Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

DƯƠNG HOÀNG NGỌC KHUÊ

HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2006

MôC LôC

Trang phô b×a Trang

Lêi cam ®oan................................................................................................................... i

Môc lôc...........................................................................................................................ii

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t ............................................................................................. vi

Danh môc c¸c b¶ng ...................................................................................................... vii

Danh môc c¸c h×nh vÏ .................................................................................................. vii

Danh môc c¸c phô lôc .................................................................................................viii

Më §ÇU

CH¦¥NG 1: NH÷NG VÊN §Ò CHUNG VÒ HÖ THèNG KIÓM SO¸T NéI

Bé TRONG HO¹T ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hμng

th−¬ng m¹i ............................................................................................................ 1

1.1 NH÷NG VÊN §Ò C¥ B¶N VÒ KIÓM SO¸T NéI Bé......................................... 1

1.1.1 LÞch sö ra ®êi vμ ph¸t triÓn cña c¸c lý thuyÕt kiÓm so¸t néi bé .................... 1

1.1.2 §Þnh nghÜa vÒ kiÓm so¸t néi bé theo COSO.................................................. 3

1.1.3 C¸c yÕu tè cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé theo COSO.................................. 3

1.1.3.1 M«i tr−êng kiÓm so¸t....................................................................... 4

1.1.3.2 §¸nh gi¸ rñi ro................................................................................. 6

1.1.3.3 Ho¹t ®éng kiÓm so¸t ........................................................................ 7

1.1.3.4 Th«ng tin vμ truyÒn th«ng................................................................ 9

1.1.3.5 Gi¸m s¸t ......................................................................................... 10

1.2 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ng©n hμng th−¬ng m¹i......................... 10

1.2.1 S¬ l−îc qu¸ tr×nh h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn cña Ng©n hμng th−¬ng m¹i....... 10

1.2.2 Chøc n¨ng cña ng©n hμng th−¬ng m¹i......................................................... 13

1.2.2.1 Chøc n¨ng trung gian tÝn dông....................................................... 13

1.2.2.2 Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n .................................................. 13

1.2.2.3 Chøc n¨ng t¹o ra tiÒn ng©n hμng ................................................... 13

1.2.3 C¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hμng th−¬ng m¹i ............................... 14

1.2.3.1 Huy ®éng vèn ................................................................................ 14

1.2.3.2 TÝn dông vμ ®Çu t− ......................................................................... 14

1.2.3.3 C¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c..................................................... 14

1.2.4 §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hμng th−¬ng m¹i...................... 15

1.3 KiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n

hμng th−¬ng m¹i ......................................................................................... 16

1.3.1 Môc tiªu kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng Ng©n hμng th−¬ng m¹i ........... 16

1.3.2 NhiÖm vô cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng Ng©n hμng ....... 17

1.3.2.1 Ng¨n ngõa thiÕu sãt trong hÖ thèng xö lý nghiÖp vô..................... 18

1.3.2.2 B¶o vÖ ng©n hμng tr−íc nh÷ng thÊt tho¸t tμi s¶n cã thÓ tr¸nh ....... 18

1.3.2.3 §¶m b¶o viÖc chÊp hμnh chÝnh s¸ch kinh doanh........................... 18

1.3.3 Nh÷ng ®iÓm ®Æc biÖt trong thiÕt kÕ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ng©n hμng . 18

1.3.4 HÖ thèng c¸c nguyªn t¾c vÒ gi¸m s¸t ng©n hμng cña ñy ban Basle............. 19

1.3.4.1 C¸c thμnh phÇn cña Khung kiÓm so¸t néi bé theo B¸o c¸o Basle . 19

1.3.4.2 HÖ thèng c¸c nguyªn t¾c theo Khung kiÓm so¸t néi bé ng©n hμng

cña ñy ban Basle ............................................................................ 20

1.3.5 KiÓm so¸t néi bé trong mét sè ho¹t ®éng chñ yÕu cña NHTM .................. 23

1.3.5.1 Kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông .............................................................. 23

1.3.5.2 Quy tr×nh nghiÖp vô tÝn dông......................................................... 24

1.3.5.3 KiÓm so¸t néi bé ®èi víi nghiÖp vô tÝn dông ng©n hμng vμ qu¶n

lý rñi ro ng©n hμng......................................................................... 25

KÕT LUËN CH¦¥NG 1.............................................................................................. 27

Ch−¬ng 2: THùC TR¹NG HO¹T §éNG KIÓM SO¸T NéI Bé T¹I C¸C

NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I Cæ PHÇN TR£N §ÞA BμN THμNH PHè Hå

CHÝ MINH .................................................................................................................. 28

2.1 HÖ THèNG Tæ CHøC TÝN DôNG VIÖT NAM.......................................... 28

2.1.1 C¸c lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông ..................................................................... 28

2.1.2 C¸c lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông ®−îc phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam............. 29

2.2 THùC TR¹NG HO¹T §éNG CñA NHTM Cæ PHÇN TR£N §ÞA BμN

THμNH PHè Hå CHÝ MINH THêI GIAN QUA............................................. 30

2.3 NH÷NG ¦U §IÓM Vμ TåN T¹I CñA KIÓM SO¸T NéI Bé TRONG

HO¹T §éNG CñA C¸C NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I Cæ PHÇN TR£N

§ÞA BμN THμNH PHè Hå CHÝ MINH .......................................................... 36

2.3.1 §èi t−îng, môc ®Ých, vμ ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t........................................ 36

2.3.1.1 §èi t−îng kh¶o s¸t ...................................................................... 37

2.3.1.2 Môc ®Ých kh¶o s¸t ....................................................................... 37

2.3.1.3 Ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t ................................................................. 37

2.3.2 Nh÷ng −u ®iÓm vμ tån t¹i cña kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng kinh

doanh cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè

Hå ChÝ Minh ............................................................................................. 38

