iÒu tiÕt m¹nh gi¸ c¶ dÞch vô ®· lµm c¶n trë viÖc sö dông mét c¸ch cã

hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc còng nh qu¸ tr×nh ®æi míi vµa c¶i tiÕn s¶n phÈm. Nh÷ng

chÝnh s¸ch ®ã thËm chÝ cßn g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc, lµm sãi mßn nh÷ng

kÕt qu¶ mang tÝnh x· héi ®èi víi nét sè ngµnh nh ng©n hµng, b¶o hiÓm, chøng

kho¸n...

Víi nh÷ng ®Æc tr ng c¬ b¶n nh vËy, viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO vµ

thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt vÒ tù do ho¸ sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng m¹nh tíi mét sè lÜnh

vùc trong ngµnh dÞch vô.

B¶o hiÓm

Trong 20 n¨m c¶i c¸ch vµ më cöa ngµnh b¶o hiÓm cña Trung Quèc ®· cã

nh÷ng b íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ quy m«, ph ¬ng thøc kinh doanh, h×nh thøc

qu¶n l‎ vµ gi¸m s¸t còng ®ang ® îc thùc hiÖn theo h íng phï hîp víi th«ng lÖ

quèc tÕ. Tuy nhiªn cho ®Õn tr íc khi gia nhËp WTO, lÜnh vùc b¶o hiÓm cña

Trung Quèc vÉn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. §ã lµ: s¶n phÈm b¶o hiÓm

®¬n ®iÖu, thiÕu sù ®a d¹ng, chØ tËp trung chñ yÕu vµo mét sè d¹ng b¶o hiÓm nh

b¶o hiÓm nh©n thä, b¶o hiÓm xe cé, vËn t¶i hµng ho¸ mµ kh«ng chó ‎ ®Õn nh÷ng

h×nh thøc b¶o hiÓm tÝn dông, b¶o hiÓm y tÕ...; tån t¹i sù ®éc quyÒn cña c¸c c«ng

ty b¶o hiÓm nhµ n íc Trung Quèc trªn thÞ tr êng; thÞ tr êng b¶o hiÓm ho¹t ®éng

kÐm do chÞu sù can thiÖp tõ nhiÒu phÝa, ®Æc biÖt lµ c¸c tæ chøc hµnh chÝnh vµ

thiÕu nh÷ng nhµ chuyªn m«n giái ho¹t ®éng trong m¬i tr êng dÞch vô.

ViÖc Trung Quèc gia nhËp WTO, mét mÆt khiÕn cho thÞ phÇn cña c¸c

c«ng ty b¶o hiÓm néi ®Þa suy gi¶m d íi søc Ðp c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty n íc

ngoµi víi nh÷ng u thÕ cao h¬n h¼n vÒ mÆt quy m«, vèn, tr×nh ®é qu¶n‎ vµ kü

thuËt nghiÖp vô. MÆt kh¸c, sù hiÖn diÖn cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm n íc ngoµi

còng sÏ lµm xuÊt hiÖn mét lo¹t c¸c hiÖu øng ®èi víi tÝch cùc ngµnh nµy. Sù hiÖn

diÖn cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm n íc ngoµi ®· lµm xuÊt hiÖn hiÖu øng c¹nh tranh

trªn thÞ tr êng b¶o hiÓm Trung Quèc khiÕn cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm Trung

Quèc c¶i c¸ch nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña toµn ngµnh.

Sù hiÖn diÖn vµ ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm n íc ngoµi trªn thÞ

tr êng b¶o hiÓm néi ®Þa ®· khiÕn cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm néi ®Þa tiÕp thu vµ

häc tËp ® îc nh÷ng c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lÝ, kinh doanh tiªn tiÕn vµ trªn

c¬ së ®ã thùc hiÖn viÖc ®æi míi kinh doanh vµ chñng lo¹i s¶n phÈm b¶o hiÓm ®a

d¹ng. ViÖc Trung Quèc gia nhËp WTO ®· mang l¹i nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cho

ngµnh b¶o hiÓm nh ng ®iÒu ®ã vÉn cßn ph¶i phô thuéc vµo kh¶ n¨ng tù ®æi míi

c¬ chÕ kinh doanh, tr×nh ®é qu¶n lÝ vµ c«ng nghÖ kinh doanh... cña b¶n th©n

ngµnh b¶o hiÓm vµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm Trung Quèc.

Chøng kho¸n

So víi c¸c n íc c«ng nhiÖp ph¸t triÓn, thÞ tr êng chøng kho¸n cña Trung

Quèc cßn rÊt non trÎ vµ ®ang ë trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn. Tuy vËy, ®©y lµ thÞ

tr êng chøng kho¸n lín thø 2 Ch©u ¸ víi 1189 c«ng ty niªm yÕt, kho¶ng 60 triÖu

tµi kho¶n giao dÞch vµ møc ®é vèn ho¸ thÞ tr êng ®¹t 45% GDP. ThÞ tr êng

chøng kho¸n ®ang ngµy cµng trë thµnh mét bé phËn quan träng kh«ng thÓ t¸ch

rêi cña hÖ thèng kinh tÕ Trung Quèc. Tuy lµ thÞ tr êng ®øng thø 2 Ch©u ¸ nh ng

quy m« thÞ tr êng chøng kho¸n Trung Quèc cßn nhá bÐ, ho¹t ®éng thiÕu hiÖu

qu¶ víi chi phÝ giao dÞch cao, gi¸ c¶ chøng kho¸n kh«ng ph¶n ¸nh kÞp thêi

nh÷ng th«ng tin vÒ diÔn biÕn cña nÒn kinh tÕ, quy m« cña c¸c c«ng ty chøng

kho¸n nhá (tÝnh ®Õn cuèi n¨m 1998, Trung Quèc cã 90 c«ng ty chøng kho¸n,

trong ®ã chØ cã 16 c«ng ty cã vèn ®¨ng kÝ‎ kinh doanh trªn 500 triÖu NDT).

TÇm quan träng cña thÞ tr êng chøng kho¸n ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n

còng nh tÝnh dÔ tæn th ¬ng vµ dÔ khñng ho¶ng cña thÞ tr êng nµy ®· khiÕn cho

c¸c cam kÕt vÒ tù do ho¸ thÞ tr êng chøng kho¸n trong khu«n khæ WTO cña

Trung Quèc mang tÝnh tuÇn tù víi mét kho¶ng thêi gian chuyÓn tiÕp nhÊt ®Þnh.

Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh tù do ho¸ cïng víi nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i cã t¸c ®éng nhiÒu

chiÒu ®Õn ngµnh chøng kho¸n. §ã lµ søc Ðp c¹nh tranh tõ bªn ngoµi khiÕn cho

c¸c c«ng ty chøng kho¸n cña Trung Quèc ho¹t ®éng khã kh¨n nh ng nã còng ®·

khiÕn cho c¸c c«ng ty nµy më réng quy m« (t¨ng vèn) vµ n©ng cao n¨ng lùc

c¹nh tranh cña m×nh qua viÖc c¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lÝ, ®µo t¹o nguån nh©n lùc

víi kü n¨ng cao, ¸p dông nh÷ng nghiÖp vô kinh doanh hiÖn ®¹i vµ tiªn tiÕn...

ChÝnh v× thÕ, viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO cã t¸c ®éng tÝch cùc nhiÒu h¬n

lµ tiªu cùc ®èi víi ngµnh chøng kho¸n cña Trung Quèc mÆc dï ®©y lµ ngµnh

kh¸ nh¹y c¶m.

ViÔn th«ng

Sau 20 n¨m c¶i c¸ch vµ më cöa, ngµnh dÞch vô viÔn th«ng Trung Quèc ®·

cã nh÷ng b íc ph¸t triÓn v ît bËc c¶ vÒ tèc ®é vµ quy m«. Sè l îng thuª bao

®iÖn tho¹i cè ®Þnh ®· t¨ng tõ 40 triÖu n¨m 1995 lªn 87,4 triÖu n¨m 1998 vµ trë

thµnh m¹ng ®iÖn tho¹i cè ®Þnh lín thø 2 trªn thÕ giíi, sè l îng Thuª bao ®iÖn

tho¹i di ®éng còng t¨ng tõ 3,6 triÖu n¨m 1995 lªn 120,6 triÖu vµo th¸ng 7/2001.

Tuy nhiªn, ®Õn tr íc khi gia nhËp WTO, thÞ tr êng dÞch vô viÔn th«ng

Trung Quèc vÉn l¯ mét trong nh÷ng thÞ trêng ‚®ãng nhÊt‛, ®îc b°o hé v¯ qu°n

lÝ chÆt chÏ nhÊt ë Trung Quèc so víi phÇn lín c¸c n íc ®ang ph¸t triÓn. LÝ do v×

c¸c nhµ ®Çu t n íc ngoµi kh«ng ® îc tham gia vµo thÞ tr êng nµy vµ chØ cã thÓ

cung cÊp c¸c thiÕt bÞ viÔn th«ng vµ do c¬ chÕ ph¸p luËt trong lÜnh vùc nµy thiÕu

râ rµng vµ sù ®éc quyÒn cña c¸c c«ng ty viÔn th«ng Trung Quèc.

Sau khi gia nhËp WTO, Trung Quèc ®± thùc hiÖn ‘HiÖp ®Þnh vÒ dÞch vô

bu chÝnh viÔn th«ng‛ theo cam kÕt tríc ®©y víi WTO. Trung Quèc më cöa thÞ

tr êng viÔn th«ng cña m×nh cho c¸c c«ng ty n íc ngoµi, chÊm døt hµnh vi ®éc

quyÒn trªn thÞ tr êng b u chÝnh viÔn th«ng bao gåm ®iÖn tho¹i, truyÒn dÉn sè

liÖu, diÖn b¸o, ®iÖn tho¹i di ®éng... LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö, Trung Quèc cho

phÐp c¸c nhµ ®Çu t n íc ngoµi cung cÊp c¸c dÞch vô viÔn th«ng bao gåm c¶ néi

dung Internet lÉn cung cÊp dÞch vô Internet. Tuy nhiªn, c¸c nhµ ®Çu t n íc

ngoµi vÉn ch a å ¹t th©m nhËp lÜnh vùc nµy v× nh÷ng lÝ‎ do vÒ mÆt ph¸p luËt vµ c¬

chÕ qu¶n lý cßn kh¸ chÆt chÏ do Trung Quèc xo¸ bá tõ tõ tû träng së h÷u cña c¸c

nhµ ®Çu t n íc ngoµi còng nh nh÷ng h¹n chÕ vÒ mÆt ®Þa lÝ. Trong ng¾n h¹n, thÞ

phÇn cña c¸c c«ng ty viÔn th«ng Trung Quèc bÞ thu hÑp nh ng vÒ dµi h¹n sÏ cã

nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi ngµnh nµy. D íi søc Ðp c¹nh tranh vµ nhu cÇu

ph¸t triÓn trong n íc ngµnh viÔn th«ng Trung Quèc sÏ kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i

vµ tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ, kü n¨ng qu¶n lÝ tiªn tiÕn trªn thÕ giíi lµm gi¸ c¶

rÎ ®i vµ cã t¸c ®éng lan to¶ tÝch cùc ®Õn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c còng nh xo¸ bá

® îc sù ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c vïng nh hiÖn nay.

Ng©n hµng

MÆc dï cã nh÷ng c¶i c¸ch ®¸ng kÓ, tuy nhiªn ®Õn nay hÖ thèng ng©n hµng

Trung Quèc vÉn ch a theo kÞp ® îc chÊt l îng dÞch vô ng©n hµng nh c¸c n íc

ph¸t triÓn. §Æc biÖt tÝnh minh b¹ch cña hÖ thèng th«ng tin yÕu kÐm. §iÒu nµy

cho thÊy Trung Quèc ®ang ph¶i ®èi phã víi rñi ro ®¹o ®øc trong ho¹t ®éng ng©n

hµng. Thùc tÕ nhiÒu ng©n hµng Trung Quèc xuÊt hiÖn nh÷ng kho¶n th©m hôt quü

rÊt lín, nhiÒu quan chøc cÊp cao cña ng©n hµng ®· bÞ sa th¶i. §èi phã víi t×nh

h×nh nµy, nhiÒu ng©n h¯ng lín Trung Quèc th¯nh lËp ‚hÖ thèng ®¸nh gi¸ vµ kiÓm

tra ®é tin cËy’’. §©y l¯ mét gi°i ph²p rÊt quan träng nh´m ng¨n ngõa rði ro ®³o

®øc trong ho¹t ®éng cña ng©n hµng.

Sau thêi gian c¶i c¸ch ho¹t ®éng ng©n hµng, ®Õn nay ho¹t ®éng cña c¸c

ng©n hµng th ¬ng m¹i Trung Quèc ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ theo nhiÒu

h íng tÝch cùc. HiÖn nay, nh×n chung t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña c¸c ng©n hµng

® îc c¬ cÊu l¹i, c¸c ho¹t ®éng dÞch vô vÒ tµi chÝnh vµ ng©n hµng ®· ph¸t triÓn

m¹nh, ®Æc biÖt ¸p dông nhiÒu dÞch vô ng©n hµng hiÖn ®¹i víi kü thuËt vµ c«ng

nghÖ cao trªn c¬ së øng dông c¸c thµnh tùu cña khoa häc c«ng nghÖ tin häc vµ ®iÖn tö

viÔn th«ng.

Từ th¸ng 12/2002, ngoµi 4 thµnh phè Th îng H¶i, Th©m QuyÕn, §¹i Liªn

vµ Thiªn T©n, Trung Quèc ®· cho phÐp c¸c ng©n hµng n íc ngoµi kinh doanh

Nh©n d©n tÖ thªm t¹i mét sè thµnh phè kh¸c lµ Qu¶ng Ch©u, Chu H¶i, Thanh

§¶o, Nam Kinh vµ Vò H¸n... Trung Quèc còng cho phÐp c¸c ng©n hµng n íc

ngoµi cã thÓ nhËn tiÒn göi Nh©n d©n tÖ (NDT) cña c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc

tõ n¨m 2004 vµ nhËn tiÒn göi cña c¸c c¸ nh©n tõ n¨m 2007.

ViÖc cho phÐp c¸c ng©n hµng n íc ngoµi më réng ph¹m vi kinh doanh

®ång Nh©n d©n tÖ vµ triÓn väng gia t¨ng nguån vèn ®Çu t n íc ngoµi sÏ lµ yÕu

tè t¸c ®éng tÝch cùc tíi thÞ tr êng tµi chÝnh tiÒn tÖ còng nh thÞ tr êng chøng

kho¸n cña Trung Quèc.

MÆc dï mçi ng©n hµng trong sè 4 ng©n hµng quèc doanh cña Trung Quèc

®Òu rÊt lín víi quy m« tµi s¶n trung b×nh h¬n 400 tû USD, sè nh©n viªn trung

b×nh h¬n 415.000 ng êi vµ sè chi nh¸nh kho¶ng tõ 15.000 ®Õn 58.000 – vµ ®ñ

kh¶ n¨ng c¹nh tranh ngang b»ng víi c¸c ng©n hµng n íc ngoµi, thËm chÝ ngay

c¶ víi nh÷ng c«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ lín ® îc h×nh thµnh trªn c¬ së s¸p nhËp

vµ th«n tÝnh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. ThÕ nh ng, so víi yªu cÇu cña thùc tiÔn

còng nh so víi chuÈn mùc quèc tÕ th× hÖ thèng ng©n hµng th ¬ng m¹i Trung

Quèc vÉn cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. §ã lµ:

Thứ nhất, phương pháp quản lý phân ngành tài chính không còn thích hợp

với nhu cầu phát triển và bối cảnh mới. Chẳng hạn, theo luật ngân hàng thương

mại của Trung quốc, các ngân hàng thương mại không được phép kinh doanh

nghiệp vụ đầu tư nhằm giảm thiểu rủi ro tài chính nhưng điều này vô hình chung

đã khiến cho hoạt động của các ngân hàng thương mại bị giới hạn trong một

phạm vi hẹp và các ngân hàng này chủ yếu phục vụ cho các doanh nghiệp Nhà

nước. Trong bối cảnh nền kinh tế đanh ngày càng phát triển và mức độ mở cửa

ngày càng gia tăng, với phạm vi hoạt động bị giới hạn như vậy các ngân hàng

thương mại khó cạnh tranh được với các ngân hàng nước ngoài, đồng thời độ rủi

ro trong hoạt động cũng gia tăng.

Thứ hai, mặc dù đã có nhiều cải cách nhằm tăng cường tính tự chủ của

các ngân hàng thương mại nhưng hoạt động của hệ thống này vẫn bị hạn chế về

nhiều mặt như về chính sách sử dụng nhân viên, chính sách phát triển vùng,

chính sách phát triển ngành nghề... Nói cách khác, nhiều ngân hàng thương mại

vẫn chưa thực sự hoạt động theo cơ chế thị trường và vẫn bị ảnh hưởng nhiều

của cơ chế xin – cho.

Thứ ba, cơ cấu tài sản của các ngân hàng thương mại Trung Quốc chưa

hợp lý. Tỷ lệ cho vay kém hiệu quả (NPL) cao. Theo số liệu ước tính của Chính

phủ, năm 2002, các khoản cho vay kém hiệu quả của 4 ngân hàng quốc doanh

lớn chiếm tới 26% tổng dư nợ của các ngân hàng này, không kể các khoản NPL

đã chuyển giao cho 4 công ty quản lý tài sản.Theo số liệu ước tính không chính

thức, các khoản NPL còn lại của các ngân hàng quốc doanh ở mức khoảng từ

40-50% tổng dư nợ.

