DAI HOC QUOC GIÀ HA NÓI TRl/ÒNG DAI HOC KHOA HOC XÀ HÒI VA NHAN VÀN
_ — ) } : * : Je
NGUYEN MANH TUAN
DOANH NGHIEP H O NG N ÌN KINH TÈ^ THI TRUÒNG
•
Ò VIÈT IMAM
Chuyén ngành : KINH TE CHINH TR! XÀ HÒI CHU NGHÌA Màhièu : 50201
LUAN AN THAC SY KHOA HOC KINH TE
flgirùi hiiùng din khoa hoc : P.T.S.NGUYÉN QUANG DUE
^
-,
1
,• • r-
.
I
\'-uU/ m lì ì J
HA NOI 1995
MUC LUC
Trang
1.ÒI MÒ DAU 1
ChuangI : 3
SUUÌNIITIIANII VA PIIÀTn^IHNClJACACLOAl IIÌNII
DOANI1 N( Jl llfiP TR( )N( J CO CI IH TI II TRUÒNC i -
DOANI 1 NCTI IIÈP Ò VIBT NAM.
3 3 I 1 Nliung vàn de chung ve doanh nghìep Nhàn tbùc ve doanh nghiep trong ca che thj truóng
7 2 Phan Ioai doanh nghiep - ca sa de hmh thành càe loai hình
doanh ngiiiep
Il Tliuc trang san xuàt - kìnli doanh cùa càc doanh nghiep 18
trong nén kinh t é t hi truóng ó Viet Nam
1 Tinh hình boat dòng san xuàt - kinh doanh cùa doanh nghiep 19
Nhà nuóe
2 Tìnb hình boat dòng san xuà't - kinii doanh cùa càe doanh 40
nghiep ngoài quóc doanh
Chitong II : 56
NiiONcj (JiÀi piiAPcd H A N M I AM NÀNG CAO I I I È U Q UÀ
nOAT DÒNCJ SAN XUAT - KINH IX)ANI1 CIJAIX)ANI I NOI IIÉP
7K()N(} NÌÈN KINII Ili TI lì TOUfMi Ò NLX3C TAI IIfiN NAY
I Dói niói ca chéchình sàch quàn ly vi ino cùa Nhà niróc
1 Dói mói còng tàc ké hoach lióa
2 Xày dung he thóng pliàp luàt day dù va dòng bò
3 Dói mói chinh sàch tài cbinh quóc già
4 Dàm bào quyén tu chù thire su trong san xuat kinh doanh cùa
càc doanh nghiep
5 Cài càcb che dò tien luang nbàm tao ra dòng lue pbàt trién
san xuat
II Dóì mói pliuorng thùfc lioat dòng cùa doanh ngiiiep
Vàn de còng tàc nghién cùu Ibi truóng cùa doanh nghiCp 1 74
Xày dung va lira chgn chién lugc kinh doanh cùa doanh 2 81
nghiep
a Xày dung chién lugc san ph^m 83
b Xày dung chién lugc già cà 85
e Xày dung chién lugc phàn phói 91
KIITLUAN
1(35
d Xày dung chién lugc chiéu thi - bàn bang 98
LÒI MÒ DAU
7. Tình càp thiet cùa de tài:
Trong nén kinh tè quóc dàn doanh nghiep là don vi kinh teca sa, là te bào cùa nén kinh te, noi sàng tao ra cùa cài vat chat cho xà hói, quyéì dinh su phón vinh giàu co cùa mot quóc già. Nhàn thùc duac vai trò va tàm quan trong cùa nò , trong nhttng nàm qua Bang va Nhà nuàc ta dà thuc hien du&ng lói dói mài phàt trién kinh te. Dai hoi Bang toàn quóc làn thù VI va VII de ra: phàt trién kinh té hàng hoà nhieu thành phàn vàn dòng theo ca che thi truóng, co su quan ly cùa Nhà nuàc theo dinh huàng XHCN. Chùng ta dang ra sue day mqnh san xuàt phàn dàu xày dung mot nén kinh té hàng hoà phàt trién vài nhiéu hình thùc sa hùu va nhieu loqi hình san xuàt kinh doanh. Càc doanh nghiep déu duac tu chù kinh doanh , hap tàc va cqnh tranh làn nhau , bình dang trùac phàp luqt, vàn dòng theo ca che thi truàng . Bay là nhitng vàn de mài me cà ve mqt ly luàn cùng nhu hoqt dòng thuc tièn dói vài càc doanh nghiep a nuàc ta trong giai doqn hien nay. Thuc té chùng ta thày ké tt( khi chuyén sang nén san xuàt hàng hoà theo ca che thi truàng khòng ìt càc doanh nghiep dà tò ra lùng tùng, khó khan trong vièc dieu hành san xuàt kinh doanh, nhieu doanh nghiep kinh doanh thua le, thàm chi di dén phà san. Truàc tình hình này trong giài khoa hoc va càc nhà quan ly dà co nhitng y kién dành già khàc nhau :
- Thù nhàt : Do vuàng màc khó khan tu ca che, chinh sàch cùa Nhà nuàc, - Thù hai : Do yéu kém ve nàng lue va trinh dò quàn ly cùa càc nhà doanh nghiep , nhiéu doanh nghiep vàn con chiù ành huàng nàng ne cùa ca che cu (ca che ké hoqch hoà tàp trung, quan liéu bao càp) .
Theo chùng tòi hai ly do trén dà phan ành dùng phàn nào ve két qua hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep cùa nuàc ta trong thài gian qua. Do vày day là nhitng vàn de dang duac dqt ra càn phdi co nhitng càu tra lai thod dàng co tinh thuyét phuc . Degóp phàn nghién cùu tìm tòi giài phàp cho nhitng vàn de néu trén ve ly luàn cùng nhu thuc tién , luàn àn tòt nghiep : "Doanh nghiep trong nén kinh téthi truàng a Viet Nam" se di sàu tìm hiéu nhùng vàn de ca bàn dò .
2 , Két càu luàn àn
Gòm hai chuang :
- Chuang I : Doanh nghiep trong nén kinh té thi truàng - Su hình thành va phàt
trién càc loqi hình doanh nghiep a Viet Nam .
Il Nhùng vàn de chung ve doanh nghiep . /// Thuc trqng hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep
trong
nén kinh téthi truàng a Viet Nam . - Chuang II: Nhùng giài phàp ca bàn nhàm nàng cao hien qua san xuàt kinh doanh
cùa doanh nghiep trong nén kinh téthi truàng a nuàc ta hien nay.
II Doi mài ca chéchình sàch quàn ly vìmò cùa Nhà nuàc III Dói mài phuang thùc hoqt dòng cùa doanh nghiep.
3. Tình hình nghién cùu .
-2-
Dén nay trén thè giài nói chung cùng nhu a Viet nam nói riéng co rat nhiéu de tài còng trinh nghién cùu, phan ành ve tình hình thuc tién cùa dai song , kinh té-xd hoi. Bqc bièt a nuàc ta trong nhitng nàm gàn day tình hình hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep trong nén kinh té quóc dàn dang duac càc nhà khoa hoc quan tàm nghién cùu . Nhiéu bài viét duac dàng trén bào, tqp chi da phàn ành phàn nào ve tình hình hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep . Nhung càc còng trinh khoa hoc dò xeni xét hoqt dòng cùa doanh nghiep dùng trén góc do ve mqt tó chùc, quan ly, ky thuàt va trén ca sa dò dà de xuàt càc kién nghi nhàm khàc phuc nhùng mqt hqn che, tòn tqi, yéu kém cùa càc doanh nghiep theo ngành , vùng dia ly cu thè nhàm nàng cao hiéu qua hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep dò.
4 . Mite dich cùa luàn àn:
Vàn dung ly thuyét kinh té thi truàng de phàn tich dành già thuc trqng tình hình hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep trén ca sa do de xuàt mot so kién nghi, nhùng giài phàp ca bàn nhàm nàng cao hiéu qua hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa doanh nghiep trong nén kinh téthi truàng co sudièu tiét cùa Nhà nuàc.
5 Bòi tuang phqm vi nghién cùu:
Luàn àn di sàu tìm hiéu tình hình hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep ké tir nàm 1986 dén nay va chù yéu xem xét dành già , de xuàt mot so kién nghi dói vài càc doanh nghiep còng nghiep ( càc ca sa san xuàt kinh doanh ).
6. Ca sa ly luàn va phuang phàp nghién cùu:
Trong qua trinh nghién cùu, trinh bay nhùng nói dung ca bàn dà su dung càc
phuang phàp nghién cùu sau: ' Phuang phàp duy vat bien chùng. - Phuang phàp phàn tich tóng hap - Phuang phàp so sành.
7. Bóng góp cùa luàn àn. - Ve mqt ly luàn: Tìm va chi ra nhùng nhàn tó ca bàn dà ành huàng tàc dòng dén hiéu qua san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep trong qua trinh chuyén dói ca che. Trén casa dò néu lén mot so kién nghi ve dói mài ca che quàn ly vìmò cùa Nhà nuàc , thay dói phuang thùc hoqt dòng cùa doanh nghiep .Nhàm tao ra mot mòi truàng kinh doanh thuàn lai cho càc doanh nghiep tó chùc hoqt dòng kinh doanh dqt hiéu qua cao nhàt. - Ve mqt thuc tién : Két qua nghién cùu cùa luàn àn nhàm dòng góp tich cuc su dòi hoi càp bàch dói mài ca chéchình sàch quàn ly vi mò cùa Nhà nuàc. Luàn àn co thè góp phàn cung càp tài liéu tham khào cho nhùng nguài làm còng tàc quàn ly kinh té, càc nhà nghién cùu va hoqch dinh chinh sàch , ngoài ra con phuc vu cho còng tàc gidng day va nghién cùu khoa hoc.
Chuong I
DOANH N(iHIÉP TRONG NEN KINH \\Ì T HI TRUÓNG -
SU HÌNH THÀNH VA PHÀT TRIKN CÙA CÀC LOAI HÌNH
I - N H C N CI V AN Df: CHUNG VK DOANH NIJHIEP
DOANH N ( J H I L :P 0 VIET NAM
1 - Nhàn thijfe ve doanh nghiep trong cof che thi trirfmg.
De xàc dinh nhung luàn cu khoa hoc va thuc tien ve hình thành va
phàt trién càc loai hình doanh nghiep trong nén kinh té ó nuóc ta, truóc hét
chùng la càn khài quàt hóa va néu len nhung dac diém chung nhàt cùa
doanh nghiep.
Trong su phàl trién nén kinh té quóc dan, càc doanh nghiep là té bào
cùa nén kinh té, là wa'x truc tiép tao ra san pham, thuc hien càc lioal dòng,
lini thóng, elicli vii ... de dàp ùng càc yeu cau cùa xà ligi. Nò dirgc neu ra
vói càc ten ggi khàc nhau. Nhà mày, xf nghiep, bgp tàc xa, cùa hàng, còng
ty .... thuàt ngu kinli té ngày nay ggi càc tó chùc kinh té do là "doanh
nghicp .
Trai qua boat dóng thuc tien cho dén nay, chùng ta thày co rat nhiéu
khài niem, dinh nghìa ve doanh nghiep, song càc dinh nghìa va khài niem
dò chira thè hien day dù va toàn dicn nhùng dac diém chung nhàt cho bàt
ky mot loai doanh nghiep nào. Trong càc dinh ngliTa va khài niem con bóc
lo nhung niat han che sau:
- Càc dinh nghìa ve tùng loai hình doanh nghiep muc dfch boat dòng
cùa doanh nghiep chua thè hien ró, phàn lón dna ra de phàn biet ve nguón
góc hình thành tài san, dac diém kinh té ky thuàt bay dac diém boat dòng
cùa doanh nghiep - trong khi dò muc tiéu kinh té quan trong nhàt civò
doanh nghiep là tìm kiém va tao ra Igi nbuàn thi chua duac de càp dén.
- Trong càc dinh nghìa con co su nhàm làn ve pbucìig tien va muc
dich boat dòng cùa doanh nghiep tbi du "trong luàt doanh nghiep tu nhàn va
luàt còng ty co ghi: "doanh nghiep là mot don vi kinh doanh dugc thành làp
nbàm muc dich chù yéu là thuc hien càc boat dòng kinh doanh ...". Nhung
ve thuc chat, thuc hien càc boat dòng kinh doanh khòng phài là muc dfch
cùa doanh nghiep ma chi là phuang tien de nguói chù doanh nghiep dat
duac muc dfch là co Igi nhuàn tói da khi tién hành san xuàt - kinh doanh.
- Trong càc dinh nghìa truóc day nhùng loai hình doanh nghiep chua
thè bien ró mói quan he giua doanh nghiep vói mòi truóng kinh doanh, vói
Nhà nuóc va vói nguói tiéu dùng.
Sa dì càc dinh nghìa, khài niem Iruóc day con bi nhùng han che chua
phàn ành, day dù bàn chat cùa nò. Càc dinh nghìa dùng trén càc góc dò va
quan niém khàc nhau.
+ Theo quan diém he thóng hóa doanh nghiep là mot tóng thè, mot he
thóng bao gòm con nguói va thiét bi dugc tó chùc lai nbàm dat dugc nhùng
muc dfch nhàt dinh, dò là viee tao ra mot su càn bang trong ngàn quy, tao
ra khà nàng sinh Igi cùa vón d^u tu làm Igi cho nguói chù so buu dàm bào
tuang lai phàt trién cùa doanh nghiep,
+ Theo quan diém tó chùc qua trinh va nói dung, boat dóng cùa doanh
nghiep Ibi doanh nghiep là mot tó chùc ma thóng qua dò, trong khuòn khó
cùa mot so lugng tài san nhàt dinh, nguói ta sé lua chgn nhung phuang
phàp két hgp càc yéu tó dàu vào mot càcb tÓi uu nhàm tao ra nhùng kboàn
tién chénh lecb giùa già bàn va phf tón.
+ Theo quan diém muc dfch boat dòng cùa doanh nghiep thi "doanh
nghiep là mot tó chùc thuc hien càc boat dòng kinh doanh nhu san xuàt;
mua bàn hàng bòa, cung càp dich vu theo yéu càu cùa khàch hàng nhàm
muc dfch tao ra lai nhuàn".
Trai qua boat dòng thuc tién - nén kinh té thi truóng giai doan phàt
trién cao cùa nén san xuàt hàng hóa, khài niém ve doanh nghiep càn phài
thè hien càc yéu c'àu sau:
- Thè bien day dù nhùng nói dung ca bàn trong boat dòng cùa bàt ky
mot doanh nghiep nào, truóc hét là thè hien ró muc dfch, chùc nàng, dac
diém boat dòng cùa doanh nghiep.
- Thè hien nhùng dac diém chung nhàt cho mgi loai hình doanh
nghiep; bàt ky nò thuòc hình thùc so hùu nào.
- Thè hien mói quan he giua doanh nghiep vói càc nhàn tó, diéu kien
khàc nhau trong mòi truóng boat dòng kinh doanh, phài thè bien ró phucìig
tién va muc dfch cùa doanh nghiep trong boat dóng san xuàt - kinh doanh.
Vói nhung yéu càu trén, chùng ta co thè thày: "doanh nghiep là mot tó
chùc kinh doanh co tu càcb phàp nhàn, thuc hien càc boat dóng san xuàt,
cung càp, Irao dói nhùng hàng hóa trén thi truóng theo nguyén tàc tói da
hóa Igi fch cùa dói tuctng tiéu dùng, thóng qua dò tói da hóa Igi fch kinh té
cùa nguói chù sa hùu ve tài san cùa doanh nghiep, dbng thói két hgp mot
càch hgp ly càc muc tiéu xa bòi". Vói nhiJng nói dung nhu vày chùng ta ce
thè néu lén mot so dac diém boat dòng cùa doanh nghiep nhu sau:
1 - Chùc nàng kinh doanh cùa doanh nghiep bao gbm san xuàt cung
ùng, Irao dói, bgp tàc va tiéu thu nbàm muc dfch sinh Igi.
2 - Muc tiéu cùa doanh nghiep là tói da hóa Igi fch kinh té, muc tiéu
này mang tfnh toàn dien va bao quàt han muc tiéu tói da hóa Igi nhuàn, bó]
le Igi fch kinh té khòng chi doìi thu'àn là Igi nhuàn dugc tu boat dóng sàr
xuàt kinh doanh, ma con là khà nàng phàt trién cùa doanh nghiep, uy tir
cùa doanh nghiep trén thi truóng. Dò là ngubn tài san vó hình tao nén già tr
va vi tri cùa doanh nghiep trén thi truè^ng.
3 - Doanh nghiep luòn tìm càcb thóa man tói da Igi fch cùa dÓi tugn|
tiéu dùng, xem dò là phuang tién de dat Igi fch canh tranh nhàm tói da bó;
Igi nhuàn va nàng cao gfa tri tài san cùa doanh nghiep trén thi trircmg, nò
càch khàc doanh nghiep thóng qua viée thóa man nhu càu cùa khàch bàn^
de thu dugc Igi nhuàn cao, ón dinh san xuàt.
4 - Tu càch phàp nhàn cùa doanh nghiep là mot diéu kién ca bàn
quyét dinh su tbn tai cùa doanh nghiep trong he thóng kinh té quóc dàn
No do Nhà nuóc khàng dinh va xàc djnh. Viee khàng dinh tu càch phàp
nhàn cùa doanh nghiep vói tu càch là mot thuc thè kinh té dói boi doanh
nghiep phài chiù tràch nhiem phàp ly, ve nghìa vu tài chfnh trong viéc
thanh toàn nhung kboàn còng ng khi phà san bay giài thè.
5 - Thóng qua he thóng luàt phàp va chfnh sàch cùa Nhà nuóc, doanh
nghiep diéu bòa nhùng dói khàng bay bàt dbng giùa muc tiéu kinh té cm
doanh nghiep vói muc tiéu xà bòi.
6 - Doanh nghiep phài tón trong quyén Igi chfnh dàng cùa nguói tiéi
dùng, mgi boat dóng nhàm tao ra su tàng truóng thu nbàp cùa doanh nghiep
khòng dugc vi pham quyén Igi chfnh dàng cùa nguói tiéu dùng, Quyén Ig
dò phài dugc Nhà nuóc va càc tó chùc xà bòi bào ve va còng nhàn.
7 - Hgat dòng kinh doanh cùa doanh nghiep chiù su chi phÓi va tàc
dóng cùa mói truóng kinh té - xà bòi. De càc doanh nghiep co thè tón tai vi
phàt trién, Nhà nuóc can phài tao ra mói truóng kinh té ón dinh nhu ht
thóng luàt phàp; duóng lói phàt trién kinh té - xa bòi. Su tàng truóng cÙ£
nén kinh té, su ón dinh sue mua cùa dòng tien, chfnh sàch bào bò san xuàt
muc dfch ....
8 - phirc^g thùc boat dóng cùa doanh nghiep thóng qua viee tìm hiéi
nhu càu thi truóng, khàch hàng de tu dò hoach dinh chién thuàt, chién lugc
kinh doanh dùng dàn.
9 - Doanh nghiep chi tién hành san xuàt, bàn cài ma thi truóng càn
chù khòng bàn cài mình co san ma thi truóng khòng càn.
10 - Doanh nghiep phài luòn nghién cùu thi truóng de giùp cho doanl
nghiep thfcb ùng linh boat coi su bién dòng cùa thi truóng.
Nhu vày, doanh nghiep xuàt bién trén thi truc^ng vói tu càch là mot tac
nhàn kinh té thuc thu hgp tàc, canh tranh, tìm kiém càc cof bòi kinh doanh
co Igi, loai trù hoac vugt qua càc rùi ro. De tón tai va phàt trién, mgi doanh
nghiep déu phài dói mat vói thuc té là càc ngubn lue càc tiém nàng co xt
buc'yng khan hiém va su giófi han, do dò mgi doanh nghiep phài lira chgr
trén ba mat ca bàn sau day:
Thù nhàt: Nén san xuàt cài gì, so lugng bao nhiéu?
Tliù hai: San xuàt nhu thè nào nghìa là dùng còng nghé nào, loa
nguyén liéu gì, san xuàt ó dàu, ai san xuàt, quy mò nhu thè nào, tó chùc
san xuàt ra sao?
Tliù ba: San xuàt cho ai? bay nói càch khàc ai se dugc hucrng bac
nhiéu? phuc vu cho nhùng nguói ó lua tuoi nào, mùc thu nbàp cao ha)
thàp....
Trong kinh té thi truètng co su quàn ly cùa Nhà nuófc, doanh nghiep lì
mot tó chùc kinh té dugc thành làp hgp phàp, nhàm thuc bién càc boat dón^
kinh doanh vói muc dfch sinh Igi va lày boat dóng kinh doanh làm ngh(
chinh, tue là doanh nghiep phài co dù bai diéu kién.
Mot là: Phài dugc thành làp theo dùng thè thùc do luàt dinh.
Hai là: Phài truc tiép thuc hien mot so hoac toàn bó còng doan cù«
qua trinh dàu tu hoac thuc hien dich vu nhàm sinh lói.
2 - Phàn loai doanh nghiep - ca so de hình thành càc loai hìni
doanh nghiep.
a - Mal so quan diem dói vài doanh nghiep trong nén kinh le ih
irucyng ò nu'(9c la.
+ Dói vófi doanh nghiep quóc doanh (Nhà nuóc).
TrucVc mat va trong tucmg lai, doanh nghiep Nhà nuóc vàn co vai tr
hét sue quan trong, co tfnh chat then chót, chù dac trong nén kinh té da
biét là i^élSi mc)t so lình vuc. Tuy vày cung khòng nén de cho càc doan
8
nghiep Nhà nuóc tón tai tran lan, nhàt là càc lình vuc, càc ngành khòng
nhàt thiét phài nàm, c^n tó chùc sàp xép lai, càc doanh nghiep Nhà nuóc
theo hircrng cùng cÓ, kién toàn de càc doanh nghiep này boat dòng co hiéu
qua va làm tòt chùc nàng nhiém vu cùa mình là mot loai còng cu, là ca so
vàt chat - ky thuàt cùa Nhà nuófc co tàc dóng diéu tiét nén kinh té - càc
doanh nghiep Nhà nuófc chi nèh nàm giù mot so ngành, lình vuc co vi tri
quan trong, viéc sàp xép lai càc dc^anb nghiep Nhà nuófc co thè thuc bién
theo càc huóng.
Dàu tu làp trung uu tién cho càc loai doanh nghiep Nhà nuóc theo thù
tu,
Thù nhàt: Làm àn co hiéu qua.
Thù bai: Trong boat dòng trong nhùng ngành vi trf then cbÓt va chién
lugc quan trong dc)i vófi nén kinh té quóc dàn.
Tliù ba: Dang boat dòng trc^ng nhùng ngành co diéu kién pbàt trién k>
thuàt va còng nghé tién tién, qua dò co thè tao dugc ca sa de cài tién ce
càu còng nghiep, bién dai hóa nén kinh té.
- Dói vói càc doanh nghiep làm àn kém hiéu qua trong càc ngành
khòng quan trong, thi chuyén dói sa hùu, sàt nbàp, giài thè, cho thué, bar
dàu già.
- Dói vói càc doanh nghiep Nhà nuóc khàc, kbuyén kbich càc doanh
nghiep tu bó vón dàu tu cài tao, mct róng san xuàt kinh doanh va vay vÓr
theo nguyén tàc "tu vay, tu tra".
Diéu dàng chù y à day là chuyén càc doanh nghiep Nhà nuóc sanj
boat dóng theo ca che thi truóng va trcV thành mot chù thè san xuàt - kinl
doanh tbat su.
+ Dói vói doanh nghiep ngcìài quóc doanh.
Chfnh sàch phàt trién càc loai hình doanh nghiep ngoài quóc doanl
phài ductc xày dimg trén quan diém.
- Khòng giói han su pbàt trién.
- Cho phép càc doanh nghiep co dù diéu kién quy dinh cùa Nhà nuóc
ducrc ma ròng càc boat dòng xuàt nbàp khan va lién két kinh té vói nuóc
ngoài.
- Ngành nghé, thói gian va dia bàn boat dòng cùa doanh nghiep phài
theo dùng càc quy dinh cùa Nhà nuófc.
- Kluiyén khfch càc doanh nghiep tó chùc theo càc hình thùc so hùu
dan xen.
Vói càc quan diém này, càc chfnh sàch phàt trién san xuàt - kinh
doanh là mot thè thcmg nhàt, kliòng phàn biét thành phàn sa huu va ca
quan chù quàn, càc bình thùc so hùu dan xen se tao ngubn dóng lue mói
h - Phàn loai doanh nghiep:
cho su phàt trién cùa càc doanh nghiep.
Lx)ai hình doanh nghiep thè bién trén càc mói lién he sau day: Doanh
nghiep thuòc ve ai (chù so hùu) bình tbùc quàn ly, hình thùc huy dòng vón,
tràch nhiém phàp ly dang chi phói boat dóng cùa ho - hien nay à nuóc ta so
lucmg doanh nghiep tón tai va hc^at dòng trong nén kinh té thi trucìng rat lón
- nhùng doanh nghiep này co nhùng dac diém khàc nhau dugc phàn loai
theo càc can cu sau day:
1 - Phàn loai theo tfnh chat sa hùu tài san va tràch nhiém phàp ly
chùng ta co thè phàn thành hai danjj.
+ Doanh nghiep chi co mot chù sa hùu, bao gòm doanh nghiep 100%
vón Nhà nuófc (quóc doanh) doanh nghiep tu nhàn (cùa nguói Viét Nam bay
cùa nguói nuóc ngoài).... tràch nhiém phàp ly cùa loai doanh nghiep này ve
thanh toàn nhùng kboàn na cùa doanh nghiep là vc) han, bang tài san cùa
nguói chù doanh nghiep.
+ Doanh nghiep co nhiéu nguói, nhieu tó chùc bgp dóng chù so hùu,
gàmcàc loai.
10
- Còng ty co phan.
- Cfìng ty tràch nhiém hùu han.
- Xf nghiep lién doanh.
- Hgp tàc xà
Tfnh chat boat dóng cùa càc loai doanh nghiep này dà direte huy dóng
trong luàt còng ty va diéu le hgp tàc xà. Riéng xf nghiep bgp doanh bao
gbm ft nhàt hai thành vién góp vón de hình thành vice diéu hành se dugc
thc)a thuàn giua càc ben chung vón.
2 - Phàn loai theo quy mò:
Theo càch phàn loai này thi doanh nghiep co 3 loai:
- Doanh nghiep quy mò lón.
- Doanh nghiep quy mò vùa
- Doanh nghiep quy mò nhó
De phàn loai doanh nghiep theo quy mò, tbC^ng tbuóng ngùcti ta dùng
tiéu chuàn: So lugng vón: già tri. san lugng (doanh so'), so lugng lao dòng.
Trong diéu kién bien nay, tiéu chuàn ve vón va doanh so dugc xem là hai
tiéu thùc phàn loai quy mò quan trong nhàt.
3 - Phàn loai theo n}j,ành nghé va tfnh chat san pham:
Vói càch phàn loai, càc doanh nghiep dugc chia thành càc doanh
nghiep cc)ng nghiep, nòng nghiep, xày dung ca bàn ... Dac diém hình thành
va phàt trién cùa tùng loai doanh nghiep này tùy thuóc vào dac diém kinh té
- ky thuàt cùa ngành.
4 - Phàn loai theo yéu càu xà bòi va theo ca che thi truóng.
Theo càch này càc doanh nghiep dugc chia thành bai loai.
- Loai thù nhàt: boat dòng theo ca che thi tructng muc dfch hoat dòng
cùa nò là lai nhuàn dói da.
Il
- Loai thù hai: Phuc vu càc nhu cau cùa xà bòi, boat dóng cùa nò
kht)ng nhàm muc tiéu Igi nhuàn bay trén ca so Igi nhuàn dinh mùc. Co thè
trinh bay tóm tàt sof db phàn loai doanh nghiep nhu sau:
Bang I : So' dò phàn hai doanh nghiep.
Càc bình thùc dc:)anh nghiep Càn cu de phàn loai DN
+ Mot chù sa hùu (tràch nhiém phàp ly vó 1 - Phàn loai theo sa hùu tài
han). san va tràch nhiém phàp ly
- Doanh nghiep Nhà nuóc
- Doanh nghiep tu nhàn
+ Nhieu chù sa hùu (tràch nhiém phàp ly
hùu han).
- Còng ty tràch nhiém hùu han.
- Còng ty co phàn
- Xf nghiep lién doanh
- Hgp tàc xà
2 - Phàn loai theo quy mò - Doanh nghiep quy mò lófn
- Doanh nghiep quy mò vùa
- Doanh nghiep quy mò nhó
3 - Phàn loai theo ngành - Doanh nghiep còng nghiep
nghé va Inili chat cùa san - Doanh nghiep n(>ng, làm, ngu nghiep
pham - Doanh nghiep xày dung cof bàn
- Doanh nghiep giao thc)ng vàn tài
- Doanh nghiep djch vu khàc.
4 - Phàn loai theo yéu cau xà - Doanh nghiep nbàm phuc vu nhu cau còng
bòi va theo ca che thi truóng còng cùa xà bòi (kliòng nbàm muc dfch Igi
nhuàn, hay Igi nhuàn dinh mùc).
- Doanh nghiep boat dòng nhàm muc dfch
Igi nhuàn tói da
12
Càc càcb phàn loai doanh nghiep néu trén co thè xem là càc càch phàn
loai chfnh, xét theo càc khfa canh kinh té, quàn ly, xà bòi va phàp ly. Ngoài
ra con co thè co càc càch phàn loai khàc, theo loai hình san xuàt, theo trinh
dò trang bi ky thuàt. Trong càc càcb phàn loai néu trén, càch phàn loai theo
càn cu (I) va (2) càn dugc quan tàm thfcb dàng trong qua trinh chuyén nén
kinh té va càc doanh nghiep cùa nuóc ta sang boat dòng theo ca che thi
iruàng.
0 nuóc ta trong thói gian vùa qua ké tu khi chuyén sang nén kinh té
vàn dòng theo ca che thi truóng dà bình thành va phàt trién nhiéu loai bình
doanh nghiep da dang va phong phù - sa dì xuàt bién càc doanh nghiep
theo nhiéu bình thùc phàp ly là do càc nguyén nhàn sau:
Tlìù nhàt: Cc) su tham già cùa nhiéu thành phàn kinh té, nhiéu chù set
hiJu a trong nuc^fc va ngoài nuóc vào san xuàt kinh doanh duói nhiéu hình
thùc khàc nhau,
Tliù hai: Trong nén kinh té thi truóng, tfnh bàt dinh va rùi ro cùa càc
boat dóng kinh té là mot thuc té khàch quan, diéu này dà tàc dóng dén su
hình thành càc loai bình doanh nghiep va càc bình thùc bgp tac de tranh bót
rùi ro, giàm nhùng tón thàt do rùi ro tao nén. Dòng thói no cùng ràng bugc
ve mat phàp ly va ve mat vàt chat càc chù thè kinh té tham già càc loai hình
doanh nghiep,
Thù ba: Viée hình thành càc loai bình doanh nghiep khàc nhau co lién
quan dén vàn de thu hùt vón cho san xuàt - kinh doanh duói nhiéu bình thuc
khàc nhau. Vf du: Còng ty co phàn là mot loai hình doanh nghiep thu hùt
vón tu nhiéu ngubn khàc nhau, co thè là tu càc ngubn vón rat nhó, nhung
vói nhiéu ngucti tham già de tao thành mot khói lugng vón lón trong kinh
doanh.
Chùng la càn kbuyén klifcb, coi Irgng càc Ibành phàn kinh té (chù sa
hùu tài san) bó vón làm àn, kinh doanh theo phàp luàt duc'ti càc hình thùc da
13
dang ve^i mot chù so hùu theo càc hình thùc va tràch nhiém phàp ly tuctng
ùng.
Trong nén kinh té thi Iriróng co su quàn ly cùa Nhà nuóc (co chù y
dùng mùc dén nhùng yéu càu xa hói trong phàl trién kinh té) boat d()ng theo
ca che Ibi truóng nhàm muc tiéu Igi nbuàn tói da, khòng thè coi nbe vice
bình thành va phàl trién mot so nhàì dinh càc doanh nghiep boat dc)ng
khòng theo hoac boàn thành khòng chiù su chi phói cùa cct che Ibi truóng.
Ngoài ra, càc càch phàn Ic^ai khàc ciing co y nghìa va tàc dung dàng
ké, vf du càc doanh nghiep quy mò vùa, truófc màt va cà trong tiKtng lai, ve
mat so lucrng cbiém tuyét dói da so doanh nghiep dóng thói cùng co vai Irò
hét sue quan trong trong vice dóng góp vào su phàl trién chung cùa nén
kinh té. Vi vày, càc doanh nghiep này càn dugc quan tàm tao dicu kién can
thiél de hình thành va phàl trién. Nhirng mal khàc cùng càn luu y thém
ràng, vói vice phàt trién cùa nén kinh té theo huóng còng nghiep bc)a, bién
dai hóa Ihì tal yéu phài dàn dén xu thè Ifch tu va tàp trung bòa san xuàt,
hình thành nhùng dan vi doanh nghiep san xuàt - kinh doanh co quy mò
lón, vc'ti tiém lue kinh té manh; mày móc trang thiét bi bién dai, co luctng
vón k'tn de dù sue canh tranh ó trong nuóc va nhàì là trén Ibi Iructng thè
giói.
Tom lai: Hien nay a nuóc ta co so luctng doanh nghiep tón lai va boat
dòng trong nén kinh té rat lófn- Nhùng doanh nghiep này co càc dac diém,
tfnh chat hoat dóng khàc nhau. De quàn ly kinh té nói chung va quàn ly
doanh nghiep nói riéng càn phàn loai doanh nghiep. Vice phàn loai doanh
nghiep se giùp cho chùng ta he thóng hóa direte càc loai doanh nghiep, nàm
bàt va nghién cùu cu thè dugc tùng krai bình doanh nghiep de lù dc) xàc
dinh càc chfnh sàch, bién phàp quàn ly phù hgp vófi tùng loai bình doanh
nghiep cùng trén cct set này, càc chù thè kinh doanh co thè lira clion cho
mình hình thùc tó chùc doanh nghiep phù betp nhàt de dàng ky true'tc phàp
luàt va beml dóng trén Ibi Irueìng nbàm dém lai hiéu qua kinh té cae) nliàl
cho tùng chù thè cu thè.
14
r - Da(' diem càc loai hình doanh nghiep à nuàc ta va co che hoqt
dòng cùa nò.
Ò nire'tc ta hien nay viee Ihùa nhàn su tbn tai va phàt trién càc loai hình
doanh nghiep da dang, phong phù va phù hgp veti thuc tién cùa nén kinh té
chuyén dói tu cct che ké hoach hc)a t à p t ^ u n g, quan liéu bao càp sang nén
kinh té thj truóng - vàn de dat ra chùng ta c^àn phài nhàn biét càc dac diém
va cct che hoat dòng cùa nò - thuc tién a nuóc ta hien nay càc loai hình
doanh nghiep cót dac diém va cc^ chéhe)at dòng nhu sau:
^^ De)anh nghiep tu nhàn: Doanh nghiep tu nhàn là detn vi kinh doanh
do mot cà nhàn làm chù sa hùu va tu chiù tràch nhiém bang toàn bó tài san
cùa mình ve mgi mat hoat dóng cùa doanh nghiep - Nhà nuófc can phài
cCìng nhàn su ibn lai làu dai va phàt trién cùa nò, thùa nhàn su bình dàng
tructc phàp luàt, tfnh sinh Igi hgp phàp, quyén tu do kinh doanh, quyén chù
dòng trong mgi hoat dóng kinh doanh, quyén set huu, quyén thùa ké ve vón
tài san.
4- Quyén chù dóng kinh doanh cùa doanh nghiep tu nhàn dugc luàt
phàp bào ho.
- Tu lira chgn ngành nghé, quy mò kinh doanh.
- Hình Ihùc va càch thùc vay van.
- Lua chgn khàch hàng de giao dich va ky hgp dbng kinh té.
- Tuyèn dung va thué muófn lao dòng,
- Su dung nge)ai té thu dugc.
- Chù dòng mgi boat dc)ng san xuàt kinh doanh theo dàng ky,
- Quyét dinh xù ly phàn thu nbàp con lai sau khi trù di nghìa
vu thué.
- Cho thué mc)t phàn hoac toàn bó doanh ngbhiép bàn he)ac sàt
nbàp doanh nghiep vào càc doanh nghiep khàc.
15
- Met chi nhành va vàn phe)ng dai dien et ngoai tinh va doanh
nghiep dang de)ng.
+ Tuetng ùng veti quyén han doanh nghiep tu nhàn phài thuc hien nghìa
vu cùa mình theo luàt dinh.
- Kliai bào dùng so vón dàu tu kinh doanh.