2.3.2.1 M«i tr−êng kiÓm so¸t.................................................................. 38

2.3.2.2 Ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸ rñi ro ........................................................ 39

2.3.2.3 C¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t ............................................................. 42

2.3.2.4 Th«ng tin vμ truyÒn th«ng .......................................................... 45

2.3.2.5 Ho¹t ®éng gi¸m s¸t ..................................................................... 48

2.4 §¸nh gi¸ kiÓm so¸t néi bé ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh

cña Ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn ............................................... 49

KÕT LUËN CH¦¥NG 2.............................................................................................. 51

Ch−¬ng 3: MéT Sè GI¶I PH¸P HOμN THIÖN HÖ THèNG KIÓM SO¸T

NéI Bé TRONG HO¹T §éng kinh doanh cña C¸C NG¢N HμNG

TH¦¥NG M¹I Cæ PHÇN TR£N §ÞA BμN THμNH PHè Hå CHÝ MINH.... 52

3.1 Ph−¬ng h−íng hoμn thiÖn ....................................................................... 52

3.2 Mét sè gi¶i ph¸p hoμn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé

trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hμng th−¬ng

m¹i Cæ PHÇN trªn ®Þa bμn thμnh phè hå chÝ minh ...................... 53

3.2.1 Nhãm gi¶i ph¸p thø nhÊt: Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn m«i tr−êng kiÓm so¸t....... 53

3.2.1.1 VÒ phÝa ChÝnh Phñ............................................................................... 53

3.2.1.2 VÒ phÝa Ng©n hμng Nhμ n−íc ViÖt Nam ............................................ 54

3.2.1.3 VÒ phÝa c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn........................................ 58

3.2.2 Nhãm gi¶i ph¸p thø hai: NhËn d¹ng rñi ro vμ thiÕt lËp c¸c thñ tôc kiÓm

so¸t h÷u hiÖu nh»m ng¨n ngõa rñi ro vμ h¹n chÕ c¸c sai ph¹m trong ho¹t

®éng kinh doanh cña NHTM cæ phÇn ........................................................ 60

3.2.2.1 C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao tÝnh h÷u hiÖu cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé

trong viÖc ng¨n ngõa, kiÓm so¸t vμ qu¶n lý rñi ro tÝn dông ................ 60

3.2.2.2 Gi¶i ph¸p thùc hiÖn quy tr×nh kiÓm so¸t tÝn dông chÆt chÏ nh»m

phôc vô tèt cho kh¸ch hμng ................................................................ 69

3.2.2.3 C¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý cã hiÖu qu¶ viÖc xö lý cña c¸c kho¶n nî xÊu .. 71

3.2.3 Nhãm gi¶i ph¸p thø ba: Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng hÖ thèng th«ng tin

vμ truyÒn th«ng ........................................................................................... 71

3.2.3.1 C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng hÖ thèng b¸o c¸o tÝn dông vμ hiÖu

qu¶ ph©n tÝch ho¹t ®éng tÝn dông ........................................................ 71

3.2.3.2 C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng trao ®æi th«ng tin

trong ng©n hμng................................................................................... 72

3.2.4 Nhãm gi¶i ph¸p thø t−: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng gi¸m

s¸t ng©n hμng ............................................................................................... 72

3.2.4.1 §Þnh kú ®¸nh gi¸ mét sè vÊn ®Ò träng yÕu.......................................... 72

3.2.4.2 T¨ng c−êng c¬ chÕ gi¸m s¸t vμ kiÓm tra th«ng qua vai trß cña ban

gi¸m s¸t còng nh− ban kiÓm to¸n, kiÓm so¸t néi bé vμ thùc hiÖn

nghiªm tóc viÖc kiÓm to¸n ®éc lËp hμng n¨m ..................................... 73

3.2.4.3 Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ cña bé m¸y kiÓm to¸n néi

bé trong c¸c NHTM cæ phÇn............................................................... 73

3.2.4.4 Phèi hîp hiÖu qu¶ gi÷a c¸c c¬ quan kiÓm tra, gi¸m s¸t ng©n hμng

gåm thanh tra ng©n hμng, kiÓm to¸n ®éc lËp vμ kiÓm to¸n néi bé...... 75

KÕt luËn

Tμi liÖu tham kh¶o

Phô lôc

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t trong luËn v¨n

ACB : Ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn ¸ ch©u

AICPA : American Institute of Certified Public Accountants

HiÖp héi KÕ to¸n viªn c«ng chøng Hoa Kú

: Back Office – Bé phËn tÊt to¸n, kiÓm tra, h¹ch to¸n bo

: Credit Information Center – Trung t©m th«ng tin tÝn dông CIC

: Committee of Sponsoring Organizations – ñy ban tæ chøc ®ång b¶o trî coso

Cobit : Control Objectives for Information and related Technology

Electronic Brokerage System – HÖ thèng khíp lÖnh ®iÖn tö Ebs

: Financial Executive Institute – HiÖp héi qu¶n trÞ viªn tμi chÝnh fei

: Front Office – Bé phËn kinh doanh giao dÞch Fo

: Institute of Internal Auditor – HiÖp héi KiÓm to¸n viªn néi bé iia

ksnb : KiÓm so¸t néi bé

Nhnn : Ng©n hμng Nhμ n−íc

Nhtm : Ng©n hμng th−¬ng m¹i

ocb : Ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn Ph−¬ng §«ng - Oricombank

ROA : Return on asset ratio – Tû suÊt sinh lîi trªn tμi s¶n

ROE : Return on equity ratio - Tû suÊt sinh lîi trªn tμi s¶n

ROS : Return on revenue ratio – Tû suÊt sinh lîi trªn doanh thu

Sec : Securities and Exchange Commission

DANH MôC C¸C B¶NG

B¶ng 2.1: ThÞ phÇn huy ®éng vèn cña hÖ thèng NHTM .................................................31

B¶ng 2.2: ¦íc tÝnh thùc hiÖn mét sè chØ tiªu trong lÜnh vùc ng©n hμng trªn ®Þa bμn

Thμnh phè Hå ChÝ Minh trong n¨m 2006 ......................................................................35

B¶ng 2.3: Tû träng thu l·i cho vay trªn tæng thu nhËp....................................................39

Danh môc c¸c h×nh vÏ, ®å thÞ

H×nh 2.1: S¬ ®å hÖ thèng tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam .....................................................29

DANH MôC C¸C PHô LôC

(cid:131) Phô lôc 1: C¸c lo¹i rñi ro trong nghiÖp vô tÝn dông ng©n hμng

(cid:131) Phô lôc 2: Giíi thiÖu s¬ l−îc vÒ Ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn Ph−¬ng

§«ng vμ Ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn Ph−¬ng Nam

(cid:131) Phô lôc 3: D− nî tÝn dông – Huy ®éng vèn – Doanh sè cho vay

(cid:131) Phô lôc 4: B¶ng c©u hái vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé

Më §ÇU

1. TÝnh cÊp thiÕt vμ ý nghÜa cña ®Ò tμi

Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong

mäi lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Òu chøa ®ùng v(cid:31) tiÒm Èn nhiÒu rñi ro. Rñi

ro cña ho¹t ®éng kinh doanh ®· lμm cho nhiÒu doanh nghiÖp l©m vμo t×nh tr¹ng khã

kh¨n cã thÓ dÉn ®Õn bÞ ph¸ s¶n. VÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp lμ lμm sao h¹n

chÕ ®−îc rñi ro ë mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh, ®iÒu ®ã kh«ng nh÷ng lμm cho doanh

nghiÖp ®øng v÷ng ®−îc trªn th−¬ng tr−êng mμ cßn cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn. V× vËy

viÖc thiÕt lËp mét c¬ chÕ kiÓm so¸t néi bé h÷u hiÖu nh»m gi¶m thiÓu vμ kiÓm so¸t

rñi ro lμ rÊt cÇn thiÕt ë bÊt kú mét doanh nghiÖp nμo.

§èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i ho¹t ®éng trong

lÜnh vùc tiÒn tÖ –tÝn dông, kh¶ n¨ng tiÒm Èn rñi ro cμng lín cã thÓ lμm ¶nh h−ëng

®Õn ho¹t ®éng cña ng©n hμng vμ c¶ nÒn kinh tÕ. Do ®ã, nÕu nh− hÖ thèng ng©n hμng

®−îc vÝ nh− “huyÕt m¹ch” cña nÒn kinh tÕ th× c¬ chÕ kiÓm so¸t néi bé ®−îc vÝ nh−

“thÇn kinh trung −¬ng” cña mét ng©n hμng th−¬ng m¹i.

ViÖt Nam ®· chÝnh thøc lμ thμnh viªn cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi –

WTO, ®èi víi ngμnh ng©n hμng ViÖt Nam viÖc héi nhËp quèc tÕ sÏ më ra nhiÒu c¬

héi ®Ó trao ®æi, hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®Ò ra

biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro(cid:31) nh−ng th¸ch thøc ®èi víi ngμnh ng©n hμng lμ kh«ng

Ýt; HÖ thèng ng©n hμng ViÖt Nam ph¶i chÞu t¸c ®éng m¹nh cña thÞ tr−êng tμi chÝnh

thÕ giíi, nhÊt lμ tû gi¸, l·i suÊt, dù tr÷ ngo¹i tÖ,(cid:31) Bªn c¹nh ®ã, héi nhËp quèc tÕ sÏ

lμm t¨ng c¸c giao dÞch vèn vμ rñi ro hÖ thèng ng©n hμng, trong khi c¬ chÕ qu¶n lý

cña c¸c ng©n hμng nãi chung ch−a hoμn thiÖn, nhÊt lμ vÒ thanh tra, gi¸m s¸t. V× vËy,

viÖc hoμn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c

NHTM ViÖt Nam nãi chung vμ cña NHTM cæ phÇn nãi riªng lμ mét yªu cÇu bøc

thiÕt vμ quan träng ®Ó ®¶m b¶o ®−îc c¸c môc tiªu vÒ kiÓm so¸t néi bé vμ gi¸m s¸t

hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña mét ng©n hμng th−¬ng m¹i

2. §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu

§Ò tμi tËp trung nghiªn cøu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng kinh

doanh chñ yÕu cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå

ChÝ Minh, mμ ho¹t ®éng ®¸ng quan t©m lμ ho¹t ®éng tÝn dông, v× ho¹t ®éng tÝn dông

®−îc coi lμ ho¹t ®éng chñ yÕu, ho¹t ®éng t¹o ra thu nhËp víi mét tû träng rÊt cao

trong tæng thu nhËp cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bμn.

3. Môc tiªu cña ®Ò tμi

§Ò tμi ®−îc nghiªn cøu víi c¸c môc ®Ých nh− sau:

- HÖ thèng ho¸ c¸c lý luËn c¬ b¶n vÒ kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng ng©n

hμng.

- Kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong c¸c ho¹t ®éng

chñ yÕu t¹i ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ

Minh, ®Æc biÖt lμ ho¹t ®éng tÝn dông.

- Trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c −u ®iÓm vμ nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i trong hÖ thèng

kiÓm so¸t néi bé, t¸c gi¶ ®Ò xuÊt mét sè c¸c gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn hÖ

thèng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hμng th−¬ng

m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ Minh mμ chñ yÕu lμ ho¹t ®éng

tÝn dông.

4. Ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu

- Nghiªn cøu c¸c lý thuyÕt vμ c¸c th«ng lÖ quèc tÕ vÒ kiÓm so¸t néi bé

- C¸c quy ®Þnh hiÖn hμnh cña Ng©n hμng Nhμ n−íc cã liªn quan

- Nghiªn cøu thùc tr¹ng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c

NHTM cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ Minh trªn c¬ së:

(cid:121) Sö dông B¶ng c©u hái vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®Ó kh¶o s¸t thùc tr¹ng

kiÓm so¸t néi bé t¹i Ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn Ph−¬ng §«ng, Ng©n

hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn Ph−¬ng Nam

(cid:121) Nghiªn cøu tμi liÖu vÒ quy tr×nh kiÓm so¸t ho¹t ®éng tÝn dông, vμ c¸c tμi

liÖu kh¸c cã liªn quan cña mét sè Ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa

bμn.

(cid:121) Th¶o luËn víi mét sè c¸n bé, kiÓm to¸n viªn néi bé lμm viÖc trong c¸c

ho¹t ®éng chñ yÕu nh− tÝn dông, ngo¹i hèi t¹i mét sè ng©n hμng th−¬ng m¹i

cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ Minh

(cid:121) Tæng hîp vμ ph©n tÝch c¸c bμi viÕt trªn c¸c t¹p chÝ chuyªn ngμnh Ng©n

hμng, KiÓm to¸n, KÕ to¸n, t¹p chÝ Kinh tÕ ph¸t triÓn(cid:31) cña c¸c chuyªn gia

trong lÜnh vùc ng©n hμng -tiÒn tÖ, lÜnh vùc kiÓm to¸n.

5. Néi dung cña ®Ò tμi

Ngoμi phÇn më ®Çu vμ kÕt luËn, néi dung cña luËn v¨n ®−îc tr×nh bμy trong 03

ch−¬ng chÝnh nh− sau:

- CH¦¥NG 1: NH÷NG VÊN §Ò CHUNG VÒ HÖ THèNG KIÓM SO¸T

NéI Bé TRONG HO¹T ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hμng

th−¬ng m¹i

- Ch−¬ng 2: THùC TR¹NG HO¹T §éNG KIÓM SO¸T NéI Bé T¹I

C¸C NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I Cæ PHÇN TR£N §ÞA BμN THμNH

PHè Hå CHÝ MINH

- Ch−¬ng 3: MéT Sè GI¶I PH¸P HOμN THIÖN HÖ THèNG KIÓM

SO¸T NéI Bé TRONG ho¹t ®éng kinh doanh cña C¸C NG¢N

HμNG TH¦¥NG M¹I TR£N §ÞA BμN THμNH PHè Hå CHÝ MINH

---------- (cid:75)(cid:75) o0o (cid:74)(cid:74)---------

CH¦¥NG 1: NH÷NG VÊN §Ò CHUNG VÒ HÖ THèNG KIÓM SO¸T

NéI Bé TRONG HO¹T ®éng KINH DOANH cña c¸c

ng©n hμng th−¬ng m¹i

1.1. NH÷NG VÊN §Ò C¥ B¶N VÒ KIÓM SO¸T NéI Bé

1.1.1. LÞch sö ra ®êi vμ ph¸t triÓn cña c¸c lý thuyÕt kiÓm so¸t néi bé

KiÓm so¸t néi bé (KSNB) lμ c«ng cô chñ yÕu ®Ó nhμ qu¶n lý thùc hiÖn chøc

n¨ng kiÓm so¸t ®¬n vÞ. Trong h¬n mét thÕ kû qua, kh¸i niÖm KSNB ®· ph¸t triÓn tõ

chç ®−îc xem lμ mét ph−¬ng ph¸p gióp cho kiÓm to¸n viªn ®éc lËp x¸c ®Þnh ph−¬ng

ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt trong viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Õn chç ®−îc coi lμ mét bé

phËn chñ yÕu cña hÖ thèng qu¶n lý h÷u hiÖu.

Kh¸i niÖm KSNB b¾t ®Çu ®−îc sö dông vμo ®Çu thÕ kû XX trong c¸c tμi liÖu vÒ

kiÓm to¸n. N¨m 1929, KSNB ®−îc ®Ò cËp chÝnh thøc trong Federal Reserve

Bulletin1 nh− lμ mét c¬ së ®Ó phôc vô cho viÖc lÊy mÉu thö nghiÖm cña kiÓm to¸n

viªn. Theo ®ã, KSNB ®−îc ®Þnh nghÜa lμ mét c«ng cô ®Ó b¶o vÖ tiÒn vμ c¸c tμi s¶n

kh¸c ®ång thêi thóc ®Èy n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng víi mét ý nghÜa rÊt ®¬n gi¶n:

c¸c biÖn ph¸p nh»m b¶o vÖ tiÒn kh«ng bÞ nh©n viªn biÓn thñ.

Tõ thËp niªn 1940, c¸c tæ chøc kÕ to¸n c«ng vμ tæ chøc nghÒ nghiÖp kiÓm to¸n

néi bé ®· xuÊt b¶n hμng lo¹t c¸c b¸o c¸o, h−íng dÉn vμ tiªu chuÈn cã liªn quan ®Õn

viÖc t×m hiÓu KSNB trong c¸c cuéc kiÓm to¸n. C¸c Ên phÈm nμy còng ®−a ra ®Þnh

nghÜa vμ c¸c yÕu tè cña KSNB, kü thuËt ®¸nh gi¸ c¸c bé phËn cña KSNB.

§Õn gi÷a thËp niªn 1970, KSNB ®−îc quan t©m nhiÒu trong lÜnh vùc thiÕt kÕ hÖ

thèng vμ kiÓm to¸n, mμ träng t©m lμ c¸ch thøc c¶i tiÕn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vμ

tiÕp cËn KSNB trong kiÓm to¸n. §¹o luËt chèng hμnh vi hèi lé ë n−íc ngoμi 1977

®−îc ban hμnh, còng nh− c¸c b¸o c¸o cña Cohen Commission vμ FEI ®Òu ®Ò cËp

viÖc hoμn thiÖn hÖ thèng kÕ to¸n vμ hÖ thèng KSNB.