Thứ tư, hệ thống kiểm tra và giám sát hoạt động yếu kém, tính minh bạch

không cao... khiến cho hệ thống ngân hàng hoạt động với nhiều rủi ro, đặc biệt

là rủi ro hệ thống. Hơn thế nữa, việc Nhà nước vẫn tiếp tục tài trợ và bù lỗ

cho các ngân hàng kinh doanh kém hiệu quả khiến cho các ngân hàng này

không được cải cách và đổi mới một cách triệt để nhằm nâng cao sức cạnh

tranh của mình.

Thứ năm, trình độ kinh doanh của các ngân hàng không cao: các nghiệp

vụ kinh doanh không đa dạng, hỗ trợ kỹ thuật đối với sản phẩm kém... Ngoài ra,

các ngân hàng thương mại của Trung Quốc còn nằm trong vị thế cạnh tranh

không công bằng so với các ngân hàng nước ngoài về thuế; Trong khi mức độ

chịu thuế của hệ thống ngân hàng nội địa khoảng 70% thì các ngân hàng nước

ngoài chỉ chịu mức thuế 30%.

Thứ sáu, mức độ cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng không cao. Ngoài

sự thống trị của 4 ngân hàng thương mại quốc doanh chủ yếu, các ngân hàng

nước ngoài ở Trung Quốc buộc phải hoạt động trong một môi trường khác biệt

so với các ngân hàng trong nước với những hạn chế nặng nề về đầu tư, sản

phẩm, địa điểm hoạt động và với một hệ thống kiểm soát rất khác biệt. Đặc biệt,

có rất ít sự liên kết giữa các ngân hàng nước ngoài và trong nước. Do vậy, cho

tới trước khi gia nhập WTO tỷ phần của các ngân hàng nước ngoài là không

đáng kể, mặc dù các ngân hàng này đều tăng trưởng mạnh về tài sản.

Những đặc trưng trên khiến cho ngành ngân hàng là một trong những

ngành chịu tác động mạnh nhất sau khi Trung Quốc gia nhập WTO.

Tác động đầu tiên đối với ngành ngân hàng Trung Quốc sau khi nước này

gia nhập WTO là sức ép cạnh tranh từ phía các ngân hàng nước ngoài. Sức ép

này rất mạnh vì các ngân hàng nước ngoài có một loạt ưu thế về quy mô (vốn

lớn, chất lượng tài sản tốt, cơ chế quản lý kinh doanh linh hoạt, thiết bị tiên tiến,

trình độ kỹ thuật cao...), về kinh nghiệm hoạt động trong môi trường cạnh tranh

và theo chuẩn mực quốc tế, về nghiệp vụ tài chính (các nghiệp vụ đa dạng và với

công nghệ cao), về thiết bị phần cứng với công nghệ cao... trong khi các ngân

hàng thương mại nội địa lại đang gặp phải những khó khăn đó. Sức ép cạnh

tranh này diễn ra theo nhiều hướng: cạnh tranh trong nghiệp vụ kinh doanh (đặc

biệt là nghiệp vụ thanh toán quốc tế bởi vì các ngân hàng nước ngoài có vốn lớn,

hệ thống thông tin hiện đại và kinh nghiệm lâu dài hoạt động trong lĩnh vực

này); cạnh tranh trong giành giật khách hàng (do có những ưu thế như đã trình

bày ở trên, các ngân hàng nước ngoài sẽ cung cấp dịch vụ ngân hàng với chi phí

rẻ hơn, thuận tiện hơn cho khách hàng so với các ngân hàng nội địa nên họ sẽ

cạnh tranh rất mạnh với các ngân hàng này trong việc lôi kéo những doanh

nghiệp lớn và đang kinh doang có hiệu quả về phía mình...); cạnh tranh trong

việc mở rộng quy mô; cạnh tranh trong việc thu hút nguồn nhân lực có kỹ năng

cao do có khả năng chi trả lương cao hơn và môi trường làm việc tốt hơn so với

các ngân hàng nội địa.

Tuy nhiên sức ép cạnh tranh đó không chỉ chèn ép hoạt động của các ngân

hàng nội địa mà còn gây áp lực khiến cho các ngân hàng này đổi mới và cải tổ

lại theo hướng nâng cao sức cạnh tranh của ngành bằng cách đổi mới công nghệ

và phương thức kinh doanh; áp dụng những nguyên tắc, tiêu chuẩn hoạt động và

giám sát tài chính theo chuẩn mực quốc tế; mở rộng được nghiệp vụ ở nước

ngoài; đào tạo được nguồn nhân lực với kỹ năng cao... Mặc dù đang phải đối

đầu với nhiều vấn đề cần giải quyết nhưng hệ thống ngân hàng thương mại

Trung Quốc lại có được lợi thế riêng của mình như được sự hỗ trợ về uy tín của

nhà nước, có mạng lưới chi nhánh rộng khắp trong cả nước và có quá trình hoạt

động 50 năm trên lãnh thổ Trung Quốc. Hơn thế nữa, do những giới hạn về

lượng nợ nội tệ so với lượng nợ ngoại tệ (không được vượt quá 50%) các

ngân hàng nước ngoài sẽ không huy động được lượng tiền gửi nội tệ một cách

tự do và kết quả là sau 4 năm Trung Quốc gia nhập WTO, tỷ trọng tài sản của

các ngân hàng nước ngoài trong tổng số tài sản tài chính ở Trung Quốc chỉ

tăng lên 2-3%. Thậm chí ngay cả khi hệ thống ngân hàng được tự do hoá

hoàn toàn thì sự bành trướng của các ngân hàng nước ngoài cũng vẫn bị giới

hạn bởi hai nhân tố: Thứ nhất, sự bành trướng của các ngân hàng nước ngoài

phụ thuộc vào khả năng xác định được những người vay đáng mong muốn.

Một số ngân hàng nước ngoài phát triển hệ thống chi nhánh của mình và tập

trung vào việc cho ngành ôtô vay cũng như cho vay cầm cố và những ngành

thường có độ rủi ro thấp tương đối ở các thị trường châu Á. Thứ hai, các ngân

hàng nước ngoài phải chịu sự điều tiết thận trọng, đặc biệt là những đòi hỏi

về vốn tối thiểu giống như các ngân hàng nội địa.

Như vậy, mặc dù phải đương đầu với sự cạnh tranh quyết liệt từ phía các

ngân hàng nước ngoài, nhưng việc gia nhập WTO khiến cho hệ thống các ngân

hàng thương mại của Trung Quốc có thêm động lực mới để cải cách và phát

triển phù hợp với nhịp độ phát triển chung của toàn bộ nền kinh tế. Do vậy,

trong dài hạn, đặc biệt là từ sau năm 2005, Trung Quốc gia nhập WTO sẽ có

những tác động tích cực đến ngành ngân hàng là chính, những tác động tiêu cực

chỉ diễn ra trong ngắn hạn nhưng cũng không vượt quá được lợi ích từ việc gia

nhập mang lại.

Trong lĩnh vực dịch vụ, thiếu sự minh bạch trong nhiều quy định mới của

Trung Quốc làm nảy sinh nhiều vấn đề trong các ngành: viễn thông, bảo hiểm,

ngân hàng, thương mại... Mỹ cho rằng mặc dù Trung Quốc đã tuân theo pháp

luật và quy định về cam kết nhưng khi thực hiện đã có những dấu hiệu phân biệt

đối với mặt hàng nước ngoài. Những cam kết của Trung Quốc trong lĩnh vực

dịch vụ gồm: viễn thông, tài chính và phân phối cao hơn so với những cam kết

trong lĩnh vực hàng hoá. Nhưng việc tiếp cận thị trường dịch vụ phụ thuộc vào

quy định của nhiều địa phương hơn nhiều vào mức thuế quan, hạn ngạch và cấp

phép do Bộ kinh tế và mậu dịch đối ngoại quy định. Trong quá trình đàm phán

gia nhập WTO các nhà đàm phán đã đưa ra cam kết về dịch vụ mà không tham

khảo đầy đủ các quy định trong nước. Nếu không có sự giám sát liên tục của

chính quyền Trung ương, những nhà quản lý địa phương có thể sẽ đưa ra những

quy định và hướng dẫn hành chính làm giảm cơ hội tiếp cận thị trường của các

nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài tới mức thấp hơn so với những cam kết của

Trung Quốc với WTO.

2.2.5. Ngoại thƣơng

Sự kiện Trung Quốc gia nhập WTO đã tác động rất lớn đến hoạt động

xuất nhập khẩu của Trung Quốc trong những năm vừa qua. Theo cơ quan Hải

quan Trung Quốc, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Trung Quốc năm 2002

đạt 609,1 tỷ USD, năm 2003 đạt 640 tỷ USD, năm 2004 đạt 668,7 tỷ USD.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu trong thế suy thoái, tình hình xuất nhập khẩu

hàng hoá của Trung Quốc vẫn rất tốt so với các nước khác. Kim ngạch ngoại

thương của Trung Quốc năm 2004 tăng 34 lần so với 26 năm trước, khi nước

này bắt đầu mở cửa. Năm 1978, kim ngạch ngoại thương của Trung Quốc đạt

20,6 tỷ USD, đứng thứ 32 trong danh sách ngoại thương của toàn cầu lúc bấy

giờ. Sau khi gia nhập WTO, kim ngạch ngoại thương của Trung Quốc năm 2004

là 680,7 tỷ USD, vươn lên thứ 5 thế giới sau Mỹ, Nhật Bản, Canada và EU.

Trong hơn hai thập kỷ qua, Trung Quốc đã duy trì thành công sự ổn định về

chính trị và mức tăng trưởng nhanh chóng. Cơ sở kinh tế thị trường đã tạo ra

hàng chục nghìn doanh nghiệp có sức cạnh tranh, thúc đẩy mạnh sản xuất những

mặt hàng có thế mạnh cho xuất khẩu.

Kim ngạch ngoại thương của Trung Quốc tăng lên có lợi cho người dân.

Xuất khẩu tăng, lợi nhuận của các doanh nghiệp tăng, thu nhập của người lao

động cao hơn, người dân có điều kiện mua sắm nhiều hơn kể cả những hàng hoá

đắt tiền. Xuất khẩu hưng thịnh làm tăng thêm cơ hội việc làm và dự trữ ngoại tệ.

Hiện nay, có hơn 70 triệu người dân Trung Quốc đang làm việc trong ngành

kinh tế và thương mại với nước ngoài. Theo Tổng cục Thống kê Quốc gia

Trung quốc, ngoại thương của Trung Quốc tăng nhanh do sau khi gia nhập

WTO Trung Quốc đã cắt giảm hơn 5000 hạng mục thuế quan, mức thuế bình

quân giảm từ 15,3% xuống còn 12%; đã thanh lý 2300 loại văn kiện liên quan

pháp quy và luật định về kinh tế đối ngoại, việc kiểm soát nhập khẩu đã được

nới lỏng, số hạng mục hàng hoá kiểm soát bằng giấy phép nhập khẩu giảm.

Song song với việc giảm thuế, Trung Quốc đã tấn công rất mạnh vào bọn

buôn lậu, ăn cắp bản quyền... khiến mức nhập khẩu cả nước tăng khá mạnh.

Chính việc Trung Quốc với tư cách là thành viên chính thức của WTO đã

giúp Trung Quốc có khả năng giải quyết tốt hơn các tranh chấp thương mại

và dễ dàng xâm nhập vào thị trường thế giới. Số vụ kiện Trung Quốc về phá

giá, trợ giá hay bảo hộ hàng hoá đã giảm 20%, còn 52 vụ năm 2004.

Ngoại thương của Trung Quốc tăng do hoạt động buôn bán trên thế giới

cũng như trong nước được cải thiện, kinh tế Mỹ phục hồi và Trung Quốc được

hưởng một số ưu đãi sau khi gia nhập WTO. Việc Trung Quốc gia nhập WTO

chắc chắn sẽ làm tăng giá cả sản xuất và nhập khẩu của nước này. Tuy nhiên,

cho đến năm 2005 nhập khẩu của Trung Quốc dự đoán tăng nhanh hơn so với

xuất khẩu. Kim ngạch xuất nhập khẩu của Trung Quốc sẽ đạt khoảng 680 tỷ

USD vào năm 2005, tăng 43% so với năm 2000 (Biểu 2.2).

Sự kiện Trung Quốc gia nhập WTO có hàng trăm cam kết phải thực hiện,

và Chính phủ Trung Quốc đã thành lập Phòng phụ trách các vấn đề liên quan

đến WTO thuộc Bộ Ngoại thương và Hợp tác kinh tế để giúp Chính phủ giám

sát và thực hiện các quy chế của WTO cũng như các cam kết của mình trong

mậu dịch.

Biểu 2.2: Kim ngạch xuất nhập khẩu của Trung Quốc (Đơn vị: Tỷ USD)

(Nguồn: Tổng cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc)

Các công ty nước ngoài trong kinh doanh ở Trung Quốc được cấp quyền

thành lập các công ty thương mại của riêng mình nhằm mục đích xuất khẩu và nhập

khẩu. Sự thay đổi này sẽ có lợi cho giới kinh doanh nước ngoài, cho họ hy vọng

phát triển hoạt động ở Trung Quốc vì các công ty nước ngoài không cần phải phụ

thuộc vào các công ty xuất nhập khẩu quốc doanh phi hiệu quả của Trung Quốc

nữa. Tuy nhiên, điều này sẽ chỉ được áp dụng sau 3 năm kể từ khi Trung Quốc gia

nhập WTO nghĩa là mới được áp dụng từ cuối năm 2004. Nhưng trên thực tế một

số ngành hay lĩnh vực của Trung Quốc sÏ ¶nh h ëng ngay sau khi gia nhËp, trong

®ã cã ®Ëu t ¬ng, g¹o, ng«, tr¸i c©y vµ cao su. VÝ dô, dù ®o¸n miÒn §«ng B¾c Trung

Quèc, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö nhËp khÈu ®Ëu t ¬ng cao h¬n xuÊt khÈu.

Tù do hãa mËu dÞch khi ra nhËp WTO còng ®ang ® îc ®Ò cËp th êng xuyªn.

HiÖp héi c¸c n íc §«ng Nam Á ®ang chuÈn bÞ thiÕt lËp mét khu vùc mËu dÞch tù do

cïng víi Trung Quèc cµng sím cµng tèt, cã thÓ kho¶ng n¨m 2012. C¸c cuéc th ¬ng

l îng chÝnh thøc b¾t ®Çu kÓ tõ n¨m 2003, vµ gi¶m dÇn thuÕ nhËp khÈu xuèng cßn

0% trong vßng 10 n¨m. Trong khi Trung Quèc ra nhËp WTO lµ vÊn ®Ò ® îc toµn

thÕ giíi quan t©m, th× viÖc lËp khu vùc mËu dÞch tù do sÏ lµ mèi quan t©m ®Æc biÖt

cña c¸c n íc thµnh viªn ASEAN.

B¶ng 2.2: 10 §èi t¸c th ¬ng m¹i chÝnh cña Trung Quèc (§¬n vÞ: tû USD)

STT Quèc gia Tæng kim ng¹ch Tû träng T¨ng

XNK trong n¨m tr ëng (Khu vùc) (%) 2004 (%)

828,5 36,7 100 Tæng gi¸ trÞ

128 35,6 15,5 EU 1

122,2 34,4 14,8 Mü 2

121,7 26,9 14,7 NhËt B¶n 3

78,6 28,2 9,5 Hång K«ng 4

75,4 35,6 9,1 ASEAN 5

64,9 46,7 7,8 Hµn Quèc 6

56,8 37,6 6,9 §µi Loan 7

15,1 34,8 1,8 Nga 8

14,4 50,3 1,7 9 Úc

(Nguån: Bé Th ¬ng m¹i Trung Quèc)

11,3 56,2 1,4 10 Canada

Trung Quèc duy tr× møc t¨ng tr ëng b×nh qu©n trªn 26% ®èi víi c¸c thÞ

tr êng chñ yÕu.Trong ®ã, th ¬ng m¹i song ph ¬ng víi Hµn quèc, Australia, Canada

t¨ng lÇn l ît lµ 46,7%, 50,3% vµ 56,2%. 3 ®èi t¸c th ¬ng m¹i lín nhÊt cña TQ lµ

EU, Mü, NhËt b¶n chiÕm thÞ phÇn lµ 44,9% trong tæng kim ng¹ch th ¬ng m¹i cña

TQ, gi¶m 15% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. EU sau khi më réng thµnh viªn lÇn ®Çu

tiªn trë thµnh b¹n hµng lín nhÊt Trung Quèc; kim ng¹ch song ph ¬ng ®¹t 128,02 tû

USD; Mü víi u thÕ h¬n NhËt B¶n mét chót ®· thay thÕ NhËt B¶n trë thµnh b¹n

hµng thø hai víi kim ng¹ch song ph ¬ng ®¹t 122,23 tû USD, trong ®ã Trung Quèc

xuÊt khÈu sang Mü ®¹t 88,51 tû USD, Mü vÉn lµ thÞ tr êng xuÊt khÈu lín nhÊt cña

Trung Quèc; Kim ngach th ¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ NhËt B¶n ®¹t 121,78 tû

USD, trong ®ã Trung Quèc nhËp khÈu ®¹t 69,79 tû USD, NhËt B¶n vÇn lµ thÞ tr êng

nhËp khÈu lín nhÊt cña Trung Quèc.

C¸c nguyªn nh©n khiÕn cho th ¬ng m¹i Trung Quèc t¨ng tr ëng m¹nh

trong c¸c n¨m 2002 - 2004.

ChÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt vÜ m« ®· t¹o ra c¬ së ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i: Tõ

n¨m 2002 ®Õn nay, ®Ó ®èi phã víi mét sè vÊn ®Ò mang tÝnh khuynh h íng vµ mÇm

mèng trong ho¹t ®éng kinh tÕ, Trung ¬ng §¶ng, Quèc vô viÖn TQ ®· kÞp thêi t¨ng

c êng h¬n n÷a chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt vÜ m«, vËn dông tæng hîp c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ,

ph¸p luËt vµ hµnh chÝnh, kÞp thêi tiÕn hµnh ®iÒu chØnh, lµm cho c¸c m©u thuÉn ph¸t

sinh trong vËn hµnh kinh tÕ ® îc ho¸ gi¶i, c¸c kh©u yÕu kÐm trong ph¸t triÓn kinh

tÕ, x· héi ® îc cñng cè vµ t¨ng c êng. C¸c nh©n tè lµm cho kinh tÕ vËn hµnh kh«ng

æn ®Þnh vµ lµnh m¹nh ® îc khèng chÕ, nÒn kinh tÕ quèc d©n ® îc ®¶m b¶o ph¸t

triÓn æn ®Þnh vµ t¨ng tr ëng cao, t¹o ra nÒn mãng cho mËu dÞch ®èi ngo¹i liªn tôc

t¨ng nhanh.

NÒn kinh tÕ quèc d©n t¨ng tr ëng víi tèc ®é cao kÐo theo nhu cÇu nhËp khÈu

t¨ng nhanh. NÒn kinh tÕ quèc d©n, ®Æc biÖt lµ tèc ®é t¨ng tr ëng ®Çu t cao ®· kÐo

theo møc t¨ng tr ëng nhËp khÈu. Nhu cÇu nhËp khÈu n¨ng l îng, nguyªn liÖu, m¸y

mãc thiÕt bÞ t¨ng lªn. 95% kim ng¹ch nhËp khÈu trong 3 n¨m võa qua lµ nguyªn

liÖu, s¶n phÈm mang tÝnh tµi nguyªn, møc t¨ng nhËp khÈu s¶n phÈm s¬ cÊp tíi 60%,

tæ hîp ®iÖn tö, m¸y mãc gia c«ng kim lo¹i lµ nh÷ng mÆt hµng cã tèc ®é t¨ng tr ëng

nhËp khÈu cao.

M«i tr êng vµ thÓ chÕ chÝnh s¸ch kh«ng ngõng ® îc hoµn thiÖn ®· t¹o ra

®éng lùc cho th ¬ng m¹i ph¸t triÓn.

Mét lµ, viÖc c¶i c¸ch c¬ chÕ khÊu trõ thuÕ ®· gi¶i quyÕt c¨n b¶n vÊn ®Ò nî

®äng thuÕ xuÊt khÈu, t×nh tr¹ng vèn, tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp ®· ® îc c¶i

thiÖn râ rÖt. TÝnh ®Õn cuèi th¸ng 9/2004 møc khÊu trõ thuÕ xuÊt khÈu ®¹t 335,1 tû

NDT, t¨ng 147%, trong ®ã cã trªn 200 tû NDT thuéc kho¶n khÊu trõ thuÕ cò, hoµn

thµnh c¬ b¶n kÕ ho¹ch khÊu trõ thuÕ.

Hai lµ, tõ ngµy 1 th¸ng 7 n¨m 2004, Trung Quèc thùc hiÖn toµn diÖn chÕ ®é

®¨ng ký quyÒn kinh doanh th ¬ng m¹i, t¹o ra søc sèng míi cho doanh nghiÖp d©n

doanh vµ doanh nghiÖp theo chÕ ®é cæ phÇn ph¸t triÓn th ¬ng m¹i.

Ba lµ, chÝnh s¸ch Trung ¬ng vµ ®Þa ph ¬ng cïng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn

th ¬ng m¹i ngµy cµng ® îc hoµn thiÖn, hiÖu qu¶ vµ t¸c dông cña chÝnh s¸ch ngµy

cµng râ rÖt.

Bèn lµ, viÖc héi nhËp kinh tÕ gi÷a Trung Quèc víi c¸c n íc trong khu vùc

ngµy cµng tiÕn triÓn tèt ®Ñp, m«i tr êng xuÊt nhËp khÈu ® îc hoµn thiÖn h¬n.

Trung Quèc ® îc h ëng lîi trùc tiÕp tõ c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WTO.

Hµng ho¸ Trung Quèc vèn ®· cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ tr êng thÕ giíi, nay l¹i

® îc c¸c n íc trong WTO gi¶m c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan khi nhËp

khÇu vµo c¸c n íc nµy nªn søc c¹nh tranh cµng m¹nh

Nh vËy, sau khi gia nhËp WTO ngo¹i th ¬ng cña Trung Quèc t¨ng m¹nh c¶

vÒ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu víi c¸c n íc trªn thÕ giíi. Bëi tæng tû träng xuÊt khÈu

cña Trung Quèc trong tæng xuÊt khÈu cña thÕ giíi n¨m 2004 lµ 6,45 so víi tr íc

khi gia nhËp WTO, n¨m 2000 lµ 4,67. Cßn tû träng nhËp khÈu cña Trung Quèc

trong tæng nhËp khÈu cña thÕ giíi n¨m 2004 lµ 6,41 so víi tr íc khi gia nhËp WTO,

n¨m 2000 lµ 5,23.

2.2.6. Đầu tƣ nƣớc ngoài

Ngay tõ ®Çu n¨m 2002, Trung Quèc ®· chia dù ¸n cã vèn ®Çu t n íc

ngoµi thµnh 4 lo¹i gåm: dù ¸n ® îc khuyÕn khÝch, dù ¸n cho phÐp ®Çu t , dù ¸n

bÞ h¹n chÕ ®Çu t vµ c¸c dù ¸n cÊm ®Çu t . N íc nµy cßn ® a ra kÕ ho¹ch xóc

tiÕn thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t n íc ngoµi vÒ b¶o vÖ m«i tr êng, t¨ng nguån

n¨ng l îng, dù ¸n ph¸t triÓn khu vùc miÒn T©y vµ miÒn §«ng cña Trung Quèc.

§Ó thóc ®Èy ®Çu t h¬n n÷a vµo miÒn T©y, Trung Quèc ®· chuyÓn mét sè dù ¸n

®Çu t vµo c¸c vïng kh¸c bÞ xÕp vµo lo¹i bÞ h¹n chÕ sang dù ¸n ® îc khuyÕn

khÝch. Theo Trung Quèc NhËt b¸o cho r»ng viÖc ban hµnh c¸c quy t¾c míi nµy

kh«ng nh÷ng kh«ng h¹n chÕ hîp ®ång ®Çu t n íc ngoµi mµ cßn khuyÕn khÝch

c¸c chñ dù ¸n ®ãng gãp nhiÒu h¬n vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Trung

Quèc, v× c¸c nhµ ®Çu t n íc ngoµi cã thªm hµnh lang ph¸p lý râ rµng h¬n vµ

an t©m khi bá vèn kinh doanh. ChÝnh nh÷ng quy ®Þnh trªn ®· lµm cho m«i

tr êng ®Çu t ë Trung Quèc trë nªn râ rµng h¬n.

BiÓu 2.3: FDI vµo Trung Quèc qua c¸c n¨m (đơn vị: tỷ USD)

(Nguån: Tæng côc Thèng kª quèc gia Trung Quèc)

Nh×n vµo b¶ng sè liÖu cho thÊy viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO ®· t¸c ®éng

rÊt lín ®Õn lÜnh vùc thu hót ®Çu t n íc ngoµi cña n íc nµy. Tr íc khi gia nhËp

WTO, thu hót ®Çu t cña n íc nµy t¨ng chËm, n¨m 1995 lµ 35,84 tû USD, n¨m

2001 lµ 46,24 tû USD. Nh ng b¾t ®Çu tõ n¨m 2002, sau khi Trung Quèc gia nhËp

WTO thu hót ®Çu t n íc ngoµi lµ 75,5 tû USD, n¨m 2003 lµ 110,5 tû USD vµ n¨m

2004 lµ 128,4 tû USD. §Çu t n íc ngoµi vµo Trung Quèc sau khi n íc nµy gia

nhËp WTO t¨ng ®ét biÕn so víi tr íc khi gia nhËp. RÊt nhiÒu c«ng ty xuyªn quèc

gia ®· thµnh lËp ® êng d©y thu mua vµ s¶n xuÊt toµn cÇu t¹i Trung Quèc, vµ chuyÓn

dÞch s¶n xuÊt ë n íc hä hoÆc ë mét bé phËn ë n íc kh¸c ®Õn Trung Quèc; ®Çu t

n íc ngoµi ®· tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo lÜnh vùc ng©n hµng, b¶o hiÓm, chøng

kho¸n, dÞch vô, giao th«ng, viÔn th«ng, du lÞch. §ång thêi t¨ng quy m« thu hót ®Çu

t n íc ngoµi còng nh t¨ng æn ®Þnh, tr×nh ®é vµ chÊt l îng kh«ng ngõng n©ng cao.

TÝnh ®Õn th¸ng 12/2004, Trung Quèc ®· phª duyÖt 500.497 dù ¸n ®Çu t

n íc ngoµi, kim ng¹ch hîp ®ång ®Çu t n íc ngoµi theo hîp ®ång ®¹t 1.062,129 tû

USD, vèn ®Çu t thùc tÕ lµ 555,251 tû USD. Víi møc ®Çu t nh trªn, Trung Quèc

®· v ît Mü vµ trë thµnh n íc tiÕp nhËn FDI lín nhÊt thÕ giíi.

ViÖc Trung Quèc trong nh÷ng n¨m qua ®· trë thµnh n íc thu hót ®Çu t lín

nhÊt v ît Mü cã thÓ ® îc gi¶i thÝch b»ng c¸c nguyªn nh©n sau:

Mét lµ, do Trung Quèc gia nhËp vµo WTO. Khi gia nhËp vµo WTO møc thuÕ

quan trung b×nh cña c¸c s¶n phÈm cña Trung Quèc buéc ph¶i gi¶m xuèng 10% vµ

lÇn l ît cho s¶n phÈm th« lµ 15%, s¶n phÈm chÕ t¹o lµ 9,4%. So víi møc tr íc khi

gia nhËp lµ 17,5% (trong ®ã s¶n phÈm th« lµ 17,9% vµ c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o lµ

17,4%) møc gi¶m thuÕ quan nµy cã ý nghÜa cho viÖc më cöa thÞ tr êng , l«i cuèn

c¸c nhµ ®Çu t tÝch cùc më réng ®Çu t vµoTrung Quèc v× ®iÒu nµy sÏ gióp hä gi¶m

thiÓu ® îc chi phÝ, tù do ®Çu t vµ khai th¸c ® îc c¸c nguån lùc néi t¹i cña thÞ

tr êng Trung Quèc. §ång thêi c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan ®· nhanh chãng ® îc

xãa bá. §Æc biÖt lµ c¸c trë ng¹i vÒ duy tr× h¹n ng¹ch, vÒ x¸c lËp quyÒn kinh doanh

vµ ph©n phèi, vÒ trî cÊp, vÒ quy ®Þnh tû lÖ néi ®Þa hãa… kh«ng cßn ¸p dông n÷a.

Nh÷ng hÊp dÉn nµy cã vai trß cñng cè niÒm tin vµ lµm yªn lßng c¸c nhµ ®Çu t lín

trªn thÕ giíi.

VÒ c¬ cÊu ngµnh: Kinh tÕ Trung Quèc gia nhËp WTO ®· cã lîi trong ngµnh

dÖt may, ®iÖn tö, m« t«, xe m¸y, ®å ch¬i lµ nh÷ng ngµnh ®ang cã u thÕ lµ gi¸ nh©n

c«ng rÎ, tû lÖ néi ®Þa ho¸ cao, thÞ phÇn trong vµ ngoµi n íc réng lín vµ theo ®ã gi¸

trÞ gia t¨ng xuÊt khÈu cao. Nh÷ng lîi thÕ nµy hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t n íc ngoµi

khiÕn cho hä tÝch cùc ®Èy nhanh ®Çu t vµo nh÷ng ngµnh trªn c¬ së lîi thÕ vÒ vèn,

c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ. Tõ n¨m 1995, 85% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu

cña Trung Quèc ®· thuéc vÒ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, chÕ t¹o vµ gia nhËp

WTO ®· t¹o cho Trung Quèc c¬ héi duy tr× lîi thÕ nµy ®Ó thô h ëng u ®·i vµ tõng

b íc kiÓm so¸t nhiÒu h¬n n÷a thÞ phÇn thÕ giíi. Do ®ã, c¸c nhµ ®Çu t ®· vµ sÏ tÝch

cùc ®Çu t vµo Trung Quèc.

ThÞ tr êng néi ®Þa quy m« lín cña Trung Quèc ®· më lèi cho c¸c nhµ ®Çu t

n íc ngoµi, tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t n íc ngoµi h íng vµo s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thay

thÕ nhËp khÈu hoÆc h íng tíi xuÊt khÈu ®Òu cã thÓ khai th¸c lîi thÕ trªn thÞ tr êng

tham gia. Dßng FDI trªn thÞ tr êng hiÖn nay ®· thay ®æi theo h íng më réng sang

c¸c ngµnh dÞch vô, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh dÞch vô dùa trªn c«ng nghÖ cao nh tµi

chÝnh, viÔn th«ng, ng©n hµng...thËm chÝ dßng FDI trong dÞch vô t¨ng kh«ng chØ gãp

phÇn æn ®Þnh vµ n©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn , chÕ t¹o. V× vËy c«ng nghiÖp chÕ biÕn

chế t¹o míi cã mèi quan hÖ qua l¹i chÆt chÏ víi c¸c ho¹t ®éng dÞch vô gi¸ trÞ cao vµ

c«ng nghÖ cao.

Víi viÖc më cöa thÞ tr êng hµng hãa vµ dÞch vô, Trung Quèc ®· vµ sÏ thu hót

® îc FDI cña c¸c n íc thµnh viªn nhê sù ®ång nhÊt vÒ tiªu chÝ, nguyªn t¾c vµ lîi

Ých. Nh÷ng bÊt cËp trë ng¹i tr íc ®©y, nhÊt lµ trong quan hÖ víi c¸c n íc ph¸t triÓn

sÏ gi¶m nhanh vµ tiÕn tíi bÞ xãa bá, Trung Quèc sÏ gÇn h¬n víi c«ng nghÖ nguån,

c«ng nghÖ trung gian tiªn tiÕn nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh vèn ®· m¹nh cña

Trung Quèc trªn thÕ giíi.

Hai lµ, viÖc më réng thÞ tr êng trong n íc, sù ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ luËt

ph¸p cã liªn quan. Nh ®Ó t¹o m«i tr êng th«ng tho¸ng h¬n, Trung Quèc rµ so¸t

2300 bé luËt, b·i bá 830 vµ söa ®æi 323 v¨n b¶n. LuËt ph¸p vÒ FDI ®· b·i bá nh÷ng

yªu cÇu c©n ®èi ngo¹i tÖ, tû lÖ néi ®Þa hãa...ngoµi ra Trung Quèc cßn khuyÕn khÝch

c¸c nhµ ®Çu t n íc ngoµi tham gia c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n íc chñ chèt. Theo

quy ®Þnh nµy nhµ ®Çu t n íc ngoµi cã thÓ trë thµnh cæ ®«ng, thËm chÝ gi÷ cæ phÇn

chi phèi trong mét sè doanh nghiÖp Nhµ n íc, trõ nh÷ng doanh nghiÖp ®Æc biÖt

quan träng ®èi víi an ninh quèc gia ... Tuy nhiªn, do duy tr× vai trß cña khu vùc

kinh tÕ Nhµ n íc vµ muèn gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ ë trong n íc, Trung Quèc

ph¶i ®i ® êng vßng vµ ®· cã mét sè sai lÇm dÉn tíi viÖc b¶o hé qu¸ møc mét sè lÜnh

vùc nh « t«, viÔn th«ng, tµi chÝnh... ®· ng¨n c¶n kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nh÷ng

ngµnh nµy.

Ba lµ,thÞ tr êng víi søc mua lín, gi¸ nh©n c«ng rÎ cña Trung Quèc ®· trë

thµnh søc hót m¹nh mÏ dßng FDI khi n íc nµy gia nhËp WTO , h×nh thøc thu

hót ®Çu t cµng ®a d¹ng nh viÖc ¸p dông nhiÒu h×nh thøc ®Çu t trung vµ dµi

h¹n : mua, s¸p nhËp, ®Çu t vèn , ®Çu t chøng kho¸n. C¸c nhµ ®Çu t n íc

ngoµi ®· å ¹t trµn vµo Trung Quèc do khai th¸c mét thÞ tr êng tiªu thô s¶n phÈm

réng lín víi 1,27 tû d©n vµ nguån lao ®éng rÎ. DÞch vô ®· trë thµnh lùc l îng

träng ®iÓm ®Çu t v× ®· ®Õn lóc Trung Quèc níi láng lÜnh vùc nµy, trong ®ã tuÇn

tù lµ du lÞch, mËu dÞch trong n íc, dÞch vô ®êi sèng råi ®Õn c¸c lÜnh vùc nh tµi

chÝnh, tiÒn tÖ, b¶o hiÓm, th«ng tin. C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®Æc biÖt quan t©m

®Õn ®é më cöa cña c¸c lÜnh vùc tµi chÝnh, ng©n hµng, th«ng tin, ngo¹i th ¬ng ®Ó

dµnh ® îc thÞ phÇn lín t¹i n íc ®«ng d©n nhÊt thÕ giíi. §ång thêi sau khi gia nhËp

vµo WTO th× c«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa b íc vµo giai ®o¹n míi kÓ c¶ chiÒu s©u

lÉn bÒ réng ®Òu t¨ng, ®ã chÝnh lµ mét c¬ héi tèt víi c¸c nhµ ®Çu t n íc ngoµi ®Òu

muèn vµo Trung Quèc vµ mét nh©n tè quan träng kh¸c lµ Trung Quèc thùc thi

chÝnh s¸ch kÝch cÇu trong nø¬c.

