Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức tại TP.HCM đến 2025

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG NAM

CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA

GẮN VỚI PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRI THỨC

TẠI TP.HCM ĐẾN NĂM 2025

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Tp. Hồ Chí Minh - Năm 2016

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG NAM

CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA

GẮN VỚI PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRI THỨC

TẠI TP.HCM ĐẾN NĂM 2025

Chuyên ngành Mã số

: Kinh tế chính trị : 60310102

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. ĐINH SƠN HÙNG

Tp. Hồ Chí Minh - Năm 2016

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên: Nguyễn Thị Phương Nam là học viên cao học khóa 24 chuyên ngành

Kinh tế chính trị - Trường Đại học Kinh tế TP.HCM. Tôi xin cam đoan luận văn

cao học với đề tài: “CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA GẮN VỚI PHÁT

TRIỂN KINH TẾ TRI THỨC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐẾN NĂM

2025” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và nguồn trích dẫn rõ ràng,

kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực.

Tác giả luận văn

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG NAM

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

Danh mục các từ viết tắt

Danh mục các bảng

Danh mục các biểu đồ

MỞ ĐẦU 1

Chương 1 - CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CNH, HĐH GẮN VỚI PHÁT

TRIỂN KTTT 9

1.1 Tổng quan lý luận và thực tiễn về CNH, HĐH, KTTT và sự cần

thiết phải thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT 9

1.1.1. Tổng quan lý luận về CNH, HĐH, KTTT 9

1.1.1.1 Tổng quan về CNH 9

1.1.1.2 Tổng quan về HĐH 10

1.1.1.3. Tổng quan về kinh tế tri thức 13

1.1.1.4 Quan niệm về CNH, HĐH gắn liền với phát triển KTTT Việt Nam 15

1.2 Sự cần thiết phải đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT

ở Việt Nam 18

1.2.1 Đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT là cách thức để

đất nước sớm thoát khỏi tình trạng lạc hậu 18

1.2.2 Đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT là yêu cầu bắt

buộc để tạo ra cơ sở vật chất-kỹ thuật của giai đoạn quá độ lên chủ nghĩa xã

hội 19

1.2.3 Đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT bắt nguồn từ yêu

cầu hội nhập kinh tế quốc tế sâu hơn, đầy đủ hơn 20

1.2.4 Đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT còn do tác động

nhiều mặt của quá trình này đối với đời sống kinh tế, chính trị và xã hội 20

1.3 Nội dung và các nhân tố ảnh hưởng đến CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT trên phạm vi địa phương (tỉnh/thành phố) 21

1.3.1 Nội dung cơ bản CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT trên phạm

vi địa phương (cấp tỉnh) 21

1.3.1.1 Lựa chọn việc trang bị công nghệ tiên tiến, hiện đại cho các

ngành kinh tế 21

1.3.1.2 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng nhanh các ngành

công nghiệp, dịch vụ có hàm lượng tri thức và giá trị gia tăng cao 22

1.3.1.3 Coi trọng việc gắn kết giữa nghiên cứu và triển khai 23

1.3.1.4 Coi trọng phát triển công nghệ thông tin (CNTT) 23

1.3.1.5 Kết hợp phát triển công nghệ nội sinh và công nghệ ngoại sinh 24

1.3.1.6 Chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng tri thức hóa 24

1.3.2 Những yếu tố ảnh hưởng đến CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT ở địa phương (cấp tỉnh) 25

1.3.2.1 Nguồn lực tài nguyên thiên nhiên 25

1.3.2.2 Tiềm năng trí tuệ của nhân lực 26

1.3.2.3 Năng lực tạo lập nguồn vốn đầu tư phát triển 26

1.3.2.4 Trình độ phát triển khoa học-công nghệ 27

1.3.2.5 Giáo dục và đào tạo nhân lực cho phát triển KTTT 27

1.3.2.6 Độ mở cửa của nền kinh tế với thế giới 27

1.3.2.7 Hiệu lực quản lý nhà nước 28

1.4 Kinh nghiệm trong và ngoài nước về CNH, HĐH gắn với phát

triển KTTT 28

1.4.1 Kinh nghiệm một số nước 28

1.4.1.1 Kinh nghiệm CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT của Trung Quốc 28

1.4.1.2 Kinh nghiệm CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT của Hàn Quốc 29

1.4.2 Kinh nghiệp CNH, HĐH gắn với KTTT của một số địa phương

trong nước 30

1.4.2.1 Kinh nghiệm của Thành phố Hà Nội 30

1.4.2.2 Kinh nghiệm của Thành phố Đà Nẵng 31

1.4.3 Bài học kinh nghiệm để TP.HCM có thể tham khảo 31

Tóm tắt chương 1 32

Chương 2 - THỰC TRẠNG CNH, HĐH GẮN VỚI PHÁT TRIỂN

KTTT Ở TP.HCM, GIAI ĐOẠN 2007-2015 33

2.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội đối với CNH, HĐH gắn với

phát triển KTTT ở TP.HCM 33

2.1.1 Điều kiện tự nhiên 33

2.1.2 Điều kiện kinh tế, xã hội 34

2.2 Quá trình thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở

TP.HCM, giai đoạn 2007-2015 35

2.2.1 Đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước về đẩy mạnh CNH,

HĐH gắn với phát triển KTTT ở TP.HCM 35

2.2.2 Thực trạng thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT tại

TP.HCM 36

2.2.2.1 Trang bị khoa học-công nghệ tiên tiến, hiện đại cho các ngành

kinh tế 36

2.2.2.2 Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế theo hướng tích cực 39

2.2.2.3 Phát triển công nghệ thông tin (CNTT) - truyền thông 43

2.2.2.4 Phát triển và ứng dụng công nghệ tiên tiến tại TP.HCM 46

2.2.2.5 Chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng tri thức hóa 50

2.3 Đánh giá thực trạng thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT ở TP.HCM 53

2.3.1. Những kết quả đạt được 53

2.3.2 Những hạn chế, bấp cập trong quá trình thực hiện CNH, HĐH

gắn với KTTT ở TP.HCM thời gian qua và nguyên nhân 56

2.3.2.1 Những hạn chế và bất cập 56

2.3.2.2 Nguyên nhân của những hạn chế trên 59

Tóm tắt Chương 2 61

Chương 3 - PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP CHỦ YẾU THỰC

HIỆN CNH, HĐH GẮN VỚI KTTT Ở TP.HCM 63

3.1 Dự báo và phương hướng thực hiện CNH, HĐH gắn với phát

triển KTTT TP.HCM đến năm 2025 63

3.1.1 Dự báo tình hình thế giới và trong nước có ảnh hưởng đến việc

thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở TP.HCM 63

3.1.2 Mục tiêu, nhiệm vụ CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở

TP.HCM đến 2025 63

3.1.2.1 Mục tiêu phát triển 63

3.1.2.2 Nhiệm vụ chủ yếu trong thời gian tới 64

3.1.2.3 Dự báo triển vọng CNH, HĐH gắn với KTTT đạt được vào năm

2020, tầm nhìn 2025 65

3.1.3 Phương hướng thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở

TP.HCM đến 2025 67

3.1.3.1 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành theo hướng hiện đại 67

3.1.3.2 Phát triển khoa học và công nghệ hiện đại 68

3.1.3.3 Phát triển nguồn nhân lực, tạo nền tảng và động lực cho CNH,

HĐH gắn với phát triển KTTT 69

3.1.3.4 Thúc đẩy phát triển và hoàn thiện khu công nghệ cao hiện có 69

3.2 Các giải pháp chủ yếu thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT ở TP.HCM 70

3.2.1 Tăng cường dự báo, quản lý quá trình thực hiện CNH, HĐH gắn

với phát triển TKTTT 70

3.2.1.1 Nâng cao nhận thức của cán bộ, nhân dân về tầm quan trọng và

nội dung đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT 70

3.2.1.2 Nâng cao chất lượng và coi trọng tính thiết thực của công tác

định hướng phát triển 71

3.2.1.3 Nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý của chính quyền các cấp và

phát huy vai trò của hệ thống chính trị 72

3.2.2 Khai thác, phát triển và sử dụng các nguồn lực 74

3.2.2.1 Ưu tiên phát triển nguồn nhân lực 74

3.2.2.2 Thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn đầu tư đẩy mạnh

CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT 76

3.2.2.3 Hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và phát triển mạnh khoa học-

công nghệ 77

3.2.2.4 Phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN), kinh doanh

sản phẩm mới, công nghệ mới 80

3.2.2.5 Mở rộng thị trường để thu hút và phát huy các nguồn lực đẩy

mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT 81

3.2.2.6 Mở rộng quan hệ đối ngoại 82

3.2.2.7 Ứng phó và khắc phục hậu quả các sự cố môi trường 83

Tóm tắt Chương 3 84

KẾT LUẬN

Danh mục tài liệu tham khảo 85

Danh mục các website

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Stt Từ viết tắt Viết đầy đủ

CDCCKT chuyển dịch cơ cấu kinh tế 1

CNH, HĐH công nghiệp hóa, hiện đại hóa 2

công nghệ thông tin 3 CNTT

công nghệ sinh học 4 CNSH

Chủ nghĩa xã hội 5 CNXH

doanh nghiệp vừa và nhỏ 6 DNVVN

khu công nghiệp 7 KCN

khu chế xuất 8 KCX

khoa học và công nghệ 9 KH-CN

khoa học xã hội 10 KHXH

kinh tế tri thức 11 KTTT

quản lý nhà nước 12 QLNN

13 TP.HCM, Thành phố Thành phố Hồ Chí Minh

10 UNDP Chương trình phát triển Liên hiệp quốc

15 WB World Bank – Ngân hàng Thế giới

16 XHCN Xã hội chủ nghĩa

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1 – Chỉ số công nghiệp hóa của Việt Nam 12 12

Bảng 2.1 – Cơ cấu kinh tế ngành TP.HCM, giai đoạn 2007-2015 39

Bảng 2.2 - Cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp và xây dựng, giai đoạn

2007-2015 41

Bảng 2.3 – Giá trị sản xuất công nghiệp (giá hiện hành) phân theo ngành

công nghiệp, năm 2007-2015 41

Bảng 2.4 - Cơ cấu kinh tế ngành Nông nghiệp-lâm-thủy sản, giai đoạn

2007-2015 42

Bảng 2.5 - Cơ cấu kinh tế ngành Dịch vụ giai đoạn 2007-2015 43

Bảng 2.6 - Cơ cấu trình độ chuyên môn kỹ thuật của lực lượng lao động ở

TP.HCM, giai đoạn 2007-2015 50

Bảng 2.7 Lao động và cơ cấu lao động theo ngành, giai đoạn 2007-2015 51

Bảng 2.8 Cơ cấu lao động một số ngành, giai đoạn 2007-2015 (%) 52

Bảng 2.9 Tốc độ tăng trưởng kinh tế Thành phố giai đoạn 2007-2015 54

Bảng 3.1 Dự báo cơ cấu GRDP theo ngành và tăng trưởng kinh tế, giai

đoạn 2015-2025 66

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1 – Cơ cấu kinh tế ngành TP.HCM năm 2007 39

Biểu đồ 2.2 – Cơ cấu kinh tế ngành TP.HCM năm 2015 40

Biểu đồ 2.3 – Tăng trưởng kinh tế TP.HCM 55

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) là con đường tất yếu mà các

nước phải trải qua trong quá trình phát triển để trở thành nền kinh tế hiện đại. Đến

nay, có nhiều quốc gia hoàn thành công nghiệp hóa và đang tiến vào nền kinh tế

hiện đại theo hướng phát triển nền kinh tế tri thức. Đối với nước ta, quá trình CNH,

HĐH được thực hiện từ những năm 60 của thế kỷ XX. Đến nay, đường lối CNH,

HĐH hóa đất nước có những điều chỉnh cơ bản theo hướng gắn với phát triển kinh

tế tri thức, cụ thể: Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Đảng ta đã ghi vào văn kiện

luận điểm quan trọng về phát triển kinh tế tri thức (KTTT) với tư cách là một yếu tố

mới cấu thành đường lối CNH, HĐH đất nước. Đại hội XI, Đảng xác định: “Thực

hiện CNH, HĐH đất nước gắn với phát triển kinh tế tri thức và bảo vệ tài nguyên,

môi trường…”. Đến Đại hội XII, Đảng tiếp tục khẳng định: “Công nghiệp hóa, hiện

đại hóa trong giai đoạn tới là tiếp tục đẩy mạnh thực hiện mô hình CNH, HĐH

trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội

nhập quốc tế gắn với phát triển kinh tế tri thức, lấy khoa học, công nghệ, tri thức và

nguồn nhân lực chất lượng cao làm động lực chủ yếu”. Đây là chủ trương đúng đắn,

thể hiện sự nhất quán, tư duy mới và quyết tâm chính trị của Đảng về phát triển nền

kinh tế ở nước ta hiện nay.

TP.HCM là địa phương đã phát huy tính năng động, sáng tạo đi đầu cả nước

về phát triển kinh tế, thực hiện CNH, HĐH, nhất là phát triển các ngành công

nghiệp, dịch vụ có hàm lượng khoa học công nghệ cao, hiện đại, phát triển nông

nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sinh thái, bảo vệ tốt môi trường; đi đầu trong

việc nâng cao chất lượng, hiệu quả phát triển kinh tế, trong cạnh tranh và hội nhập

kinh tế với thế giới. Tuy nhiên, trước yêu cầu đến năm 2020 “phấn đấu sớm đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại1”, quá trình CNH, HĐH

gắn với phát triển kinh tế tri thức ở Thành phố HCM nói riêng vẫn đang đối mặt với

1 Đảng Cộng sản Việt Nam, 2016, Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần XII.

không ít khó khăn, thách thức. Đó là: Tăng trưởng kinh tế vẫn dựa chủ yếu vào tài

nguyên thiên nhiên và sử dụng nhiều lao động, ít kỹ năng, chưa dựa nhiều vào tri

thức, khoa học và công nghệ. Trình độ khoa học công nghệ của nhiều doanh nghiệp

còn lạc hậu, chi phí sản xuất cao, chất lượng sản phẩm thấp; nguồn nhân lực chưa đáp

ứng được yêu cầu phát triển của Thành phố. Do vậy quá trình CNH, HĐH gắn với

phát triển kinh tế tri thức ở Thành phố còn nhiều vấn đề cần được giải quyết.

Để góp phần vào giải quyết vấn đề trên, tôi chọn vấn đề: “Công nghiệp hóa,

hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức tại TP.HCM đến 2025” làm đề tài

luận văn thạc sỹ chuyên ngành Kinh tế chính trị.

2. Tổng quan lịch sử các đề tài nghiên cứu có liên quan

Vấn đề CNH, HĐH và phát triển KTTT đã có nhiều công trình trong và ngoài

nước nghiên cứu ở nhiều giác độ khác nhau, như những công trình dưới đây.

2.1 Những công trình nghiên cứu liên quan đến CNH, HĐH

Nguyễn Văn Hoàn, 2003. Chính sách nhập khẩu công nghệ mới, công nghệ

cao đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam - Thực trạng và

giải pháp. Tác giả nêu cao vai trò của chính sách nhập khẩu công nghệ mới, công

nghệ cao đáp ứng yêu cầu CNH, HÐH. Ðánh giá thực trạng chính sách nhập khẩu

công nghệ mới, công nghệ cao của Việt Nam giai đoạn 1991-2002. Ðề xuất những

vấn đề cần điều chỉnh chính sách nhập khẩu công nghệ mới, công nghệ cao của Việt

Nam đến năm 2020.

Lê Ðăng Doanh, 2007. Cơ sở khoa học hình thành đồng bộ hệ thống chính

sách kinh tế vĩ mô của nhà nước thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Viện

Nghiên cứu Quản lý Kinh tế TW. Đề tài trình bày cơ sở khoa học và kinh nghiệm

quốc tế hình thành đồng bộ chính sách kinh tế vĩ mô. Nêu một số bài học thực tiễn ở

Việt Nam từ năm 1986 đến nay: cơ sở khoa học, thực tiễn, kết quả. Ðề xuất hình

thành đồng bộ các chính sách kinh tế vĩ mô của nhà nước thúc đẩy công nghiệp hóa,

hiện đại hóa.

Lê Đình Tiến, 2011. Đổi mới cơ chế quản lý nhà nước nhằm nâng cao hoạt

động của khoa học xã hội trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa

đất nước. Giới thiệu cơ sở lý luận của đổi mới cơ chế quản lý nhà nước (QLNN) về

khoa học xã hội (KHXH). Trình bày hiện trạng cơ chế QLNN về KHXH giai đoạn

2001-2010. Trình bày những cải tiến, hạn chế, nguyên nhân và bài học của cơ chế

QLNN về KHXH giai đoạn 2001-2010. Đề xuất phương hướng đổi mới cơ chế

QLNN nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của KHXH giai đoạn 2011-2020.

Trần Thị Tuyết Mai, 2014. Lý luận, phương pháp luận và phương pháp nghiên

cứu xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp

hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2020. Trình bày cơ sở lý luận, phương pháp

luận nghiên cứu xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực. Ðề xuất nội dung,

phương pháp nghiên cứu xây dựng chiến lược và quy hoạch phát triển nguồn nhân

lực phục vụ CNH - HÐH đến năm 2020.

Nguyễn Văn Hòa, 2004. Nâng tầm tư tưởng và trí tuệ của Ðảng đáp ứng yêu

cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Ðánh giá thực trạng tầm

tư tưởng và tầm trí tuệ của Ðảng và những yêu cầu đối với lãnh đạo của Ðảng trong

sự nghiệp CNH, HÐH đất nước. Ðề xuất một số giải pháp nhằm nâng tầm tư tưởng

và trí tuệ của Ðảng.

Hoàng Thái Triển, 2005. Nhân tố con người trong sự nghiệp công nghiệp hóa,

hiện đại hóa ở Việt Nam hiện nay. Luận án tiến sĩ. Phân tích vai trò nhân tố con

người trong sự nghiệp CNH, HĐH và giải pháp về con người trong thúc đẩy sự

nghiệp CNH, HĐH ở nước ta.

Nguyễn Bắc Sơn, 2005. Nâng cao chất lượng đội ngũ công chức quản lý nhà

nước đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Luận án tiến sĩ kinh

tế. Đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ công chức Việt Nam hiện nay đặc

biệt đi sâu vào đội ngũ cán bộ công chức quản lí nhà nước. Phân tích tìm ra nguyên

nhân dẫn tới những hạn chế về chất lượng của đội ngũ công chức, đề xuất những

quan điểm, phương hướng, giải pháp góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ công

chức quản lí nhà nước.

2.2 Những công trình nghiên cứu liên quan đến phát triển KTTT

Phạm Ðắp, 2010. Con người Việt Nam với kỹ thuật và công nghệ trong thời kỳ

công nghiệp hóa và hiện đại hóa hướng tới nền kinh tế tri thức. Giới thiệu cơ sở lý

thuyết nghiên cứu con người Việt Nam công nghiệp. Xác định chỉ số trình độ công

nghệ của con người Việt Nam công nghiệp qua điều tra thực trạng và đánh giá trình

độ công nghệ sản xuất công nghiệp, chỉ số trình độ đào tạo, tác phong và tư duy

công nghiệp của con người Việt Nam, chỉ số trình độ tiêu chuẩn hóa trong sản xuất

công nghiệp của con người Việt Nam công nghiệp.

Phạm Văn Quý, 2005. Các giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nguồn nhân lực

khoa học công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa. Luận án tiến

sĩ. Đánh giá thực trạng nguồn nhân lực khoa học công nghệ ở Việt Nam. Đề xuất

phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nguồn nhân lực khoa học công

nghệ đáp ứng yêu cầu của thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Trần Thị Như Quỳnh, 2011. Công nhân trí thức ở thành phố Hồ Chí Minh thời

kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, luận án tiến sĩ. Phân tích thực trạng và

những vấn đề đặt ra trong quá trình phát triển của công nhân trí thức ở thành phố

Hồ Chí Minh. Từ đó xác định quan điểm cơ bản và đề xuất những giải pháp chủ yếu

nhằm phát triển công nhân trí thức đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa,

hiện đại hóa.

Phan Thanh Tâm, 2000. Các giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng nguồn

nhân lực phục vụ nhu cầu công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Luận án tiến

sĩ kinh tế. Trình bày luận cứ khoa học về vai trò quyết định của nguồn nhân lực và

chất lượng nguồn nhân lực trong phát triển kinh tế xã hội. Đưa ra các chỉ tiêu đánh

giá chất lượng trí lực của nguồn nhân lực. Đánh giá chất lượng và hạn chế của

nguồn nhân lực Việt Nam hiện nay và phân tích các nguyên nhân tạo ra các hạn chế

đó, làm rõ sự bức xúc phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và đặt vấn đề nâng

cao chất lượng đó thông qua cải thiện chất lượng về giáo dục, đào tạo. Đề xuất hệ

thống giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện

nay.

Vương Phương Hoa, 2014. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển

kinh tế tri thức ở thành phố Đà Nẵng. Luận án tiến sĩ kinh tế - Học viện chính trị

quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả làm nổi bật mối quan hệ giữa CNH, HĐH và kinh tế

tri thức tại Đà Nẵng và những giải pháp thúc đẩy CNH, HĐH gắn với phát triển

kinh tế tri thức.

Ngoài ra, phải kể đến một số tác giả nghiên cứu về KTTT, như Đặng Hữu,

2001, Kinh tế tri thức, thời cơ và thách thức đối với Việt Nam, Nxb Văn hóa, Hà

Nội. Vũ Đình Cự - Trần Xuân Sầm (2006), Lực lượng sản xuất mới và kinh tế tri

thức, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Nguyễn Kế Tuấn (2004), Phát triển kinh tế

tri thức, đẩy nhanh quá trình CNH, HĐH ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà

Nội. Trần Văn Tùng (2001), Nền kinh tế tri thức và yêu cầu đổi mới giáo dục Việt

Nam, Nxb Thế giới, Hà Nội. Trần Cao Sơn (2004), Môi trường xã hội nền kinh tế

tri thức – những nguyên lý cơ bản, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. Trần Đình Thêm

và Trần Đức Ba (2011), Kinh tế tri thức và khoa học, công nghệ cao, Nxb Thanh

Niên. Nguyễn Thanh Tuyền, Đào Duy Huân, Lương Minh Cừ (2005), Hướng đến

nền kinh tế tri thức Việt Nam, Nxb Thống kê, Hà Nội. Đặng Mộng Lân (2002), Kinh

tế tri thức, những khái niệm và vấn đề cơ bản, Nxb Thanh Niên, Hà Nội. Lê Thị

Ngân (2005), Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tiếp cận kinh tế tri thức ở Việt

Nam, Luận án tiến sĩ. Nguyễn Thị Ngọc Hương, Phát triển kinh tế tri thức ở Việt

Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay, Luận án tiến sĩ.

Những công trình nghiên cứu trên đề cập đến nền kinh tế tri thức Việt Nam về các

vấn đề chính sau: quá trình hình thành, phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam, thực

trạng xã hội Việt Nam trên con đường đến kinh tế tri thức và đề xuất các biện pháp

chủ yếu đảm bảo xây dựng nền kinh tế tri thức ở Việt Nam.

Một số bài viết về chủ đề CNH, HĐH và vấn đề kinh tế tri thức được đăng tạp

chí chuyên ngành:

Bùi Quang Bình, 2014. Mô hình tăng trưởng kinh tế và việc thực hiện công

nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế Việt Nam. TC Kinh tế & Phát triển, số 200

tr.25-37; Nguyễn Hồng Sơn, Trần Quang Tuyến, 2014. Công nghiệp hóa, hiện đại

hóa ở Việt Nam: Tiêu chí và mức độ hoàn thành. Những vấn đề Kinh tế & Chính trị

Thế giới, số 5 tr.30-44; Hoàng Thị Thu Hường, 2014. Công nghiệp hóa, hiện đại

hóa đất nước: Chính sách - Cuộc sống. TC Kinh tế và Dự báo, số 8 tr.3-5; Phạm Thị

Thanh Hồng, 2014. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa dựa vào mạng sản xuất quốc tế.

TC Nghiên cứu Kinh tế, số 8 tr.3-13; Nguyễn Xuân Cường, 2014. Chính sách quản

lý đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. TC Tài

nguyên & Môi trường, số 17 tr.8-9; Ninh Thị Thu Thủy, 2013. Chuyển dịch cơ cấu

thành phần kinh tế của Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa. TC

Khoa học & Công nghệ Đại học Đà Nẵng, số 11 tr.82-87; Trần Khánh Hưng, 2013.

Giải pháp thúc đẩy sự gắn kết giữa chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế và cơ cấu lao

động xã hội trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam. Nghiên cứu Kinh tế. –

số. 07. -tr. 12-19; Vũ Đức Khiển, 2013. Tìm hiểu về thực trạng đội ngũ trí thức

thành phố Hồ Chí Minh trong sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Phát triển

nhân lực. Số 2. -tr. 11-19; Nguyễn Minh Quang, 2013. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả

quản lý sử dụng đất đai, phát huy nguồn lực đất đai phục vụ công cuộc công nghiệp

hóa, hiện đại hóa đất nước. Tài nguyên & Môi trường. Số 24. -tr. 4-7; Thảo Hà,

2012. Công nghệ mới đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước;

Lê Thành Ý, 2012. Công nghệ thông tin-hạ tầng của hạ tầng quốc gia trong công

nghiệp hóa hiện đại hóa. Khoa học Công nghệ Môi trường, số 7 tr.4-9; Vũ Văn

Phúc, 2012. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển nhanh, bền vững ở

nước ta hiện nay. Nghiên cứu Kinh tế, số 3 tr.3-13; Lê Quốc Lý, 2012. Một số kinh

nghiệm trong công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn ở nước ta. TC

Thương mại, số 33 tr.6-10; Nguyễn Tiệp, Lê Xuân Cử. Một số vấn đề nâng cao chất

lượng lao động chuyên môn kỹ thuật trình độ cao đáp ứng công nghiệp hóa, hiện

đại hóa. Nghiên cứu Kinh tế, số 12 tr.46-52; Nguyễn Đình Phan, 2012. Nâng cao

chất lượng giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa hiện đại hóa. TC

Kinh tế & Phát triển, số 182 tr.73-77;

Nội dung những bài báo trên tập trung về những nhân tố tác động đến phát

triển CNH, HĐH cùng với các giải pháp, như phát triển nguồn nhân lực, lực lượng

lao động trí thức, nâng cao giáo dục đào tào, thu hút vốn FDI, nâng cao trình độ lao

động chuyên môn kỹ thuật, dạy nghề và kinh tế tri thức phục vụ cho quá trình CNH

HĐH ở nước ta nói chung.

Bên cạnh nghiên cứu về CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT trên phạm vi cả

nước, đã có không ít công trình đề cập ở phạm vi địa phương cấp tỉnh, thành phố ở

Việt Nam. Nhưng cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu đánh giá sâu sắc và

toàn diện về CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức tại TP.HCM giai đoạn

2007-2015 theo phương diện kinh tế chính trị.

3. Mục tiêu nghiên cứu

- Hệ thống hóa lý luận và tìm hiểu kinh nghiệm phát triển CNH, HĐH gắn với

phát triển kinh tế tri thức của một số nước và tỉnh thành ở Việt Nam. Từ đó, rút ra

bài học kinh nghiệm về thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức tại

TP.HCM đến năm 2025;

- Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển CNH, HĐH gắn với phát triển kinh

tế tri thức TP.HCM giai đoạn 2007-2015;

- Đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy phát triển CNH, HĐH gắn với

phát triển kinh tế tri thức tại TP.HCM đến năm 2025.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu CNH, HĐH gắn với phát triển

kinh tế tri thức thành phố Hồ Chí Minh.

- Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: được giới hạn trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh để

nghiên cứu về thực trạng và đề xuất giải pháp thúc đẩy CNH, HĐH gắn với phát

triển kinh tế tri thức.

+ Về thời gian: Phân tích đánh giá thực trạng CNH, HĐH gắn với phát triển

kinh tế tri thức tại TP.HCM từ 2007 đến 2015. Dự báo, đề xuất phương hướng, giải

pháp chủ yếu thúc đẩy CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức đến năm 2025.

5. Phương pháp nghiên cứu Cơ sở phương pháp luận của luận văn là phép duy vật biện chứng và duy vật

lịch sử. Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học chuyên ngành

kinh tế chính trị, gồm: Phương pháp phân tích tổng hợp; Phương pháp thống kê, mô

tả; Phương pháp trừu tượng hóa, phương pháp logic lịch sử và phương pháp so sánh

để nghiên cứu.

Các phương pháp nghiên cứu cụ thể:

- Phương pháp phân tích tổng hợp tìm ra các mối quan hệ nhằm luận giải các

vấn đề liên quan CNH, HĐH và kinh tế tri thức.

- Phương pháp thống kê, mô tả, so sánh đối chiếu các số liệu thứ cấp để đưa ra

cái nhìn tổng quát từ đó đánh giá thực trạng CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế

tri thức của địa bàn cấp tỉnh trong thời gian nghiên cứu. Từ đó rút ra những kết quả

tích cực và tiêu cực của CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức và nguyên

nhân của nó.

Nguồn tài liệu nghiên cứu từ các tư liệu thống kê, điều tra kinh tế xã hội của

Cục thống kê Thành phố; số liệu các ngành, các cấp của thành phố. Văn kiện Đại

hội Đảng CSVN; Các Nghị quyết của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh,…

6. Ý nghĩa nghiên cứu Đề tài góp phần hệ thống hóa và làm sáng tỏ vấn đề lý luận chung về công

nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức và sự cần thiết thực hiện

vấn đề này ở TP.HCM; những nhân tố ảnh hưởng đến CNH, HĐH gắn với phát

triển KTTT.

Luận văn góp phần vào việc nâng cao nhận thức về vai trò to lớn và lâu dài

CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT của cả nước nói chung và TP.HCM nói riêng.

Đề xuất khai thác các giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT ở TP.HCM trong thời gian tới. Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm

tài liệu tham khảo hữu ích cho các đơn vị, cơ quan nghiên cứu và hoạch định chính

sách về CNH, HĐH và KTTT.

7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục và tài liệu tham khảo, luận văn gồm có

3 chương:

- Chương 1: Cơ sở lý luận CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT. - Chương 2: Thực trạng CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT tại TP.HCM giai

đoạn 2007-2015.

- Chương 3: Phương hướng, giải pháp chủ yếu thúc đẩy CNH, HĐH gắn với

phát triển KTTT ở TP.HCM đến năm 2025.

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CNH, HĐH

GẮN VỚI PHÁT TRIỂN KTTT

1.1. Tổng quan lý luận và thực tiễn về CNH, HĐH, KTTT và sự cần thiết

phải thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT

1.1.1. Tổng quan lý luận về CNH, HĐH, KTTT

1.1.1.1 Tổng quan về CNH

Quá trình công nghiệp hóa bắt đầu từ nửa cuối thế kỷ 18 tại Anh với cuộc cách

mạng công nghiệp (1770-1780), khoảng 50 năm sau lan sang Pháp, Bỉ (1820-1830)

và chuyển sang Mỹ, Đức với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai (1870-1880),

sau đó tới Nhật, Nga khoảng 1890. Các nước khác ở châu Âu tiếp nối tiến hành vào

thời gian sau đó.