- Kinh doanh dùng ngành nghé ghi trong giày phép.
- Uù lién su dung lae) dóng trong nùetc,bào dàm quyén leti cho
ngucti lao dòng va quyén cùa nguói tó chùc còng doàn.
- Bào dàm chat lucmg hàng hóa theo tiéu chuàn dàng ky.
- Tuàn thù càc quy dinh ve bào ve mòi truóng vàn hóa, tràt tu
an toàn theo quy dinh cùa Nhà nuóc.
- Ghi chép s6 sàch ké toàn, quyét toàn thecì quy dinh phàp luàt
va chiù su kiém tra cùa cct quan tài chfnh.
- Nc)p thué va thuc bién nghìa vu theo luàl dinh.
* Cc)ng ty tràch nhiém hùu han va còng ty co phan:
+ Còng ly tràch nhiém hùu han va còng ty co phàn ggi chung là còng
ty - trong dò càc thành vién cùng góp vón, cùng chiù lo tuetng ùng vói piVàn
góp v6n va chi chiù tràch nhiém ve kboàn ng cùa còng ty trong pham vi
phàn vón cùa mình góp vào còng ty: - Nhà nuctc còng nhàn su tbn tai làu
dai va phàt trién cùa còng ty, thì^a nhàn su bình dàng trutte phàp luàt va su
sinh leti hgp phàp, quyen set hùu, quyen thùa ké vb vón va tài san, quyén
thùa ké ve ve^)n va tài san, quyen va Igi fch kliàc cùa càc hình thùc, quyén tu
do kinh doanh va chù dòng trong mgi boat dóng kinh doanh trong khuòn
khó luàt phàp.
-f Nhùng dac trung ccf bàn cùa còng ty tràch nhiém hùu han là:
- Góp dù vón ngay tu dàu, ghi ró trong sÓ dieu le.
16
- Néu so luepfng co dòng duói 14 thành vién khòng càn làp bòi dbng
quàn tri, chi cu so luejfng tói thiéu, tói da càc thành vién.
- Giày chùng nhàn ve phàn góp vón co ghi tén cà nhàn hay nguói dai
dién tó chùc.
- KbCmg dugc phàt hành co phiéu, trai phiéu.
- Néu thiéu vón thi ggi thém vón góp co phàn tu càc thành vién cùa
còng ty hoac két nap co dòng mcìfi.
- Chuyén vón giùa càc thành vién trong còng ty là tu do, chuyén cho
nguói khàc khòng phài là thành vién phài dugc su nhàt trf cùa càc co dòng
cbiém 3/4 vón diéu le.
- Tàt cà càc vàn bàn cùa còng ty phài ghi tén còng ty kèm theo tràch
nhiém hùu han va vón diéu le ó dóng dau tién ben trai trang, thù nhàt cùa
vàn bàn.
- Càc co (long chi chiù tràch nhiém vófi còng ty ve phàn vón góp ma
thói, khòng lién qua dén tài san khàc cùa mình.
4- Nhùng dac trung ca bàn cùa còng ty co phàn,
- So thành vién phài co tói thiéu là 7 cà nhàn hay dai dién càc tó chù'c.
- Mòi co dc)ng mua mot hay nhiéu cÓ phiéu - mot pbfa danh nghìa eó
phiéu dugc ghi trong diéu le eCmg ty.
- Càc sàng làp vién phài mua ft nhàt 20% so eó phiéu, co phiéu sàng
làp vién va thành vién bòi dbng quàn tri phài ghi tén, khòng dugc chuyén
nhuctng trong thói gian tai chùc va trong thói gian 2 nàm ké tu ngày bòi giù
chùc hói dbng quàn tri.
- CÓ phiéu khòng ghi tén dugc tu do chuyén nhuctng - néu eó ghi tén
muón dugc chuyén nhugng phài dugc bòi dòng quàn Iri dbng y.
- So tién dà góp phài giù vào mot tài kboàn cùa ngàn bang, chi lày ra
sau khi co giày phép dàng ky kinh doanh.
17
- Vice phàt hành eó phiéu phài dugc phcp cùa ùy ban nhàn dàn - chi
phàt hành eó phiéu mòi khi dà bàn hét sc) co phiéu dà pbàt hành truc'tc dò.
Muón phàt hành phài co luàn chùng kinh té- ky thuàt dugc ca quan ngàn
hàng xàc nhàn bay bào hành.
- Pham vi chiù tràch nhiém ng cùa cc')ng ty dc)i ve'ti càc eó dóng cùng
gic')ng nhu ce')ng ty tràch nhiém hùu han.
* Cc^)ng ty xf nghiep lién doanh, xf ngbhiép 100% vón nuóc ngoài:
+ Còng ty xf nghiep lién doanh dugc thành làp lai Viét Nam trén cct set
hgp dbng lién doanh ky giùa ben xf nghiep co tu càch phàp nhàn cùa Vici
Nam vófi ben hoac càc ben nuófc nge)ài nhàm lién hành càc hoat dóng kinh
doanh trong càc lình vuc cùa nén kinh téqueK dàn Vici Nam.
+ Vice thành làp cfmg ty xf nghiep lién doanh phài:
- Phù hgp ve'ti hgp dbng lién doanh, phù hgp vc'ti phàp luàt diéu le lién
doanh, phù betp vófi luàt phàp Viét Nam.
- Vón phàp dinh ft nhàt bang 30% tóng so vón dàu tu va ben nueìfc
ngoài khòng dugc thàp han 30% vón phàp dinh.
4- Xf nghiep 100% vón nuóc ngoài là xf nghiep boàn toàn thuòc quyén
SÓ huu cùa tó chùc, cà nhàn nue'tc ngoài, do tó chùc hoac cà nhàn nue'tc
nge)ài thành làp, tu quàn ly va tu tràch nhiém ve tó chùc san xuàt kinh
doanh. Nò là mot phàp nhàn boat dóng theo su dieu chinh cùa luàt phàp
Viét Nam.
* Doanh nghiep tàp thè: Hình thùc chù yéu cùa loai doanh nghiep này
là hgp tàc xa, hgp tàc xa dugc hình thành trén ca sa tu nguyén cùa ngucti
lao dòng, boat dòng theo nguyén tàc dàn chù, cùng co Igi va theo diéu le
T T'
'
' • : •-
hgp tàc xà. | l^*^c'-'"--^LrrVn%yì.v
* Doanh nghiep Nhà nuóc:
De^anh nghiep Nhà nuófc là loai hình doanh nghtep~T~~: ~~ "r-"-
1 . do Nhà nuóc thành làp, dàu tu v6n va quàn ly, ve'ti
18
XJ, càch là chù sa huu, khòng eó vón dau tu nucifc ngoài hoac vón góp cùa càc
thành phàn kinh té khàc là mot phàp nhàn kinh té boat dòng theo phàp
luàt.
-f- VeMi phàp dinh cùa doanh nghiep Nhà nue'tc khòng thàp betn mùc
vón phàp dinh cùa ce^mg ty tràch nhiém hùu han cùng ngành nghé ghi trong
ND222 HDBT.
- Tre)ng nén kinh té Ibi truóng doanh nghiep Nhà nue'tc dóng vai tró chù
dao treing c(t càu kinh té nhiéu thành phàn va làm chùc nàng cùa mot còng
cu quàn ly vi mò cùa Nhà nue'tc.
+ Deninli nghiep Nhà nuófc co nhiém vu:
- Kinh doanh dùng ngành nghé dà dàng ly va muc dfch thành làp
doanh nghiep Nhà niie'tc.
- Bàe) toàn va phàt trién dbng vón dugc giao.
- Thuc hien phàn phcn theo lao dòng, cbàm lo dcti sé)ng vàt chat tinh
thàn, bòi diieìng nàng cao trinh dò vàn hóa khoa hoc ky thuàt va chuyén
nie')n che) còng nhàn vién chùc.
- Bào ve doanh nghiep, bào ve san xuàt ve mc')i Iructng, giù gin an ninh
chfnh tri, Irai tu an teiàn xà bòi va làm thém nghìa vu dói vófi Nhà nuófc.
II - IHUC TRANG SAN XUÀT - KINH DOANH CÙA CÀC DOANH
NGHHIEP rUON(ì NKN KINH l(Ì THI TRUÓNG Ò VIET NAM.
Nhùng thành luukinh t é- xà boi ma chùng la dat dugc mày nàm qua, là
nhó su dóng góp ràì quan trong cùa càc doanh nghiep - càc doanh nghiep
CC) vi trf va vai tró io Win tre^ng ncin kinh téquÓc dàn- xet dén cùng de") là detn
vi kinh té cet set, taei nén nén kinh té cùa mot nuóc. Dù dugc tó chùc theo
loai hình san xuàt- kinh de^anb nào, vófi quy mò nào Ibi càc doanh nghiep
cùng là d(tn vi cet sa, là té bào kinh té co tu càch phàp nhàn, lién hành càc
boat dòng kinh té nbàm muc dfch tói da bòa leti fch cùa ngucti chù set hùu
trén cct sa liióartiafin lói da mgi nhu càu cùa liéu dùng xà he)i.
19
1 - Tình hình san xuàt - kinh doanh cùa doanh nghiep Nhà nuófc«
a - Su' hình thành va phàt trién doanh nghiep Nhà nuàc trong qua
trinh doi mòi ca che quàn ly.
Truóc kia trong ca che ké hoach hóa tàp trung, quan liéu ^ bao càp,
phàn le'tn doanh nhiep Nhà nuófc dugc chfnh quyén Nhà nuóc càc càp quyét
dinh, thành làp veti 100% vón cùa ngàn sàch Nhà nuófc - mot thói ky dai càc
doanh nghiep boat dòng theo càc chi tiéu menh lénh, trong dò Chfnh phù de
ra mgi quyéì dinh ve san xuàt va tiéu thu- viéc doanh nghiep san xuàt mal
hàng gì direte quy dinh trong ké hoach dugc giaoiviéc lira chgn san xuàt nhu
thè nào cung khòng thuòc quyén han cùa dc:)anh nghiep - doanh nghiep
khòng eó quyén lira chgn san luctng tói iru theo yéu c'àu cùa thi truóng.
Doanh nghiep khòng co quyén tu do trong vice quyét djnh quy trinh san
xuàt - vice san xuàt cho ai cùng lai chi phói bòi thè che chung cùa Nhà
nuófc - vói cet che kinh té menh lénh dò, doanh nghiep bi thù tiéu dóng lue
dói mc'ti, khòng phàt huy dugc tfnh sàng tao cùa dòi ngù quàn ly cùng nhu
cùa ngucti lae) dòng - Do vày doanh nghiep bau nhu bi dóng khòng phàt huy
dugc vai tró cùa mình trong qua trinh lira chgn de dat Igi nbuàn tói da - dàn
dén nàng suàt - chat luejfng va hiéu qua thàp - khi chuyén dói sang nén kinh
té thj truóng Ibi cet càu set hùu trong nén kinh té et nucìfc ta dà eó su thay dói
lófn. Dàng va Nhà nue'tc ta dà chù tnrctng tàt cà càc thành phàn kinh té deu
dugc bình dàng trong boat dòng san xuàt - kinh doanh theo luàt dinh. Tim
hiéu ve lo chùc boat dóng doanh nghiep Nhà nuóc trong mot so nuóc phàt
trién chùng la thày; et Phàp eó 2 loai doanh nghiep Nhà nuóc.
+ De)anh nghiep Nhà nuc'tc phuc vu Igi fch còng còng nhu ngành dién
lue, ductng sàt, hàng khòng ... nhiém vu càc doanh nghiep này phài gàn lién
veti chfnh sàch kinh t é- xà bòi cùa Nhà nue'tc,
+ Doanh nghiep Nhà nue'tc dugc tu chù trong boat dòng san xuàt kinh
doanh. Nhùng doanh nghiep này khòng dugc Nhà nuófc trg càp vón, ma
phài tu trang trai khi thiéu vón.
20
Nhùng doanh nghiep ma Nhà nuófc càp vón dugc thuc hien duc'ti 2 bình
thùc sau day:
- Nhà nue'tc dàu tu thiét bj va vón kinh doanh nàm 1986 theo dao luàt
"luàt tiép sue cho doanh nghiep Nhà nuóc" thi doanh nghiep dugc càp
100% vón cùng co thè dugc nhàn thém vón cùa tu nhàn d"àu tu. Day là loai
bình doanh nghiep bòn hgp giùa Nhà nuófc va tu nhàn, duófi su kiém soàt
cùa Nhà niie'tc con ó Còng hóa lién bang Due, doanh nghiep Nhà nuóc do
Nhà nuc'tc diéu hành. Ò Malaisia cùng co 2 loai doanh nghiep Nhà nuófc.
Lc^ai còng ty thành làp theo luàt quóc bòi, dugc càp 100% vÓn. Loai còng ty
chfnh phù, he)al dòng theo luàt còng ty eó loai dugc càp 100% vón, eó loai
ve)n Nhà niieifc chi cbiém 5 1% tró lén. Nhu vày ró ràng là trong diéu kién
nen kinh té Ibi tnróng, doanh nhiep Nhà nuófc khòng phài chi là nhGng
doanh nghiep co 100% vón Nhà nuófc ma ce)n co cà doanh nghiep veti cct
càu set hùu vón bòn hgp, trong dò vón Nhà nuófc eó ty le dù manh de kbóng
che, chi pheli hoat dòng kinh doanh cùa doanh nghiep.
Ò Vici Nam ngay tu nàm 195^ bang vice quóc hùu hóa càc doanh
nghiep tu san mai bàn, viéc cài tao xà hói chù nghìa càc doanh nghiep tu
san, còng ve'ti vice Nhà nuófc thành làp nhùng doanh nghiep meti, he thóng
doanh nghiep Nhà nuc^fc dà dugc hình thành va pbàt trién trén 40 nàm nay.
Trong cet che quàn ly cu, càc doanh nghiep Nhà nuóc boat dòng san xuàt -
kinh doanh theo ké hoach cùa Nhà nuóc, dà góp phàn quan trong vào su
nghiep xày dung va bào ve dàt nuóc. Doanh nghiep Nhà nuófc dà co mat ó
bau hét càc ngành cùa nén kinh té quóc dàn, bao gòm càe doanh nghiep do
càc bg quàn ly, càc doanh nghiep do càc tinh va buyen quàn ly. Dén nàm
1989 cà nube co 12.087 doanh nghiep Nhà nuóc, vói trén 90% tÓng so lao
dòng ky thuàt, càn bó khoa hoc, quàn ly dà qua dào tao.He thóng doanh
nghiep Nhà nuótc dà dóng vai tró chù yéu trong san xuat va cung ùng cho
xà bòi nhiéu loai san phàm hàng hóa va dich vu. Ngubn thu tu doanh
nghiep Nhà nuófc dà de^ng góp chù yéu vào ngàn sàch Nhà nuóc, nàm 1989
cbiém 64% tóng thu trong cà nuóc. He thóng doanh nghiep Nhà nuóc giù
vai tró quan trong tre)ng vice dóng góp nhàn lai, nhàn lue cho cuòc khàng
chién cbóng My cùu nuófc, xày dung két càu ha tàng ky thuàt - kinh té - xa
bòi tao diéu kién elio su phàt trién làu dai cùa dal nuófc.
Trong qua trinh lo chùc he)at dòng san xuàt - kinh doanh nhiém vu chù
yéu là thuc hien càc chi tiéu tu càp
trén dira xueing he)àn le)àn lhe)àt ly thj
Iriióng - san xiiàì cài gì, trae) dói che) ai , vói so luctng bao nhiéu, nhàn san
pham cùa ni là do ké hoach quy dinh, lình trang dò dà dàn dén mot két cuc
kém hiéu qua, kbe^)ng thfcb nghi ve'ti cuòc song va vc'ti nén kinh té thè gic'ti,
khà nàng canh tranh trén Ihiretng Irueìng bj han che - nguy cet cùa cugc
kliùng iioàng thùa luòn luòn bj de dga. Chfnh vi thè tu lue'tng cùa Dai bòi
Dàng loàn quóc
làn Ihù VI dugc cu thè hóa inmg Hòi nghj Trung mtng III
chuyén cac cct sa doanh nghiep Nhà nuóc sang cet che liach toàn kinh de)anli
xà hòi chù nghìa ve thuc cliàl là cliuycn càc cet so này sang lie)al dóng lre)ng
mói lrLi()*ng san xiiàì hàng hóa, thuc hien thce) cet c he thj truitng co su diéu
liei, quàn ly vT mò cùa Nhà nirc'tc, day là mot tu lire'tng mang tfnh càcb mang
le'tn, mói cài móc quan tie)ng dành dàu trong vice cieli nie'ti tu duy kinh té. Cu
thè vice Mure hien theo cet che quàn ly meti, lình hình lu)at de')ng cùa càc
doanh nghiep Nhà nuóc dang dugc giài quyét càc meli quan he sau:
'" Qucin he ve'ti Nhà nue'tc ve quyen se't hùu: iàu nay, càc doanh nghiep
Nhà nuóc cùa ta pliu Ihuòc rat lón vàe> càc trung làm quàn ly chùc nàng cùa
Nhà nuóc. Trén mot nghìa nào de) càc cet seV này bj bién thành càc detn vi
he)at dòng bici làp, khòng co quan he kinh té vófi càc cet so khàc va vàn de
quàn ly cet so thu ge^Mi chi ce')n là quàn ly nói be), càc quan he kinh té, tài
chfnh cùa doanh nghiep dèu do Nhà niieìfe dùng ra thu xép - trong cet c he cu
khe'^)ng co vàn de, làch quyén sa hùu va su dung. Nhà niròfc dai dicn quyen
set hùu dòng llieti cùng dùng ra lo chùc su dung Ilice) ké hoach chung thóng
nhàl - cluiycn sang cet c he me)'i càc de)anli nghiep llioàl kheM vai Irò thùa
hành thu dòng tró Ihành chù lliè san xuàt bang hóa dòc lap dugc quyen su
dung lai san quóc già Ihco yéu càu khàch quan cùa nbn san xuàt hàng bòa
Nhà niie'tc khòng dùng ra truc liép tó chùc qua trinh san xuàt va luu lliòng
21
22
cùa xà bòi. Song Nhà nuófc thuc hien quyén sa hùu thóng qua càe bình tbùc
quàn ly vón nhu tfn dung, dàu tu truc tiép bién dang co phan càc doanh
nghiep hoat dóng trén ca sa vón vay. Nghìa là et day con eó càc bình thùc
phàn phói qua dò: co cà phàn phói theo lao dòng song va cà phàn phc)i theo
lao dòng qua khù ducati hình thùc vón - nhu vày chuyén càc doanh nghiep
Nhà nuófc sang boat dòng theo phuetng thùc san xuàt va kinh doanh hàng
hóa khòng bào món set hùu cc)ng còng ma tao diéu kién vàn dung quan he
SÓ hùu dò duófi nhùng hình thùc va càp dò phù hgp hcm, tao ra dia du ròng
rài hctn nhàm phàt huy khà nàng sàng tao va kinh doanh cùa cct set.
Vàn de can nói dén là tu klii chuyén sang ca che quàn ly me'ti, quan he
giùa càc doanh nghiep Nhà nuófc - thi truóng va Nhà nuóc nhu thè nào?
Hièn nhién phuang thùc quàn ly bang càc menh lénh va chi tiéu ké hoach
phàp lenii khòng thè phù hgp vói nèn san xuàt hàng hóa, ve'ti thi truóng, chi
phói hoat dóng cùa càc cct so là càc mói quan he ngang, quan he mua bàn,
thóa thuàn vófi già cà do thi tructng quyét dinh. Co y kién cho ràng khé)ng
phài mgi mat boat dòng cùa doanh nghiep chi eó lình vuc bàn san pbàm va
mua tu liéu san xuàt là chju ành huóng cùa thi tructng. Con eó sue lao
dòng, vón san xuàt là nhùng cài khòng lién he vófi thi tmóng, chju su quàn
ly truc tiép cùa Nhà nue'tc - theo chùng tòi nhu vày là mói thùa nhàn thj
truóng va san xuàt hàng hóa mot càch nùa vói - va dò chfnh là mot nguyén
nhàn gay nén tình trang rói loan va lùng tùng trong quàn ly kinh té bién
nay. Khòng thùa nhàn sue lao dòng là hàng hóa sé khòng giài quyét dugc
triet de mói quan he giùa Igi fch cà nhàn, tàp thè va Nhà nuóc theo dùng
quan diém hach toàn kinh doanh, sé khòng thiét làp dugc ce^ che quàn ly
dùng dàn trong dò leti fch toàn dàn duete bào dàm trén cet set che dò còng
hùu, dbng thcti Igi fch cà nhàn dugc dat dùng vai tró là dòng lue thùc day
ngueM lao dòng co nàng suàt va hiéu qua cao. Tliue té trong nhiéu doanh
nghiep Nhà nuóe hien nay vi trf cùa nguói lao dòng chua due;e xàc djnh rò
ràng là nguyén nhàn dàn dén tìnb trang xóa mcr mgi nàng dòng, yéu tó tfch
ciré cà nhàn. Bue'tc chuyén sang nèn san xuàt bang hóa phài direte quàn triet
23
va thè che hóa trong mgi vàn de cùa quàn ly kinh té quÓc doanh, khòng
thiéu mot lình vuc nào. Theo nghìa dò thùa nhàn va tao dibu kién cho tàt cà
càe loai thi truóng phàt trién là diéu kién tién quyét trong qua trinh dói mói
quàn ly doanh nghiep Nhà nuófc. Nuóc ta chua eó mot thi truóng phàt trién,
chua bình thành càc quan he ban hàng truyén thóng, eó tfn nhiém giùa càe
ca sa kinh le veti nhau. Chuyén tu lình trang biét làp sang he thóng eÓ két
va phu thuòc làn nhau càn phài co thói gian de càc doanh nghiep Nhà nuóc
cùa ta làm quen vói nhau, thàm dò thi truóng lién quan dén mình va thiét
làp càc mói quan he kinh té càn thiét. khòng thè hmY vgng eó su dói mói
nhanh va suc'^n sé. Phài chàp nhàn cà sai làm va tón thàt, vàn de là trong
giai doan giao the'ti giùa cài cu chua thè rù bc) bàn va cài mófi chua dugc
bình dung rò ràng, thi su nhàt quàn trong chfnh sàch khuyén khfch phàt
trién san xuàt hàng hóa dóng vai trò rat to lón. Nhà nuóc vói tu càch là chù
thè quàn ly toàn bò nén kinh té phài là nguói chù dòng tbi hành nhung bien
phàp càn thiét tra lai càc hình tbùc trao dói hàng hóa nguyén nghìa cho càc
qua trinh kinh té. Kliòng thè co mot nén san xuàt hàng hóa boàn toàn riéng
cho chù nghìa xà bòi. San xuàt hàng hóa xà bòi chù nghìa truóc hét phài là
mot nén san xuàt hàng hc)a vói tàt cà nhiJng nói dung khàch quan cùa nò.
Bàn chat xà bòi chù nghìa cùa nén san xuàt hàng hóa này biéu hien a ehò
xà hòi ce) nhàn thùc vàn dung càe quy luàt, han che dàn tfnh tu phàt nhàm
tàn dung tòt han càc nàng lue vc)n eó cùa nò. Veti quan niém nhu thè, ca che
quàn ly mófi dat ra cho càc doanh nghiep Nhà nuótc trùac thj truóng, buóc
nò phài thich nghi vc'ti ca che Ibi truóng, Dbng thói cho nò quyén tu chù
ròng rài dàm bào cho càe doanh nghiep Nhà nùac khòng nhùng thfcb nghi
ma con eó klià nàng làm chù thi truóng. Trong còng cuòc dói mói, sau 7
nàm tién hành he thc')ng doanh nghiep Nhà nuófc dà eó nhùng chuyén bién
quan trgng, nhiéu doanh nghiep dà di dàn vào thè ón djnh, thfch nghi vói ca
che Ibi truetng, góp pliUn ón dinh san xuàt va kiém che làm phàt, tao diéu
kien dua nen kinh té tùng buóc thoàt kbòi cuòc khùng boàng.
24
Dén nay, sau mot thói gian tién hành dói mói ca che quàn ly. Càc mat
ca càu SÓ hùu, ca càu ngành nghé, hình tbùrc tó chùc san xuàt - kinh doanh
va quàn ly càc doanh nghiep Nhà nuóe dà co su chuyén dói càn bàn.
* Ve cct càu so hùu: Ben canh càc doanh nghiep eó 100% vón thuòc so
hùu Nhà nuóc con co càe doanh nghiep tbn tai xen ké giùa càc hình thùc so
hùu toàn dàn va set hùu cà nhàn hoac tàp thè - doanh nghiep nòng, làm
truóng quóc doanh giao dàt, giao rùng, giao tu liéu san xuàt cho còng nhàn
vién cùa detn vi va cho nhàn dàn, cho hg vay vón dàu tu tra dàn. Doanh
nghiep làm càe khàu dich vu dàu vào (làm dàt, bàn cày, con gióng, huóng
dàn nuòi trbng, bào ve ...) sau do thu mua san pbàm nguyén liéu de che
bién va tiéu thu. Hình thùc này dang dugc mó ròng, tao ra dóng lue mói va
dem lai hiéu qua ro ret trong càc ngành nhu che, mia duóng, bò sua ....
- Bàn mot phàn tu liéu san xuàt, cho còng nhàn vién de huy dóng vón
duói bình thùc eó ph^àn (trong càe ngành vàn tài ò tó, vàn tài bién, kinh
daonh vàt tu nòng nghiep...)
- Huy dóng vón eó phàn nhàm dbng bò hóa mó ròng san xuàt kinh
doanh (trong ngành dét may... nhu Xf nghiep lién hgp sgi dét kim Ha Nói ).
- Viee lién hành thf diém eó phan hóa doanh nghiep Nhà nuóc dà dat
dugc mot so két qua buóc dàu nhu làm thf diém à lién biép còng ty vàn tài
bién, Bò giao thóng vàn tài. Còng ty may Viét Tién - Bò còng nghiep
nbe...),
Thuc té mày nàm qua cho thày su chuyén hóa ca càu so huu dang dàn
dén qua trinh "Còng ty hóa" nhiéu doanh nghiep Nhà nuóc.
* Ve ca càu ngành nghé mat hàng kinh doanh.
Hàu hét càc doanh nghiep thuc hien lién két càc kliàu san xuàt, thuang
mai; dich vu, gàn san xuàt vói tiéu thu - Do dò dà rùt ngàn chu ky san xuàt,
quay nhanh dbng vón. Két bgp chuyén món hóa vói kinh doanh tóng hgp,
CÓ nhiéu phuang àn kinh doanh da dang hóa mat hàng, dich vu, dàu tu
chiéu sàu, dói mói va dbng bó hóa mày móc, trang thiét bj, ùìig dung còng
25
nghé, ky thuàt tién tién nbàm tàn dung càe ngubn lue thiét bi, nhà xuctng,
kho tàng, nguyén vài liéu, lae) de)ng.
Trong càc ngành nc')ng, làm, ngu nghiep, ngành sgi del may ... nhiéu
doanh nghiep dà két hgp vói càc khàu tao ngubn nguyén liéu ve'ti che bién
va he)àn thien san phàm, hgp tàc ròng rài va chat che giùa de)anh nghiep
Nhà nue'tc vófi càc ho kinh té, càc hgp tàc xà, trong dò doanh nghiep Nhà
nueVe dóng vai Irò hu'cTfng dàn, tao ngubn nguyén liéu dói dàe) va chat luctng
cao hctn, phàt trién còng nghé che bién nhàm nàng già trj san phàni va xuàt
khàu (nhu ne')ng trueìng hùu nghj Viét Nam - Mc^ng Có huyén Ba Vi - Ha
Tày, ncMig Irire'tng nuelfc tre)ng Tày Ninh, nòng truetng 719 tinh Dàc làc ....).
"*' Ve mó hình tó chùc kinh doanh va quàn ly.
Trong thuc tèda hình thành càc loai bình thùc xf nghiep sau day.
4- Xf nghiep lién hgp: Day là mòi mó hình xf nghiep dòc làp, . ..
thuètng ce) quy mó lófn. Ben canh nhiing phàn xuctng (bò phàn) thuc hien
hach toàn nói bò, ce^n ce) nhùng dcTn vj hoach toàn kinh té tuetng dói dòc
làp, nhung vàn nàm trong he thóng ké hoach va hoach loàn thóng nhàt cùa
toàn xf nghiep lién hgp.
Vf du nhu lién hgp gang thép Tliài Nguyén có nhà mày càn thép già
sàng, mot so mó khai tbàc quang dà teVi hàng nghìn còng nhàn, nhà mày
lién betp del Nam Djnh ce) mot so nhà mày del thành vién co tu càch phàp
nhàn va hoach loàn kinh té tuetng de'^ii de)c làp.
+ Lién hgp xf nghiep (Tóng còng ty): bao gbm nhiéu detn vj thành
vién, lién hành badi te)àn dòc làp, hach loàn hai càp: càp toàn lién biép
(tóng còng ty) va càp xf nghiep thành vién - nhin chung, càc doanh nghiep
déu da dang hc)a cà ve bình thùc so hùu, ve mat hàng, ngành nghè kinh
de)anh, làn mó hình tó chùc kinh doanh va quàn ly. Dén nay hàu hét càc
doanh nghiep déu phàl huy ngày càng rò hctn quyén tu chù kinh doanh (bao
gbm càc heiat dóng lién boàn ve san xuàt, tbuctng mai va djch vu) quyén tu
chù v£tài chfnh. Diéu này direte thè hien ó càc mal chù yéu sau day:
26
- Chù dóng sàp xép, bó trf lai day chuyén san xuàt cho phù hgp ve'ti ké
he)ach kinh doanh va phuetng àn san pham dà direte xàc dinh.
- Chù dòng chàn chinh bò mày quàn ly thce) hue'tng tinh gian, giàm càc
khan, càc càp khòng càn Ihiéì, giàm so ngucti a càc bò phàn gian liép, sàp
xép dói nieìfi lue luejfng lao dòng, chuyén dàn sang che dò hgp dbng lao
dc}ng, thuc hien che dò lién luctng gàn vói hiéu qua kinh doanh cùa toàn dan
vi va nàng suàt cùa cà nhàn, khe')ng han che thu nhàp.
- Chù dóng xày dung ké he)ach kinh de)anh trén cet se't dinh huc'tng ké
hoach Nhà nueifc, két qua du de)àn nhu càu thj tructng trong nirc'te va thè gie'ti,
tu giao djch, lién he va két hgp dbng kinh '^^ vói khàch hàng.
- Chù dòng giài quyét veMi due'ti nhiéu hình thùc nhu vay tfn dung ngàn
hàng, vay nUe'tc ngoài, huy dòng vón tre)ng ccMig nhàn vién va nhàn dàn.
- Me't re)ng lién de)anh, lién két kinh té ve'ti càc de)anh nghiep khàc
(trong va nge)ài quelc de)anh va vófi nuóc ngoài) de giài quyét càc nhu càu ve
vón, nghién cùu ùng dung, chuyén giao ce')ng nghé, cung ùng vài tu, liéu
thu san pham, hgp tàc kinh doanh.
- Chù dòng tfnh toàn hiéu qua kinh té ó tàt cà càc khàu lù dàu tu cet
bàn dén giài quyét càc yéu lo dàu vào (vc)n, vài tu, lao dóng ...) dén khàu
dàu ra ( tiéu thu san pham) de bào dàm kinh doanh có lai.
Trén c(t sa dói me'ti cet che quàn ly dùng dàn va cct bàn de) me)l sei lófn
de)anh nghiep , chù yéu là nhùng de)anh nghiep vùa va lótn do Trung uetng
truc tiép quàn ly lliiie)c nhùng ngành quan trgng nhu: dàu khf, dién, than,
phàn hóa hoc, xi màng, bia, thue'')c la, xày làp, vàn tài hàng khe'^)ng, duóng
sàt, bién diietng ... dà virgl qua direte thù Ihàch trong thcti ky dàu chuyén dói
cet che, giù dugc san xuàì, di dàn vào thè ón djnh Irong kinh té thj truetng
thce) djnh hu'e'tng xà hòi cìn\ nghìa. Nhet vày màc dù so doanh nghiep có
giàm gàn mot nùa (nàm 1989 có 12087 doanh nghiep dén nàm 19^5 ce)n
6()()() de)anh nghiep). Nhùng deianh nghiep Nhà nueìfc này giàm chù yéu là
nhùng de)anli nghiep nhó et dja phuetng nhung tóng già trj san phàiii luyét
27
dói cùa kinh té Nhà nuófc, cùng nhu ly trgng trong tóng san phàm trong
nuófc (GDP) khòng nhùng khc')ng giàm ma con tàng lén dàng ké - bang sau
day cho la thày ró diéu dò.
1990
1991
1992
1993
1994
15471
14011
17834
Già Irj long san luc/iig loàn
19800
21400
ngành còng ngliiè|) (ly dòng)
9476
- Trong dò còng ngliiCp
10599
12671
14176
16260
quòc daonli (ly dòng)
100
- Toc dò làng .so vói nàm
111,8.5
119,55
118,8
114,7
truòc
- Ty Irong so vói long san
67,63
68,5
71,05
71,6
75,9
lutiìig
loàn ngành
còng
nghiep (100%)
Hàng: Tình hình san .xuàt ngành còmg nghiep
(Theo so liéu cùa Tóng cuc lhc')ng ké nàm 1994)
Tre)ng Iheìi gian qua nhiéu ngành còng nghiep quan trgng tàng nhanh
va chiéni 100% san phàm làm ra tre)ng toàn ngành chàng han nhu dién
nàng, thcp, xi mang, làn direte, buu chfnh vién thóng, vàn tài ductng sàt, vàn
tài hàng kliòng .... toc de) phàt Irièn san xuàt ngành ce^ng nghiep bình quàn
qua càc thòi ky (Ilice) ty le%) nhu sau:
976-1980 1981-1985 1986-1990 1991-1994
).6 9,5 5,9 12,3
Ve càc mal hàng này càng phong phù va da dang chat luctng dugc
nàng lén ró rei, khe')ng nhùng dàp ùng dugc nhu càu tre)ng nuótc, ma cc)n
xuàì khan. Chàng han nhu hàng kim khf tiéu dùng, vàt liéu xày dung, hàng
may màc, thuc phàm che bién ... nhùng chuyén bién dò dà co tàc dòng tfch
cuc khòng chi dén toc dò phàl trién cùa toàn ngành còng nghiep, ma cc)n
f
tàc de)ng e l ^ cà càc ngành khàc trong nén kinh téqur)c dàn.
28
Ngành san xuàt nc'^ng nghiep tiép tue phàl trién loàn dién va vùng chàc
hctn, dac bici là san lugng luctng thuc Irong mày nàm gàn day tàng lieh tue
tu 21,5 trieu tàn nàm 1990 lén 22,01 trieu tàn, nàm 1991 va nàm 1993 dal
24,5 triéu làn - nhet vày, khòng nhùng dà giài quyét ve cet bàn vàn de luctng
thuc ó trong nuófc ma con du thùa de xuàì khàu - nàm 1993 xuàt khàu 1,7
trieu tàn, dùng hàng thù 3 trén thè giófi (sau My va Tliài La) - già tri long
san luctng nòng nghiep trong 3 nàm 1991 - 1994 dal toc dò tàng bình quàn
hàng nàm là 4,5% (tre)ng nhùng nàm 1986 - 1991 tàng bình quàn hàng nàm
là 3,7%). S'dn xuàt nòng nghiep phàt Irièn khà loàn dien cà chàn nuòi va
trbng trc)t, dang bình thành nhùng vùng chuyén canh leifn (khòng ké vùng
trbng lùa, nhu che, cà phé, cao su, mia, dàu Ict làm ....).
Càc ngành làm nghiep, Ihùy san, xày dung cct bàn, giao thóng vàn tài,
Ihuetng mai va djch vu .... cùng déu phàt trién. Nhet vay càc chi tiéu chù yéu
cùa ké he)acli Nhà nueife dèu dal khà, nàm 1992 là nàm dàu tién vugt khà
cao va le)àn dién càc chi liéu GDP: già trj tóng san luctng còng nghiep,
nòng nghiep, san luctng luetng thuc, kim ngach xuàì khàu. De) dò ngàn
sàch Nhà nue^fc làng nhanh qua càc nàm, se) veìfi nàm 1990, nàm 1991 tàng
63,9%, nàm 1992 làng 82,5% lre)ng dò thu lù kinh tè Nhà niie^tc tàng tuetng
ùng là 102,5% va 29,3%. Nàm 1994 long so thu ngàn sàch lù ngubn tre)ng
nuóc virctt 16,6% se) ve'ti ké hoach, làng 55,2% so ve'ti nàm 1992 va gap 2,9
làn nàm 1991.