N¨m 1979, ñy ban chøng kho¸n Hoa Kú (SEC) ®· tiÕn xa h¬n Cohen

1 C«ng bè cña Côc Dù tr÷ Liªn bang Hoa Kú - tiÒn th©n cña chuÈn mùc kiÓm to¸n Hoa Kú

Commission vμ FEI trong viÖc ®−a ra ®iÒu luËt b¾t buéc c¸c nhμ qu¶n trÞ b¸o c¸o vÒ

hÖ thèng KSNB, ®iÒu nμy cho thÊy tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhμ qu¶n trÞ trong viÖc duy

tr× mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong tæ chøc. Vμ còng trong n¨m 1979, HiÖp héi

kÕ to¸n viªn c«ng chøng Hoa Kú (AICPA) thμnh lËp ñy ban t− vÊn ®Æc biÖt vÒ kiÓm

so¸t néi bé ®Ó h−íng dÉn viÖc thiÕt lËp vμ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.

N¨m 1980, AICPA ®· ban hμnh chuÈn mùc vÒ ®¸nh gi¸ KSNB cña kiÓm to¸n

viªn ®éc lËp.

N¨m 1982, AICPA ban hμnh vμ söa ®æi h−íng dÉn vÒ tr¸ch nhiÖm cña kiÓm to¸n

viªn ®éc lËp trong viÖc nghiªn cøu vμ ®¸nh gi¸ KSNB khi kiÓm to¸n b¸o c¸o tμi

chÝnh.

N¨m 1983, HiÖp héi kiÓm to¸n viªn néi bé (IIA) còng ban hμnh chuÈn mùc,

h−íng dÉn kiÓm to¸n viªn néi bé vÒ b¶n chÊt cña kiÓm so¸t vμ vai trß cña c¸c bªn

liªn quan trong viÖc thiÕt lËp, duy tr× vμ ®¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB.

N¨m 1985, Héi ®ång Quèc gia vÒ chèng gian lËn b¸o c¸o tμi chÝnh, th−êng ®−îc

gäi lμ ñy ban Treadway2, ®−îc thμnh lËp nh»m kh¶o s¸t c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn

viÖc gian lËn b¸o c¸o tμi chÝnh vμ t×m c¸ch kh¾c phôc. N¨m 1987, b¸o c¸o cña Héi

®ång cã liªn quan ®Õn nhiÒu tæ chøc nghÒ nghiÖp, ®· ®−a ra hμng lo¹t c¸c vÊn ®Ò vÒ

KSNB, nhÊn m¹nh vai trß cña m«i tr−êng kiÓm so¸t, c¸c quy t¾c vÒ ®¹o ®øc, vμ c¸c

vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn c¸c ñy ban kiÓm to¸n vμ chøc n¨ng cña kiÓm to¸n néi bé.

Vμ ñy ban tæ chøc ®ång b¶o trî COSO3 thuéc Héi ®ång quèc gia vÒ chèng gian lËn

b¸o c¸o tμi chÝnh ®· ®−îc thμnh lËp nh»m nghiªn cøu vÒ kiÓm so¸t néi bé, cô thÓ lμ:

- Thèng nhÊt ®Þnh nghÜa vÒ kiÓm so¸t néi bé ®Ó phôc vô cho nhu cÇu cña c¸c

®èi t−îng kh¸c nhau.

- C«ng bè ®Çy ®ñ mét hÖ thèng tiªu chuÈn ®Ó gióp c¸c ®¬n vÞ cã thÓ ®¸nh gi¸

2 ñy ban Treadway lμ Héi ®ång Quèc gia Hoa Kú vÒ chèng gian lËn b¸o c¸o tμi chÝnh (National Commission on Financial Reporting), ®−îc liªn kÕt tr¸ch nhiÖm bëi HiÖp héi kÕ to¸n viªn c«ng chøng Hoa Kú (AICPA), HiÖp héi kÕ to¸n Hoa Kú (AAA) American Accounting Association, HiÖp héi qu¶n trÞ viªn tμi chÝnh (FEI), HiÖp héi kiÓm to¸n viªn néi bé (IIA) vμ HiÖp héi kÕ to¸n viªn qu¶n trÞ (IMA) Institute of Management Accountant; ®−îc thμnh lËp, kh¶o s¸t c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc gian lËn b¸o c¸o tμi chÝnh vμ t×m c¸ch kh¾c phôc 3 COSO – Committee of Sponsoring Organizations – lμ mét ñy ban thuéc Héi ®ång quèc gia Hoa Kú vÒ viÖc chèng gian lËn vÒ b¸o c¸o tμi chÝnh (thuéc Treadway Commission)

hÖ thèng kiÓm so¸t cña hä vμ t×m gi¶i ph¸p ®Ó hoμn thiÖn

B¸o c¸o COSO n¨m 1992 ch−a thËt sù hoμn chØnh nh−ng ®· t¹o lËp mét c¬ së lý

thuyÕt rÊt c¬ b¶n vÒ KSNB. Trªn c¬ së B¸o c¸o COSO 1992, hμng lo¹t c¸c nghiªn

cøu ph¸t triÓn vÒ KSNB trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau ®· ra ®êi, ch¼ng h¹n nh−:

- Ph¸t triÓn theo h−íng qu¶n trÞ: n¨m 2001, COSO tiÕp tôc triÓn khai nghiªn

cøu hÖ thèng ®¸nh gi¸ rñi ro doanh nghiÖp trªn c¬ së B¸o c¸o COSO 1992.

- Ph¸t triÓn theo h−íng c«ng nghÖ th«ng tin: n¨m 1996, b¸o c¸o COBIT nhÊn

m¹nh kiÓm so¸t trong m«i tr−êng m¸y tÝnh.