Sau chiến tranh thế giới lần hai, nhiều nước thuộc Thế giới thứ ba tiến hành

quá trình này với chiến lược riêng của mình. Hướng đi cơ bản là tìm cách khắc phục

những nhược điểm của công nghiệp hóa cổ điển, rút ngắn thời gian, tránh tác hại

đến môi trường. Tính đến nay, một số nước đã thực hiện CNH rút ngắn thành công,

trở thành nước công nghiệp và công nghiệp mới (NICs).

Do thời điểm lịch sử tiến hành CNH ở các nước không giống nhau nên có

những khái niệm khác nhau về CNH. Ở giai đoạn các nước đi đầu về CNH như

Anh, Pháp… vào cuối thế kỷ XVIII, CNH được hiểu là “quá trình thay thế lao

động thủ công bằng lao động sử dụng máy móc, quá trình chuyển nền kinh tế từ

nông nghiệp là chủ yếu lên công nghiệp”. Đến cuối thế kỷ XIX, cuộc cách mạng

công nghiệp lần thứ hai diễn ra với quy mô và thành quả lớn hơn nhiều so với cách

mạng công nghiệp lần thứ nhất. Lúc này con người đã sản xuất ra động cơ điện vào

năm 1872, sản xuất ra động cơ đốt trong vào năm 1883, sản xuất ra kim loại màu và

các hóa phẩm tổng hợp. Quan niệm CNH lúc này gắn với điện khí hóa, hóa học hóa

và cơ giới hóa. Sau chiến tranh thế giới lần hai, cuộc cách mạng công nghiệp lần

thứ ba diễn ra với sự phát triển vượt bậc và có tính đột phá của khoa học công nghệ.

Nhận thức về CNH còn là quá trình tự động hóa và phát triển các công nghệ chất

lượng cao. Năm 1963. Liên hiệp quốc đã đưa ra khái niệm về CNH như sau: “CNH

là một quá trình phát triển kinh tế, trong quá trình này nguồn của cải quốc dân được

động viên để phát triển cơ cấu kinh tế nhiều ngành trong nước với kỹ thuật hiện đại.

Đặc điểm của cơ cấu kinh tế này là có một bộ phận luôn thay đổi để sản xuất ra

những tư liệu sản xuất và hàng tiêu dùng có khả năng bảo đảm cho toàn thể nền

kinh tế phát triển với nhịp độ cao, đảm bảo đạt tới sự tiến bộ kinh tế xã hội”. Tôi

cho rằng đây là khái niệm có tính “kinh điển” về CNH, HĐH.

Tuy có những quan niệm khác nhau về CNH, nhưng về cơ bản các quan niệm

trên vẫn có những điểm chung và có thể được hiểu theo hai nghĩa:

- Theo nghĩa hẹp, CNH là quá trình chuyển dịch từ kinh tế nông nghiệp (hay

tiền công nghiệp) lên nền kinh tế lấy công nghiệp làm chủ đạo, từ chỗ tỷ trọng lao

động nông nghiệp chiếm chủ yếu giảm dần và nhường chỗ cho lao động công

nghiệp chiếm tỷ trọng lớn hơn.

- Theo nghĩa rộng, CNH là quá trình chuyển dịch từ kinh tế nông nghiệp (hay

tiền công nghiệp) lên kinh tế công nghiệp, từ xã hội nông nghiệp lên xã hội công

nghiệp, từ văn minh nông nghiệp lên văn minh công nghiệp. Nó không chỉ đơn

thuần là những biến đổi về kinh tế mà bao gồm cả các biến đổi về văn hóa và xã hội

từ trạng thái nông nghiệp lên xã hội công nghiệp, tức là trình độ văn minh cao hơn.

1.1.1.2 Tổng quan về HĐH. Đến nay có nhiều cách nhìn nhận về HĐH, như

theo Từ điển tiếng Việt, “Hiện đại hóa” được hiểu là làm cho một cái gì đó mang

tính chất hiện đại, tiên tiến, mang tính chất của thời đại ngày nay. Hay “HĐH là quá

trình chuyển dịch căn bản từ xã hội truyền thống lên xã hội hiện đại, quá trình làm

cho nền kinh tế và đời sống xã hội mang tính chất và trình độ của thời đại ngày

nay”. (Vương Phương Hoa, 2014). Với quan điểm này, HĐH không chỉ trong lĩnh

vực kinh tế, mà còn bao hàm phạm vi rộng hơn, đó là HĐH toàn bộ đời sống xã hội.

Qua tổng quan về CNH, HĐH đề xuất một số tiêu chí sau đây về nước CNH,

HĐH:

- Nhóm chỉ tiêu kinh tế: GDP bình quân đầu người; Tỷ trọng sản phẩm công

nghệ mới, công nghệ cao trong tổng giá trị xuất khẩu; Năng suất lao động bình

quân.

- Nhóm tiêu chí xã hội: Tỷ trọng lao động trình độ cao trong tổng số lao động;

Tỷ lệ thất nghiệp; Chênh lệch thu nhập giữa nhóm cao nhất và nhóm thấp nhất.

- Nhóm chỉ tiêu tri thức hóa và vốn con người: Chỉ số phát triển con người

(HDI); Số sinh viên đại học trên 1 ngàn dân;…

- Nhóm chỉ tiêu chất lượng cuộc sống: Tuổi thọ bình quân; Diện tích xây nhà

ở; Số sử dụng internet trên 100 hộ dân…

- Nhóm chỉ tiêu cơ sở hạ tầng: Mật độ đường chính; Mật độ đường ống thoát

nước chính; Tỷ lệ đường phố chính được chiếu sáng…

- Nhóm chỉ tiêu về sử dụng tài nguyên và cải thiện môi trường: Tỷ lệ chất thải

được xử lý;…

- Nhóm chỉ tiêu về trình độ quản lý nhà nước: Cân đối thu chi ngân sách;…

Về tiêu chí cụ thể đánh giá một nước đạt tiêu chuẩn công nghiệp hóa đã có

nhiều tác giả trong và ngoài nước nghiên cứu đề xuất, như giáo sư người Mỹ H.

Chenery, cố vấn ngân hàng thế giới, đề xuất năm 1989, bộ tiêu chí có 2 nhóm:

nhóm tiêu chí về cơ cấu kinh tế của một nước công nghiệp (bộ tiêu chí này chủ yếu

nhấn mạnh tiêu chuẩn kinh tế). Bộ chỉ tiêu thứ hai do nhà xã hội học người Mỹ A.

Inkeles giới thiệu vào những năm 1980, ngoài các tiêu chí kinh tế, còn các tiêu chí

về văn hóa và xã hội, phù hợp với loại công nghiệp hóa theo nghĩa rộng. Với các giá

trị chuẩn được xác định dựa trên tham khảo một số chuẩn mực quốc tế và căn cứ

vào điều kiện Việt Nam, nhóm nghiên cứu (GS.TS Ngô Thắng Lợi và Ths Nguyễn

Quỳnh Hoa, ĐH Kinh tế quốc dân) đã đưa ra bảng chỉ số công nghiệp hóa để tham

khảo của Việt Nam dưới đây.

Tên chỉ tiêu

Đ.vị tính

Mức chuẩn nước CN

Đánh giá mức đạt của VN

1 GDP bình quân đầu người

Đạt giai đoạn 1 Đạt đầu GĐ 2

USD USD

4000-5000 7000-8000

Mức đạt của Việt Nam 1540 3250

Bảng 1. Chỉ số công nghiệp hóa của Việt Nam

- Theo thực tế - Theo sức mua tương đương Chỉ số GDP bình quân đầu người

Chỉ số CNH 0,34 0,43 0,39 Đạt GĐ mở đầu

2 Cơ cấu ngành kinh tế

Đạt đầu GĐ 2 Đạt cuối GĐ 2 Hoàn thành GĐ2

0,43 0,93 0,82 0,72 Đạt giữa GĐ2

21 41 38

% % %

≤ 10% ≥ 44% ≥ 46%

- Khu vực nông lâm nghiệp, thủy sản - Khu vực dịch vụ - Khu vực dịch vụ Chỉ số cơ cấu ngành kinh tế

3 Cơ cấu lao động theo ngành

Đạt đầu GĐ2 0,6 Đạt giữa GĐ2 0,71 0,71 Đạt giữa GĐ2 0,67 Đạt đầu GĐ2

50 23 27

% % %

≤ 30% ≥ 32% ≥ 38%

- Khu vực nông lâm nghiệp, thủy sản - Khu vực công nghiệp, xây dựng - Khu vực dịch vụ Chỉ số cơ cấu lao động

Đạt đầu GĐ2

Tỷ trọng ngành công nghiệp chế biến trong GDP 5 Độ mở nền kinh tế

0,49 1,45 Hoàn thành GĐ3

17,34 145%

% %

≥ 35% ≥ 100%

Đạt đầu GĐ2 Hoàn thành GĐ1

50 10,1

% %

≥ 75% ≥ 30%

Tỷ lệ xuất khẩu hàng chế tác trong xuất khẩu hàng hóa Tỷ trọng xuất khẩu hàng công nghệ cao trong tổng xuất khẩu hàng hóa Chỉ số cơ cấu ngành kinh tế

0,66 0,33 0,47 Đạt đầu GĐ2

Tốc độ tăng dân số

0,94 Đạt cuối GĐ3

1,06

≤ 1%

Tỷ lệ sinh viên trong tổng dân số

0,78 Đạt giữa GĐ2

11,8

0,49 Đạt đầu GĐ2

0,74

Số bác sĩ/1000 dân

B.sĩ

0,97 Đạt đầu GĐ2

73,2

11 Tuổi thọ bình quân

Tuổi

≥ 50

12 Tỷ lệ đô thị hóa (dân số thành thị)%

33,47

0,66 Đạt đầu GĐ2

0,93 Đạt cuối GĐ3

4,3

13 Hệ số GINI

0,86 Hoàn thành GĐ2

9,2

≤ 8

14 Hệ số giản cách thu nhập

15 Tỷ lệ dân số sử dụng nước sạch

100%

70(t.thị)

0,52 Đạt đầu GĐ2

40(n.thôn

0,75 Đạt giữa GĐ2

Chỉ số xã hội

0,54 Đạt đầu GĐ2

Chỉ số CNH

Nguồn: Tạp chí Kinh tế & Phát triển, số 201 tháng 3/2014

1.1.1.3. Tổng quan về kinh tế tri thức

Bên cạnh cách giải thích truyền thống về lịch sử phát triển nhân loại tiếp cận

từ phương thức sản xuất xã hội, vào đầu những năm 90 thế kỷ XX nhiều nhà khoa

học còn phân chia giai đoạn lịch sử văn minh nhân loại căn cứ vào trình độ phát

triển của lực lượng sản xuất. Theo cách này, nhân loại đã trải qua nền văn minh

nông nghiệp (từ khi xuất hiện xã hội loài người đến những năm 70 của thế kỷ

XVIII) lên nền văn minh công nghiệp (từ những năm 70 thế kỷ XVIII đến nay) và

đang trong giai đoạn quá độ chuyển lên một nền văn minh cao hơn gọi là nền văn

minh trí tuệ. Trong đó, nền kinh tế được chuyển từ kinh tế nông nghiệp lên kinh tế

công nghiệp và đang quá độ chuyển lên kinh tế tri thức.

Kinh tế tri thức là gì?

Vào đầu những năm 90 thế kỷ XX, do nhận thức về vai trò quan trọng hàng

đầu của sản xuất, phân phối và sử dụng tri thức trong tăng trưởng kinh tế, các nhà

khoa học và tổ chức thực tiễn đã sử dụng thuật ngữ “kinh tế tri thức”. Thuật ngữ

này nhanh chóng được thừa nhận và đưa vào sử dụng rộng rãi. Tuy đã có nhiều quan niệm và giải thích khác nhau về thuật ngữ này2, song các nhà khoa học đều có

sự thống nhất trong nhận thức về bản chất của nền kinh tế tri thức khác với hai nền

kinh tế trước nó. Nếu trong quá trình sản xuất của cải của nền kinh tế nông nghiệp

dựa chủ yếu vào sức cơ bắp của con người và tài nguyên thiên nhiên, còn trong nền

kinh tế công nghiệp tuy đã có sự trợ giúp của máy móc nhưng sức cơ bắp của con

người và tài nguyên thiên nhiên vẫn giữ trọng yếu, thì trong nền kinh tế tri thức, tri

thức đóng vai trò quyết định hàng đầu đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của một

quốc gia.

Trên thực tế, không có một nền kinh tế nông nghiệp hay nền kinh tế công

2 Xem: Ngân hàng Thế giới: Báo cáo về tình hình phát triển thế giới: Tri thức cho phát triển, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1998; OECD, The Knowledge-based Economy, A Set of Facts and Figures, Paris 1999; Nền kinh tế tri thức – nhận thức và hành động, NXB Thống kê, Hà Nội, 2000; Báo Nhân Dân ngày 11/7/2001: Kinh tế tri thức; GS.TS. Nguyễn Kế Tuấn (chủ biên): Phát triển kinh tế tri thức đẩy nhanh quá trình CNH, HĐH ở Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2004; Tạp chí Cộng sản, ngày 7/5/2012: Công nghiệp hóa – hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức và bảo vệ môi trường trong thời kỳ quá độ, http://123.30.190.43:8080/tiengviet/tulieuvankien/tulieuvedang/ …

nghiệp thuần túy. Tức là trong nền kinh tế nông nghiệp cũng đã chứa đựng một số

yếu tố của nền kinh tế công nghiệp và trong nền kinh tế công nghiệp cũng vẫn còn

một số yếu tố của nền kinh tế nông nghiệp. Trong nền kinh tế nông nghiệp, tri thức

chủ yếu là những kinh nghiệm được tích lũy từ các hoạt động thực tế, năng suất,

chất lượng và hiệu quả sản xuất đều thấp kém. So với nền kinh tế nông nghiệp,

trong nền kinh tế công nghiệp, tri thức đã chiếm vị trí ngày càng quan trọng hơn.

Nó không chỉ là kinh nghiệm từ các hoạt động thực tế, mà còn khám phá ra những

quy luật vận động của tự nhiên, xã hội và tư duy để đưa ra những sáng chế, phát

minh nhằm tăng năng suất, chất lượng và hiệu quả. Trong nền kinh tế tri thức, tri

thức là bộ phận nguồn lực quan trọng nhất, quyết định nhất của lực lượng sản xuất

hiện đại, mà trình độ phát triển của lực lượng sản xuất lại đóng vai trò quyết định sự

phát triển xã hội.

Có nhiều cách hiểu khác nhau, song có thể thấy, nền KTTT có những đặc

trưng cơ bản và tiêu chí sau:

- Tri thức trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, là vốn quý nhất, là nguồn lực

quan trọng hàng đầu quyết định sự tăng trưởng và phát triển kinh tế.

- Trong nền kinh tế tri thức, cơ cấu tổ chức và phương thức hoạt động kinh tế

có những biến đổi sâu sắc, nhanh chóng, trong đó cơ cấu sản xuất dựa ngày càng

nhiều vào ứng dụng các thành tựu của khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ

cao.

- Cơ cấu lao động trong nền KTTT có những biến đổi, trong đó lao động tri

thức chiếm tỷ trọng cao (70-90%), nguồn lực nhanh chóng được tri thức hóa, sự

sáng tạo, đổi mới, học tập trở thành nhu cầu thường xuyên đối với mọi người.

- Trong nền KTTT, hàm lượng tri thức trong sản phẩm ngày càng cao, quyền

sở hữu đối với tri thức trở nên quan trọng hơn những yếu tố như tài nguyên, đất đai.

- Mọi hoạt động của KTTT đều liên quan đến vấn đề toàn cầu hóa, có tác động

sâu sắc đến nhiều mặt của đời sống xã hội trong mỗi quốc gia và trên thế giới.

Có thể thấy những khác biệt chủ yếu của nền KTTT so với nền kinh tế công

nghiệp: (1) Trong nền kinh tế tri thức, tri thức trở thành nguồn vốn chủ yếu nhất, hơn

cả tài nguyên và lao động, tuy hai yếu tố này vẫn là cơ bản không thể thiếu; (2) Trong

nền kinh tế công nghiệp chủ đạo là cơ khí hóa, hóa học hóa, điện khí hóa thì trong

nền KTTT là số hóa và tự động hóa; (3) Chuyển sang KTTT là chuyển từ các ngành

công nghiệp chế biến sang các ngành công nghiệp công nghệ cao (công nghiệp tri

thức), chuyển từ sản xuất vật phẩm sang dịch vụ, đặc biệt là các ngành dịch vụ dựa

nhiều vào tri thức; (4) Tạo ra của cải và nâng cao năng lực cạnh tranh chủ yếu là nhờ

vào nghiên cứu, sáng tạo ra công nghệ mới, sản phẩm mới; (5) Công nghệ đổi mới

nhanh chóng, nhiều ngành sản xuất và doanh nghiệp mất đi, nhiều ngành và doanh

nghiệp mới ra đời.

Như vậy, nền kinh tế tri thức là nền kinh tế tiếp nối nền kinh tế công nghiệp,

phát triển ở trình độ cao hơn nền kinh tế công nghiệp, là nền kinh tế mà nhân loại

đang hướng tới. Có thể hiểu kinh tế tri thức là một nền kinh tế trong đó sự sản sinh

ra, phổ cập và sử dụng tri thức giữ vai trò quyết định đối với sự phát triển kinh tế, tạo

ra của cải, nâng cao chất lượng cuộc sống.

1.1.1.4 Quan niệm về CNH, HĐH gắn liền với phát triển KTTT Việt Nam

Bối cảnh quốc tế: Bước vào thế kỷ XXI, nền kinh tế thế giới được phát triển

theo hai xu hướng bao trùm là sự phát triển của kinh tế tri thức và toàn cầu hóa kinh

tế.

Sự phát triển của kinh tế tri thức. Phát triển kinh tế tri thức là xu hướng dựa

trên trình độ cao của lực lượng sản xuất hơn hẳn so với kinh tế công nghiệp. Theo

xu hướng này, nền kinh tế thế giới đang biến đổi sâu sắc và toàn diện cả về trình độ

công nghệ, ngành sản xuất và cơ cấu sản phẩm. Tri thức khoa học và công nghệ, kỹ

năng của con người là những yếu tố quyết định nhất của sản xuất và trở thành lực

lượng sản xuất quan trọng hàng đầu. Những yếu tố đó trở thành nguyên nhân trực

tiếp của mọi biến đổi trong đời sống kinh tế - xã hội thông qua việc tạo ra những

ngành sản xuất mới với những công nghệ mới, phương pháp sản xuất mới, những

vật liệu và nguồn năng lượng mới với những ưu thế vượt trội so với những công cụ,

nguyên liệu, năng lượng và phương pháp truyền thống do nền kinh tế công nghiệp

tạo ra.

Trên thực tế, xu hướng phát triển kinh tế tri thức đã được khởi động từ cuối

những năm 70 thế kỷ XX khi trên thế giới bắt đầu diễn ra cuộc cách mạng khoa học

và công nghệ hiện đại. Theo xu hướng này, đến nay con người đã đi rất xa trong việc

sáng tạo ra các công cụ sản xuất mới (máy tính điện tử, máy tự động, hệ thống máy tự

động, robot..), những năng lượng mới (nguyên tử, nhiệt hạch, mặt trời, thủy triều,

gió…), vật liệu mới (pô-ly-me, vật liệu tổ hợp composite, gốm cao cấp như siêu bền,

siêu cứng, siêu dẫn…), công nghệ sinh học (có những đột phá phi thường trong công

nghệ di truyền tế bào, vi sinh, enzim… góp phần giải quyết nạn đói, chữa bệnh),

nông nghiệp (tạo được cuộc cách mạng xanh trong nông nghiệp: cơ khí hóa, điện

khí hóa, lai tạo giống mới, không sâu bệnh, nhờ đó con người đã khắc phục được

nạn đói), giao thông vận tải và thông tin liên lạc (máy bay siêu âm, tàu hỏa siêu tốc,

cáp sợi thủy tinh quang dẫn,… truyền hình trực tiếp, điện thoại di động, công nghệ

chinh phục vũ trụ (vệ tinh nhân tạo, thám hiểm mặt trăng, du hành vũ trụ…), công

nghệ thông tin phát triển và bùng nổ mạnh trên toàn cầu, mạng thông tin máy tính

toàn cầu (Internet) ứng dụng sâu rộng trong mọi ngành kinh tế và xã hội. Cuộc cách

mạng khoa học và công nghệ hiện đại chính là bước quá độ chuyển nền kinh tế

công nghiệp lên nền kinh tế tri thức.

Xu hướng toàn cầu hóa kinh tế. Toàn cầu hóa kinh tế là một xu hướng trong

đó sự gia tăng mạnh mẽ các mối quan hệ kinh tế vượt ra biên giới quốc gia, vươn

tới quy mô toàn cầu, tạo nên sự gắn kết các nền kinh tế thành một nền kinh tế thế

giới thống nhất. Theo xu hướng này, nhân loại đang đẩy nhanh việc đi đến một thị

trường thế giới thống nhất, một hệ thống tài chính tín dụng toàn cầu, phát triển và

mở rộng phân công lao động quốc tế theo chiều sâu, mở rộng giao lưu kinh tế và

khoa học, công nghệ giữa các nước, giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội có tính

toàn cầu. Với xu hướng này, thương mại quốc tế phát triển rất nhanh, đầu tư nước

ngoài tăng trưởng mạnh, thị trường tài chính quốc tế được mở rộng và các công ty

xuyên quốc gia có vai trò ngày càng lớn.

Xu hướng toàn cầu hóa đã và đang thúc đẩy sự phát triển lực lượng sản xuất,

đẩy nhanh đầu tư và khai thác triệt để khoa học - công nghệ, tăng cường hợp tác của

các nước theo hướng ngày càng toàn diện và nâng cao tốc độ tăng trưởng kinh tế

trên phạm vi toàn cầu. Nó không chỉ tạo ra cơ hội mới cho phát triển kinh tế của các

nước mà còn đặt các nước, nhất là các nước đang phát triển trước những thách thức

cạnh tranh gay gắt.

Bối cảnh của kinh tế thế giới đã và đang làm xuất hiện những cơ hội mới và

thời cơ mới cho sự phát triển nhảy vọt của nước đi sau, tiến hành CNH muộn như

Việt Nam.

Bối cảnh kinh tế trong nước

Quá trình CNH ở nước ta được thực hiện từ đầu những năm 60 của thế kỷ XX.

Hơn 50 năm qua, đường lối CNH đất nước đã có những điều chỉnh khá cơ bản theo

sự phát triển của tư duy và điều kiện cụ thể.

Thời kỳ từ năm 1960 đến năm 1985 là thời kỳ CNH được thực hiện nhằm

phục vụ cho nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung. Quá trình CNH được thực hiện có

kết quả ở miền Bắc vào những năm đầu của kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1960-

1965). Sau khi đất nước được thống nhất, đường lối, chính sách CNH đó được thực

hiện trên phạm vi cả nước với những điều chỉnh và bổ sung nhất định.

Từ năm 1986 đến nay là thời kỳ thực hiện đổi mới toàn diện và đồng bộ cả về

tư duy, quan điểm đường lối và tổ chức chỉ đạo thực hiện. Đường lối CNH đã có

những điều chỉnh và bổ sung quan trọng. Năm 1994, tại Hội nghị đại biểu toàn quốc

giữa nhiệm kỳ khóa VII của Đảng đã đề ra đường lối mang tính đột phá về CNH,

HĐH. Năm 1996, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đề ra đường lối

đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước. Từ sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của

Đảng (năm 2001) đến nay, đường lối đẩy mạnh CNH, HĐH được gắn với phát triển

kinh tế tri thức.

Quá trình CNH, HĐH ở Việt Nam thời gian qua đã đạt được những thành tựu

quan trọng. Nổi bật là trình độ công nghệ của một số lĩnh vực được nâng cao theo

kịp trình độ của của các nước trong cùng khu vực. Đã phát triển một số ngành công

nghiệp chất lượng cao (công nghệ thông tin và truyền thông, điện tử..). Trình độ

công nghệ trong các ngành công nghiệp đã có những tiến bộ vượt bậc, điển hình

như trong cơ khí chế tạo máy, ngành đóng tàu…. Trong nông nghiệp, nhờ đưa vào

áp dụng những thành tựu mới của khoa học và công nghệ, năng suất lao động, năng

suất cây trồng, vật nuôi đã tăng lên. Đã hình thành các vùng chuyên canh lúa gạo,

cà phê, cao su, hạt tiêu, thủy sản, rừng nguyên liệu. Ngành dịch vụ được phát triển

đa dạng, tăng khá nhanh về quy mô, ngành nghề và thị trường với sự tham gia mạnh

mẽ của các doanh nghiệp thuộc nhiều thành phần kinh tế.

Trước yêu cầu đến năm 2020: “phấn đấu sớm đưa nước ta trở thành nước

công nghiệp theo hướng hiện đại”, quá trình CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế

tri thức ở nước ta vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Đó là, tốc độ

và chất lượng tăng trưởng kinh tế thấp và chưa bền vững. Tăng trưởng kinh tế vẫn

dựa chủ yếu vào vốn tài nguyên thiên nhiên và sử dụng nhiều lao động, ít kỹ năng,

chưa dựa nhiều vào tri thức, khoa học và công nghệ. Khả năng cạnh tranh của sản

phẩm, của doanh nghiệp và của nền kinh tế còn thấp do chi phí sản xuất của nhiều

sản phẩm còn ở mức cao. Cơ cấu nền kinh tế chuyển dịch chậm và thiếu vững chắc;

tính hiện đại còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu. Hệ thống dịch vụ hỗ trợ phát

triển sản xuất vừa thiếu, vừa yếu và kém hiệu quả. Sự chuyển dịch cơ cấu lao động

còn mang nặng tính tự phát, chưa đáp ứng được yêu cầu chuyển dịch cơ cấu kinh tế

(CDCCKT) theo hướng hiệu quả. Việc sử dụng nguồn lực của nền kinh tế chưa có

hiệu quả, còn nhiều lãng phí. Mức sống của người dân ở nhiều nơi còn khó khăn.

1.2 Sự cần thiết phải đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở

Việt Nam

1.2.1 Đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức là cách thức

để đất nước sớm thoát khỏi tình trạng lạc hậu

Trong những năm qua, chúng ta vẫn phải đương đầu với những thách thức gay

gắt và những nhiệm vụ nan giải: một mặt, tập trung giải quyết các vấn đề cơ bản đặt

ra cho nền kinh tế trong quá trình chuyển từ kinh tế nông nghiệp lên trình độ của

nền kinh tế công nghiệp, như bảo đảm lương thực, thực phẩm, nhu cầu nước sạch,

trường học, đi lại cho người dân; mặt khác, phải nhanh chóng nắm bắt các xu thế

phát triển hiện đại không những chỉ để chống tụt hậu ngày càng xa hơn so với trình

độ chung của thế giới, mà còn phải thu hẹp khoảng cách với các nước phát triển khi

bản thân họ đã·có trình độ phát triển cao hơn. Khi các yếu tố cho phát triển không

chỉ đơn thuần là vốn, lao động, tài nguyên thiên nhiên, mà còn có thêm yếu tố tri

thức với ý nghĩa là yếu tố quan trọng và trực tiếp đối với quá trình phát triển, thì

việc không nhanh chóng nắm bắt và vận dụng được tri thức mới sẽ không thể tránh

khỏi sự tụt hậu tuyệt đối so với các nước khác. Tri thức đã trở thành yếu tố của lực

lượng sản xuất trực tiếp và có tác động mạnh mẽ đến sự phát triển kinh tế - xã hội.

Trong điều kiện đó, nước ta không thể bỏ lỡ cơ hội, mà phải tìm giải pháp bứt phá,

tức là phải đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức.

1.2.2 Đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức là yêu cầu

bắt buộc để tạo ra cơ sở vật chất-kỹ thuật của giai đoạn quá độ lên chủ nghĩa xã

hội ở nước ta

Lịch sử đã chứng minh, mỗi phương thức sản xuất bao giờ cũng dựa trên một

cơ sở vật chất - kỹ thuật nhất định để tồn tại và phát triển. Nó bao gồm toàn bộ các

yếu tố vật chất của lực lượng sản xuất tương ứng với trình độ kỹ thuật, công nghệ

nhất định; dựa vào đó lực lượng lao động của xã hội tiến hành sản xuất của cải. Một

trình độ nhất định của cơ sở vật chất - kỹ thuật là nội dung kinh tế, là “cốt vật chất”

có ý nghĩa xác định một thời đại kinh tế, phân biệt với phương thức sản xuất chứa

đựng nó thuộc loại hình kinh tế - xã hội lịch sử nào.

Thực tế đã chứng minh, các phương thức sản xuất trước chủ nghĩa tư bản đều

đã dựa trên cơ sở vật chất – kỹ thuật với công cụ lao động thủ công, lạc hậu, năng

suất thấp. Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa sở dĩ chiến thắng phương thức sản

xuất phong kiến vì nó tạo ra nền đại công nghiệp để có năng suất lao động cao

“chưa từng có dưới chế độ nông nô”. Do vậy, phương thức sản xuất xã hội chủ

nghĩa tất yếu phải phát triển dựa trên cơ sở vật chất – kỹ thuật ở trình độ cao hơn

chủ nghĩa tư bản.

Tạo lập cơ sở vật chất – kỹ thuật để xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện thực là đòi hỏi có tính bắt buộc đối với tất cả các nước muốn quá độ lên chủ nghĩa xã hội3. Điều

này càng trở nên cấp thiết đối với một nước có điểm xuất phát thấp như Việt Nam. Con

3 Xem: V.I.Lênin, Toàn tập, Tập 41, NXB Tiến Bộ, Matxcơva, 1978, tr. 218.

đường cơ bản để xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa

xã hội ở nước ta trong bối cảnh hiện nay tất yếu phải là đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với

phát triển kinh tế tri thức.

1.2.3 Đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT bắt nguồn từ yêu cầu

hội nhập kinh tế quốc tế sâu hơn, đầy đủ hơn

Nước ta hiện đang tiến hành công cuộc đổi mới, trong đó xây dựng một nền

kinh tế mở, đẩy nhanh quá trình hội nhập kinh tế quốc tế là một nội dung có tầm

chiến lược. Vì tham gia vào nền kinh tế thế giới trong xu hướng toàn cầu hóa là

những quốc gia có chủ quyền, nên muốn thực hiện nội dung này, đòi hỏi chúng ta

phải chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, phải hội nhập sâu hơn, đầy đủ hơn với các thể chế kinh tế toàn cầu, khu vực và song phương4.