Bèn lµ, cïng víi viÖc c¶i t¹o, n©ng cÊp, x©y dùng míi c¬ së h¹ tÇng, ChÝnh

phñ Trung Quèc tËp trung kh¸ nhiÒu søc lùc vµ trÝ tuÖ vµo c«ng cuéc c¶i thiÖn m«i

tr êng ®Çu t nh chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, ®iÒu hµnh theo ph¸p luËt, b¶o hé quyÒn

s¸ng chÕ, së h÷u trÝ tuÖ theo c¸c cam kÕt víi WTO. §ång thêi, Trung Quèc ®·

m¹nh tay chØnh ®èn trËt tù thÞ tr êng, xãa bá lòng ®o¹n khu vùc v× Trung Quèc lµ

mét thÞ tr êng réng lín, kh«ng cho phÐp tån t¹i chñ nghÜa b¶o hé ®Þa ph ¬ng.

2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG

Những đặc điểm cơ bản của các ngành kinh tế chủ chốt của Trung Quốc cho

thấy, trước khi gia nhập WTO, các ngành này đã được tự do hoá khá mạnh thể hiện

qua việc điều chỉnh chính sách, đặc biệt là trong việc giảm thuế quan, hạn ngạch

cũng như giảm mức độ độc quyền của nhà nước trong các lĩnh vực. Điều đó có

nghĩa là tác động của việc Trung Quốc gia nhập WTO đối với các ngành kinh tế

chủ yếu của nước này đã xảy ra ngay cả khi Trung Quốc chua chính thức gia nhập

WTO. Đồng thời, điều này cũng cho thấy mức độ sẵn sàng cao của các ngành kinh

tế chủ chốt của Trung Quốc đối với việc gia nhập WTO.

Những cam kết của Trung Quốc khi gia nhập WTO được coi là cấp tiến nhất

so với bất kỳ một thành viên nào khác của WTO, đặc biệt trong các lĩnh vực như

dịch vụ, hỗ trợ xuất khẩu, trợ cấp cho sản xuất nông nghiệp, giảm thuế quan hàng

công nghiệp và quyền tự vệ của các đối tác. Điều này cho thấy, Trung Quốc có một

tầm nhìn chiến lược dài hạn và tự tin trong việc đối đầu với những thách thức và

hội nhập. Cơ sở của tầm nhìn và sự tự tin đó chính là thành quả của công việc cải

cách mạnh mẽ nền kinh tế nhằm hướng tới WTO.

Trung Quèc ®· thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt gia nhËp WTO, tiÕp tôc më réng

nh÷ng lÜnh vùc më cöa, kh«ng ngõng hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lý vµ m«i tr êng

t n íc ngoµi tiÕp tôc gia t¨ng, ngµy mét hç trî lÉn nhau gi÷a th ¬ng m¹i vµ ®Çu t .

§ång thêi, víi viÖc ®Èy nhanh viÖc níi láng quyÒn kinh doanh ngo¹i th ¬ng cña

Trung Quèc ®· kÝch thÝch ho¹t ®éng cña c¸c lo¹i chñ thÓ kinh doanh cña thÞ tr êng,

níi láng h¬n, n¨ng lùc tù chñ t¨ng tr ëng xuÊt nhËp khÈu ® îc t¨ng lªn râ rÖt. N¨m

nay, møc thuÕ chung cña Trung Quèc tõ 12% gi¶m xuèng cßn 11%, ®Æc biÖt lµ do

thùc hiÖn HiÖp ®Þnh c«ng nghÖ th«ng tin (ITA) nªn n¨m nay Trung Quèc cã thªm

gi¶m dÇn møc thuÕ suÊt, dì bá dÇn c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ…®· kÝch thÝch nhËp

hiÖn cam kÕt cña Trung Quèc vÉn cßn yÕu thÓ hiÖn ë viÖc b¶o hé b¶n quyÒn t¸c gi¶

trong lÜnh vùc phÇn mÒm, in Ên…

Các công trình nghiên cứu của các học giả phương Tây cũng như Trung

Quốc (cả định tính lẫn định lượng) đều cho rằng việc Trung Quốc gia nhập WTO

có những tác động nhiều chiều đến nền kinh tế Trung Quốc (có cả những tác động

tiêu cực lẫn tích cực) nhưng những tác động tiêu cực đều không mạnh và trong dài

hạn những tác động tích cực vẫn sẽ là chủ đạo. Hơn thế nữa, gia nhập WTO, Trung

Quốc có thêm được động lực (cạnh tranh quốc tế) cũng như một khuôn khổ chính

sách rõ ràng (chuẩn mực quốc tế về thể chế, kinh doanh và quản lý...) để tiếp tục

cải cách mạnh mẽ hơn nữa nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế.

Việc Trung Quốc gia nhập WTO có những tác động đối với các ngành kinh

tế chủ chốt của Trung Quốc ở những mức độ khác nhau. Các học giả Trung Quốc

cho rằng ngành chịu tác động mạnh nhất là ngành nông nghiệp (sản lượng giảm và

số lượng lao động thất nghiệp gia tăng mạnh) nhưng các học giả phương Tây lại

cho rằng ngành chịu tác động mạnh nhất là ngành công nghiệp. Lý do được đưa ra

là ngành này có những cam kết về tự do hoá mạnh, đồng thời mức độ bảo hộ cũng

sẽ giảm mạnh. Trong khi đó, mức độ bảo hộ trong nông nghiệp hầu như không thay

đổi còn những cam kết trong lĩnh vực dịch vụ (mặc dù rất cấp tiến) nhưng lại được

tiến hành một cách từ từ và tiệm tiến. Ngoài ra, những ngành có mức độ tự do hoá

cao trước khi gia nhập (dệt may, du lịch...) cũng như những ngành có lợi thế so

sánh của Trung Quốc (dệt may, rau quả) sẽ thu được nhiều lợi ích nhất từ việc gia

nhập WTO. Ngược lại, những ngành có mức độ bảo hộ cao trước khi gia nhập (như

ngành ôtô chẳng hạn) những tác động tiêu cực ban đầu mạnh nhưng trong dài hạn

những tác động tích cực vẫn sẽ là chủ đạo. Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng mức

độ tác động của việc Trung Quốc gia nhập WTO còn phụ thuộc vào những chính

sách mà nước này sẽ thực hiện sau khi gia nhập, đặc biệt là những chinh sách đối

với việc di chuyển lao động từ nông thôn ra thành thị cũng như nâng cao kỹ năng

của người lao động thông qua hệ thống giáo dục.

MÆc dï Trung Quèc lµ thÞ tr êng réng lín nhÊt thÕ giíi, søc mua cña ng êi

chØ 2,1% n¨m 2004, thÊp h¬n nhiÒu so víi møc t¨ng thu nhËp trung b×nh toµn

l¹i r¬i vµo ®ãi nghÌo.

Ngoµi ra, sè ng êi thÊt nghiÖp ë n«ng th«n hiÖn lªn ®Õn 150 triÖu do hµng

nhËp khÈu gi¸ rÎ ngµy cµng nhiÒu. Dù ®o¸n n¨m 2005, lÜnh vùc n«ng nghiÖp Trung

th«n sÏ t¨ng h¬n n÷a.

MÆc dï lµ n íc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ thñy s¶n thø hai trªn thÕ giíi

nh ng h¹n chÕ vÒ tµi chÝnh do c¬ chÕ qu¶n lý cò láng lÎo vµ c¸c thø thuÕ ®Ì nÆng

lµm t¨ng søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n Trung Quèc trªn thÞ tr êng thÕ giíi lµ ®iÒu

kh«ng dÔ dµng.

MÆc dÇu vËy, Trung Quèc vÉn lµ n íc xuÊt khÈu rßng mét sè n«ng s¶n nh

s¶n xuÊt rau vµ qu¶. Trung Quèc lµ n íc s¶n xuÊt rau qu¶ lín nhÊt thÕ giíi, vµ chÊt

víi gi¸ rÎ, c¸c ngµnh nh nu«i t«m c¸, nu«i gia sóc gia cÇm vÉn cã u thÕ trªn thÞ

tr êng thÕ giíi.

Cho tới trước khi gia nhập WTO các ngành kinh tế chủ chốt của Trung Quốc

(công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ) đã có những thay đổi nhanh và mạnh xét

trên nhiều khía cạnh khác nhau như tốc độ tăng trưởng, cơ cấu giữa các ngành và

trình độ phát triển. Nền kinh tế Trung Quốc đang phát triển theo hướng công

nghiệp hoá với việc tỷ trọng của các ngành công nghiệp và dịch vụ trong nền kinh

tế quốc dân đang ngày càng được nâng cao. Ngoài ra, Trung Quốc cũng đang trong

quá trình chuyển đổi một nền kinh tế kế hoạch, tập trung, bao cấp sang một nền

kinh tế mở cửa.

Theo ®¸nh gi¸ t¹i Héi nghÞ c«ng t¸c kinh tÕ Trung ¬ng Trung Quèc häp t¹i

B¾c Kinh, GDP Trung Quèc n¨m 2005 sÏ v ît con sè 11.000 tû NDT ®¹t møc t¨ng

tr ëng 9,5%. Gi¸ trÞ s¶n l îng c«ng nghiÖp t¨ng trªn 20% so víi c¸c n¨m tr íc.

N«ng nghiÖp ®ang trong qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh kÕt cÊu nh ng vÉn gi÷ møc t¨ng

WTO ®· cã b íc t¨ng tr ëng m¹nh mÏ, tæng kim ng¹ch XNK ®¹t 851,21 tû USD

t¨ng 37,1% so víi 2002. Trong ®ã xuÊt khÈu ®¹t 438,37 tû USD t¨ng 34,6%; nhËp

khÈu ®¹t 412,84 tû USD t¨ng 39,9% so víi n¨m 2002. VÒ ®Çu t tÝnh ®Õn cuèi n¨m

2004, tæng céng Trung Quèc ®· cÊp phÐp cho 500.497 dù ¸n víi tæng vèn ®¨ng ký

lµ 1.062,129 tû USD, thùc tÕ vèn sö dông lµ 555,251 tû USD. N¨m 2005, Trung

Quèc ®· phª duyÖt míi 41.081 dù ¸n, t¨ng 22,22% so víi n¨m 2004. Vèn ®¨ng ký

lµ 115,070 tû USD t¨ng 39,03%, vèn thùc tÕ ® a vµo sö dông lµ 53,505 tû USD t¨ng

NDT (t ¬ng ® ¬ng 220 USD), t¨ng 3,8% so víi n¨m ngo¸i.

Trung Quèc trong nhiÒu n¨m qua kiªn tr× thùc hiÖn chÝnh s¸ch kÝch cÇu, kinh

nhanh. §Çu t t¨ng nhanh ®· khiÕn cho nhu cÇu nhËp khÈu n¨ng l îng, nguyªn liÖu,

còng kh«ng ngõng t¨ng cao, dung l îng thÞ tr êng trong n íc liªn tôc ® îc më

t¨ng 77,5%, møc tiªu thô c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ th«ng tin t¨ng 74%, møc tiªu

trong n íc ngµy cµng s«i ®éng, dï bÞ ¶nh h ëng cña SARS. Tæng kim ng¹ch hµng

ho¸ b¸n lÎ x· héi Trung Quèc hµng n¨m vÉn t¨ng trªn 8,5% ®· t¹o mét c¬ së v÷ng

ch¾c cho nhu cÇu nhËp khÈu cña Trung Quèc.

Thực tế 3 năm qua cho thấy kinh tế Trung Quốc sau khi gia nhập WTO

không những vẫn phát triển mạnh mà còn có thêm động lực cho phát triển. Từ năm

2002, kinh tế Trung Quốc bước vào chu kỳ mới, phát triển với mức cao hơn. Đầu

tư, tiêu dùng và thương mại là những động lực quan trọng và chủ yếu để thúc đẩy

sự tăng trưởng của nền kinh tế. cơ cấu ngành nghề cũng có những biến đổi quan

trọng. Một số ngành sử dụng nhiều lao động, sản xuất và lắp ráp cho xuất khầu

sang các thị trường Mỹ, EU như dệt may, cơ khí... nhờ thị trường mở rộng hơn mà

phát triển trở lại. Một số ngành như vận tải biển, đóng tàu... phát triển hơn nhờ sự

gia tăng cảu ngoại thương. Các ngành công nghiệp đáp ứng những nhu cầu mới

như ôtô, điện thoại di động, máy tính... hướng vào nhu cầu trong nước phát triển

mạnh. Bên cạnh đó, ngành bất động sản ở vào thời kỳ bùng phát đang giúp các

ngành liên quan như luyện kim, nguyên liệu, trang trí nhà cửa, công cụ điện, vận

tải... phát triển mạnh hơn, đồng thời là kênh tạo việc làm quan trọng cho cư dân

trong cả nước. với nhiều nỗ lực thúc đẩy mạnh mẽ những cải cách trong nước

đồng thời tiếp tục thực hiện những cam kết cắt giảm thuế quan và mở cửa thị

trường, trong những năm tới, kinh tế Trung quốc sẽ vẫn duy trì được nhịp độ

phát triển cao, ổn định nhờ sự thay đổi theo hướng gia tăng của cả thương mại,

đầu tư và tiêu dùng.

Cuối cùng, như nhà đầu tư Mỹ Jim Rogers đã từng nhận xét: “Nếu thế kỷ

XIX là thế kỷ của Anh, thế kỷ XX là thế kỷ của Mỹ thì thế kỷ XXI là thế kỷ của

Trung Quốc”.

CHƢƠNG 3

BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA TRUNG QUỐC VÀ

NHỮNG GỢI Ý VỀ CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM

KHI GIA NHẬP WTO

3.1.BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA TRUNG QUỐC

Ngày 11/12/2001, Tổ chức Thương mại thế giới WTO đã quyết định kết nạp

Trung Quốc làm thành viên của tổ chức thương mại lớn nhất toàn cầu này. Điều đó

đã mở ra cho Trung Quốc một không gian rộng lớn và điều kiện thuận lợi để tham

gia hoạt động thương mại quốc tế, đồng thời cũng đặt ra cho Trung Quốc những

thách thức mới. Với việc tham gia vào WTO, Trung Quốc sẽ không còn gặp khó

khăn do chính sách phân biệt đối xử mà một số nước đã từng áp dụng đối với

Trung Quốc trước đây trong lĩnh vực thương mại, được hưởng mức thuế suất khi

xuất khẩu hàng hoá vào các nước thành viên khác của WTO. Đồng thời, Trung

Quốc phải mở rộng cửa cho các công ty nước ngoài đến kinh doanh tại Trung

Quốc, thực thi mức thuế thấp đối với hàng hoá của các nước thành viên khác của

WTO nhập khẩu vào Trung Quốc... Môi trường cạnh tranh trên thị trường trong

nước và quốc tế có sự thay đổi lớn. Các doanh nghiệp và các ngành kinh tế của

Trung Quốc phải đối mặt với những thách thức to lớn, ảnh hưởng sâu sắc tới sự vận

hành nền kinh tế.

Để hạn chế tới mức tối thiểu những tác động tiêu cực và hấp thụ được tối đa

những tác động tích cực, Trung Quốc, một mặt, đẩy mạnh công cuộc cải cách cơ

cấu nền kinh tế, đặc biệt là cải cách hệ thống ngân hàng, cải cách các doanh nghiệp

nhà nước, tái cấu trúc lại các ngành nghề cụ thể như ôtô , nông nghiệp, dịch vụ viễn

thông...,tận dụng mọi cơ hội để thu hút vốn, công nghệ, kỹ thuật và trình độ quản

lý, kinh doanh tiên tiến cũng như vươn ra thị trường quốc tế. Mặt khác, Trung Quốc

cũng luôn cố gắng tận dụng những điều khoản tự vệ của WTO để bảo hộ một cách

hợp lý những ngành có liên quan đến an ninh kinh tế (như an ninh tài chính chẳng

hạn) cũng như những ngành chịu sức ép cạnh tranh quá mức từ phía các doanh nghiệp

nước ngoài. Những ngành nhậy cảm (tài chính, ngân hàng, chứng khoán...) được

Trung Quốc tự do hoá một cách từ từ, với các bước đi thích hợp, phù hợp với điều

kiện cụ thể trong nước cũng như với những nguyên tắc cơ bản của WTO.

Để vừa thực hiện đúng những quy định của WTO vừa tận dụng được các

điều khoản ngoại lệ của WTO để đưa ra những chính sách bảo vệ nền kinh tế

quốc gia, nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Trung Quốc đã

thực hiện một số biện pháp. Đó chính là những bài học kinh nghiệm mà Việt

Nam cần nghiên cứu.

3.1.1.Chính sách thuế và áp dụng điều khoản bảo hộ phi thuế quan

thông dụng quốc tế

Vận dụng đúng đắn chính sách thuế để bảo vệ sự an toàn và lợi ích kinh tế

quốc gia. Một yêu cầu cơ bản của WTO là dỡ bỏ các hàng rào trong quan hệ kinh

tế quốc tế, thúc đẩy việc tự do hoá thương mại quốc tế một cách công bằng. Trong

vấn đề thuế, Trung Quốc vừa phải thực thi các quy định của WTO vừa phải kết hợp

với thực tiễn của Trung Quốc, khéo léo tận dụng những điều khoản mang tính

ngoại lệ của WTO để bảo vệ sự an toàn lợi ích quốc gia, bảo vệ sự phát triển lành

mạnh, nhanh chóng của nền kinh tế quốc dân. Ngoài việc bảo lưu những chính sách

giảm, miễn thuế phù hợp với quy định quốc tế, Trung Quốc đã kịp thời và triệt để

thanh lý những chính sách giảm, miễn thuế, điều chỉnh chính sách ưu đãi về thuế

đối với hàng hoá nhập khẩu theo phương thức mậu dịch biên giới và hàng nhập

khẩu của một bộ phận những người đi nước ngoài trở về.