Do tàng thu nén có diéu kién tàng chi, cài thien mot bucate nèn tài chfnh
queW gàdV <"^ó tfch lùy ngoai té. Te'")ng chi ngàn sàch nàm 1991 làng 31,5%,
nàm 1992 tàng88,8% - nhet dc) vón dàu tu cet bàn ngày càng tàng - nèn kinh
tè bàt d à u co tfch lùy nói bó - Tu nàm 1991 dén nàm 1994 ty le dàu tu bang
vein tre)ng nuóc so vcifi GDP làn lirgt là 4,8%; 6,9%; 12,7% va 13,2%. Chàm
diri tình bang giàm tfcli lùy dàu tu trong nhiéu nàm lién. Nhà nue'tc có diéu
kién vón de làp trung dùt diém nhùng ec')ng trinh le'tn dà kéo dai tu làu nhu
nhà mày tliùy dien Hèia Bình, nàng càp càc san bay Tàn Setn Nhàì, Nói Bài
va trién khai xày dung hàng Ioat ex)ng trinh Ic'tn khàc nhu duètng tài dién cae)
29
àp 500 kile)ve)U, duetng ó tó Bàe Tbàng Long - Nói Bài .... nge)ài fJ^^Uày
dung ca bàn cc)n dành hàng ly le dàng ké de giài quyét càc vàn de xà bòi,
phàt trién y té, giao due va Irà ng nuófc ngoài.
Nhin chung ké lù khi nèn kinh té nuóc ta chuyén sang cet che thi
truetng he thóng de)anh nghiep Nhà nuófc dà demg vai tró chù yéu, quan
trgng trong qua trinh phàt trién nén kinh tè xà bòi - tuy nhién ben canh dò
he theing de)anh nghiep Nhà nuóc ce)n mot so tbn lai, han che màu
thuàn,bài hctp ly se) ve'ti dói hói cùa thuc tién dal ra.
Hien nay, càc de)anh nghiep Nhà nue'tc chù yéu làp trung et ngành ce^ng
nghiep, Ihuetng nghiep va du Ijch - Hai ngành này cbiém 2/3 so doanh
nghiep, 5,5% so lao dóng làm vice treing càc de)anh nghiep Nhà nuófc va
gàn 1{)% ngubn vón - Tre)ng cet che cu, càc de)anh nghiep Nhà nue'tc de) ductc
bao càp, nén làm àn kém hiéu qua, khi chuyén sang cet che me'ti dai bó phàn
càc doanh nghiep khòng thfch ùng dugc vóti yéu càu me'ti, san xuàì khòng
ón djnh, lima le\ phài giài thè hoac chuyén sang loai doanh nghiep khàc.
Thce) diéu Ira cùa Tóng cuc thóng ké dói vói 2292 xf nghiep trong tóng so
2500 xf nghiep còng nghiep qucK doanh, tfnh dén ngày 30/6/1993 chi có
59% càc xf nghiep san xuàì ón djnh, 38,2% san xuàì khc')ng ón djnh, 2,8%
xf nghiep khòng con khà nàng tbn lai. Trong so càc xf nghiep do Trung
uetng quàn ly, có 65,4% xf nghiep ón djnh, 1,6% xf nghiep khòng con khà
nàng Ibn lai. Càc xf nghiep do dja phuetng quàn ly, nhàì là do quan, huyén
quàn ly, tinh hình cc)n ibi le hctn. Trong se') dò có 55,3% xf nghiep san xuàì
e)n djnh, 39,6% san xuàì khe')ng 6n djnh, có tc'ti 5,1% xf nghiep khe')ng con
khà nàng tbn lai. Theo bào cào cùa Uy ban ké hoach Nhà nue'tc va Bò tài
chfnh, tfnh dén nàm 1993 trong se')4030 doanh nghiep cùa 10 bò va 11 dja
phuetng chi có 2678 doanh nghiep, cbiém 66,5% co dù diéu kién de tiép
tue san xuàt kinh de)anh, con 1352 doanh nghiep (cbiém 33,5%) khòng dù
diéu kien , dà he)ac sé bj giài thè.
Trong ngành tbuctng nghiep, tình trang cùng luctng tu, theo so liéu diéu
tra cùa bò tbuctng mai, lre)ng nàm 1994 trong so 538 detn vj que^ic doanh
30
Trung uetng có 281 detn vj có lai (chiém 54,08%) 202 detn vj hóa ve'^'n
(cbiém 37,55%) 45 detn vi kinh doanh thua lo (chiém 8,2%). Tre)ng so 536
detn vi que'^ic de)anh dia phuang có 167 detn vj (chiém 31,16%) có lai, 105
detn vj (chiém 19,59%) he)a vón, cè)n lai 264 dan vi (chiém 49,25%) kinh
doanh thua lo. Tliuc trang dò dói hói chùng la tfnh te)àn sàp xép lai càc
doanh nghiep Nhà nue'tc, phài kién quyéì chuyén boat dóng cùa càc doanh
nghiep sang cet che thj truetng, thuc hien nèn kinh té hàng he')a nhiéu thành
phàn. Chùng la càn tàp trung vón, sue lue de duy tri va phàl trién càc doanh
nghiep dà thfch nghi ve'ti cct che thj truóng, làm àn tòt, có lai, ón djnh san
xuàì. Kién quyéì xe')a bó, giài thè, sài nbàp, chuyén dói mò hình deianh
nghiep, quyen set huu de')i ve'ti càc de)anh nghiep kbe')ng thfch ùng, khe^)ng càn
thiét va khòng có khà nàng tbn lai, làm àn thua lo, kém hiéu qua - Dén nay
theo két qua diéu tra cùa Tóng cuc thóng ké - tfnh dén thàng 4 nàm 1995
cà nue'tc chi con 6000 doanh nghiep Nhà nue'tc, giàm hctn mot nùa so ve'ti
nàm 1989 - Trong long sé) 6000 doanh nghiep hien nay tbn lai ve mal phàp
ly - con trén thuc té có nhiéu doanh nghiep chua giài thè direte vi cc)n
vue'tng màc chua dugc giài quyéì ve mal lai san va còng net, ngoài ra cein có
mot SÓ doanh nghiep xin dàng ky thành làp lai - Day là mot vàn de phùc
lap, dói hói phài có IheM gian xem xét nghién cùu, giài quyéì cho phù hgp
ve'ti linh bình thuc tè.
Trong SÓ 53 tinh, thành cùa cà nue'tc, 51 tinh, thành có doanh nghiep
do Trung uetng quàn ly, con doanh nghiep do dia phuetng quàn ly thi có rài
ràc a tàt cà 53 tinh, thành. Trong dò có nhieu nhàì là Ha Nói va thành phó
Hb Chf Minh. Càc doanh nghiep Nhà nue'tc dugc trai ra kbàp ne^i va ve'ti ràì
nhiéu càc ngành, nghé khàc nhau, lre)ng dò nhieu nhàì là ngành còng
nghiep có 2271 de)anh nghiep, ngành tbuctng nghiep có 1774 doanh nghiep,
ngành giao tbe'^ng vàn lai có 236 doanh nghiep, ngành còng nghiep có 661
de)anh nghiep, ngành làm nghiep«»có 423 doanh nghiep.
Tu nhùng se') liéu phàn ành trén, chùng tòi nhàn thày do so luetng
doanh nghiep Nhà nue'tc ce^n nhieu lai phàn làn, nén dà dàn dén hàu qua là
31
qua sue quàn ly cùa Nhà nue'tc, lae) dòng va ngubn vcm dà ft lai bj phàn tàn,
quy mó de)anh nghiep qua nhó bé - tfnh chung càc ngành so de)anh nghiep
eó mire ve^i direni 1 ty dbng chiém tc'ti 49,19% so doanh nghiep có mùc ve'^)n
tu l dén 5 ly dbng chiém 34,9% - so doanh nghiep có vón lù 5 ly dbng Irò
lén chi có 15,2% (trong dò so doanh nghiep trén 10 ly dbng ve^)n chiém
7,7%). De) vày Nhà nue'tc khc)ng thè tàp trung vón che) nhirng doanh nghiep
le'tn, nhùng ngành then chc)ì. Hàu hét càc de)anh nghiep d èu thiéu ve^)n, dàn
dén ce^)ng ng day dua kéo dai va chiém dung vón làn nhau de) vày dàn tinh
trang hàu lièi mày me'>c trang thiét vj cùa càc de)anh nghiep khe')ng dbng bó,
chàp va, cu nàt, già trj su dung thàp ce')ng nghé lae hàu - dàn dén mùc su
dung cc)ng suàt Ihiéì bj thàp (50%), tiéu bao qua nhiéu nàng luetng va
nguyén vài liéu, nàng suàt thàp, san pham làm ra khe'^)ng dù sue canh tranh
ve già cà va chàì luemg.
Nhin chung san xuàì - kinh doanh cùa càc doanh nghiep Nhà nue'tc
mày nàm gàn day bàt dàu dugc phuc bòi va phàl trién, nhung hiéu qua có
xu huc'tng giàm - ly suàt leti nhuàn bình quàn nàm 1992 tfnh trén vein su
dung là 4,8% mói nàm va tfnh trén doanh thu tiéu thu là 3% (nàm 1991 càc
ty le này là 4,9% va 3,53%). Hàu hét càc ngành san xuàì vài chat su dung
ve^ìi ve'ti hiéu suàì Ihàp - ngành còng nghiep chiém ^ó^Vo long se') vón su dung
va trén 50% tóng so ve1n ngàn sàch càp che) khu vuc de)anh nghiep Nhà
nue'tc nhinig ly suàt leti nhuàn Irén mot dbng vón chi dal 4,6%/nàm - ngành
giao thóng vàn lai dal 4,2%, ngành ne'^)ng nghiep dal 2,3% càc ngành djch
vu có diéu kién quay ve')ng ve'^)n nhanh hctn, song ly suàì Igi nhuàn khemg
cae). Ngành Ihuetng nghiep djch vu dal 7,9% tre)ng dò nói thuetng dal 6,0%,
ngoai lluKtng dal 6,4%, tliuctng nghiep le1ng hgp dal 9,4%, du lich dal
17,2%, djch vudal 15,8%
Trong tóng so 6000 doanh nghiep con he)at dòng chi có 842 de)anh
nghiep (14%) trong càc ngành san xuàì vai chàì co ty suàì leti nhuàn tu
15% nàm tra lén, 280 doanh nghiep (4,7%) tre)ng càc ngành djch vu có
ty suàì Igi nhuàn tu 20% nàm tra lén, 499 doanh nghiep co ty suàì Igi nliuàii
tu 8% dén due'ti 15% nàm va có khoàng 3000 doanh nghiep (50%) có ty
suàì Igi nhuàn duói 8% nàm, khòng có khà nàng lie)àn Irà vón vay vi leti
nhuàn kinh doanh thàp hetn lai suàì tién vay - thce) so liéu dicu tra ban dàu
cùa ban Ihanh toàn cemg ng Trung uetng hien con 3()()() ly dbng vón lin dung
cùa càc eloanh nghiep Nhà nuóc da giài thè khòng dòi duac.
Néu Ifnh già trj tài nguyén, dal dai, nhà xuftng direte su dung nhu hien
nay chua linh, hoac linh dù thi mùc hiéu qua con thàp li(tn nhiéu thuc tè
nhiéu nani qua cho (hay làiig su dóng góp cùa càc doanh nghiep Nhà IUKVC
che) ngàn sach chua lU(tng xùng vói phàn vón Nhà nuóc dàu tu che) de)anh
nghiep, cOng nhu vói tieni lue cùa de)anli nghiep tu su phàn tfch Irén, la có
thè rùt ra iiiòl so két luàn va nhàn xét long quàt sau:
- Trong nèn kinh tè nuóc
la liicn nay, de)anli nghiep Nhà ninVc vàn
chiém ty Irong lón, nliin chung hiéu qua, san xuàì - kinh doanh cùa kinh tè
Nhà nue'tc thàp, vai Irò chù dae) cùa kinh tè Nhà nuóc me'ti the hien chù yéu
ve mal lue/ng con nhiéu han che've mal cliàl.
- Hiéu qua san xiiàl kinh de)anh thè hien
bang lai cùa càc de)anli
nghiep Nhà nuóc nói chung ce')n kcm va khòng elòng déu giua cac ele)anli
nghiep qua càc tliòi ky, càc ngành, càc bò va càc dja phuetng. Dicu dò lliè
hien io lình dang cima ón eljnli lie)ng san xuàì - kinh doanh cùa càc ele)anli
nghiep Nhà nue'tc lre)ng thòi gian cliuyèn deli.
- Quy mei vón, quy mó càc de)anli nghiep Nhà miete cùa ta con qua
nhó, càc eloanh nghiep dèu trong linh bang lliièu vón, chi có 4^X' có quy mò
Irén 1 ()()() lao dòng, ce^n 2/3 C(') quy mò due'ti 200 lae) dòng, sei lae) ele)ng bình
quàn me)l deianli nghiep Nhà nue'tc a nuóc la bién nay là 278 ngucti.
- De'^)i ve'ti càc doanh nghiep Nhà nuóc bién nay trinh dò ky thuàt, còng
nghé qua lae liàii chàp va cùa nhiéu thè he, mùc dò hoàn chinh dbng bò ràì
thàp, da liao me')n qua nùa, de) dò, hao phf vón vài chàì qua le'tn, chat luctng
kém, nén khòng có khà nàng canh tranh trén thj truetng lre)ng nue'tc cùng
nhu trén Ihj truetng (liègi('ti.
32
33
- Su de')ng gc')p cùa de)anh nghiep vào ngàn sàch là le'tn, nhung vàn chua
tuetng xùng ve'ti su dàu tu cùa Nhà nue'tc cho càc doanh nghiep, vice quàn ly
va su dung vón chua dugc bào dàm bang nhùng phàp quy ró ràng, day dù
ma vàn cc)n mang tfnh tùy lién. Tùng neti, tùng lue, Nhà nue'tc he)ac qua
buc')ng long he)ac qua chat che trong qua ly vé)n, cùng nhu tài chinh ó càc
doanh nghiep - càc doanh nghiep chiém dung vón cùa nhau khà le'tn, khòng
thanh toàn, quyéì toàn kjp thcti.
h - Nhùng nguyén nhàn va màu thuàn chù yéu trong qua trinh hình
thành va phàt trién cùa doanh nghiep Nhà nu'ò'c.
* Nguyén nhàn:
4- Nguyén nhàn khàch quan: Day khe')ng phài là nhOng nguyén nhàn
vón có cùa bàn Ihàn, doanh nghiep Nhà nue'tc, nhung nò chi phói ràì le'tn,
thàm chf có tfnh chat quyéì djnh dén he)at dóng va hiéu qua san xuàì - kinh
doanh cùa deianh nghiep.
Thù nhàt: Do su yéu kém cùa nén kinh té, chù yéu là cùa lue luejfng
san xuàt. Nói chung càc ngubn lue de phàl trién san xuàì va kinh tè cùa la
tuy ràì phong phù, có nhiéu diéu kién thuàn Igi song chù yéu et dang liém
nàng. De bién chùng thành hien thuc va có hiéu qua, càn phài ce) luctng vón
le'tn hetn, ky thuàt còng nghé dbng bó, hien dtfe) dòi ngù còng nhàn càn bò
ky thuàt, càn bò quàn ly có nàng lue dbng thói phài có Irình dò tó chùc va
quàn ly thfch hgp cùa Nhà nue'tc cùng nhu cùa mói doanh nghiep.
Su yéu kém cùa lue luetng san xuàì et nue'tc la hien nay biéu bién rò
nhàì là su thàp kém, lae hàu cùa két càu ha làng cùa loàn bò nén kinh té.
Cung nhu cùa vnCn doanh nghiep. Day là lue càn hàng dàu dói ve'ti su cài
cành cùa mói doanh nghiep, cùng nhu cùa cà nen kinh tè. Trinh dò két càu
ha tàng va djch vu cùa nue'tc ta chi due'ti mùc trung bình se) ve'ti càc nue'tc
dang phàt Irièn vf du: he tbelng giao lhc)ng van tài ductng sài cà nuóc me'ti
có 3259,5 km nhung chù yéu là ductng khó ròng Im, loai ductng khó ròng
Im45 chi có kbaógn 20%. Trén he theing due'tng sàt có lói 5()()km duóng xàu
34
phài thay ray va là vel-l3()0m càu càn phài kbòi phuc va sua chua. Tóng
chiéu dai ductng bó là 1015 van km cùng ehi eó 12,7% ductc rài nhua hoac
bé te')ng , Quóc lo có 1,1 van km Ibi chi có 7% duètng te'^)ì, 47% ductng xàu
va ràì xàu càng bién va san bay thiéu cà ve so luetng va kém ve chàì luetng,
nhiing cet set hien có déu chua dal tiéu chuàn que')c tè , ve phuetng lién thóng
tin dién tlie)ai có 0,18 mày/lOO nguèti chi bang 1/4 nhu càu càn có che) nén
kinh té hiéut ai, chua nói dén nén kinh té phàt trién trong luetng lai, tre)ng
vài nàm gàn day ngành buu chfnh vién the')ng dà có nhiéu có gang se)ng
chua tàng dugc mày. Su thàp kém cùa két càìi ha tàng dà han che rat le'tn,
vice met ròng giao luu gùa càc vùng Ireing nue'tc, giiJa nuóc la ve'ti nue'tc
ngoài. Thuc Irang này dang là "cùa chàn" càc còng ly nue'tc nge)ài muón
dàu tu vàe) nuóc ta. Mal khàc su yéu kém cùa nén kinh té con thè hien a
ehò chua có su tfch luy tu ne)i bò, nhiéu khà nàng vay vc'^in cùa nue'tc ngoài
cùng khòng phài là thuàn Igi, bèti le nue'tc ta con net le'tn, khc) có khà nàng
Irà trong thcti gian nhàì djnh. Hiéu qua kinh doanh cùa càc doanh nghiep
con qua thàp, lai suàì tièn vay lai qua cae), trong khi khà nàng canh IriftìhVi
cùa san phàm va kinh nghiem kinh deianh cùa doanh nghiep Vici Nam trén
thuang truetng thè gie'ti con qua yéu kém. Thuc té cho thày khòng ft doanh
nghiep vay nue'tc ngeiài ve'ti so vón le'tn de dàu tu ma ròng kinh doanh.
Nhung klie') ce') khà nàng phàl Irièn san xuàì de tra net, lai trct thành gành
nàng de')i ve'ti ngàn sàch Nhà nue'tc.
Thù hai: Do eó su ành huctng nàng né cùa nèn kinh té ké he)ach he')a
làp iRung cae) dò tre)ng diéu kién chién tranh kéo dai, cùa tu duy khe')ng
dùng dàn ve mó hình chù nghìa xà hé)i truc'tc day. Tu duy dò dà chi phói
duètng ìói xày dung nén kinh le xà bòi dui nghìa ve'ti cet càu chi ce') bai thành
phàn (kinh tè quóc doanh va kinh té tàp thè). Tu tuetng muc')n nhanh che')ng
xe')a bó kinh tè tu nhàn va kinh té cà thè, dbng nhàì muc tiéu ve'ti phuetng
tién cùa còng cuòc xày dung chù nghìa xà bòi coi kinh tè que'^)c de)anh dira
trén che dò sa hùu loàn dàn là muc liéu cùa chù nghìa xà bòi, tu tuetng
35
mué)n nhanh cbóng thuc hien dugc muc liéu dò ma khòng tfnh dén nhùng
diéu kien, tién de càn Ihiéì va hiéu qua kinh té.
Trong tu duy cung nhu tre)ng thuc lién xày dung cet se't vài chàì - ky
thuàt cùa chù nghìa xà bòi tru/tc day ngue'ti la Ihire'tng xem nbe càc quy luàt
kinh té khàch quan cùa thj truètng coi kinh tè thj truètng là riéng có cùa chù
nghìa tu bàn - tu dò dàn dén hàu qua là vice hoach loàn kinh té a càc detanh
nghiep mang tfnh hình thùc, càc de)anh nghiep thuc chàì chi là nguèti san
xuàt "già còng" cho Nhà nuéte, chù khc')ng phài là mot dan vj cct set san
xuàì khòng có quyén tu chù kinh doanh. Trong diéu kien nhu vày, ró ràng
doanh nghiep Nhà nue'tc ràì xa la ve'ti mo hình doanh nghiep theo cet che thj
truètng eó su quàn ly cùa Nhà nue'tc hien nay.
Tliù ba: Do trinh dò quàn ly vi mò de')i ve'ti nèn kinh tè nói chung, dei'i
ve'ti de)anh nghiep nói riéng nhin chung cè)n nhiéu yéu kém. He theing phàp
luàt, chfnh sàch quàn ly chua he)àn chinh, phàn le'tn là nhùng vàn bàn piiàp
quy due'ti luàt, có nhieu quy djnh màu thuàn nhau, chua tei chùc kjp thèti he
theing te)à àn kinh tè nham dàm bào Ibi hành nghiém chinh phàp luàt kinh
té, chua ce') luàt hành chfnh va tè)a àn hành chfnh nén có tinh trang cet quan
phàp luàt làm viretl qua thàm quyen hoac có y làm sai chùc nàng, vi pham
phàp luàt nhung khòng bj xét xù, ngàn chàn. Trong he)at dòng quàn ly Nhà
nue'tc, té cùa quyén sàch nhiéu, thù tue hành chfnh qua pliién ha deli vói
de)anli nghiep va còng dàn con phó bién. Tre)ng càc vàn bàn phàp luàt hien
hành chua phàn djnh rò chùc nàng quàn ly Nhà nue'tc va quàn ly kinh de)anh
cùa de)anh nghiep, chua xàc djnh danh muc ngành nghé, quy mó kinh tè
Nhà nue'tc tre)ng cet càu hgp ly cùa nén kinh té nhiéu thành phàn hien nay -
dói ve'ti doanh nghiep dura xàc djnh ró dai dién chù set hùu Nhà nue'tc chua
có quy che phù betp ve giàm dc')c (te')ng giàm efó'e), tàp the ce')ng nhàn, vién
chùc, càc tó chùc quàn chùng, ve su lành dao cùa tó chùc Dàng tre)ng de)anb
nghiep - vice làm thf diém bòi dbng quàn tri chua dugc tóng két, nghién
cùu de có kéì luàn ró ve su càn thiét, pham vi àp dung, quy che tó chùc va
he)at dóng cùa hòi dbng quàn trj dói ve'ti doanh nghiep Nhà nuóc.
36
Ti-e)ng e|uà trinh chuyén dói ca che quàn ly, nhiéu vàn bàn quàn ly eù
dà lói Ihot song dura ductc hùy bó, nhung vàn bàn me'ti có nhiéu sa bó,
nhung khòng kjp thói sua dói, nén dà bj leti dung phuc vu Igi fch tructc mal,
cuc bò ciici va sa ngành, dia phuetng, gay nhiéu liéu cuc, vó hiéu hóa nhùng
quy dinh
IIKVÌ dùng dàn cùa Nhà nue'tc. Vf du quyéì dinh 217/HDBT ngày
14/11/19K7 cùa Hòi dbng Bò truètng ve "càc chfnh sàch dói me'ti ké hoach
hóa va lioiich te)àn kinh doanh xà hòi chù nghìa dói ve'ti xf nghiep quóc
de)anh" dàv là khàu dot phà manh me vàe) dinh lùy cùa cet c he ké he)ach he')a
làpl'l^ung hao càp Irue'tc day. Quyéì djnh này có nhiéu nói dung dùng dàn
nhàm xac dinh quyén tu chù kinh doanh cùa de)anh nghiep Irong diéu kien
nèn kinh le llij truètng có su quàn ly cùa Nhà nue'tc, do vày dà nhanh cbóng
di vàe) cuoc se1ng, direte càc doanh nghiep tfch cuc huctng ùng. Tuy nhién
ben canh iihiìng "van met" le'tn, dà thiéu nhùng "van bàm" nhùng "cheiì an
le)àn" càn Ihicì, dbng Iheìi Nhà nuóc lai khòng ban hành dbng bò kjp thèti
nhùng c|u\ dinh tiép theo de uón nàn nhùng nhàn thùc va vice làm khòng
dùng do (!(> da xày ra nhiéu liéu cuc lre)ng heiat dòng cùa khòng fi eloanh
nghiep. ( h:ing han quy dinh ve quyén cùa doanh nghiep direte nhugng bàn,
elio llìue
IH san co dinh (diéu 2, diéu 9) ve nhùng phuetng phàp tfnh leti
nhuan de lai cho doanh nghiep va de)anli nghiep ductc quyén tu phàn phói
leti nliiian này (diéu 24) ve Inih loàn va phàn plie')i quy tién thueVng tre)ng
de)anh nghic[) (diéu 50) nhàm ma ròng quyén tu chù kinh de)anli va tu chù
tài chinh cùa de)anh nghiep là dùng dàn va càn thiét. Song quyéì djnh
217/HDHT lai khòng quy djnh rò tràch nhiém cùa giàm de'^)c doanh nghiep -
Nhà niT'H chua ban hành kjp thèti chfnh sàch diéu lièi thu nhàp cao. Mài
dén cuòi nani 1991 tue là sau 4 nàm thuc hien nghj quyéì me'ti ban hành
thué llui nhàp edu nhàn, dà dàn dén lình trang phàn phói tùy tién va khòng
còng bàn»!. Nge)ài ra cè)n mot so còng làc dac bici quan trgng ve quàn ly de')i
ve'ti doanh nghiep, nhu quàn ly tài chfnh, ké te)àn, kiém toàn, thanh tra,
kiém soài. giàm sàt Ibi hành phàp luàt, chua chuyén bién kjp trong mòi
truàng kinh doanh mói, có lue buòng long, nén Nhà niie'j^c khòng nàm ducte
thuc trang tài chfnh, hiéu qua kinh doanh cùa doanh nghiep - ngucte lai eò
neti có lue lai có qua nhiéu cct quan Ihanh tra, kiém se)àt he)al dòng cùa
de)anh nghiep me)l càch lùy tién nhiéu truètng hgp càc cey quan này hoat
dóng khe')ng dùng muc dfch yéu càu ve quàn ly Nhà nue'tc, dà lam dung
quyén han de muu Igi fch riéng che) tó chùc va cà nhàn, gay nhiéu phién ha
tòn kém cho de)anh nghiep. Dà có de)anh nghiep doàn Ihanh tra này cùa dja
phuetng chua làm xong thi doàn Ihanh tra khàc cùa Trung uetng dén kiém tra
nhiéu thàng trèti nhung cuòi cùng khòng rùt ra ductc kéì luàn gì da gay qua
nhiéu trct ngai che) san xuàì cùa de)anli nghiep có neti khi ve thanh tra, thce)
yéu càu cùa truètng detàn, giàm dòc doanh nghiep dà phài "boi due"tng, le)t
tay" che) doàn thanh Ira.
1 ién luctng tre)ng khu vuc klieing san xuàì vài chàì, càc cet quan hành
chfnh su nghiep ebani direte cài tién, nén thu nhàp khòng dù bàe) dàm cuòc
sc')ng cùa bàn thàn còng nhàn, vién chùc Irong cct quan Nhà nue'tc, dàn dén
ehò càc de)anh nghiep phài "phàn phe'^)i lai" so doanh thu cùa mình due'ti mgi
hình thùc nge)ài che dò cùa Nhà nue'tc. H(ì&u qua khà phó bién.
Thù tu: De) true'tc day, thèti ky bao càp, do nhàn thùc khòng dùng ve cct
càu kinh té Ilice) thành phàn khòng dùng nén dà di dén ehò tuyét deli liòa vai
Ire) cùa kinh tè quóc doanh, dà thành làp tran lan xf nghiep quóc de)anh va
chuyén mot so detn vj kinh tè làp thè thành xf nghiep que1c de)anh. Thuc chàì
là vice thành làp mot càch nòng ve)i, duy y chf quan he san xuàì xà he)i chù
nghìa tre)ng diéu kien tfnh chat va trinh dò cùa lue luetng san xuàì con qua
thàp kém. Tre)ng
khi dò lai kée) dai tình trang khòng ce') cet che cu thè de
van hành che de) set hùu le)àn dan ve'ti khài niem "làm chù làp Ihé" chung
chung, khòng xàc dinh ró nguèti chù dfch thuc - nguèti quàn ly quyén han
le'tn nhung khòng có tràch nhiém rò ràng va tuang xùng deli ve'ti tài san Nhà
nuóc giao cho. Cùng ve'ti cet c he k<^ ii4<>^-h hóa tàp trung, bae) càp, che de)
phàn phói Ilice) chù nghìa bình quàn khòng gàn ve'ti hiéu qua he)al de)ng cùa
detn vj va cà nhàn, dàn dén Iriél liéu dé)ng lue cùa nguèti lae) de)ng, su bue')ng
long quàn ly gay ra linh trang tham nhùng, làng phf, thàt thoàl tài san Nhà
37
38
nhùng, làng phf, thàt thoàt lai san Nhà nue'tc, khòng biét gàn tràch nhiém
cho ai. cue1i cùng mgi su thua thiét dò dbn che) ngàn sàch Nhà nue'tc gành
chiù. Thuc tè che dò set huu phài gàn ve'ti Igi fch cu thè me'ti tao ra dòng lue
va tràch nhiém cùa mòi tó chùc, tàp thè va cà nhàn. Nhung trong cet che, ké
hoach hóa, tàp trung.quan liéu.bae) càp càc yéu tó trén dà làch réti, l|i leti fch
cùa nguèti lao dòng deli ve'ti leti fch chung cùa Nhà nue'tc^ tình hình dò dà làm
giàm hiéu lue quàn ly cùa Nhà nue'tc dói ve'ti de)anh nghiep - Day cùng là
mot trong nhùng nguyén nhàn chù yéu càn tró de't'i ve'ti de)anh nghiep, gay
nén té tham nhùng dang dién ra a nhiéu neti va là diéu dàng lo ngai dàn dén
lình trang "làm già" nhung "àn thàt" thèti gian thuc su làm vice khòng nhiéu
nhung muón có thu nhàp cao.
4- Nguyén nhàn chù quan: Day là nguyén nhàn thuóc bàn thàn doanh
nghiep nhu che dò set hùu tài san, quy mó, trinh dò ky thuàt nàng lue trinh
dò quàn ly cùa de)anli nghiep chùng ta có thè nhàn thày nhùng nguyén nhàn
chù yéu sau:
Tliù nhàt: Hien nay da so de)anh nghiep Nhà nue'tc ce') quy mó qua nhei
bé, han hep ve vón, ce')ng nghé va ky thuàt lae bau - trinh dò nghé nghiep
cùa sei de')ng ceing nhàn khc')ng cè)n phù hgp, nhung chua dugc dàe) tao lai,
phàn dbng giàm de'^ic va càn bó quàn ly quen càch quàn ly doanh nghiep
theo cejf chécù, chua dugc dào tao nén thiéu cà kién thùc làn kinh nghiem
kinh doanh trong ca che Ibi truètng, làm àn kém nàng dòng, khòng nàm bài
kjp thèti tình bình bién dejng, dè)i hói cùa Ibi truètng. Day là nguyén nhàn
dàn dén boat dòng san xuàt - kinh doanh kém hiéu qua, càe doanh nghiep
Nhà nueìfc khc')iig có khà nàng canh tranh trén thuetng truètng, dac biét là thi
truètng thè gie'ti thàm chf dói làp nhau - Dò là nguyén nhàn chù yéu han che
su phàt trién va hiéu qua cùa mòi doanh nghiep Nhà nue'tc.
Kinh nghiem thuc tè cho thày, ngay et nhiéu nue'tc phàt trién trén thè
gie'ti, lioal dòng cùa kinh té Nhà nue'tc thuètng kém biéu qua va Nhà nue'tc ràì
khó quàn ly, khó xàc djnh tràch nhiém cà nhàn va Ibuènig de pbàt sinh tiéu
cuc lre)ng vice quàn ly va su dung vón so ve'ti kinh tè tu nhàn - Do vày nói
39
chung, càc nuóc chi duy tri nhùng doanh nghiep Nhà nucic lhué)c nhùng
ngành ma xà beli càn, nhung kém hiéu qua, hoac vón le'tn ma tu nhàn khe'^)ng
muón dàu tu, he)ac deli ve'ti nhùng ngành kinh de)anh mùi nhon, Nhà nue'tc
càn nàm de làm còng cu diéu tiét, làm cof so cho càc ngành khàc phàt trién
va de chi phe'')i nén kinh tè thce) nhùng muc tiéu thce) lùng the^i ky nhàì djnh
- eè)n dói ve'ti nhùng ngành khàc Ibi Nhà nue'tc chù yéu dùng chfnh sàch,
phàp luàl de kbuyén khfch he)ac han che, he)ac càm tu nhàn kinh de)anh.
"^ Nhung màu thuàn cet bàn:
- Qua phàn tfch linh hình trén day chùng ta thày nói lén meli so màu
? ..
thuàn chù yéu tre)ng ce')ng cuòc dói me'ti doanh nghiep Nhà nue'tc a nue'tc la
trong thèti gian qua.
- Màu thuàn gifra yéu càu quàn ly Nhà nue'tc phài ngang tàm dè)i beli
cùa nén kinh té thj truètng ve'ti tinh trang bò mày Nhà nue'tc cbng kénli, kém
hiéu lue va hiéu qua, khà nàng va trinh dò quàn ly han che cùa càn bó va
cet quan quàn ly Nhà nue'tc ó càc ngành , càc càp.
- Màu thuàn giùa che etó set hùu loàn dàn theo kiéu "cha chung" va se')
le'tn doanh nghiep Nhàn^uc'tc et nhieu ngành klie')ng nhàì thiét phài duy tri
hình thùc que')c de)anh, ve'ti yéu cSj-inàng cao hiéu qua kinh doanh cùa doanh
nghiep Nhà nuclfc ve'ti nhu càu bào dàm thóa dàng Igi fch cà nhàn nguói lao
dóng - màu thuàn này dà triet liéu dóng lue cùa nguèti lao dòng trong su
quan tàm cùng ce'^), phàt trién va nàng cao hiéu qua kinh doanh cùa doanh
nghiep.
- Màu thuàn giùa yéu càu nàng cao hiéu qua kinh tè ve'ti giài quyét càc
vàn de xà ligi dang dòi hói bue bàch (vice làm, dào tao lai, dèti song nguèti
lae) dòng, ceing bang xà bòi ...) tre)ng qua trinh tiép tue sàp xép, lo chùc lai
doanh nghiep Nhà nuóc.
- Màu thuàn giùa yéu càu bue bàch phài se'tni cùng có de ón djnh va
phàt trién ve chàì va pbàt huy thàt su vai trò chù dao cùa kinh tè Nhà nue'tc
tre)ng diéu kien nén kinh tè nhiéu thành phàn, betp tàc cà a tre)ng nuóc va èif
40
nuóc ngoài càng ròng rài dbng thèti cùng canh tranh ngày càng gay gal ve'ti
tình li :iiig ph;ui làn, quy mò nhó bé, han che le'tn ve cet so vài chàì, ky thuàt,
ve veàn, ym kcm ve trinh dò, nghé nghiep cùa lue lugng lao dóng, cùng nhu
kinh n i h i r ni hi chùc quàn ly va kinh de)anh cùa dòi ngu càn bò, nhàn vién
cùa càc el(ninh nghiep Nhà niie'tc.
2 -
I ình hình iioat d<)n^ san x u àt - k i nh d o a nh cùa càe doanh
n^hiép ngoai rpiòe d o a n l i.
Kinh le ngoài quc)C doanh là mot pham trù kinh tè cè)n ebùa dung
nhiéu kh;ii nicni chua rò, mot lình vuc kinh tè^ròng le'tn, tre)ng cet càu kinh té
nhiéu (hành |)hàn ma li"e)iig dò con nhiéu thóng se'') cet bàn chua ce') càc sei
liéu Ihon;: kc chinh xàc va day dù. Dò chfnh là nhùng khó khan gay tret ngai
cho viOc diinh già thuc trang cùa ne'), phàt hien nhung màu thuàn càn giài
quyc! nhàm làm che) nò phàt trién manh hetn va dùng hue'tng hetn Ilice) d ui
Iruetng cùa Dang va Nhà nue'tc. Thce) quy djnh hien hành kinh tè ngoài quóc
deianh hao goni kinh le còng tu hctp de)anh, kinh tè betp tàc xà (tàp thè) va
kinh tè III nhàn.
cf ' Tiiìlì lììììh (tic doanh ngiiiep
tu' nhàn,
Nàm l*iK^) ngành còng nghiep có 318.875 cet set san xuàì - kinh deianh
tu nhàn \à ( ;i Ihc, tre)ng dò chi có 318 xf nghiep va còng ly tu nhàn, chiém
{),Vy<. Ciui kii 318557 ca sa là ho tu nhàn va cà thè chiém 99,9%. N àm
1991 ini(v< i:i cV) 377.700 c(t sa làng 18,5% tue là gàn 60.000 cct so nhung
cung chi ( <> 770 xf nghiep, ceing ty tu nhàn.