Hội nhập kinh tế quốc tế là một nội dung chủ yếu của toàn cầu hóa kinh tế, đó

là quá trình các quốc gia gắn kết nền kinh tế của nước mình với nền kinh tế khu vực

và thế giới bằng các nỗ lực thực hiện tự do hóa, mở cửa kinh tế trên các cấp độ song

phương, đa phương và giảm thiểu sự khác biệt để trở thành một bộ phận hợp thành

chỉnh thể nền kinh tế toàn cầu. Nó không chỉ đơn thuần là quá trình hợp tác, mà còn

là quá trình cạnh tranh có tính quyết định sống còn giữa các doanh nghiệp và các

nền kinh tế quốc gia.

Để chủ động hội nhập sâu hơn và đầy đủ hơn vào các quan hệ kinh tế toàn

cầu, khu vực và song phương, một đòi hỏi có tính bắt buộc là nước ta phải đẩy

mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức, coi tri thức là đòn bẩy làm tăng

sức cạnh tranh của sản phẩm, của doanh nghiệp và của cả nền kinh tế, thúc đẩy quá

trình hội nhập.

1.2.4 Đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT còn do tác động nhiều

mặt của quá trình này đối với đời sống kinh tế, chính trị và xã hội

Việc đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức ở nước ta còn

tạo nhiều việc làm và tăng thu nhập cho người lao động. Cải thiện điều kiện lao

động, giải phóng người lao động, phát triển trí tuệ, đưa tri thức vào các lĩnh vực đời

4 Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội,

2006, tr. 112-114.

sống xã hội, thúc đẩy xã hội học tập, làm chủ, tiếp thu và sáng tạo tri thức mới, nhờ

đó nâng cao chất lượng cuộc sống xã hội. Quá trình đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với

phát triển kinh tế tri thức còn là quá trình tạo ra điều kiện để xây dựng nền kinh tế

độc lập, tự chủ, trên cơ sở đó mà chủ động hội nhập kinh tế quốc tế có hiệu quả; tạo

điều kiện vật chất kỹ thuật để củng cố và tăng cường quốc phòng, an ninh, tăng

cường vai trò và chức năng của nhà nước.

Với sự cần thiết và tác động nhiều mặt như trên, để tăng tốc, sớm rút ngắn

khoảng cách tụt hậu so với các nước phát triển, trước đòi hỏi bức thiết của sản xuất

và đời sống, chúng ta không có sự lựa chọn nào khác là phải đẩy mạnh CNH, HĐH

gắn với phát triển kinh tế tri thức.

1.3 Nội dung và các nhân tố ảnh hưởng đến CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT trên phạm vi địa phương (tỉnh/thành phố)

1.3.1 Nội dung cơ bản CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT trên phạm vi

địa phương (cấp tỉnh)

1.3.1.1 Lựa chọn việc trang bị công nghệ tiên tiến, hiện đại cho các ngành

kinh tế. Đặc biệt là ngành kinh tế trọng yếu và mũi nhọn.

Trang bị công nghệ cho các ngành kinh tế là nội dung cơ bản của CNH. Vận

dụng thực hiện nội dung này vào đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri

thức ở Việt Nam nói chung và từng địa phương nói riêng, không chỉ đơn thuần là

nhằm tăng nhanh năng suất lao động và tăng sức cạnh tranh của từng sản phẩm,

từng doanh nghiệp và của toàn bộ nền kinh tế trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế,

mà quan trọng hơn là tạo lập cơ sở vật chất – kỹ thuật và tri thức tiên tiến, hiện đại

bảo đảm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội.

Phải cấu trúc lại hệ thống công nghệ sản xuất của nền kinh tế theo hướng gia

tăng hàm lượng khoa học, công nghệ và tỷ trọng giá trị nội địa trong sản phẩm.

Đồng thời, phải sử dụng tri thức mới để phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn như

công nghệ thông tin, khai khoáng, luyện kim, hóa chất, chế biến nông sản, năng

lượng... và đẩy nhanh CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn thông qua việc đưa tri

thức sản xuất, kinh doanh, tri thức khoa học và công nghệ đến với người nông dân;

sử dụng công nghệ sinh học làm gia tăng giá trị các mặt hàng nông-lâm-thủy sản.

1.3.1.2 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng nhanh các ngành công

nghiệp, dịch vụ có hàm lượng tri thức và giá trị gia tăng cao

Nước ta, từ nay đến năm 2020, phải xây dựng cho được cơ cấu kinh tế công

nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ hiện đại, hiệu quả. Cụ thể là:

- Ngành công nghiệp, tập trung nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của các

sản phẩm; phát triển các sản phẩm công nghiệp có lợi thế cạnh tranh, có khả năng

tham gia mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu, ưu tiên phát triển những sản phẩm

có chất lượng, giá trị gia tăng cao, áp dụng công nghệ mới, công nghệ sạch, sử dụng

tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường. Đẩy mạnh việc chuyển dịch cơ cấu nội

bộ ngành công nghiệp theo hướng tăng nhanh công nghiệp chế biến, chế tạo, công

nghiệp có hàm lượng công nghệ cao, góp phần hình thành cơ cấu kinh tế hiện đại.

Các ngành công nghiệp nền tảng được ưu tiên để đáp ứng nhu cầu về tư liệu sản

xuất cơ bản của nền kinh tế.

- Ngành nông nghiệp, cần hướng vào phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới có

năng lực cạnh tranh cao và thương hiệu tốt. Phát triển nông nghiệp toàn diện, nâng

cao chất lượng sản phẩm, bảo đảm an toàn thực phẩm; phát huy lợi thế so sánh về

điều kiện tự nhiên và sinh thái của mỗi vùng, mỗi địa phương. Tập trung đầu tư

khâu nghiên cứu và phát triển giống cây trồng, vật nuôi, nghiên cứu ứng dụng công

nghệ sinh học. Thúc đẩy tích tụ ruộng đất, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa

tập trung, các “cánh đồng mẫu lớn”; các trang trại nuôi trồng thủy, hải sản, chăn nuôi

gia súc, gia cầm lớn; phát triển sản xuất gắn với bố trí, chuyển đổi hiệu quả cơ cấu lao

động trong nông nghiệp.

- Ngành dịch vụ cần được đẩy mạnh phát triển, nhất là các dịch vụ có giá trị,

hàm lượng tri thức cao, tiềm năng lớn, có lợi thế và có sức cạnh tranh, như du lịch,

hàng hải, hàng không, viễn thông, công nghệ thông tin, y tế; hình thành một số

trung tâm dịch vụ, du lịch có tầm cỡ khu vực và quốc tế.

1.3.1.3 Coi trọng việc gắn kết giữa nghiên cứu và triển khai

Sự phát triển của khoa học tạo cơ hội cho phát triển công nghệ. Khoa học là yếu

tố nền tảng cho sự tăng trưởng và phát triển kinh tế xã hội của quốc gia, của một địa

phương cũng như của từng doanh nghiệp trong nền kinh tế. Phát triển khoa học công

nghệ mang lại nhiều lợi ích cho đất nước nói chung, đẩy nhanh quá trình CNH, HĐH.

Phát triển khoa học gắn với nghiên cứu triển khai, nghĩa là cần có sự kết hợp giữa đào

tạo với sản xuất, nghiên cứu khoa học thực nghiệm gắn với ngành nghề. Các trung

tâm, viện nghiên cứu, thiết kế là đầu mối trong giải quyết các vấn đề trong công nghệ

sản xuất, xây dựng quy trình sản xuất từ đó chuyển giao công nghệ cho các doanh

nghiệp. Hơn nữa, các đơn vị sản xuất tập hợp, khai thác hiệu quả các nguồn tri thức

tiên tiến, đồng thời đặt hàng cho các trường đại học, các viện nghiên cứu… để tiếp

tục nghiên cứu, triển khai thử nghiệm các công nghệ tiên tiến hơn nữa nhằm nâng cao

năng suất, chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh trong và ngoài nước.

1.3.1.4 Coi trọng phát triển công nghệ thông tin (CNTT)

Công nghệ thông tin là ngành có tác dụng lớn đến kinh tế - xã hội, nó thúc đẩy

nhanh quá trình tăng trưởng kinh tế, đồng thời là chìa khóa để mở cánh cổng vào nền

KTTT. Ứng dụng CNTT nhằm phát triển nhanh và hiện đại hóa các ngành kinh tế,

nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân và tạo khả năng thực hiện CNH, HĐH.

CNTT là ngành mà các địa phương trên cả nước có lợi thế phát triển.

Phát triển CNTT hiện nay cần đạt được yêu cầu: (1) Hình thành hệ thống mạng

tích hợp theo công nghệ thế hệ mới, băng thông rộng, dung lượng lớn, mọi nơi, mọi

lúc với mọi thiết bị truy cập, đáp ứng nhu cầu ứng dụng CNTT và truyền thông, rút

ngắn khoảng cách số, đảm bảo tốt an ninh, quốc phòng; (2) Ứng dụng CNTT và

truyền thông và Internet sâu rộng trong mọi lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã

hội và quản lý tạo nên sức mạnh và động lực để chuyển dịch cơ cấu, thúc đẩy tăng

trưởng kinh tế, nâng cao hiệu suất lao động. (3) Khai thác có hiệu quả thông tin và tri

thức trong tất cả các ngành tiến tới xây dựng và phát triển Việt Nam điện tử với công

dân điện tử, chính phủ điện tử và doanh nghiệp điện tử, giao dịch và thương mại điện

tử. (4) Phát triển công nghiệp phần mềm; tập trung nghiên cứu ứng dụng, chuyển giao

công nghệ, góp phần đổi mới tổ chức sản xuất, kinh doanh, nâng cao năng suất và

chất lượng sản phẩm. Mục tiêu cuối cùng của thúc đẩy phát triển và ứng dụng CNTT

để phục vụ người dân, phục vụ doanh nghiệp, từ đó góp phần phát triển kinh tế xã

hội.

1.3.1.5 Kết hợp phát triển công nghệ nội sinh và công nghệ ngoại sinh

Phát triển công nghệ nội sinh là tập trung nguồn lực, khai thác thế mạnh, tiềm

năng khoa học và công nghệ trong mọi ngành, mọi lĩnh vực kinh tế-xã hội, nâng cao

tiềm lực khoa học và công nghệ của đất nước. Đây là công nghệ được tạo ra trong

quá trình nghiên cứu và triển khai trong nước nên dễ làm chủ và phát huy hiệu quả,

tiết kiệm ngoại tệ, tận dụng các nguồn lực sẵn có tại các địa phương. Đối với các địa

phương nước ta hiện nay việc tiếp nhận chuyển giao công nghệ nội sinh sẽ nâng cao

trình độ kỹ thuật sản xuất, tận dụng nguồn lực sẵn có. Trong phát triển công nghệ nội

sinh, sáng tạo công nghệ mới là cốt lõi. Thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT của một địa phương hay một quốc gia nhanh hay chậm là do năng lực sáng tạo

và đổi mới công nghệ, đổi mới sản phẩm. Kết hợp giữa nhập công nghệ và phát triển

công nghệ nội sinh, coi trọng và làm chủ công nghệ nhập.

1.3.1.6 Chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng tri thức hóa

Chuyển dịch cơ cấu lao động là sự thay đổi về lượng các thành phần trong lực

lượng lao động để tạo nên một cơ cấu mới. Trong thời đại cách mạng khoa học và

công nghệ, với xu hướng tri thức hóa các hoạt động sản xuất, kinh doanh, việc

chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng lực lượng lao động từ các lĩnh vực sản xuất

trực tiếp sang gián tiếp với những công việc dịch vụ và văn phòng. Quá trình này tiến

hành đồng bộ với chuyển dịch cơ cấu khoa học, công nghệ và các yếu tố sản xuất

khác trên cơ sở một cơ cấu hợp lý nhất cho phép phát huy các nguồn lực cho sự tăng

trưởng kinh tế.

CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT đòi hỏi đổi mới các ngành và dịch chuyển

cơ cấu kinh tế từng ngành, đồng thời chuyển dịch cơ cấu tất cả các ngành trong nền

kinh tế theo hướng gia tăng hàm lượng tri thức, tạo nhiều giá trị và kéo theo đó là

chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng tri thức hóa.

Chuyển dịch cơ cấu lao động theo các hướng sau: (1) Chuyển dịch lao động từ

nông nghiệp sang công nghiệp, dịch vụ, làm giảm tỷ trọng lao động nông nghiệp,

tăng tỷ trọng lao động công nghiệp, dịch vụ trong tổng lao động xã hội; (2) Chuyển từ

lao động giản đơn, trình độ thấp sang lao động phức tạp, có trình độ chuyên môn, kỹ

thuật cao; (3) Tăng tỷ trọng lao động trong các ngành, các lĩnh vực đòi hỏi lao động

phải có trình độ văn hóa ngày càng cao và lao động qua đào tạo, kể cả lao động

chuyên môn và lao động kỹ thuật nhằm tăng hàm lượng chất xám trong sản phẩm và

dịch vụ chất lượng cao; (4) Trong ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản, tăng tỷ trọng lao

động trong ngành lâm nghiệp, thủy sản và giảm tuyệt đối cùng tỷ trọng lao động nông

nghiệp thuần túy, tạo cơ cấu lao động nông, lâm ngư nghiệp đa ngành; (5) Trong

ngành công nghiệp, giảm lao động trực tiếp tạo ra sản phẩm, tăng mạnh lao động

trong ngành sử dụng công nghệ cao (công nghệ phần mềm, công nghệ sinh học, tự

động hóa, sản phẩm cơ khí chất lượng cao…) hay công nhân tri thức trở thành lực

lượng chủ yếu; (6) Trong lĩnh vực dịch vụ tăng nhanh lao động trong các ngành: du

lịch, vận tải, bưu chính, viễn thông, tin học, dịch vụ tài chính, ngân hàng, kiểm toán,

chứng khoán…

Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo hướng nâng cao chất lượng tăng trưởng gắn

với đảm bảo an sinh xã hội và nâng cao mức sống các tầng lớp dân cư.

Xu hướng chuyển dịch lao động nêu trên phải xuất phát từ yêu cầu lựa chọn con

đường phát triển rút ngắn, dựa nhiều vào tri thức nhằm giải phóng sức sản xuất, sức

lao động của xã hội cho sự tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững.

1.3.2 Những yếu tố ảnh hưởng đến CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở

địa phương (cấp tỉnh)

1.3.2.1 Nguồn lực tài nguyên thiên nhiên. Đối với nước ta nói chung có nguồn

tài nguyên khá phong phú, bao gồm:

Tiềm năng về đất có khả năng để canh tác ngành nông nghiệp, trong đó phải kể

đến là đất sản xuất lúa. Đất là điều kiện thuận lợi cho các địa phương phát triển ngành

nông nghiệp. Với bờ biển dài, Việt Nam có lợi thế về khai thác hoặc nuôi trồng thủy

sản và phát triển kinh tế biển. Tài nguyên nước khá dồi dào giúp phát triển giao thông

đường thủy, xây dựng thủy điện, chăn nuôi…

Khoáng sản ở nước ta khá phong phú, nhiều loại có quy mô lớn, như than,

Boxit, sắt, đồng, đá vôi,… là nguồn tài nguyên quan trọng cho phát triển công nghiệp.

Nước ta, với hàng nghìn năm lịch sử, nhiều điểm di tích cùng với đền, chùa, công

trình xây dựng ở khắp các địa phương trong cả nước là những điểm tham quan du

lịch cho du khách trong ngoài nước.

1.3.2.2 Tiềm năng trí tuệ của nhân lực. Nguồn nhân lực luôn là động lực thúc

đẩy kinh tế - xã hội. Phát triển nguồn nhân lực là nhiệm vụ quan trọng của một địa

phương, trong đó nguồn lực trí tuệ là đặc biệt quan trọng. Nhiều nước công nghiệp

cho thấy thành quả phát triển không phải nhờ vào tăng vốn sản xuất mà là hoàn thiện

năng lực con người, sự tinh thông, bí quyết nghề nghiệp và quản lý. Trong nền KTTT

ngày nay, nói tới nguồn nhân lực người ta thường nhắc tới tiềm năng trí lực. Nhiệm

vụ quan trọng của nguồn lực một địa phương phải là sử dụng nguồn lực trí tuệ để

nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật tiến bộ và công nghệ mới, phát huy sáng

kiến cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất tăng năng suất lao động thực hiện thành

công sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.

1.3.2.3 Năng lực tạo lập nguồn vốn đầu tư phát triển. Vốn đầu tư phát triển là

yếu tố quan trọng của quá trình sản xuất, nhất là trong tiến trình CNH, HĐH gắn với

phát triển KTTT. Sử dụng vốn đầu tư hợp lý, hiệu quả, đầu tư có trọng tâm, trọng

điểm trên cơ sở quy hoạch đầu tư, xây dựng một cơ chế đầu tư hợp lý có tác dụng

quan trọng trong việc chuyển dịch, đổi mới cơ cấu kinh tế ngành, cơ cấu kinh tế thành

phần và vùng, lãnh thổ, cơ cấu thành thị, nông thôn… đồng thời góp phần thúc đẩy

tăng trưởng kinh tế. Để có được nguồn vốn đầu tư thì tạo lập vốn, tạo nên nguồn tích

lũy trong nền kinh tế là rất quan trọng. Tạo lập vốn là phương thức tạo ra sự tăng

trưởng và phát triển kinh tế. Ngày nay, khả năng tạo lập vốn của nước ta được nâng

lên rất nhiều, thông qua việc phát triển kinh tế nhiều thành phần đã nâng tính cạnh

tranh của các đơn vị trong nền kinh tế. Các doanh nghiệp được tự chủ trong hoạt

động sản xuất kinh doanh từ đó tăng nguồn vốn tích lũy để mở rộng sản xuất. Môi

trường đầu tư thông thoáng đã thu hút được nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài,

nguồn vốn ODA và các nguồn vốn từ các tổ chức tài chính quốc tế, như IMF, WQ,

ADB… Tóm lại, khả năng tạo lập nguồn vốn ở nước ta khá lớn để góp phần thúc đẩy

quá trình CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT.

1.3.2.4 Trình độ phát triển khoa học-công nghệ. Khoa học-công nghệ có vai trò

to lớn trong việc nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm, tăng năng suất lao

động, sử dụng tiết kiệm nguyên liệu, bảo vệ môi trường, cải thiện điều kiện sống và

làm việc, nâng cao tỷ trọng lao động tri thức, lao động có trình độ kỹ thuật, đồng thời

giảm lao động phổ thông, lao động giản đơn. Từ đó làm tăng khả năng cạnh tranh,

mở rộng thị trường, thúc đẩy tăng trưởng và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Như vậy, nâng cao năng lực khoa học công nghệ sẽ thúc đẩy nhanh quá trình

CNH, HĐH. Do vậy phải xây dựng các viện, các trung tâm nghiên cứu tiên tiến; có

những chính sách ưu đãi đối với nguồn nhân lực làm khoa học kỹ thuật…

1.3.2.5 Giáo dục và đào tạo nhân lực cho phát triển KTTT. Nguồn nhân lực

chất lượng cao là yếu tố quyết định đẩy mạnh phát triển và ứng dụng KH&CN, cơ

cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng và là lợi thế cạnh tranh quan

trọng nhất, bảo đảm cho phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững. Nguồn nhân lực

đáp ứng yêu cầu đa dạng, đa tầng của công nghệ và trình độ phát triển của các lĩnh

vực, ngành nghề.

1.3.2.6 Độ mở cửa của nền kinh tế với thế giới

Mở rộng quan hệ kinh tế với các nước trên thế giới có tầm quan trọng đối với

một nước đang phát triển như nước ta hiện nay, điều này sẽ đem lại những tác động

tích cực, như thu hút nguồn vốn, đổi mới thiết bị, kỹ thuật công nghệ, nâng cao trình

độ quản lý, nâng cao tay nghề cho người lao động, giải quyết việc làm. Thu hút đầu

tư, chuyển giao công nghệ, nhập khẩu hàng hóa quốc tế giúp nền kinh tế trong nước

tăng khả năng cạnh tranh, giúp tăng trưởng và phát kinh tế nhanh hơn. Như vậy hội

nhập kinh tế quốc tế mang lại nhiều lợi ích về kinh tế nhưng đó là những lợi ích tiềm

năng và chỉ thực sự phát huy đầy đủ tác dụng khi trong nước có nội lực vững mạnh.

1.3.2.7 Hiệu lực quản lý nhà nước

Nhà nước với quyền lực và chức năng của mình mới có khả năng thu hút, phát

huy tiềm năng của đất nước, tạo lập môi trường đầu tư mang tính cạnh tranh, ổn định

chính trị, ổn định kinh tế vĩ mô đảm bảo an toàn cho sự vận động của các hành vi

kinh tế. Nhà nước đưa ra các định hướng kinh tế quan trọng phục vụ sự nghiệp CNH,

HĐH gắn với phát triển KTTT, phát triển kinh tế đất nước thông qua các thể chế kinh

tế để điều hành nền kinh tế. Nước ta nói chung hay các địa phương hiện nay, cơ sở hạ

tầng kinh tế - xã hội còn ở mức thấp, vì vậy vai trò của nhà nước, của chính quyền địa

phương là hết sức quan trọng trong huy động và phân bổ các nguồn vốn đầu tư để

phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế-xã hội.

KTTT đem lại cơ hội và thách thức cho hệ thống quản lý, trong đó quản lý nhà

nước chuyển trọng tâm từ quản lý vật chất sang quản lý nguồn lực tri thức. Để thích

nghi với tình hình mới chính phủ phải linh hoạt và thích nghi hơn, phải cải cách hành

chính, đổi mới hệ thống chính trị, để có năng suất và hiệu quả, khơi dậy sức mạnh của

toàn dân, của mọi thành phần kinh tế để phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH gắn với phát

triển KTTT.

Các chỉ số về: hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI), chỉ số

năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), chỉ số cải cách hành chính (PAR-index) thể hiện

rõ nét hiệu quả của quản trị nhà nước. Do đó cần nâng cao các chỉ số này.

1.4 Kinh nghiệm trong và ngoài nước về CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT

1.4.1 Kinh nghiệm một số nước

1.4.1.1 Kinh nghiệm CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT của Trung Quốc

Trung Quốc là quốc gia châu Á có nền CNH, HĐH phát triển nhanh trên thế

giới. Trung Quốc thực hiện nhiều biện pháp để thúc đẩy kinh tế tri thức phục vụ quá

trình CNH, HĐH đất nước, cụ thể:

(1) Chấn hưng đất nước bằng giáo dục: Ngay từ thời kỳ đầu thực hiện CNH,

HĐH, Trung Quốc đã thực hiện chiến lược “chấn hưng đất nước bằng giáo dục”

nhằm đào tạo con người có tri thức để phát triển đất nước.

(2) Cải thiện năng lực nghiên cứu khoa học công nghệ và phát triển công nghệ:

Đây là một trong những yếu tố quan trọng trong việc hình thành nền kinh tế tri thức

để phục vụ CNH, HĐH ở Trung Quốc.

(3) Phát triển ngành nghề theo hướng kinh tế tri thức nhằm phục vụ CNH,

HĐH. Để thực hiện điều này, Trung Quốc đẩy mạnh sự nghiệp giáo dục và đào tạo

nguồn nhân lực; tăng cường sáng tạo kỹ thuật cao và hệ thống sáng tạo tri thức.

(4) Phát triển ngành công nghiệp kỹ thuật thông tin. Trong đó, chú trọng ngành

công nghiệp phần mềm; sản xuất máy tính và các linh kiện máy tính.

(5) Phát triển kinh tế tri thức với vai trò điều tiết vĩ mô của nhà nước. Để đảm

bảo sự nghiệp phát triển kinh tế tri thức cần phải có vai trò điều tiết vĩ mô của nhà

nước nhằm phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH.

(6) Tăng cường hợp tác quốc tế, hỗ trợ các nhà khoa học tham gia vào các dự

án khoa học mang tính toàn cầu. Điều này giúp tăng khả năng tiếp thu và hấp thụ tri

thức thúc đẩy quá trình hình thành và phát triển nền kinh tế tri thức nhằm phục vụ sự

nghiệp CNH, HĐH.

1.4.1.2 Kinh nghiệm CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT của Hàn Quốc

Hàn Quốc là quốc gia nằm ở Đông Á, năm 1970 dân số nông nghiệp chiếm

70% dân số cả nước, nay chỉ còn 6%. Với thế mạnh là nhân công rẻ, lao động cần

cù có kỹ năng cao, được Mỹ hỗ trợ tài chính và công nghệ hiện đại lúc ban đầu.

Nước này đã đi thẳng vào phát triển công nghiệp nặng, công nghệ cao và dịch vụ

tổng hợp hoàn chỉnh. Nét nổi bật là tốc độ nội địa hóa các sản phẩm công nghiệp

phụ trợ, nên đã đưa Hàn Quốc từ điểm xuất phát không có gì vào năm 1960, đến

năm 1993 trở thành cường quốc hàng đầu thế giới về đóng tàu biển. Từ năm 1990,

nước này có chiến lược phát triển kinh tế tri thức và xã hội thông minh. Để đạt được

điều này, Hàn Quốc thực hiện các giải pháp:

(1) Thực hiện kế hoạch ba năm nhằm triển khai chiến lược cho một nền kinh tế

tri thức, thực hiện trong trong lĩnh vực chính là hạ tầng thông tin, phát triển nguồn

nhân lực, phát triển các ngành công nghiệp tri thức, phát triển khoa học công nghệ.

(2) Chính sách phát triển giáo dục đào tạo phục vụ CNH. Phát triển giáo dục

đào tạo đi đôi với CNH, trong đó chú trọng cải cách giáo dục nghề nghiệp, giáo dục

đại học.

(3) Chính sách phát triển khoa học công nghệ phục vụ cho từng giai đoạn CNH

và được xem là chiến lược nhất quán và thực tế đòi hỏi nỗ lực của chính phủ-giới học

thuật và khu vực tư nhân. Chuyển giao công nghệ cũng được xem là nền tảng để xây

dựng hạ tầng công nghệ mang tính cạnh tranh và bắt kịp công nghệ tiên tiến trên thế

giới.

1.4.2 Kinh nghiệp CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT của một số địa

phương trong nước

1.4.2.1 Kinh nghiệm của Thành phố Hà Nội

Hà Nội là một trong những thành phố lớn có nền công nghiệp thực hiện theo

hướng CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức khá rõ nét. Để thực hiện điều đó,

Hà Nội đã đưa ra những hướng đột phá quan trọng: Một là, tăng cường các ngành,

sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao, chế biến sâu và giá trị gia tăng lớn, sử dụng

công nghệ tiên tiến, tiết kiệm năng lượng. Song song đó, phát triển công nghiệp phụ

trợ, công nghiệp chủ lực, và các ngành tạo ra sản phẩm có hàm lượng tri thức cao, có

lợi thế cạnh tranh như: điện tử, công nghệ thông tin, cơ khí; chế biến thực phẩm, sản

phẩm vật liệu mới, kỹ thuật cao (như công nghệ sinh học, công nghệ thông tin…).

Xây dựng nhiều khu công nghiệp, công nghệ cao, cơ sở nghiên cứu - triển khai và

ứng dụng công nghệ mới. Hai là, thực hiện chính sách đãi ngộ nhân tài, tạo nguồn

nhân lực chất lượng cao phục vụ quá trình CNH, HĐH. Mời chuyên gia là Việt kiều,

người nước ngoài chuyển giao công nghệ về. Ba là, ban hành chính sách đối với hoạt

động khoa học công nghệ mang tính tiên phong trong cả nước, như cơ chế khoán gọn

đến sản phẩm cuối cùng; duy trì 2% ngân sách cho khoa học-công nghệ.

1.4.2.2 Kinh nghiệm của Thành phố Đà Nẵng

Đà Nẵng cũng là một trong những thành phố lớn trong cả nước, là thành phố

vùng Nam Trung Bộ, là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học và công nghệ

của khu vực miền Trung – Tây Nguyên. Để thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển

kinh tế tri thức, Đà Nẵng triển khai những công việc cụ thể: Một là, trang bị công

nghệ tiên tiến, hiện đại cho các ngành kinh tế, trong đó chú trọng đến ngành chế biến

thủy sản, ngành dệt may, da giầy, đóng tàu… Hai là, phát triển công nghệ thông tin-

truyền thông. Để thực hiện điều này, Đà Nẵng đã ban hành chính sách và giải pháp cụ

thể nằm khuyến khích phát triển ứng dụng công nghệ thông tin trong toàn thể cộng

đồng. Ba là, thúc đẩy phát triển và ứng dụng công nghệ tiên tiến trong các doanh

nghiệp. Trong đó ưu tiên phát triển và ứng dụng công nghệ thông tin và công nghiệp

điện tử, phần cứng máy tính, công nghệ phần mềm và nội dung số. Đồng thời, phát

triển và ứng dụng công nghệ vật liệu mới; công nghệ năng lượng thân thiện môi

trường…

1.4.3 Bài học kinh nghiệm để TP.HCM có thể tham khảo

Qua kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới (Trung Quốc, Hàn Quốc)

và một số địa phương trong nước (Hà Nội, Đà Nẵng) có thể rút ra những bài học để

TP.HCM tham khảo trong quá trình thúc đẩy CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT

như sau:

Thứ nhất, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp CNH,

HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức. Bài học phát triển nguồn nhân lực thể hiện

qua đổi mới hệ thống giáo dục cho phù hợp với quá trình hội nhập, xây dựng quy

mô và cơ cấu đội ngũ trí thức, nhất là trí thức khoa học công nghệ đáp ứng từng giai

đoạn CNH. Thực hiện ưu đãi thỏa đáng đội ngũ chuyên gia trong ngoài nước.

Thứ hai, phát triển khoa học công nghệ phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH và hội

nhập quốc tế. Chính quyền Thành phố cần đưa ra quy hoạch tổng thể từng giai đoạn

và phát triển một số ngành công nghệ trọng điểm, như công nghệ thông tin, công

nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới…

Thứ ba, phát triển công nghệ thông tin. Thành phố cũng đã và đang triển khai

giải pháp công nghệ thông tin, tuy nhiên cần thực hiện ứng dụng và phát triển công

nghệ thông tin theo chiều sâu.

Thứ tư, nhận thức đúng về tầm quan trọng của CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT. Chính quyền Thành phố luôn đóng vai trò quan trọng đưa ra những hoạch

định, những chính sách cụ thể trong từng giai đoạn nhằm phát triển kinh tế tri thức

để thúc đẩy CNH, HĐH.

Tóm tắt chương 1 Chương này làm rõ lý thuyết CNH, HĐH và KTTT. CNH được hiểu với ý

chung nhất là: (theo nghĩa hẹp), là quá trình chuyển dịch từ kinh tế nông nghiệp

(hay tiền công nghiệp) lên nền kinh tế lấy công nghiệp làm chủ đạo, từ chỗ tỷ trọng

lao động nông nghiệp chiếm chủ yếu giảm dần và nhường chỗ cho lao động công

nghiệp chiếm tỷ trọng lớn hơn; (Theo nghĩa rộng) là quá trình chuyển dịch từ kinh

tế nông nghiệp (hay tiền công nghiệp) lên kinh tế công nghiệp, từ xã hội nông

nghiệp lên xã hội công nghiệp, từ văn minh nông nghiệp lên văn minh công nghiệp.