Chỉnh đốn và quản lý các “Khu bảo thuế”. “Khu bảo thuế” là những khu

vực nhỏ, không có hàng rào cách ly, có chức năng như một thương cảng tự do kiêm

khu vực mậu dịch tự do, làm nhiệm vụ chế biến hàng xuất khẩu và buôn bán với

nước ngoài, đặt dưới sự giám sát quản lý của cơ quan hải quan, thực hiện chính

sách thuế đặc biệt và biện pháp quản lý đặc biệt. Tính đến nay, Trung Quốc đã

thành lập 14 “Khu bảo thuế” nhưng quy định về chức năng, chế độ giám sát, quản

lý chưa thật rõ ràng nên đã xuất hiện một số sơ hở. Do đó, Trung Quốc đang tăng

cường biện pháp quản lý, quy định rõ chức năng và chính sách cần thiết để các

“Khu bảo thuế” thật sự trở thành những “Khu ngoại quan trong lãnh thổ Trung

Quốc” và phát huy đúng chức năng của chúng.

Quy định một cách hợp lý việc quản lý phương thức mậu dịch gia công. Mậu

dịch gia công là phương thức quan trọng trong việc buôn bán của Trung Quốc đối

với nước ngoài. Đây là một phương thức khó quản lý nhất về thuế trên thế giới, có

nhiều sơ hở, nhược điểm và cũng không có lợi cho việc tận dụng các khả năng

trong nước. Với sự phát triển của phương thức mậu dịch gia công và trình độ quản

lý hiện nay của Trung Quốc, mô thức này rất khó giám sát, quản lý. Do đó đã có đề

xuất việc các đơn vị gia công hàng xuất khẩu cần có tài khoản bảo đảm tại ngân

hàng, từng bước tập trung việc gia công hàng xuất khẩu vào các “Khu bảo thuế” và

“Khu chế xuất”.

Từng bước huỷ bỏ biện pháp tài trợ thuế xuất khẩu mà WTO ngăn cấm.

Những điều mà WTO ngăn cấm hoặc hạn chế về mặt này chủ yếu bao gồm giảm,

miễn các khoản thuế trực thu liên quan đến xuất khẩu và việc hoàn lại, việc miễn

thu phần chênh lệch giữa thuế gián thu với số tiền thuế mà sản phẩm tương tự phải

nộp trong nước. Việc trợ giá xuất khẩu mà WTO ngăn cấm, sử dụng biện pháp thu

thuế để nâng đỡ việc sử dụng sản phẩm do trong nước sản xuất nhằm thay thế sản

phẩm nhập khẩu, việc giảm miễn thuế do thu nhập của xí nghiệp, việc khấu trừ

nhiều hơn đối với tiền thuế đầu tư tài sản cố định, khấu trừ toàn bộ tiền thuế giá trị

gia tăng đối với loại thiết bị này, việc tài trợ bằng hình thức rút ngắn thời gian khấu

hao, việc trợ cấp đối với sản phẩm thay thế bằng hàng nhập khẩu mà WTO ngăn

cấm. Đối chiếu với những quy định nói trên của WTO hiện nay Trung Quốc đang

có những biện pháp tài trợ bằng thuế để trợ cấp cho hàng xuất khẩu mà WTO ngăn

cấm nên cần xoá bỏ vào thời gian thích hợp.

3.1.2. Đẩy mạnh thu hút đầu tƣ nƣớc ngoài

Trung Quốc điều chỉnh chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tăng thoả

đáng tỷ trọng trái phiếu nước ngoài, từng bước mở cửa thị trường chứng khoán theo

các cam kết. Hiện nay, Trung Quốc đang phổ biến tình trạng đầu tư trùng lặp và

sản xuất dư thừa (trong số 605 loại sản phẩm chính có 80% dư thừa). Những doanh

nghiệp mới đòi hỏi phải phát triển thì gặp nhiều khó khăn tronh việc thu hút đầu tư

của nước ngoài như bên đối tác không muốn chuyển nhượng kỹ thuật hoặc phía

Trung Quốc muốn giữ quyền khống chế cổ phần và thị phần. Điều này chứng tỏ

chính sách thu hút đầu tư nước ngoài có phần không phù hợp với chính sách ngành

nghề của Trung Quốc. Kết cấu lợi dụng đầu tư nước ngoài của các nước phát triển

thường lớn nhất là quy mô đầu tư chứng khoán, tiếp đến là trái phiếu, còn đầu tư

trực tiếp là nhỏ nhất. Do vậy, Trung Quốc đưa ra chính sách thu hút đầu tư nước

ngoài, tăng thoả đáng tỷ trọng trái phiếu nước ngoài trong đầu tư trực tiếp, có

bước đi mở cửa thị trường chứng khoán, lợi dụng tác dụng bố trí nguồn tài

nguyên cảu thị trường chứng khoán, lợi dụng nhiều hơn nữa nguồn vốn nước

ngoài giúp các xí nghiệp tự chủ trong sử dụng nguồn vốn. Đồng thời, Trung

Quốc khuyến khích các xí nghiệp có sức cạnh tranh đầu tư ra bê n ngoài, đặc biệt

là vào các nước đang phát triển.

3.1.3. Sáp nhập xí nghiệp, đẩy mạnh cải cách hệ thống doanh nghiệp

Nhà nƣớc

Ra đời và phát triển trên cơ sở chế độ khoán, sáp nhập doanh nghiệp ở Trung

Quốc thực chất là sự liên kết kinh tế theo chiều rộng nhằm hoá giải những khoãn

nợ khó có khả năng thanh toán, làm cho DNNN lớn mạnh hơn, thúc đẩy sự phát

triển của các tập đoàn doanh nghiệp, các quần thể doanh nghiệp, tiến tới hình thành

các tập đoàn lớn có sức cạnh tranh quốc tế góp phần nâng cao hiệu quả của toàn bộ

nền kinh tế. Xét về góc độ vốn va quyền tài sản, có bốn hình thức sáp nhập sau:

Sáp nhập dưới hình thức gánh chịu nợ.

Sáp nhập bằng hình thức mua lại.

Sáp nhập dưới hình thức khống chế cổ phần.

Sáp nhập dưới hình thức hợp nhất.

Ngoài ra, nếu xét trên góc độ phạm vi liên kết có thể chia ra thành các

hình thức:

Sáp nhập trên cơ sở cùng ngành.

Sáp nhập trên cơ sở liên kết các ngành có liên quan.

Sáp nhập dưới hình thức kinh doanh hỗn hợp.

Việc sáp nhập giúp các doanh nghiệp thực hiện được quá trình đào thải,

mạnh được yếu thua trong cạnh tranh thị trường, đẩy mạnh sự phối hợp theo hướng

tối ưu hoá các yếu tố trong sản xuất, đồng thời thúc đẩy sự ra dời và phát triển các

tập đoàn doanh nghiệp với các doanh nghiệp lớn làm nòng cốt.

Trong tình hình mới toàn cầu hoá kinh tế, các xí nghiệp Trung Quốc đặc biệt

là các xí nghiệp lớn tăng cường liên kết, sáp nhập nhằm giành thắng lợi. Trong

cuộc cạnh tranh quốc tế, đảm bảo quyền khống chế cổ phần đối với các ngành nghề

truyền thống có ý nghĩa trọng đại đối với quốc kế dân sinh. Những xí nhiệp có điều

kiện mạnh dạn, chủ động tham gia liên kết, sáp nhập với các đối tác thuộc các nước

phát triển và cả các nước đang phát triển.

3.1.4. Giải quyết vấn đề dƣ thừa lao động nông thôn

Trước đây, lực lượng lao động nông thôn ở Trung Quốc dư thừa trong nền

kinh tế lớn do sự mất cân đối giữa sự phát triển dân số và các chính sách cơ cấu

ngành và khu vực. Để giải quyết vấn đề này, nhà nước một mặt khuyến khích các

doanh nghiệp nhà nước tuyển dụng nhiều nhân công hơn, mặt khác thúc đẩy sự ra

đời của các hợp tác xã và các doanh nghiệp, các làng nghề ở nông thôn. Ngoài ra,

Trung Quốc cũng đã thực hiện khá thành công chính sách sinh đẻ có kế hoạch và

đảm bảo an sinh giáo dục.

Sau khi Trung Quốc gia nhập WTO, di cư nông thôn - thành thị vẫn tiếp tục

gia tăng song trên thực tế hiện tượng này chưa được tự do hoá hoàn toàn. Lực

lượng lao động ở nông thôn vẫn bị kìm nén và đây chính là nguyên nhân đặc biệt

quan trọng dẫn đến sự khác biệt giữa khu vực nông thôn so với khu vực thành thị.

Cũng như bất kỳ quốc gia nào đang tiến hành công nghiệp hoá, ở Trung Quốc, diện

tích đất canh tác giảm liên tục. Cùng với tiến bộ khoa học kỹ thuật hiện đại, năng

suất trong nông nghiệp đã tăng cao tới mức cho phép một lao động canh tác trên

một diện tích rộng hơn nhiều so với khả năng đáp ứng của quỹ đất canh tác nên vấn

đề dư thừa lao động ở nông thôn càng trở nên bức bách hơn.

Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ Trung Quốc đã đưa ra các chính sách

dần dần tự do hoá thị trường lao động, đặc biệt tự do hoá việc di cư của lao động từ

nông thôn sang thành thị để nâng cao cơ hội việc làm cho lao động ở nông thôn và

các tỉnh nghèo miền Tây. Bên cạnh đó, Trung Quốc đã nâng cao chất lượng lao

động cho khu vực nông thôn, miền núi, các tỉnh nông nghiệp nghèo và coi đây là

chính sách lâu dài. Đó là việc gia tăng đầu tư mạnh mẽ cho giáo dục nông thôn,

những người và vùng nghèo, có trình độ nguồn nhân lực thấp để chuyển một bộ

phận đáng kể lao động phổ thông sang nhóm lao động có kỹ năng bậc trung, tạo cơ

hội việc làm cũng như nâng cao thu nhập cho lao động dư thừa ở nông thôn.

Cụ thể, Trung Quốc đã đưa ra biện pháp là xây dựng xí nghiệp hương trấn.

Các xí nghiệp hương trấn này sẽ đóng vai trò chủ đạo trong việc giải quyết công ăn

việc làm cho lao động dư thừa ở nông thôn. Có hai loại xí nghiệp hương trấn, một

bộ phận không đòi hỏi kỹ thuật cao thì phân tán về các vùng thôn quê, còn bộ phận

khác đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao thì khuyến khích tập trung ở các đô thị nhỏ. Hoạt

động của các xí nghiệp hương trấn có các đặc điểm sau: Xí nghiệp có quyền tự chủ

trong quản lý kinh doanh, đầu tư, hạch toán; Nhà nước không can thiệp vào mọi

hoạt động của xí nghiệp, giám đốc có đầy đủ quyền ra quyết định; Thực hiện chế

độ “làm nhiều hưởng nhiều”; Thực hiện chế độ trách nhiệm đối với cán bộ và công

nhân.; Chú trọng sản phẩm mới và ứng dụng công nghệ hiện đại.

Để đảm bảo xí nghiệp hương trấn đóng vai trò chủ yếu trong việc thu hút lao

động dư thừa ở nông thôn, Trung Quốc đã thực hiện: Tầm vĩ mô cần hỗ trợ nhiều

hơn cho các xí nghiệp hương trấn, tạo môi trường cạnh tranh công bằng; Giảm nhẹ

những đóng góp xã hội không hợp lý; Khuyến khích công nghiệp nông thôn đi theo

con đường kết hợp sử dụng nhiều lao động với kỹ thuật cao; Đẩy mạnh ngành dịch

vụ nông thôn; Ban hành các chính sách cải cách hộ tịch đối với các đô thị nhỏ; Sử

dụng các chính sách khuyến khích xí nghiệp hương trấn tập trung thành từng mảng,

hình thành nên những tiểu khu công nghiệp hương trấn để từng bước hình thành đô

thị nhỏ.

Ngoài việc xây dựng các xí nghiệp hương trấn thì Trung Quốc coi việc di

chuyển hợp lý một bộ phận lao động dư thừa ở nông thôn tới thành phố là một biện

pháp quan trọng để giải quyết vấn đề dư thừa lao động ở nông thôn. Đó là: Khuyến

khích doanh nghiệp ở nông thôn xây dựng xí nghiệp ở thành phố; Xây dựng thị

trường lao động.

Từ năm 2003, Bộ khoa học và công nghệ Trung Quốc phối hợp với Bộ nông

nghiệp, Bộ lao động và bảo hiểm xã hội tổ chức mở các khoá dạy nghề cho khoảng

20 triệu lao động nhằm giảm áp lực về tình trạng thất nghiệp ở nông thôn. Chương

trình này kéo dài tới năm 2005 với chi phí khoảng 50 triệu NDT (6,24 triệu USD),

tập trung dạy các nghề: xây dựng, mộc, điện... cho người lao động nông thôn có

nhu cầu ra thành phố tìm việc làm.

3.1.5. Chính sách tiền tệ

Nhằm thực hiện mục tiêu giữ cho đồng NDT ổn định, không mất giá bằng

việc thi hành các chính sách tiền tệ ổn định, lành mạnh. Cho đến nay, Trung Quốc

đã và sẽ thực hiện một số trọng điểm công tác của ngành tiền tệ là:

Tiếp tục xây dựng chính sách tiền tệ ổn định, lành mạnh, giữ ổn định đồng

NDT, đồng thời không ngừng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Để thực hiện điều này,

Ngân hàng nhân dân Trung Quốc vừa áp dụng các biện pháp ngăn chặn rủi ro tiền

tệ, vừa khuyến khích tăng trưởng kinh tế, nâng cao trình độ nghiệp vụ cho nhân

viên, tăng thích đáng lượng cung ứng tiền tệ.

Thúc đẩy cải cách theo hướng thị trường hoá lãi suất, xây dựng chế độ lãi

suất thị trường lấy lãi suất của ngân hàng nhân dân làm cơ sở, điều chỉnh theo lãi

suất thị trường, lấy quan hệ cung cầu quyết định lãi suất tiền gửi.

Tiếp tục mở cửa hơn nữa ngành tiền tệ với bên ngoài theo nguyên tắc cạnh

tranh bình đẳng, cùng có lợi, tăng cường hơn nữa sự hợp tác với các NHTW ở

Châu Á, tạo điều kiện cho kinh tế Trung Quốc hoà nhập hơn nữa vào nền kinh tế

thế giới.

Các xí nghiệp Trung Quốc cần tích cực phát triển đầu tư ra bên ngoài. Hiện

nay, Trung Quốc mới thu hút vốn đầu tư của nước ngoài, xuất siêu mậu dịch trong

thu chi quốc tế. Đầu tư trùng lặp và sản xuất dư thừa, chứng tỏ Trung Quốc đã dư

thừa vốn, vì vậy cần khuyến khích các xí nghiệp có sức cạnh tranh mạnh đầu tư ra

bên ngoài, đặc biệt là đầu tư vào các nước đang phát triển.

Cần có bước đi tích cực thực hiện việc chuyển đổi tự do đồng NDT trong các

hạng mục vốn, nhằm từng bước mở cửa thị trường chứng khoán, phát triển đầu tư

ra bên ngoài, thúc đẩy đa cực hoá hệ thống tài chính quốc tế. Đồng NDT cần thực

hiện chế độ chuyển đổi tự do, tỷ giá hối đoái phải do quan hệ thị trường quyết định.

Điều này sẽ quyết định nâng cao độ công khai tỷ giá hối đoái, nâng cao uy tín của

đồng NDT. Hiện nay chính sách không giảm giá đồng NDT là nhằm vào đồng

USD, song đồng USD lại luôn luôn dao động đối với đồng Yên Nhật và EURO.

Như vậy, đồng NDT sẽ bị động đối với Yên Nhật và EURO, không có lợi cho uy

tín đồng NDT, không có lợi cho việc chuyển đổi tự do đồng NDT trong các hạng

mục vốn.

Thúc đẩy sự hợp tác tiền tệ giữa các nước ven biển Tây Thái Bình Dương.

Nội dung bao gồm: Thông báo cho nhau và hợp tác điều chỉnh chính sách kinh tế vĩ

mô, phân công ngành nghề và hợp tác điều chỉnh kết cấu kinh tế có lợi cho sự cân

bằng thu chi quốc tế, xây dựng cơ chế dự báo và can thiệp liên hợp đối với việc dao

động tỷ giá ngoại hối , xây dựng quỹ hợp tác tiền tệ ổn định tỷ giá ngoại hối.

Thúc đẩy cải cách hệ thống lưu thông tiền tệ quốc tế, đặc biệt là chú ý xây

dựng chế độ giám sát quản lý đối với việc luân chuyển vốn ngắn hạn quốc tế.

3.2. QUÁ TRÌNH GIA NHẬP WTO CỦA VIỆT NAM

3.2.1. Tính tất yếu và triển vọng gia nhập WTO của Việt Nam

Ngày 12/01/1995, Việt Nam đã gửi đơn gia nhập WTO và đến tháng

02/1996, WTO đã thành lập Nhóm công tác đặc trách về việc gia nhập của Việt

Nam. Tiếp đó, tháng 08/1996, Việt Nam chính thức gửi Bị vong lục về chính sách

thương mại cho Ban thư ký WTO để gửi cho các thành viên. Ngày 27/08/1998,

Phiên họp đầu tiên của nhóm công tác WTO về việc gia nhập của Việt Nam đã

được tiến hành tại Geneva (Thuỵ Sỹ), tập trung minh bạch hoá chính sách thương

mại dịch vụ và sở hữu trí tuệ. Phiên họp thứ ba diễn ra trong ngày 23/07/1999, tiếp

tục giai đoạn minh bạch hoá chính sách của Việt Nam về những lĩnh vực trên.