- Ph¸t triÓn theo h−íng chuyªn s©u vμo nh÷ng ngμnh nghÒ cô thÓ: B¸o c¸o

Basle 1998 cña ñy ban Basle4 c¸c Ng©n hμng Trung −¬ng ®· c«ng bè khu«n khæ

KSNB trong ng©n hμng. B¸o c¸o Basle 1998 kh«ng ®−a ra nh÷ng lý luËn míi mμ lμ

sù vËn dông c¸c lý luËn c¬ b¶n cña COSO vμo c¸c ng©n hμng.

- Ph¸t triÓn theo h−íng quèc gia: COSO 1992 lμ mét b¸o c¸o cña Hoa Kú, v×

vËy nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi cã khuynh h−íng x©y dùng mét khu«n khæ lý

thuyÕt riªng vÒ KSNB, ®iÓn h×nh nh− B¸o c¸o COCO 1995 cña Canada, B¸o c¸o

Turnbull 1999 cña Anh. C¸c b¸o c¸o nμy kh«ng cã sù kh¸c biÖt lín so víi B¸o c¸o

COSO 1992.

1.1.2. §Þnh nghÜa vÒ kiÓm so¸t néi bé theo COSO

Theo b¸o c¸o COSO 1992, KSNB lμ mét qu¸ tr×nh bÞ chi phèi bëi ban gi¸m ®èc,

nhμ qu¶n lý vμ c¸c nh©n viªn cña ®¬n vÞ, ®−îc thiÕt kÕ ®Ó cung cÊp mét sù ®¶m b¶o

hîp lý nh»m ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu sau:

- Môc tiªu vÒ sù h÷u hiÖu vμ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng

- Môc tiªu vÒ sù tin cËy cña b¸o c¸o tμi chÝnh

- Môc tiªu vÒ sù tu©n thñ c¸c luËt lÖ vμ quy ®Þnh.

4 ñy ban Basle vÒ gi¸m s¸t ho¹t ®éng Ng©n hμng (The Basel Committee on Banking Supervision) lμ mét ñy ban bao gåm c¸c chuyªn gia gi¸m s¸t ho¹t ®éng ng©n hμng ®−îc thμnh lËp bëi c¸c Thèng ®èc Ng©n hμng Trung −¬ng cña nhãm G10, n¨m 1975. ñy ban nμy bao gåm ®¹i diÖn cao cÊp cña c¸c c¬ quan gi¸m s¸t nghiÖp vô ng©n hμng vμ b¶n th©n ng©n hμng Trung −¬ng cña c¸c n−íc BØ, Canada, Ph¸p, §øc, Italia, NhËt B¶n, Luxembourg, Hμ Lan, T©y Ban Nha, Thôy §iÓn, Thôy SÜ, Anh, vμ Hoa Kú nh»m nghiªn cøu c¸c ho¹t ®éng gi¸m s¸t vμ x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt trong lÜnh vùc ng©n hμng. ñy ban tæ chøc häp th−êng niªn t¹i trô së Ng©n hμng thanh to¸n quèc tÕ t¹i Washington hoÆc t¹i Thμnh phè Basel - Thôy SÜ. Ban th− ký th−êng trùc cña ñy ban nμy còng cã trô së lμm viÖc t¹i Thñ ®« Washington – Hoa Kú.

1.1.3. C¸c yÕu tè cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé

MÆc dï cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ vÒ tæ chøc hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé gi÷a c¸c

®¬n vÞ v× phô thuéc vμo nhiÒu yÕu tè nh− quy m«, tÝnh chÊt ho¹t ®éng, môc tiªu…

cña tõng n¬i nh−ng bÊt kú hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nμo còng ph¶i bao gåm nh÷ng

bé phËn c¬ b¶n. Theo quan ®iÓm phæ biÕn hiÖn nay, kiÓm so¸t néi bé bao gåm n¨m

bé phËn: M«i tr−êng kiÓm so¸t; §¸nh gi¸ rñi ro; Ho¹t ®éng kiÓm so¸t; Th«ng tin,

truyÒn th«ng; vμ Gi¸m s¸t.

1.1.3.1. M«i tr−êng kiÓm so¸t

M«i tr−êng kiÓm so¸t ph¶n ¶nh s¾c th¸i chung cña mét tæ chøc, chi phèi ý thøc

kiÓm so¸t cña mäi thμnh viªn trong tæ chøc, vμ lμ nÒn t¶ng ®èi víi c¸c bé phËn kh¸c

cña KSNB, t¹o lËp mét nÒ nÕp kû c−¬ng, ®¹o ®øc vμ c¬ cÊu cho tæ chøc. C¸c nh©n tè

chÝnh thuéc vÒ m«i tr−êng kiÓm so¸t gåm:

(cid:153) TÝnh chÝnh trùc vμ gi¸ trÞ ®¹o ®øc

Sù h÷u hiÖu cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé tr−íc tiªn phô thuéc vμo tÝnh chÝnh

trùc vμ viÖc t«n träng c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc cña nh÷ng ng−êi liªn quan ®Õn c¸c qu¸

tr×nh kiÓm so¸t. §Ó ®¸p øng yªu cÇu nμy, c¸c nhμ qu¶n lý cao cÊp ph¶i x©y dùng

nh÷ng chuÈn mùc vÒ ®¹o ®øc trong ®¬n vÞ vμ c− xö ®óng ®¾n ®Ó cã thÓ ng¨n c¶n

kh«ng cho c¸c thμnh viªn cã c¸c hμnh vi thiÕu ®¹o ®øc hoÆc ph¹m ph¸p. C¸c nhμ

qu¶n lý cÇn ph¶i lμm g−¬ng cho cÊp d−íi vÒ viÖc tu©n thñ c¸c chuÈn mùc vμ cÇn

ph¶i phæ biÕn nh÷ng quy ®Þnh ®Õn mäi thμnh viªn b»ng c¸c thÓ thøc thÝch hîp.