Dcn Ihàng 4/1995 trén pham vi cà nue'tc chùng la co khoàng 15.500
doanh nghicf) lir nhàn. Nhùng nàm gàn day càc cet set san xuàì còng nghiep
tu nhàn v;i c;i Ihc tàng thém dàu tu vào san xuàì khe)àng trén 100 trieu dbng
tièn vòn^ji-diiL' ngành thuetng nghiep , theo sei liéu cùa bg thuemg mai tfnh
dén cuòi luim 1991 thành phàn kinh té tu nhàn có 730 nghìn ho ve'ti 950
nghìn ngnoi kinh de)anh chuyén nghiep va khoàng 1,2 trieu nguèti buon bàn
nhó, kh( Mg (huyén nghiep - ty trgng trong long mùc ban le cùa thuetng
41
nghiep tu nhàn nàm 1989 là 60,8% nàm 1991 là 73,1% tàng hctn 12,3%.
Dén thàng8/1992 có 571 ho kinh de)anh le'tn chuyén thành doanh nghiep tu
nhàn vói sei vein 114 ly dbng, bình quàn mói ho có 120 trieu dbng lién vón,
có 412 bò chuyén thành còng ly tràch nhiém huu han - dén nay (4/95) trong
pham vi cà nue'tc eó 5043 còng ly tràch nhiém hùu han. Qua sei liéu trén, ta
thày trong mày nàm gàn day, tuy kinh té tu nhàn có phàt trién, nhung phàt
trién manh vàn là ho lunhàn, cà thè. Nhùng xf nghiep, ceing ly tu nhàn phàl
trién chua nhiéu, cein chiém ly le thàp. Trong ngành ceing nghiep nàm 1991
có 770 xf nghiep còng ty tu nhàn so vèti nàm 1989 tàng gàn l,5ràn nhung
cùng chi me'ti chiém 0,2% tóng so ca sa tu nhàn san xuàì tiéu Ihù ceing
nghiep. Trong thuetng nhiep nàm 1992 có mot sci ho kinh de)anh le'tn chuyén
thành càe de)anh nghiep, càe còng ty, nhung cung chi có 1012 ce^ng ty,
de)anh nghiep chiém 0,1% sei ho kinh detanh Ihuetng mai, djch vu xu huctng
phàt trién sei ho cà thè, quy mó nhó ngày càng nhiéu hctn ve'ti phuetng cbàm
"vón ft, lai nhiéu, giài làn nhanh". Mal kliàe sei doanh nghiep tu nhàn pbàt
trién khòng dbng dèu giua càc vùng. Ò thành phó Hb Chi Minh va càc linh
mièn Nam là phàt trién manh nhàì cà nue'tc cei hàng tram xf nghiep va còng
ty tu doanh ve'ti quy mò dàu tu tu 100 trieu dbng dén 2 ty dbng he)ac gàn IO
ty dbng mói cet set , có hàng tram ngàn cct set nhó vón kinh doanh có lù 5
trieu dbng dén 50 trieu dbng mòi cet set. Tóng sei vón dàu tu cei khe)àng gàn
1000 ly dbng. Thu hùt khoàng 1 trieu lao dòng - quy mò lù 5 dén khoàng
70 nguói hoac mot vài tram nguèti, có ca sa lén tc'ti vài ba ngàn nguèti.
Qua hoat dóng thuc tién trén cùa càc doanh nghiep tu nhàn et nuóc ta
tretng thèti gian qua - chùng ta rùt ra mot sci nhàn xét sau:
Thù nhàì: Tinh bình vein dàu tu va quy mó xf nghiep^tfnh nhieu hình,
nhiéu ve cùa leiai hình xf nghiep tu doanh thè bién ràì ró ràng tre)ng vàn de
này. Lugng vón dàu tu giùa càc xf nghiep chénh léch nhau ràì le'tn, lù IO
cày vàng dén 500 cày vàng va dang tu gie'ti han ó mùc trung bình vài ba
tram cày. Quy mó dàu tu cho mot cet seV chua Icin có thè de) càc nguyén
nhàn sau day:
42
--^ 4^^
- Chù dàu tu dang ó thói ky làm thu de Ifnh loàn hiéu qua kinh doanh,
néu may man có két qua Ibi sé mó ròng, con rùi ro Ibi chuyén hue'tng hoac
"sàp tieni".
- Ra dèti tre)ng tình hình có canh tranh khelc liei giiJa càc chù thè khàc
nhau ve ngành hàng va nhàl là trong beli cành hàng ngoai nhàp khàu tran
lan, thi chu ky seing cùa san phàm hàng hóa khó có thè tbn lai làu dai. Vi
vày viée chuyén dói kinh daonh là diéu cùng de hiéu. Dàu tu le'tn, vón, ky
thuàt le'tn, quy mò le'tn sé rat khó khan va cbàm chap khi càn chuyén mal
hàng va diéu rùi ro thua lo sé là khòng nhó.
- Tliàt ra, dén nay càc nhà kinh doanh vàn chua(|^he)àn te)àn tin tuetng
vào tfnh 6n djnh, tfnh làu dai cùa càc chfnh sàch Nhà nue'tc, he theing luàt
nén chua dàm làm àn thàt le'tn.
Ò day có mot vàn de là mòi tinh, thành phó dang có càc quy dinh khàc
nhau ve quyén xét duyél va tén ggi. Chàng han et thành phó Hb Chf Minh
vein dàu tu tu 100 trieu Irci lén do thành phó ra quyéì djnh, due'ti 100 trieu do
quàn va phuetng. Lai con quy djnh vciii do chù dàu tu là mot nguèti thi ggi là
xf nghiep tu doanh, vón dàu tu do hai nguèti (2 ce) dòng Irèt lén) khòng phài
là va cbóng thi ggi là còng ty tu de)anh. Vón due'ti 100 trieu dbng do quàn va
phuetng ra quyéì djnh thuètng dugc ggi là cct set tu doanh hoac tó san xuàt tu
nhàn. Ngoài ra eó mot sei dja phuetng lai quy djnh ràng chù dàu tu phài là
nguói có ho khàu thueìng trù lai dja phuetng de có diéu kién de quàn ly va
kiém soàl. Diéu này xét ra là chua hgp ly. Beii vi ngay nguèti nue'tc ngoài
khòng co ho khàu et Viét Nam ma vàn dugc dàu tu vàe) nireic ta. Vice quy
djnh nhu trén làm han che khà nàng vón dàu tu lù dja phuetng này sang dja
phuetng khàc. Nén khuyén khfch theo phuetng chàm "dal lành chim dàu" de
ggi dugc nhiéu vciii dàu tu vào dja phuetng minh.
Tliuc le trong nhùng nàm qua cho thày rHÓf^ìnb fonh là tóng sci vein
dàu tu cùa tu nhàn chua tuetng xùng ve'ti so vón ma bg có. Quy mó dàu tu
cho mói cet sei phàn le'tn là con nhó. Sci luetng ecjf sci mang bình thùc xf
43
nghiep hoK còng ty cein ràì fi - Phàn lein là ó dang bò kinh doanh cà thè -
phài chàn- càc hình thùc cà thè này là quy luàt phù betp ve'ti thèti diém
chuyén ne M kmh tè quàn ly tàp trung theo ké hoach sang giai doan set khai
cùa nen kinh le hàng hóa eó ké he)ach theo ca che thj truètng có diéu lièi vi
mò, phù hnp veti tàm ly va lap quàn dàn cu chua thóng Ihae) kiéu kinh
de)anh \óu, lir nen san xuàì nhó phàn tàn, manh mùn, tal yéu phài bàt dàu lù
nhùng co s luetng ngi!''i lao dòng lì. IVoP!' qua Irình chuyén dói cet che quàn ly chùng ta mong dgi ràì nhiéu. hì'ili Ihùc hetp doanh giua càc thành phàn kinh tè nhung con ràì ft. Nhà nn(')V niuòn hctp doanh ve'ti tu nhàn nhàm muc dfch huy dóng vón dàu tu cùa dv\}. Su dung ky Ihuàt truyén thóng hoac tay nghé cùa tu nhàn, su dung nàii"' khièu hoac nghé thuàt quàn ly cùa càc nhà kinh doanh. Nguge lai cuìig ivuon In nhàn hgp de)anh ve'ti Nhà nue'tc de nbàm vào 3 cài Igi. 4 Thi' lihà'l: Kliai Ihàc, lan dung ngubn vón cùa Nhà nue'tc. 4rhM hai: Tàn dung sue manh ve cet sei vài chàì - ky thuàt cùa Nhà nube. + TIiù Ini; Quyén lue cùa Nhà nue'tc ve kinh té va chfnh trj, làm ehò dira va la » l'ic elio tu nhàn kinh dae)nb thuàn leti hetn. Nhung hien nay nhiéu tu nhàn chua muein hgp doanh vèti Nhà nuóc. Xét ve m II limi ly thi nguyén nhàn cei thè lai nani ngay trong thè manh cùa Nhà nu()( . |io so- Nhà nue'tc "làn quyén" diéu hành, rbi bièt dàu lai sé tièn teii "quóc do nih hóa" làn nùa. Tàm ly càc nhà kinh doanh là muón direte hoàn toàn tu ci MI \ a làm chù. Vi vày có bào dàm mot càcb thàt su quyén làm chù va qu}én Wình dàng ve kinh tè va chfnh tri lUej^ng ùng ve'ti vón dàu tu va tài nàng cùa Ur nhàn (hi hình thuc hctp doanh meii di vào cuòc song. Vice h 'p eloanh giùa lu nhàn ve'ti nhau cùng luetng tu. Càc ceing ly tu doanh \v \ i ' doi co le là su bàt buóc nhiéu hetn chù chua bàn là ue'tc vgng cùa Cile nh^ doanh nghiep lre)ng doanh truètng. Bài buóc vi tùng nguèti 44 khòng dù vón dàu tu ban dàu a mùc dò dàng ké va càc hình thùc huy dóng vón khàc cùng khòng thè thóa man dugc. Song thuc tè cho thày khòng de gì thóng nhàt ve'ti nhau ve tal cà càc mal càn eó cùa mot doanh nghiep. Do do xu huóng vàn dòng hien nay là eó thè là bài dàu lù còng ly hgp doanh rbi dàn dàn chuyén thành càe xf nghiep tu doanh nhó hetn ve'ti meli chù so hùu. Xu hue'tng vàn dóng này là khai Ihàc ve'ti quy luàt ci càc nue'tc phàt trién, ci do càc xf nghiep dòc làp càn hgp doanh ve'ti nhau thành càc còng ty le'tn de tao ra thè manh trong kinh daonh. Trong tuang lai, xu hue'tng này cùng sé là quy luàt tàt yéu dói veii nuóc ta, khi ma nén kinh tè thj truètng Irei nén canh tranh khelc liei hctn cà trong nuóc va ngoài nuóe. Mot thuc trang thiéu lành manh là sci vón cùa càe nhà kinh de)anb dugc dàu tu vàe) lình vuc san xuàì Ibi chiém khoàng 30% - phàn ràì le'tn dugc dàu tu vào lình vuc thuetng nghiep va djch vu, vi ó ngành này càc nhà dàu lu thu dugc ly suàì Igi nhuàn cao han, vón ft nhung thu bòi nhanh, de chuyén dói huc'tng kinh doanh khi gap rùi ro theo phuc^g chàm "vón ft, lai nhiéu, giài tàn nhanh" tre)ng khi dò diéu Nhà nue'tc mong muón là huc'tng dàu tu vào càc ngành san xuàì. Beii vi càc ngành san xuàì vài chat sé có khà nàng huy dòng dugc vón dàu tu lón han, thu bùi dugc nhiéu lao dòng hejfn va tao ra dugc nhiéu san phàm hàng hóa cho ibi truóng nói dia va xuàì khàu. Ngoài ra chùng ta con nhàn thày càc ngành san xuàì tu nhàn dàu tu dà fi thi dàu tu vàe) kinh de)anh nòng nghiep hàu nhu là chua có gì, nhàì là kinh doanh trbng cày còng nghiep, chua eó chù àp, chù trai, chù dàu tu nàe). Neing nghiep là mal tran hàng dàu, dóng mot vai tré) rat quan trgng trong nèn kinh tè quóc dàn. Tai sae) tu nhàn lai chua hoac khòng dàu tu ? Phài chàng vi kinh doanh neing nghiep có ty suàt Igi nhuàn thàp va cbàm thu bòi vein dàu tu ? Hay là vue'tng màc ve quyén set hùu ruòng dàt. 0 càc nue'tc phàl Irièn càc chù hàng ei thành phó Ihue'tng có àp trai ó vùng qué de vùa kinh de)anh nòng nghiep, vùa là neti nghi ngai cùa già dinh. Co le Nhà nucic nén dói me'ti chfnh sàch nhàm kbuyén khfch càc chù dàu tu tièn hành boat dòng san xuàì kinh doanh theo bucing dò, Trong mot nòng tructng ve'ti vài ba tram béc ta hien nay. nCw vó mot so chù àp trai quy mò klieiàng vài chue béc la mói àp, trai, ch:ie chan hiéu qua sé le'tn hctn là có tc'ti tram tu nhàn ve'ti quy mó khoàng inòl ^ ai lice la mot già dinh. Thu liar. Ve lo chùc va quàn ly xf nghiep tu daonh . Vói hình Ihùc lo chùc xf nghiep tu doanh, chù càc xf nghiep có Igi Ihè trong vice- In dure va quàn ly xf nghiep bèti vi hg vùa là nguèti chù set hùu tài san cua .M nghiep dbng theìi là nguèti chù su dung tài san dò de thuc hien dugc nuM' e^' h. kinh doanh cùa mình. Nén vice sii dung dbng vein có su tfnh toàn eàn iliàn va ràì hiéu qua, khòng de làng phf, thàt lhe)àl, mài mal hg dói hói Ixì n);i\ e|uàn ly phài tliàl su ggn nbe va ce) dò tin cày cae). De dal direte de lin ui cao, thóng Ihuetng d ui de)anh nghiep xày dung bó mày trén cet sci e|naii h: huycì thóng già dinh va trén quan he "chién hùu" tue là gbm càc bau bc e hi e ól trong vice làm àn veii nhau, nià iLgi fch giùa hg dà dugc thóa Ihuàn \ a lini thàcli qua nani thàng, qua càc vu vice may nàm hoac rùi re), qua eàc Uiu'n Ihang tram trong doanh nghiep. I h ò ng ihuting khi quy mò xf nghiep ductc mei ròng, meli quan he kinh tè va lioal d Mig kinh doanh Irèt nén phùc lap hetn thè Ibi bó mày dugc xày dung licai c(^ so quan he liuyéì theing già dinh là kbóng dàp ùng dugc yéu càù ve ni'hi p vu va bàn lình quàn ly. Nei ductc chuyén dàn sang quan he "chién huu" de ihu phuc nhàn tài. Nhung ngue'ti chù cùa càc xf nghiep va còng ly In e'oanli hien nay có nhiéuloai khàc nhau cei nguèti dugc trai qua càc Iruèn,-: e^'o lao cet bàn dang ductng chùc nhà nube nay dùng ra thành làp càc doanh ndiiep tu nhàn, co nguèti Ibi ngucìc lai khòng ductc dàe) tao, hoc hành nlic) ce vèui, trai qua kinh nghiem thuc tién cùng tham già vào boat dòng kinh d anh de kiém lèti chùt fi vi vày trong nhung nàm vìj'a qua càc he) san xuàì kinh doanh lu nhàn chù yéu tàp trung vào san xuàt - kinh doanh càc ngành li' n dùng, còng nghiep nbe:, khòng dòi hói ky tliual cae) va phàn le'tn là CI' n; Milì nghé tiéu thù còng nghiep, thuetng nghiep bàn le, àn uóng va dich r II 11 nliuiig ngành dòi hói fi vón eò ty suàì leti nhuàn cao, thu lèti vein nhanh d-^ \ ay mot so khòng fi càc òng chù bién nay có kinh nghiem 46 làm àn theo hn thuc d u n g, theo ngein n gù dàn dà là " d à nh q u a" k i nh doanh " p hi v u ". l ì '^ ihièu trf thùc ve k i nh doanh thày tbuctng truètng r ò ng mó v ói va lao vào I mi àn cho nén de xày ra càc vu p h am phàp va dò bé. N hu l àm va tiéu Ihu hàim g i à, hàng k ém chàì luetng, trón d à ng k y, Irón thué, làu thué. Theo liii liéu d i cu Ira cùa T ó ng cuc theing ké su chénh l e di g i ua so ké k h ai va so liéu di n Ira Ihuc tè cùa càc ho k i nh doanh Ihuetng n g h i e p, àn neing va dich vu la I ti IcVn. Vi v à y, có le m ot t r o ng n h ù ng d i éu k i én càn có de càp giày phc|> k'nh eloanh là càc chù xf n g h i ep càn phài d u gc xàc nhàn ràng dà có m oi trini do hiéu bièl nhàt d i nh ve n g h i ep vu k i nh de)anli c h u n g, ve ngành nghé kinh doanh có l i a i i g, l àm àn le'tn thi k h ò ng p h ài c hi có v ón ma phài eó h( e, e o mot tri thùc nhàì d i n h. C à ng co vein càng p h ài hoc thi mcii có co muu làm giàu m òi càch c l i i i ih d à n g, chàn chfnh va phàt d a l. Ràì lièc là lìicn nav in càc chù xf n g h i ep Ihàt ra k h ò ng phài là g i àu ce') gì l à m, n h u ng d u ra hièìi dnoc n l u r v a y. ì b ji lui f^gànli va mat hàng k i nh de)anli. Su nha cam vc'vi Ihj truèvng khié'n ho t i ni càch né tranh càc Igi t hè hien nay cua càe mal hàng k h ò ng nhàp khàu c ò ng k h ai va làu t h ué tran ngàp t hj trirèììig, d'^^ c'i vì\{^ càc ngành hàng va m al hàng k h ò ng co deli thù et nue'tc ngoài eanli i r a n h. Do vày vùa qua d ai da sei xf n g h i ep tu doanh déu dàu tu vào ha ngành hàng le'tn sau day: ngành xày d u ng cet bàn ve'ti càc m al hàng vai lieti xày (Urng (càc loai g a c h, ngeii, cùa g ó, cùa sài, dà veli...), Ihiéì ké va thi còng ay d u ng c ò ng Irình dàn d u n g. N g à nh t hù hai là c he bién n ò n g, l à m, h;)i N:UI >nàl khàu veii c h ù ng le)ai m al h à ng khà p h o ng p h ù. N g à nh t hù ba là g ( im sn. hàng c ò ng nghé san xuàì k h ò ng p h ùc tap, v ón f i, k h ò ng d ói h ói d'AU tir k / I h n a l. Do dò k hi gap r ùi ro he)ac thàt bai t r o ng canh tranh Ibi de c h u v c ii hn'')ng k i nh de)anli, k h ò ng p h ài tein k ém n h i éu c ho v i ce thay d ói ky t l i u à l. M al kh ic e ie doanh n g h i ep tu nhàn thuètng k i nh d o a nh iong betp g bm n h i eu m a' hang va ngành hàng nén lén g gi ró he)àe tén g oi t al c ùa xf n g h i ep k h ò ng Ihc' nao ihé hien héi ncii d u ng l àm àn v ùa chàn thàt v ùa k b ó ng chàn thàt cùa ho. Nò lao ra leti thè va khà nàng tranh rùi ro trong canh tranh. M ot doanh nghiep lu nhàn hg vùa chuyén doanh vùa làm "hàng x é n ", dò có le nào cadi làm àn phù hgp ve'ti Ifnh chàì san xuàì nhó con dang phó bién hien nay. Day chfnh là luih linh he)at va nhay cani ve'ti thj truóng cùa de)anh nghiep lu nliàn. Vice càc doanh nghiep tu nhàn phài dàng ky món bài va thué iii'Mi 1x1 i kinh doanh theo mal hàng chuyén de)anli hien nay là diéu ma càc nhà doanh nghiep cho là chua phù hctp ve'ti nguyén vong làm àn cùa hg. Tliuc lién eiiòc song dang bueie hg phài kinh doanh nhiéu mal hàng va hg coi dc) nhu II e hien luctc làm àn cùa mình. De) vày Nhà nue'tc thàt thu thué ràì nhiéu de \'vi càc mal hàng khòng ductc dàng ky món bài ... lai nhién viéc d io ph( p kinh doanh da ngành va nhiéu mal hàng sé phùc tap cho viéc quàn Iv v( mal Nhà nue'tc, nhung khòng thè khòng làm, de ròng duè^tng làm àn d in kinh le ngoài quóc de)anh va tàng thu che) ngàn sàch. Vice \e I Jiiycll dàng ky kinh doanh ngành hàng hien nay cein nhiéu vàn de cima «in. i.iy khó khan, phién ha, phùc tap cho càc doanh nghiep tu nhàn. ^ lina 'ò co* cpian nào, tó chùc nào làm tham muu cho ùy ban nhàn dàn de quvcyi dinh. 0 niòl sei tinh thành giao cho Sei ceing nghiep, et càc sei này lai thành lap mòi phong giùp vice ductc geii là pheing quàn ly xf nghiep ngoài què»c (IcKinli. Meit xf nghiep tu doanh che bién nòng, làm, bài san xuàì khàu (( ung lune xeni nliu* là chuyén doanh rbi) nhung muein ductc phép thi Sci còng nghiep phài ce') Ihèti gian làm vice veii Sa neing nghiep, Sei làm nghic|i ve e le mal hàng va xf nghiep xin phép kinh doanh. Néu xf nghiep ma kinh eloanh Icing hctp cà Ihuetng nghiep va djch vu Ibi phài qua ràì nhiéu cetc|uan, me i co day dù càc Ihù tue xin giày phép kinh doanh. Phài chàng càn thành làp mòi lo chùc tóng hctp vùa làm tham muu cho ùy ban nhàn dàn ra q u } cì dinh elio giày phép, vùa làm djch vu phàp ly va vàn bàn hành chfnh <'he^ cae \i nghiep tu doanh lù khàu bình thành dèli khàu khai truetng direte M ULIIHÌJP Iril cho meli klioàn djch vu phf theo ly le phàn tram vón dàu tu. Cet e|uan dò eó thè là "pheing ceing chùng" hoac ''Sa còng chùng" va càc càn bò Ir 111" dò ec) chùc danh phàp ly là "còng chùc v i é n" thay mal Nhà 47 nue'tc giàm dinh càc hb set vàn bàn thành lap xf nghiep là dùng su thàt ve càc mal: vòn, lai san thè chàp, có phàn, có dóng, ban quàn trj, ngành hàng kinh doanh .. Ihành lap cet quan này chfnh là Ihuc hic:Mi nguyén làc "gò mot eira" Ironu eiu'in ly. vira cliòng quan liéu, vùa clieing gay phién ha che) càe chù dàu l'f. l'hù ur: M(ii (|uan he giua d ui xf nghiep va ngue^i lao dòng. ( i han IH 1 < àc xi nghiep lu eloanh liicn nay giùa chù va lliet>, meli quan he nói bài nhaì là lime nhàn còng va Irà ceing lao dóng. Thuc ra dei là noi dung ( (il \ò\ cua mòi q uan he giùa "tu bàn va lae) deing làm thué". Chù xf nghiep du'it inan epiyèn lre)ng vice tuyèn dung, sa thài lao deing theo luàl phàp ella fJJià imoe. Vice Irà ce')ng . lao deing va klien thueing cùa chù xf nghiep v(Vi su lli(')a llinaii cùa nguèyi làm lliué - Diéu liàp dàn hien nay dang làm Ili' I 'ieii ;à( màu Ihuàn vón cei giua chù va Ihet là tién ceing bình quàn cùa Illune)' lao elong chàn lay va Irf e')c trong xf nghiep tu de)anh, ngoài ra lién còng (Inox Irà eliing han, dcn ky Irà còng, klie'^)ng cei lién llii d ui xf nghiep vay licn d;iu ('('> te dàm bào miic song, sinh hoat bình thuetng che) nguè^ti lao dòng. Ve einan he giùa chù va tliet cei the nói là dàn d ui va bình dàng, diéu này dal ch»V' I;i do :inh luicing liuc liép cùa càc thè e h è c h n ib trj hien hành cùa CIM^ (k; \a hòi d ui nghìa tao ra ma cà chù va Ihet dà tùng song nhiéu nàm lioip: dò. r>én canh giùa d ui va tlict con có càc meli quan he khàc luetng lu nhu lioiig càc xf nghiep quóc deianli (doanh nghiep Nhà nue'tc) chàng han ilin ^àn de dào tao ihet Ire de neli nghé, vàn de lién còng, lién thueiiiL' va sM dung càc nghé nhàn, ductc thuc hien theo bài bàn riéng cùa mòi òng hu. I ao dóng trong càc xf nghiep va còng ty tu de)aiili eò càc lagi sau: l ' \ù lù] 11: I o;ii khòng ducrc dì\o tao ci lueil Iruei'ng Ic'tp nàe) cùa Nhà iiuc'rc ma tu dào la ) df') la loai lao deing ma quyen sei hùu va quyén su dung tluieic ve cà nhàn ho. Tiur hai: Loai da ve huu hoac nghi mài sue là loai.ma dà direte "kJiàu bae)" ehi nhu vày sue lao deing con lai dùng de làm viéc che) bài ky ai là thuòc \ é ho. T l ui ha: I j ì ii lao deing do Nhà nue'tc dào tao he)ac Nhà nue'tc gùi di lao dòng o nu'''c ngoài ve nhung dura sàp xép direte còng àn vice làm direte tu nhàn lime mu Tlur l'r Loai lao dòng dang làm ci cet quan Nhà nue'tc dura dén iuai nghi hnu ho le mài sue, nhung xin thói vice de di làm ei càc cet se't lu de)anh. Nhu à) ve l\ luàn co vàn de càn làm là quyén sei hùu va quyén su dung sue lao d{)n^^ loai thù nhàì va loai thù hai có thè nói là quyén set hùu va quM n ù thing Ihuòc mot chù thè, cà nhàn nguèti lae) dóng. Loai thù ba de) Nha n'\'n i to ra già Irj sii dung cùa sue lae) deing ve'ti meli luctng kinh phf dào lao ci" Nhà micVc dìxu lu nèn quyén sei hùu thuòc ve Nhà nue'tc, nhung Nhà nuòi lai chua dù d io de su dung. Ngue^ti lae) dòng xem nhu bàn thàt nghicjp va due e In nhàn thué vay tu nhàn ngoài vice Irà còng cho nguèti lao dòng lieii rò phai hoàn lai chi phf dào tao che) Nhà nue'tc kheing ? Loai thù tu là loai ce' " 'hn^ìc epiyén sei luìii cùa Nhà nue'tc ma Nhà nue'tc cein dang su dung san;' lu nli:in de cei thu nhàp cao hetn. Vày leti fch cùa ngUeM lae) dòng, chù lu de i'nh /a Nhà nue'tc nén giài quyéì nhu thè nào? Tinh hình chuyén lue luong iao dong ce') Irình dò lay nghé, có ky thuàt gieii lù khu vuc Nhà nueie san," khn vuc Ur doanh dò thi chù doanh nghiep va nguèti lae) dóng dang hi n;:uoi c('i leti hetn Nhà nue'tc. Nhung cùng có y kién cho ràng néu xét tóng Ihc i*>àn \à hòi Ihì dù nhu vày Nhà nue'tc cung cei leti vi xà bòi cung cei nhieu !:i:i iri su dung hetn, dèti song lao dòng dugc nàng cao va ngàn sàch Nhà nue'yc duoe làng thém theing qua thué, Una phàn lich chùng ta có thè di lèti kéì luàn n hu sau: may nàm gàn day kinh le lu nhàn phàt trién manh, có nhùng deing góp khòng nhó vào vice hing inrèiii: kinh tè, làm phong phù thj truètng, làng ngubn hàng, da dang hoa hang hoa. Nhung tu nhàn kheing dàm dàu tu manh vào nhiéu ngành hàng, d i na phàt trién Ihành càc doanh nghiep eò quy mó le'tn, nhàì là et Mieli L i c. e Vu eloanh nghiep tu nhàn cùng dà hòc lo nhiéu mal tiéu ciré, khuyél là' trong san xuàì - kinh de)anh, trong phàt trién kinh tè thi truètng ó nue'tc la. Nguvcn nhan cùa lình trang trén là do: - l i' MI nang kinh tè tu' nhàn ei Mièn Bàe khòng le'tn. - I.u 'I le doi veii phàl Irièn kinh té tu' nhàn cùa nue'tc ta cein cei phàn chua cu Ihé, dura elù, chua thàt hetp ly, cliua có luàt dàu tu trong nue'tc, càc chù liiionv., chfnh sàch deli ve'ii phàt Iricn kinh tè tu nhàn chua ón djnh, do dò chua l:io direve \òng lin deli ve'ti càc nhà san xuàì - kinh de)anh. - r^hua lao eluctc mói Iruètng bình dàng trong san xuàì - kinh de)anh giua càe- Ihành phàn kinh tè. ^ I ma II*.hien eiru ky càc mal liéu cuc, kliuyéì tal vein ce) cùa kinh té' thj trucMi;: de l;hae pluic. - Di' u quan Irong dàng lo ngai hetn là nhung liéu cuc, khuyél tal cùa chfnh ( ;i( ce (juan Nhà nue'tc, càc càn bó Nhà nue'tc cei lién quan dura dugc ngàn chàn kip iheii. dura direte giài quyéì triet de. /) - / ^'Xiììh n;.^h}cp lién daonh giixa Nhà nu'ò'c va tu' han nu'ò'c ngoài. Càc doanh nghiep này thuòc Ihành phàn kinh tè tu bàn Nhà nucic, veii hình iluic linii eloanh, hctp doanh, hai ben cùng dàu tu vein veii ty le khàc nhau - D py là loai hình doanh nghiep de thu hùt vón cùa tu bàn càc nue'tc vàe) vi( e ph:il Irién nen kinh té nue'tc la, cei Igi che) cà hai ben. Sau thèti ky chuyén di <*c^ che epiàn ly, su Ihùa nhàn ibn lai nhiéu thành phàn kinh tè, ve'ti su bau hành kip Mieti Inai dàu tu dành elio nguèti nue'tc ngoài muein nhày vàe) làm MI O Vici Nani, chùng ta thu bùi meli lue lugng khà le'tn, nhiéu nhà doanh nghicjp va còng ty lu nhàn nue'tc nge)ài eò lén tuoi va uy tfn trén thè gie'ti dà fh"c su di \ ào hoat deing san xuàì kinh doanh tao ra k h ói luetng hàng bòa Ic'vn, ' à i u' UÒ-A phong phù, thu hùt duete mot nhàn lue lao dóng khà 50 51 nhiéu, lao ra cong àn vice làm, e1n dinh cuòc seing cho mot sei nguèti lao dòng. ( h Mii hall iilur còng ly dién lù Hanel, còng ly Mé-kòng... dang cho ra dcii cài le^ai s;'in i^liàm bàn Irén thj truètng - trong nhung nàm qua chfnh phù Vicjl Nam dà càp giày phép kinh de)anh che) nhiéu hàng va còng ly nue'tc ngev'i tli \ ; io hoat deing. Deli làc dàu tu le'tn cùa chùng la hien nay là Dai Lenm. vc'vi so vón dàu tu là 1.529 trieu USD Heing Kong: 1.273 trieu USD, Phàp ( 3K nicu USD, òì xlraylia 554 trieu USD, Còng hóa Triéu lién là 527 Irieu U'^D. <'Àc doanh nghiep này dàu tu vào bau bèi càe ngành, càe lình vuc kinh le. lìr lliàni dò va khai Ihàc dàu khf, khai klie)àng, dén giao thóng \ an lai, buu dién vién thóng, lù dién lù heia chàì dén neing, làm, ngu nghicip . ma}' màc xuàì khàu, còng nghiep san xuàì hàng tiéu dùng, djch vu, khàch san, e'u lich. xày dung nhà ci, càc lình vuc lai chfnh ngàn hàng. N hu vày kh;i nànu hop làc dàu lu lién doanh, lién két giùa la ve'ti nue'tc ngoài là ròng 1(111, dù càe ngành iigjié. Tuy nhién càc loai hình doanh nghiep lién doanh iià\ Ihco lliòi gian vi^ia qua chùng la thày phàn le'tn là càc ce^ng ly nliei ft velli, i i n ón l im kiém cct ligi dàu l u co thè cho leti nbuàn ngay, thu libi vón nhanh. khoàng M du àn dàu tu chi có quy mò ducii 5 triéu USD, càc dir àn phàn Ioli làp Irung o Ihành phó Ho Chf M i nh va mot sei tinh plifa Nam nhu Vung d'àu, lìà Ria ... Càc còng ty nue'tc ngoài con bàn khoàn, de dal chua manh clan elàu lu di) mot sci thù tue càp dal, mei lai khoàn, già thué dàt, thué lae) dòng ' ùa cluiiig la con eRi'e'tm dà, phùc tap. Sue lae) dòng ei* nue'tc ta tuy rè hetn ci nlìi'U nuoe", nluriig phàn lón lai chua ductc dào tao theo nhu càu, hoac chua eUro' d io lao day dù, d in dào, trinh dò ky Ihual con han che, chua phù hetp - o ni >l so du ;in, plifa Vici N am dura dù nàng lue ve tài chfnh, trinh dò quàn Iv d' iham già hap tàc elàu tu deli ve'ti nube nge)ài. Sei thué chùng ta thu direte cua ' àc doanh nghiep này con ràì han hep, chua phàn ành dùng thuc tè lioal dong cua ehùng, meit sei khòng fi càc doanh nghiep ké*khai khòng dùng s() ,^ 'ch d n mg in de Irón thué, làu thué nhung Nhà nucic vàn chua có càc bién I hàp hùu hiéu de kicni tra va kiém soàl. e - linh hinlì kinh ìéhn'p fàtxà Irong kinh le làp ihé: 52 (din yèn là càc hgp tàc xà chuyén ngành, truc tiép san xuàt nòng nghiep; hop làc xà mua bàn; hctp tàc xà Ifn dung ...) Trong cet che ké hoach hóa tàp chung quan liéu, bao càp càc loai hình hgp làc xà này ductc Nhà nube bào trct, àp dung nhiéu chfnh sàch uu lién cung càp (Il liei! san xuàì, nguyén vài liéu, già cà; bae) càp cà trong vice tiéu thu san plu'uii, ngncii san xuàì kheing càn bièt thj truètng tiéu thu chi bièt tièn hành s;\n \uàì r:i san phàm theing qua càc yéu lei san xuàì cei san. Kliai Ihàc càc diéu kien lu nhién san có nhu dal dai; lao dòng; thèti lièi, khf hàu, duy tri nhùng san phàm truyén theing theo kiéu (cha truyén con nói) hàng bao dói nay. I >oiig thcvi càc hetp tàc xà này thuc hien càe nhiém vu san xuàì kinh de)anh Ihco càc ehi lièu ké hoach Nhà nueie giao. Càe hgp làc xà dugc xem là càc he; Ihù dàe lue, là ban dbng hành cùa càc doanh nghiep Nhà nuéte. Trong mày nàm gàn day do nhiéu nguyén nhàn khàc nhau, khà nhiéu doanh nghiep, hop làc xà bj phà san, giài thè hoac ngùng boat dòng. Sci lugng c:i( hgp tàc xà lù 16.255 ca set nàm 1989 giàm xueing cè)n 1 1.900 cet sa vàcì elan nàm \^^*-)4. Già trj long san luejfng cùa càc doanh nghiep này, dèn nàm \'n\ e hi con bang 30% cùa nàm 1988. TluK (è elio lliày doanh nghiep, hgp tàc xà khòng phài là loai hình riéng e c'> ( ùa dui iighTa xà hòi. Trén thè gie'ti, càc loai hình hgp tàc xà eó lù làu ci nhieu nu('ve iilur Italia; Phàp, Due, Nhàl, Bungari .... Nguyén nhàn giàm sili ^ » mal cùa càc de)anli nghiep hctp tàc xà loai này et nuéte ta trong nhùng nàm gàn day chù yèn là de): - I lop làc xà khòng duete tó chùc theo nguyén làc, tu nguyén, khòng boat dòli". Ihco nguyén tàc bình dàng va dàn chù. Chùng ta dà neing vói chù quan, cUi\ y chf bài bueie nhùng nguèti làm àn cà thè, riéng ré vào kinh té tàp the, hop làc xà. - Cinu' nhu eàe- doanh nghiep Nhà nue'te, càc hetp làc xà này true'tc day direte quan ly Ihco co che kè heiach heia, tàp trung quan liéu bao càp, nay 53 nàng lue va trinh etó tó chùc va quàn ly cùa nguèti lành dao chua kjp the'ti thfch ùng ve'ti cct che me'ti, ca che thj truètng. - Tó chùc boat dóng va ca che quàn ly cùa hgp tàc xà truc'tc day gióng càc doanh nghiep Nhà nue'tc, tuyét dai bó phàn vein cùa hetp làc xà là cùa Nhà nue'tc, càn bó, nhàn vién quàn ly déu thuòc bién che Nhà nue'te, nhung trong qua trinh chuyén sang ca che thj truóng dà kbóng dugc chuàn bi, huc'tng dàn va giùp da, khòng dugc quan làm dùng mùc ve nhàn thùc, khòng ductc dào lae) lai nén dà eó nhùng càcb biéu kbóng dùng deli ve'ti càe loai hình doanh nghiep hctp tàc xà này vi vày nàng lue quàn ly bi han che, kém hiéu qua va làm cho càc hgp tàc xà khòng thfcb ùng ve'ti cct che mói. - Mal khàc do khé)ng có su dói mói ve cct sa vài chat ky thuàt còng nghé lae bau, yéu kém nén dàn dèn nàng suàl, chàì luejfng va hiéu qua boat dóng san xuàì kinh doanh ngày càng thàp. Càc hctp tàc xà trong san xuàì nòng nghiep trong nhung nàm vùa qua tuy san luejfng eó tàng nhung chù yèn là bang con duètng quàng canh, met ròng dien tfch canh tàc chù chua bang dai. con duètng thàm canh- day me'ti chi là con duètng phàt trién cet bàn va làu Tóm lai: Sau mot thèti gian thuc hien dói me'ti cet che quàn ly, càc doanh nghiep kinh tè ngoài quóc doanh dà deing góp iiicil phàn tfch cuc cho su phàt trién nén kinh tè quóc dàn, chùng lo duètng lói phàt trién kinh tè - xà hòi cùa Dàng là dùng dàn - luy nhién ben canh dò qua qua trinh thuc bién càc doanh nghiep kinh tè ngoài quelc doanh cùng dà bòc lo nhùng mal han che yèn kém. * Ve mal tfch cuc: Mot là: Chi Irong mói theii gian ngàn dà huy dòng ductc mot sei luetng vón khà le'tn dua vàe) boat dóng san xuàì kinh doanh, tga ra còng àn vice làm cho hàng tram ngàn lae) dòn" tao ra mot khói luetng hàng bòa de dàp ùng thóa man nhu càu thj truètng trong nuóc va xuàt khàu, làm phong phù hàng hóa trén thj truètng. 54 Hai là: càc doanh nghiep ca so ngoài quóc doanh dà nàm bài nhay ben ve nhu càu, dói hói cùa thj tructng, bièt lira chgn va chuyén dói ngành hàng va mal bang kinh doanh - do vày dà cei khà nàng thfcb ùng veii Ibi truetng canh tranh trong nue'tc va né trành ductc su chèn ép cùa hàng ngoai tran ngàp vào nói dia. Ba là: Tó chùc bei mày quàn ly ggn nhep, nhanh nhay, có dò tin cày cao nhèt dira trén nguyén tàc quan he già dinh, già toc va quan he chién hùu cùa càc ban bé làm àn. Bòn là: Quyén lu chù Irong boat dòng san xuàt kinh doanh direte phàt huy trgn v(:n trén cet sei quyén sei hùu ve tài san va quyén su dung ngubn vón cùa mình, dugc hoàn te)àn làm chù ve phuetng hue'tng san xuàt kinh de)anh, tó chùc san xuàì va tó chùc quàn ly, thué mue'tn lao dóng, tra còng lao dóng va tei chùc lae) deing. Nàm là: Nhó cei su lién doanh, lién kéì ve'ti nue'tc ngoài do vày càc doanh nghiep cct sei trong nue'te có dugc diéu kién dói me'ti ky thuàt va còng nghé, giùp cho càc nhà kinh doanh tre)ng nue'tc, hgc hói dugc nhùng kinh nghiem quy bau trong quàn ly kinh doanh cùa nue'tc ngoài. * Nhùng mal han che (tiéu cuc). - Klià phó bién càc doanh nghiep trón thué va gian làn thué dà là thiét hai , thàt tlìóat che) Igi fch cùa Nhà nue'tc hàng tram ty dbng. Tlieo càc ngubn thóng tin dai chùng thi ty le thàt thu thué lén te'ti 50% - chua kè ty le trón dàng ky kinh doanh cùng dal con sei xàp xi nhu vày. Nge)ài ra ben canh mot sei nhà kinh doanh làm àn dùng dàn có hiéu qua, con khòng fi nguèti làm àn gian deli, Igi dung càc cet quan Nhà nue'tc, tha hóa càn bó, gay ra bao nhiéu vu bé boi làm ành huóng dèn vai trò cùa càc doanh nghiep ngoài quóc doanh hien nay, gay màc càm cho càc nhà tu doanh làm àn có luctng tàm, dùng luàt phàp. Qua su phàn tfch thuc trang cùa càc de)anh nghiep a nue'tc ta trong qua trinh thuc hien cet che me'ti, cet che thj truètng, chùng tói nhàn thày ràng. 55 Nge)ài n h u ng uu d i e m, kéì qua dal direte. H i en nay n h i éu doanh n g h i ep ké cà doanh n g h i ep e|uc1c eloanh dang d ù ng true'tc n h u ng t hù Ihàch gay gal ràì le'tn - d ói h òi ve phfa N hà nueie phài k h ò ng n g ù ng hoàn thien he theing d i f nh sàch càe c h f nh sàch phài phù hetp ve'ti thuc lién cuòc song d òi h ói m al kliàe ve phfa eloanh n g h i ep phài k h ò ng n g ù ng d ói meii càch thùc lei c h ùc he)al d ò ng san xuàì - k i nh daonh che) phù hctp ve'ti ca c he me'ti, cet c he t hj truètng - ncii c a di khàc de c ho càc l o ai hình doanh n g h i ep Ihuc hien teli boat d ò ng san xuàì - k i nh eloanh d òi h ói phài có n h ù ng d i éu k i én nhàì d i nh ve vi mó va vi m ò. N h u ng vàn de này bài viét sé de càp n h i i ng n ói d u ng cu thè ei phàn tiép theo. 56 CHUONG II NHONG GIÀI PHAP Cd BÀN NHÀM NÀNG CAO HIÉU QUA
HOAT D Ò NG SAN XUÀT-KINH DOANH CÙA DOANH NGHIEP
TRONG NÉN KINH TE THI TRUÓNG Ò N U ÒC TA HIEN NAY Su hinh thành va phàt trién cùa càe loai hình doanh nghiep et nuète la
nhu Irong Ihói gian qua thàt da dang va phong phù. Có nhiéu loai hình
doanh nghiep gàn ve'ti càe lén ggi khàc nhau, mói mot loai hình doanh
nghiep eò vi tri, vai trò Irong nèn kinh té'qucle dàn, càc doanh nghiep dà eó
nhung chuyén biéii lidi cuc, kinh doanh eò hiéu qua, nhanh cbóng Ihìch
ùng ve'ti ca che' mói, tuy nhién cung con kbóng il càc doanh nghiep dang
dùng truóc nguy ca phà san, giài thè, boat dòng kinh doanh kém hiéu qua.