Phiên thứ tư được tiến hành từ ngày 29 tháng 11 đến ngày 03 tháng 12 năm 2000,

tiếp tục minh bạch hoá và làm rõ những vấn dề đàm phán đã nêu ở ba phiên

trước. Phiên thứ năm diễn ra từ ngày 09-17/04/2002, tại Geneva (Thuỵ Sỹ), đoàn

đàm phán Chính phủ về kinh tế, thương mại quốc tế do thứ trưởng Lương Văn

Tự, Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ về kinh tế, thương mại dẫn đầu đã tham

gia phiên họp thứ 5 của Ban công tác về việc Việt Nam gia nhập WTO và các

phiên đàm phán song phương với 15 đối tác... Đến nay, Việt Nam đã tham gia

đàm phán đa phương 10 phiên và đàm phán song phương với 27 đối tác là thành

viên của WTO.

Việt Nam đã bắt đầu một vòng đàm phán mới với các thành viên của Tổ

chức Thương mại thế giới để chuẩn bị cho việc gia nhập Tổ chức này. Vòng đàm

phán này diễn ra giữa Việt Nam và Uỷ ban công tác của WTO, đánh dấu việc kết

thúc quá trình minh bạch hoá chế độ thương mại và bắt đầu giai đoạn thương thảo

về tiếp cận thị trường gồm từng chi tiết của lộ trình, mức độ mở cửa thị trường

hàng hoá và dịch vụ của Việt Nam.

Qua tiếp xúc và làm việc với một số nước thành viên, ngoài những nước kinh

tế phát triển như Nhật Bản, EU, Mỹ, Canada, Australia, Hàn Quốc, NewZealand,

còn có rất nhiều nước đang phát triển khác cũng quan tâm đến việc Việt Nam xin

gia nhập WTO và sẽ tham gia vào nhóm công tác (Working party) như: Ấn Độ,

CuBa, Singapore, Trung Quốc, Thái Lan, các nước MERCOSUR (Southern Cone

Common Market) vv... Ngay cả một số nước Châu Phi chưa có quan hệ buôn bán

với Việt Nam cũng bày tỏ mong muốn tham gia vào các cuộc đàm phán nhân

nhượng về thuế quan.

Cho đến nay, Việt Nam đã trả lời khoảng 1700 câu hỏi minh bạch hoá chính

sách kinh tế thương mại và cơ bản hoàn thành giai đoạn này. Việt Nam đang tiến

hành các cuộc đàm phán song phương với từng thành viên của WTO có yêu cầu.

Kết quả là Việt Nam đã kết thúc đàm phán song phương với một số đối tác như:

EU, Thuỵ Sỹ, Ailen, Braxin, Achentina, Cu Ba, Paragoay, Urugoay, Nhật Bản,

Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ, Thái Lan vv... Ngoài ra, còn một số nước đã có

tuyên bố ủng hộ Việt Nam sớm gia nhập WTO.

3.2.2.Thuận lợi và khó khăn khi Việt Nam gia nhập WTO

3.3.2.1.Thuận lợi

Tạo dựng thế và lực trên trường quốc tế. Một trong những mặt lớn nhất của

việc gia nhập WTO là Việt Nam sẽ khắc phục được tình trạng phân biệt đối xử, tạo

dựng thế và lực trong thương mại quốc tế, tạo môi trướng quốc tế thuận lợi cho

công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc, nâng cao vị thế nước ta trên chính trường

và thương trường quốc tế.

Với việc gia nhập WTO, Việt Nam sẽ có cơ hội tăng cường vị thế của mình

theo hướng này nhờ 2 trong 5 nguyên tắc cơ bản của WTO là không phân biệt đối

xử (Nguyên tắc Đãi ngộ Tối huệ quốc và Đãi ngộ Quốc gia). Theo nguyên tắc này,

hàng hoá và dịch vụ Việt Nam sẽ được đối xử bình đẳng trên thị trường của nước

thành viên như hàng hoá và dịch vụ của bất kỳ một nước thành viên nào khác.

Ngược lại, Việt Nam cũng phải đối xử bình đẳng với hàng hoá và dịch vụ của các

nước thành viên khác. Nguyên tắc này tạo cơ hội lớn cho Việt Nam có được vị thế

bình đẳng trong thương mại quốc tế, có cơ hội mở rộng thị trường của mình tới

những bạn hàng quan trọng.

Giải quyết vấn đề thị trường. Việt Nam sẽ được hưởng những quy chế và

nhân nhượng thương mại là kết quả của hơn 50 năm đàm phán của các thành viên

WTO, giúp Việt Nam tăng cường xuất khẩu, mở rộng thị trường. Với lịch sử 50

năm đàm phán và 8 vòng đàm phán đa biên đến nay, WTO đã có được kết quả tạo

thuận lợi và tự do hoá thương mại vô cùng lớn lao không chỉ trong lĩnh vực thương

mại hàng hoá mà còn cả dịch vụ, đầu tư và sở hữu trí tuệ.

Hiện nay, Việt Nam còn có thế mạnh và năng lực sản xuất, phát triển nhiều

ngành hàng như nông sản, thuỷ sản, may mặc, giày dép và các mặt hàng sử dụng

nhiều lao động khác như thủ công mỹ nghệ… song do một số thị trường chưa được

khai thông nên khả năng xuất khẩu còn nhiều hạn chế. Khi gia nhập WTO, Việt

Nam sẽ có cơ hội mở rộng xuất khẩu những mặt hàng mà việt Nam có tiềm năng

nhờ được hưởng những thành quả của hơn 50 năm đàm phán giảm thuế và hàng rào

phi thuế quan, tăng cường tiếp cận thị trường của WTO như:

Là một nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai trên thế giới, Việt Nam sẽ có nhiều

thị trường xuất khẩu hơn vì các hạn chế về số lượng gạo và các nông sản khác nhập

khẩu sẽ được thuế hoá và bản thân thuế sẽ phải cắt giảm dần theo Hiệp định về

nông nghiệp của WTO.

Việc quốc tế thừa nhận bãi bỏ Hiệp định Đa sợi MFA có nghĩa là các nhà

xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam được đảm bảo không bị hạn chế về số lượng khi

tiếp cận thị trường các nước phát triển từ sau 2005. Điều này tạo ra những cơ hội

tăng kim ngạch xuất khẩu và mở cửa thị trường rất lớn.

Tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài. FDI là một nguồn vốn hết

sức quan trọng, bổ sung cho nguồn vốn trong nước đưa đến những thành tựu to lớn.

Hiện nay, WTO có Hiệp định về các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại

(TRIMS) điều chỉnh lĩnh vực đầu tư trực tiếp nước ngoài. Theo Hiệp định này, các

nước thành viên WTO sẽ phải loại bỏ một số biện pháp hạn chế đầu tư trái với

TRIMS. Để gia nhập WTO, Việt Nam đã xây dựng Chương trình hành động thực

hiện Hiệp định TRIMS nhằm từng bước loại bỏ những hạn chế không hợp lý. Khi

đó, những hạn chế như vậy được dỡ bỏ, môi trường đầu tư sẽ trở nên hấp dẫn hơn

và chắc chắn thu hút được nhiều vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài hơn.

Một yếu tố nữa có tác dụng tích cực trong thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước

ngoài là nguyên tắc minh bạch hoá và tính dự báo các quy định, chính sách thương

mại. Nhờ hai nguyên tắc này, các nhà đầu tư sẽ yên tâm hơn khi tiến hành đầu tư.

Hơn nữa có thị trường tiêu thụ rộng lớn các nhà đầu tư mới yên tâm khi đầu tư vào

Việt Nam.

Tiếp thu khoa học công nghệ, kỹ năng quản lý, góp phần đào tạo một đội ngũ

cán bộ và kinh doanh năng động và sáng tạo. Gia nhập WTO sẽ là một bước tiến

trong quá trình hội nhập của Việt Nam vào nền kinh tế thế giới. Sự hội nhập này

tạo cơ hội để Việt Nam tiếp cập với những thành quả của cuộc cách mạng công

nghệ đang diễn ra mạnh mẽ trên thế giới. Đồng thời, thông qua các dự án liên

doanh hợp tác với nước ngoài, các doanh nghiệp Viêt Nam sẽ tiếp nhận không chỉ

các công nghệ mà cả những kinh nghiệm quản lý hiện đại. Nguồn nhân lực của

Việt Nam sẽ có điều kiện được nâng cao trình độ, kỷ luật. đảm bảo hiệu quả và

năng suất phù hợp với xu thế phát triển của thời đại.

3.2.2.2. Khó khăn

Bên cạnh những thuận lợi kể trên, việc gia nhập WTO cũng có những tác

động tiêu cực gây khó khăn cho môi trường kinh tế vĩ mô của Việt Nam:

Thứ nhất, gia nhập WTO, các chính sách kinh tế của Việt Nam sẽ phải thay

đổi để phù hợp với qui định của WTO. Hơn 10 năm qua, Việt Nam đã có những

chuẩn bị chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực liên quan đến chiến lược ổn định kinh

tế và mở rộng xuất khẩu. Nhiều lĩnh vực khác chưa theo kịp xu hướng hội nhập và

tự do thương mại, thậm chí còn duy trì và củng cố những chính sách chất bảo hộ.

Do vậy sẽ nảy sinh những bất cập giữa những chính sách này và xu hướng phát

triển nhanh chóng của quan hệ thương mại và đầu tư với các quốc gia thành viên

WTO. Nếu sự chuyển đổi các chính sách này không tiến kịp để phù hợp với chuẩn

mực quốc tế thì Việt Nam sẽ gặp khó khăn trong cạnh tranh và giải quyết những bất

đồng khi có tranh chấp và xung đột thương mại.

Thứ hai, sau khi gia nhập WTO, nền kinh tế Việt Nam sẽ phải cạnh tranh với

các nền kinh tế khác mạnh hơn nhiều. Thực tế, nền kinh tế Việt Nam về cơ bản vẫn

ở mức phát triển thấp, khả năng cạnh tranh còn yếu trong hầu hết các lĩnh vực, do

đó nhiều ngành sản xuất của Việt Nam sẽ phải cạnh tranh và thua thiệt ngay trên thị

trường nội địa.

Thứ ba, cơ cấu kinh tế sẽ chuyển dịch mạnh, gây ra sự thay đổi về phân bố và

sử dụng lao động, những ngành có lợi thế cạnh tranh sẽ phát triển trong khi những

ngành khác sẽ bị thu hẹp. Về dài hạn, lực lượng lao động sẽ di chuyển từ ngành có khả

năng cạnh tranh thấp sang ngành có khả năng cạnh tranh cao. Nhưng mặt khác, về

ngắn hạn và trung hạn, sẽ phát sinh những vấn đề kinh tế xã hội do cơ cấu ngành nghề

thay đổi như nạn thất nghiệp tăng lên. Cơ cấu kinh tế sẽ có những biến chuyển theo

hướng tăng nhanh các ngành sử dụng lao động và giảm quy mô các ngành sử dụng đất

và vốn. Ngành nông nghiệp vốn lạc hậu và diện tích đất canh tác bình quân trên đầu

người thấp sẽ không thể hoạt động có hiệu quả để cạnh tranh với hàng nông sản của

các nước có trình độ phát triển nông nghiệp cao, do đó việc thu hẹp lĩnh vực nông

nghiệp là tất yếu. Theo tính toán, sản lượng chung của ngành nông nghiệp sẽ giảm

3,1%, khu vực công nghiệp và dịch vụ sẽ tăng khá nhanh, tính chung ngành dịch vụ có

thể tăng 0,8% so với trước khi Việt Nam gia nhập WTO.

Tóm lại, dưới tác động của tự do hoá thương mại khi gia nhập WTO, nền

kinh tế Việt Nam sẽ tiếp tục chuyển theo hướng công nghiệp hoá, tuy nhiên tốc

độ dịch chuyển được dự báo là không quá nhanh so với thời điểm trước khi gia

nhập WTO.

3.3. GỢI Ý VỀ CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM

Để đẩy nhanh tiến trình gia nhập WTO, Việt Nam cần phải tiếp tục đẩy

mạnh công cuộc cải cách nhằm tối đa hoá khả năng đáp ứng các yêu cầu của WTO

thông qua việc chủ động giải quyết một cách dồng bộ một số vấn đề lớn.

3.3.1. Tăng cƣờng sự phối hợp giữa các Bộ, ngành

Tăng cường sự chỉ đạo cấp Nhà nước đối với các hoạt động hội nhập kinh

tế quốc tế, xem đây là một nhân tố có ý nghĩa quyết định bảo đảm hội nhập đúng

hướng và thành công. Theo tinh thần đó, cần coi hội nhập là một trong những

lĩnh vực then chốt trong hoạt động kinh tế để từ đó có chương trình kế hoạch cụ

thể chỉ đạo thống nhất từ Trung ương tới địa phương, bảo đảm sự phối hợp đồng

bộ giữa các Bộ, ngành trong việc hoạch định chủ chương, chính sách biện pháp

và thực hiện các mục tiêu đã đề ra. Theo kinh nghiệm của Trung Quốc, Việt

Nam cần rà soát lại các văn bản pháp luật có liên quan, phân cấp, phân quyền cụ

thể hơn nữa cho các bộ, các ngành, các địa phương để có sự phối hợp chặt chẽ

giữa các bộ, ngành.

Kết hợp chặt chẽ chính trị đối ngoại với kinh tế đối ngoại nhằm tạo sức mạnh

cho hội nhập kinh tế. Cần ra sức thúc đẩy quan hệ chính trị song phương và đa

phương, trong đó chú trọng nội dung kinh tế, nhằm nâng cao vị thế của nước ta trên

trường quốc tế, tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ, sự hợp tác cùng có lợi của các nước;

góp phần tập hợp lực lượng, đoàn kết với các nước đang phát triển, đấu tranh chống

lại mọi sự áp đặt bất hợp lý nhằm bảo đảm lợi ích của nước ta là một nước đang

phát triển, đồng thời phát huy vai trò của mình trong quá trình định hình, xây dựng,

điều chỉnh chính sách của các tổ chức kinh tế quốc tế mà ta tham gia.

Quốc hội có chương trình xây dựng và điều chỉnh luật pháp vừa bảo đảm

định hướng xã hội chủ nghĩa của ta vừa phù hợp với thông lệ quốc tế. Chính phủ có

chiến lược, lộ trình cụ thể về hội nhập kinh tế quốc tế và tổ chức bộ máy hữu hiệu

để triển khai hoạt động hội nhập kinh tế quốc tế.

Các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể quần chúng, các địa phương, các doanh

nghiệp có chương trình, kế hoạch cụ thể tạo thành sức mạnh tổng hợp bảo đảm

thực hiện nghiêm túc những nguyên tắc, mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế.

Đẩy mạnh sự gắn kết, phối hợp đồng bộ giữa các Bộ, ngành, các địa phương

dưới sự chỉ đạo của Chính phủ về các hoạt động hội nhập kinh tế quốc tế. Nếu xác

định rằng yếu tố chỉ đạo của Chính phủ có tính quyết định trong triển khai thực

hiện mục tiêu, nguyên tắc hội nhập thì yếu tố phối hợp đồng bộ của các ngành, các

cấp có ý nghĩa then chốt. Sự tham gia của các cơ quan của Quốc hội sẽ góp phần

tăng cường sự chỉ đạo, giám sát việc hội nhập ở tầm vĩ mô.

Sự tham gia của các cơ quan thông tin đại chúng sẽ bảo đảm cho hội nhập

kinh tế quốc tế được quán triệt rộng rãi trong quấn chúng, hiểu đúng để hành động

đúng, vững vàng đi vào hội nhập kinh tế quốc tế, tiếp thu tinh hoa của nhân loại

nhưng vẫn giữ gìn được bản sắc văn hoá của dân tộc.

3.3.2. Chủ động mở cửa thị trƣờng trong nƣớc để mở cửa thị trƣờng

nƣớc ngoài

Một trong những nguyên tắc quan trọng của WTO là phải buôn bán công

bằng, có nghĩa là ta mở cửa thị trường của mình bao nhiêu thì họ sẽ mở cửa thị

trường của họ cho ta bấy nhiêu. Nếu ta xin gia nhập WTO bằng cách chỉ đòi hỏi

các quốc gia trong WTO mở cửa thị trường, còn ta không mở hoặc chỉ mở hạn chế

thì khó có thể được chấp nhận. Do vậy ta phải chủ động mở cửa thị trường của ta

để có thể mở cửa thị trường của các quốc gia trong WTO.

Hơn nữa, việc mở cửa thị trường trong nước của ta sẽ mang lại những lợi ích

to lớn – làm lợi cho cả người tiêu dùng cá nhân và tiêu dùng sản xuất do thuế nhập

khẩu giảm; tạo điều kiện mở rộng thị trường ngoài nước do hàng rào bảo hộ của

các quốc gia thành viên WTO giảm, thu hút thêm các nguồn vốn và công nghệ từ

bên ngoài; nâng cao chất lượng nguồn lực do gia tăng giao lưu, học hỏi với bên

ngoài, buộc các doanh nghiệp trong nước phải đối diện cạnh tranh vo8í bên ngoài,

do vậy họ phải phấn đấu cao hơn; buộc ta phải đổi mới thể chế cho phù hợp với thể

chế quốc tế. Đó là những lợi ích thiết thực đối với nước ta nên ta buộc phải chủ

động mở cửa thị trướng.

Việc mở cửa thị trường đòi hỏi nước ta phải giảm và bỏ hàng rào thuế quan

và phi thuế quan, thừa nhận quyền kinh doang bình đẳng của các công ty trong và

ngoìa nước... Quá trình này phải bắt đầu ngay trước khi gia nhập WTO, thể hiện

quyết tâm của nước muốn gia nhập. Do vậy, việc tăng thuế nhập khẩu trong vài

năm gần dây ở nước ta và một số thay đổi chính sách bất lợi cho mở cửa kinh tế là

không phù hợp với những yêu cầu của WTO.