§Ó n©ng cao tÝnh chÝnh trùc vμ sù t«n träng c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc cßn ph¶i lo¹i trõ

hoÆc gi¶m thiÓu nh÷ng søc Ðp hoÆc ®iÒu kiÖn cã thÓ dÉn ®Õn nh©n viªn cã nh÷ng

hμnh vi thiÕu trung thùc, ch¼ng h¹n gian lËn b¸o c¸o tμi chÝnh cã thÓ xuÊt ph¸t tõ

viÖc nh©n viªn bÞ Ðp buéc ph¶i thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu phi thùc tÕ cña nhμ qu¶n lý.

Nh÷ng hμnh ®éng kh«ng ®óng còng cã thÓ ph¸t sinh khi quyÒn lîi cña nhμ qu¶n lý

l¹i g¾n chÆt víi sè liÖu b¸o c¸o vÒ thu nhËp nh− c¸c kho¶n th−ëng trªn lîi nhuËn,

nghÜa lμ khi cã ph¸t sinh m©u thuÉn quyÒn lîi…

(cid:153) §¶m b¶o n¨ng lùc

§¶m b¶o cho nh©n viªn cã ®−îc nh÷ng kü n¨ng vμ hiÓu biÕt cÇn thiÕt ®Ó thùc

hiÖn ®−îc nhiÖm vô cña m×nh, nÕu kh«ng ch¾c ch¾n hä sÏ thùc hiÖn nhiÖm vô ®−îc

giao kh«ng h÷u hiÖu vμ hiÖu qu¶. Do ®ã, nhμ qu¶n lý chØ nªn tuyÓn dông c¸c nh©n

viªn cã tr×nh ®é ®μo t¹o vμ kinh nghiÖm phï hîp víi nhiÖm vô ®−îc giao, vμ ph¶i

gi¸m s¸t vμ huÊn luyÖn hä ®Çy ®ñ vμ th−êng xuyªn.

(cid:153) Héi ®ång qu¶n trÞ vμ ñy ban kiÓm to¸n

ñy ban kiÓm to¸n lμ ñy ban gåm mét sè thμnh viªn trong vμ ngoμi Héi ®ång

qu¶n trÞ nh−ng kh«ng tham gia vμo viÖc ®iÒu hμnh ®¬n vÞ. ñy ban kiÓm to¸n cã thÓ

cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng cho viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña ®¬n vÞ, th«ng

qua viÖc gi¸m s¸t sù tu©n thñ ph¸p luËt, gi¸m s¸t viÖc lËp b¸o c¸o tμi chÝnh, gi÷ sù

®éc lËp cña kiÓm to¸n néi bé… Do cã c¸c chøc n¨ng quan träng trªn, nªn sù h÷u

hiÖu cña ñy ban KiÓm to¸n vμ Héi ®ång Qu¶n trÞ cã ¶nh h−ëng lín ®Õn m«i tr−êng

kiÓm so¸t.

C¸c nh©n tè ®−îc xem xÐt ®Ó ®¸nh gi¸ sù h÷u hiÖu cña Héi ®ång Qu¶n trÞ hoÆc

ñy ban KiÓm to¸n gåm møc ®é ®éc lËp, kinh nghiÖm vμ uy tÝn cña c¸c thμnh viªn

trong Héi ®ång Qu¶n trÞ hoÆc ñy ban KiÓm to¸n, vμ mèi quan hÖ cña hä víi bé

phËn kiÓm to¸n néi bé vμ kiÓm to¸n ®éc lËp.

(cid:153) TriÕt lý qu¶n lý vμ phong c¸ch ®iÒu hμnh cña nhμ qu¶n lý

TriÕt lý qu¶n lý thÓ hiÖn quan ®iÓm vμ nhËn thøc cña nhμ qu¶n lý; Phong c¸ch

l·nh ®¹o thÓ hiÖn qua c¸ tÝnh, t− c¸ch vμ th¸i ®é cña nhμ qu¶n lý khi ®iÒu hμnh ®¬n

vÞ.

NÕu nhμ qu¶n lý cÊp cao cho r»ng KSNB lμ quan träng th× nh÷ng thμnh viªn

kh¸c trong tæ chøc còng sÏ c¶m nhËn ®−îc ®iÒu ®ã vμ sÏ theo ®ã mμ tËn t©m x©y

dùng hÖ thèng KSNB. Tinh thÇn nμy biÓu hiÖn ra thμnh nh÷ng quy ®Þnh ®¹o ®øc øng

xö trong ®¬n vÞ, ch¼ng h¹n nh− viÖc thiÕt lËp bé phËn kiÓm to¸n néi bé trong ®¬n vÞ

thÓ hiÖn sù quan t©m cña nhμ qu¶n lý ®Õn KSNB.

Ng−îc l¹i, nÕu c¸c thμnh viªn trong tæ chøc cho r»ng KSNB kh«ng quan träng,

®iÒu nμy cã nghÜa lμ nhμ qu¶n lý ch−a quan t©m ®óng møc ®Õn KSNB. Vμ KSNB chØ

lμ h×nh thøc chø kh«ng cã ý nghÜa thùc sù, dÉn ®Õn môc tiªu, nhiÖm vô cña ®¬n vÞ

kh«ng cßn ®¹t ®−îc nh− mong muèn.

(cid:153) C¬ cÊu tæ chøc

C¬ cÊu tæ chøc thùc chÊt lμ sù ph©n chia tr¸ch nhiÖm vμ quyÒn h¹n gi÷a c¸c bé

phËn trong ®¬n vÞ. C¬ cÊu tæ chøc phï hîp sÏ lμ c¬ së cho viÖc lËp kÕ ho¹ch, ®iÒu

hμnh, kiÓm so¸t vμ gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng; gãp phÇn rÊt lín trong viÖc ®¹t ®−îc c¸c

môc tiªu cña tæ chøc.