Nhirng tón lai, vue'tng màc, kJiò khan cùa càc doanh nghiep Irong Ihcii gian
qua theo chùng tói eò ràì nhiéu nguyén nhàn. Nhung luu Irung lai goni 2
nguyén nhàn cet bàn san : Tlur nhàì, Nhà nuète dura Ihuc su lae) ra direte nie'^)! Irueing kinh de)anli
thuàn Igi elio càc doanh nghiep liéii hành hgat dóng san xuàì kinh doanh
'
trong viee chuyén dói nén kinh té'sang cet che'Ihj Irucing. Tliù hai, phueifng tbùc tó chùc hgat dòng san xuàì kinh doanh cùa càc doanh nghiep chua thich ùng vói su dòi hói cùa nèn kinh le thj truàng. Vói hai nguyén nhàn cct bàn trén, de nhàm nàng cao hiéu qua boat dòng san xuàì kinh doanh cùa càc doanh nghiep Irong thcii gian lai, ehùng ta eàn phài dói me'ti nhùng nói dung cet bàn sau : I. Doi m ói Cd che cliìnli s à ch q u àn ly vi mo c ùa N hà luiòc : Thuc lé'ei nue'tc la Irong giai doan hien nay, nhùng net dac Ihù dang quy dinh meli quan he giùa Nhà nue'tc va doanh nghiep là : - Tlii Irueing nue'tc la dang cein Irong giai doan set khai, hình thành chua day dù. - Mòi tnreing kinh té'biéii dòng lón, Ihóng tin thj truetng con chàp va, thiéìi lin cày, kheing day dù. - He Ilìóng phàp luàt cc)n chua beìàn chinh va dóng bò. - Kinh té'quóc doanh chiéni giù phàn le'tn (2/3) lai san xà bòi nhung hiéu qua kinh doanh Ihà'p. - Su phàn còng lao dòng trén cet so kè hoach hóa tap trung, bao càp bj
xóa bó. Nhung su phàn còng lao dóng xà ligi trén ca so me'ti chua dugc hình
thành. - Nàng lue va trinh dò quàn ly cùa dói ngu càn bò con thàp kém.
Nhung nel dac diém trén qui dinh, Irong diéu kién hien nay ei nucic ta
vai tró cùa Nhà nue'te là dac bici lo le'tn va quan trgng. Nhà nue'te kbóng detn
thuàn ehi là ngùeti trgng tài, nguèti djnh hircing, djnh luàt chai ma Nhà nuóc
phài bièt tao ra mói truètng kinh doanh thuàn Igi cho càc deianh nghiep he)at
dòng eó hiéu qua - Nhàm muc dfch dò, Nhà nue'tc ve'ti lu càch là cct quan
diéu lièi nén kinh tè thj truóng, càn phài :
1- Dói mói eòn^ tàe kè hoach hóa Kè hoach hóa là ceing cu ejuan trgng nhàì de bào dàm dinh hue'tng
XHCN cùa nén kinh tè ci nue'tc la, tre)ng nèn kinh tè thj truètng khòng chi có
càc pham trù già trj, già cà, canh tranh, cung - càu : quan he hàng bòa, tién
te ... ma eàn cei cà pham trù kè hoach, kè hoach cùng là yéu càu khàch quan
cùa qua trinh phàt Irièn san xuàt va luu Ihóng hàng bòa. Nò là mot trong
nhùng còng cu khòng thè thiéu trong còng tàc quàn ly kinh tè, dac bici là
quàn ly nèn kinh tè thj trirèmg. Truóc day, dà có thói ky càc nucic lira chgn con duóng XHCN (trong
dò eó nuóc ta) dà tièn hành xày dung nén kinh tè theo mó hình "kè hoach
hóa tàp trung" phù nhàn kinh tè thi truètng. Sai làm dò kbóng chi kim bàm
su phàt trién kinh t è ma con là mot trong nhùng nguyén nhàn sàu xa dàn te'ti
su Slip dò che dei xà boi ci Lién Xò va càc nuóe Dóng Au. Trucie thuc tè dò,
mot sci ngùeti dà lén àn kinh tè có kè hoach - thàt ra kè lie)acli heia dàu cei leii
nià thuc tè lói là a ehò nguói ta dà su dung nò nhu mot còng cu khàch quan,
dugevàn dung, phù hetp ve'ti càc qui luàl cùa kinh tè hàng bòa va thj liirètng
de djnh hireing elio su phàt trién cùa kinh t è- xà bòi va thj Irueing. Nen kinh tè kè lie)acli bòa tap trung, quan liéu bao càp dò dà dna dàt
nuóc làm vàe) linh trang mài càn deli va thiéu bui thiiùng xuyén, gay ra
nhùng làng phf trong khai Ihàc su dung càc ngubn lue quelc già, ngày càng
tra nén tri tre, khòng có hiéu qua. ci nue'tc la trong mot thèti ky dai duy tri cet
che kè hoach heia truc tiép dò nò dà biéu hien nhùng dac trung ca bàn sau : Mot là, ké'hoach hóa theo kiéu lói quàn ly "àp dal hành vi" bang càc
ehi tiéu phàp lénh dói tu trén xueing, làm cho càe dan vj kinh tè ngày càng
trò nén thu dóng, y lai, tròng chèt vào su ban phàl cùa càp Irén, le thuóc vào
ngàn sàch Nhà nuóe, kheing có sue song riéng va làm triet tiéu mgi dòng lue
cùa su phàt trién. 58 Hai là, kè hoach heia bang càcb càn deli liién vài te)àn bò nén kinh tè
quóc dàn tu càe khàu tièn hành san xuàì, phàn phói, trae) dói va liéu dùng,
tu nhOng chi tiét nhó nhàl cho déii mgi mal trong dèti song xà bòi, xuyén
suoi dèn tùng bò phàn, tùng tè bàe) bang càc lién kéì "cùng" làm tàng sue y
va tinh trang kém nàng dóng cùa te)àn bò he theing kinh t è- xà bòi. Ba là, kè hoach hóa dà chia cài nén kinh tè theo ngành va theo lành
tho de quàn ly, dàn dèn linh trang cuc bei, làm tram trgng thém su mài eàn
dói va su thiéu bui trong nén kinh tè. Bón là, kè lu)aeh hóa theo kiéu phan plieli mgi san phàm ào xà bòi
làm ra theo già cà de) nhà nue'tc àn djnh va dira vào he thóng càc chi liéu
hien vài de kiém tra vice Ihuc hien, cho nén dàn dèn mot nghjeh ly : càng
càn dói va càng phàn plicli Ilice) kè hoach bao nhiéu Ibi nén kinh tè càng mài
càn deli va Ihièu bui nang né bay nhiéu. Phuetng phàp kè hoach bòa veii bón dac trung cet bàn trén day cùng
ve'ti càe khuyél tal càu truc cùa nò ró ràng là mot qua trinh tu thàn van dòng
va nò khòng gàn veti càc thóng tin ve thi truètng. Neil cei cung chi là nhùng
thóng tin mée) mó, sai léch he)ac khòng kjp thèti - thóng tin ve thj truètng fi
có làc dung lre)ng vice kfch thfch càc boat dóng kinh tè có hiéu qua, ve'ti cct
che kè hoach hóa tàp trung àp dal già cà dói ve'ti mgi san phàm trén thj
truètng hàng tiéu dùng cung nhu trong phàn phói càc tu liéu san xuàì dà loai
trù, thù tiéu khà nàng canh tranh cùa càc doanh nghiep. Trong nèn kinh tè hien vài nhu ei nue'tc ta trong tlieìi gian qua Ilice) ca
chèeù kè hoach heia kbóng gàn lién vói thj truètng, càc chi tiéu, kè hoach de
ra là duy y chf, chù quan, con thj truètng va càc dòn bay kinh tè kbóng
nhung khòng có tàc dung kfch thfch càc boat dòng san xuàì kinh doanh ma
ngugc lai con góp phàn làm sai léch ca càu kinh tè, thàm chf kim bàm su
phàt Irièn san xuàì. Nhung thuc tè ngày càng che) thày, kè hoach va thj truóng là nhùng
pham trù khàch quan dèu là nhùng còng cu có chùc nàng diéu chinh kinh
tè : Su diéu lièi bang kè hoach kbóng thè thay thè hoàn te)àn cho su diéu lièi
cùa thj truóng va ngugc lai. Ibi truètng cùng kbóng phù nhàn su diéu lièi cùa
kè hoach. Kè hoach diéu lièi càc quan he eàn dói lón trong san xuàì cùng
nhu trén Ibi Irueing : eàn dói giùa san xuàt va tiéu dùng, giùa xuàt khàu va
nhàp kliàu ; giùa hàng va tién ... chua thè thuc hien, su diéu lièi dò là Nhà
nuóe vói muc dfch là huóng nén kinh tè nói chung va Ibi Inrcing nói riéng di
theo nhung muc tiéu dà lira chgn, con Ibi truóng diéu lièi chù yèu theo quan
he cung càu, theo quy luàt già tri, già eà ... nò mang tfnh chàì tu diéu tiéì, tu
eàn dói. Tuy khàc nhau ve bàn chat nhung kè hoach va thi truètng khòng dói làp nhau, Nhà nuóe nèu bièt su dung hgp ly hai còng cu dò lùy theo càp dò
kinh tè va pham vi tàc dóng, han che dugc nhùng gì là khiém khuyél va
phàt huy dugc nhùng*là uu diém cùa mòi còng cu Ibi nhu vày eó thè làm
cho nén kinh tè boat dòng có hiéu qua han. Mot khi Nhà nuóe vàn dung
viéc kè hoach heia phù hgp ve'ti quy luàt khàch quan Ibi nèn kinh tè hàng
hóa eó thè phàt trién theo djnh hue'tng XHCN. Nhu vày chuyén sang kinh tè
thi truètng kbóng phài là lù ehò kè hoach ma là thuc bién kè hoach ve'ti nói
dung meii, càch làm me'ti, kè hoach nàm ngay tre)ng càe he)al dòng cùa san
xuàt va Ibi truètng, chù khòng phài nani ngoài hoac dùng trén thj Irueing do
y muón chù quan cùa ngùeti làm kè hoach. Tu quan diém va nhàn thùc do
ehùng ta phài xàc djnh : Thi truètng vùa là càn eù, vùa là dói tugng cùa kè
hoach. Vói tu càcb là eàn eù cùa kè hoach, nai dién ra su quan he giùa cung
va càu. Ibi Irueing là diém xuàì phàt quan trc)ng de xàc dinh kè he)ach, djnh
huóng phàt trién che) san xuàt va cho thj truètng - Veii tu càch là deli lugng
cùa kè hoach, thj truètng là ca sci thuc tién de kiém tra xem kè hoach phù
hgp hay kbóng phù hgp veii Ihuc tè dèti song kinh tè xà ligi, de kjp thói diéu
chinh va bei sung elio phù hgp bàe) dàm elio san xuàì va thj truètng klieing di
cheeh dinh huc'tng XHCN. Ve'ti nhàn thùc nhu vày, de nén kinh tè Ibi tnreing
nucic ta phàt trién dùng djnh hue'tng XHCN, khòng thè kbóng deli me'ti còng
tàc kè hoaclì hóa. Kè he)acli hóa là mot bò phan quan trgng cùa còng tàc quàn ly nén
kinh tè quóc dàn. Muc tiéu cùa dói me'ti kè hoach heia là nàng cao vao trò
huóng dàn cùa kè hoach deli veii càc boat dóng cùa kinh tè thj tnreing nhàm
bào dàm kinh tè Ibi truètng phàt trién theo dùng dinh hue'tng XHCN tao diéu
kien thuàn Igi cho càe de:)anh nghiep hình thành va boat dòng eó hiéu qua.
Vi vày huóng dói mcii kè hoach bòa ci nuóe la eàn bucing vào nhùng mal
chù yéii sau : Tliù nhàt : Kè hoach dugc nàng lén thành tàm eliièn lugc, ebuetng
trinh kinh tè, eò thè khàng dinh : nhùng chù tnrang, chfnh sàch ve phàt trién
kinh tè Ibi Irueing do Dàng de ra ci Dai bòi VII, ehi tró thành hien thuc klii
dugc the hien thành phuang àn kè hoach cu thè va dugc thuc hien có kéì
qua. Muón vày, phài eò càc phuetng àn kè hoach pbàt trién thj truètng thóng
nhàì tu nay dèn nàm 2000 va sau dò dugc xày dung thành càc chién lugc,
cbucjfng trinh kinh tè, tfnh tóan ó tàm xa va ca bàn, khòng thè dùng a càc
phuetng àn tàc nghiep, nghiep vu detn thuàn, phài tùng buóc hoàn thien va
xày dung càe can eù khoa hgc cùa kè hoach nhu : diéu tra ca bàn, dir bào
chfnh xàc su phàt trién nhu càu cùa Ibi tnreing, nhùng khà nàng hien có va
xu huóng phàt trién nhu càu va phàt trién thj tnreing.... trén cet sci dò, tfnh 60 tóan xay dung kè hoach phàt trién càe nhu càu, càn dói tóng cung, long càu
theo tùng giai doan phàt trién nhàm ón dinh già eà, tièn té, tbùc day tàng
tnróng san xuàt, cài Ihién dói song phuc vu càe muc tiéu dinh hucing cho
càc doanh nghiep eó càn cu, ca sa de tièn hành hgat dòng san xuàì kinh
doanh. Tliù 2 : Bao quàt day dù càc dói tugng cùa kè hoach bòa. Trong nèn
kinh tè hàng hóa nhiéu thành phàn, tham già thj tnróng có nhiéu dói tugng
khàc nhau : quóc doanh, tàp thè, tu nhàn va càc loai hình khàc trong cet che
boat dòng làp Irung, quan liéu, bao càp trucie day, chùng ta chi thuc hien kè
hoach hóa deli veii kinh tè quóc doanh va kinh tè tàp thè. Hien nay, khi
chuyén sang nén kinh tè Ibi truètng, ehùng la phài thuc bién kè hoach hóa
dói ve'ti tài cà càc Ihành phàn kinh tè. Day là vàn de khó khan lón cùa dói
meii kè hoach hóa. Diéu quan trgng là làm thè nào de dành già mot càch
day dù va chinh xàc, tìm ra càc phucjfng thùc phù hgp tfnh tóan dugc khà
nàng va nhu càu cùa càe thành phàn kinh tè ngoài quóc doanh, de eó thè
dira hgat dóng cùa lai cà càc thành phàn kinh tè vào quy dao hue'tng dàn cùa
kè hoach. Thù 3 : Dói mói quan he giùa kè hoach vi mó va kè hoach vi mó là
chù thè xày dung va quàn ly kè hoach vi mò, Nhà nuóe phài dói me'ti cà ve
nhàn tbùc va phuang phàp tfnh toàn eàn dói tóng cung, tóng càu, eàn dói
tièn hàng de vach ra djnh hue'tng phàt trién nhàm dàm bào che) kinh tè phàt
trién ón djnh, càn dói, lành manh. Mal khàc Nhà nucic chi dòng vai Irò ve'ti
tu càcb là nguói dua ra sàng kièn ve klià nàng phàt trién cùa nén kinh tè
thóng qua càc dinh hue'tng chién lugc cùng ve'ti càc chfnh sàch cu thè de
hireing dàn hành vi cùa càc detn vj kinh tè thuóc mgi thành phàn trong boat
dòng san xuàì kinh de)anh : tue là kè hoach hóa ci làm vi mò phài chuyén tu
lói quàn ly "àp dat hành vi" bang càc chi tiéu phàp lénh sang lói quàn ly
"huóng dàn hành vi" bang càcb diéu chinh ebi'nb sàch va càc còng cu diéu
tiéì cùa Nhà nueie, kéì hetp ve'ti su tu dièu chinh cùa càc detn vi kinh tè treing
hgat dóng san xuàì kinh doanh, thóng qua làc dòng cùa ca che Ibi truóng,
tue chuyén sang kèlie)ach hóa giàn tièp. Càn dói ve'ti kè hoach vi mò (doanh nghiep) Ibi trén ca sei xàc dinh
càc chièn lugc va càc chfnh sàch phàt trién kinh tè - xà bòi càc doanh
nghiep phài chù dóng tièp càn thj tnróng de vach ra chièn lugc kinh doanh
(san xuàt cài gì, sci lugng bao nhiéu, bàn a dàu va san xuàì ve'ti còng nghé
nào...) va trong qua trinh thuc hien phài tu diéu chinh kè hoach va càc boat
dòng cùa mình sao elio phù hgp vùa luàn theo "menh lénh" chi dao cùa thj
truóng vùa tuàn theo kèhe)aeh vi mò hue'tng dan cùa Nhà.nuétc. Vi vày, quan 61 bé giùa kè hoach Nhà nuóe vói kè hoach kinh doanh cùa càc doanh nghiep
phài dira trén nguyén tàc : Nhà nueie tàe dòng vào boat dòng cùa càc dan vj
kinh doanh thóng qua kè hoach djnh bucing, chfnh sàch va luàt phàp, con
thj truóng Ibi huc'tng dàn, diéu lièi kè hoach cùa càc detn vj ca sa elio phù
hgp vói thuc tè va phù bgp veii djnh huóng cùa Nhà nucic. Nhà nue'tc kbóng
chi huy truc tièp càe detn vi san xuàì kinh de)anh nià dui yèu thóng qua thj
tnrètng, kbóng chi huy thuàn tùy bang niénh lenii hành chfnh nhu tnre'tc kia
ma ehuyén sang quàn ly, dièu lièi chù yèn bang bien phàp kinh tè, bang
chfnh sàch va làc dóng cùa thj truètng. Chi có làm nhu vày, chùng la mói
tao diéu kién elio càe doanh nghiep van dòng phù hgp veii quy luàt khàch
quan va theo djnh hireing xà bòi dui nghìa. Tliù 4 : Nàng cao vai tró cùa còng làc thóng tin va dir bào huóng dàn:
klii kè hoach Nhà nuóc chuyén sang chùc nàng chù yèu là djnh huóng,
huóng dàn va diéu tiéì càc hgat dòng kinh tè tbi còng tàc thóng tin va du
bào (dir bào Ibi truóng, dir bào nhu càu, sue mua, nhjp dò tàng truóng kinh
tè....) cei vai Irò cuc ky quan trgng. Tàt cà déu nhàm vào nàng cao tfnh djnh
huc'tng va vai trò huétiig dàn cùa kè hoach. Dói mói kè hoach hóa kinh tè thj
truóng dal ra yéu càu khàch quan ve thóng tin. Kliòng giài quyéì dugc thóng
tin nhanh nhay kip thèti chfnh xàc Ibi tfnh djnh huóng cùng nhu vai Irò
bueing dàn cùa kè hoach deli ve'ti thj tnróng sé ràì han che, thàm chf eó thè
lai thài bai. Tliù 5 : Dói me'ti kè hoach hóa ngoài càc chfnh sàch va càc dòn bay
kinh tè, trong dieu kién nèn kinh le con phù thuge nang né vào càc yèu lo tu
nhién, thi tnreing dàn toc chua Iie)àn chinh, muón ón djnh deii sÓng kinh tè
xà bòi, Nhà nucic càn day manh hgat dòng cùa càc Còng ly bào hiém evà
tàng cireing càc ngubn dir trù quóc già de có dù sue can Ihiép vào thj truóng
klii có dot bién nhàm ón djnh san xuàì, già cà va già trj cùa dóng tièn, lù dò
de dièu bòa càc mal Igi fch truóc mal va làu dai, cuc bò va loàn cuc, kinh tè
va xà bòi. Do vày Nhà nuóe càn có càc bién phàp, chfnh sàch de tièp tue
cùng ed va phàl Irièn càc doanh nghiep Nhà nucic dóng vai Irò giù vj trf
then chót tre)ng nén kinh tè, sao cho dù sue ehi phói càc yèu tó tu phàt cùa
Ibi truóng va et nhùng ehò ma càc thành phàn kinh tè khàc (doanh nghiep
ngoài quóc doanh) khòng dù sue hoac kbóng muón làm vi kliòng eó Igi. Thù 6 : Nàng cao trinh dò cùa bò mày làm còng tàc kè hoach hóa,
dói ngù eàn bò làm còng tàe kè hoach phài có nàng lue eà hai mal : nhàn
tluie va vàn dung sàng tao càc quy luàt khàch quan, tìm ra phuang àn va
giài phàp thuc thi có hiéu qua nhàì. Dói me'ti kè hoach bòa theo càc phuetng hue'tng trén day nbàm sua
ebùa nhùng kluiyéì tal càu Irùc cùa kè hoach hóa truc tièp, quan liéu, bao
cào trong nén kinh tè hien vài, lae) ra su mèm dèo, linh lie)at càn Ihiéì Irong
qua trinh thuc hien kè hoach tra lai sue seing va su tu chù cho càc doanh
nghiep cùa nén kinh tè Irong heiat deing san xuàt kinh doanh, dàm bàe) dièu
heia càc mal leti fch tre)ng xà bòi lliòng qua càc chfnh sàch va càc dòn bay
kinh tè, tao ra càc dòng lue che) su phàl trién, khai Ihàc hét mgi tiém nàng,
thè manh san eò cùa càc doanh nghiep va càc ngubn lue cùa xà bòi de
hireing chùng thuc bién càc muc tiéu loàn cuc cùa quóc già.
2- Xày (luns lié thòn^ pliàp iiiat day dù va dbng bg Cet che e}uàn ly kinh tè là mot he theing Inai phàp va càc djnh che,
nhàm diéu cliinli càc boat dòng kinh tè cùa càc de)anh nghiep. Su dói me'ti cet
che quàn ly thuc chfftlà xày dung va thuc thi mot he thóng luàl phàp làm
nèn tàng phàp che cho mgi hgat dóng san xuàt - kinh de)anh. Trong thèti gian qua, Nhà nue'tc dà ban hành nhiéu bò luàl va phàp
lénh, tremg dei ce') nhùng luàt ràì quan trong deli veii doanh nghiep. Nhung
nhin chung, he theing luàt phàp cùa nuóc la hien nay vàn chua day dù va
dbng bò, vàn dura cei nhùng bó luàt, dao luàl cei Inih chàì xuctng seing, dac
biét là ve khuiig phàp luàt kinh tè trong nèn kinh tè ci thj truètng nucic ta
hien nay. Nbàm lae) dièu kién thuàn leti che) boat dòng san xuàì kinh de)anli
cùa doanh nghiep Ibi mot trong nhùng dièu kién ràì quan Irgng Nhà nuóc
phài xày dung va phàl Irièn mot kliuiig phàp luàt phù hgp va ngày càng có
hiéu lue. Tuy nhién, day là mot nhiém vu dal ra phài giài quyét trong tùng giai
doan cu llié khòng gieing nhau. Qua Irình này khòng chi phu thucjc vào
nhùng nò lue chù quan trong hgat deing xày dung phàp luàl, ma trucie bèi
phu thuóc vào su phàt trién cùa càc quan he kinh tè tre)ng lién trinh chuyén
dói. Mal khàc nò cùng khòng làch reii kéì qua va tàc dóng truc tièp cùa viéc
thuc hien càc cài càch ve hành chfnh va tu phàp. Có mot thuc tè là bién trong chùng ta vàn con y kiéii khàc nhau xung
quanh quan niem ve phàp luàl kinh tè va phàp luàt kinh doanh. Chàng han
có y kién che) rang, giùa chùng có su khàc biét ve dói tugng dièu chinh,
ngugc lai cùng có quan niém cho ràng khài niém dò thuc chat ehi là meit, su
khàc nhau có chàng chi là tén ggi ma thòi. Dièu này duetng nhién có lién
quan dèn vice xàc dinh khung phàp luàt nói chung va khung phàp Inai kinh
tè nói riéng. Thuc chat su phàn bici ày tuy là ràì tuetng deli song có càn eù,
ca SÓ cùa su phàn bici ày là pham vi va dói tugng cùa càc quan he xà bòi
direte diéu chinh. Hien nay trén thè gie'ti, eà hai khài niém này vàn dbng thèti 63 su dung, nhung nguói ta coi phàp luàl kinh doanh dugc xeni nhu là mot
phàp luàt kinh tè. Nò bao gbm chù yèu nhùng quy djnh lién quan dèn qua
trinh san xuàì, djch vu va trao dói. Trong bó phàn này da phàn càe quy dinh
mang tfnh tu phàp. Xét t}fém phuang dien phàp ly, nò gàn gùi vói kliài niem
phàp luàt tbuctng mai va truyén theing. Trong khi do bé thóng phàp luàt kinh
tè bao trìini han, ròng han va dugc càu thành beii nhùng quy dinh thuge
nhiéu lình vuc phàp luàt khàc nhau, lién quan dèn toàn bò qua trinh tó chùc,
quàn ly san xuàì kinh deianb va qua trinh lai san xuàì xà bòi. Do vày trong
phàp luàt kinh tè eò mot bò phàn quan trgng càc quy djnh mang tfnh còng
phàp, diéu chinh càe quan he hành chfnh - kinh tè. Nói dèn khung phàp luàl kinh tè theo tòi là nói tc'ti nhùng bò phàn càu thành khuòn khó nhùng che djnh phàp ly trén cà hai phuetng dien. -f- Tó chùc diéu hành kinh tè
+ Càc hình thùc quan bé giua càc chù thè (quàn ly va kinh doanh) trong qua Irình san xuàì va lai san xuàt xà boi. Xày dung va phàt trién khung phàp luàt kinh tè trong nén kinh tè thj
truóng thuc chat là thè che va dbng ho hóa càc che djnh phàp ly kinh tè phù
hgp vói nhùng quy luàt va dàe trung vón có cùa nèn kinh tè thi truóng.
Kliung phàp luàt kinh tè chàng nhùng là hien thàn cùa su phàt trién càe
quan he kinh tè ma con phàn ành, nhùng dói hòi kliàeh quan dugc biéu dal
duói dang nhùng muc tiéu va djnh hucing cet bàn cùa Nhà nuóc trong tùng
giai doan cu thè. De) vày khung phàp luàt kinh tè tu thàn nò là mòi dang
tbùc dóng, kbóng cùng nbàc, bào thù, luein phàt trién va dòi hòi phài dugc
phàl trién. Bàn thàn nò xa la veii khài niém hoàn thien. Theo quan niém va càch phàn loai trén khung phàp luàt kinh tè eó
thè bao gbm càe bó phàn hay nlióm càc quy djnh dugc thè hien thóng qua
nói dung ca bàn sau : Tliù nhàt : Bào dàm sci hùu va tu do kinh doanh elio càe doanh
nghiep nhu ca càu so hùu, tu do kinh doanh, cbóng lai canh tranh hgp phàp,
sa hùu còng nghiep, hgp dbng, lién kéì, biép bòi kinh doanh... Tliù bai : Tó chùc càc loai bình san xuàì kinh doanh. Càe luàl ve càc
loai hinh doanh nghiep nhu luàt Còng ty, luàl doanh nghiep lu nhàn, luàt
hgp tàe xà, luàl dàu tu, dàng ky kinh doanh... Thù ba : Càc còng cu tài chfnh tién té, tfn dung va thanh toàn nhu :
- Ngàn sàch : càc loai thuè va he thóng thu Ihuè
- Chùng khoàn va thi tnreing chùng khoàn
- Ngàn hàng, tfn dung, kiém toàn, Ihóng ké, kètoàn, ngoai beli...