Nó không chỉ đơn thuần là những biến đổi về kinh tế mà bao gồm cả các biến đổi về

văn hóa và xã hội từ trạng thái nông nghiệp lên xã hội công nghiệp, tức là trình độ

văn minh cao hơn.

Hiện đại hóa theo nghĩa đơn giản là quá trình nâng cấp, thay đổi kỹ thuật từ

trình độ thấp lên trình độ cao.

Có thể hiểu kinh tế tri thức là một nền kinh tế trong đó sự sản sinh ra, phổ cập

và sử dụng tri thức giữ vai trò quyết định đối với sự phát triển kinh tế, tạo ra của cải,

nâng cao chất lượng cuộc sống.

Trong chương này, tác giả còn nghiên cứu kinh nghiệm CNH, HĐH gắn với

phát triển KTTT của một số nước và tỉnh/thành trong nước, từ đó rút ra bài học

kinh nghiệm bổ ích cho sự nghiệp CNH,HĐH gắn với phát triển KTTT ở TP.HCM.

Chương 2

THỰC TRẠNG CNH, HĐH GẮN VỚI PHÁT TRIỂN KTTT

Ở TP.HCM, GIAI ĐOẠN 2007-2015

2.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội đối với CNH, HĐH gắn với phát

triển KTTT ở TP.HCM

2.1.1 Điều kiện tự nhiên

- Vị trí địa lý TP.HCM phía Bắc giáp tỉnh Bình Dương; Tây Bắc giáp tỉnh Tây

Ninh; Đông Bắc giáp tỉnh Đồng Nai; Đông Nam giáp tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu; Tây và

Tây Nam giáp tỉnh Long An và Tiền Giang. TP.HCM là đầu mối giao thông quan

trọng về đường bộ, đường thủy và đường không, nối liền các Thành phố trong vùng

và còn là cửa ngõ quốc tế.

- Khí hậu TP.HCM có nhiệt độ cao đều trong năm và hai mùa mưa-khô rõ rệt, nhiệt độ trung bình có khoảng 27oC, cao nhất lên tới 40oC; Lượng mưa trung bình đạt

1.949 mm/năm; Chịu ảnh hưởng bởi hai hướng gió chính là gió mùa Tây-Tây Nam

và Bắc-Đông Bắc; Độ ẩm trung bình không khí/năm của Thành phố đạt 79,5%.

- Đất đai Với diện tích tự nhiên 209,5 nghìn ha, đất đai TP.HCM được chia

thành 4 nhóm chính: nhóm đất phèn, nhóm đất phù sa, nhóm đất xám và nhóm đất

mặn. Ngoài ra, thành phố còn có một vài nhóm đất khác như đỏ vàng (ở Củ Chi và

Thủ Đức); đất cát – cát biển (ở Cần Giờ). Về cơ cấu đất, trong tổng số 209,5 nghìn ha

đất tự nhiên của thành phố thì diện tích đất sử dụng vào mục đích nông nghiệp chiếm

khoảng 45,48%; đất lâm nghiệp chiếm khoảng 15,89%; đất chuyên dùng (giao thông,

thủy lợi, an ninh quốc phòng…) khoảng 11,38% và đất ở khoảng 7,97%.

- Khu dân cư. Khu nội thành: Trọng tâm của khu vực này là cải tạo, chỉnh trang

kết hợp với xây dựng mới. Phát triển kiến trúc mới trên cơ sở kết hợp giữa giữ gìn,

bảo vệ các di sản văn hóa và các công trình kiến trúc có giá trị; tổ chức sắp xếp lại

mạng lưới giao thông, hiện đại hóa kết cấu hạ tầng; xây dựng mạng lưới các công

trình phúc lợi công cộng; giải tỏa các khu nhà lụp xụp trên kênh rạch và khu phố.

Khu vực ngoại thành: Thuộc địa bàn 5 huyện ngoại thành, xây dựng các đô thị

gắn với các khu công nghiệp tập trung, các khu nhà ở công nghiệp, các khu du lịch –

nghỉ dưỡng, các thị trấn, thị tứ khác trong các huyện.

2.1.2 Điều kiện kinh tế, xã hội

- Dân số TP.HCM tăng liên tục qua các năm, năm 2013 là 7.939.752 người và

năm 2014 tăng lên 8.087.748 người. Quy mô dân số của thành phố tăng hàng năm

góp phần tạo nguồn lực lao động ngày càng phong phú.

- Giao thông: Về đường thủy: TP.HCM có mạng lưới sông ngòi rất đa dạng. Các

sông lớn, gồm sông Đồng Nai, sông Sài Gòn, sông Nhà Bè. Cùng với hệ thống kênh

rạch: Láng The, Bàu Nông, rạch Tra, Bến Cát, An Hạ, Tham Lương, Cầu Bông, kênh

Nhiêu Lộc-Thị Nghè, Bến Nghé… với hệ thống sông, kênh rạch này giúp TP.HCM

trong tưới tiêu và là huyết mạch giao thông đường thủy. Về đường biển, xây dựng kế

hoạch di dời các cảng Tân Cảng, Sài Gòn, Khánh Hội, đồng thời quy hoạch cụm cảng

tại Cát Lái, Hiệp Phước,…; Giao thông đường bộ: TP.HCM xây dựng và hoàn thành

các tuyến đường vành đai 1, vành đai 2, xây dựng mới dự án cao tốc Sài Gòn – Trung

Lương – Cần Thơ. Nâng cấp và mở rộng và xây dựng một số trục đường chính đô thị

như đường song hành Hà Nội, Đại lộ Đông-Tây, đường Trường Chinh,… xây dựng

và hoàn chỉnh một số cầu vượt và đường hầm vượt sông Sài Gòn; Về đường sắt: Quy

hoạch hoàn chỉnh hệ thống đường sắt đô thị, gồm tàu điện ngầm và xe điện trên mặt

đất và đường trên cao; Hàng không: TP.HCM sẽ thực hiện nâng cấp, mở rộng và

hoàn thiện sân bay Tân Sơn Nhất để đạt công suất 8 triệu hành khách/năm.

- Giáo dục-đào tạo TP.HCM có hệ thống các trường từ bậc mầm non tới trung

học rộng khắp thành phố cùng với hơn 40 trường quốc tế do các lãnh sự quán, công

ty giáo dục đầu tư. Bậc giáo dục đại học có hơn 80 trường đại học, đa số cấp chủ

quản là Bộ GD&ĐT, có hai trường đại học công lập do TP.HCM quản lý (Đại học

Sài Gòn và đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch).

- Du lịch TP.HCM có nhiều công trình kiến trúc và sở hữu một nền văn hóa đa

dạng, hàng năm thu hút một lượng lớn khách du lịch trong và ngoài nước. Địa điểm

du lịch khá đa dạng, với nhiều viện bảo tàng, chùa, đình, miếu được xây dựng nhiều

thời kỳ. TP.HCM là trung tâm mua sắm và giải trí, cùng với hệ thống nhà hàng quán

ăn đa dạng.

2.2 Quá trình thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở TP.HCM,

giai đoạn 2007-2015

2.2.1 Đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước về đẩy mạnh CNH,

HĐH gắn với phát triển KTTT ở TP.HCM

Sự nghiệp CNH, HĐH của TP.HCM thực sự khởi đầu từ sau Đại hội Đảng lần

thứ VII (1991) và được triển khai cụ thể bằng Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành

phố lần thứ V, đặc biệt là việc thực hiện mục tiêu quy hoạch phát triển kinh tế-xã

hội TPHCM giai đoạn 1996-2010 được Thủ tướng phê duyệt năm 1997. Đến năm

2012, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 16-NQ/TW tiếp tục định hướng, nhiệm vụ

phát triển TP.HCM đến năm 2020, trong đó nhấn mạnh: “Xây dựng TP.HCM văn

minh, hiện đại, với vai trò đô thị đặc biệt, đi đầu trong sự nghiệp CNH-HĐH, đóng

góp ngày càng lớn đối với khu vực và cả nước; từng bước trở thành trung tâm lớn về

kinh tế, tài chính, thương mại, khoa học-công nghệ của đất nước và khu vực Đông

Quá trình CNH, HĐH của Thành phố được đánh dấu bằng những nỗ lực của

Nam Á”.

Đảng bộ Thành phố qua các kỳ đại hội với chủ trương xây dựng khu chế xuất-khu

công nghiệp. TP.HCM đã chủ động sáng tạo, đi đầu trong nhiều mô hình để thúc

đẩy quá trình CNH, HĐH kinh tế thành phố theo hướng phát triển kinh tế tri thức,

như xây dựng khu chế xuất, phát triển các khu công nghiệp tập trung, xây dựng khu

công nghệ cao, xây dựng khu phần mềm Quang Trung, khu công nghiệp nông

nghiệp ứng dụng kỹ thuật cao v.v…. cùng với nhiều biện pháp khác để thúc đẩy quá

trình CDCCKT, thúc đẩy tăng trưởng và nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế.

Với những chủ trương, quyết định trên, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân

TP.HCM nỗ lực xây dựng thành phố văn minh hiện đại, có vị trí tương xứng với các

đô thị lớn trong khu vực Đông Nam Á, từ năm 2011, TP.HCM đã tập trung nguồn

lực để thực hiện phương châm nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế và xây dựng

đồng bộ kết cấu hạ tầng đô thị và hướng tới mục tiêu từng bước trở thành “đô thị

sống tốt” theo tiêu chí các đô thị văn minh, hiện đại trên thế giới.

Để phục vụ cho sự nghiệp CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức, tháng

2 năm 2015 Thành ủy TP.HCM có chỉ thị số 29-CT/TU về tiếp tục đẩy mạnh thực

hiện Nghị quyết số 20 của BCH Trung ương Đảng về phát triển khoa học và công

nghệ. Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố đã lập kế hoạch và tổ chức triển khai

thực hiện.

2.2.2 Thực trạng thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT tại TP.HCM

2.2.2.1 Trang bị khoa học-công nghệ tiên tiến, hiện đại cho các ngành kinh tế

Từ năm 2008, TPHCM đã thực hiện đề án “Đổi mới công nghệ công nghiệp sản

xuất phục vụ chuyển dịch cơ cấu công nghiệp trên địa bàn thành phố”. Đề án nhằm

hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, cụ thể: thực hiện chương trình đào tạo đội

ngũ kỹ thuật, nghiên cứu và phát triển (R&D), nâng cao năng suất, chất lượng cho

các doanh nghiệp; chương trình nâng cao năng lực tiếp thu, giải mã công nghệ nước

ngoài; chương trình tiêu chuẩn hóa sản phẩm công nghệ, hệ thống kiểm định chất

lượng và đăng ký sở hữu trí tuệ; phát triển nhóm tư vấn công nghệ; chuyển giao công

nghệ từ nước ngoài, giới thiệu công nghệ thiết bị mới; chương trình hỗ trợ tài chính-

tín dụng…

Với chủ trương xem khoa học - công nghệ là động lực thúc đẩy phát triển kinh

tế-xã hội, trong những năm qua, TP.HCM đã tập trung đầu tư cho lĩnh vực này và đạt

được những kết quả khả quan. Qua đó, góp phần giải quyết nhiều vấn đề thực tế đồng

thời từng bước xây dựng thành phố trở thành trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục đào

tạo và khoa học công nghệ của đất nước cũng như trong khu vực. Chỉ riêng trong giai

đoạn 2011-2015, ngân sách thành phố chi cho khoa học công nghệ luôn chiếm tỷ lệ

trung bình trên 2% tổng chi ngân sách hàng năm. Ngoài ra, còn có kinh phí đầu tư

cho khoa học và công nghệ từ nguồn vốn tự có của doanh nghiệp thông qua Quỹ phát

triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp, chương trình kích cầu của thành phố,

vốn đăng ký hoạt động của các tổ chức khoa học và công nghệ trên địa bàn. Khoa học

công nghệ trong những năm qua có những bước tiến rõ rệt, tạo ra nhiều sản phẩm

khoa học và công nghệ có tính đột biến trên nhiều lĩnh vực như y tế, cơ khí chế tạo,

năng lượng, quản lý đô thị, chip điện tử, công nghệ nano, nông nghiệp công nghệ

cao… Từ năm 2011 đến nay, tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng của hoạt động chuyên

môn và khoa học công nghệ luôn dẫn đầu trong 9 ngành khu vực dịch vụ, chiếm tỷ

trọng 5,5% GDP của Thành phố. Thông qua đóng góp này, khoa học công nghệ đã

làm tăng năng suất yếu tố tổng hợp (TFP) của Thành phố. Cụ thể, tỷ trọng đóng góp

tăng TFP giai đoạn 2011-2015 của Thành phố bằng 32,8%; cao gấp 1,89 lần so với giai đoạn 2006-20115.

Khoa học - công nghệ TP.HCM đã phát triển mạnh mẽ, tập trung vào mục tiêu

phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố, đi sâu ứng dụng vào các lĩnh vực công

nghiệp, nông nghiệp, xây dựng… tạo ra nhiều sản phẩm, dịch vụ có chất lượng và

sức cạnh tranh cao. Với mục tiêu thúc đẩy CDCCKT của Thành phố theo hướng sản

xuất - kinh doanh có hàm lượng khoa học-công nghệ cao. TP.HCM thành lập một số

mô hình nghiên cứu, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị đạt trình độ tiên tiến để nâng

cao năng lực nghiên cứu và sáng tạo công nghệ cao. Trong đó, có thể kể đến như

Công viên phần mềm Quang Trung với 120 doanh nghiệp. Khu công nghệ cao –

SHTP với khả năng sản xuất 94% nhóm ngành sản phẩm công nghệ cao của Thành

phố và sự tham gia của nhiều công ty công nghệ nổi tiếng thế giới như Intel,

Samsung, Nidec…; Khu nông nghiệp công nghệ cao với thành quả đã hình thành

5 Theo báo cao của Sở KH&CN TP.HCM năm 2015.

vùng trồng hoa lan, rau an toàn theo mô hình VietGap; Viện Khoa học-công nghệ và

Tính toán với các công trình nghiên cứu về virus H5N1, vật liệu mới, chip xử lý tính

toán song song,…

Ngoài ra, TP.HCM còn là địa phương đi đầu trong cả nước về hoạt động xây

dựng và phát triển thị trường khoa học và công nghệ, cụ thể, năm 2012, Sở Khoa học-

Công nghệ đã triển khai và đưa vào hoạt động Chợ công nghệ và thiết bị TP.HCM –

Techmart online. Tính đến nay, có hơn 4.000 công nghệ, thiết bị của các viện, trường,

nhà khoa học đã được giới thiệu, chào bán trên Techmart online, góp phần đưa các

sản phẩm công nghệ ra thị trường với chi phí thấp. Các hoạt động này đã góp phần

đẩy mạnh tạo lập và phát triển thị trường KH-CN, tăng cường gắn kết giữa nghiên

cứu, đào tạo với sản xuất, kinh doanh, hỗ trợ đổi mới công nghệ, xúc tiến thương mại

hóa sản phẩm khoa học công nghệ và quan trọng là góp phần rất lớn vào sự nghiệp

CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức tại TP.HCM.

Theo khảo sát gần đây của Bộ KH-CN với 100 doanh nghiệp ở Hà Nội và

TP.HCM cho thấy, mức đầu tư cho đổi mới thiết bị, công nghệ chỉ ở mức 3% doanh

thu cả năm; đa số các doanh nghiệp sử dụng công nghiệp những năm 1980, 69%

doanh nghiệp phụ thuộc vào nguyên vật liệu, 52% phụ thuộc trang thiết bị nhập khẩu,

19% lệ thuộc vào bí quyết công nghệ, số cán bộ kỹ thuật chuyên môn cũng chỉ đạt 7%6. Tuy nhiên, TP.HCM có những cơ hội phát triển mạnh mẽ về KH-CN, trong đó

có hạ tầng KH-CN tương đối phát triển, phù hợp với sản phẩm công nghệ cao.

TP.HCM có những cơ sở giáo dục đào tạo, như các trường đại học, viện nghiên cứu,

phòng thí nghiệm quốc gia trọng điểm, trung tâm công nghệ cao, trung tâm chẩn đoán

y học hiện đại… Bên cạnh đó, TP.HCM còn có cơ hội lớn để thúc đẩy thu hút công

nghệ tiên tiến, như năng lực cán bộ KH-CN – có trên 1 triệu trí thức tham gia vào tất

cả các lĩnh vực trong đời sống xã hội, như nghiên cứu tại các trung tâm, giảng dạy tại

các cơ sở giáo dục tốt nhất cả nước.… Mặt khác, TP.HCM là địa phương thu hút vốn

đầu tư trong và ngoài nước nhiều nhất. Trong năm 2015, TP.HCM thu hút 4,5 tỷ

USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và tính đến cuối năm 2015, số vốn đầu

6 Theo báo cáo tại Hội nghị 40 năm đổi mới KH-CN TPHCM

tư kể cả cấp mới và tăng vốn theo lũy kế đã lên hơn 40,5 tỷ USD với 5.765 dự án

FDI còn hiệu lực. Đặc biệt có nhiều dự án đầu tư của các doanh nghiệp công nghệ

nổi tiếng trên thế giới như Intel, Nidec, Samsung… Năm 2015, Thành phố đã cấp

phép xây dựng thêm khu công nghệ cao “Công viên Khoa học Công nghệ”, dự kiến

đầu tư xây dựng từ năm 2016-2020. Khi đi vào hoạt động, các sản phẩm chủ yếu

của Công viên là công nghệ thông tin, công nghệ và sản phẩm sử dụng năng lượng

tái tạo và công nghệ lưu trữ năng lượng theo nguyên lý mới; công nghệ vũ trụ; cơ

điện tử và tự động hóa; công nghệ y sinh.

Như vậy, TP.HCM đã có và còn nhiều tiềm năng phát triển công nghệ tiên tiến

để góp phần vào sự nghiệp CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức.

2.2.2.2 Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế theo hướng tích cực

Từ năm 2007 đến 2015, cơ cấu kinh tế ngành của Thành phố có sự chuyển dịch

tích cực phù hợp với định hướng CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức.

Ngành

Bảng 2.1 Cơ cấu kinh tế ngành TP.HCM, giai đoạn 2007-2015

Tỷ trọng các ngành kinh tế (%) (giá hiện hành)

Năm

2007 2008 2009 2010 2011

2012 2013 2014 2015

Nông –lâm-thủy sản

1,4

1,3

1,1

1,0

1,1

1,0

0,99

C.nghiệp-xây dựng

46,5

44,2

44,5

45,3

41,2

40,3

40,7

39,4

39,6

Dịch vụ

52,1

54,4

54,2

53,6

57,8

58,6

58,3

59,6

59,4

Nguồn: Niên giám thống kê TPHCM

Cơ cấu kinh tế ngành TP.HCM thể hiện qua biểu đồ.

Biểu đồ 2.1 Cơ cấu kinh tế ngành TP.HCM năm 2007

Nguồn: Niên giám thống kê TP.HCM

Biểu đồ 2.2 Cơ cấu kinh tế ngành TP.HCM năm 2015

Nguồn: Niên giám thống kê TP.HCM

Bảng 2.1 cho thấy CDCCKT ngành tại TP.HCM trong giai đoạn 2007-2015

theo xu hướng giảm tỷ trọng đóng góp của ngành nông nghiệp vào cơ cấu GDP. Nếu

như năm 2007 tỷ lệ là 1,4% thì đến năm 2014 giảm còn 0,99%. Ngành dịch vụ có xu

hướng tăng mức đứng góp vào GDP. Năm 2007, ngành dịch vụ có tỷ trọng 52,1%

trong cơ cấu GDP thì năm 2008 tăng lên 54,4%; năm 2009: 54,2%; năm 2010:

53,6%; năm 2011: 57,8%; năm 2012: 58,6; năm 2013: 58,3%; năm 2014: 59,6% và

năm 2015: 59,4%. Nếu so sánh cơ cấu ngành dịch vụ năm đầu kỳ nghiên cứu (2007)

với năm cuối kỳ nghiên cứu (2015) thì mức chênh lệch tăng là 7,3 điểm %. Đối với

ngành công nghiệp-xây dựng: Nếu như cơ cấu công nghiệp-xây dựng năm 2007 là

46,5% thì năm 2008 là 44,2%; năm 2009: 44,5; năm 2010: 45,3%; năm 2011: 41,2%;

năm 2012: 40,3; năm 2013 cơ cấu này có tăng không đáng kể: 40,7%; 2014: 39,4%

và năm 2015: 39,6%. Tỷ trọng của ngành công nghiệp-xây dựng trong GDP ở Thành

phố có giảm nếu so năm 2007 và năm 2015.

Như vậy, ở TP.HCM trong giai đoạn 2007-2015 có sự gia tăng cơ cấu ngành

dịch vụ trong GDP; ngành nông nghiệp có xu hướng tỷ trọng và ngành công nghiệp-

xây dựng giảm nhẹ so với đầu kỳ. Điều này cho thấy CDCCKT ngành dịch vụ và

nông nghiệp phù hợp với hướng CNH, HĐH. Ngành công nghiệp - xây dựng có giảm

trong kỳ nghiên cứu có thể do nguyên nhân khách quan như hiệu quả ứng dụng công

nghệ chưa phát huy tác dụng… Tuy nhiên nhìn tổng thể sự chuyển dịch cơ cấu như

trên theo hướng quy hoạch của TP.HCM: “Dịch vụ - Công nghiệp-xây dựng và Nông

nghiệp” trong cơ cấu GDP.

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nội bộ ngành công nghiệp-xây dựng.

Ngành

Bảng 2.2 Cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp và xây dựng, giai đoạn 2007-2015

Tỷ trọng các ngành kinh tế (%) (giá hiện hành)

Năm

Công nghiệp Xây dựng

2007 2008 2009 2010 2011 86,1 86,6 88,5 13,9 13,4 11,5

85,9 14,1

87,3 12,7

86,2 13,8

2012 2013 2014 2015 87,1 87,0 86,2 12,9 13,0 13,8 Nguồn: Niên giám thống kê TPHCM

Bảng 2.2 cho thấy tỷ trọng công nghiệp năm 2007 so với năm 2015 giảm không

đáng kể (1,5 điểm %) và ngành xây dựng tỷ trọng năm 2007 so với năm 2015 tăng

1,5 điểm %. Có thể do nguyên nhân thời kỳ này TP.HCM phát triển nhanh kết cấu hạ

tầng xây dựng.

Chuyển dịch cơ cấu trong nội bộ ngành công nghiệp

Bảng 2.3 Giá trị sản xuất công nghiệp (giá hiện hành) phân theo ngành công nghiệp, năm 2007 – 2015

(Tỷ đồng) Trung bình

2007

Giá trị sản xuất công nghiệp 2011 2009

2013

2015

Tổng số

Khai khoáng

352.083 529.866 742.771 917.868 1.088.013 726.504 10.763 2.828 1,48 0,8

20.552 1,89

17.431 1,90

4.876 0,9

8.132 1,10

Cơ cấu (%) C.nghiệp chế biến, chế tạo Cơ cấu (%)

S.xuất và phân phối điện…

343.885 520.128 721.715 886.683 1.050.948 704.671 96,99 97,67 8.478 6.601 1,17 1,87

96,59 10.294 0,95

98,16 7.787 1,47

97,20 8.909 1,20

96,60 8.802 0,96

Cơ cấu (%) Cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải

1.313 0,37

1.463 0,27

4.015 0,54

4.952 0,54

6.219 0,56

3.592 0,49

Cơ cấu (%)

Nguồn: Niên giám thống kê TPHCM và tính toán của tác giả

Bảng 2.3 cho thấy, cơ cấu ngành công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tỷ trọng

cao nhất trong nội bộ ngành công nghiệp, trung bình 96,99% và tăng dần trong giai

đoạn 2007-2015 – năm 2007 giá trị sản xuất ngành chế biến là 343.885 tỷ đồng thì

đến năm 2015 là 1.050.948 tỷ đồng. Điều này cho thấy nhóm ngành chế biến, chế tạo

tăng nhanh chóng trong giai đoạn nghiên cứu. Đây là những ngành này có hàm lượng

khoa học-công nghệ được ứng dụng ngày càng cao.

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nội bộ ngành nông-lâm-thủy sản nghiệp.

Bảng 2.4 Cơ cấu kinh tế ngành Nông nghiệp-lâm-thủy sản,

Ngành

giai đoạn 2007-2015

Tỷ trọng các ngành kinh tế (%) (giá hiện hành)

Năm

2007 2008 2009 2010 2011

2012 2013 2014 2015

Nông nghiệp

69,9

77,4

77,9

79,1

78,4

75,9

72,0

71,4

69,0

- trồng trọt

38,7

32,1

32,7

37,2

31,7

36,6

37,7

34,3

33,3

- chăn nuôi

52.2

60,0

58,8

54,2

59,8

54,4

52,9

56,5

57,6

- dịch vụ khác

9,1

7,9

8,5

8,6

8,5

8,9

9,4

9,2

9,1

Lâm nghiệp

1,2

1,0

1,2

1,1

0,9

1,0

0,9

Thủy sản

28,9

21,6

21,1

19,7

20,5

23,2

27,1

27,6 30,1

Nguồn: Niên giám thống kê TPHCM

Bảng 2.4 cho thấy cơ cấu ngành nông nghiệp giảm 0,9 điểm % năm 2007 so với

năm 2015 (69,0% - 69,9%); ngành lâm nghiệp giảm 0,3 điểm % và ngành thủy sản

tăng 1,2 điểm %. Qua phân tích cho thấy trong nội bộ ngành nông-lâm-thủy sản thì

ngành nông nghiệp và lâm nghiệp có xu hướng giảm mặc dù không lớn và ngành

thủy sản có xu hướng tăng, điều này phù hợp với xu hướng chuyển dịch cơ cấu ngành

nông-lâm-thủy sản ở TP.HCM theo hướng CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri

thức.

Trong nội bộ ngành nông nghiệp có sự chuyển dịch cơ cấu theo hướng giảm cơ

cấu ngành trồng trọt (giảm 5,4 điểm % đầu kỳ so với cuối kỳ nghiên cứu) và tăng cơ

cấu ngành chăn nuôi (tăng 5,4 điểm % đầu kỳ so với cuối kỳ nghiên cứu), đây là xu

hướng phát triển tích cực của ngành nông nghiệp.

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nội bộ ngành dịch vụ

Ngành

Bảng 2.5 Cơ cấu kinh tế ngành Dịch vụ giai đoạn 2007-2015

Tỷ trọng các ngành kinh tế (%) – (giá hiện hành)

Năm

2007 2008 2009 2010 2011

2012 2013 2014 2015

Bán lẻ

80,9

81,2

81,6

82,3

80,5

79,8

79,7 79,3

DV lưu trú, ăn uống

11,5

11,1

10,8

10,7

11,1

11,2 11,2

Du lịch và dịch vụ

7,5

8,0

7,7

6,9

8,9

9,2

9,1

9,5

Nguồn: Niên giám thống kê TPHCM

Bảng 2.5 cho thấy ngành bán lẻ và dịch vụ lưu trú, ăn uống giảm nhẹ (tương

ứng 1,6 và 0,3 điểm %) đầu kỳ so với cuối kỳ nghiên cứu và ngành Du lịch tăng 2

điểm %. Như vậy trong nội bộ ngành Dịch vụ có sự CDCCKT theo hướng tăng tỷ

trọng đóng góp vào GDP của Thành phố, phù hợp với hướng CNH, HĐH gắn với

phát triển kinh tế tri thức tại TP.HCM. Sở dĩ ngành du lịch tăng trong cơ cấu GDP

trong ngành Dịch vụ là do Chính quyền Thành phố trong thời gian qua đã quan quan

tâm thúc đẩy phát triển du lịch bằng nhiều hình thức để nâng cao hình ảnh “Thành

phố Hồ Chí Minh - Điểm đến thân thiện, hấp dẫn, an toàn”; thúc đẩy tăng trưởng

du lịch theo hướng bền vững, tạo chuyển biến mạnh về chất lượng dịch vụ, sản

phẩm du lịch trên cơ sở tăng cường quảng bá xúc tiến, hợp tác quốc tế, chủ động

hội nhập và cạnh tranh có hiệu quả với du lịch khu vực. Chỉ tính riêng năm 2015,

tổng lượng khách quốc tế đến Thành phố đạt 4,6 triệu lượt người, tăng 4,6% so

với năm 2014, lượng khách du lịch nội địa đến thành phố đạt 19,3 triệu lượt

người, tăng 13% so cùng kỳ. Tổng doanh thu du lịch (lữ hành, khách sạn, nhà

hàng) đạt 94.600 tỷ đồng, tăng 10% so cùng kỳ năm 2014.

2.2.2.3 Phát triển công nghệ thông tin (CNTT) - truyền thông

- Công nghệ thông tin

Phát triển và ứng dụng CNTT trong phát triển kinh tế tri thức được Thành phố

ưu tiên trong chiến lược phát triển. Hiện nay, TP.HCM có nhiều trung tâm phát triển

công nghệ thông tin, như Khu Công viên phần mềm Quang Trung có 120 doanh

nghiệp CNTT hoạt động (69 doanh nghiệp trong nước, 51 doanh nghiệp nước ngoài).

Khu Công nghệ phần mềm tập trung e.town - sở hữu tư nhân, với 47 doanh nghiệp

CNTT hoạt động; Khu Trung tâm công nghệ phần mềm Sài Gòn (SSP), có 40/47

doanh nghiệp CNTT với số nhân lực CNTT là 396 người; Khu Công nghệ phần mềm

Đại học Quốc gia TP.HCM, có 26 doanh nghiệp CNTT (trong đó có 6 doanh nghiệp

nước ngoài) với tổng số nhân lực CNTT là 700 người; Khu Công nghệ cao TP.HCM

có hơn 20/38 doanh nghiệp CNTT, với nguồn nhân lực CNTT hơn 4.869 người.

TP.HCM Đang thực hiện triển khai Công viên phần mềm Quang Trung 2 và Chuỗi

công viên phần mềm, như công viên phần mềm trọng điểm quốc gia. Tính đến nay,

số doanh nghiệp công nghệ thông tin đăng ký trên 2.000, trong đó doanh nghiệp nước

ngoài đăng ký mới là 60 doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp CNTT đã xây dựng và cung cấp nhiều sản phẩm, dịch vụ và

giải pháp thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, như khu Công viên phần mềm Quang

Trung, trong 5 năm trở lại đây đã cung cấp hơn 140 sản phẩm, xuất khẩu trên 120

quốc gia. Các doanh nghiệp quan tâm nhiều hơn vào các hoạt động nghiên cứu phát

triển (R&D) và đào tạo nguồn nhân lực. Tổng số người tham gia học tập và làm việc

tại Công viên phần mềm Quang Trung là 17.655 người. Doanh thu 5 năm 2011-2015

của lĩnh vực CNTT đạt 565.314 tỷ đồng. Gần đây Thành phố thúc đẩy phát triển

ngành CNTT theo hướng tăng hàm lượng tri thức, như ngành công nghệ vi mạch giai

đoạn 2013-2020 (làm chủ công nghệ nguồn, thiết kế và sản xuất con chip Việt Nam,

thúc đẩy ứng dụng vi mạch Việt, đào tạo nhân lực). Đây là chương trình có tính chiến

lược vì sản phẩm của nó rất quan trọng để chuyển hóa các thành tựu khoa học và

công nghệ thành hàng hóa thương mại.