Việc mở cửa thị trường hàng hoá, dịch vụ sẽ vấp phải sự phản ứng của

một số công ty nhà nước. Điều này thật phi lý vì không thể vì lợi ích của các

công ty ấy mà gây thiệt hại cho cả đất nước do cả nước hàng năm phải mua hàng

hoá đắt hơn ước tính hàng tỷ USD mỗi năm do thuế nhập khẩu cao và sự độc

quyền kinh doanh của các công ty này. Và họ sẽ làm chậm tiến trình đổi mới và

làm cho quá trình hội nhập kinh tế của nước ta kéo dài mà điển hình là việc kéo

dài đàm phán gia nhập WTO.

Giải pháp cho tình trạng này là phải có lộ trình cụ thể và tích cực giảm thiểu

hàng rào bảo hộ - giảm và bỏ các biện pháp phi thuế quan trong thời hạn 3 năm,

giảm thuế nhập khẩu trong thời hạn 5 năm xuống mức 10%, giá cả các hàng hoá,

dịch vụ do các công ty độc quyền chi phối, giảm xuống ngang mức giá thị trường

khu vực trong thời han 2 năm. Ngoài ra, chúng ta còn phải cải cách các công ty

theo hướng đa và xuyên quốc gia.

3.3.3. Xây dựng nền kinh tế thị trƣờng phát triển

Để đáp ứng yêu cầu này, trong thời gian qua, Chính phủ Việt Nam đã đặt ra

các giải pháp để đẩy nhanh tiến trình chuyển sang nền kinh tế thị trường bằng cách:

Thực hiện nhất quán chính sách kinh tế nhiều thành phần, coi đây là điều

kiện cơ sở để thúc đẩy kinh tế thị trường phát triển, nhờ đó mà sử dụng có hiệu quả

sức mạnh tổng hợp của mọi thành phần kinh tế, huy động những tiềm năng to lớn

của xã hội còn bị phân tán vào phát triển sản xuất. Để thực hiện được chính sách

này, một mặt phải thể chế hoá các quan điểm của Đảng thành pháp luật, chính sách

cụ thể để khẳng định: sự phát triển kinh tế nhiều thành phần là một chính sách lâu

dài, nhất quán của Đảng và Nhà nước ta để tạo môi trường pháp lý cho doanh

nghiệp thuộc các thành phần kinh tế này yên tâm kinh doanh lâu dài. Mặt khác,

phải kiên quyết trấn áp, ngăn chặn mọi hành vi lừa đảo, buôn lậu qua biên giới, làm

hàng giả... nhằm bảo vệ sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp.

Xây dựng chiến lược phát triển, nâng cao sức mạnh của nền kinh tế. Đánh giá

lại sức cạnh tranh và tiềm lực của nền kinh tế đất nước trong mọi lĩnh vực và ngành

hàng để có chương trình điều chỉnh lại cơ cấu nâng cao hiệu quả và năng lực cạnh

tranh, từ đó xây dựng lộ trình hội nhập và cam kết quốc tế. Tập trung đầu tư xây

dựng các ngành mũi nhọn hướng về xuất khẩu để vươn lên cạnh tranh xác định vị

thế ổn định trên thị trường quốc tế và khu vực.

Kết hợp chặt chẽ những yêu cầu và khả năng của nước ta với yêu cầu của thị

trường thế giới, với sự phát triển của khoa học công nghệ, đặc biệt là nền kinh tế

tri thức đang từng bước hình thành; có kế hoạch cụ thể đầu tư xây dựng các

ngành mũi nhọn chủ công và tăng cường sức cạnh tranh của ngành hàng hiện có

cho phù hợp.

Khai thác mọi khả năng bên trong của nền kinh tế; kiên trì thực hiện nhất

quán, lâu dài cơ cấu kinh tế nhiều thành phần, trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò

chủ đạo; có chính sách huy động khuyến khích sự tham gia, đầu tư rộng rãi của tất

cả các thành phần kinh tế; Nhà nước định hướng và tạo môi trường pháp lý thuận

lợi, không bao cấp.

Chú trọng xây dựng các cơ sở hạ tầng phục vụ kinh tế đối ngoại; ưu tiên đầu

tư vào các ngành xuất khẩu, dịch vụ; tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế tham

gia hội nhập quốc tế phù hợp với điều kiện và khả năng của mình.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, do nhiều nguyên nhân kinh tế xã hội, thường

được các nước bảo hộ lâu dài, trở thành những tranh chấp khu vực thường xuyên

giữa nhiều quốc gia. Đối với nước ta, cần thấy rõ lợi thế so sánh của nền nông

nghiệp nhiệt đới để cạnh tranh thắng lợi trên thị trường nội địa, đồng thời mở rộng

thị trường xuất khẩu trên cơ sở nâng cao chất lượng sản phẩm, chấp nhận giá thị

trường quốc tế. Muốn vậy, cần nhanh chóng áp dụng các tiến bộ sinh học, hiện đại

hoá công nghệ chế biến, nâng cao chất lượng vệ sinh thực phẩm, đóng gói, bao bì...

Ngoài ra, Việt Nam cũng có thể nghiên cứu mô hình các xí nghiệp hương trấn của

Trung Quốc để phát triển nông nghiệp và giải quyết tình trạng dư thừa lao động ở

nông thôn.

Trong lĩnh vực công nghiệp, bối cảnh mới đòi hỏi khắc phục quan niệm cũ

về mô hình kinh tế tự cung, tự cấp dẫn dến kém hiệu quả, sức cạnh tranh yếu dể lại

gánh nặng cho nền kinh tế. Trong bố trí đầu tư, xây dựng cần chọn thứ tự ưu tiên

phù hợp với điều kiện của từng thời kỳ. Trong giai đoạn đầu, khi kinh tế còn kém

phát triển, lao động xã hội dư thừa nhiều, khả năng vốn liếng có hạn lại phải dành

thoả đáng cho phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn, bên cạnh một số công

trình công nghiệp nặng, công trình quy mô lớn có chọn lọc, có hiệu quả, phải hết

sức coi trọng những ngành và doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động, đặc biệt là

doanh nghiệp vừa và nhỏ, được trang bị hiện đại, có công nghệ tiên tiến để tạo ra

sản phẩm có chất lượng cao, tiêu thụ được, thu hồi vốn nhanh và trả được nợ.

Việt Nam cũng cần phải đẩy nhanh quá trình tổ chức lại các doanh nghiệp Nhà

nước làm ăn kém hiệu quả bằng hình thức cổ phần hoá, bán, khoán, cho thuê lại

doanh nghiệp.

Đối với khu vực dịch vụ cần nhận thức đầy đủ tầm quan trọng đặc biệt của

lĩnh vực này trong điều kiện mới để từ đó vừa ra sức xây dựng bằng thực lực của

quốc gia, vừa biết tranh thủ sự hợp tác có lợi từ thế giới bên ngoài; chấp nhận cạnh

tranh, kể cả cạnh tranh trong nước lẫn cạnh tranh quốc tế, coi như một động lực

thúc đẩy sự tiến bộ của các ngành dịch vụ. Do tính chất phức tạp, nhạy cảm của

khu vực dịch vụ, cần xây dựng chương trình hội nhập quốc tế phù hợp với đặc thù

của từng ngành dịch vụ trong điều kiện và khả năng cụ thể của nước ta.

Xây dựng Chiến lược mở rộng thị trường trong và ngoài nước gắn chặt với

quá trình xây dựng Chiến lược nâng cao sức mạnh của nền kinh tế. Ngày nay, khi

khoa học công nghệ không ngừng phát triển, kinh tế thế giới có nhiều đột biến, thị

trường luôn biến động thì tính cạnh tranh và và lợi thế so sánh của các nền kinh tế

đều rất linh hoạt, thường xuyên thay đổi. Tình hình đó đòi hỏi chúng ta phải kịp

thời điều chỉnh bộ phận này hay bộ phận khác của chiến lược phát triển kinh tế

nhằm hợp thức hoá hơn nữa cơ cấu kinh tế, bồi bổ năng lực cạnh tranh, mở rộng thị

trường. Trên cơ sở sức mạnh của nền kinh tế, sức cạnh tranh cảu hàng hoá, dịch vụ,

xây dựng một lộ trình thực hiện các cam kết quốc tế về mở cửa thị trường, giúp các

doanh nghiệp Việt Nam vươn nhanh ra thị trường khu vực và quốc tế.

Mở rộng phân công lao động, phân phối lại lao động và dân cư trong phạm

vi cả nước cũng như từng địa phương, từng vùng theo hướng công nghiệp hoá, hiện

đại hoá. Để đạt được mục tiêu đó Việt Nam cần chú trọng việc phát huy lợi thế so

sánh tĩnh - những ngành có hàm lượng lao động cao và những ngành có lợi thế về

tài nguyên thiên nhiên. Song song với chiến lược phát huy lợi thế so sánh tĩnh, Việt

Nam cần phải đồng thời đưa ra chiến lược công nghiệp hoá dựa trên lợi thế so sánh

động (lợi thế so sánh trong tương lai 10 – 15 năm) là những ngành có hàm lượng

công nghệ, tư bản (vốn lớn) cao.

Từ 10 năm nay, với chính sách đổi mới, Việt Nam đã có một chiến lược công

nghiệp hoá nhấn mạnh sự phân công quốc tế dựa trên lợi thế so sánh vừa tĩnh vừa

động. Với bờ biển khá dài và nhiều tài nguyên thiên nhiên phong phú, với dân số

khá đông và tiềm năng thị trường nội địa lớn, nhất là với lực lượng lao động trẻ đầy

nhiệt huyết đóng góp sức mình cho sự phát triển của đất nước, về lâu dài Việt Nam

sẽ có lợi thế so sánh trong nhiều ngành công nghiệp và một số ngành có hàm lượng

công nghệ cao. Tuy nhiên, thực tế hiện nay khoảng 80% dân số Việt Nam sống tập

trung tại nông thôn và khoảng 70% lực lượng lao động đang làm việc trong ngành

nông nghiệp với năng suất rất thấp, nên chiến lược công nghiệp hoá luôn phải đi

kèm với chiến lược phát triển nông thôn và phát triển vùng. Cùng với việc mở rộng

phân công lao động trong nước, Việt Nam cần phải tiếp tục mở rộng phân công lao

động và hợp tác quốc tế.

Tạo lập và phát triển đồng bộ các yếu tố thị trường. Đây là biểu hiện và tiền

đề quan trọng nhất để phát triển kinh tế thị trường. Thị trường là sản phẩm tất yếu

của sản xuất và lưu thông hàng hoá. Sản xuất lưu thông hàng hoá lại quyết định thị

trường song thị trường cũng tác động trở lại, thúc đẩy sản xuất và lưu thông hàng

hoá phát triển. Để mở rộng thị trường và tạo lập đồng bộ các yếu tố thị trường cần

tôn trọng quyền tự chủ sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, đảm bảo sự cạnh

tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, xây dựng thị trường xã hội thống nhất

và thông suốt cả nước, phát triển mạnh thị trường hàng hoá dịch vụ. Trên cơ sở tìm

hiểu nhu cầu mà tăng quy mô, chủng loại, nâng cao chất lượng, tăng sức cạnh tranh

của hàng hoá và dịch vụ để thoả mãn nhu cầu trong nước và mở rộng kim ngạch xuất

khẩu. Đồng thời hình thành và phát triển các thị trường sức lao động, vốn, tiền tệ và

chứng khoán. Để các thị trường này phát triển cần triệt để xoá bỏ bao cấp, thực hiện

nguyên tắc: tự do hoá giá cả, mở rộng các loại thị trường, thực hiện giao lưu hàng hoá

thông suốt cả nước, kiểm soát và xử lý nghiêm minh các vi phạm thị trường.

Đẩy nhanh cách mạng mạng khoa học công nghệ nhằm phát triển nền kinh

tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Trong nền kinh tế thị trường các

doanh nghiệp chỉ có thể đứng vững trong cạnh tranh nếu thường xuyên tổ chức lại

sản xuất, đổi mới thiết bị, công nghệ nhằm tăng năng suất lao động để hạ thấp chi

phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm. Muốn vậy, phải đẩy nhanh công tác

nghiên cứu và ứng dụng các thành tựu mới của khoa học công nghệ vào sản xuất và

lưu thông, đảm bảo cho hàng hoá đủ sức cạnh tranh trên thị trường. Tiến hành công

nghiệp hoá, hiện đại hoá để tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế thị trường.

3.3.4.Hoàn thiện hệ thống pháp luật kinh tế, thƣơng mại

Bên cạnh yêu cầu nước xin gia nhập phải là quốc gia có nền kinh tế thị

trường, WTO còn đòi hỏi nước đó phải có hệ thống pháp luật kinh tế, thương mại

phù hợp với thông lệ luật pháp quốc tế. Để đáp ứng yêu cầu này, Việt Nam cần

phải thực hiện một số biện pháp cụ thể sau:

Cần xây dựng hệ thống thuế quan hợp lý, phù hợp với quy định của WTO

dựa trên một cơ cấu kinh tế thương mại và cơ cấu mặt hàng tương đối hoàn chỉnh.

Đồng thời chúng ta cũng phải cắt giảm hoặc loại bỏ các hàng rào phi thuế để nâng

cao khả năng thâm nhập thị trường cho các bạn hàng thương mại. Trước khi Chính

phủ Việt Nam đưa ra những chương trình chính thức cho WTO, cần nghiên cứu

tổng thể để đánh giá ảnh hưởng của cắt giảm thuế và các yếu tố thị trường khác để

giảm thiểu những thua thiệt có thể có.

Các chính sách thương mại hiện hành mà không phù hợp với WTO phải

sửa đổi hoặc loại bỏ, các chính sách mới đưa ra phải phù hợp với WTO. Thời

gian biểu của cách phải được xác định và gửi tới Ban công tác và các thành viên

của WTO để xin ý kiến. Bên cạnh đó, phải nâng cao tính cụ thể, rõ ràng của cơ

chế ngoại thương và đảm bảo sự phụ thuộc của các chính sách của Việt Nam với

các yêu cầu của WTO.

Cần nghiên cứu và sớm phân loại dịch vụ (WTO phân ra 150 loại) đưa ra chủ

trương cụ thể của ta về mức độ mở cửa thương mại dịch vụ, nhất là trong lĩnh vực

tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, viễn thông, du lịch... Điều chỉnh các quy định về

quyền kinh doanh xuất khẩu theo hướng thuận lợi cho mọi thành phần kinh tế tham

gia: thay thế việc cấp phép kinh doanh bằng thủ tục đăng ký kinh doanh, tiêu chuẩn

hoá, vi tính hoá thủ tục hải quan theo thông lệ chung, hoàn thiện dần việc phân loại

hàng hoá theo tập quán quốc tế. Về lĩnh vực đầu tư, cần xoá bỏ sự phân biệt đối xử

giữa các nhà đầu tư trong và ngoài nước, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh

trong và ngoài nước và tăng khả năng của ta trong việc thu hút đầu tư nước ngoài.

Nghiên cứu xây dựng chiến lược và phương hướng, phát triển hoàn thiện hệ

thống luật pháp Việt Nam nhằm tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho việc hợp tác,

hội nhập kinh tế quốc tế nói chung và gia nhập WTO nói riêng. Nhiệm vụ này đặt

ra một loạt các vấn đề như: làm sáng tỏ vai trò, vị trí hiện thực của các văn bản

pháp luật cho phù hợp với quốc tế, xây dựng hệ thống các quan điểm chính trị -

pháp lý trên nền tảng tư tưởng cho việc hoàn thiện hệ thống pháp luật phục vụ cho

tiến trình gia nhập WTO. Thêm vào đó, xác định các lĩnh vực quan trọng trong hội

nhập để từ đó có những bước đi thích hợp trong quá trình hoàn thiện hệ thống luật

pháp của nước ta. Kinh nghiệm của Trung Quốc cho thấy phải sớm ban hành ngay

những quy định về chống phá giá, chống trợ cấp, về quản lý xuất nhập khẩu hàng

hoá và dịch vụ, về các biện pháp bảo đảm... Những quy định mới mẻ có thể thuê

công ty tư vấn nước ngoài soạn thảo, các cơ quan của ta thẩm định và phê duyệt.

3.3.5. Tăng cƣờng đội ngũ cán bộ có năng lực chuyên về các vấn đề hội

nhập kinh tế

Con người là vốn quý nhất, là yếu tố quyết định việc thực hiện thành công

mọi đường lối, chủ chương, chính sách, kể cả chủ trương, mục tiêu, nguyên tắc hội

nhập kinh tế quốc tế. Nguồn lao động trẻ được giáo dục, đào tạo tốt, đức tình cần

cù, trí thông minh..., đó là lợi thế so sánh rất quan trọng của nước ta. Do vậy, cần

coi trọng, phát huy nhân tố con người để bảo đảm hội nhập thành công, ra sức

đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là đội ngũ doanh nhân tài giỏi, đội ngũ khoa

học công nghệ và lao động lành nghề, đội ngũ công chức tận tuỵ và thạo việc,

trong đó nề nếp, kỷ cương, kỷ luật lao động phải luôn luôn được đề cao, tăng

cường sức mạnh, đảm bảo hiệu quả và năng suất. Đối với cán bộ làm công tác

kinh tế đối ngoại cần khẩn trương nâng cao trình độ hiểu biết, trước hết là về

luật pháp và nghiệp vụ, đồng thời coi trọng giáo dục rèn luyện phẩm chất, ý thức

kỷ luật, tinh thần trách nhiệm.

Đào tạo cán bộ cần gắn liền với quy hoạch, sử dụng cán bộ. Đây là một khâu

yếu cần sớm khắc phục mà trọng tâm là căn cứ vào tiêu chuẩn các chức danh cán bộ

để phân loại, lên chương trình đào tạo ở các cấp và kế hoạch sử dụng sau đào tạo.