Thù bón : Càc ngubn lue khàc nhu lao dòng, dai dai, tài nguyén. 64 klioa hgc ky thuàt. Thù nàm : Bào dàm xà bòi va mói truètng nhu che do bào hiém, bào ho lao dòng, bào ve nguói tiéu dùng, tiéu chuàn chàì lugng, mòi truètng... Tliù sàu : Giài quyéì bau qua nhu thanh ly, giài thè, phà san doanh nghiep, tài phàn, tóa àn kinh tè, Ihanh tra, kiém tra, hình su kinh tè. Tu nhùng neli dung, yéu càu ca bàn trén lién he ve'ti bé thóng phàp luàt bién hành cùa ta bién nay eó thè sa bó rùt ra mot so nhàn xét là : - Su phàn loai càc nhóm quan he trén là bèi sue tuetng dói, khòng ft
vàn de dbng thcii cùng lién quan dèn nhiéu nhóm quan he khàc (nhu sa huu
dai dai, tài nguyén..,.) va do vày, khòng thuóc deli tuetng dièu chinh cùa
riéng mot dao luàt riéng ré nào. - Có nlìùng vàn de màc dù rài quan trgng nhung khòng nhàì Ihiéì
phài dugc dièu chinh riéng trong mot vàn bàn phàp luàt ma dà lie)ac càn
thièt dugc thè che bòa trong càc vàn bàn khàc nhau, chàng han quyén tu do
kinh doanh dà dugc ghi trong hièn phàp, cùng dugc thè hien trong Inai
Còng ty, luàt phà san... va eàn tièp tue cu thè bòa trong luàt dàn su, luàt lao
dòng... - Nhiéu nhóm quan he trén nhiéu lình vuc khàc nhau cho dèn nay xét
ve mal hình thùc dà dugc thè che ó nhùng mùc dò khàc nhau. Tuy vày,
kbóng ft vàn de bién lai Nhà nue'tc bau nhu kbóng eó quy djnh, chàng han,
nhùng che dinh phàp ly ve kiém te)àn, khuòn khó canh tranh va cbóng canh
tranh bài hgp phàp, tó chùc thj tnreing chùng khoàn... day chfnh là nhùng
che djnh dac tnrng, vón có cùa nén kinh tè thj tnróng. - Klii luàt Còng ty va luàl Doanh nghiep tu nhàn dugc ban hành con
có rat nhiéu ké bò, vue'tng màc elio càc doanh nghiep thuc bién : nhu chua
quy djnh ró vàn de dal lén elio doanh nghiep (cùng ngành hàng có tén Irùng
nhau dà ành huctng dèn uy tfn do nhàm làn). Ve tru so doanh nghiep mói
quy djnh tru sei giao dich ma chua de càp dèn nai san xuàt kinh doanh nén
khó quàn ly. Luàt giao cho càc trgng lai kinh tè càp tinh, thành phó càp
chùng nhàn dàng ky kinh doanh nhung khòng giao quyén quàn ly doanh
nghiep nén vice xem xét boat dòng eó dùng ngành nghé dàng ky hiéu qua
san xuàt kinh doanh thè nào Ibi trgng tài kinh tè khòng thè bièt va kliòng
thè thuc hien tot nhiém vu tuyèn bó phà san càc doanh nghiep - so vói thuc
tè có mot so ngành nghé chua dugc càc luàt va nghi djnh dua vào danh
sàch, - Mot so vircing màc lù càc vàn bàn : eó su elibng chéo cùa càc vàn
bàn làm elio càp thuc hien khòng bièt duètng nào ma làn. Vf du : Luàt Còng 65 ty nèu ro là càe doanh nghiep kheing he bj ràng bugc ve dia bàn kinh tè
nhung trong ngành xày dung, Bó Xày dung lai quy djnh de)anh nghiep chi
dugc thuc hien càe còng trinh taci dja phuang càp giày phép cho doanh
nghiep con sang càe dja phuetng khàc lai phài có giày phép cùa Bò. Quy
djnh này dbng nghìa veii vice phài xin giày phép nèu muein sang dja bàn
khàc Ihuc bién còng trinh. De trành vice làm giày phép vón nhiéu khé càc
doanh nghiep gap lình huóng này ben ky hgp dbng veii càc doanh nghiep lai
ehò de Ihuc hien còng trinh. Su bài hgp ly trong quàn ly dà vó tình nàng già
tbi còng, làm xuàì hien mot sei doanh nghiep khòng làm ma vàn dugc
hucing tièn boa libng (ly le %). Chò này le ra nén quy dinh muein tham già dàu tliàu thi doanh nghiep phài có vón va mot vài diéu kién nào dò Ibi hgp ly hctn. Trong Nghi djnh 217 ve quyén tu chù cùa càc Xf nghiep quóc doanh
trong dò cho phép càc Giàm delc dugc trgn quyén quyéì dinh dói vói tài san
cùa Xf nghiep minh. Theo Nghj dinh này vice Giàm dóc dem nhùng tài san
nhu klio bài, nhà xueing cùa detn vj minh kliòng su dung bèi elio càc detn vj
kiiàc, thàm chf ngeiài quóc doanh thué là diéu eó thè chàp nhàn dugc vùa
trành làng phf, vùa sinh Igi cho Xf nghiep nhung trén thuc tè, vice làm này 66 lai trai veti mot nghi djnh kliàc trong do quy dinh : nèu khòng su dung dùng muc dich sé bi thu boi. Nhu vày thè nào là su dung dùng muc dich? Sé chua ró vi chua có huóng dàn. Mal khàc, càc vàn bàn cùa ta tbuòng hay thay dé)i làm cho nhùng nguòi Ihuc hien dàm chàn vào nhau ve quyén han. Luàt quy djnh ró : ca quan nào càp giày phép Ibi ca quan dò mói có quyén thu hói nhung trén thuc té' nhiéu neti gàn nhu ai cung eó quyén, giày phép do so cà'p nhung còng an pbuòng cùng co thè thu hói. Cóng ty tràch nhiém huu han Thài Long chi sau 14 thàng thành làp dà phài don tièp 11 doàn kièm tra dù mgi ngành, mgi càp trong khi dò càc ca quan che' lai lai chua thày ró càc quy djnh mói; hg toàn dira trén nhùng vàn bàn eù - nhùng tnróng hgp eù nhu sì quan che' dò cu, dà qua hgc tàp cài tao nay xin làp doanh nghiep Ibi giài quyéì nhu thè' nào? Klióng vàn bàn nào huóng dàn. Su kliòng nhàì quàn ve vàn bàn phàp quy là nguyén nhàn chù yèu khiè'n càe chù doanh nghiep bj phién ha, khó khan. Nhiéu loai hình doanh nghiep chua dugc diéu chinh bang nhùng vàn bàn phàp luàt ngang tàm vói tình chàì quan trgng cùa nò trong nén kinh tè'quóc dàn (càc doanh nghiep nhà nuóc cho dèn nay vàn chua dugc luàt hoac phàp lénh diéu chinh, tó chùc va hgat dòng cùa chùng vàn do càc vàn bàn cùa Hòi dóng Bò tmeing quy dinh). Trong viee diéu chinh phàp luàt dói vói càc deianh nghiep vàn chua dàm bào nguyén tàc mgi doanh nghiep dèu bình dàng truóc phàp luàt. Ve'ti nhùng mat han che'cùa bé Ihóng luàt phàp a nuóc ta nhu trén dà gay kbóng ìt khó khan, vue'tng màc cho càe doanh nghiep tó chùc hgat dòng san xuàì kinh doanh phù hgp vói nhùng yèu càu dòi hói cùa nén kinh tè'thj truàng. He thóng luàt phàp nói chung va luàt kinh tè'nói rièng càn phài dói mói, bó sung mot so và'n de ca bàn sau. Tliù nhàì : Nhà nuète càn ban hành som càe bò luàt nhu : luàl dàn su, luàt doanh nghiep nhà nue'tc, luàt dàu lu trong nuóc... nhàm tao diéu kièn mòi truóng thuàn Igi cho càe doanh nghiep hgat dòng san xuàì kinh doanh. Tliù hai : Di dòi vói vice xày dung mot he theing phàp luàt dóng bò, càn cùng có va hoàn thien bò mày thuc Ibi phàp luàt, càn co tòa àn kinh tè', giani djnh lu phàp. Tliù ba : Càn eò càc càn bò chuyén món chuyén di kiém Ira trén thuc tè'de kip Iheii diéu chinh nhung khoàng càdì giua càc luàt dugc ban hành va Ihuc tè'seing dòng cùa nén kinh tè'Ibi tnreing. Thù tu : Càn phài chuyén trgng tài kinh tè'thành tòa àn kinh l è dè nò eò dù lu càcb phàp ly ma thuc hien chùc nàng tuyèn àn phà san doanh nghiep ma giài quyéì bau qua cùa àn dò. Trgng tài kinh té' là cet quan quàn ly Nhà nue'tc, do do ve nguyén tàc kliòng dàm nhan dugc chùc nàng này. Thù nàm : Càn phài ban hành phàp lénh phà san sètm de bào ve Igi idi kheing nimng cùa còng chùng giao djch ma con chinh càc nhà kinh doanh, ge')p phàn xóa bó nhùng tièn cuc, lón xòn xày ra trong khi giài quyèi nhuìig vu "va bui", va càc HTX lin dung va "sàp tieni" cùa càe doanh nghiep tu nhàn vùa qua. 3- Dói mói chinh sàch tài chinh quóc già Tu sau dai bòi VI cùa Dàng dè'n nay, nèn kinh tè' nue'tc ta dà eò su cliuyèn dói rài nhanh cbóng, càc hgat dòng kinh tè tài eliìnb tra nén sòi dóng va dà dàn dàn hình thành càc thj tnreing vàn hành theo quan he cung - càu nhu Ibi truètng hàng bòa, djch vu, Ibi tnrctng vón. Su thành cóng bue'tc dàu cùa cóng cuòc dói mòi et nuóc ta dugc thè hien ró net trén càc chi lièu tàng tnreing kinh tè, giàm lam phàt, lùng biròc ón djnh va nàng cao dòi song cùa tàng le'tp nhàn dàn. Ben canh dò, ca che me'ti cùng dang bòc lo nhùng ban che', thiéu sòl nhu su phàn bòa xà ligi, linh lu phàt cùa càc hgat dòng kinh té', tài chinh v.v. làm ành huctng khòng il dèn hiéu qua san xuàì kinh doanh cùa càc doanh nghiep. De khàc phuc dugc nhùng ban che', thièii sol trén tao diéu kien thuàn Igi cho càc doanh nghiep boal dòng kinh doanh có biéu qua, chinh sàch tài chinh quóc già trong giai de)an lèn phài hue'tng vào càc nói dung le'tn sau day : 68 Tlìir nlift't : chìiih sàch huy dòng càc nguón von phuc vu cho dàu (ir phàt Irién san xuàì : chién lirac phàl Iriò'n kinh (è' - xà liói dén nani 2()()() de ra muc liéu (ang gAp dòi long san phàm trong nuóc, diéu dò dói iiói phcii tàng ciròng dàu tir vói kliói lugng vón càn Ihiéì tir 40 déìi 45 ly USD. Xét ve khà nàng nguón vón, chùng ta có thè' huy dòng lù 20 dén 22 ty USD tir ngoài nuóc Ihòng qua dàu lu truc tiép, vien lig, vay ODA, kiéu hói va phàl hành trai phiéu ra liii Iruóng quóc té', phàn con lai phài huy dòng lù lièi kieni Ining nuóc. Phàn lich lình hình phàn phói GDP may nàm qua cho thày ty le tiéì kiém à nuóc ta con thàp, Ihàm chi rà't thàp (chi khoàng 13% GDP theo dành già cùa càc chuyén già nuóc ngoài, so vói 17 - 25% bình (|uàn ó càc nuóc dang phàl Irié'n, 30 - 34 % ó Trung Quóc) Do dò càn có chinh sàch va bién phàp làng ty le tiéì kiém cho dàu tu ó tài cà càc khu vuc : Nhà nuóc, doanh nghiep, ho già dinh va càc tó chirc tài chinh. Mói trong nhùng bién phàp quan trong a day là phàt Iriéìi Ihi truàng vón va da dang hóa càc còng cu cùa thj truóng này bang càch thành làp thi trìrang chirng khoàn, phàl hành càc loai có phiéu va Irai pliié\i (Irai phiéìi cùa chinh phù, cùa dia phuang va cùa Còng ly). Mot nói dung quan Irong khàc cùa chién lugc vón là có bién phàp kluiyéìi khich lièi kiém, dinh hue'tng lièu dùng. O day, và'n de dal ra vira phài eó chinh sàch han che vice lièu dùng làng pili, xa xf, virctl qua khà nàng cùa nén kinh tè'va mùc song cùa xà bòi, vùa phài eò chinh sàch khuyén khìch tao mòi truòng cho càc làng lóp nhàn dàn bò vón dàu tu phàt trién kinh tè' theo djnh hue'tng cùa Nhà nue'tc va su dung eò hiéu qua càc nguón lièi kiém, trong dò eò vice bào ve Igi ìch cùa ngucti gùi tién va bào dàm già Irj cùa lién gùi. Cliiè'n lugc vóli gàn veti yéu càu su dung hgp ly, eò hiéu qua nguón vón, tìnb hiéu qua cùa dóng veiii Ihè hien à vice ehuyén dich ca càu kinh tè' va toc dò hien dai heia va còng nghiep hè)a nén kinh lo'. Bang càc chinh sàch va cóng cu nhu thué', lai suàì, chi tièn ngàn sàch nhà nuóc, chinh sàch tin dung nhà nue'tc v.v. nhà nue'tc eò thè dinh huctng dàu lu va truc tiè'p dàu \u vào càe lình vuc, ngành Iben chót, làm dòng lue thùc day 69 càe doanh nghiep bò vón dàu tu theo dinh huóng cùa chièn lugc dà dugc hoach dinh. Thù 2 : Chinh sàch tién te va tin dung Trong nhùng nàm gàn day, toc dò lam phàt dà dugc d^y lui, song nhùng vàii de ve lién té, tin dung vàn càn dugc tièp tue dói mói. Tnróc bèi càn tàng euòng hgat dòng cùa ngàn hàng nhà nuóc vói day dù càc chùc nàng va su dung triet de càc cóng cu (ky quy, chièì kliàu...) de kiém soàt thi tnróng tién té. Ben canh do luu y kiém soàt luang lién trctng luu thóng sau cà'm vàn. c5 day và'n de lam phàt va thuc bien chinh sàch phàt trién kinh tè' - dói vói hgat dóng cùa càe ngàn hàng thuang mai, trong nhùng nàm qua dà có nhiéu dói mói ve mal cóng nghe, phuang thùc kinh doanh. Song xét ve klià nàng phuc vu va mang luói càc chi nhành cùa he thóng ngàn hàng thuang mai, hgat dòng cùa he thóng này chua phài dà dàp ùng dugc yèu càuycàn som làch chùc nàng cùa ngàn hàng nhà nuóe ra kliòi càc ngàn hàng thuang mai, kbóng chuyén vón cùa ngàn sàch nhà nuóc sang cho ngàn hàng thuetng mai su dung làm nguón vón kinh doanh. - Phàt Irièn he Ihóng tin dung thuang mai (quóc doanh va có phàn) khuyén khìch càe ngàn hàng ma chi nhành tai Viet Nam, phàt Irièn manh me càc hgat dòng tin dung nòng thón, mò ròng va da dang hóa càe loai hình tin dung va càc hình thùc cung ùng thu hùt vón tin dung. - Tliuc hièn ca che' lai suàì thj truàng : xàc djnh quy che' nghiém ngat ve vón, lai suàì, chièì kliàu, lai chièi klià'u, càe nghiep vu ngàn bang, càc còng cu kièm Ira, kiém soàt hgat dòng cùa ngàn hàng nhà nuóc. - Hình Ihành tùng buóc thj truàng vón nhàm khuyè'n khich càc tó chirc va cà nhàn trong va ngoài nuóc tu do tham già chuyén nhugng, mua bàn càc loai chùng klioàn (tin phiéu, còng trai, có phiè'u....) - Tliuc bién da dang bòa kèì càu tién té, tao diéu kien cho Ibi truàng tién te boat dòng. Tliuc hien ca che diéu hành hgat dòng cung irng tièn le bang chinh sàch lai suàì va chinh sàch tin dung, Ihuc hien viéc kiém soàt càe mói quan he giùa lugng cung ùng lién le phù hgp vèti làng truóng kinh tè. - Cbàm dùt phàt hành tièn làm nguón cung ùng tin dung va bù dàp bòi chi ngàn sàch. Nhà nuóc thuc hien ca che quàn ly thóng nhàì ngoai te, mgi thanh toàn ngoai te phài tàp trung qua ngàn sàch, nhà nucic chù dòng thóng qua quy du tru vàng va ngoai te de tàc dòng dèn.' thj tructng, ón djnh già eà, nàng dàn klià nàng chuyén dói cùa dóng tién Vici Nam. Thù 3 : Chinh sàch thuè Chinh sàch thuè' eò ành buòng truc tièp dè'n san xuàì, dàu tu, tiéu dùng xà bòi, dè'n tàng giàm già trén Ibi tnróng. Do dò, dira vào càc mùc thuè' kliàc nhau nhà nuóe eò thè tàe dóng dè'n viéc kliuyèn kliich hoac han che' su pbàt trién san xuàì kinh doanh. Duang nhién tùy theo lình hình cu thè, nhà nuóc có thè chù dóng diéu chinh thuè de eò thè tàc dòng Irò lai dói vói nén kinh tè'. Nèu nhu nén kinh tè dò eò lam phàt, Ibi viee tàng thuè'có tàe dung ùc che'su già tàng cùa tóng càu. Klii nén kinh tè eó dàii hiéu suy thoài thi viee ha thuè suàì sé eó tàc dung kìch Ihìch san xuàt va dàu tu, nàng cao nhu càu tóng thè, tao diéu kien cho vice phuc boi kinh té' Ihóng qua vice khuyè'n khìch phàt trién san xuàì dói veti càc doanh nghiep. Nhu vày, chinh sàch thuè eò vai trò vó cùng quan trgng, no kìch Ihìch hoac han che toc dò tàng tnróng kinh tè trong ca che thj thè. tnróng phù hgp vói dinh huóng phàt Irièn kinh tè trong tùng giai doan cu Hien nay he theing thuè dà hình thành va thuc bien thóng nhàì trong cà nue'tc, ty trgng thu ngàn sàch nhà nuóe dà tàng dàng kè. Tuy nhièn viee hoàn thien he thóng thuè vàn dang là mot van c^é'^cà'p bàch, càn phài xày dung ca so ly luàn elio viéc xàc djnh ty le dòng vién hgp ly nhàm dàm bào nguón Ihu cho ngàn sàch nhà nuóe va kìch thich san xuàt phàt trién. Ben canh dò, vice cài cadi Iriél de he thóng thu va bò mày thu cùng viee tàng cueing ky luàt, ky circtng tài chinh nhàm cbóng buon làu, cbóng tham nhùng, là mot nhiém vu bèi sue quan Irgng. Trong he thóng thuè', thuè doanh Ihu dang direte cpian tàm ve'ti nhiéu y kiè'n khàc nhau eàn eò chinh sàch ró ràng va chuàn bi càc diéu kien càn Ihiéì cho viee chuyéii dói lù thuè doanh Ihu sang Ihuè tri già già tàng (TVA). Nbàm khàc phuc su cheing chéo va Irùng lap cùa Ihuè. Deing thcii càn sua dói bó sung Ihuè Ihu nhàp, Ihuè chuyén quyén su dung dai va thuè'giae) quyén su dung dai eò nhu vày meti khuyén khìch càc doanh nghiep dàu lu chinh xàc ve chi più, hach le')an kinh de)anh eò hiéu qua. Tlieo dành già cùa càc chuyén già, tre)ng chinh sàch thué'cùa nuète la bién nay con nhiéu bài hctp ly, thué vùa thài Ihu vùa lam Ihu (Ihuè cbóng lèn Ihuè) chua còng bang giùa xì nghiep Irong nue'tc va xì nghiep eò vón dàu tu nue'tc ngoài. Do vày phiretng huc'tng chung chinh sàch thué' eV nue'tc la hièn nay càn tièp lue sua dói, hoàn thien chinh sàch thuè'theo buòng mò ròng dien dành thuè, ha bètt mùc thuè', thu hep dò chénh léch giùa càc mùc thuè' va klii dù diéu kién sé su dung thuè già trj già tàng thay che) thué'doanh thu hien nay. Tnre'tc mài, trong chinh sàch thuè' càn thuc hien mot sei bien phàp sau : - Giani mùc thuè'doanh Ihu deli veti mot so mal hàng lièu dùng cùa càc doanh nghiep dugc san xuàì trong niròc, tàng thué'nbàp kliàu deli vói bang nhàp cùng le)ai (day cùng là bién phàp quan trgng de cbóng buon làu nbàm bàei ve leti ìch va khuyè'n khìch càc de)anh nghiep lie)ng nuéte phàl Irièn. - Nèn giani mièn thué 1 - 2 nàm dàu elio càe de)anh nghiep eò vón lón, su dung nhiéu lao dòng. - Mièli thuè' Igi tue che) phàn Igi nbuàn lai dàu lu de met ròng san xuàì. - Cbóng thài Ihu thuè nhàì là khu vuc ngoài què)c doanh. - Boi duang nàng cao Irình dò càn bò nhàn vién, sàng Igc dòi ngbù càn bò nhàn vién Irong ngành thuè', cbóng càc bién tugng lièu cuc de gay duac long lin dói vèti càc nhà dàu tu klii bò vón ra san xuài kinh de)anb. 4- fìàm bào quyèu tu chù thuc su trons san xuàt kinh doanh cùa cae eloanh nghiep Mot thcti ky dai, trong ca che ké' hoach hc)a tàp trung quan lièu bao càp dà tire'tc mài quyén tu chù cùa càc doanh nghiep de) vày dà làm elio san xuàì kinh doanh cùa càc de)aiili nghiep kèm hiéu qua. Nay chuyén sang vùa san xuàì bang bòa theo cet che thj truàng nhà nuète càn phài bào dàm thuc su quyén tu dui Irong san xuàì kinh doanh cùa càc doanh nghiep. Nò phài dugc biéu hien bao goni càe nói dung cu Ihè sau day : - Quyén xàc djnh nhiém vu va quy me') san xuàì (san xuàì san phàm gì? sci lugng bae) nhiéu? san xuàì dio ai? san xuàt bang càdì nào?) - Quyén quyéì dinh loai hình san xuàì lioàc dich vu khòng bj han che' lre)ng chùc nàng va dja bàn hgat dóng. Mot doanh nghiep eò thè vùa san xuàì ehuyén món bòa, vùa kinh doanh tóng hgp. - Quyén lày thu bù chi, tu dàu tu mò ròng san xuàì, làm trón nghìa vu dói veti nhà nue'tc. - Quyén Irao dói mua bàn san phàm theo già tliòa thuàn, mua bàn hoac thuè lai san ce1 dinh. - Quyén hgp làc lién doanh ve'ti càc detanb nghiep Irong va ngoài nuóc, vay vón lai càc ngàn hàng. - Quyén tu chù ve lai chinh thè hien Irong viéc xàc djnh mói quan jl\ e truc tiè'p giùa Igi nhuàn va càc khe)àn Ihu nhàp khàc se) vói chi phì san xuàì dà bò ra. Bièii so vón tu co va vón vay cùa càc xì nghiep thành nguón vón chù yè'u elio lai san xuàì met ròng, cho phép càe doanh nghiep dugc quyén su dung nguón vein cùa mình, càn nhàn thày ràng quyén tu chù ve tài chinh kliòng nhùng nhàm khuyè'n khìch càc doanh nghiep phàl Irièn san xuàì kinh doanh ma con nói rò tràch nhiém vàt chàì cùa càe doanh nghiep. 5- Cài càch elle do tièn luan^ nhàm tao ra dòn^ lue phàt trién san xuàt Tre)ng mgi che dò kinh t è- xà bòi, lao dòng là nhàn lo quyét dinh tòi su phàt Irièn kinh t è- xà bòi cùa mói nuète. Tién luetng, lién thuetng là dòng lue kìch Ihìch ngùai lao dòng làm tàng nàng suàt lao dóng mot càch hùu hiéu. Nguói lao dóng sé tich cuc, hàng say san xuàì khi hg nhan dugc thù lao Irà còng Ihìch hgp Ihòa dàng. Chinh vi vay tièn luetng lién Ihuetng eò vai Irò ràì quan Irgng deli vói san xuàì cùa xà bòi. Nò là dòn bay kìch thich san xuàt phàt Irièn, nò là còng cu de nhà nue'tc phàn pheli dièu bòa Ihu nbàp nhàm tao ra su ceing bang elio nguèti lao dóng Irong xà bòi. Trong che dò lién luetng hien nay con lón lai nhùng diéu bài hgp ly, khiè'n elio tién luetng chua phàt huy dugc bèi tàc dung dòn bay kinh tè - che dò tién luang chua bào dàm tao ra mot ca cà'u lao de^ng hgp ly trong nén kinh tè' quóc dàn nói chung va doanh nghiep nói rièng. De cài càch che' dò tièn luetng nhàm khuyè'n khich phàt Irièn san xuàì cùa càc doanh nghiep chùng ta càn dói meii nhùng nói dung cet bàn sau : + Ve quan dièiii : càn gàn chinh sàch tién luang vói càc chinh sàch kinh le' tài chinh (già cà, thué, lién mal, lam phàt, dòi song, vice làm, chinh sàch xà bòi...). Ngoài vice phài tuàn thù quy luàt phàn pliói theo lao dòng lre)ng lién luetng càn coi trgng quy luàt già tri, quy luàt cung càu xem tièn luctng Ihuc chàì là lién cóng tra cho ngucti lao dòng. Mùc luang tói Ihièu phài bào dàm dugc càe nhu càu Ihièì yèu cùa nguói lao dòng. + Ve nói dung che'dò lién luetng : - Tliu ggn he thóng Ihang, bang luetng theo ba khu vuc : khu mòi san xuài-kinh doanh, djch vu, khu vuc hành chinh su nghiep va khu vuc quàn ly nhà nuète. - Trong bang luang nèn dan giàn, de biéu. - Bài bò luetng chùc vu, thay bang phu cà'p chùc vu (nhàì là deli ve'ti chùc nàng do bau eù). Klii thòi giù chùc sé bèi phu cà'p chùc vu. + Ve quàn ly che'dò tién luang : - Nhà nuóe quy djnh mùc luang tói thièu, con vice Irà luang cu thè, giao cho nguói su dung lae) dòng quyèi djnh. - Coi Ihang bang luctng là càc khung djnh hue'tng - Dùng Ihuè Ihu nhàp de diéu lièi mùc chénh léch khàc nhau cùa ngùai lao dòng deli vói càc ngành va càc doanh nghiep. - Tliuc bién che dò bào hièm thài nghiep. - Tliuc hien che'dò mói ngucti lao dóng tu mua bào hièm tai nan, óm dau, ve buu va dàin bào dù seing khi bèi tuoi lao dòng. Muc dich cùa vice cài càch che dò tièn luetng nhàm phàt huy tàc dung dòn bay kinh tè cùa nò, khuyén khìch nguói lao dòng vi Igi ìch Ihiéì thàn cùa minh ma phàn dà'u làng nàng suàì lao dòng, nàng caei Irinli dò nghé nghiep, cài lliien dói song, càn sètm khàc phuc tìnb trang luang kbóng dù seing va su chénh léch già bài hgp ly trong Ihu nhàp, gay mài ón djnh va bài bình dàng trong xà bòi. II- Dói mói phuang Ihùc hoat dòn^ cùa doanh nghiep Vice chuyén dói lù ca che ké'hoach hoà tàp trung, quan liéu bao cà'p sang nén san xuài bang hoà theo ca che'thj truóng, khòng il càc nhà doanh nghiep a nuóc la tò ra lùng tùng, nhiéu doanh nghiep kinh doanh thua lo, thàm chi di dèn phà san. Sa dì nhu vày là do càe doanh nghiep ò nue'tc ta con chiù su tàc dòng nang né cùa cet chécù. Ca che quàn ly me'ti dang trén dueiiig deli me'ti va he)àii Ihién lae) ra nhung khà nàng, diéu kién Ihuàn Igi cho càc doanh nghi<:p boat dòng. Ben canh dò con nhiéu mal han che', lón lai, càc doanh nghiep chua thay dói dugc càch nghi, càch làm de Ihìch ùng ve'ti cet che' mói (ca che' thj tnrctng). De nhàm nàng cao hieu qua boat dòng san xuàì kinh doanh chùng tói nhàn thày càc doanh nghiep phài dói me'ti nhùng nói dung ca bàn sau : 1- Vàn de cònj; tàe nghién cùu thi truètng cùa doanh nghiep ;dè tièn hành boat dòng san xuàì kinh doanh trong nén kinh tè Ibi truóng. Và'n de dàu tièn cùa de)anh nghiep là tini biéu, nghién cùu thj truóng, day là dièm mà'u chót cùa mgi và'n de lién quan dén ceing vice kinh doanh. Ngireii xua eò càu "Dào giang luy khùc, nhap già tuy tue" de kbuyén day elio con chàu càch dói nhàn xù thè giua Ihién biéii van hoà cùa cuòc deii. Va tre)ng kinh doanh cùng vày, muón bàn dugc hàng hird phài biéu ró, bièu day dù va thài chinh xàc nhùng yè'u lo vàn hoà xà bòi va con nguói ma doanh nghiep chuàn bj tung vào dò san phàm cùa mình. Tini bièu thj truetng, Ihuc chàì là lìm bièu nhu càu, Ihj hiè'u va sue mua cùa nguói lièu dùng, de xàc djnh dàu là Ihj Irueing trgng dièm dàu là Ibi tnróng Irièn vgng, va dàu là thj truetng tiém nàng ma doanh nghiep chua dugc khai Ihàc hoac chua khai Ihàc triel de - Day là cè)ng vice bèi sue quan trgng trong boat dòng kinh doanh cùa càc chù thè kinh tè, bài luàn de)anh nghiep kinh doanh mal hàng gì ? Trong boat dòng tliuetng mai, nèu nhu bò qua còng vice tìm bièu Ihj truàng Ibi eò nghìa anh la khòng phài là mói nhà detanh nghiep va cung deing nghìa ve'ti hành dòng lu dào liuyet chón vùi so lai san hien co cùa mình. Chua lini bièu thj tnrctng dà ó al tung san phàm ra thj truètng sé khòng khàc gì vice dem bào bàn elio nguói niù, dem " kinh ràm" làm qua tàng elio nguèti càn Ibi. Tini bièu Ihj Irueing là bue'tc kheii dàu cho su Ihành cóng hay thài bai cùa doanh nghiep lre)ng cuòc dàu tri dua lai veti càc doanh nghiep ban, sé quyèi dinh bình bòng, già Irj chò dùng cùa doanh nghiep nhu thè'nào Irong Ibi truètng giùp cho càc cct sei xày dung chièn lugc kinh doanh dùng dàn, bièì san xuài nhùng mal hàng ma thj Iruóng càn, lira chgn dugc Iheii dièni va dia dièm bàn bang hgp ly. Ngoài ra doanh nghiep nhàn bièì dugc nhùng mal manh, yèn cùa dói thù canh tranh tièn hành boat dòng san xuàì kinh doanh dùng luàl phàp - nói càch khàc, vice tìm bièu thj truóng, bièu dan giàn là kiém tìm càu Irà leii thoà dàng nhàì cho nhùng càu hòi ma nhà doanh nghiep buóc phài làm : - Plian bó dàn cu trong dia bàn ra sao ? - Mùc thu nhàp cùa dàn cu tre)ng vùng ? - Trinh dò vàn hoà va nghé nghiep phó bièii cùa dàn cu ? - Phong tue, tàp quàn, Ihòi quen cùa nguèti tiéu dùng ? - Yè'u lo chinh tri cùa Ihj truètng ? - Có san pham cùng chùng loai, tuang tu nhu san phàm cùa doanh nghiep chua (dói thù canh tranh): - Phàn ùng cùa nguèti lièu dùng dói veii nhùng san phàm dò ? 76 - Sue tiéu thu nhung san phàìu nhùng san phàm cùng chùng loai trén thj tructng ? - Nhùng khàch hàng nào sé eò nhu càu ve san phàìu cùa doanh nghiep ? - Ngueti lièu dùng muón gì va càn gì ? - Làm thè nào de thoà man nhu càu va Ibi hiè'u cùa khàc hàng ? - Phuetng Ihùc phàn phói san phàìu va mang lirèti lièu thu nàe) sé phói hgp va dal hiéu qua nhàì ? - Tlieii dièm nàe) se dira san phàìu ra Ihj truètng ? - Sei lugng san phàìu sé tung ra Ibi truóng ? Vice giài dàp nhùng càu hòi trén thuètng kbóng deing nhàì giùa nhùng ngueii dugc giao nhiém vu thàm dò va khào sàt thj truètng cùa doanh nghiep. Dién này cung de hiéu vi Irình dò nhàn thùc va khà nàng liè'p Ibi cùa mòi ngueti khàc nhau, do vày, de)anh nghiep kbóng thè eù duy nhàì mot ngueii di tìm hiéu llii tnreing ma phài eò nhiéu nguèti va trèn cet sa dành già mòi ngucti de lìm ra nhùng y kièn deing nhài, nhùng y kién xàc dàng nhàt de dành già dugc Ihuc chàì nhu càu, thj hiè'u va sue mua cùa nguói tiéu dùng. lìiirc tè'eV nuète la hien nay, kliòng il doanh nghiep chua chù trgng, dà coi nbe vàii de lini hiéu thj Inróiig, vi theo hg néu san xuài san phàm cùa doanh nghiep dà dal nhùng yèu càu cet bàn sau Ibi hg tin ràng bang hoà sé dugc ngueii lièu dùng chàp nhan va sé khe)ng lo gì chuyén bàn dugc hay kliòng bàn dugc lo hàng vùa dugc san xuàì : Nhu màu ma dep, kièu dàng mói la, chàì lugng tòt, de su dung va lình nàng su dung cao - già cà hgp ly tham chi cein ha han già thj truóng. Tài nhièn dò là nhùng lièu chuàn càn dàt ra elio nhùng doanh nghiep khi san xuàì kinh doanh, nhung dura bàn nhùng thuòc lình dò cùa san phàm dà dù sue Ihuyèi phuc hg bò tién ra mua món hàng ma nguèti san xuàì vùa giói Ibieu . Diéu ca bàn là bang hoà cùa de)anh nghiep phài co dù nhùng thuóc tình nc')i trèn nhung phài dàp ùng duete nhu càu veti Ibi hiè'u va sue mua chung cùa Ihj Iruóng de lù dò meti có thè tìm hiéu nhùng và'n de khàc eò lién quan dè'n boat deing san xuàì kinh doanh cùa doanh nghiep. Thuc chàì cùa cóng viéc lìm bièu Ibi tnrètng là tié'n hành vice diéu tra dàn so hgc hay dùng hetn là qua Irình tini bièu càc yè'u lo vàn hoà, xà bòi chinh In va kinh tè cùa Ibi tnrètng : * Yè'u lo vàn he)à bao goni : 1. Trinh dò vàn hoà va khà nàng tiè'p nhan cài meti cùa dàn cu. 2. Pheing tue, làp quàn, thòi quen... Nhà doanh nghiep dìing bao già coi nlic yèu lo vàn be)à nèu yèn lo này nò quyèi dinh lèti nhu càu va thj hiè'u cùa nguói liéu dùng. Klii lini bièu và'n de này doanh nghiep phài khoanh vùng - nhùng vùng có Irình dò dàn Iri khàc nhau, có lap lue, bàn sae vàn boa khàc nhau, do vay nani bàt dugc nhu càu va Ibi bièu chung cùa mòi vùng. Doanh nghiep làm cóng tàc tìm bièu, nghién cùu Ihj tnróng phài quan niém ràng : nhu càu va Ihj hiè'u là tàin guetng phàn chiè'u chàn thuc yèn lei vàn boa cùa Ibi Irueing, khi dà bièu ró day du va chuàn xàc ve yéu lei vàn hoà cùa Ihj truetng Ibi vice kièni tìm dièu ma nguói tiéu dùng nie)ng muón yèu càu nhà san xuàì kinh doanh sé khòng khò làm. Thueing Ibi nhùng vùng có trinh dò dàn tri cae), eò klià nàng tièp nhàn cài meii Ibi nlui càu va Ibi hiè'u cùa ngueii lièu dung dal ra che) nhà san xuàì thueing khài khc hetn, nhùng liéu chuàìi dal ra ve kièu dàng càch trang tri chàì lugng va tình nàng cùa san phàìu cao hetn vùng eò trinh dò dàn tri thàp. 71ij truètng lièu thu này già cà cùa san phàm ìt làm nguói lièu dùng bàn tàm ma diéu quan trgng cùa hg là kiéu dàng tinh nàng, chàì lugng cùa san phàm. Tliòng tliuóng nhu càu va Ihj hiè'u cùa hg khòng bao già eò xu thè' "dàm chàn lai chò" ma hg luòn co huóng phàt Irièn cao hetn, có làc dung tình cuc lèti vice thùc day nhà san xuài phàt Irièn va cài tié'n san phàìu cùa mình. Ngugc lai vùng có Irình dò dàn tri Ibà'p Ibi và'n de già cà va chàì lugng cùa san phàm, dac bici là già cà làm cho ngueii lièu dùng quan làm Irirètc bèi. Nhu càu va thj hiè'u a thj truètng này tbuóng ón dinh han vi mang tình chàì bào thù, do vày nhà san xuàt kinh doanh sé da vài va hetn Irong vice cài tièn san phàìu, nhung chinh "thuàn Igi" dò kbóng khuyè'n kliieh doanh nghiep dàu tu cài tièn san xuàì, thueing ò mùc phàt Irièn càm chùng. 