Về mặt ứng dụng CNTT, hiện nay trên tất cả các lĩnh vực, các ngành tại Thành

phố Hồ Chí Minh đều có sự hiện diện của CNTT. CNTT đã được ứng dụng trong

ngành Y tế, Giáo dục, các doanh nghiệp, cơ quan hành chính nhà nước, trong cộng

đồng dân cư… Thành phố đã thực hiện các hệ thống điều hành mạng (NOC), hệ

thống một cửa điện tử, hệ thống quản lý cán bộ công chức, hệ thống thư điện tử thành

phố, cổng thông tin điện tử thành phố (CityWeb) triển khai ổn định. Hệ thống mạng

Metronet đã được triển khai tổng cộng 613 điểm kết nối các sở ban ngành, quận/

huyện, phường, xã, thị trấn và các đơn vị trực thuộc khác phục vụ hiệu quả việc vận

hành, liên thông hệ thống thông tin chỉ đạo điều hành các cấp.

Với lực lượng hùng hậu trên, Thành phố Hồ Chí Minh trong nhiều năm luôn là

ngọn cờ đầu của CNTT cả nước. Lĩnh vực công nghệ thông tin truyền thông là lĩnh

vực có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong những năm gần đây. Thành phố đã tạo lập

được thương hiệu thành phố HCM trên bản đồ CNTT thế giới với vị trí là luôn

trong tốp 20 thành phố có năng lực gia công phần mềm triển vọng nhất trên thế giới7.

Theo đánh giá của các chuyên gia CNTT thì chỉ có TP.HCM và Hà Nội mới

hội đủ điều kiện, có khả năng phát triển ngành công nghiệp điện tử - phần cứng với

công nghiệp lõi là công nghiệp vi mạch bán dẫn. Trong điều kiện hiện nay và những

năm tới đây, chỉ các thành phố lớn mới có khả năng phát triển công nghiệp phần

mềm và dịch vụ CNTT, ngành kinh tế tập trung mật độ trí tuệ rất cao, có thể coi là

một bộ phận quan trọng của kinh tế tri thức. Thực vậy, công nghiệp CNTT (công

nghiệp phần cứng, công nghiệp phần mềm và dịch vụ, công nghiệp nội dung số) là

thế mạnh của Thành phố so với các tỉnh thành trong cả nước. Tuy nhiên, Thành phố

cần xây dựng các thương hiệu mạnh và quy mô đủ lớn, có uy tín tập hợp các doanh

nghiệp vừa và nhỏ để có thể nhận và hoàn thành các đơn hàng lớn trong và ngoài

nước. Cần đầu tư có trọng điểm nguồn lực kinh tế nghiên cứu khoa học và công

nghiệp CNTT, ứng dụng, sản xuất và thương mại hóa một cách hiệu quả các sản

phẩm chủ lực.

- Về hoạt động bưu chính, viễn thông, dịch vụ Internet: Trong những năm gần

đây, số lượng doanh nghiệp bưu chính được cấp phép tăng lên 98 doanh nghiệp, số

doanh nghiệp hoạt động chuyển phát nhanh tăng lên 113 doanh nghiệp. Số điểm giao

dịch dịch vụ bưu chính là 243 điểm; Viễn thông, mật độ điện thoạt đạt khoảng 183

7 Theo báo cáo của Sở TT&TT TP.HCM.

máy trên 100 dân, số trạm thu phát song BTS đạt 7.785 trạm; Về dịch vụ Internet có

sự phát triển ổn định qua các năm nhưng có sự thay đổi tỷ trọng của chuẩn kết nối và

truyền tải mạng Internet; mạng Internet cáp quang tăng mạnh. Đến nay có hơn

1.372.427 thuê bao Internet băng thông rộng; Internet băng thông rộng truyền hình

cáp 180.824 thuê bao và Internet băng thông cáp quang là 270.571 thuê bao.

2.2.2.4 Phát triển và ứng dụng công nghệ tiên tiến tại TP.HCM

- Phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học (CNSH). TP.HCM thành lập

Trung tâm Công nghệ Sinh học vào năm 2005, đây là một trong những Trung tâm

nghiên cứu và ứng dụng CNSH hàng đầu trong cả nước, với nhiệm vụ: Nghiên cứu,

ứng dụng, chuyển giao công nghệ sinh học phục vụ trong lĩnh vực nông nghiệp, xử

lý môi trường, công nghiệp thực phẩm và y dược học; Tiếp nhận, triển khai các quy

trình, kỹ thuật hiện đại về công nghệ sinh học (công nghệ gene, công nghệ tế bào

động thực vật, công nghệ vi sinh, công nghệ lên men...) phục vụ sản xuất, bảo quản,

chế biến các sản phẩm nông nghiệp và xử lý môi trường; Đào tạo huấn luyện các kỹ

thuật viên về công nghệ sinh học; Sản xuất, thương mại hóa các sản phẩm công

nghệ sinh học.

Tính đến nay, Trung tâm CNHS đã thực hiện triển khai nghiên cứu và ứng

dụng CNSH vào các ngành: (1) Công nghệ sinh học phục vụ nông nghiệp: gồm có:

Công nghệ sinh học thực vật; Công nghệ sinh học thủy sản; Công nghệ sinh học tế

bào động vật. (2) Công nghệ sinh học phục vụ môi trường và năng lượng sinh học:

Phát triển các chế phẩm sinh học phòng trừ dịch bệnh, kích thích tăng trưởng cho

cây trồng; Tuyển chọn, cải biến các chủng vi sinh vật bằng công nghệ gene để xử lý

chất thải gây ô nhiễm môi trường; Nghiên cứu quy trình sản xuất cồn sinh học và

các dạng nhiên liệu sinh học khác từ nguồn phế phụ liệu nông nghiệp. (3) Công

nghệ sinh học phục vụ y dược: Nghiên cứu, thử nghiệm và sản xuất các hoạt chất tự

nhiên hay các protein tái tổ hợp có dược tính ứng dụng trong điều trị bệnh; Nghiên

cứu các phương pháp chẩn đoán và điều trị nhiều bệnh khác nhau ở người và vật

nuôi; Phát triển vắc-xin cho người và vật nuôi phòng ngừa các bệnh phổ biến;

Nghiên cứu và ứng dụng tế bào gốc trong y học tái tạo.

Thực tế, tính đến năm 2014, Trung tâm triển khai hơn 70 đề tài nghiên cứu cấp

cơ sở ở các lĩnh vực: thực vật, vi sinh, thủy sản, y dược, động vật. Trong lĩnh vực

Công nghệ sinh học thực vật: Trung tâm đã tập trung nghiên cứu trên đối tượng hoa

lan, hoa kiểng và cây dược liệu; đã đạt được một số kết quả tiêu biểu như sau: triển

khai đề án “Lai tạo, chọn tạo, nhập nội, thuần hóa và khảo nghiệm các giống hoa,

cây kiểng mới phục vụ sản xuất” nhằm chọn tạo các giống hoa, kiểng có chất lượng,

phù hợp với điều kiện canh tác ở thành phố và các tỉnh lân cận. Trung tâm triển khai

sưu tập được gần 100 giống dược liệu quý. Đặc biệt đã nghiên cứu thành công

chuyển gen tạo rễ cây sâm Ngọc linh làm tiền đề cho việc tạo sinh khối rễ và tách

chiết hoạt chất saponin trong sâm Ngọc linh trong phòng thí nghiệm. Xây dựng

được quy trình phát hiện 4 loại virus gây bệnh trên cây tiêu, góp phần kiểm soát

bệnh virus gây hại trên tiêu ở các tỉnh miền Đông Nam Bộ. Về Công nghệ vi sinh:

Tập trung nghiên cứu sản xuất các chế phẩm sinh học phục vụ sản xuất nông nghiệp

nhằm nâng cao năng suất, giá trị sản phẩm nông nghiệp: Đã nghiên cứu thành công

và bắt đầu sản xuất các nhóm chế phẩm sinh học phục vụ nông nghiệp: chứa vi sinh

vật cố định đạm và phân giải lân; phòng trừ tuyến trùng trên cây hồ tiêu; phòng trị

bệnh thối rễ, lỡ cổ rễ trên cây rau; phòng trị sâu hại trên cây rau.

Về Công tác đào tạo nguồn nhân lực công nghệ sinh học, Trung tâm đã cử 34

lượt người đi đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ ở nước ngoài và 23 cán bộ tham gia các khóa

đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ trong nước, thu hút được 22 cán bộ trình độ thạc sĩ, tiến sĩ về

làm việc tại đơn vị.

- Phát triển và ứng dụng công nghệ vật liệu và công nghiệp dược

Chính quyền Thành phố đặt mục tiêu: Xây dựng nền công nghệ vật liệu có cơ

sở vững chắc và cơ cấu đồng bộ, có đủ năng lực để đáp ứng nhu cầu sản xuất những

vật liệu phục vụ các các ngành công nghiệp như: năng lượng, xây dựng, cơ khí chế

tạo máy, điện tử, bảo vệ môi trường…; Nghiên cứu và triển khai sản xuất các loại

vật liệu có tính năng kỹ thuật mới, hiện đại trên cơ sở nguồn nguyên liệu sẵn có

trong nước và áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật trong và ngoài nước. Đối

với ngành Công nghiệp dược: Nghiên cứu cơ bản về hóa dược, tạo nguồn nguyên

liệu cho công nghiệp dược; đẩy mạnh hiện đại hóa công nghệ bào chế và chế tạo

sản phẩm mới; nâng cao năng lực sản xuất thuốc trong nước, gắn quá trình nghiên

cứu với thực tiễn sản xuất của các doanh nghiệp sản xuất dược phẩm.

- Phát triển và ứng dụng công nghệ năng lượng: Từ năm 2002, Thành phố

thành lập Trung tâm năng lượng tiết kiệm – ECC-HCMC. Với chức năng, nhiệm

vụ: Nghiên cứu và triển khai ứng dụng công nghệ để phục vụ các mục tiêu yêu cầu

tiết kiệm và sử dụng hiệu quả năng lượng, các dạng năng lượng mới, năng lượng

sạch và năng lượng tái tạo; triển khai công tác kiểm toán năng lượng và các giải

pháp tiết kiệm năng lượng; Đào tạo, tuyên truyền, phổ biến kiến thức sử dụng hiệu

quả năng lượng và các nội dung liên quan cho các cơ quan, đơn vị tổ chức có nhu

cầu; Làm đầu mối để triển khai các quan hệ liên quan về năng lượng của Sở Khoa

học & Công nghệ với các tổ chức dự án, chương trình hoạt động trong và ngoài

nước tại thành phố.

Hoạt động của Trung tâm tập trung chủ yếu vào 3 lĩnh vực: Sử dụng tiết kiệm

và hiệu quả năng lượng; Nghiên cứu, quy hoạch, xây dựng phương án sử dụng các

dạng năng lượng sạch và năng lượng tái tạo trên địa bàn thành phố. Tính đến nay,

Trung tâm đã thực hiện các hoạt động: (1) Hỗ trợ tư vấn – kiểm toán năng lượng:

Đã thực hiện kiểm toán năng lượng và tư vấn đầu tư các giải pháp tiết kiệm năng

lượng hơn 150 công ty, xí nghiệp trên địa bàn thành phố và ở các tỉnh lân cận. Hàng

năm, trung tâm thực hiện tư vấn, kiểm toán năng lượng từ 30 – 50 đơn vị; thi công

các giải pháp tiết kiệm năng lượng khoảng 20 đơn vị trong khuôn khổ chương trình

hỗ trợ doanh nghiệp của UBND TP. HCM. (2) Nghiên cứu, triển khai, chuyển giao

công nghệ: Công tác nghiên cứu - triển khai tập trung chủ yếu vào hai vấn đề (i)

nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học phục vụ công tác quản lý về tiết kiệm năng

lượng và nghiên cứu giải pháp ứng dụng các công nghệ tiết kiệm năng lượng vào

tình hình thực tế của Việt Nam; (ii) xây dựng lộ trình ứng dụng các dạng năng

lượng sạch và năng lượng tái tạo trên địa bàn. (3) Hoạt động đào tạo: Đến nay,

trung tâm đã đào tạo hơn 500 học viên mà đối tượng chủ yếu là cán bộ kỹ thuật

trong các ngành công nghiệp, cán bộ quản lý, các hiệp hội, tổng công ty, trường đại

học… Hàng năm trung tâm đào tạo từ 40 - 45 lớp huấn luyện kỹ năng và nghiệp vụ

với 12 chuyên đề khác nhau như đào tạo cán bộ quản lý năng lượng, kỹ thuật tiết

kiệm năng lượng đối với các hệ thống nhiệt - lạnh, hệ thống điều hòa không khí, hệ

thống chiếu sáng, động cơ - bộ truyền động, lò hơi và hệ thống hơi, kỹ thuật bảo trì

dây chuyền sản xuất công nghiệp,…(4) Hoạt động hợp tác trong và ngoài nước:

Trung tâm hiện là đầu mối tiếp nhận và triển khai các chương trình, dự án liên quan

đến vấn đề năng lượng và sản xuất sạch hơn của UBND TP.HCM như: Chương

trình hỗ trợ doanh nghiệp hiện đại hóa với chi phí thấp về vấn đề tiết kiệm năng

lượng; Chương trình “Năng suất - Chất lượng - Hội nhập”; Các chương trình hợp

tác với các tỉnh thành khác như Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Tiền

Giang, An Giang, Bạc Liêu… Ngoài ra trung tâm hiện là đối tác địa phương của

nhiều dự án quốc gia như: Dự án “Nâng cao hiệu quả năng lượng trong các doanh

nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam” - ngành Thực phẩm và ngành Giấy do UNDP tài

trợ, Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì; Dự án “Sản xuất sạch hơn-giảm thiểu ô

nhiễm công nghiệp” do UNIDO tài trợ; Hợp tác với tổ chức JICA, Trung tâm tiết

kiệm năng lượng Nhật Bản (ECCJ), Swiss Contact, SIDA trong công tác đào tạo

nguồn nhân lực; Hợp tác với Cơ quan Quản lý năng lượng và môi trường Pháp

(ADEME) trong khuôn khổ chương trình tăng cường năng lực quản lý và kỹ thuật

tiết kiệm năng lượng khu vực; Hợp tác với cơ quan DEDE, EGAT, EEI của Thái

Lan, ECCJ (Nhật Bản) trong các hoạt động nghiệp vụ.

- Việc phát triển và ứng dụng công nghệ tiên tiến tại TP.HCM, trong đó có thực

hiện trong lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật và kinh tế - xã hội TP.HCM. Trong thời gian

qua, lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật được lãnh đạo Thành phố quan tâm chỉ đạo thực hiện

như về vấn đề quy hoạch, quản lý đô thị và phát triển kết cấu hạ tầng đô thị đáp ứng

yêu cầu phát triển kinh tế-văn hóa, cải thiện dân sinh, bảo vệ môi trường. Cụ thể,

Thành phố đã thực hiện kéo giảm ùn tắt giao thông bằng cách xây cầu vượt trong

nội thành và xây lại nhiều cầu đã cũ; giải quyết vấn đề nước ngọt cho dân vùng xa;

có nhiều nỗ lực trong giảm ngập nước,…

Về hạ tầng kinh tế - xã hội, trong đó lĩnh vực giáo dục-đào tạo đã gia tăng về

quy mô, mạng lưới các cấp học được đầu tư phát triển đồng bộ, bước đầu đạt kết

quả thiết thực trong công tác quy hoạch hệ thống giáo dục phổ thông, dạy nghề và

phát triển hạ tầng kỹ thuật các trường cao đẳng, đại học trên địa bàn Thành phố. Về

y tế, chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Hệ thống y tế ngày càng phát triển, đảm bảo

chăm sóc sức khỏe cho nhân dân Thành phố và các tỉnh. Với sự phát triển mạnh hệ

thống y tế tư nhân góp phần giảm áp lực tại các bệnh viện công. Cơ sở vật chất

không ngừng được đầu tư mở rộng, nâng cấp với nhiều thiết bị hiện đại góp phần

nâng chất khám chữa bệnh cho nhân dân. Các chính sách an sinh xã hội được quan

tâm thực hiện có hiệu quả, thực hiện chính sách đền ơn đáp nghĩa, nỗ lực thực hiện

chương trình giảm nghèo bền vững.

2.2.2.5 Chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng tri thức hóa

- Cơ cấu lao động theo trình độ chuyên môn kỹ thuật. Trong giai đoạn 2007-

2015, quy mô dân số tại TP.HCM tăng lên kéo theo sự tăng nguồn nhân lực trên địa

bàn Thành phố từ 3.900.132 người năm 2007 lên 4.243.578 người năm 2015. Số lao

động trên được cơ cấu theo Bảng 2.5 dưới đây.

Bảng 2.6 Cơ cấu trình độ chuyên môn kỹ thuật của lực lượng lao động ở

(%)

TP.HCM, giai đoạn 2007-2015

Trung bình

2007 3.900.132

2009 3.928.822

2011 4.000.900

2012 4.086.400

2013 4.122.300

2014 4.190.525

2015 4.243.578

41,30

40,20

38,52

35,70

33,46

30,07

27,67

35,27

25,21 12,87

24,90 13,10

23,68 13,44

25,69 13,89

24,49 16,21

25,05 17,38

25,59 17,74

24,94 14,94

Tổng lao động (người) Lao động chưa qua đào tạo Sơ cấp nghề Công nhân kỹ thuật lành nghề Trung cấp (CN-CĐN) Cao đẳng (CN-CĐN) Đại học trở lên

3,32 3,02 14,55

3,52 3,21 15,07

3,82 3,54 17,00

4,13 3,69 16,90

4,21 3,83 17,80

4,46 4,13 18,91

4,81 4,38 19,81

4,04 3,68 17,13

Nguồn: Trung tâm dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin lao động TPHCM

Bảng 2.6 cho thấy lực lượng chưa qua đào tạo luôn chiếm tỷ trọng cao nhất

trong giai đoạn nghiên cứu (trung bình 35,27%) và có xu hướng giảm dần. Nếu như

năm 2007 chiếm tỷ trọng 41,30% trong tổng số lao động thì đến năm 2015 chiếm tỷ

trọng 35,27%, điều này chứng tỏ lực lượng lao động chưa qua đào tạo tại Thành phố

giảm theo thời gian. Lực lượng lao động có trình độ sơ cấp nghề cũng chiếm tỉ trọng

khá cao, sau lao động chưa qua đào tạo (trung bình 24,94%), số lao động ở trình độ

này cũng có xu hướng giảm. Lao động ở trình độ công nhân kỹ thuật lành nghề, trung

cấp và cao đẳng chiếm tỷ trọng 26,93% và có xu hướng tăng dần. Đáng lưu ý là lực

lượng lao động có trình độ từ đại học trở lên chiếm tỷ trọng khá cao trong cơ cấu lao

động (trung bình ở mức 17,13%) và có xu hướng tăng theo thời gian. Nếu như năm

2007 chiếm tỷ trọng 14,55% thì đến năm 2015 tăng lên 19,81%. Như vậy, qua bảng

cơ cấu trình độ chuyên môn kỹ thuật của lực lượng lao động ở TP.HCM trong giai

đoạn 2007-2015, ta thấy lực lượng lao động chưa qua đào tạo và sơ cấp nghề có tỷ

trọng cao nhất trong lực lượng lao động, nhưng có xu hướng giảm theo thời gian và

lực lượng lao động có trình độ nói chung tăng lên qua các năm, điều này cho thấy tại

TP.HCM trình độ chuyên môn kỹ thuật của lực lượng lao động ngày càng được nâng

cao đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức ở TP.HCM.

- Lao động và cơ cấu lao động phân theo ngành nghề giai đoạn 2007-2015

Bảng 2.7 Lao động và cơ cấu lao động theo ngành, giai đoạn 2007-2015 (Người)

2007 2.676.420 145.282

2009 3.676.206 101.759

2010 3.696.387 101.200

2011 3.828.240 96.232

2012 4.029.187 93.074

2013 4.191.767 88.862

2015 4.343.578 87.306

5,4

2.74

2,31

2,12

2,51

2.8

2,01 1.226.932 1.599.957 1.609.316 1.613.875 1.763.575 1.839.267 1.906.831

Tổng số Nông, lâm, thủy sản Cơ cấu (%) C. nghiệp, xây dựng Cơ cấu (%)

43,8

43.5

43.54

43.66

43.77

43,88

43,90

Dịch vụ Cơ cấu (%)

1.304.206 1.974.490 1.985.862 1.989.586 2.172.537 2.263.638 2.349.441 54,09

53,72

53,92

54,00

53.83

50,7

53.7

Nguồn: TT dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin lao động TPHCM

Bảng 2.7 cho thấy cơ cấu lao động của Thành phố dịch chuyển theo hướng

giảm lao động trong nông nghiệp (cơ cấu trong năm 2007 là 5,4% đến 2015 là 2,1%);

Cơ cấu lao động trong ngành công nghiệp-xây dựng tăng không đáng kể (từ 43,8%

năm 2007 lên 43,9% năm 2015) và cơ cấu lao động ngành dịch vụ tăng 3,39 điểm %

trong giai đoạn 2007-2015 (năm 2007: 50,7% và năm 2015 là 54,09%). Sự chuyển

dịch cơ cấu lao động như trên là phù hợp với yêu cầu CNH, HĐH gắn phát triển kinh

tế tri thức tại TP.HCM.

- Cơ cấu lao động một số ngành, giai đoạn 2007-2015

Bảng 2.8 Cơ cấu lao động một số ngành, giai đoạn 2007-2015 (%)

2007 53,93 11,37 13,47 5,10 2,38 1,75 2,14 1,17 2,56 2,82 6,62 100%

2008 2009 49,16 44,79 12,10 12,67 16,19 17,03 5,38 4,55 2,68 2,32 2,17 2,11 2,76 2,52 1,49 1,37 3,62 3,44 3,66 2,75 3,75 3,49 100% 100%

2010 42,78 13,27 17,47 5,40 2,78 2,33 2,57 1,63 3,87 4,18 3,72 100%

2011 42,03 12,11 17,81 6,04 2,80 2,15 3,01 1,77 4,21 3,91 4,16 100%

2012 41,50 11,12 18,18 6,19 3,15 2,18 3,23 1,76 4,49 4,20 4,00 100%

2013 40,77 10,46 18,83 6,19 2,95 2,29 3,49 1,73 4,52 4,31 4,46 100%

2015 40,20 11,10 18,90 6,00 3,20 2,43 3,84 1,82 4,92 4,42 3,17 100%

TB 41,43 11,78 16,99 6,61 3,88 2,18 2,95 1,59 4,95 3,69 3,95 100%

Công nghiệp chế biến Xây dựng Bán buôn, bán lẻ (Thương mại) Vận tải, kho bãi Dịch vụ lưu trú và ăn uống Thông tin, truyền thông Tài chính, ngân hàng Kinh doanh bất động sản Hoạt động c.môm, k.học-c.nghệ Hoạt động h.chính và d.vụ hỗ trợ Các ngành còn lại Tổng số

Nguồn: Niên giám Thống kê TPHCM

Bảng 2.8 cho thấy, trong các ngành kinh tế thì ngành công nghiệp chế biến và

ngành thương mại có lực lượng lao động đông nhất chiếm tỷ trọng trung bình 45,43%

và 16,99% trong cơ cấu lao động. Ngành chế biến, cơ cấu lao động có xu hướng giảm

trong giai đoạn nghiên cứu, nếu như năm 2007 là 53,93% thì năm 2008 là 49,16%;

năm 2009: 44,79%; năm 2010: 42,78%; năm 2011: 42,03%; năm 2012: 41,50%; năm

2013: 40,77%. Điều này chứng tỏ ngành công nghệ chế biến ngày càng được trang bị

công nghệ tiên tiến trong hoạt động sản xuất kinh doanh do đó làm giảm lực lượng

lao động trực tiếp sản xuất. Ngành Thương mại thì có xu hướng gia tăng lực lượng

lao động, cơ cấu từ 13,47% năm 2007 tăng lên 16,99% trong năm 2015. Điều này thể

hiện ngành này ngày càng được mở rộng để phục vụ nhân dân. Các ngành dịch vụ có

xu hướng gia tăng lực lượng lao động, như ngành dịch vụ lưu trú, ăn uống tăng cơ

cấu lao động từ 2,38% năm 2007 lên 3,88% năm 2015; ngành Tài chính ngân hàng,

hoạt động chuyên môn, khoa học công nghệ cũng có xu hướng tăng lực lượng lao

động. Như vậy, qua bảng 2.8 ta thấy cơ cấu lao động một số ngành có dịch chuyển

theo chiều hướng phục vụ CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức tại TP.HCM.

2.3 Đánh giá thực trạng thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở

TP.HCM

2.3.1. Những kết quả đạt được

- Phát triển khu công nghiệp, khu công nghệ cao

Tính đến 30/9/2015, 3 khu chế xuất và 13 khu công nghiệp thành phố Hồ Chí

Minh có 1.387 dự án đầu tư còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư đăng ký là 9,043 tỷ

USD, trong đó đầu tư nước ngoài 559 dự án, vốn đầu tư là 5,4 tỷ USD; đầu tư trong

nước 828 dự án, vốn đầu tư đăng ký 54.641 tỷ VNĐ (tương đương 3,65 tỷ USD); kim

ngạch xuất khẩu là 46 tỷ USD với các thị trường chủ yếu là Mỹ, Nhật Bản, châu Âu

và Đài Loan; sản phẩm xuất đi trên 50 quốc gia và vùng lãnh thổ đồng thời thu

hút 280.778 lao động.

Theo Quyết định 188/2004/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về qui hoạch

phát triển công nghiệp thành phố Hồ Chí Minh đến 2010 có tính đến 2020 xác định

quỹ đất khu chế xuất, khu công nghiệp tập trung là 7.000ha trong đó đã khai thác

4000 ha, diện tích đất còn lại là 3.000 ha. Định hướng phát triển khu chế xuất, khu

công nghiệp của thành phố Hồ Chí Minh chú trọng thu hút các nhà đầu tư vào các

lĩnh vực kỹ thuật cao, công nghệ tiên tiến – đặc biệt là các ngành cơ khí, điện-điện tử

và hóa chất.

Khu công nghệ cao TP.HCM được thành lập năm 2002, với tổng diện tích

913ha, tính đến những tháng đầu năm 2016 trong khu công nghệ cao thu hút 94 dự án

với tổng vốn đầu tư trên 4 tỉ USD. Các doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất, nghiên

cứu, đào tạo, cung ứng dịch vụ công nghệ cao đã góp phần quan trọng trong quá trình

CDCCKT theo chủ trương của Thành phố là gia tăng tỷ trọng công nghiệp công nghệ

cao, dịch vụ công nghệ cao, nâng dần hàm lượng khoa học-công nghệ thông qua các

sản phẩm công nghệ cao như: chipset (Intel), module cảm biến kỹ thuật số (DGS),

máy in (Jabil), thiệt bị đọc mã vạch (Datalogic), thẻ thông minh các loại (MK, VTC),

dược phẩm, thuốc chữa bệnh (Nanogen), động cơ bước cho đầu đọc DVD, máy ảnh

kỹ thuật số (Nidec Sankyo), dịch vụ bảo hành, bảo trì máy móc, thiết bị trong lĩnh

vực vi mạch bán dẫn (GES)…

- Khu Nông nghiệp công nghệ cao TP.HCM có diện tích 88,17 ha là nơi thu hút

và quy tụ các nguồn lực, năng lực công nghệ cao trong nông nghiệp, theo hướng nền

nông nghiệp đô thị, khu du lịch tri thức nông nghiệp, là nơi ươm tạo công nghệ mới,

ươm tạo doanh nghiệp công nghệ, thương mại hóa công nghệ, hỗ trợ kinh tế hộ, kinh

tế trang trại. Từng bước làm chủ tri thức, công nghệ mới trong các ngành chủ lực của

sản xuất nông nghiệp, là nơi nghiên cứu, ứng dụng các tri thức công nghệ đã làm chủ

vào thực tế tại Khu Nông nghiệp công nghệ cao; đồng thời khuếch tán công nghệ cao

tới các nông hộ, trang trại,… ở các tỉnh Nam Bộ.

Khu Nông nghiệp Công nghệ cao Tp. Hồ Chí Minh là nơi hỗ trợ cho ra đời

và đi vào hoạt động của các doanh nghiệp nông nghiệp có ý tưởng sáng tạo dựa

trên công nghệ cao, là nơi cung cấp các dịch vụ cho các đối tượng tham gia nghiên

cứu, sản xuất trong Khu Nông nghiệp công nghệ cao và tham gia đào tạo ngắn hạn

nguồn nhân lực, tổ chức hoạt động du lịch tri thức nông nghiệp.

- Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển

kinh tế tri thức tại TP.HCM đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng tại Thành phố.

Trong giai đoạn 2007-2015, Thành phố đã có tốc độ tăng trưởng kinh tế khá cao

so với cả nước.

Bảng 2.9 Tốc độ tăng trưởng kinh tế Thành phố giai đoạn 2007-2015

Năm

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Tốc độ(%)

12,6

10,7

8,6

11,6

10,3

9,2

9,3

9,6

9,8

341.172

378.317

413.655

463.295

510.785 557.571 609.280 667.712 733.148

SPXH giá so sánh (ngàn)

Nguồn: Niên giám thống kê TPHCM (2010&2014).

Tốc độ tăng trưởng kinh tế Thành phố thể hiện qua biểu đồ:

Biểu đồ 2.3 Tăng trưởng kinh tế TPHCM

Nguồn: Theo số liệu Cục thống kê Thành phố.

Bảng 2.9 cho thấy tổng sản phẩm GDP của Thành phố năm 2007 theo giá so

sánh là 341.172 ngàn đồng, đến năm 2015 là 733.148 ngàn tăng 2,15 lần; tốc độ tăng

trưởng bình quân là 9,85%/năm, đây là tốc độ khá cao so với cả nước.

- Ứng dụng công nghệ thông tin có những bước phát triển vượt bậc

Thành phố luôn là địa phương đi đầu cả nước trong việc thực hiện chủ trương,

định hướng về xây dựng đồng bộ kết cấu hạ tầng CNTT, phát triển CNTT với các

công trình mang tính đột phá như: Chương trình phát triển CNTT 2011-2015,

Chương trình phát triển công nghiệp vi mạch giai đoạn 2013-2020; triển khai thực

hiện dự án Công viên phần mềm Quang Trung 2 và Chuỗi Công viên phần mềm như

một công viên phần mềm trọng điểm quốc gia; Chương trình ứng dụng CNTT trong

quản lý và hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp…

- Số lượng đầu tư trong và ngoài nước ngày càng tăng. Chỉ tính trong giai đoạn

2011-2015, tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt 1,18 triệu tỉ đồng, chiếm 31% GDP.