Trước mắt, công tác này có thể được thực hiện bằng cách đưa nội dung hội

nhập kinh tế quốc tế đặc biệt là luật thương mại quốc tế và các Hiệp định của WTO

vào chương trình giảng dạy của các trường đại học, các trường thuộc khối kinh tế

và pháp lý nhằm đào tạo đội ngũ cán bộ giỏi phục vụ cho công tác hội nhập những

năm tới. Đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ quản lý doanh nghiệp. Bố trí một số

cán bộ giỏi tham gia vào các tổ chức quốc tế để bảo vệ lợi ích trước mắt và lâu dài

của đất nước.

3.3.6. Thực hiện các chƣơng trình đảm bảo xã hội

Gia nhập WTO sẽ có thể làm cho đa số doanh nghiệp phát đạt nhưng sẻ có

một bộ phạn doanh nghiệp sẽ phá sản và do đó một bộ phận người lao động sẽ thất

nghiệp, một số vùng, tỉnh, thành phố sẻ giàu có lên nhanh chóng nhờ tận dụng được

cơ hội hội nhập kinh tế quốc tế, nhưng một số vùng, tỉnh, thành không tận dụng

được các lời thế cần thiết có thể sẽ bị nghèo đi tương đối...Vì vậy Chính phủ sẽ

nghiên cứu định ra các chính sách xã hội phù hợp. Đó là :

Cần hỗ trợ các doanh nghiệp bị phá sản để họ có thể đổi mới kỹ thuật,

chuyển hướng kinh doanh hoặc gíải thể, sáp nhập với các doanh nghiệp khác. Việt

Nam cần có chính sách phù hợp để hỗ trợ cho các doanh nghiệp chủ động tham gia

liên kết, sáp nhập với các đối tác thuộc các nước phát triển và cả các nước đang

phát triển.

Cần có chương trình trợ giúp người thất nghiệp, đào tạo lại nghề nghiệp cho

họ, xây dựng các quỹ bảo hiểm thất nghiệp. Chính phủ Việt Nam cần chỉ đạo Bộ

nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ lao động thương binh xã hội tổ chức các

khoá dạy nghề cho bộ phận lao động thất nghiệp để họ có cơ hội tìm việc làm mới.

Gia tăng chương trình xoá đói giảm nghèo, đặc biệt cho các vùng sâu, vùng

xa, vùng dân tộc ít người. Việt Nam cần khuyến khích việc thu hút các doanh

nghiệp đầu tư vào các khu vực trên bằng việc miễn, giảm thuế trong thời gian nhất

định để giải quyết vấn đề dư thừa lao động, tăng thu nhập tại khu vực này.

KẾT LUẬN

Việc đánh giá một cách đầy đủ về cải cách kinh tế của một quốc gia sau khi

gia nhập WTO là vấn đề khó khăn và phức tạp. Bởi vì WTO là một tổ chức quốc tế

mang tính toàn cầu, chứa đựng nhiều mục tiêu và chức năng có tầm ảnh hưởng sâu

rộng đến nhiều quốc gia. Chính vì vậy khi Trung Quốc gia nhập WTO đã đánh dấu

một sự kiện quan trọng không chỉ đối với người dân Trung Quốc mà còn đối với cả

nền kinh tế thế giới.

Ngày 11/12/2001, Trung Quốc đã chính thức trở thành thành viên thứ 143

của WTO, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong quá trình cải cách và phát triển kinh

tế đất nước. Về lâu dài, việc Trung Quốc gia nhập WTO sẽ có lợi nhiều hơn cho

nước này. Tuy nhiên, để đạt được những lợi thế đó thì bản thân nền kinh tế Trung

Quốc cũng phải có sự chuyển đổi lớn lao, từng bước hoàn thiện, phù hợp với các

quy định của WTO nói riêng và xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế nói chung.

Thực tế 3 năm qua cho thấy kinh tế Trung Quốc sau khi gia nhập WTO

không những phát triển mạnh mà còn có thêm động lực cho phát triển. Từ sau khi

gia nhậpWTO, kinh tế Trung Quốc ở vào chu kỳ mới, phát triển với mức độ cao

hơn. Đầu tư, tiêu dùng và thương mại là những động lực quan trọng và chủ yếu để

thúc đẩy sự tăng trưởng của nền kinh tế. Cơ cấu ngành nghề cũng có những biến

đổi quan trọng. Một số ngành sử dụng nhiều lao động, sản xuất và lắp ráp cho xuất

khẩu sang các thị trường Mỹ, EU như dệt may, cơ khí... nhờ thị trường mở rộng

hơn mà phát triển mạnh trở lại. Một số ngành như vận tải biển, đóng tàu... phát

triển hơn nhờ sự gia tăng của ngoại thương. Các ngành công nghiệp đáp ứng những

nhu cầu mới như ôtô, điện thoại di động, máy tính... hướng vào nhu cầu trong nước

phát triển mạnh hơn. Bên cạnh đó, ngành bất động sản ở vào thời kỳ bùng phát

đang giúp các ngành liên quan như luyện kim, nguyên liệu, trang trí nhà cửa, công

cụ điện, vận tải... phát triển mạnh hơn, đồng thời là kênh tạo việc làm quan trọng

cho cư dân trong cả nước.

Với nhiều nỗ lực thúc đẩy mạnh mẽ những cải cách trong nước đồng thời

tiếp tục thực hiện những cam kết cắt giảm thuế quan và mở cửa thị trường, trong

những năm tới kinh tế Trung Quốc sẽ vẫn duy trì được nhịp độ phát triển cao, ổn

định nhờ sự thay đổi theo hướng gia tăng của cả thương mại, đầu tư và tiêu dùng.

Trong quá trình phát triển đất nước, Việt Nam và Trung Quốc có khá nhiều

nét tương đồng. Trung Quốc là một nước đang phát triển và là một nước xã hội chủ

nghĩa có nền kinh tế thị trường đang chuyển đổi giống Việt Nam, tuy mức độ phát

triển và hình thức xã hội chủ nghĩa có thể không hoàn toàn giống nhau. Kết cấu, thể

chế kinh tế của Trung Quốc và Việt Nam có nhiều nét giống nhau. Bên cạnh đó, cả

hai còn gặp nhiều khó khăn trong quá trình chuyển đổi nền nền kinh tế: hệ thống tài

chính – ngân hàng yếu kém, nền nông nghiệp lạc hậu, chưa phát triển đồng đều,

doanh nghiệp Nhà nước hoạt động không hiệu quả nhưng lại chiếm tỷ trọng lớn

trong nền kinh tế... Trung Quốc hiện đã là thành viên của WTO còn Việt Nam thì

đang trong giai đoạn quan trọng của quá trình đàm phán gia nhập... Vì vậy, trong

bối cảnh có nhiều nét tương đồng như trên, Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi các

bài học kinh nghiệm của Trung Quốc, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp cho quá

trình cải cách kinh tế của Việt Nam sau khi gia nhập WTO.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

TIẾNG VIỆT

1. PGS.TS Đỗ Đức Bình, TS Nguyễn Thường Lạng (2002), Kinh tế học quốc tế,

NXB Thống kê, Hà Nội.

2. Lưu Lực (2002), Toàn cầu hoá kinh tế lối thoát của Trung Quốc là ở đâu, NXB

KHXH, Hà Nội.

3. TSKH.Võ Đại Lược (Chủ biên) (2004), Trung Quốc gia nhập Tổ chức thương

mại thế giới (WTO) - Thời cơ và thách thức, NXBKHXH, Hà Nội.

4. TS.Tạ Kim Ngọc (2003), Đông Nam Á cần làm gì khi Trung Quốc gia nhập Tổ

chức thương mại thế giới, NXB KHXH, Hà Nội.

5. TS.Supachai Panitchpakdi (2004), Trung Quốc và WTO – Trung Quốc đang thay

đổi, thương mại thế giới đang thay đổi, NXB Thế giới, Hà Nội.

6. TS Đỗ Tiến Sâm, PGS.TS Lê Văn Sang (2000), Trung Quốc gia nhập WTO và

tác động đến Đông Nam Á, NXB KHXH, Hà Nội.

7. Nguyễn Văn Thanh (2000), Từ diễn đàn Siatơn toàn cầu hoá và Tổ chức Thương

mại thế giới, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

8. Anh Vũ (2005), “Kinh tế Trung Quốc liên tục tăng trưởng”, An ninh thế giới, (Số

468), Tr. 1-6.

9. Uỷ ban Quốc gia về hợp tác kinh tế quốc tế (2002), Tài liệu hội nghị toàn quốc

quán triệt và thực hiện nghị quyết số 07- NQ/TW của Bộ chính trị về hội nhập

kinh tế quốc tế, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

10. Vụ hợp tác kinh tế đa phương, Bộ ngoại giao (2000), Tổ chức Thương mại thế

giới (WTO), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

11. Vụ Chính sách Thương mại Đa biên, Bộ thương mại (2002), Nguyên tắc tối huệ

quốc trong quan hệ thương mại quốc tế

12. Việt Nam hướng tới 2010 (2001), tập 1, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

13. Việt Nam hướng tới 2010 (2002), tập 2, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

14. Việt Nam hướng tới 2010 (2003), tập 3, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

TIẾNG ANH

15. China Industrial Structure (2-8.1.1999), Beijing.

16. IMF Report on China‟s economy (2002).

17. IMF Report on China‟s economy (2003).

18. IMF Report on China‟s economy (2004).

19. World Economic Furum (1998), Global Competitiveness Report, Geneva,

Swizerland.

20. Asia-pacific Istitute (12.1997), Economic Development and Institutional

Evolusion of China and South Korea, Seoul, Korea.

21. L.Ning (30.3 – 5.4.1998), China enters top ten of in the world trade, Beijing.

22. S.Gao (2003), On the Internationlization of China Security market, The World

Economy and China, (No 4).

NHỮNG TRANG WEB THAM KHẢO

22.www.aseansec.org

23.www.apec.sec

24.www.dei.gov.vn

25.www.exim-pro.com

26.www.fpt.vn

27.www.gso.gov.vn

28.www.moste.gov.vn

29.www.mot.gov.vn

30.www.mofa.gov.vn

31.www.nhandan.vn

32.www.vcci.com

33.www.vnexpress.com

34.www.vdc.vnn.vn

35.www.vietcombank.com

36.www.vistock.com

37.www.wto.org

Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Cải cách kinh tế ở Trung Quốc sau khi gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) và những gợi ý về chính sách cho việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA KINH TẾ

NGUYỄN MẠNH CƢỜNG

CẢI CÁCH KINH TẾ Ở TRUNG QUỐC SAU KHI GIA

NHẬP TỔ CHỨC THƢƠNG MẠI THẾ GIỚI (WTO) VÀ

NHỮNG GỢI Ý VỀ CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM

Chuyên ngành : Kinh tế chính trị

Mã số : 5.02.01

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ CHÍNH TRỊ

Hà Nội - 2005

Môc lôc

QUỐC ................................................................................................................................................... 8

1.1.WTO - MỤC TIÊU VÀ NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG ............................................... 8

1.2. BỐI CẢNH KINH TẾ CỦA TRUNG QUỐC ............................................................. 17

1.3. ĐIỀU CHỈNH CHÍNH SÁCH VÀ CAM KẾT TRƢỚC KHI GIA NHẬP WTO

CỦA TRUNG QUỐC ......................................................................................................... 27

CHƢƠNG 2: CẢI CÁCH KINH TẾ Ở TRUNG QUỐC SAU KHI GIA NHẬP WTO .... 31

2.1.TIẾP TỤC CẢI CÁCH CHÍNH SÁCH KINH TẾ VÀ THỰC HIỆN CAM KẾT

CỦA TRUNG QUỐC SAU KHI GIA NHẬP WTO .......................................................... 31

2.2. THỰC TRẠNG KINH TẾ TRUNG QUỐC SAU KHI GIA NHẬP WTO ............... 43

2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG ................................................................................................... 78

CHƢƠNG 3: BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA TRUNG QUỐC VÀ NHỮNG GỢI Ý

VỀ CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM KHI GIA NHẬP WTO............................................... 84

3.1.BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA TRUNG QUỐC ..................................................... 84

3.2. QUÁ TRÌNH GIA NHẬP WTO CỦA VIỆT NAM .................................................... 93

3.3. GỢI Ý VỀ CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM ............................................................. 99

KẾT LUẬN ...................................................................................................................................... 111

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................................ 113

PHẦN MỞ ĐẦU

CHƢƠNG 1

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ WTO

VÀ KINH TẾ TRUNG QUỐC

CHƢƠNG 2

CẢI CÁCH KINH TẾ Ở TRUNG QUỐC SAU KHI

GIA NHẬP WTO

CHƢƠNG 3

BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA TRUNG QUỐC VÀ

NHỮNG GỢI Ý VỀ CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM

KHI GIA NHẬP WTO

KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Có thể bạn quan tâm

Luận văn Thạc sĩ: Quản lý hoạt động phát triển nhận thức cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang

Câu hỏi Ôn tập Triết học Mác-Lênin tự luận

Bất định chính sách kinh tế toàn cầu và chi phí vốn của doanh nghiệp tại Việt Nam

Bài giảng Kinh tế chính trị Mác - Lênin

Xây dựng cộng đồng học tập trong thành phố học tập: Nghiên cứu trường hợp xã đảo Thạnh An, huyện Cần Giờ, Thành phố Hồ Chí Minh

Kinh tế tư nhân tại Việt Nam nhìn từ góc độ chính sách

Tập bài giảng môn Kinh tế chính trị Mác - Lênin

Tiểu luận Kinh tế chính trị Mác-Lênin: Bản chất và vai trò của các công ty xuyên quốc gia

Tiểu luận Kinh tế chính trị Mác-Lênin: Hàng hóa và liên hệ đến sự phát triển của điện thoại ở Việt Nam hiện nay

Niên luận Kinh tế chính trị: Mô hình kinh doanh ứng dụng dịch vụ công nghệ kết nối vận tải của Công ty Trách nhiệm hữu hạn GRAB

Tiểu luận Kinh tế chính trị Mác-Lênin: Cơ sở khoa học và cơ sở thực tiễn của nguyên tắc “tương hợp thị trường” trong quản lý nhà nước về kinh tế - Liên hệ Việt Nam

Tiểu luận Kinh tế chính trị Mác-Lênin: Tình hình thất nghiệp ở Việt Nam trong giai đoạn 2010-2016, nguyên nhân và giải pháp

Tiểu luận Kinh tế chính trị Mác-Lênin: Xây dựng chuỗi cung ứng trong các doanh nghiệp Việt Nam

Luận án Tiến sĩ tóm tắt: Kinh tế tuần hoàn ở một số quốc gia và hàm ý chính sách cho Việt Nam

Luận văn Thạc sĩ tóm tắt: Pháp luật về điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo ở Việt Nam

Luận văn Thạc sĩ: Sự nghiệp nghiên cứu phê bình văn học của Hoài Thanh

Luận văn Thạc sĩ: Tiểu thuyết của Đỗ Phấn từ góc nhìn sinh thái

Luận văn Thạc sĩ: Giải pháp ứng phó với nhập cư ở Liên minh Châu Âu

Luận văn Thạc sĩ: Diễn ngôn về giới nữ trong văn xuôi nữ Việt Nam đương đại (khảo sát sáng tác của Dạ Ngân, Y Ban, Lý Lan, Nguyễn Thị Thu Huệ)

Luận văn Thạc sĩ: Xây dựng mức phát thải tham chiếu rừng khu vực huyện Bảo Lâm tỉnh Lâm Đồng

Tài liêu mới

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xây dựng thuật toán thích nghi và học tăng cường cấu trúc Actor - Critic điều khiển bám quỹ đạo cho robot di động đa hướng mecanum

Luận án Tiến sĩ: Cơ cấu bệnh tim mạch và chất lượng cuộc sống của người cao tuổi mắc suy tim, rung nhĩ điều trị tại Bệnh viện Thống Nhất, thành phố Hồ Chí Minh

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hiện tượng nứt dăm đê sông vùng đồng bằng sông Hồng và dự báo khả năng bị nứt của một số đoạn đê

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xây dựng giải pháp đảm bảo an toàn thông tin cho quá trình học liên kết dựa trên mật mã

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Phát triển năng lực đánh giá công nghệ cho học sinh trong dạy học môn Công nghệ 11 ở trường trung học phổ thông

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu phân loại chi cầu diệp – Bulbophyllum Thouars (Orchidaceae) ở vùng Tây Nguyên bằng phương pháp hình thái và phân tử

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu đặc điểm phân bố và dinh dưỡng của các loài lưỡng cư ở Vườn Quốc gia Bến En và Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa

Luận án Tiến sĩ: Tổng hợp luật dẫn và điều khiển cho một lớp tên lửa đối hải trên cơ sở ứng dụng mạng nơ ron và hệ mờ

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu tổng hợp hệ điều khiển góc Pitch tua bin gió trong điều kiện có nhiễu tác động

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hóa học lipid của hai loài san hô thủy tức Millepora dichotoma và Millepora platyphylla ở Việt Nam

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu kiểm soát phân phối công suất kéo trên cầu chủ động của ô tô con bằng ABS

Luận án Tiến sĩ: Ứng dụng phản ứng Domino vào tổng hợp các dẫn xuất Podophyllotoxin, Pyrimidine và đánh giá hoạt tính sinh học của các chất tổng hợp được

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và một số hoạt tính sinh học của cây chùm ngây (Moringa oleifera)

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và ứng dụng ức chế ăn mòn cho thép của cao chiết xuất từ cây Lộc vừng thuộc họ Lecythidaceae

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hiện tượng nứt dăm đê sông vùng đồng bằng sông Hồng và dự báo khả năng bị nứt của một số đoạn đê

AI tóm tắt