78 - F1u)ng tue làp quàn cùng có ành hiretng kheing nhó lèti nhu càu va Ihi bièu cùa ngueii liéu dùng. Khi tièn hành tìm bièu ce^)ng cuòc tìm liièu Un truóng, de)anh nghiep phài bièu ró yèu lo này de trành dira vào dò nhùng san phàm ma phong lue tap quàn lre)ng vùng kiéng ky, càin de)àn. Ben canh yéu tó van be)à, de)anli nghiep càn nghién cùu ky yèu lo xa ligi. Nèu yè'u lo vàn he)à quyèi dinh lèti nhu càu va Ihj bièu cùa ngueti tiéu dùng Ibi yèu tó xà hòi eò già tri quyéì dinh te'ti sue mua cùa Ihj tnreing. =*' Yèn lo xà bòi bae) gòni : 1. Phan bó ebln cu Ireing dia bàn. 2. Nghé nghiep va Ihu nhap cùa dàn cu trong vùng. 3. Càc vàn de lién quan kliac. Thóng thueing mot vùng eò dàn cu deing due bae) già cung có nhu càu lièu Ihu kheii luctng hàng he)à le'tn hetn vùng dan cu llura the'ti. Chinh vi vày càc nhà deianh nghiep Ihuetng chù y dèn nhùng neti có mài dò dàn cu dóng due de dal càc dai ly, nhùng djch vy tiéu Ihu nhùng san phàm cùa mình. Tuy nhièn, thueing nhùng vùng dò nhà doanh nghiep cùng sé gap nhùng khò khan : dò là Ibi truetng mùc canh tranh ràì quyèi liei. Nliirng dù canh Iranb et mùc dò nàe) Ibi nlinng leti nhuàn sé eò cùa cet so san xuàt vàn elio nhùng so liéu cae) hetn ò nhùng neti hee) bùi, hèe) lành. Tre)ng yèn tó xà boi, nghé nghiep va mùc thu nhàp cùa nguèti dàn lre)ng vùng là diéu ma càc de)anli nghiep phài co su quan làm dac bici. Su khàc bici ve nghé nghiep va nurc thu nhàp kliac nhau sé co su khàc nhau rài le'tn ve nhu càu, Ihj hiéu cùa ngueii liéu dùng. Nghé nghiep nào sé di lién ve'ti hàng boa dò, phài xàc djnh ró nghé nghiep chù yèn cùa ngueii dàn trong vùng là gì de xeni nhùng mal bang nàe) Ihìch ùng ve'ti hg va nhùng san phàm cùa de)anh nghiep co phù hgp ve'ti nhu càu cùa ngueii liéu dùng hay khòng? Mùc thu nhàp cùa ngueii lièu dùng Irong vùng cùng là mot trong sei nhùng diéu kién quyéì dinh lèti mùc mua cùa ibi tnreing. Veti nhùng nghé nghiep ma nguèti san xuàì de kiém lién, có thu nhap cao Ibi sue mua cùa bg sé ràì le'tn, et nhùng neti này nhu càu ve giài Iri, àn, màc trang Ihiéì bj thuang dugc mong muein thoà man nhiéu hctn nhùng vùng có thu nhàp 79 thàp. Su mua bàn cùa hg cùng khòng dàn do, càn nbàc chi ly, kheing con bi miè'ng cetm manh ào hàng ngày chi phói ma yèu càu dugc "thoà man" càc dòi bòi cùa bàn Ihàn Irò nén cà'p Ihièì, hàng dàu. Su thuc Ibi ò nhùng noi nào nguèti dàn de kièiu lién Ibi et nhung noi dò cung de " m o i" lién Irong tùi cùa hg. Trong nhung và'n de cà'u Ihành nén yè'u tó xà bòi, khòng thè khòng kè dè'n cet cà'u lùa luói, gieii linh cùa dàn cu trong vùng, beti vi nhùng yè'u tó này no có ành bucing ràì le'tn dèn nhu càu ve mot san phàm cu thè deii vói nguói lièu dùng. Lùa tuoi va giói tình khàc nhau nò dòi hòi doanh nghiep phài san xuài ra nbirng san phàìu kliàc nhau Ihìch ùng ve'ti dò luói va giói linh cùa nguói lièu dùng. * Yè'u tó chinh tri : Vice càc detn vj san xuài kinh doanh tié'n nhành Irong diéu kién cùa mot nén kinh tè' meV ; Ihuc hien da phiretng hoà va da dang hoà quan he ve kinh le'. Nèu de)anli nghiep khòng nàm ró dugc tình hình chinh Irj cùa Ihj tnreing Ibi de)anli nghiep se de bj làm vào tình trang lué^)n liie')n phài lo deli phó vèti nhùng bién dòng cùa chinh truetng hctn là su phàl Irièn. Yèu tó chinh Irj nò dugc hièn bién nhùng noi dung. 1. He thóng phàp Inai : Lap phàp, hành phàp va tu phàp. 2. Thè che' chinh trj (lue lugng càm quyén ve'ti nhùng tu luetng, chièn lugc kinh tè cùa chinh phù). 3. Nhùng bién dòng cùa nén tàng chinh trj cùa Ibi imcing (ón djnh hay khòng ón d j n h, có chiè'n tranh hay hoà bình. Yè'u tó chinh tri này có ành huóng rài lètn, có vai trò dac bici quan Irgng dói vói càc doanh nghiep hgp tàc lièn doanh veti mot cóng ty nuète ngoài hoac dàu tu, buon bàn ò nue'tc ngoài (Ihj truètng, quelc ié). Klii bièu ró he thóng luàt phàp cùa thj tnróng, doanh nghiep niuem hay kliòng phài xù ly hai và'n de cet bàn : 1. Kinh doanh bgp phàp, luàn Ihù phàp luàt. 2. L gi dung nhùng ké bò cùa luàt phàp de làm giàu bgp phàp. Co thè n ó i, Irong hai và'n de trén, diéu thù hai bj khòng il nguèti phè phàn, thàm chi cein lèn àn kich liei. Nhung ceing bang ma nói, nhùng 80 doanh nghiep tài ba, nàng dòng bg thueing là nhùng nguói có tài tini ra ké bò cùa phàp luàt de thùc day san xuàì kinh de)anh cùa mình. Trong nhùng tnróng hgp này, càc chù doanh nghiep khòng he eò lói, hg kliòng he vi pham phàp Inai nèn kbóng thè kéì lgi hoac phàn dói càch làm cùa hg. De cho càc de)anli nghiep khai Ihàc làm giàu nliei ké bei cùa phàp luàl là lòi cùa nhùng ngueii lap phàp va chinh nhùng vice làm dò cùa càc nhà de)anh nghiep vó lình dà Ihùc day he theing phàp Inai ngày càng dugc sua dói bó xung va lie)àn Ihién, chat che han. Tre)ng Ibi Iruóng quóc té', yèu càu nàm ró va hiéu sàu sae he theing phàp luàl cùa nue'tc seV lai là diéu kién bài buóc veii càc chù doanh nghiep. Néu kbóng làm dugc vice này, Ibi doanh nghiep som hay muón cùng sé bj " sàp tieni" hoac nuóe so lai Iruy tó true'tc phàp luàl. Tuy nhièn, trong klii nghién cùu yè'u tei chinh trj, diéu ma càc de)anh nghiep quan làm te'ti thè che' cbìnlì trj khi tham già vàei thj Irueing quelc tè' là lue luetng nào càm quyén trong xà bòi ? mói Dàng phài se có nhùng tu tuetng, direing lói dac Inmg, dàm bào elio quyén leti cùa Dàng phài mình. Dei vay, duetng Idi phàt Irièn kinh tè', xà bòi cùa Nhà nue'tc sé chiù ành hue'tng dàm nel tu tuetng Ovà ducing lói cùa Dàng càm quyén. Dàng nào càm quyén sé bài lgi elio doanh nghiep ? Va khi meli trong nhùng Dàng phài cùa nuète dò lèn càm quyén. Ibi ành hiretng cùa duetng lói phàt trién kinh tè leti sue phàt Irièn cùa doanh nghiep ra sao ? Làm thè' nào de han che' nhùng bài lgi elio doanh nghiep? Nhùng vàn de dò là nhùng Ihàch thùc le'tn, nhùng "trai dàng" buóc nhà doanh nghiep phài nghién ngàm, lini bièu. Kliòng làm tot ceMig viéc này Ibi doanh nghiep dùng bao già me)ng irete sé thành cóng trén dai khàch què nguói. Mói Ihj tnrctng ón djnh ve chinh tri là diéu kien thuàn Igi le'tn che) càc doanh nghiep phàl trièìi san xuàì. Là boat dòng san xuàì kinh de)anli, kheing mot doanh nghiep nào lai tu nhày vào mot thj tnrètng luòn luòn biè'n dóng ve thè chéchình trj. Mot Ihj truetng khòng ón djnh chinh tri, nhùng cuòc dào chinh, loan lae xày ra thueing xuyén. Trong dièu kien 81 chinh trj nhu vày doanh nghiep de dàng gap phài su rùi ro va niao hiém
ràì le'tn. * Yè'u lo kinh tè ky thuàt : Yè'u lei này bao góm : toc dò tàng truetng cùa nén kinh tè', diéu kién ve ca sa ha làng, Ihòng lin lién lae, diéu kién va ky Ihuàt ceing nghé. Day là nhùng nói dung khà quan Irgng lre)ng vice doanh nghiep tini bièu nghién cùu thj Irueing. Nèu doanh nghiep tìm bièu day dù va chinh xàc nhùng nói dung trén Ibi sé giùp elio càc doanh nghiep kinh doanh dugc an toàn, có nhùng ùng xù va phàn ùng kjp thèti dói veti càc deli thù canh Iranh, lira chgn dugc Ihj Irueing phù hgp veti diéu kién, khà nàng cùa deianli nghiep mình. Tòni lai : Vice lini hièn thj truàng, coi trgng cóng làc nghién cùu Ihj tnróng là ceing vice bài buóc cùa mot doanh nghiep là dièu kién dàu tién trong vice chièm lình thj truètng. Muón thành còng lre)ng he)al dòng kinh doanh Ibi diéu Iriróc bèi nhà doanh nghiep phài hiéu day dù va chinh xàc nhung yéu lo lièn quan truc liè'p hoac giàn tiè'p dèn nhu càu, thj hiè'u va sue mua cùa Ihj Irueing, me'ti eò thè giùp nhà de)anli nghiep lìm dugc nhùng Ihj tnrètng muc lièu nhùng Ibi truètng day Irièn vgng va xàc djnh dugc dung lugng cùa thj truètng, va làm ca sa che) doanh nghiep xày dune càc chién thuàl, chiè'n lugc kinh doanh dùng dàn. 2- Xày dung va lua ehon chièn lugc kinh doanh cùa doanh nghiep Chiéii lugc kinh doanh là phiretng huc'tng dugc quyèi dinh có lièn quan dè'n boat dóng cu thè cùa doanh nghiep nhu loai san phàm hay djch vu, quy mò kinh doanh, càc nguón vón va khà nàng sinh Igi trèn ca sa nàm bàt dugc càc ca bòi va nhùng Ihàch thùc cùa Ibi truetng, Irièn vgng phàt Irièn cùa doanh nghiep. Tuy theo tàm quan trgng va pham vi bao quàt càc và'n de eò lièn quan dèn san xuàì kinh de)anh... nguói la phan chia càe loai chiè'n lugc khàc nhau. * Càc cà'p bàe chiè'n lugc : -H Chiè'n lugc chung cùa doanh nghiep thuètng de càp dèn nhùng và'n de cct bàn quan trgng nhàì có lình bao Irùng va làu dai nhu : san xuàì, 82 tài chinh va con ngueii v.v... vi vày chiè'n lugc này lình chàì quyèi djnh ve viee thành bai cùa doanh nghiep. Co thè Iòni lugc nhùng nói dung cu thè cùa chiè'n lugc chung bao goni : Toc dò làng truòng cùa doanh nghiep, lira chgn phiretng liuètng san xuàì, muc dich càn dal dugc ve lai chinh, hiéu qua kinh tè san xuài kinh doanh, càc và'n de lién quan dèn tó chùc quàn ly ben trong doanh nghiep va quan he vói ben ngoài, càc quyèi djnh lièn quan dè'n lao dòng va thu nhap cùa nguèti lao dòng ... + Cà'p chiè'n lugc Ihù hai lliuàng dugc ggi là chièn lugc bò phan nhu : chièn lugc ve san phàìu, chièn lugc già cà, chiè'n luctc phàn phói ve ky Ihuàt yèm trg bàn hàng * Phàn loai chiè'n lugc trèn ca so lình dèn va phàn bici 3 nhóm nguói eò làc dòng dè'n hiéu qua cùa san xuàì kinh doanh : bàn Ihàn doanh nghiep, khàch hàng, deli Ihù canh Iranb : - Chièn lugc dira Irén su phàn tich, biéìi bièì ve khàch hàng. - Chièn lugc dua Irén su phàn tich, bièu bièì ve deli thù canh tranh. - Chiè'n lugc dira trèn su bièu bièì ve cà kliàch hàng va canh tranh. Nge)ài ra nguèti ta có thè phàn le)ai chièii lugc et nhiéu dang khàc nhau nhu càc loai chiè'n lugc kinh doanh trèn Ibi Irueing : chiè'n lugc tap chung mùi nhgn vào doan thj tnróng v.v... Nhung dù xày dung va chgn chién lugc kinh deianli nào, chièn lugc kinh doanh cùa doanh nghiep trong nén kinh tè Ihj truetng déu nbàm vào viee Ihuc hien càc muc tiéu cet bàn sau : - Tao ra klià nàng sinh Igi (Ihu dugc Igi nhuàn). - Tao ra thè' lue trong kinh doanh. - Tae) ra su an le)àn va trành rùi ro niao hièm. Nhùng muc tiéu này có mói quan he bién Irùng vèti nhau - Tuy theo bòi cành cùa mói truàng kinh doanh cu thè de lira chgn cùng nhu dièu chinh va gie'ti han muc lièu kinh doanh cho phù hgp. Trong càc càch phàn loai chiè'n lugc trèn, càch phàn loai theo cà'p bàe chiè'n lugc có y nghìa, vai trò héì sue quan trgng. De thuc hien chièn 83 lugc kinh de)anh chung, càc de)anh nghiep phài xày dung va thuc bién tòi càc chiè'n lugc bó phàn ca bàn sau : a. Xày dung chién lu'ac san pham Chièn lugc san phàm giù vai Irò héì sue quan Irgng lre)ng chièn lugc kinh doanh cùa ce'^)ng ly. Nò là nèn làng nghién cùu Ihj tnreing, chièn lugc san pham là vù khi sàc ben trong canh Iranh trén Ibi Irueing. Nè'u nhu Inretc day su canh tranh trèn thj truóng chù yèn huètng vàe) già cà Ibi ngày nay dà huc'tng vào chàì lugng san phàm nhiéu hetn. De) vày, diéu có y nghìa quyéì djnh dàn dè'n thành bai cùa de)anli nghiep chinh là san phàm. Nói càch khàc mot de)anli nghiep khi quyéì dinh dua san phàm me'ti hoac san phàm cài tié'n, dói ben phài giài dàp dugc càc càu hòi sau : - Liéu san phàm cùa mình co dio dùng trèn Ihj Iruóng kbóng ? - Nén canh Iranh thè'nàe) ? - Làm thè'nàe) de khàch hàng mua cùa mình ? Dièu này ehi thuc hien dugc nèu doanh nghiep có chién lugc san phàm dùng dàn, tao ra san phàm me'ti ve'ti chàì lugng teli. Nhàn lo quyéì dinh su Ihành còng cùa doanh nghiep chinh là bàn Ihàn san phàm cùa hg. Vice xàc djnh dùng dàn san pliàiu có y nghìa song con dói ve'ti su lón lai cùa doanh nghiep. Nge)ài ra chiè'n lugc san phàìu dàm bào cho doanh nghiep thuc hien dugc càc muc lièu cùa chiè'n lugc nghién cùu thj Inròng, dò là : -f Muc lièu lgi nbuàn : So lugng bay chàì lugng san phàìn, su ma ròng hay thu hep chùng loai cùa nò, ehi phì san xuàì va già cà cùa mói loai san phàìu déu là nhùng yèn tó co mói lièn he hùu ca vèti nhau va se quyèi djnh mùc lgi nbuàn ma de)anh nghiep có thè thu dugc. -1- Muc lièu mò long mùc tiéu thu cùa san phàìu : Doanh nghiep eò tang dugc doanh so bàn ra, mò ròng Ihj Iruètng lièu thu san plifim bay khòng tuy thuge vào khà nàng thàm nhap thj truóng, ma chùng loai san phàìn cùa doanh nghiep. De:)anh nghiep có lói kéo, thu hùt dugc khàch bang bay kbóng con tuy thuòc vào chàì lugng. 84 nhàn biéu uy tin san phàìu cùa chinh hg. Nèu chàì lugng san phàm ngày càng kém Ibi uy lin cùa san phàìn ngày mot giàm va cuoi cùng chàc chàn san phàìu se khòng Ihè lón lai trèn thj tnrètng. Ngugc lai chàì luetng ngày mot nàng cao, nhu càu ve loai san phàìu dò ngày càng tàng, uy tin dugc cùng có va san pham cùa doanh nghiep se có chò dùng vùng chàc trèn Ibi Iruóng. 4- Muc tiéu an loàn : Chiè'n lugc san phàìu thuc bien dùng dàn sé dàm bào che) càc doanh nghiep mot su lièu thu chàc chàn, trành dugc nhùng rùi re) lón thài trong kinh doanh. Dani bào muc liéu an le)àn cùa san phàm. De dal dugc càc và'n de ca bàn, chièn lugc san phàm cùa doanh nghiep phài dàp ùng dugc càc yéu càu sau : 1. San phàm phài ggn nbe, Irang nhà va dep mài. 2. San phàìu de su dung va Ihuàn tién Irong nhièn he)àn cành (eò nhiéu lình nàng làc dung de dàp ùng thoà man nhiéu loai nhu càu khàc nhau) 3. San phàìu phài eò Ihói gian su dung dugc làu dai. 4. San phàìn phài an teiàn, ìt hu hemg trong qua Irình su dung. Tuy nhièn, vice nghién cùu che' tao sani phàm me'ti phài huc'tng vào nhùng mal hàng ma thj truètng khan hièm veti sàc thài rièng ve tình nàng, cóng dung, hình thè... va diéu quan trgng là phài phù hgp vèti xu thè'phàl Irién cùa khao hgc ky lliuàl va lói song hien dai. De thành còng Irong vice xày dung, thuc hien chiè'n lugc san phàìu, doanh nghiep àp dung nhùng bien phàp sau : 1. Chù trgng dàu tu chàì xàm, àp dung càc tièn bò kheia hgc ky thuàt hien dai. 2. Thuc su edu Ibi, bièì làng nghe nhùng y kiè'n de')ng góp cùa khàch hàng ve san phàm cùa doanh nghiep. 3. Biét so sành vói san iiliaìn cùa càc dói thù canh tranh nhàm phàl huy mal manh, cài lièn nhùng nbirgc dièm cùa san phàìn dei de)anh nghiep san xuàì. 85 4. Bièì vàn dung nhùng im thè'cùa nguèti khàc (khe'ing loai trù càc deli thù canh Iranh) Irong mgi diéu kien de phàl Irièn phàl trién s san phàìu cùa mình. 5. Xày dung meli quan he de)àn kèì Irong doanh nghiep, phàl huy sàng kiè'n làp thè, eò che dò khuyè'n khìch vài chàì, tinh thàn tlieìà dàng lre)ng vice su dung nhàn lai. 6. Tuyét dói bi mài mgi phuang àn, kè'hoach, cóng thùc... lién quan dè'n san xuàì va phàt Irièn san phàm cùa doanh nghiep. Trong thuc tè'che'tao ra san phàìn meti hoàn toàn khòng nhiéu, nò rài khò khan phùc tap va bèi sue lón kém nèn khòng phài doanh nghiep nào cùng có diéu kien de thuc bien. Vi vày càe doanh nghiep chù yéu di sàu nghién cùu tao ra càe san phàm cài tièn, càc doanh nghiep cei gang bang càch dua llièni vào san phàm hien có nhùng lình cliài meii, su dung dòc dào làm thay dói càc thóng sei ky thuàt, tao ra nhùng dac dièm rièng ve kièu dàng màu sàc, càcb trang tri, phàn nào dàp ùng dugc su thay dói ve nhu càu, thj hiè'u cùa ngueii lièu dùng. Tlióng Ihiróng càc doanh nghiep muein thuc bién chiéii thuàt chiém lình thj tnreing bang san phàm c ^, hg àp dung due'ti ba hình Ihùc. ». Nàng cao chàì luetng san phàm. 2. Cài lièn tình nàng san phàm. 3. Cài lién kièu
Tòni lai : Chièii lugc san phàìn giù mot vai Irò ràì quan trgng. Klii thuc hien tói chiè'n lugc san phàm Ibi càc chiè'n lugc ve già cà, phàn phói, boat dòng quànj cào mèti phàl huy mot càch hieu qua. Diéu quan trgng trong chiè'n lugc này là phài luòn luòn cung cà'p che) thj truòng san phàm mèti vói chàì lugng, màu mà^bìnb dàng cùng nhu càc tham so khàc ngày càng tot ban. Vice tung ra thj truóng san phàìn mèti, càn phài quan tàm dèn nhiéu van de nhu còng tàc liè'p thj, Ihièì kè bao bì, nhàn hieu, viee che Ihù va di dè'n san xuàì hàng loai v.v... b. Xày dung chién lu'g'c già ed 86 Chiè'n lugc già cà dói ve'ti mói san phàìn cùa càc detn vj san xuài kinh doanh là viéc quy djnh mùc già bàn va Irong mói so Iruètng hgp là nhùng mùc già bàn khi doanh nghiep quyèi djnh thay dói già cà san phàm này theo loai khàch bang, theo càc Iheii ky trong nàm, Ilice) sei lire:tng mua... mùc già càn quy dinh eó thè là mùc già bàn cho nguòi lièu dùng cuoi cùng hoac elio càc khàu tning gian. Chinh sàch già cà cùa mot san phàìn khòng dugc ejuy djnh mgi càch dùt khoàl, có dinh khi tung san phàm ra Ibi tnrctng ma nò phài dugc xem xét lai djnh ky trong suol "vòng dói san phàm" luy theo nhùng Ihay dói ve muc lièu cùa de)anh nghiep, su van dòng cùa Ibi tnreing va chi phì san xuàì, tuy theo chinh sàch cùa nguói canh tranh... Vice xày dung chinh sàch dira trèn ca set nhu vày cho dè'n nay nhiéu doanh nghiep dac bici là doanh nghiep quóc doanh, màu dich quóc doanh cùa chùng la vàn chua eò su thay dói, mùc già cà lùng loai san phàm con cùng nbàc, thiéu linh boat làm cho vice lièu thu san phàm ràì han che', khà nàng canh Iranh, chiém lình trj Irueing kém. Thuc tè' ehùng la Ihà'y viéc quy djnh già cà san phàìn là mot quyéì djnh ràì quan trgng dói vèti deianh nghiep vi : - Già cà eò ành hue'tng te) le'tn dè'n khói lugng hàng he)à bàn ra, nò thueing xuyén là lièu chuàn quan Irgng cùa vice mua va lira chgn khàch hàng. - Già cà có tàc dòng manh me dén thu nhap va do dò ành hiretng dè'n lgi nhuàn cùa de)anh nghiep. Màc dù Irèn thj tnreing hien nay (nhàì là thi truètng thè' gioì) canh tranh ve già cà dà nbuòng vj tri hàng dàu elio canh tranh ve chàì lugng. Nhung già cà vàn có vai trò quan trgng dói vói càc dan vj san xuàì kinh doanh, dac bici là a nèn kinh tè nuète la liicn nay. Ró ràng, già cà vàn giù meli vj tri dac bici quan Irgng tre)ng qua Irình san xuàì, già cà bièu hien tàp chung càc quan he ve Igi ìch kinh tè va vj tri, vai trò cùa càc detn vj trén Ihj tnróng. Trong nhiéu lình vuc, Irén Ihj truòng canh tranh già cà vàn dién ra gay gal. Trong vice djnh già san pham, diéu khó khan va phùc tap nhàt là doanh nghiep phài tinh toàn day dù va chinh xàc nhàn lo ành huctng dèn 87 già cà san phàm ma chinh mình san xuài ra. Tliòng Ihuetng càc nhàn tó ành buòng doanh nghiep càn xem xét ky nhùng nói dung cet bàn sau : * Nhùng nhàn tó ma doanh nghiep kiéin soàl dugc : nhóm này bao góm : + Chi phì san xuài san phàìn già bàn san phàm co quan he chat che vói chi phì san xuàì san phàm vi nò dugc hình thành trén ca so cùa chi più san xuàì. Deli vói càc doanh nghiep, già cà sé quyèi dinh vice Irang trai chi phi san xuàì va lgi nhuàn dira lai dio hg. Chi phì san xuàì bao góm : nhùng chi phì phàl sinh lre)ng qua Irình san xuàì, nhu chi phì ve nguyén, nhièn vai liéu bao món mày niè)c Ihièì bj, chi phi ve nhà xiròng, chi phi quàn ly xì nghiep v.v... Tuy nhièn, tóng chi phì san xuàì, dac biét là chi phì cho mot don vj san phàìn, khòng chi eò tàc dung mot chiéu dói vói già cà ma nò con phu thuge vào già eà, thóng qua kliói lugng bàn ra nhiéu hay ìt. Do vay, khi xày dung già cà, doanh nghiep phài tình dè'n mói quan he giùa tóng chi phì vói khói lugng san xuàì va chi phi san xuài phàn bó trèn mot dan vi san phàìn. -f- Chi phì bàn hàng va chi più phàn phói : Day là nhùng chi phì cho djch vu bàn hàng nhu chi phì van chuyén, bào quàn, belc da, chi phì ve djch vu bào hành, phàn pheli bàn hàng. 4- Chi phì yèm trg xùc tié'n bàn hàng : Nhu càc chi phì ve boat dòng quàng cào, chào hàng va chiéu hàng, ngày nay khi canh tranh càng gay gài, chi phì cho nhùng boat dòng yèm trg ngày càng le'tn va nò phài dugc tình loàn day dù, chinh xàc vào già thành san phàìn. * Nhùng nhàn tó doanh nghiep kbóng kièin soàt dugc : -I- Quan he cung, càu trèn Ihj Inròng : day là nhàn tó ành huctng truc tiè'p dè'n già cà. Nò lón lai dòc làp, kliòng chju tàc dòng chù quan cùa càc doanh nghiep. Su thay dói quan he cung - càu sé dàn dè'n su biè'n dòng ve già cà. Nè'u nhu so lugng càu tàng so cung giàm tlù già cà sé tàng va nguejfc lai. 88 + Su canh Iranh trèn thj truòng : Day là nhàn lo kliàch quan, nàm ngoài vòng kièm soàt cùa doanh nghiep, eò ành buòng Ime tiè'p dè'n già ca. Hièn nay càc doanh nghiep dang phài canh Iranh vói nhau ràì gay gài de dùng vùng va tón lai trèn thuetng truètng. Su canh Iranh này khòng chi dién ra deli ve'ti càc nhà san xuàì lie)ac nhùng nguèti lièu thu ma con giùa nhùng nguèti san xuài va lièu Ihu vèti nhau. Vi vày, nè'u nhu su canh Iranb càng gay gal Ibi già càng giàm va chi phì cho càc boat dòng xùc tié'n yèin trg bàn hàng càng cao. * Su diéu lièi cùa Nhà nuète : De etani bào lình cliài hgp ly cùa già cà va lình hình ón djnh ve kinh tè', chinh trj, tao dièu kien thuàn lgi cho càc doanh nghiep an làm san xuài. Nhà nuète eò thè can Ihiep vào thj tnrètng bang vice djnh già mot so loai san phàin. Nhà nue'tc buòc càc doanh nghiep phài chà'p hành dùng dàn càc chinh sàch che' dò, nhùng quy che' trong lình vuc già cà, nhu chà'p hành he thóng chùng lù kè loàn, chinh sàch thuè khoa, càc nguyén làc bacìi toàn già thành. Dói vói nhùng màt hàng Nhà nuóc kbóng quy dinh già, càc xì nghiep dugc quyén quyéì djnh, nhung phài tuàn theo dùng luàt ghi trong bién bàn hgp dóng kinh tè'. Nhu vày su can Ihiep cùa Nhà nuète trong vice djnh già là nhàn tó klróng phu thuòc vào chù quan cùa doanh nghiep. Trén day là nhùng nhàn lei ành buòng dè'n vice doanh nghiep xày dung già cà, Con vice djnh già san phàìn là cà mot nghe thuàt kinh doanh. Trong thuc tè', viee djnh già bao góm càc phuetng phàp sau : + Phiretng phàp truc giàc : Phuang phàp này dira theo kinh nghiem va bang Iruc giàc ma dira ra càc mùc già dugc coi là Ihìch bgp. Phiretng phàp này eò nhirgc dièm là khòng chinh xàc va thiéu khe)a hgc, vi nò kbóng càn eù vào nhùng Ihóng tin chinh xàc ve ehi phì, già cà... nè'u djnh già cao thi có Ihè kliàch bang sé kliòng mua va do dò lgi nhuàn sé giàm xuò'ng, con nè'u già cà Ibà'p Ibi cet sci kinh doanh bj thiét nhùng kboàn Igi ma dàng nbe hg thu dugc. * Phuang phàp djnh già cao : 89 Nhà doanh ngliiép thuetng dira vào so thich va chàì lugng san phàm de djnh già cao dói ve'ti mot san phàìn nào dò nhàm mang lai lgi nbuàn cae). Ca sa cùa vice djnh già này là : San phàm me'ti dugc lung ra Ihj Irueing hoac san phàìn có chàì lugng dac biet^hetn una trén thj truètng lue này chua có deli thù canh Iranh, san xuàì con mang tình chàì dòc quyén, su co giàn ve càu trén thj truètng chua eò su dàn bòi theo già. Chinh sàch này àp dung nhàm nhanh cbóng thu hói vein san xuàì klii chua xuài bién dói Ihù canh Iranh. Nèu nhu có khà nàng xuàì bién san phàm tuetng tu Ibi doanh nghiep càn phài su dung detn giani già, nhàm loai trù deli thù canh Iranh, dóng Ihói tao lgi thè de ma ròng Ibi truóng lièu Ihu. De dàm bàe) elio viéc àp dung phuang phàp này Ihành cóng, càe doanh nghiep càn chù y theo dói chat che su biè'n dóng ve nhu càu cùa thj Iruètng de có phàn ùng kjp tlieti. Hai là, phài dir dàn de)àn dugc thèti dièm xuài bién loai san phàm tuetng tu et nhùng deli thù canh tranh. Ba là, phài dàm bào ve bì màt cóng nghe san xuàì san phàm, nhàm kée) dai ve su dóc quyén ve già cà, phàt hien va ce) bien phàp deli phó kjp thèti nhùng san phàm mang nhàn hieu cùa mình. Bón là, phài dac bici quan làm dèn chàì lugng san phàm cùa minh va nè'u san phàm có chàì lugng khòng tot ma già cae) Ibi khàch bang sé tini càch mua san phàìn khàc thay thè. * Phuetng phàp phà già. Phiretng phàp này dugc àp dung khi già cà dugc giani due'ti mùc già canh tranh. Tuy nhièn, phuetng phàp này sé nguy hai nè'u doanh nghiep kbóng luu y dén càc phì tein. Vi néu chi phì khà biè'n ma cao han già bàn Ibi lgi nhuàn se giàm xuóng thàm chi cein bi lo. Muòii àp dung phuetng phàp này Ibi mùc càu ve loai hàng hoà dò phài co giàn, tue là vice giani già dugc bù dàp bang lugng hàng phu Iròi bàn ra. Nèu doanh so phu trói à'y do càc de)anh nghiep canh Iranh bj lima cbuyèn qua, vi long mùc càu thj tnreing khòng co giàn. Ibi doanh nghiep này cùng bugc phài giani già, khi dò dàn dè'n chiè'n Iranh già cà. Phuang phàp này khàc ve'ti vice giani già, lue là phuang phàp ma nguòi ta chù dòng giàm già de làng khà nàng 90 canh tranh va thu direte lgi nhuàn cao, veti su bièu bièì day dù ve càc le)ai chi phì cùng nhu nhùng thóng tin chinh xàc ve già cà Ibi tnrètng. * Pluretng phàp djnh già ngang già Ihj truètng : Phiretng phàp này direte su dung khi trèn thj tnrètng dà có nhiéu san phàm cùng leiai ve'ti chàì lugng tuetng duang. Phuetng phàp djnh già ngang già thj tnreing direte àp dung khi nhà doanh nghiep khe'^)ng có y djnh lòi cucln khàch hàng bang vice vice bàn san phàìn vèti già ibà'p hetn so vèti nhùng doanh nghiep khàc. Mal khàc cùng klieing muein mài khàch hàng khi doanh nghiep khàc có y bàn hàng vèti già Ibà'p. Muein thuc hien chinh sàch này, nhà deìanli nghiep phài thueing xuyén phàn dàu ha già Ihành san phàm, saei che) phù hetp veti già bàn cùa Ibi tructng nià kheing ành huctng déii liéu cliuàìi chàì lugng va tình lliàìn my cùa san phàm. Mal khàc, phài luòn lini hiéu Ihj Inròng, nhàm tàng cirètng khà nàng bàn san phàm. Vice àn djnh già ngang già Ihj Iruètng nhàm dàm bào cho vice phà già kliòng xày ra, dóng thói mùc lgi nbuàn kliòng bj giani sul. Trong tình hình canh Iranh gay gal, nhà doanh nghiep klicin ngoan sé kbóng chay theo già cà cùa nhùng deli Ihù canh Iranh, va xeni xél nhùng dièm manh yè'u cùa mình, cùng nhu doanh nghiep khàc. Tu vice phàn tich này nà doanh nghiep me'ti lini ra nhirgc diéin khàc biét cùa càc dói Ihù canh Iranh va di déii cpiyéì djnh mùc già che) phù hetp. Tre)ng vice xAy dung chiéii luctc già cà mói lre)ng nhùng nói dung khà quan t i g ng là vice ihuc hien càc bue'tc xày dung già cà. Tliòng thueing doanh nghiep khi xày dung mùc già san phàìn tuàn theo càc bue'tc sau : Bueie 1 : Phàn l ì di chi phì. Birètc 2 : Phàn l ì di Ihj Iruètng Bue'tc 3 : Quyéì djnh càc gie'ti han già Bue'tc 4 : Xàc djnh muc lièu già. Bue'tc 5 : Tinh loàn ca cà'u già. Bireìc 6 : Bàei già. 91 Tom lai : Viéc xàc làp chiè'n lugc già cà dùng dàn là diéu kién cuc ky quan Irgng deli ve'ti càc detn vj san xuàì kinh doanh nhàm dàm bàe) boat dòng san xuàì kinh doanh có lai, hiéu qua va chièm lình Ihj tnreing. Tuy nhièn, già eà chju tàc dòng cùa ràì nhiéu nhàn lo. Su hình thành va vàn dòng cùa nò ràì phùc lap. Vice xàc lap mòi chinh sàch già hgp ly dòi hòi phài giài quyèi long hgp nhiéu vàn de. Klieing eò cè)ng thùc thùc chung vình cùu cho boat dòng chinh sàch già.