Trong đó, ngân sách Thành phố cho đầu tư phát triển 98.724 tỷ đồng (chiếm 7,6%

tổng vốn đầu tư toàn xã hội).

Trong 5 năm gần đây, có 2.259 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài được cấp mới

giấy chứng nhận đăng ký đầu tư với tổng vốn đầu tư đạt 10,2 tỷ USD; có 669 dự án

điều chỉnh vốn đầu tư là 3,26 tỷ USD. Tính chung tổng vốn đầu tư cấp mới kể cả tăng

vốn là 13,5 tỷ USD. Hiện có 5.531 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài còn hiệu lực với

tổng vốn đầu tư là 39,6 tỷ USD.

- Chất lượng nguồn nhân lực ngày càng cao. TP Hồ Chí Minh là đô thị có

nguồn nhân lực lớn nhất nước, với khoảng 4,7 triệu người trong độ tuổi lao động,

tổng số người có việc làm hiện vào khoảng 3,2 triệu người. Ðội ngũ cán bộ khoa

học - kỹ thuật có trình độ chuyên môn cao trên địa bàn chiếm tới 30% so với cả

nước. Số lao động đã qua đào tạo tăng từ 40% năm 2005 lên 55%. Thuận lợi lớn

nhất của TP Hồ Chí Minh là có một hệ thống giáo dục - đào tạo khá đồng bộ từ

mầm non đến đại học và dạy nghề.

Ðặc biệt, TP Hồ Chí Minh có tới 72 trường đại học, cao đẳng (chưa kể các

trường thuộc khối công an, quốc phòng, phân hiệu trường), mỗi năm có thể tuyển

hơn 116 nghìn sinh viên; 370 cơ sở dạy nghề, hằng năm có thể thu nhận hơn 30

nghìn học viên trung cấp, cao đẳng nghề và khoảng 320 nghìn học sinh sơ cấp nghề

và dạy nghề thường xuyên (không chính quy). Ngoài ra, ở đây còn có 84 trường

trung cấp chuyên nghiệp với tổng số học sinh lên đến hơn 83 nghìn 500 em.

2.3.2 Những hạn chế, bấp cập trong quá trình thực hiện CNH, HĐH gắn với

phát triển KTTT ở TP.HCM thời gian qua và nguyên nhân

2.3.2.1 Những hạn chế và bất cập

- Tốc độ CDCCKT còn chậm và thiếu đồng bộ, nhất là chuyển dịch cơ cấu nội

bộ ngành kinh tế còn chậm, tỷ trọng các ngành công nghiệp và dịch vụ có giá trị cao

thấp, công nghiệp còn nặng tính chất gia công, chậm đầu tư công nghiệp hỗ trợ và

dịch vụ vận tải.

Ngành công nghiệp, xây dựng CDCCKT chưa có chuyển biến rõ trong kỳ

nghiên cứu. Công nghiệp điện-điện tử-tin học và các ngành công nghiệp có hàm

lượng kỹ thuật công nghệ cao phát triển còn chậm. Do còn phụ thuộc vào nguyên liệu

nhập khẩu, công nghiệp phụ trợ còn nhỏ bé, chưa định hướng quy hoạch. Công

nghiệp ngoài quốc doanh chiếm tỷ trọng chưa cao, chưa khai thác hết tiềm năng, quy

mô công nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Nông nghiệp, nhìn chung kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn còn nhiều

yếu, chưa tạo động lực đẩy mạnh CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn. Sản xuất nông

nghiệp còn ở dạng quy mô nhỏ, chưa tạo được lượng sản phẩm nông sản hàng hóa

lớn.

Dịch vụ du lịch là mũi nhọn của Thành phố, tuy nhiên vẫn chưa phát huy được

tiềm năng, vẫn còn tình trạng yếu kém về phương thức hoạt động.

- Hạn chế, yếu kém trong hoạt động khoa học - công nghệ

. Trình độ kỹ thuật, trang bị công nghệ tiên tiến còn bất cập.

Một thực tế là trong quá trình toàn cầu hóa, khi các nước phát triển dựa vào

nền kinh tế tri thức thì các lĩnh vực sản xuất gây ô nhiễm cao, phát thải lớn có xu

hướng chuyển dần sang các nước đang phát triển. Báo cáo (năm 2015) của Bộ KH-

CN cho biết, 80-90% công nghệ nước ta sử dụng là công nghệ ngoại nhập, 76%

máy móc dây chuyền công nghệ nhập thuộc thế hệ những năm 1960-1970, 75% số

thiết bị đã hết khấu hao, và 50% là đồ tân trang. Tính chung cho các doanh nghiệp,

mức độ thiết bị hiện đại chỉ có 10%, mức trung bình 38%, lạc hậu và rất lạc hậu

chiếm 52%. Đặc biệt ở nhóm sản xuất nhỏ, thiết bị lạc hậu và rất lạc hậu chiếm đến

70%.

Nhìn chung trình độ công nghệ tiên tiến ở Thành phố đạt được ở mức khá

khiêm tốn, như năm 2012, TS. Đinh Sơn Hùng – phó Viện Nghiên cứu phát triển TP

– công bố trong một buổi họp của UBND TP: “Tuy là trung tâm kinh tế của cả nước

nhưng trình độ công nghệ tiên tiến ở Thành phố chỉ có 1%, còn lại là công nghệ lạc hậu và trung bình”8. Đến nay, mức trang bị công nghệ tiên tiến ở Thành có khá hơn

nhưng vẫn phải phát triển cao hơn nữa để xứng đáng với trung tâm kinh tế của cả

nước.

. KH-CN chưa thực sự trở thành động lực thúc đẩy phát triển KT-VH-XH thành

phố.

. Cơ chế quản lý KH-CN có đổi mới nhưng chưa theo kịp với các đòi hỏi của cơ

8 Nguồn: Báo Tuổi Trẻ Online

chế thị trường định hướng và chính sách đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao chưa

thật sự gắn với định hướng phát triển KH-CN; thị trường KH-CN đã hình thành

nhưng phát triển còn chậm.

. Đầu tư cho nghiên cứu KH-CN còn dàn trải, chưa tập trung giải quyết những

vấn đề lớn, chưa kịp thời đáp ứng nhu cầu bức xúc của thành phố.

. Mối liên hệ giữa nhà khoa học - nhà quản lý - doanh nghiệp; giữa các viện

nghiên cứu, các trường đại học, với doanh nghiệp, các khu công nghiệp, khu công

nghệ cao chưa thật sự chặt chẽ; kết quả ứng dụng các công trình nghiên cứu khoa học

và công nghệ vào sản xuất và đời sống được thương mại hóa còn hạn chế.

. Quá trình đổi mới công nghệ trong các doanh nghiệp còn rất chậm; trình độ

công nghệ của nhiều ngành, lĩnh vực và nhiều doanh nghiệp còn lạc hậu.

- Các lĩnh vực công nghệ và dịch vụ tri thức còn ít. Chưa tạo ra được các sản

phẩm công nghệ cao. Các ngành công nghệ thông tin-truyền thông, công nghệ năng

lượng, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới sử dụng công nghệ tiên tiến để tạo

ra sản phẩm chứa hàm lượng tri thức cao phục vụ cho nhu cầu sản xuất và tiêu dùng.

Tuy nhiên, những sản phẩm này còn rất ít hoặc ở dạng tiềm năng. Vì vậy, Thành phố

cần nổ lực hơn nữa để phát triển những sản phẩm được trang bị công nghệ tiên tiến,

hiện đại.

- Nguồn nhân lực còn thiếu và yếu. Mặc dù Thành phố là nơi tập trung nguồn

nhân lực nhiều so với cả nước, tuy nhiên chất lượng lao động chưa phù hợp yêu cầu

phát triển kinh tế và hội nhập. Nhu cầu cần là người làm được việc - người có kỹ

năng, ngoại ngữ và tác phong công nghiệp. Theo dự báo từ nay đến năm 2020, mỗi

năm TP.HCM cần khoảng 270.000 việc làm, trong đó lao động có trình độ đại học,

cao đẳng chiếm 28%, trung cấp chiếm 35%, sơ cấp nghề 20%. Nhu cầu việc làm tập

trung phát triển 4 ngành công nghiệp chủ lực là: Công nghệ thông tin điện tử, cơ khí

hóa chất, chế biến thực phẩm và công nghệ dệt may. Việc làm sẽ tuyển dụng theo

xu hướng nguồn nhân lực chất lượng cao, lao động phổ thông sẽ giảm dần. Với dự

báo này, Thành phố khó đáp ứng được nguồn lao động chất lượng cao.

2.3.2.2 Nguyên nhân của những hạn chế trên

Nguyên nhân khách quan. Tình hình kinh tế, chính trị thế giới bất ổn, những

khủng hoảng về kinh tế thế giới làm giá nguyên liệu tăng, giá vàng tăng giảm thất

thường dẫn đến tình trạng lạm phát trong nước, chỉ số giá cả gia tăng… Bên cạnh

đó, kỹ thuật và công nghệ là yếu tố ảnh hưởng ngày càng lớn đến giá thành và chất

lượng sản phẩm, nó tác động đến khả năng cạnh tranh sản phẩm. Do đó đòi hỏi các

doanh nghiệp phải quan tâm trang bị những công nghệ tiên tiến để ứng dụng tốt hơn

trong sản xuất kinh doanh.

Nguyên nhân chủ quan

+ Nhận thức của cán bộ và người dân chưa theo kịp yêu cầu thực hiện CNH,

HĐH gắn với phát triển KTTT

Một số người dân chưa nắm bắt kịp thông tin mới, nhất là ở những vùng nông

thôn ngoại thành, ngay cả những người dân sống ở nội thành nhiều người còn chưa

biết thế nào là “kinh tế tri thức”. Do vậy, trong hoạt động sản xuất kinh doanh họ

thường làm theo lối truyền thống, chưa tiếp cận công nghệ mới… nên kinh doanh

thường kém hiệu quả.

+ Tổ chức, thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT còn nhiều lúng

túng. Trong quá trình tổ chức thực hiện Chương trình hành động của Thành ủy về

phát triển kinh tế-xã hội theo hướng CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT của các

cấp, các ngành, doanh nghiệp thiếu đồng bộ, không chặt chẽ nên hiệu lực quản lý

chưa cao.

+ Tiềm lực KH-CN, đổi mới công nghệ chưa cao: Nhiều nơi chưa coi KH-CN

là giải pháp thúc đẩy hoạt động của ngành, địa phương và doanh nghiệp, do vậy,

chưa có sự quan tâm đúng đối với hoạt động này. Cơ chế quản lý các hoạt động

khoa học-công nghệ mặc dù đã được cải tiến nhưng nhìn chung vẫn còn nặng về

hành chính giấy tờ, chưa thích ứng với cơ chế thị trường nên chưa khuyến khích,

thu hút sự tham gia tích cực của các chuyên gia, nhà khoa học; cơ chế đặt hàng

trong khoa học cũng như tiếp nhận, ứng dụng kết quả nghiên cứu còn hạn chế. Sự

phối hợp giữa các sở, ban, ngành, quận/huyện trong quản lý hoạt động khoa học

công nghệ chưa thường xuyên và chặt chẽ.

+ Chưa phát huy tốt động lực đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế

tri thức. Thể hiện:

. Sự mất cân đối trong đầu tư phát triển, thời gian qua Thành phố phát triển

mạnh về kết cấu hạ tầng, quan tâm chưa đúng mức đến thúc đẩy mạnh mẽ hoạt

động sản xuất công nghiệp kỹ thuật cao. Cơ sở vật chất phục vụ nghiên cứu khoa

học đã được đẩy mạnh đầu tư, tuy nhiên nhìn chung vẫn còn thiếu và yếu, chưa đáp

ứng được nhu cầu phát triển nhất là trong những lĩnh vực công nghệ cao; cơ chế

quản lý, sử dụng hệ thống các phòng thí nghiệm còn khép kín, chưa liên thông, hiệu

quả thấp.

. Chất lượng nguồn nhân lực còn bất cập trước yêu cầu CNH, HĐH gắn với

phát triển kinh tế tri thức.

Số lượng và chất lượng nguồn nhân lực tại Thành phố có tăng nhưng nhìn

chung không đều và chưa đáp ứng yêu cầu phát triển Thành phố. Cơ cấu đội ngũ trí

thức cũng chưa đồng bộ; thu hút nguồn nhân lực của Thành phố còn mất cân đối.

Đội ngũ chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực khoa học công nghệ ưu tiên như:

công nghệ sinh học, công nghệ Nano, công nghệ vi mạch, tự động hóa… còn thiếu.

Việc dự báo nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao còn yếu, chưa có sự chủ động

trong việc chỉ đạo, điều phối giữa các cơ quan ban ngành cũng như khai thác hiệu

quả sự hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân nước ngoài, các nhà khoa học Việt kiều.

+ Doanh nghiệp chưa mạnh dạn đầu tư vay vốn để đầu tư sản xuất và đổi mới

công nghệ, nhất là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

+ Phát triển thị trường trong và ngoài nước còn khó khăn. Mặc dù cơ cấu mặt

hàng xuất khẩu của Thành phố đã thay đổi theo xu hướng nâng dần tỷ trọng sản

phẩm xuất khẩu có hàm lượng công nghệ cao, nâng cao giá trị gia tăng. Tuy nhiên,

chuyển dịch cơ cấu hàng xuất khẩu sang các sản phẩm chế tạo còn yếu, chưa tập

trung đầu tư xuất khẩu sản phẩm có lợi thế cạnh tranh và chủ động tham gia chuỗi

giá trị toàn cầu; chưa thực hiện một cách hoàn thiện được việc đa dạng hóa sản

phẩm và chú trọng phát triển thị trường xuất khẩu. Phát huy vai trò trung tâm kinh

tế vùng trọng điểm kinh tế phía Nam, TP.HCM cần tạo sự gắn kết về kinh tế các địa

phương trong vùng để phát triển thị trường trong vùng nói riêng và cả nước nói

chung.

Tóm tắt Chương 2

TP.HCM là địa phương có nhiều lợi thế về điều kiện tự nhiên cũng như kinh tế

xã hội, do đó có nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện CNH, HĐH gắn với phát

triển KTTT.

Giai đoạn 2007-2015, Thành phố thực hiện khá tốt CNH, HĐH gắn với phát

triển kinh tế tri thức, thể hiện qua việc (1) trang bị khoa học-công nghệ tiên tiến,

hiện đại cho các ngành kinh tế, như thực hiện các đề án đổi mới công nghệ nhằm hỗ

trợ doanh nghiệp trang bị công nghệ tiên tiến; duy trì chi ngân sách hàng năm cho

phát triển khoa học công nghệ; phát triển thị trường khoa học-công nghệ để thúc

đẩy phát triển và đầu tư công nghệ mới. (2) Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế theo

hướng tích cực: “Dịch vụ - Công nghiệp-xây dựng và Nông nghiệp”. (3) Phát triển

công nghệ thông tin (CNTT) - truyền thông ngày càng được phổ cập đến mọi tầng lớp

dân cư và phát triển theo chiều sâu, tăng hàm lượng tri thức, như sản xuất con chip

Việt Nam. Bên cạnh đó, dịch vụ viễn thông, Internet cũng phát triển trên toàn thành

phố, phục vụ đông đảo tầng lớp dân cư. (3) Phát triển và ứng dụng công nghệ tiên

tiến tại TP.HCM, như công nghệ sinh học; công nghệ vật liệu, công nghệ dược; công

nghệ năng lượng… (4) Chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng tri thức hóa: nguồn

lực lao động có sự chuyển dịch theo hướng CNH, HĐH, trong đó tỷ trọng lao động

có trình độ cao, như cao đẳng, đại học tăng dần và lao động chưa qua đào tạo, sơ cấp

nghề có xu hướng giảm trong giai đoạn nghiên cứu; cơ cấu lao động theo ngành kinh

tế cũng có xu hướng chuyển dịch theo hướng tích cực, trong đó cơ cấu lao động trong

ngành dịch vụ và công nghiệp có xu hướng tăng và cơ cấu lao động ngành nông

nghiệp giảm.

Bên cạnh những kết quả đạt được trong quá trình thực hiện CNH, HĐH gắn

với phát triển KTTT còn có những hạn chế, bất cập, như Tốc độ CDCCKT còn chậm

và thiếu đồng bộ, nhất là chuyển dịch cơ cấu nội bộ ngành kinh tế còn chậm, tỷ trọng

các ngành công nghiệp và dịch vụ có giá trị cao thấp; Trình độ kỹ thuật, trang bị công

nghệ tiên tiến còn bất cập, số doanh nghiệp trang bị công nghệ tiên tiến còn thấp, đầu

tư cho nghiên cứu KH-CN còn dàn trải; các lĩnh vực công nghệ và dịch vụ tri thức

còn ít; nguồn nhân lực còn thiếu và yếu.

Nguyên nhân những hạn chế trên, về mặt khách quan là do ảnh hưởng bởi

tình hình kinh tế, chính trị thế giới bất ổn đã ảnh hưởng đến thực hiện CNH, HĐH

gắn với phát triển KTTT ở nước ta nói chung và ở TP.HCM nói riêng. Nguyên

nhân về mặt chủ quan, do cơ chế quản lý các hoạt động KH-CN còn nặng về hành

chính, giấy tờ; đầu tư phát triển để thúc đẩy CNH, NĐH gắn phát triển KTTT chưa

tương xứng và dự báo nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao còn yếu, đồng thời

thiếu chính sách thích hợp để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. Còn nhiều

doanh nghiệp chưa mạnh dạn đầu tư đổi mới công nghệ.

Chương 3

PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP CHỦ YẾU THỰC HIỆN CNH,

HĐH GẮN VỚI PHÁT TRIỂN KTTT TẠI TP.HCM

3.1 Dự báo và phương hướng thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT TP.HCM đến năm 2025

3.1.1 Dự báo tình hình thế giới và trong nước có ảnh hưởng đến việc thực

hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở TP.HCM

Quá trình toàn cầu hóa và tiến bộ khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ

thông tin phát triển mạnh mẽ, thúc đẩy sự phát triển nhảy vọt trên nhiều lĩnh vực,

tạo cả thời cơ lẫn thách thức với mọi quốc gia. Trước hết là các nước công nghiệp

phát triển thoát ra khỏi nền kinh tế công nghiệp để bước vào nền KTTT – một nền

kinh tế dựa vào phát triển tiềm năng chưa từng thấy của con người.

Nước ta tiếp tục hội nhập quốc tế sâu rộng hơn, trong đó hội nhập kinh tế là

trung tâm, đặc biệt là quá trình thực hiện các cam kết trong cộng đồng ASEAN, tổ

chức Thương mại Thế giới (WTO), Hiệp định Thương mại tự do (FTA) với các

nước và Hiệp định xuyên Thái Bình Dương (TPP). Tình hình thế giới và trong nước

sẽ có những thuận lợi, thời cơ và nhiều khó khăn, thách thức, đặt ra nhiều vấn đề

mới, yêu cầu mới cho sự phát triển và hội nhập sâu hơn của Thành phố cũng như

tiến trình thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT tại Thành phố. Vì vậy,

Đảng bộ, chính quyền Thành phố đề ra mục tiêu, nhiệm vụ và phương hướng để

thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT trong tình hình mới.

3.1.2 Mục tiêu, nhiệm vụ CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở TP.HCM

đến 2025

3.1.2.1 Mục tiêu phát triển. Quyết định số 2631/QĐ-TTg ngày 31/12/2013 của

Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế-xã hội

TP.HCM đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025 với mục tiêu tổng quát như sau:

“Xây dựng thành phố Hồ Chí Minh văn minh, hiện đại với vai trò đô thị đặc biệt, đi

đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đóng góp ngày càng lớn đối với

khu vực và cả nước; từng bước trở thành trung tâm lớn về kinh tế, tài chính, thương

mại, khoa học - công nghệ của đất nước và khu vực Đông Nam Á; góp phần tích

cực sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Phát

triển thành phố Hồ Chí Minh thành trung tâm văn hóa, thể thao, trung tâm đào tạo

nguồn nhân lực chất lượng cao cho Vùng và cả nước; đảm bảo tốc độ tăng trưởng

kinh tế theo hướng bền vững, phát triển kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường, bảo

đảm quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn”.

Quán triệt quyết định trên, Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố lần X nhiệm

kỳ 2016-2020 đã đề ra chủ trương: “Phát triển kinh tế nhanh, bền vững, đổi mới

mạnh mẽ mô hình tăng trưởng theo hướng phát triển kinh tế tri thức và tăng trưởng

xanh, nâng cao chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh; khoa học-công nghệ,

tri thức, nguồn nhân lực chất lượng cao và thông tin phải là động lực, yếu tố đầu

vào, tạo ra giá trị gia tăng của hàng hóa, dịch vụ… Phát triển nhanh dịch vụ, nhất là

các ngành có hàm lượng tri thức, giá trị gia tăng cao, các ngành công nghiệp công

nghệ cao và nông nghiệp công nghệ cao”.

3.1.2.2 Nhiệm vụ chủ yếu trong thời gian tới:

+ Phát triển kinh tế nhanh, bền vững, đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng

theo hướng phát triển kinh tế tri thức và tăng trưởng xanh; khoa học - công nghệ, trí

thức, nguồn nhân lực chất lượng cao và thông tin phải là động lực, yếu tố đầu vào,

tạo ra giá trị gia tăng của hàng hóa, dịch vụ.

+ Hoàn thiện chính sách thu hút nguồn lực xã hội, đặc biệt là nguồn lực tài

chính doanh nghiệp, đầu tư phát triển khoa học-công nghệ. Có cơ chế khả thi phát

huy các cơ quan nghiên cứu trên địa bàn thành phố; tạo điều kiện thúc đẩy các dịch

vụ khoa học-công nghệ phát triển mạnh mẽ; bổ sung chính sách hỗ trợ để doanh

nghiệp trở thành chủ thể chính của thị trường khoa học-công nghệ, tích cực đầu tư

cho hoạt động nghiên cứu phát triển và đổi mới sáng tạo để đổi mới công nghệ, phát

triển phần mềm; chú trọng bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trong chuyển giao công

nghệ, tạo bước phát triển của thị trường khoa học - công nghệ.

+ Phát triển Thành phố thành trung tâm công nghệ cao, trung tâm giáo dục-

đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, trung tâm y tế chuyên sâu của cả nước.

+ Về tái cơ cấu các ngành kinh tế: (1) Cơ cấu lại sản xuất công nghiệp theo

hướng tăng hàm lượng khoa học - công nghệ và tỷ trọng giá trị nội địa. Tiếp tục tập

trung phát triển bốn ngành công nghiệp có hàm lượng khoa học - công nghệ và giá

trị gia tăng cao như cơ khí, điện tử - công nghệ thông tin, hóa dược - cao-su, chế

biến tinh lương thực, thực phẩm. Xây dựng các "cụm liên kết sản xuất", tạo điều

kiện phát triển công nghiệp hỗ trợ; (2) Phát triển nông nghiệp đô thị hiện đại, hiệu

quả, bền vững theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ sinh học, trung

tâm sản xuất giống cây trồng, giống vật nuôi của khu vực, bảo vệ môi trường; (3)

Tập trung nâng cao tỷ trọng các ngành dịch vụ: thương mại quốc tế; tài chính, ngân

hàng; dịch vụ cảng, kho bãi, hậu cần hàng hải và xuất, nhập khẩu; vận tải đa

phương thức; du lịch, chú trọng phát triển các ngành nghề kinh doanh văn hóa và

công nghiệp văn hóa nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu người dân; (4) Tiếp tục triển

khai có hiệu quả cơ cấu lại các lĩnh vực trọng tâm về đầu tư công, hệ thống tài chính

- ngân hàng và các doanh nghiệp nhà nước.

+ Cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, thu hút các dự án sử dụng công nghệ

cao, bảo vệ môi trường. Vừa bổ sung chính sách hỗ trợ, phát triển doanh nghiệp vừa

và nhỏ, vừa hỗ trợ tạo điều kiện thúc đẩy hình thành các tập đoàn kinh tế hoạt động

hiệu quả, tích cực; phát triển Thành phố thành trung tâm công nghệ cao, trung tâm

tài chính, thương mại, khoa học-công nghệ của khu vực với các vệ tinh cung cấp

sản phẩm hỗ trợ từ các tỉnh, thành phố trong Vùng.

3.1.2.3 Dự báo triển vọng CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT đến năm 2020,

tầm nhìn 2025

Về tăng trưởng kinh tế: Tốc độ tăng trưởng bình quân năm 2007-2015 đạt

9,6%. Phấn đấu đến năm 2020 tốc độ tăng trưởng bình quân từ 8 đến 8,5%. Đến

năm 2020 thu nhập bình quân đầu người khoảng 9.800 USD; năm 2025 khoảng

13.340 đến 14.285 USD.

Bảng 3.1 Dự báo cơ cấu GRDP theo ngành và tăng trưởng kinh tế,

Tốc độ tăng trưởng (%)

2015

2020

2025

2011-2015

2016-2020

5.538 59,4 39,6 0,99

GDP bình quân/người Dịch vụ Công nghiệp, xây dựng Nông nghiệp

9.800 58,16-60,07 39,19-41,07 0,74-0,78

13.340-14.285 58,29-61,10 38,29-41,05 0,61-0,66

9,6 11,2 7,4 5,8

8 - 8,5

giai đoạn 2015-2025

Nguồn: Báo cáo quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH TP.HCM đến 2020

Về cơ cấu kinh tế: Chuyển dịch cơ cấu theo hướng dịch vụ, công nghiệp-xây

dựng và nông nghiệp, trong đó tốc độ tăng trưởng của dịch vụ luôn nhanh hơn công

nghiệp và cơ cấu nông nghiệp giảm. Cụ thể, năm 2020: Cơ cấu dịch vụ từ 58,16%

đến 60,07% và năm 2025 từ 58,29% đến 61,10%; Cơ cấu công nghiệp-xây dựng,

năm 2020 từ 39,19% đến 41,78% và năm 2025 từ 38,29% đến 41,05%. Ngành nông

nghiệp, năm 2020 từ 0,7% đến 0,78% và năm 2025 từ 0,61% đến 0,66%.

Phát triển về dân số, lao động, việc làm. Quy mô dân số TP.HCM năm 2015

là 8,2 triệu người, dự kiến đến năm 2020 đạt 9,2 và năm 2025 đạt 10 triệu người. Về

lao động, việc làm: hàng năm, trung bình TP.HCM tạo ra 120.000 chỗ làm việc

mới, dự báo đến năm 2020, hàng năm sẽ tạo ra 125.000 chỗ làm mới và năm 2025

là 130.000.

Phát triển giáo dục-đào tạo. Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục-đào tạo gắn

với nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tạo chuyển hướng mạnh mẽ về chất lượng

và hiệu quả giáo dục-đào tạo trên địa bàn thành phố; xác định giáo dục-đào tạo là

động lực quan trọng để phát triển bền vững. Phấn đấu đến 2020, hệ thống giáo dục-

đào tạo thành phố được chuẩn hóa, hiện đại hóa, hội nhập với các nền giáo dục tiên

tiến trong khu vực và trên thế giới.

Kết cấu hạ tầng. Tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, các

công trình, đề án thực hiện các chương trình đột phá của thành phố nhằm giải quyết

cơ bản ùn tắt giao thông, ngập nước, ô nhiễm môi trường.

Về năng lực quản lý của bộ máy chính quyền, phấn đấu thành phố trong nhóm

5 địa phương dẫn đầu cả nước về xếp hạng chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính

công cấp tỉnh (PAPI), chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), chỉ số cải cách

hành chính (PAR-index).

3.1.3 Phương hướng thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở

TP.HCM đến 2025

3.1.3.1 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành theo hướng hiện đại

Một là, thúc đẩy CDCCKT theo hướng phát triển mạnh các ngành sử dụng lao

động có chuyên môn kỹ thuật chất lượng cao, có tiềm năng và lợi thế phát triển; chú

trọng CDCCKT trong từng ngành, lĩnh vực và chuyển dịch theo hướng gia tăng

hàm lượng công nghệ trong sản phẩm. Theo hướng này, TP.HCM có những ngành

như: Công nghiệp CNTT; tự động hóa; công nghệ sinh học; công nghệ vật liệu

mới… để từng bước đưa Thành phố trở thành trung tâm phát triển về khoa học-công

nghệ trong cả nước.

Công nghệ thông tin. Về công nghiệp phần mềm: Tập trung phát triển theo

hướng xuất khẩu và phục vụ nhu cầu trong nước. Về phần cứng: Sản xuất, lắp ráp

các loại máy tính, thiết bị CNTT và viễn thông, đặc biệt thúc đẩy phát triển ngành

CNTT theo hướng tăng hàm lượng tri thức, như ngành công nghệ vi mạch.

Công nghệ sinh học. Thúc đẩy ứng dụng tiến bộ công nghệ sinh học vào sản

xuất và đời sống, tập trung nghiên cứu công nghệ sinh học ứng dụng vào các ngành:

chế biến thực phẩm, bảo vệ môi trường, nông lâm nghiệp, ngành y. Phát triển công

nghệ bảo quản, chế biến nông sản thực phẩm, xử lý ô nhiễm môi trường, xử lý rác

thải. Ứng dụng công nghệ nuôi cấy tế bào động vật để sản xuất chế phẩm phục vụ

chẩn đoán, chữa bệnh…

Công nghệ tự động hóa, cơ điện tử. Nghiên cứu sản xuất sản phẩm cơ khí thế hệ

mới; lựa chọn nghiên cứu, ứng dụng làm chủ công nghệ và từng bước thiết kế, chế

tạo các thiết bị tự động hóa phục vụ sản xuất; chú trọng sản xuất các bộ phận, linh

kiện cung ứng cho các ngành công nghiệp kỹ thuật số; cải tiến và nâng cao trình độ tự

động hóa dây chuyền hiện có, tiếp cận công nghệ tự động hóa điều khiển hiện đại.

Công nghệ vật liệu mới. Nghiên cứu công nghệ vật liệu mới, vật liệu nano cho

các ngành điện, y dược, điện tử và vi mạch; Nghiên cứu chế tạo các vật liệu mới

thay thế các loại vật liệu truyền thống có nguồn gốc sản xuất từ tài nguyên đất, gỗ

hay các vật liệu tái sinh thay thế cho vật liệu kim loại hay ngói sử dụng trong xây

dựng và sản xuất hàng tiêu dùng.

Hai là, điều chỉnh cơ cấu kinh tế ngành theo hướng gia tăng các ngành thân

thiện với môi trường, sử dụng công nghệ mới, công nghệ sạch, đây cũng là nội dung

yêu cầu cơ bản của CNH gắn với phát triển kinh tế tri thức – là hướng đi CNH sinh

thái nhằm phát triển kinh tế bền vững. Phải coi trọng ứng dụng các công nghệ mới,

công nghệ sạch nhằm tạo ra những sản phẩm sạch, thân thiện với môi trường, như:

các sản phẩm năng lượng (năng lượng sinh học, xăng dầu sinh học, các năng lượng

tái tạo, tiết kiệm năng lượng…); các sản phẩm nông nghiệp; các sản phẩm tái chế…

Ba là, phát triển nhanh các ngành dịch vụ mà thành phố có lợi thế, đi đôi với

nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh, theo hướng đẩy mạnh xuất khẩu,

thương mại, du lịch, vận tải… nhằm nâng cao tỷ trọng trong GRDP làm cơ sở làm

cơ sở CDCCKT theo hướng dịch vụ-công nghiệp-nông nghiệp.

. Tài chính, ngân hàng, bảo hiểm. Xây dựng Thành phố trở thành trung tâm tài

chính, ngân hàng, bảo hiểm lớn của khu vực phía Nam và cả nước.

. Du lịch. Phát triển du lịch Thành phố nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, giải

trí của nhân dân, kiều bào, khách quốc tế.

3.1.3.2 Phát triển khoa học và công nghệ hiện đại

Thúc đẩy KH&CN phát triển mạnh mẽ để trở thành động lực chủ yếu thúc đẩy

phát triển kinh tế-văn hóa-xã hội gắn với phát triển KTTT. Đổi mới mạnh mẽ cơ

chế quản lý, chính sách tài chính để tạo bước phát triển đột phá cho khoa học-công

nghệ; thực hiện tốt chính sách đối với đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ.

Khuyến khích đầu tư xã hội, tăng đầu tư công để nâng chất lượng, hiệu quả các

chương trình khoa học công nghệ trọng điểm; quan tâm đào tạo đội ngũ chuyên gia

trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ trọng điểm, như cơ khí chế tạo, điện tử,

công nghệ thông tin, vi mạch, hóa dược, vật liệu mới, y sinh học, khoa học tính

toán, quản lý đô thị, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu; đồng thời

có cơ chế thích hợp để gắn kết trong sử dụng cơ sở nghiên cứu, thí nghiệm của các

cơ quan nghiên cứu, trường đại học và khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư

nghiên cứu phát triển, đổi mới công nghệ, hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện đổi mới

sáng tạo, ứng dụng khoa học-công nghệ để nâng cao năng suất lao động và năng lực

cạnh tranh; tăng cường hợp tác quốc tế, xây dựng mô hình hợp tác hiệu quả trong

nghiên cứu phát triển khoa học-công nghệ. Trên cơ sở định hướng trên, cần cụ thể

hóa phát triển một số ngành mũi nhọn như: Công nghiệp cơ khí chế tạo, tự động

hóa; Chương trình thiết kế, chế tạo thiết bị trong nước thay thế nhập khẩu về các

lĩnh vực: cơ khí, điện tử, hóa dược, nhựa-cao su; Chương trình robot công nghiệp;

ngành điện tử-công nghệ thông tin; Công nghệ nano và vật liệu mới… Áp dụng có

hiệu quả các thành tựu công nghệ bức xạ trong công-nông nghiệp, xử lý môi trường,

trong y tế, sinh học tạo giống cây trồng, chế tạo các chế phẩm sinh học.

3.1.3.3 Phát triển nguồn nhân lực, tạo nền tảng và động lực cho CNH, HĐH

gắn với phát triển KTTT. Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục-đào tạo gắn với nâng

cao chất lượng nguồn nhân lực và xây dựng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát

triển kinh tế-văn hóa-xã hội và hội nhập quốc tế. Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành

phố lần thứ X (năm 2015), đã đưa “Chương trình nâng cao chất lượng nguồn nhân

lực” là một trong 7 chương trình trọng điểm cho nhiệm kỳ 2016-2020. Đại hội

khẳng định: “Vừa nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chung vừa chú trọng xây

dựng nguồn nhân lực có chất lượng cao gắn với phát triển khoa học-công nghệ; tập

trung cho những ngành, lĩnh vực có hàm lượng công nghệ, giá trị gia tăng cao, có

vai trò quyết định, tạo bước đột phá trong phát triển kinh tế - văn hóa – xã hội thành phố”9.

3.1.3.4 Thúc đẩy phát triển và hoàn thiện khu công nghệ cao

Khu công nghệ cao là nơi biến các tri thức, các phát kiến khoa học mới thành

công nghệ và sản phẩm. Muốn phát triển công nghiệp, nông nghiệp với tốc độ cao

và bền vững, tiến dần đến nền kinh tế tri thức phải phát triển ngành công nghệ cao.

Thành phố là một trong những địa phương phát triển khu công nghệ cao sớm nhất

9 Đảng CSVN, Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM, 2015. Văn kiện đại hội.

trong cả nước. Trong đó, gồm có Công viên phần mềm Quang Trung; Khu công nghệ

cao – SHTP; Khu nông nghiệp Công nghệ cao; Viện Khoa học-công nghệ và Tính

toán,… Năm 2015, Thành phố đã cấp phép xây dựng khu công nghệ cao “Công viên

Khoa học Công nghệ”. Với lợi thế trên, Thành phố cần tiếp tục phát triển và hoàn

thiện hoạt động của các khu công nghệ cao để đưa CNH, HĐH gắn liền với phát

triển kinh tế tri thức.

3.2 Các giải pháp chủ yếu thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT

ở TP.HCM

3.2.1 Tăng cường dự báo, quản lý quá trình thực hiện CNH, HĐH gắn với

phát triển TKTTT

3.2.1.1 Nâng cao nhận thức của cán bộ, nhân dân về tầm quan trọng và nội

dung đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT

Nâng cao tầm quan trọng của thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT

để cho cán bộ và nhân dân Thành phố hiểu và nhận thức được nhằm xây dựng

TP.HCM trở thành thành phố công nghiệp hiện đại. Đây vừa là trách nhiệm của

Đảng bộ, Chính quyền Thành phố vừa có sự đồng thuận của các tầng lớp nhân dân.

Đồng thời, nâng cao lòng tự hào và xác định trách nhiệm trong việc phát huy những

thế mạnh, những tiềm năng và ưu điểm của Thành phố; đồng thời khắc phục yếu

kém, khuyết điểm, thách thức khó khăn để phấn đấu xây dựng thành phố thực sự

giàu mạnh, văn minh, xứng đáng với vị trí của Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm

kinh tế-xã hội lớn của cả nước.

Việc tổ chức tuyên truyền thông qua các hội nghị, hội thảo, các phương tiện

truyền thông, như: Đài truyền hình, đài phát thanh, các báo của thành phố, kể cả báo

điện tử, trang thông tin điện tử thành phố; cổng thông tin điện tử thành phố. Các tạp

chí Thông tin-truyền thông, cùng Website của các sở, ngành, quận/huyện, trường

học đại học, cao đẳng, trung học phổ thông… là rất cần thiết. Kết hợp với nhiều

kênh tuyên truyền phù hợp với trình độ nhận thức của từng đối tượng. Phát huy

chức năng, thế mạnh của cơ quan truyền thông thành phố, tạo nhiều đợt tuyên

truyền và ở mức độ thường xuyên, liên tục, kết hợp với các nội dung tuyên truyền

khác theo hướng dẫn của các cấp ủy đảng. Từ đó sẽ nâng cao nhận thức của người

dân và doanh nghiệp về quá trình CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức.

Bên cạnh đó, cũng cần nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền, các

ngành và toàn xã hội về phát triển nguồn nhân lực phục vụ cho CNH, HĐH gắn với

phát triển KTTT, vì cùng với khoa học-công nghệ, vốn và tài nguyên, thì vốn con

người là một trong những động lực quan trọng để thúc đẩy một đơn vị tổ chức, một

địa phương hay một quốc gia phát triển. Chú trọng phát triển nguồn nhân lực là việc

làm cấp thiết để theo kịp nền kinh tế tri thức.

Nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành và toàn xã hội về vai trò của CNH,

HĐH gắn với phát triển KTTT đối với tăng trưởng kinh tế, cải thiện đời sống nhân

dân, áp dụng khoa học-công nghệ tiên tiến, hiện đại trong sản xuất kinh doanh nhất

là ngành công nghệ thông tin như là công cụ để tiếp cận nền kinh tế tri thức, nhằm

hướng tới các ứng dụng lành mạnh, thiết thực, hiệu quả, góp phần hình thành xã hội

thông tin, bảo đảm các điều kiện để chuẩn bị cho việc quản lý xã hội theo mô hình

chính quyền điện tử.

3.2.1.2 Nâng cao chất lượng và coi trọng tính thiết thực của công tác định

hướng phát triển

Các cấp Chính quyền Thành phố cần gắn việc nhận thức quán triệt Nghị quyết

với tổ chức xây dựng chương trình hành động, kế hoạch triển khai thực hiện của

từng địa phương, từng đơn vị, của từng cộng đồng dân cư và của mỗi cán bộ đảng

viên, tạo chuyển biến mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực, trước hết là thực hiện thắng

lợi các mục tiêu, chỉ tiêu của Nghị quốc Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII và

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ X đã đề ra.

Cần phải hoạch định rõ ràng các quy hoạch, các chiến lược, chính sách về

CNH, HĐH, kinh tế tri thức phù hợp với thực tiễn của thành phố. Trong thực tế, khi

thay đổi chính sách hoặc đưa ra chính sách mới sẽ có những chính sách không được

người dân ủng hộ, thì các cấp chính quyền phải giải thích giúp người dân hiểu được

tầm quan trọng của các chính sách đó. Có làm như thế thì mới nâng cao được chất

lượng và thấy được tính thiết thực của công tác định hướng phát triển.

3.2.1.3 Nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý của chính quyền các cấp và phát

huy vai trò của hệ thống chính trị

Trong quá trình thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT, những vấn đề

về khoa học-công nghệ, kinh tế tri thức, việc hoạch định các chiến lược, công tác

quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội; việc tạo môi trường pháp lý ổn định

cho các hoạt động sản xuất kinh doanh; bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ… giữ vị trí vô

cùng quan trọng. Vì vậy, Chính phủ phải năng động, sáng tạo và phải có nhiều cách

nghĩ, cách làm mới; biết tập hợp, phát huy và nâng cao vai trò lãnh đạo, điều hành

của các ngành, các cấp, địa phương, đơn vị trong quá trình tổ chức thực hiện các

nhiệm vụ đề ra. Để thực hiện điều đó, chính quyền thành phố cần đẩy mạnh các giải

pháp sau:

Xây dựng chính quyền điện tử. Chương trình Chính phủ điện tử gắn với đổi

mới phương thức điều hành, hiện đại hóa nền hành chính, tăng cường ứng dụng

CNTT trong quản lý. Mở rộng giao dịch hành chính với các tổ chức, công dân, cung

cấp thông tin qua mạng, từng bước hình thành chính quyền điện tử. Từ đó góp phần

thúc sự nghiệp CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT tại TP.HCM.

Xây dựng đội ngũ cán bộ thành phố thực sự là công bộc của nhân dân. Thực

hiện tốt công tác cán bộ, chú trọng nâng cao năng lực cán bộ, xây dựng đội ngũ cán

bộ lãnh đạo, quản lý có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức, năng lực

tốt, gắn bó, hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân. Đề cao trách nhiệm cá nhân, đặc

biệt là người đứng đầu các cơ quan quản lý hành chính các cấp. Có biện pháp hữu

hiệu ngăn chặn và xử lý nghiêm các trường hợp cán bộ, công chức lợi dụng chức

vụ, quyền hạn nhũng nhiễu, gây phiền hà, bất bình trong nhân dân.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện xử lý nghiêm những cán

bộ, công chức lợi dụng chức vụ, quyền hạn, gây bất bình trong nhân dân; rà soát,

thay đổi những cán bộ công chức trì trệ hoặc có dư luận không tốt liên quan đến

tham nhũng. Thực hiện tốt chính sách khen thưởng cho cán bộ, công chức, viên

chức có thành tích xuất sắc; thực hiện chính sách trả lương cho công chức theo hiệu

quả công việc. Đào tạo, bồi dưỡng tính chuyên nghiệp, kỹ năng xử lý tình huống;

bố trí, sử dụng hiệu quả cán bộ.

Tăng cường tuyên truyền, giáo dục chủ trương chính sách của Đảng, pháp

luật của Nhà nước. Tuyên truyền, giáo dục chủ trương chính sách của Đảng, pháp

luật của Nhà nước trên các phương tiện khác nhau làm sao để cho người dân dễ

hiểu, dễ tiếp thu, dễ áp dụng trong công việc và sinh hoạt hàng ngày. Tăng cường

đối thoại với quần chúng nhân dân và doanh nghiệp tạo sự đoàn kết trong toàn

đảng, toàn dân. Tổ chức triển khai thực hiện và cụ thể hóa các quy định, chính sách

về phát triển kinh tế-xã hội của Nhà nước

Công khai, minh bạch hóa và tiến tới thực hiện mạnh mẽ cải cách hành chính.

Tiếp tục thực hiện và hoàn thiện chế độ một cửa ở các lĩnh vực thuộc thẩm quyền

của các cơ quan quản lý nhà nước theo hướng giao cho một cơ quan tiếp nhận và

giải quyết các thủ tục hành chính trên cơ sở quy chế, quy định về phối hợp giải

quyết. Tiếp tục rà soát, sửa đổi thủ tục, loại bỏ những giấy tờ không cần thiết,

những quy định, quy chế không còn phù hợp, rút ngắn thời gian giải quyết công

việc. Tiếp tục thực hiện chương trình tổng thể cải cách hành chính, trọng tâm là

nâng cao chất lượng cải cách, thực hiện nguyên tắc công khai, minh bạch, niêm yết

công khai quy chế, quy trình và các thủ tục hành chính rõ ràng, cụ thể tại công sở,

đặc biệt trong các lĩnh vực quy hoạch, đầu tư, đất đai, xây dựng cơ bản, thuế, hải

quan… Xây dựng, ban hành, triển khai kế hoạch thực hiện cải cách hành chính theo

Nghị quyết của Đảng bộ Thành phố đưa cải cách hành chính là một trong 7 chương

trình đột phá trong giai đoạn 2016-2020.

Chỉ số đo lường hiệu quả hành chính công cấp tỉnh (PAPI) của TP.HCM năm

2015 đạt ở mức 47/63 tỉnh/thành (Năm 2014 ở mức 20). Chỉ số này phản ánh sự

đánh giá thấp của người dân về hiệu quả khi tương tác với chính quyền, thể hiện

năng lực điều hành quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ công của TP đã giảm

đáng kế.

Chỉ số cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) giảm từ thứ 4 (năm 2014) xuống thứ 6 trong

năm 2015. Chỉ số cải cách hành chính (PAR-index) thứ 6 năm 2014. Do đó, Thành

phố cần có nhiều nỗ lực hơn nữa thực hiện hành chính công để phấn đấu đạt được

mức cao trong bảng xếp hạng.

3.2.2 Khai thác, phát triển và sử dụng các nguồn lực

3.2.2.1 Ưu tiên phát triển nguồn nhân lực

Chương trình nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là chương trình đột phá mà

Đảng bộ Thành phố đã đưa vào Nghị quyết Đại hội lần thứ X, nhiệm kỳ 2016-2020.

Mục tiêu của chương trình là: Xây dựng nhanh nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu

phát triển kinh tế-xã hội và hội nhập quốc tế, trong đó, tập trung nguồn lực cho

những ngành có hàm lượng công nghệ giá trị gia tăng cao.

Để cung cấp các nhà khoa học, kỹ sư, công nhân có trình độ chuyên môn kỹ

thuật để phục vụ CNH, HĐH cho thành phố, cần có các giải pháp sau đây:

- Nâng cao chất lượng giáo dục đại học, cao đẳng. Hoàn chỉnh quy hoạch

mạng lưới các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp. Khuyến khích các

trường xây dựng chương trình đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất theo định hướng tiên

tiến cấp khu vực Đông Nam Á, tiếp cận chuẩn đầu ra các chương trình đào tạo tiên

tiến của các nước như: Singapore, Thái Lan, Malaysia, Hàn Quốc, Nhật Bản.

Chuyển trọng tâm của giáo dục từ hình thức trang bị kiến thức sang bồi dưỡng

rèn luyện phương pháp tư duy, phương pháp giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo,

khả năng tự đào tạo. Theo hướng này, sinh viên sau khi ra trường có kỹ năng giải

quyết vấn đề mới nảy sinh một cách nhanh nhạy, sáng tạo trong công việc, luôn

nghiên cứu áp dụng công nghệ mới, tiên tiến… trách nhiệm này thuộc về các trường

đại học, làm sao đào tạo sinh viên là “học cách làm”. Đối với công nhân lành nghề,

cần có sự phối hợp giữa các doanh nghiệp và cơ sở đào tạo để công nhân có thể

tham gia nâng cao kỹ năng nghề nghiệp.

Nâng cao chất lượng đào tạo nghề. Xây dựng hệ thống thông tin nhu cầu nhân

lực các cấp trình độ, ngành nghề. Tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển dạy nghề

thành phố. Thực hiện đẩy mạnh công tác xã hội hóa dạy nghề nhằm huy động mọi

nguồn lực của xã hội. Cần tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, các ngành về phát

triển nhân lực trên địa bàn Thành phố. Xây dựng mối liên hệ giữa các doanh nghiệp,

cơ quan, đơn vị sử dụng lao động với các cơ sở đào tạo, phát triển nhân lực (giữa

các đơn vị hành chính, sự nghiệp với Sở Nội vụ, Trung tâm phát triển nguồn nhân

lực chất lượng cao, giữa doanh nghiệp với các trường đại học, cao đẳng, trung học

chuyên nghiệp, cơ sở dạy nghề….) để tìm sự thống nhất giữa cung và cầu lao động.

Thực hiện chương trình đào tạo đội ngũ doanh nhân. Xây dựng đội ngũ doanh

nhân có chất lượng cao gắn với phát triển khoa học công nghệ, chú trọng nâng cao

kỹ năng nghiên cứu, phân tích, tìm kiếm thông tin và thâm nhập thị trường.

- Đổi mới quả lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực. Từng cơ quan, đơn

vị, doanh nghiệp cần quan tâm dự báo nhu cầu và xây dựng kế hoạch phát triển

nguồn nhân lực ngắn cũng như dài hạn. Trên cơ sở cầu lao động cụ thể, Thành phố

phối hợp cùng cơ quan quản lý ngành thực hiện điều chỉnh quy hoạch mạng lưới cơ

sở đào tạo, số lượng đào tạo phù hợp từng chuyên ngành. Nâng cao năng lực quản

lý của cơ quan phát triển nguồn nhân lực: Sở Nội vụ, Sở LĐ-TB&XH, Sở GD&ĐT,

Trung tâm dự báo nhu cầu nhân lực… Mỗi đơn vị cần phải xây dựng kế hoạch phát

triển nhân lực trong từng giai đoạn; thực hiện tuyển dụng công khai, minh bạch; có

kế hoạch thu hút, đào tạo, bồi dưỡng nhân lực; đổi mới phương pháp đánh giá năng

lực công tác và chế độ khen thưởng-kỷ luật; đổi mới phương pháp quản lý nhân lực

theo hướng hiện đại, hiệu quả.

- Chính sách đãi ngộ thu hút nhân tài. Thực hiện trả lương, phân phối thu

nhập theo năng lực và kết quả công tác; Có chính sách phụ cấp và đãi ngộ đặc biệt

cho nhân lực có trình độ cao, tạo điều kiện cho các tài năng nâng cao thu nhập bằng

trí tuệ và năng lực của mình; Nghiên cứu thực hiện cơ chế thuê, hợp tác, tư vấn đối

với chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực công nghệ cao phục vụ xây dựng và

phát triển khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin của Thành phố.

Đối với khu vực tư, Thành phố cải tiến khâu cấp phép lao động cho người

nước ngoài, người Việt định cư ở nước ngoài vào làm việc; ưu tiên thu hút nhân tài

cho khu công nghệ cao. Thành phố cũng cần có chính sách thỏa đáng để giữ nguồn

nhân lực này, như có chính sách ưu đãi về vật chất: trả lương thỏa đáng theo trình

độ của họ; Cần xây dựng cơ chế sử dụng người hợp lý để thu hút được nhiều nhân

tài phục vụ cho sự nghiệp CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức.

- Mở rộng quan hệ hợp tác giáo dục – đào tạo với nước ngoài. Khuyến khích

xã hội hóa, tạo cơ chế thông thoáng để hợp tác quốc tế trong đào tạo, bồi dưỡng,

mời gọi chuyên gia, doanh nhân nước ngoài đến trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm cho

các doanh nghiệp. Khai thác khả năng học tập, tiếp thu trình độ khoa học, kỹ thuật,

công nghệ tiên tiến của quốc tế bằng cách gửi sinh viên đi đào tạo đại học, sau đại

học; trao đổi học giả với các trường đại học có uy tín trên thế giới. Đẩy mạnh hợp

tác quốc tế trong lĩnh vực phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là đào tạo sau đại học

để triển khai các dự án trao đổi học thuật, tham gia hội thảo quốc tế, mời giáo sư

nước ngoài giảng dạy hoặc báo cáo khoa học; mở rộng các chương trình đào tạo

tiên tiến. Thực hiện liên kết đào tạo với các trường có uy tín ở nước ngoài. Hợp tác

hoặc khuyến khích mở trường đại học nước ngoài tại Thành phố.

3.2.2.2 Thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn đầu tư đẩy mạnh CNH,

HĐH gắn với phát triển KTTT

Để đáp ứng nhu cầu đầu tư phát triển của Thành phố trong thời gian tới, cần

có nhiều biện pháp huy động vốn. Vì vậy, huy động tổng hợp các nguồn vốn đầu tư

phát triển phải được xác định là một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu.

Đối với nguồn vốn đầu tư từ ngân sách tập trung. Đẩy mạnh cải cách hành

chính trong các lĩnh vực thu ngân sách, tạo điều kiện thuận lợi nâng cao chất lượng

phục vụ người nộp thuế. Triển khai thực hiện công tác hiện đại hóa công nghệ, áp

dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để nâng cao năng lực quản lý, điều hành ngân sách

phù hợp với tiến trình hội nhập quốc tế. Đảm bảo quản lý chặt chẽ, kiểm tra, kiểm

soát được hoạt động tài chính của các đối tượng để thu hồi đầy đủ, kịp thời các

khoản thu thuế, phí vào ngân sách.

Đối với nguồn vốn tín dụng đầu tư. Ngân hàng cần cải tiến thủ tục để tạo điều

kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp vay vốn, như: nới rộng điều kiện thế chấp, áp

dụng mức lãi suất ưu đãi cho những khoản vay dài hạn để đầu tư phát triển công

nghiệp, triển khai và đẩy mạnh cho vay theo hình thức bảo lãnh tín dụng đối với

doanh nghiệp vừa và nhỏ. Nguồn vốn này tùy thuộc vào khả năng phát triển sản

xuất. Vốn tín dụng đầu tư dài hạn, vốn tín dụng từ quỹ hỗ trợ đầu tư quốc gia tập

trung cho một số đơn vị sản xuất kinh doanh theo đối tượng ưu tiên, nhất là các

doanh nghiệp Nhà nước hoạt động hiệu quả thuộc các ngành công nghiệp và sản

xuất hàng hóa xuất khẩu.

Nguồn vốn đầu tư từ nhân dân và doanh nghiệp. Khuyến khích các thành phần

kinh tế bỏ vốn đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, thu hút sự tham gia của các

thành phần kinh tế. Cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư trong việc tiếp cận với cơ

hội kinh doanh, đơn giản các thủ tục, quy định nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho

việc đăng ký kinh doanh, gia nhập thị trường, tiếp cận nguồn vốn và các quan hệ tài

chính, tín dụng nhằm phát huy cao nhất các nguồn lực để phát triển mạnh khu vực

kinh tế tư nhân góp phần vào tăng trưởng kinh tế thành phố.

Nguồn vốn đầu tư nước ngoài. Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thông

qua tuyên truyền quảng bá hình ảnh môi trường đầu tư thuận lợi ở thành phố. Điều

chỉnh, bổ sung, ban hành bổ sung các chính sách khuyến khích về đầu tư và kinh

doanh đổi mới công nghệ vào các lĩnh vực công nghệ cao, phát triển các sản phẩm

công nghiệp chủ lực; đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch và mở rộng thị

trường xuất khẩu. Công khai các quy trình thủ tục hành chính để đơn giản thủ tục

đầu tư, rút ngắn thời gian thẩm định, cấp phép đầu tư, tạo điều kiện thuận tiện và

thực hiện các thủ tục đơn giản, nhanh chóng cho các nhà đầu tư nước ngoài.

3.2.2.3 Hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và phát triển mạnh khoa học-công

nghệ

Đẩy mạnh phát triển khoa học-công nghệ, từng bước phát triển KTTT phục vụ

CNH, HĐH trong thời gian tới, Thành phố cần chú trọng các giải pháp sau:

- Gắn kết hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ với thực tiễn và nhu

cầu phát triển kinh tế-xã hội thành phố. Đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng khoa học

công nghệ vào phát triển sản phẩm công nghệ cao, chú trọng phát triển các hướng

công nghệ ưu tiên của thành phố; triển khai có hiệu quả các chương trình khoa học

và công nghệ hỗ trợ đổi mới công nghệ, tái cấu trúc doanh nghiệp theo hướng ứng

dụng công nghệ mới, công nghệ hiện đại nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và

tính cạnh tranh của các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố; tăng nhanh tỷ trọng

đóng góp của khoa học-công nghệ vào quá trình phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao

năng lực cạnh tranh của thành phố. Xác định danh mục các sản phẩm chủ yếu để đặt

hàng với các nhà khoa học, các cơ quan nghiên cứu; gắn kết nghiên cứu, đào tạo với

sản xuất-kinh doanh, chăm sóc sức khỏe, nâng cao chất lượng các đề án khoa học-

công nghệ có giá trị ứng dụng thực tiễn.

Phát triển thị trường khoa học - công nghệ gắn với thực thi quyền sở hữu trí

tuệ nhằm thúc đẩy thương mại hóa các sản phẩm nghiên cứu, khai thác sáng chế,

ứng dụng và phát triển công nghệ, khuyến khích sáng tạo khoa học - công nghệ.

Đưa vào khai thác hiệu quả Sàn giao dịch công nghệ thành phố nhằm thúc đẩy

chuyển giao công nghệ trong và ngoài nước đến doanh nghiệp; phát triển hạ tầng

thông tin và thống kê khoa học và công nghệ.

- Nâng cao năng lực quản lý, xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách thích

hợp để phát huy tiềm năng khoa học - công nghệ.

Đổi mới mạnh mẽ cơ chế quản lý, chính sách tài chính để tạo bước phát triển

đột phá cho khoa học - công nghệ; ưu tiên đầu tư cho khoa học - công nghệ so với

các lĩnh vực khác; xây dựng các nhiệm vụ khoa học - công nghệ trên cơ sở đặt

hàng, giao nhiệm vụ và đầu tư tập trung để tạo ra những công nghệ, thiết bị hoàn

chỉnh có thể chuyển giao và thương mại hóa.

Thể chế hóa các cơ chế, chính sách thu hút và sử dụng tri thức khoa học và

công nghệ trong và ngoài nước phục vụ phát triển kinh tế-xã hội thành phố; thực

hiện tốt các chính sách đối với đội ngũ cán bộ khoa học - công nghệ, nhất là các

chuyên gia giỏi; hình thành Quỹ hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực khoa học - công

nghệ để bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn.

Xây dựng Đề án thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm thúc đẩy đầu tư và phát triển

công nghệ cao; khai thác Quỹ đổi mới công nghệ Quốc gia đồng thời kết hợp với

Chương trình kích cầu thông qua đầu tư của thành phố nhằm thúc đẩy quá trình đổi

mới công nghệ, đầu tư ứng dụng công nghệ cao trong các doanh nghiệp; điều chỉnh,

bổ sung và hoàn thiện Quỹ phát triển công nghệ mới hỗ trợ doanh nghiệp khoa học

công nghệ; đẩy mạnh triển khai cơ chế đồng đầu tư để thực hiện các nhiệm vụ khoa

học và công nghệ nhằm gắn kết giữa doanh nghiệp với các viện - trường.

- Phát triển tiềm lực khoa học - công nghệ bảo đảm phát triển bền vững và hội

nhập thành công vào nền kinh tế thế giới.

Khuyến khích đầu tư xã hội, tăng đầu tư công; xây dựng cơ chế huy động

nguồn lực xã hội và doanh nghiệp, vai trò tiên phong tham gia của các doanh nghiệp

nhà nước để đầu tư nghiên cứu phát triển, đổi mới công nghệ; đẩy mạnh ứng dụng

khoa học - công nghệ nhằm nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh,

đồng thời nâng cao chất lượng hiệu quả các chương trình khoa học công nghệ trọng

điểm của thành phố. Đầu tư và khai thác hiệu quả các trung tâm ươm tạo doanh

nghiệp công nghệ tại các trường đại học, khu Công nghệ cao, Khu Nông nghiệp

Công nghệ cao, Trung tâm công nghệ sinh học, Công viên phần mềm Quang

Trung… nhằm thúc đẩy hình thành doanh nghiệp khoa học công nghệ.

Hỗ trợ trường đại học, viện nghiên cứu trên địa bàn thành phố đầu tư cơ sở vật

chất, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, đặt hàng

và giao nhiệm vụ cho các đơn vị này giải quyết các vấn đề bức xúc của thành phố

cũng như đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho thành phố. Quan tâm đội ngũ

chuyên gia trong các lĩnh vực khoa học - công nghệ trọng điểm như cơ khí chế tạo,

điện tử, công nghệ thông tin, vi mạch, hóa dược, vật liệu mới, y sinh học, khoa học

tính toán, quản lý đô thị, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Thúc

đẩy việc hình thành các nhóm nghiên cứu đủ mạnh để thực hiện các nhiệm vụ khoa

học và công nghệ trọng điểm nhằm giải quyết những vấn đề bức xúc trong công tác

quản lý và định hướng cho phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội của thành phố.

Tăng cường hợp tác quốc tế, xây dựng các mô hình hợp tác hiệu quả trong

nghiên cứu phát triển khoa học - công nghệ nhằm khai thác hiệu quả trong nghiên

cứu phát triển khoa học - công nghệ nhằm khai thác hiệu quả tri thức khoa học và

công nghệ quốc gia.

Xây dựng triển khai thực hiện đề án “Nâng cao năng lực ứng dụng CNTT

trong công tác quản lý, công tác giảng dạy và học tập tại các trường phổ thông”.

Phát huy vai trò của Liên hiệp các Hội Khoa học – Kỹ thuật trong việc tập hợp

lực lượng nghiên cứu, tư vấn, phản biện và giám định xã hội về khoa học và công

nghệ góp phần xây dựng các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Tăng

cường trách nhiệm của Sở Khoa học và Công nghệ trong công tác quản lý nhà nước

đối với các hoạt động nghiên cứu khoa học của thành phố; công tác thông tin và vai

trò kết nối giữa các nhà khoa học với các doanh nghiệp và xã hội.