e. Xày du'ng chién lu'g'c phàn pluli Trong boat deing san xuài-kinh doanh, và'n de tiéu thu san phàm là yè'u tó song con cùa mot doanh nghiep. Càc - Màc dành già day là bue'tc nhày nguy hièm nhàì cùa nhà lu bàn. Hàng bòa san xuài ra có bàn bèi dugc hay kbóng con thuy Ihueic vào su klico Ico linh boat cùa nhà doanh nghiep, bièì lira chgn dja diéin bàn hàng bgp ly Ihói gian tung san phàm ra thj Irueing Ihìch hgp va xày dung mòl mang lue'ti liéu thu dùng dàn... Phàn phói là càc be)at dóng có lièn quan dè'n vice tó chùc diéu hành va vàn ehuyén bang hoà djch vu lù nguói san xuài dè'n nguói lièu dùng, nhàm dal hiéu qua cao nhài, vói chi phi thàp nhàì. Thuc tè'cV nuète ta. Sau mot thói gian dai duy tri cet che'kè'hoach hoà làp chung quan lièu bao cà'p - lù khàu san xuàì dè'n vice lièu thu san phàm là do Nhà nuóc dàm nhàn - doanh nghiep chi bièì tiè'n hành san xuàì ra san phàm theo càc chi lièu kè' hoach cùa Nhà nuóc con san phàm eò bàn dugc bay kheing, co hieu qua hay kliòng có hiéu qua doanh nghiep kbóng càn bièì dè'n - cho dè'n nay màc dù chùng la dà cbuyèn dói cet che' quàn ly, giao quyén tu chù elio càc doanh nghiep nhung tu tuòng tròng chò, bao cà'p, y lai vàn con ành buòng rài le'tn dèn vice lo chùc lièu thu san pham cùa càc doanh nghiep, nguy ca cùa khùng boàng thùa luòn de doa, dà có nhùng doanh nghiep di dèn chò phà san, giài thè vi kheing lièu thu dugc so bang hoà dà san xuàì ra. Chinh vi vay, chinh sàch phàn phói van dòng bang hoà có mot y nghìa thuc tièn rài le'tn dói vói doanh nghiep a nuóc la hien nay. 92 Cbuyèn sang vùa san xuàì hàng hoà theo ca che thj truòng Ibi bài ky nhà doanh nghiep nào khi tham già vào boat dòng san xuàì kinh doanh phài nghi dè'n klià nàng tiéu thu hàng boa cùa mình trèn Ibi truòng nhu thè nào, nèn chgn lira kènh phàn phói nào, hàng hoà cùa mình có dàp ùng direte nhu càu cùa nguói tiéu dùng khòng. De giài quyéì nhung vàn de trèn, dòi hòi càc doanh nghiep phài de ra mot chinh sàch phàn phói san phàìn sao cho dal hieu qua kinh té cao nhài. Chinh sàch phàn phói dugc bièu là mot tóng thè Ihóng nhàì, bao góm càc djnh huóng, nguyén làc va bién phàp, nhùng nguyén làc boat dòng cu thè trong vice viee lua chgn kènh phàn phói nhàm thoà man tói uu nhu càu tiéu dùng cùa hg, thóng qua càc kènh phàn phói tuang ùng vói tùng loai Ihj tnrètng cu thè. Chinh sàch phàn phói san phàìn hàng boa chi dugc ggi là hgp ly khi nò phàn ành dugc su phói hgp chat che ve mal kbóng gian va Iheii gian giùa càc thành phàn trung gian (nguèti bàn buon, nguòi bàn le) xàc djnh hgp ly phuetng tien ky thuàt phuc vu kliàu kinh doanh, chgn lira chinh xàc nguòi phàn phói, tó chùc tiép càn he thóng thóng lin kjp thòi va chuàn xàc, nhàm dàm bào càc luóng kènh phàn phói dugc trói chay, kliòng bj nghén tàc. Vice xày dung chinh sàch phàn phói hgp ly kliòng chi có tàc dung dan thuàn là nàng cao klià nàng cung ùng hàng boa, ma nò con có tàc dung kìch Ihìch va tàng Irueing nhu càu trèn thj truóng. Vi vày chinh sàch phàn phói dugc xem là mot cóng cuòc tich cuc va eò hieu qua trong vice kìch thich va phàl Irièn san xuàì hàng hé')a gàn vói lièu dùng, diéu ch?nh va quàn ly càc mói quan he cung càu trèn thj truetng, tao ra su lièn kèì giùa càc vùng lành thó de hinh Ihành mot thj truòng thóng nhàì. De xày dung chinh sàch phàn phói san phàìn, càn phài lình toàn càn nbàc day dù nhùng kliìa canh chù yè'u sau : + Xem xét ca sa vài chàì ky thuàt, tiém nàng ve vón cùa càc phàn lù trung gian dùng Irong qua trinh phàn phói san phàm de dua hàng hoà dèn tay nguói tièn dùng cuoi cùng. Vi du : xem xét he thóng kho tàng, 93 cùa hàng cùa hg nhu thè nào ? phuang lièn vàn cbuyèn ra sao ? trinh dei va nghiep vu cùa nhàn vién bàn hàng nhu thè nào ? + Chgn lira càe phàn tu Inmg gian trong kènh phàn phói trong thành phàn nào eò Igi cho doanh nghiep, mói quan he cùa hg vói khàch hàng ra sao ? + Xem xét pham vi boat dòng cùa thj tnróng ve mal khòng gian. + Xem xét phuang Ihùc phàn phói elio càc phàn tu khòng gian. -f- Tình loàn kèi cà'u già bao góm cà vice chièì khan, ha già khi lièn hành càc djch vu qua kliàu tning gian. Su hình thành nói dung cùa chinh sàch phàn phói dugc lièn hành qua càc giai doan sau : * Xàc dinh muc lièu cùa nhà san xuài : Muón xày dung chinh sàch phàn phói san phàìn dugc lòi, tnróc bèi càn phài xàc djnh dugc muc lièu cùa nhà san xuàì, bòi vi nguòi ta chi eò thè tièii hành phàn phói klii dà có san phàm. Nè'u xàc dinh chinh xàc muc lièu cùa nhà san xuàì Ihì viee xày dung chinh sàch phàn phói san pham mòi hgp ly. De xay dung nói dung chinh sàch phàn phói san phàm, càn tàp trung vào càc muc lièu cùa nhà san xuài nhu : San lugng lièu thu ò mùc mong muón, ty trgng san phà'm lièu thu. San phàm cùa doanh nghiep toàn ngành hoac trèn toàn bò san phàm xàc djnh, pham vi thj truòng có khà nàng lièu thu, mùc doanh thu lgi nhuan... xàc djnh muc tiéu này phài càn eù vào du bào so càu trèn Ihj tnróng va nhùng diéu kien canh tranh dang tón lai, mói quan he giùa chi phì vói san lugng, klià nàng lièu thu san phàm cùa càc phàm tu trung gian.v.v... * Nghién cùu cóng tàc tó chùc he thóng phàn phói san pham sau klii xàc djnh muc tiéu, nhà doanh nghiep càn tièn hành nghién cùu còng tàc tó chùc he thóng phàn phói san phà'ni, bao góm : - Xem xét cu thè dja dièm, vj Iri vói quy mó cùa hàng, xeni xél tiém nang có thè khai Ihàc dugc de dal mùc doanh thu lói da, mùc thàm nhàp thj tnróng cùa cùa hàng. 94 - Càn phài dàe bièt chù y cóng tàc xùc tiè'n bàn hàng, quàng cào, nhàn su, nhàm dàm mùc bàn hàng dat duac theo mong muón ò kliàu bàn
le. * Tìm bièu y muón cùa càe phàn tu trung gian trong kènh phàn phói. Vice xày dung nói dung chinh sàch phàn phói san ph^m khòng chi dira vào y muón cùa nhà san xuàì ma cein phu thuòc vào y muón cùa càc phàn tu trung gian trong kènh phàn phói. Nói chung, càc trung gian déu mong muón dugc lièu thu càc mal hàng klià hàp dàn dói vói nguòi lièu dùng va bàn dugc nhanh de quay vòng vón. Vi vày, khi xày dung nói dung chinh sàch phàn phói càn phài chù y dè'n : - Klià nàng dàp ùng yèu càu ve mal hàng (so lugng, chùng loai, già cà v.v...) de càe tning gian dal dugc muc lièu kinh doanh theo dùng nguyén vgng mong muón cùa hg . - Nhùng uu dai eàn thièi trong kinh doanh de giùp bg dói phó vèti càc doanh nghiep kliàe Irong canh Iranh. - Dói veti nhùng mal hàng san phàìn ma doanh Igi thàp, càn bièt dugc y muón cu thè cùa càc Inmg gian de eó bien phàp giài quyéì. Càng nàm vùng nguyén vgng cùa càc phàn tir trung gian trong kènh phàn phói bao nhièu Ibi nói dung cùa chinh sàch phàn phói dugc xày dung càng tot bay nhièu. * Tìm bièu mói quan bé qua lai giùa nhà san xuàì va càc trung gian. Muc lièu cùa chinh sàch phàn phói chi eò thè dal dugc do su phói hgp chat che giùa nguói san xuàì va nhung nguòi trung gian trong kènh phàn phói. Giùa ngueti san xuàì va nguòi trung gian déu eò chung mot nguyén vgng là bàn dugc hàng nhanh va dal dugc lgi nhuan mong muón.. nhu vày, muón xày dung dugc nói dung chinh sàch phàn phói, phài có su ùng bò cùa ngucti san xuài cùng vói nhùng yèu càu mong muón cùa nguòi trung gian. 95 De thuc hièn càc nói dung cùa chinh sàch phàn phói kè trèn, chùng la phài di sàu nghién ci'm mot so chinh sàch phàn phói dién hinh tbuòng dugc càc nhà kinh doanh su dung : * Chinh sàch phàn phói ròng rài : - Chinh sàch này khòng lira chgn càc thành phàn trung gian phuc vu cho nhà san xuàì trong qua Irình phàn phói san phàm. Tlieo chinh sàch này, san phàm dugc phàn phói mot càcb ròng rài theo djnh hue'tng dè'n tay nguèti lièu dùng cuòi cùng. Vói chinh sàch ròng rài, nhà san xuàt phài dàm nhiém cà chùc nàng. phàn phói trong qua Irình lièu thu san phàm. Diéu này gay nèn nhung khó khan nhài djnh cho nguòi san xuàì, chang ban, doanh thu bi phàn tàn kliòng tàp trung vào mot thói dièm nhài djnh, phài tó chùc thém bò phan kètoàn, làm tàng thém chi phì quàn ly. Tuy nhièn, chinh sàch cùng có nhùng uu dièm giàm bètt lai a kliàu trung gian, lièn he truc tiè'p vói khàch hàng, do dò nàm kip thèti nhu càu cùa kliàch hàng de có chinh sàch phàn phói phù hgp. Dù vay chinh sàch này, có nhiéu ban che' han mat tich cuc. Vi vày nò chi àp dung vèti de)anh nghiep nbò, hoac cóng ty mói bàt dàu hoal dòng. Tliòng tbuòng, nhùng san phàm dugc lièu dùng bang ngày, có sue mua lòn, càc chù thè kinh tè thiròng ehi su dung bien phàp này va dac bièt klii san phàm dò sé có dói thù canh tranh Ibi vice phàn phói san phàm ròng kliàp mot càch dóng loai eoi nhu là mot giài phàp huu hieu giùp doanh nghiep thành cóng. * Chinh sàch phàn phói chgn Igc : Chinh sàch này khòng chi chgn mòl trung gian ò mot kliu vuc xàc djnh, ma chgn mot so trung gian han che eó chgn Igc, dù tài nàng, thuc hièn tot nhài nhiem vu phàn phói san ph^ni cùa hg. Su dung chinh sàch phàn phói chgn Igc doanh nghiep muón giàm bctt càc kliàu trung gian có doanh so nbò, hoac làm àn thièu uy lin Irèn thuang truóng. Tliuc bien chinh sàch phàn phói chgn Igc vùa dàm bào dugc nhùng uu thè'cùa chinh sàch phàn phói dac biét dóng thòi lai thuc hièn dugc viee lièi kiém trong kinh doanh. 96 Tliòng tbuòng chinh sàch phàn phói chgn Igcycàc doanh nghiep àp dung càc mat hàng cao cà'p, my nghè, có chu ky tón lai làu dai, già bàn cao. Càch làm này dugc àp dung vói nhùng san phà'ni ma khàch bang ràì chù ^ tói nhàn hièu, già cà, kièu dàng va lình nang. Nguòi mua hg sé kliòng ngai tón thòi gian di tìm san ph^m ma hg uà thich. Diéu quan tàm truóc bèi cùa hg nhàn hièu cùa san pbélm, vi nhàn hieu cùa san phàm sé giùp hg an tàm ve tinh nàng va dò ben vùng cùa san phàm. Klii chgn phiretng thùc phàn phói chgn Igc, doanh nghiep eàn luu y tói nhùng thuge tìnb cùa san phàm nhu : - San phàm thuge dang hàng hóa có ky nghé cao. - Già bàn cucii cùng va ty le lgi nbuàn ò chi so cao. - Nhu càu va sue mua cùa Ibi tmòng chua nhiéu. - Chu ky song cùa san phàìn kliòng qua ngàn. - San phàm có nhiéu dói thù canh tranh va sé canh tranh. Con càe kliàu trung gian dugc doanh nghiep chgn Igc cho kliàu lièu thu san phàìn buòc phài có nhùng uu dièm sau : - Neti tàp chung càc djch vu cbuyèn mua bàn càc san phàm cùng chùng loai. - Co thè manh ve lièu thu chùng loai hàng hoà do. - Có uy tin trong thj tnróng. - Tiém lue kinh tè manh, có mang luói tiéu thu lòn. * Chinh sàch phàn phói dòc quyén : Chinh sàch này chi su dung meit tning gian ò mot khu vuc hoac mot Ibi truòng xàc dinh. De thuc hien chinh sàch này, nhà san xuài giao cho trung gian mot so quyén dàe biét de hg mò ròng kinh doanh, làng cuòng giao dich, thuc hien nhùng djch vu yèin trg bàn hàng nhu quàng cào, chào hàng, de nàng cao uy lin cùa bang hoà ... Tliuc chàì cùa chinh sàch này là nbàm han che càc trung gian dugc su dung trong kènh phàn phói. Quan he giùa trung gian dac quyén va nhà san xuài dugc xàc dinh ró ràng bang nhùng hgp dóng kinh tè, trong do quy djnh ngbià vu va nhùng quyèn Igi dac bièt cùa mòi ben. 97 Nèu trung gian dac quyén là mot nhà buon Ibi quan he giùa hg va doanh nghiep là quan he mua bàn. Hg be)àn te)àn kliòng bi ràng buòc beti nhùng diéu kièn cùa nhà san xuàì kè lù khi dà mua hàng. Diéu dò eò y nghìa là nhà buon dà Irei Ihành sei hùu chù cùa càc hàng lie)à va boat dòng theo quyèn lgi rièng cùa mình va có toàn quyén chi phói Irong vice bàn hàng, cùng nhu càc phuetng thùc kinh doanh. Nè'u Innig gian dac quyén là mot dai ly Ibi thuètng bj ràng buóc beti mot so dièu kién cùa nhà san xuàì trong quan he bàn hàng, già cà, khu vu kinh doanh... Nhu dà dugc ky kéì Irong hgp deing kinh doanh giùa hai ben. Cliìiih sàch phàn pheli dòc quyén dugc àp dung phó biè'n deli vèti càc nhà san xuài có de)anli so lètn. Su dung chinh sàch này, nhà san xuàì lón eò Igi Ihè là duy Iri dugc su kiém se)àl chat che ve'ti già cà, phuetng phàp bàn hàng va càc djch vu khàc. Ngoài ra hg con detn giàn hoà cóng làc hach leiàii bàn bang, giani càc chi più lie)ng su van dóng hàng bòa va càc chi più hành chinh. Mal Igi thè cùa chinh sàch này là nò giùp nhà san xuàì chi pheli thj tnre'tng, kheing che'già cà va klià nàng lièn kèi ve'ti càc Ining gian dàe quyén et nhùng khu vuc khàc nhau, làm sue cp dói vèti nhà san xuàì, nhàm dàm bào mot cbièl khàu có Igi dcnig thèti là có lgi thè'truc tiè'p nhàn direte nhùng Ihóng tin ò nguòi lièu dùng. Mal bài Igi cùa chinh sàch này thè hien et chò nò kheing tao khà nàng de thàm nbàp Ihj truòng mòi, dóng thòi eò thè gap rùi ro tre)ng canh Iranh, khi xuài hien nhùng mal hàng cài tiè'n cùa nhùng nhà san xuàì khàc Irèn cùng mòl khu vuc. Tòni lai : Chiè'n luctc phàn pheli san phàìn nhàm góp phàn cung càp cho khàch hàng dùng chàì luetng va so lugng san phàìn, dùng thòi gian, dùng luóng hàng. Mal khàc tao diéu kien che) de)anb nghiep giài phòng nhanh ngueln hàng, gè)p phàn làm cho deing vón quay nhanh. Qua dò tbùc day san xuàì phàt Irièn. Tuy nhièn, trèn thuc tè kliòng eò càch phàn phói nào là tói uu. Do dò, trong ca che Ibi truàng càn dac bie:t quan tàm dèn vice Ihièì kè va chgn lua kènh phàn phói de xày dung mot chinh sàch phàn phói bgply. 98 d. Xày dung chién lu'g'c chiéu ihi - hàn hàng Dièu quan làm chù yèu cùa nhà san xuàì là làm sao de khàch hàng chù y thàt nhiéu dèn san phàìn cùa mình va san phàm làm ra dugc lièu thu nhanh cliè)ng. Nguèti lièu dùng Ibi lai mong muón nhu càu cùa mình dugc thoà man day dù, mua dugc dùng mal hàng ma mình càn ve'ti mùc chi phi Ibà'p dal hieu qua kinh tè cao nhàì. Song kbóng phài hai lu tuetng này lue nàe) cùng gap nhau, nhàì là trong thèti dai ngày nay khi ma khoa hgc ky Ihuat pbàt Irièn nhu vù bào. Nhu càu va y nuièJn mua hàng cùa nguói lièu dùng dién biè'n khà phùc lap, dè)ng Iheii san xuài hàng be)à Irèn Ibi Iruóng cùng khòng ngùng dói me'ti nhanh cbóng va rài pheing phù. Xuàt phàl lìr vice giài quyéì hai và'n de trèn dòi hòi càc de)anh nghiep et nue'tc ta hien nay phài thuc su quan làm, nghién cùu ky luetng và'n de chiè'n lugc chiéu thj bàn hàng nhàm cung cà'p day dù thóng tin, giói thièu, cung cà'p va truyén tin ve mot san phàìn hàng hoà, dac dièm va Igi idi cùa nei deli ve'ti ngueii lièu dùng, nhàm kìch Ihìch leiiig ham muón mua cùa khàch hàng lù dò giùp ìch cho doanh nghiep tàng khói lugng hàng hoà bàn ra Irong mot thòi gian ngàn nhàì. Mal khàc, chinh sàch chièn Ibi bàn bang co vai Irò ràì quan trgng trong qua trinh phàn phè)i san phàm hàng hoà lù nhà san xuàì dén lay nguèti lièu dùng. Nò giùp elio nhà san xuàì nani bàt dugc kjp thcii nhùng Iheing tin cùa thj tnrètng, y muein cùa khàch hàng, de thoà man nhu càu tói da cùa kliàch hàng, giani dugc chi più kliòng càn Ihièì va trành dugc nhùng nii ro Irong kinh de)anb. Nbò có chinh sàch chièn Ihj ma nhà san xuài chù dòng trong vice tié'n hành san xuàì san phàìn dàp ùng nhu càu dòi hòi cùa ngueti tiéu dùng, làm thay dói cet cà'u nhu càu tiéu dùng va tao diéu kién de mò ra nhùng nhu càu me'ti ò nguòi lièu dùng, làng thè lue uy tin cùa nhà san xuàì. Chinh sàch chiéu Ihj bàn hàng cùa mot doanh nghiep gomnhùng nói dung chù yè'u sau : - Quàng cào. - Chiéu Ibi bàn hàng. 99 - Càc he)al deing yèm trg san phàìn. Càc hình thùc boat dòng trèn co thè su dung lù nhùng phiretng tien ky thuàt khàc nhau, song déu nbàm muc dich là cung cà'p thóng lin ve mot san phàm hàng hoà nào dò cho nguòi lièu dùng. Càc hình Ihùc boat dòng này là nhùng nghè Ihuat kinh de)anb bèi sue phong phù cùa nhà san xuài. Vi vày, luy lùng dièu kien cu thè cùa thj tnrètng ma nhà san xuàì phài bièì giài quyéì linh boat chi dao chinh sàch chiéu Ihj bàn hàng mot càch hùu hiéu nhàì. Nhùng ky Ihuat yèin Irg phuc vu cho càc boat dóng Irèn có thè mang tình chàì truc liè'p bay giàn tiè'p. -f Nhùng ky Ihuat yèin trg giàn liép là nhùng yèm trg khòng có su lliain già tru liè'p cùa con nguói. Nò dugc thuc hien quan nhùng phiretng lién thóng lin nhu li vi, bào tri, radio... + Ky thuàt yèm trg truc tiè'p là nhùng yèin trg co su tham già cùa con ngueii, bang cadi Irình bay, chùng minh va gie'ti thiéu cùa ngueii bàn hàng cho ngueii mua. Nhùng ky Ihuat yèm trg Inrc liè'p bay giàn tièp de mang lai nhùng lgi ìch nhàì djnh cho nhà san xuàì va ngay cà cho ngueii lièu dùng, vi vày nèn kèi bgp nhuàn nliuyèn cà hai càdì, nhàm bó xung ho Irg che) nhau. Chùng la di sàu lìm hièu 2 nói dung cet bàn Irèn. "*" Hoat dóng quàng cào : Quàng cào là vice su dung càc phuetng tien Ihóng lin de tfuyèn lin vè san pham . che) cac phan tu trung giaUj-^Cac kliacli hang cuòi cung Irong khe)àng kbóng gian va Iheii gian nhàì dinh. ^ Quàng cào là hình thùc boat deing quan trgng nhài cbiéii lugc chiéu Ihj bàn hàng. Quàng cào nhàm muc dich thu hùt su chù y cùa khàch hàng, Ihuyèi phuc hg ve nhùng leti ìch, su hà'p dàn cùa san phàm nhàm thay dói hoac cùng có thài dei va long tin luetng cùa nguòi tiéu Ihu vè san phàìn cùa doanh nghiep va làm làng long ham muón mua cùa hg. Chi phì cho quàng cào ràì lón, nhung nò sé dugc bù dàp lai bang su mua hàng cùa nhùng nguòi lièu dùng bj chinh nò chinh phuc. Trong cct che' thj truóng, quàng cào là phuetng lièn tói de bàn hàng vói su pbàt Irièn cùa tiè'n bò khoa hgc ky thuàt, san xuàì hàng hoà ngày càng phong phù, nhu càu cùa nguèti tiéu dùng ngày càng da dang, tlù quang cào càng giù mot vai trò to lón trèn càc mal he)at dòng san xuàì kinh doanh. Nbò quàng cào ma hàng boa bàn dugc nhiéu hetn, nhanh han trèn quy mò ròng rài hctn, vèti so lugng ngày càng dòng. Tliòng qua quàng càe), nhà san xuàì hièu dugc nhu càu thj truòng va phàn ùng cùa nguói lièu dùng. Ngeiài su kìch Ihìch de làng Inròng khòng ngùng cùa con nguèti, dóng llieti nici ròng Ibi truètng cho san xuàì, quàn^cào con là phuang tién tich cuc ho trg cho canh tranh. Tuy nhièn, de boat dòng quàng cào Ihành còng, quàng càe) càn thè hien su lòn liong vèti khàch hàng, co nghìa là quàng cào phài phàn ành nhùng thóng lin ve san phàm, dich vu cùa nhà san xuàì dè'n ve'ti khàch hàng mot càcb tning thuc va chuàn xàc. Su lùa bjp dói Irà vè Ihòng lin Irong quàng cào sé dàn dén su sup do long lin ci nguèti lièu dùng, lù dò sé gal bài nhùng bau qua nang né trèn thuang truètng canh tranh giùa càc nhà san xuàì kinh doanh vèti nhau. De phàt huy vai Irò cùa quàng cào, càn hiéu ró hai chùc nàng chù yèn cùa quàng cào. + Chùc nàng Ihòng tin : Muc dich cùa quàng càe) là nhàm ihuyèi phuc, Ihu bùi va làm làng long ham muón mua hàng cùa khàch trèn thj truòng vè su leti ìch, tinh hàp dàn va lình thuàn lgi cùa san phàm. De dal dugc muc dich này tre)ng quàng cào phài ebùa dung nhùng Ihóng tin vè san phàìu vi vày chùc nàng dàu lièn cùa quàng cào là Ihòng lin. Theing lin san phàìn trong quàng cào dugc phàn ành bang nhùng thóng so ky thuàt va nhùng thóng so kinh tè khài quàt nhàì cùa san phàm. + Chùc nàng tao ra su hà'p dàn dói vói khàch hàng. Quàng cào là tin hièu dàu tièn, truc liè'p thu hùt su chù y cùa kliàch bang dói ve'ti san phàm, de lù dò hình thành y thich va cuóifiùng quyéì dinh ve hành dòng nèn mua bay kbóng mua thù hàng boa dà dugc quàng cào. Do vay, de thu hùt su chù y cùa khàch hàng dòi hòi quàng cào phài tao ra su hà'p dàn 01 theing qua càc giàc cpian cùa con nguèti nhàm dành dùng tàm ly cùa
nguói lièu dùng. Vói nhùng pluretng tièn quàng cào khàc nhau, sé tao ra su chù y cua kliàch hàng a mùc dò khàc nhau dóng thòi mòi loai hàng hoà kliàc nhau cùng gay su chù y khòng gieing nhau cùa khàch hàng. Vi le dò, de quàng cào thuc hien dugc chùc nàng lao ra su hà'p dàn deli vèti khàch hàng, dòi bòi phài nàm vùng làm ly cùa tùng loai khàch hàng, mal khàc phài bièt chgn lira, khai tbàc leiai phuetng tien theing lin deli ve'ti lùng mal hàng cu thè. De dàp ùng day dù nhùng chùc nàng nói trèn, quàng cào phài dàp ùng dugc nhùng yèu càu chù yè'u sau : Tliù nhàì : Tliòng lin phài ngàn ggn, ró ràng, de hièu, de thuge, de nhó. Mòi quàng cào déu phài liàin ebùa mot lugng Ihòng linh nhàì djnh, song lugng Iheing lin phài day dù, khòng thùa, dóng Iheii phài gay dugc su chù y cùa khàch hàng. Vi vày, yéu càu dàu lièn dói ve'ti quàng cào là lugng thóng tin phài xùc lich, ngàn ggn, trong sàng va ró ràng. Tini hai : Phài dàm bào lình nghé Ihuat. Chùc nàng quàng cào là Iheing tin ve hàng hoà, de dal dugc chùc nàng Ihóng lin trong quàng cào, dòi bòi phài bièì leti dung tìnb nghè Ihuat de lói kéo su chù y cùa khàch hàng. Tuy nhièn, kbóng vi thè' ma chù y qua dàng dèii mal nghé thuàt, làm giani vai Irò cùa thóng lin quàng cào. Tliù ba : Tìnb phàp ly, tning thuc : ngòn ngù de dién dal thóng lin dugc su dung trong quàng cào nói lèn tradì nhiém ve mal phàp ly cùa nhà san xuàì dói ve'ti nguèti lièu dung. Hien nay do su tiè'n bei cùa kbe^a he)c ky thuàt va su pbàt Irièn ngày càng cao cùa xà boi, càc doanh nghiep dà su dung ràì nhièu phuang lién Ihòng lin de quàng càe). Nhu quàng cào bang bàe) chi, truyén hình, pliim ành, dai pbàt Ihanh, pa-nó àp pbìch, quàng cào qua buu dien, qua bao bì va nhàn hieu san phàm... mói phuang tien quàng cào nò déu eò nhùng uu dièm va ban che'. Tuy Ilice) loai bang boa, dói tugng nguèti nhan tin (khàch bang), chiè'n lugc kinh doanh ma doanh nghiep lira chgn lày 102 phuang lién Ihòng lin phù hgp nhàm dal dugc hièu qua quàng càe). ^riióng thueing hiéu qua quàng cào nguèti la dành già hieu qua nhùng theing lin Irong quàng càe) (theing lin có thu hùt dugc khàch bang kheing, có làm Ihay dói dugc quan diéin, y kiéii, su ham Ihìch va thài dò cùa khàch hàng dòi vói san phàìn) va dành già hiéu qua càc phiretng lién quàng cào nhu vice lira chgn va su dung càc pbugng lién quàng cào, thóng tin dén ve'ti khàch hàng nhanh hay chàm, chi phi cao hay Ibà'p... Nói chung, hien qua bao trùin cùa quàng cào là giùp cho khàch hàng hièu ró san phàm de co ejuyèi djnh lua chgn dùng dàn, con nhà san xuài Ibi bièu rò thém nhu càu cùa khàch hàng de dàp ùng lòi hetn. * Iìe)al dòng yèm trg bàn hàng. Ngoài vice quàng cào, doanh nghiep con eò mot so lie)al dòng yèm trg de góp phàn vào vice già làng va khuyè'n Ihuang khói lugng hàng hoà bàn ra. Nò dugc thè hien qua nhùng nói dung cu thè sau : + Càch bay bàn san pham, càch chung bay hàng là mòl nghe lliuat bàn bang, muein hàng bàn chay càn phài Irinb bay, sàp xèp bang be)à sao cho hàp dàn, khéu geti su chù y va kìch Ihìch y muein mua hàng cùa khàch, càc hàng he)à sàp xè'p sae) cho nguòi mua de Ihà'y, tien Igi mua càc loai bang boa Irong qua Irình su dung. + Càc bình thùc chiéu hàng : - De thu hùt dugc nhièu khàch bang va tao ra su hà'p dàn cùa san phàm, nén Ihay dói hình Ihùc cùa nò, Ihay dói bao gòi, cài lièn nhàn hièu, cài lièii càdì su dung detn giàn va tien lgi hetn. - Kliuyèn khìch vice mua hàng chàng han giàm già be)àc eò tliuetng cho khàch bang mua nhiéu, Ihueing xuyén, bàn chiù, bàn Irà gòp trong dò khàch hàng chi tra ngay mot phàn, sei con lai direte Irà dàn tlieo han dinh. - Dira ra Irung bay nhùng tài liéu luyén truyén, huètng dàn de thu bùi su dui y cùa kliàch bang te'ti san phàìn lai dièm bàn bang. - Deli vèti nhùng mal bang mèti. Nèn dua ra nhùng bien phàp manh nhàm khàc phuc nhùng han che trong thòi gian dàu, vi khàch dura quen dùng san phàm me'ti này. Nói chung, càc hình tbùc chiéu hàng chi àp dung khi có su canh tranh gay gài giùa càc nhà san xuàì, có nhiéu san phàìn gióng nhau ve chat lugng, cè)ng dung va già cà, mùc bàn giani xuóng. Muón chiéu hàng dal kèi qua tói, khòng nén dùng le loi ma kéì hgp vói quàng càei va càc hình thùc yèm trg khàc. + Tliuc hien càc djch vu ho Irg san phàìn : Day là càc dich vu dugc cà nhà san xuàì va nguói phàn phói cung cap Ibèm cho khàch hàng mua va su dung bang hoà cùa hg vi du cung càp sàch bào, lai liéu hue'tng dàn su dung, bào quàn va sua ebùa, mò càc le'tp tap huà'n su dung bàe) quàng, làp dat san phàìn, bàe) quàn càc linh kién phu lùng Ihay Ihè che) khàch bang... Djch vu ho Irg là mot phuetng lién co hieu qua cae), gay direte uy tin san phàm cùa doanh nghiep có lgi thè trong canh Iranh va bàn dugc nhiéu mal hàng hctn. + Tham già Irièn làm bòi trg : Vice tó chùc tham già bòi cbg giù mot vi tri bèi sue quan trgng trong boat dòng thuang mai. Day là neri Irung bay san phàm cùa cóng ly lù nhièu nuète khàc nhau va là neti gap gó cùa nguòi mua va nguói bàn. Hói clig là chò Ihìch hgp cho vice chung bay hàng hoà, Ihièì làp càc mói quan he ngoai giae) va tìm hièu thj tnróng. Càn eù vào san phàìn tham già bòi cbg co thè phàn ra làm hai loai nhu bòi cbg long hgp va bòi cbg chuyén. Mòi niól le)ai bòi cbg dèu có làc dung khàc nhau. Hòi cbg long bgp thu hùt mgi tàng le'tp ngueii lièu dùng ei càc lùa luói khàc nhau, dóng thòi tó chùc ròng rài vice giae) djch va ky kèì hgp deing giùa nhà san xuàì ve'ti nhiéu kliàch bang khàc nhau. Hòi cbg cbuyèn dùng direte mei ra kliòng mang tình chàì ròng rài dói vèti mgi nguèti ma chi djnh hue'tng vào khàch bang co quan làm dè'n dén mal hàng cùa ngành ày. Trong bòi cbg cbuyèn ngành khàch bang có thè quan tàm va tini hièu cu thè ve mal chàì lugng dói vói nhùng mal bang ho quan tàm. -1- Dal cùa bang giói Ihieu san phàm, khi kinh de)anli càng pbàt Irièn Ibi cùa bang giói thiéu san phàìn càng càn Ihièì va chièin vj tri quan Irong. Cùa bang gièti Ihièu san phàìn eò ba chùc nàng cet bàn là : quàng 104 cào, yèm trg va bàn hàng. Cùa hàng gièti thiéu san phàin càn phài dàm bào mot so yéu càu sau : - Có dia dièm phù bgp veii yéu càu quàng càe). - Tó chùc quàng cào tot cV cùa bang. - Trong cùa bang nén Irình bay eà nhùng san phàìn dugc san xuàì ra lù càc mal bang cùa ceing ly, vice Irình bay va bàn hàng nèn ihcMig nhàì vói nhau. - Càc diéu kièn mua bàn phài Ihuàn tien, Ihu hùt khàch hàng, cùa hàng cung là neti làng cuòng giae) tièp. Cùa hàng gièti Ihieu san pluini boat dóng tói sé thu bùi dugc thém nhùng khàch hàng meii, giói thiéu dugc càc san phàm mói, tao nén nhùng bình ành có lgi de nàng cao uy lin cùa doanh nghiep. Trèn ca set dò day manh dugc liéu thu, tàng dugc doanh so va lgi nhuàn cùa doanh nghiep. Tom lai : Chiè'n lugc cliièu Ibi bàn hàng nhàm muc dich thoà man cung càu trèn thj tnrètng. Nguòi bàn thoà man tòt han nhu càu cùa nguòi mua kìch Ihìch dugc long ham muein mua hàng kbóng nhùng làm cho hàng hoà bàn dugc nhièu hctn, nhanh han, ma con eò làc dung làm làng thè'lue, uy lin cùa doanh nghiep Irén thj truètng. KÉT LUAN 105 Trai qua boat dóng thuc tién cùa càc doanh nghiep ó nue'tc la trong thèti gian qua - chùng la nhàn thày niòt dièu ràng : càc doanh nghiep muón tón lai, pbàt trién, dùng vùng va giành thàng lgi tre)ng canh tranh, he)at dòng kinh doanh có biéu qua Ibi su quàn ly cùa Nhà nueie có vai Irò bèi sue quan trgng. Nhà nueie phài tao ra mòl mói tnrètng kinh doanh Ihuàn lgi cho càc doanh nghiep, thay dói còng tàc kè hoach boa, xày dung he thóng phàp luàl day dù va dóng bò, có mot clinih sàch tài chinh nang dóng, thìcli ùng veii cet che thj Iruètng, tao quyèn tu dui tliuc su cho càc doanh nghiep trong boat deing san xuàt kinh doanh. Mal khàc, càc doanh nghiep phài dói me'ti phiretng tbùc be)at dóng, phài chù deing trong vice nghién cùu thj Iruètng, kliai tbàc càc ngiùin lue de xày dung che:) mình càe phuetng àn kinh doanh nàng dóng, linh he)al. Dua trén cet set dò hy vgng ràng nén kinh tè nue'tc ta trong thói gian leii sé có nhùng bircie phàl Irién hetn nùa tre)ng còng cuòc dói mói va xày dung dal nue'tc . 1- TS Nguyén Vàn Bay - Kinh té thi truóng ly luàn va thuc tién . Tàp 1, tap
2 - Trung tàm dào tao tu vàn kinh té va thòng tin kinh té - Ha nói 1992 2 - Hoàng Bình - Tìm hiéu thi truóng trong san xuàt kinh doanh - Nhà xuàt bàn thành phò Ho Chi Minh - 1993 3 - Mai Ngoc Cuòng - Ly thuyét hien dai ve kinh té thi truòng - Vién thòng tin khoa hoc xà hói - Ha nói 1992. 4 - PTS Nguyén Thi Lién Diép - Quàn tri Marketing . Tàp 1, tap 2. Truòng Dai hoc thành phó Ho Chi Minh - 1993 5 - Hoàng Kim Giao - Càc quan diém ve dói mói chinh sàch kinh té va co che quàn ly kinh té .Nhà xuàt bàn KH-XH - Ha nói 1992 6 - GSTS Nguyén Ngoc Làm - Vàn de dói mói quàn ly doanh nghiep ò Viét nam - Nhà xuàt bàn Chinh tri quóc già - Ha nói 1994 7 - PTS Dàm Vàn Nhué - Quàn ly doanh nghiep còng nghiep trong nén kinh
té thi truòng à Viét nam - Nhà xuàt bàn Chinh tri quóc già - Ha nói 1995 8 - GSTS Via Huy Tu - Doanh nghiep nhà nuóc trong co che thi truòng à Viet nam - Nhà xuàt bàn Chinh tri quóc già - Ha nói 1994 9 - Le Xuàn Trinh - Kinh té xà hòi Viét nam nàm 2000 - Tap chi ké hoach hoà nàm 1990 10 - Dang Xuàn Xuyén - Thi truòng va doanh nghiep - Nhà xuàt bàn Thóng k é - H à n ói 1992 11 - Tàp thè tàc già : Mot so vàn de ly luàn va thuc tién cùa qua trinh chuyén
sang nén kinh té thi truòng à nuóc ta . Tàp 1, tàp 2 - Trung tàm thóng tin
cóng tàc tu tuòng - Ha nói 1993. 12 - Tàp thè tàc già : Thi truòng - Tiép càn thi truòng . Tàp 1, tàp 2 -UBKH Nhà nuóc 1989. 13 -Tàp the tàc già : Quàn ly doanh nghiep vira va nhò - Vién nghién ciiu quàn ly kinh té trung uong - Ha nói 1990 14 - Nién giàm thòng ké - Tóng cuc thóng ké - Ha nói 1994 15 - Davidbeeg - Kinh té hoc . Tàp 1, tàp 2 . Nhà xuàt bàn giào due . Ha nói 1992 16 - Dr. Andrew Sgrove - De dat hiéu qua trong kinh doanh - Licosa - Ha nói 1990 17 - Philipkotler - Marketing càn bàn - Nhà xuàt bàn Thòng ké - Ha nói 1994 18 - Robest - Chién luóc tiép thi - Nhà xuàt bàn thành phó Ho Chi Minh - 199445
48
49
f
57
59
62
;
67
70
71
72
73
74
73
77
00
03
TAI LIÉU THAM KHÀO