3.2.2.4 Phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN), kinh doanh sản

phẩm mới, công nghệ mới

Doanh nghiệp vừa và nhỏ giữ vai trò to lớn trong phát triển kinh tế. Theo

thống kê của Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM, DNVVN chiếm khoảng 97% trong

tổng số doanh nghiệp, đóng góp 40% GDP, 30% tổng kim ngạch xuất khẩu, 15%

tổng thu ngân sách và giải quyết hơn 60% lao động.

Do vậy, TP.HCM cần khuyến khích các loại hình doanh nghiệp này phát triển,

nhất là các doanh nghiệp tham gia sản xuất một khâu nào đó trong kết cấu sản phẩm

công nghệ mới, phức tạp được các công ty xuyên quốc gia giao cho. Dựa vào thế

mạnh và hiện trạng phát triển kinh tế của Thành phố, các doanh nghiệp nên đầu tư

vào các ngành: du lịch, dịch vụ, ngành công nghiệp mũi nhọn, như: công nghiệp

điện-điện tử, công nghiệp công nghệ thông tin, công nghiệp cơ khí, công nghiệp chế

biến, công nghệ sinh học… Trong giai đoạn hiện nay, với các doanh nghiệp đã có

cần tăng cường đầu tư chiều sâu, đổi mới thiết bị công nghệ để tăng năng suất, hạ

giá thành sản phẩm và mở rộng thị phần cạnh tranh. Đối với các doanh nghiệp xây

dựng mới phải có quan điểm tiếp nhận công nghệ tiên tiến, đảm bảo yếu tố bảo vệ

môi trường, lấy hiệu quả kinh tế làm tiêu chuẩn cơ bản để định hướng phát triển, lựa

chọn các dự án đầu tư và công nghệ.

Để thúc đẩy DNVVN, Thành phố cần hỗ trợ nhiều hơn nữa, như thực hiện

chương trình hỗ trợ lãi vay cho doanh nghiệp theo Quyết định 33/QĐ-UB của Ủy

ban Nhân dân Thành phố, những dự án được ngân sách thành phố hỗ trợ toàn bộ lãi

vay cho doanh nghiệp khi đầu tư xây dựng mới, cải tạo mở rộng, đầu tư mua sắm

trang thiết bị hiện đại, kỹ thuật chuyên sâu.

3.2.2.5 Mở rộng thị trường để thu hút và phát huy các nguồn lực đẩy mạnh

CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT

- Đối với thị trường nước ngoài. Thị trường nước ngoài được mở rộng sẽ là cơ

hội để Thành phố xuất nhập khẩu hàng hóa, khoa học công nghệ, lao động… ngoài

các thị trường truyền thống trước đây như Campuchia, Myanmar, Lào và thị trường

có kim ngạch xuất khẩu cao như Mỹ, EU, Nhật, Hàn quốc, trong thời gian tới để

tăng kim ngạch xuất khẩu cần tìm hiểu nghiên cứu và có chiến lược tiếp cận các thị

trường mới, như Mexico, Cuba, Bangladesh,… Mở rộng thị trường trong khu vực

ASEAN, như thị trường Indonesia. Theo đánh giá đây là thị trường tiềm năng xuất

khẩu của các doanh nghiệp thành phố.

Để thu hút vốn đầu tư nước ngoài (vốn FDI, ODA…) thì cần có môi trường

đầu tư thuận lợi bằng những chính sách khuyến khích đầu tư với những ưu đãi, như:

(1) Cần tiếp tục đơn giản hóa thủ tục đăng ký đầu tư; (2) Phân định rõ về quản lý

nhà nước đối với hoạt động có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài giữa Bộ Kế hoạch –

Đầu tư với chính quyền cấp thành phố trực thuộc trung ương và Ban quản lý các

KCN, KCX; (3) Cần vận dụng hệ thống pháp luật về đầu tư một cách thống nhất,

minh bạch, khả thi; (4) Tăng cường công tác đào tạo và đào tạo lại đội ngũ quản lý

doanh nghiệp, công chức nhà nước, và công nhân kỹ thuật có trình độ chuyên môn

nghiệp vụ, phương pháp hoạt động kinh tế đối ngoại, trình độ ngoại ngữ và tay nghề

kỹ thuật cao đáp ứng nhu cầu thu hút và quản lý hoạt động đầu tư trực tiếp nước

ngoài.

- Đối với thị trường trong nước, TP.HCM là đô thị lớn trong nước, là trung

tâm kinh tế, văn hóa, khoa học - công nghệ. Đặc biệt có lợi thế để phát triển thị

trường hàng hóa so với các địa phương khác trong cả nước, bao gồm hệ thống cơ sở

hạ tầng kỹ thuật; mạng lưới giao thông, bưu chính viễn thông… hoàn chỉnh. Ngoài

ra, TP.HCM còn có lợi thế về vị trí địa lý là nằm giữa vùng Đông Nam bộ và vùng

đồng bằng song Cửu Long, là đầu mối trong việc phát triển thị trường hàng hóa của

hai vùng kinh tế lớn này. Với lợi thế ấy, TP.HCM cần hợp tác chặt chẽ giữa các

doanh nghiệp trên địa bàn để hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, cung cấp nguyên vật liệu….

Phát triển thị trường nội địa bằng cách đưa ra những sản phẩm tốt nhất về chất

lượng, kiểu dáng, mẫu mã đẹp. Mở rộng hệ thống phân phối nhằm nâng cao thị

trường nội địa thông qua quảng bá hình ảnh doanh nghiệp trên các phương tiện

thông tin đại chúng, các trang web ngành hoặc thành phố hỗ trợ các doanh nghiệp

tham gia Hội chợ, triển lãm…

Thành phố khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp thuê chuyên gia giỏi về kỹ

thuật, quản lý giúp doanh nghiệp chuyển giao công nghệ, đổi mới phương pháp

quản lý nhằm tăng năng suất, nâng cao chất lượng sản phẩm. Tăng cường hợp tác,

liên doanh với các tỉnh, thành phố khác để cùng nhau phát triển.

3.2.2.6 Mở rộng quan hệ đối ngoại

TP.HCM luôn chủ động củng cố và mở rộng quan hệ hợp tác đối ngoại với

nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ và tổ chức quốc tế phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế

- xã hội của TP; nâng cao năng lực thể chế triển khai công tác hội nhập quốc tế và

thực thi các Hiệp định quốc tế mà Việt Nam đã cam kết nhằm thu hút đầu tư; kêu

gọi các nguồn hỗ trợ phát triển chính thức, viện trợ phi chính phủ, xúc tiến thương

mại, du lịch, quảng bá hình ảnh thành phố cần được đẩy mạnh. Giải pháp cụ thể

thành phố cần thực hiện để thúc đẩy hoạt động kinh tế đối ngoại:

- Đẩy mạnh công tác thông tin về ngoại giao kinh tế. Xây dựng và hình thành

cơ chế phối hợp, trao đổi thông tin giữa các cơ quan, ban ngành làm công tác đối

ngoại và kinh tế đối ngoại với các cơ quan và cộng đồng doanh nghiệp trên địa bàn

thành phố. Hình thành cơ chế cung cấp thông tin cho các cơ quan đại diện Việt Nam

tại nước ngoài, cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam và các nước có quan hệ

với thành phố nhằm duy trì quan hệ và tranh thủ sự hỗ trợ của các cơ quan này

trong xúc tiến và triển khai chương trình hợp tác.

- Phát triển nguồn nhân lực phục vụ công tác ngoại giao kinh tế. Bổ sung và

tăng cường đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại và kinh tế đối ngoại tại các sở,

ngành, địa phương của thành phố. Phối hợp với Bộ Ngoại giao, các bộ, ngành,

Trung ương tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về công tác ngoại giao kinh tế và hội

nhập kinh tế quốc tế cho cán bộ thành phố.

- Đẩy mạnh quan hệ hợp tác với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Tham gia các diễn đàn kinh tế khu vực và quốc tế, các hiệp hội thành phố lớn trên

thế giới. Tổ chức đoàn đi công tác nước ngoài để xúc tiến quan hệ hợp tác, xúc tiến

thương mại, du lịch, hợp tác khoa học kỹ thuật, giáo dục đào tạo… Tranh thủ sự hỗ

trợ và phối hợp của các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài trong công tác

quảng bá hình ảnh thành phố, xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch và tư vấn, thẩm

tra năng lực của đối tác nước ngoài. Chủ động lập chương trình hợp tác với một số

quốc gia có tiềm năng hợp tác như Nhật Bản, Hàn Quốc, EU, Hoa Kỳ, Úc,

ASEAN…

3.2.2.7 Ứng phó và khắc phục hậu quả các sự cố môi trường

Tốc độ CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức tại TP.HCM trong

những năm tới sẽ diễn ra với nhịp độ cao và có thể có những hậu quả đối với môi

trường, vì phát triển sản xuất công nghiệp, phát triển du lịch, quá trình đô thị hóa…

Tình hình này tạo ra một áp lực lớn đối với vấn đề giao thông, rác thải, cung cấp

nước sạch, hệ thống thoát nước và các dịch vụ công cộng khác. Vì vậy, Thành phố

có thể cần những giải pháp cụ thể như sau:

- Đối với các khu công nghiệp và cơ sở công nghiệp: Tiếp tục và kiên quyết

thực hiện di dời các doanh nghiệp, cơ sở công nghiệp gây ô nhiễm ra xa các khu

dân cư, chuyển vào các khu công nghiệp và đầu tư xây dựng hệ thống thiết bị lọc

bụi, hấp thụ khí độc trước khi thải ra môi trường; ứng dụng công nghệ tiên tiến đối

với hệ thống xử lý nước thải của doanh nghiệp, các khu, cụm công nghiệp trước khi

xả ra môi trường. Quản lý công nghiệp theo hướng hiện đại, sắp xếp các loại hình

công nghiệp phù hợp trong các khu công nghiệp và đầu tư đúng mức dự án xử lý

hoặc tái chế chất thải tại chỗ, từng bước xây dựng khu công nghiệp thân thiện môi

trường. Thực hiện chế tài xử phạt nghiêm khắc đối với các cơ sở công nghiệp vi

phạm vấn đề xả thải ra môi trường khi chưa xử lý.

- Đối với khu đô thị và nông thôn. Tăng cường sử dụng các phương tiện công

cộng, phương tiện sử dụng nhiên liệu gas để giảm thiểu ô nhiễm và giảm thải khí

nhà kính, đồng thời phát triển cây xanh nhằm đáp ứng các mục tiêu môi trường.

Kiểm soát chặt việc đổ chất thải, phế thải.

- Tuyên truyền và nâng cao nhận thức của người dân, tổ chức, doanh nghiệp

về bảo vệ môi trường. Thực hiện công tác tuyên truyền, ra quân vệ sinh môi trường

để cộng đồng có chuyển biến mạnh mẽ trong hành động. Phát huy vai trò của tổ

chức đoàn thể trong việc tuyên truyền xây dựng hành vi thân thiện môi trường.

Tóm tắt Chương 3

Trong Chương này, luận văn trình bày những dự báo tình hình thế giới và

trong nước; mục tiêu, nhiệm vụ, phương hướng và đề ra giải pháp thực hiện CNH,

HĐH gắn với phát triển KTTT ở TP.HCM đến 2025.

Giải pháp chủ yếu thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở

TP.HCM, có 2 nhóm giải pháp chủ yếu là:

Mội là: Tăng cường dự báo, quản lý quá trình thực hiện CNH, HĐH gắn

với phát triển TKTTT: Nâng cao nhận thức của cán bộ, nhân dân về tầm quan

trọng và nội dung đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT; Nâng cao

chất lượng và coi trọng tính thiết thực của công tác định hướng phát triển;

Nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý của chính quyền các cấp và phát huy vai

trò của hệ thống chính trị.

Hai là: Khai thác, phát triển và sử dụng các nguồn lực: Thu hút và sử

dụng có hiệu quả nguồn vốn đầu tư đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT; Hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và phát triển mạnh khoa học-công

nghệ; Phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ, kinh doanh sản phẩm mới, công

nghệ mới; Mở rộng thị trường để thu hút và phát huy các nguồn lực đẩy mạnh

CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT; Mở rộng quan hệ đối ngoại; Ứng phó và

khắc phục hậu quả các sự cố môi trường.

KẾT LUẬN

Luận văn với đề tài “Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển

kinh tế tri thức tại TP.HCM đến 2025” đã làm rõ về mặt lý luận CNH, HĐH

gắn với phát triển KTTT. Đồng thời nêu được thực trạng, phương hướng và đề

ra biện pháp để thúc đẩy CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT tại TP. Hồ Chí

Minh.

Qua đó, có thể thấy: CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT là con đường

cần thiết để rút ngắn quá trình chuyển nền kinh tế xã hội ở Việt Nam nói

chung và ở TP.HCM nói riêng để sớm trở thành một xã hội hiện đại.

Để thực hiện con đường này, cần phải lựa chọn việc trang bị công nghệ

tiên tiến, hiện đại cho các ngành kinh tế; thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế

theo hướng tăng nhanh các ngành công nghiệp, dịch vụ có hàm lượng tri thức

và giá trị gia tăng cao; coi trọng việc gắn kết giữa nghiên cứu và triển khai; coi

trọng phát triển công nghệ thông tin; kết hợp phát triển công nghệ nội sinh và

công nghệ ngoại sinh; chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng tri thức hóa.

CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT là một quá trình KT-XH nên việc

thực hiện phải chịu tác động bởi nhiều yếu tố, đó là: Nguồn lực tài nguyên thiên

nhiên; tiềm năng của trí tuệ của nhân lực; năng lực tạo lập nguồn vốn đầu tư

phát triển; trình độ phát triển khoa học-công nghệ; độ mở cửa của nền kinh tế

với thế giới; hiệu lực quản lý nhà nước. Sử dụng và phát huy tốt các nguồn lực,

tiềm năng này là điều kiện bảo đảm thành công của sự nghiệp CNH, HĐH gắn

với phát triển KTTT của Thành phố.

Để có căn cứ lựa chọn giải pháp thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển

KTTT ở TP.HCM, luận văn nghiên cứu kinh nghiệm của nền kinh tế nước

ngoài, như: Trung Quốc, Hàn Quốc và trong nước, như: Hà Nội, Đà Nẵng để

rút ra bài học kinh nghiệm cho Thành phố.

Dựa vào khung lý thuyết cùng với kinh nghiệm thực tiễn, luận văn khảo

sát thực trạng CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở TP.HCM trong giai đoạn

2007-2015, chỉ ra những thành công và hạn chế cùng những nguyên nhân của

hạn chế. Những thành công, như: Bước đầu Thành phố trang bị khoa học-công

nghệ tiên tiến, hiện đại cho các ngành kinh tế; Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh

tế theo hướng tích cực; Phát triển công nghệ thông tin - truyền thông; Phát triển

và ứng dụng công nghệ tiên tiến tại TP.HCM, như công nghệ sinh học; công

nghệ vật liệu, công nghệ dược; công nghệ năng lượng…; Chuyển dịch cơ cấu

lao động theo hướng tri thức hóa. Tuy nhiên vẫn còn những hạn chế, như: Tốc

độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn chậm và thiếu đồng bộ; Trình độ kỹ thuật,

trang bị công nghệ tiên tiến còn bất cập; nguồn nhân lực còn thiếu và yếu…

Phương hướng thúc đẩy CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT ở TP.HCM

là phấn đấu đưa TP.HCM trở thành thành phố phát triển bền vững vào năm

2020. Giải pháp để thực hiện là nâng cao nhận thức của cán bộ và người dân về

tầm quan trọng của thực hiện CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT; nâng cao

hiệu lực quản lý của các cấp chính quyền thành phố; khai thác, sử dụng và phát

huy tốt các nguồn lực trong và ngoài nước về nhân lực, khoa học, công nghệ,

vốn…./.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bùi Quang Bình, 2014. Mô hình tăng trưởng kinh tế và việc thực hiện công

nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế Việt Nam. TC Kinh tế & Phát triển, số 200

tr.25-37;

2. Cao Duy Hạ, 2011. Đào tạo bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý đáp ứng

yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước giai đoạn mới. TC Tuyên giáo. -no.

11. -tr. 42-45;

3. Cục Thống kê TP.HCM, 2014. Niên giám thống kê TP.HCM. Hà Nội: Nhà

xuất bản thống kê.

4. Đảng bộ TP.HCM, 2015. Văn kiện Đại hội Đảng bộ TP.HCM lần thứ X.

5. Đảng Cộng sản Việt Nam, 1991. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần

thứ VII. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.

6. Đảng Cộng sản Việt Nam, 1996. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần

thứ VIII. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.

7. Đảng Cộng sản Việt Nam, 2001. Văn kiện Đại hội toàn quốc lần thứ IX. Hà

Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.

8. Đảng Cộng sản Việt Nam, 2006. Văn kiện Đại hội toàn quốc lần thứ X. Hà

Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.

9. Đảng Cộng sản Việt Nam, 2011. Văn kiện đại hội toàn quốc lần thứ XI.

HN: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.

10. Đặng Hữu, 2001, Kinh tế tri thức, thời cơ và thách thức đối với Việt Nam,

Hà Nội: Nxb Văn hóa;

11. Đặng Mộng Lân (2002), Kinh tế tri thức, những khái niệm và vấn đề cơ

bản, Hà Nội: Nxb Thanh Niên;

12. Đinh Ngọc Giang, 2008. Thu hút và sử dụng trí thức phục vụ đẩy mạnh

công nghiệp hóa, hiện đại hóa. TC Lý luận chính trị. -no. 7. -tr. 24-28.

13. Đinh Văn Chuyên, 2011. Phát triển nguồn nhân lực cao phục vụ công

nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. TC Nghiên cứu Tài chính Kế toán. -no. 8. -tr. 16-

19;

14. Hoàng Ngọc Hà, 2007. Phát triển các nguồn lực đẩy mạnh công nghiệp

hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức nhằm phát triển bền vững ở

nước ta. TC Kinh tế & phát triển. -no. 120. -tr. 3-5.

15. Hoàng Thái Triển, 2005. Nhân tố con người trong sự nghiệp công nghiệp

hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam hiện nay. LATS ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn;

16. Hoàng Thị Thu Hường, 2014. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước:

Chính sách - Cuộc sống. TC Kinh tế và Dự báo, số 8 tr.3-5;

17. Hoàng Văn Hoa, 2012. Phát triển đội ngũ nữ doanh nhân trong thời kỳ đẩy

mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. TC Phát triển Kinh tế. -no.

260. -tr. 2-9;

18. Hoàng Văn Hoan, 2011. Nhận diện các rào cản và điều kiện để thực hiện

chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa sau khi Việt Nam là thành viên của WTO.

TC Thương mại. -no. 8. -tr. 4-7;

19. Lê Ðăng Doanh, 2007. Cơ sở khoa học hình thành đồng bộ hệ thống chính

sách kinh tế vĩ mô của nhà nước thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Hà Nội:

Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế TW.

20. Lê Đình Tiến, 2011. Đổi mới cơ chế quản lý nhà nước nhằm nâng cao

hoạt động của khoa học xã hội trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại

hóa đất nước. Hà Nội: Viện CLCS KHCN.

21. Lê Quang Hùng; Vũ Hoàng Ngân, 2011. Năng lực cạnh tranh của nguồn

nhân lực Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. TC

Kinh tế và phát triển. -no. 172. -tr. 50-53;

22. Lê Quốc Lý, 2012. Một số kinh nghiệm trong công nghiệp hóa - hiện đại

hóa nông nghiệp, nông thôn ở nước ta. TC Thương mại, số 33 tr.6-10;

100

23. Lê Thành Ý, 2012. Công nghệ thông tin-hạ tầng của hạ tầng quốc gia trong

công nghiệp hóa hiện đại hóa. Khoa học Công nghệ Môi trường, số 7 tr.4-9;

24. Lê Thị Ngân (2005), Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tiếp cận kinh tế

tri thức ở Việt Nam, Luận án tiến sĩ;

25. Lý Ngọc Sáng, 2006. Giải pháp khắc phục sự mất cân đối trong cơ cấu

đào tạo nhân lực để đáp ứng nhu cầu phục vụ công nghiệp hóa hiện đại hóa ở

TP.HCM. Trung tâm tư vấn Tâm lý Giáo dục thể chất. TP.HCM: TT TV Tâm lý

Giáo dục thể chất.

26. Nguyễn Anh, 2012. Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công

nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. TC Cộng sản. -no. 839. -tr. 39-51.

27. Nguyễn Bá Ân, 2012. Xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ sự nghiệp công

nghiệp hóa, hiện đại hóa. TC Tuyên giáo. -no. 7. -tr. 22-27;

28. Nguyễn Bắc Sơn, 2005. Nâng cao chất lượng đội ngũ công chức quản lý

nhà nước đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. LATS Kinh tế,

Đại học Kinh tế Quốc dân.

29. Nguyễn Chí Thành, 2011. Đặc điểm của công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở

Việt Nam trong bối cảnh mới. Kinh tế và phát triển. -no. 159. -tr. 3-7;

30. Nguyễn Đình Phan, 2012. Nâng cao chất lượng giáo dục đại học đáp ứng

yêu cầu công nghiệp hóa hiện đại hóa. TC Kinh tế & Phát triển, số 182 tr.73-77;

31. Nguyễn Hồng Sơn, Trần Quang Tuyến, 2014. Công nghiệp hóa, hiện đại

hóa ở Việt Nam: Tiêu chí và mức độ hoàn thành. Những vấn đề Kinh tế & Chính trị

Thế giới, số 5 tr.30-44;

32. Nguyễn Kế Tuấn (2004), Phát triển kinh tế tri thức, đẩy nhanh quá trình

CNH, HĐH ở Việt Nam, Hà Nội: Nxb Chính trị quốc gia;

101

33. Nguyễn Khôi, 2011. Đổi mới cơ chế quản lý khoa học và công nghệ đáp

ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tạp chí Quản lý Nhà nước

2009, Số 6 tr. 14-19;

34. Nguyễn Minh Quang, 2012. Tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất

đai trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. TC Tuyên giáo. -no. 10. -

tr. 15-18;

35. Nguyễn Minh Quang, 2013. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý sử dụng

đất đai, phát huy nguồn lực đất đai phục vụ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại

hóa đất nước. Tài nguyên & Môi trường. -no. 24. -tr. 4-7;

36. Nguyễn Ngọc Túy, 2012. Nâng cao hiệu quả đào tạo, thu hút và sử dụng

nhân lực khoa học và công nghệ trình độ cao phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại

hóa. TC Khoa học và Công nghệ Thanh Hóa. -no. 3. -tr. 11-15;

37. Nguyễn Thanh Tuyền, Đào Duy Huân, Lương Minh Cừ (2005), Hướng

đến nền kinh tế tri thức Việt Nam, Hà Nội: Nxb Thống kê;

38. Nguyễn Thị Ngọc Hương, Phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam trong bối

cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay, Luận án tiến sĩ;

39. Nguyễn Thị Tùng, 2012. Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công

nghiệp hóa, hiện đại hóa. TC Lý luận chính trị. -no. 10. -tr. 62-65;

40. Nguyễn Tiệp; Lê Xuân Cử, 2012. Một số vấn đề nâng cao chất lượng lao

động chuyên môn kỹ thuật trình độ cao đáp ứng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. TC

Nghiên cứu Kinh tế. -no. 11. -tr. 46-52;

41. Nguyễn Trọng Mật, 2009. Nâng cao chất lượng đào tạo nghề góp phần đẩy

mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Lý luận chính trị, số 7 tr.50-53, 71;

42. Nguyễn Văn Hòa, 2004. Nâng tầm tư tưởng và trí tuệ của Ðảng đáp ứng

yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

102

43. Nguyễn Văn Hoàn, 2003. Chính sách nhập khẩu công nghệ mới, công

nghệ cao đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam - Thực

trạng và giải pháp. Hà Nội: Viện Nghiên cứu Thương mại.

44. Nguyễn Xuân Cường, 2014. Chính sách quản lý đất đai trong thời kỳ đẩy

mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. TC Tài nguyên & Môi trường, số 17

tr.8-9;

45. Ninh Thị Thu Thủy, 2013. Chuyển dịch cơ cấu thành phần kinh tế của Việt

Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa. TC Khoa học & Công nghệ Đại

học Đà Nẵng, số 11 tr.82-87;

46. Phạm Ðắp, 2010. Con người Việt Nam với kỹ thuật và công nghệ trong

thời kỳ công nghiệp hóa và hiện đại hóa hướng tới nền kinh tế tri thức. Hà Nội:

Viện Nghiên cứu con người.

47. Phạm Thị Thanh Hồng, 2014. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa dựa vào

mạng sản xuất quốc tế. TC Nghiên cứu Kinh tế, số 8 tr.3-13;

48. Phạm Văn Quý, 2005. Các giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nguồn nhân

lực khoa học công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Luận án

TS. Viện kinh tế VN.

49. Phan Ngọc Trung, 2011. Giải pháp thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài

trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. TC Kinh tế và Dự báo, số 21 tr.17-

19;

50. Phan Thanh Tâm, 2000. Các giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng

nguồn nhân lực phục vụ nhu cầu công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. LATS

Kinh tế.

51. Thảo Hà, 2012. Công nghệ mới đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa -

hiện đại hóa đất nước;

52. Trần Cao Sơn (2004), Môi trường xã hội nền kinh tế tri thức – những

nguyên lý cơ bản, Hà Nội: Nxb Khoa học xã hội;

103

53. Trần Đình Thêm và Trần Đức Ba (2011), Kinh tế tri thức và khoa học,

công nghệ cao, Hà Nội: Nxb Thanh Niên;

54. Trần Khánh Hưng, 2013. Giải pháp thúc đẩy sự gắn kết giữa chuyển dịch

cơ cấu ngành kinh tế và cơ cấu lao động xã hội trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa

ở Việt Na. Nghiên cứu Kinh tế. -no. 07. -tr. 12-19;

55. Trần Thị Như Quỳnh, 2011. Công nhân trí thức ở thành phố Hồ Chí Minh

thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Học viện Chính trị - Hành chính

Quốc gia Hồ Chí Minh. Luận án TS.

56. Trần Thị Tuyết Mai, 2014. Lý luận, phương pháp luận và phương pháp

nghiên cứu xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công

nghiệp hóa, hiện đại hóa đát nước đến năm 2020. Hà Nội: Viện Chiến lược Phát

triển-Bộ KHÐT.

57. Trần Văn Thuận, Nguyễn Xuân Trọng, 2011. Hoàn thiện pháp luật đất đai

đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. TC Tài nguyên và Môi

trường, số 4 tr.14-17;

58. Trần Văn Tùng (2001), Nền kinh tế tri thức và yêu cầu đổi mới giáo dục

Việt Nam, Hà Nội: Nxb Thế giới;

59. Trương Thị Minh Sâm, 2007. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế khu vực dịch vụ

ở thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Hà Nội:

Nxb KHXH.

60. Vũ Đình Cự - Trần Xuân Sầm (2006), Lực lượng sản xuất mới và kinh tế

tri thức, Hà Nội: Nxb Chính trị quốc gia;

61. Vũ Đức Khiển, 2013. Tìm hiểu về thực trạng đội ngũ trí thức thành phố

Hồ Chí Minh trong sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Phát triển nhân lực. -

no. 2. -tr. 11-19;

104

62. Vũ Thị Bạch Tuyết, 2000. Các giải pháp tài chính nhằm phát triển khoa

học công nghệ ở Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất

nước. LATS, Hà Nội: Đại học Tài chính - Kế toán;

63. Vũ Văn Phúc, 2012. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển

nhanh, bền vững ở nước ta hiện nay. Nghiên cứu Kinh tế, số 3 tr.3-13;

64. Vương Phương Hoa, 2014. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát

triển kinh tế tri thức ở thành phố Đà Nẵng. Luận án tiến sĩ kinh tế - Học viện chính

trị quốc gia Hồ Chí Minh.

DANH MỤC CÁC WEBSITE

http://www.edu.hochiminhcity.gov.vn (Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM)

http://www.dangcongsan.vn (Đảng Cộng sản Việt Nam)

http://www.dpi.hochiminhcity.gov.vn (Sở Kế hoạch và đầu tư TPHCM)

http://www.gso.gov.vn (Tổng Cục thống kê)

http://www.hcmcpv.org.vn (Đảng bộ TPHCM)

http://www.hochiminhcity.gov.vn (TP.HCM)

http://www.pso.hochiminhcity.gov.vn (Cục Thống kê TP.HCM)

http://www.sldtbxh.hochiminhcity.gov.vn (Sở Lao động và Thương binh xã

hội TPHCM).

http://www.dost.hochiminhcity.gov.vn/default.aspx (Sở Khoa học & Công

nghệ TP.HCM)

http://www.dubaonhanluchcmc.gov.vn/ (Trung tâm dự báo nhu cầu nhân lực

và thị trường lao động TP.HCM)

http://www.most.gov.vn/ (Cổng thông tin Bộ Khoa học & Công nghệ)

http://www.shtp.hochiminhcity.gov.vn/TinTuc/doanhnghieptrongkcnc/Lists/D

SDoanhNghiep/danhsachdn.aspx (Khu công nghệ cao TP.HCM)

http://www.qtsc.com.vn/web/guest/home (Công viên phần mềm Quang Trung)

105

PHỤ LỤC

Bảng tổng hợp dự kiến điều chỉnh quy hoạch các khu công nghiệp - chế xuất

thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2015, và định hướng đến năm 2020.

TÊN KCX - KCN

VỊ TRÍ

Diện tích đất quy hoạch (ha)

Số TT

1 2 3 4

KCX Tân Thuận KCX Sài Gòn - Linh Trung KCX Linh Trung 2 KCN Bình Chiểu KCN Tân Tạo - hiện hữu KCN Tân Tạo - mở rộng

300,00 62,00 61,75 27,34 175,57 204,58

KCN Tân Bình - hiện hữu

105,95

KCN Tân Bình - mở rộng

24,01

Quận 7 Q. Thủ Đức Q. Thủ Đức Q. Thủ Đức Q. Bình Tân Q. Bình Tân Q. Tân Phú và Q. Bình Tân Q. Tân Phú và Q. Bình Tân H. Bình Chánh KCN Lê Minh Xuân H. Bình Chánh KCN Lê Minh Xuân - mở rộng Q. Bình Tân KCN Vĩnh Lộc H. Bình Chánh KCN Vĩnh Lộc - mở rộng Quận 12 KCN Tân Thới Hiệp KCN Tây Bắc Củ Chi H. Củ Chi KCN Tây Bắc Củ Chi - mở rộng H. Củ Chi

11 KCN Cát Lái 2 - GĐ 1 & 2

KCN Hiệp Phước - GĐ1 KCN Hiệp Phước - GĐ2 KCN Hiệp Phước - GĐ 3

Quận 2 H. Nhà Bè H. Nhà Bè H. Nhà Bè H. Củ Chi H. Bình Chánh H. Củ Chi H. Củ Chi H. Củ Chi H. Hóc Môn H. Bình Chánh H. Bình Chánh H. Bình Chánh H. Bình Chánh H. Củ Chi