X©y dùng c¬ cÊu tæ chøc ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc c¸c vÞ trÝ then chèt víi quyÒn h¹n,

tr¸ch nhiÖm vμ c¸c thÓ thøc b¸o c¸o cho phï hîp. C¬ cÊu tæ chøc cña mét ®¬n vÞ

th−êng ®−îc m« t¶ qua s¬ ®å tæ chøc, trong ®ã ph¶n ¶nh c¸c mèi quan hÖ vÒ quyÒn

h¹n, tr¸ch nhiÖm vμ b¸o c¸o.

(cid:153) C¸ch thøc ph©n ®Þnh quyÒn h¹n vμ tr¸ch nhiÖm

Ph©n ®Þnh quyÒn h¹n vμ tr¸ch nhiÖm ®−îc xem lμ phÇn më réng cña c¬ cÊu tæ

chøc; lμ cô thÓ ho¸ vÒ quyÒn h¹n vμ tr¸ch nhiÖm cña tõng thμnh viªn trong c¸c ho¹t

®éng cña ®¬n vÞ, gióp cho mçi thμnh viªn ph¶i hiÓu r»ng hä cã nhiÖm vô cô thÓ g× vμ

tõng ho¹t ®éng cña hä sÏ ¶nh h−ëng nh− thÕ nμo ®Õn ng−êi kh¸c trong viÖc hoμn

thμnh môc tiªu. Do ®ã, khi m« t¶ c«ng viÖc, ®¬n vÞ cÇn ph¶i thÓ chÕ ho¸ b»ng v¨n

b¶n nh÷ng nhiÖm vô vμ quyÒn h¹n cô thÓ cña tõng thμnh viªn vμ quan hÖ gi÷a hä víi

nhau.

(cid:153) ChÝnh s¸ch nh©n sù

ChÝnh s¸ch nh©n sù bao gåm sù tuyÓn dông, huÊn luyÖn, bæ nhiÖm, ®¸nh gi¸, sa

th¶i, ®Ò b¹t, khen th−ëng vμ kû luËt nh©n viªn.

ChÝnh s¸ch nh©n sù cã ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ ®Õn sù h÷u hiÖu cña m«i tr−êng kiÓm

so¸t th«ng qua t¸c ®éng ®Õn c¸c nh©n tè kh¸c trong m«i tr−êng kiÓm so¸t nh− ®¶m

b¶o vÒ n¨ng lùc, tÝnh chÝnh trùc vμ c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc(cid:31) ThÝ dô, mét chÝnh s¸ch

tuyÓn dông dμnh −u tiªn cho nh÷ng c¸ nh©n cã tr×nh ®é, kinh nghiÖm, chÝnh trùc vμ

h¹nh kiÓm tèt sÏ lμ sù ®¶m b¶o kh«ng nh÷ng vÒ n¨ng lùc mμ cßn vÒ phÈm chÊt cña

®éi ngò nh©n viªn.

Mçi c¸ nh©n trong tæ chøc ®ãng vai trß quan träng trong KSNB. V× vËy, nhμ l·nh

®¹o cÇn thiÕt lËp c¸c ch−¬ng tr×nh ®éng viªn khuyÕn khÝch b»ng c¸c h×nh thøc khen

th−ëng vμ n©ng cao møc khuyÕn khÝch cho c¸c ho¹t ®éng cô thÓ. §ång thêi, c¸c

h×nh thøc kû luËt nghiªm kh¾c cho c¸c hμnh vi vi ph¹m còng cÇn ®−îc c¸c nhμ l·nh

®¹o quan t©m.

1.1.3.2. §¸nh gi¸ rñi ro

KSNB ®−îc thiÕt lËp nh»m ®¹t ®−îc môc tiªu mμ tæ chøc ®Æt ra, tÊt c¶ c¸c ho¹t

®éng diÔn ra trong ®¬n vÞ ®Òu cã thÓ ph¸t sinh nh÷ng rñi ro vμ khã cã thÓ kiÓm so¸t

tÊt c¶. V× vËy, c¸c nhμ qu¶n lý ph¶i thËn träng khi x¸c ®Þnh vμ ph©n tÝch nh÷ng nh©n

tè ®e däa ®Õn môc tiªu cña ®¬n vÞ.

ViÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ rñi ro nh»m thu hÑp vμo nh÷ng rñi ro chñ yÕu. ViÖc

nhËn d¹ng rñi ro chñ yÕu hÕt søc quan träng, kh«ng chØ liªn quan ®Õn nh÷ng ®e däa

cña rñi ro mμ cßn liªn quan ®Õn sù ph©n chia tr¸ch nhiÖm vμ nguån lùc ®èi phã rñi

ro.

§¸nh gi¸ rñi ro bao gåm qu¸ tr×nh nhËn d¹ng vμ ph©n tÝch c¸c rñi ro mét c¸ch

thÝch hîp ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu cña tæ chøc vμ x¸c ®Þnh biÖn ph¸p xö lý phï hîp.

(cid:153) NhËn d¹ng rñi ro

Rñi ro cã thÓ t¸c ®éng ®Õn tæ chøc ë møc ®é toμn ®¬n vÞ hay chØ ¶nh h−ëng ®Õn

tõng ho¹t ®éng cô thÓ. §Ó nhËn d¹ng rñi ro, ng−êi qu¶n lý cã thÓ sö dông nhiÒu

ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau, tõ viÖc sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn dù b¸o, ph©n tÝch c¸c d÷

liÖu qu¸ khø, cho ®Õn viÖc rμ so¸t th−êng xuyªn c¸c ho¹t ®éng.

(cid:153) Ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸ rñi ro

Ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸ rñi ro lμ ®¸nh gi¸ tÇm quan träng cña rñi ro, t¸c h¹i mμ rñi

ro g©y ra vμ kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro.

Rñi ro rÊt khã ®Þnh l−îng nªn ®©y lμ mét c«ng viÖc kh¸ phøc t¹p vμ cã nhiÒu

ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau, tuy nhiªn cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ rñi ro mét c¸ch cã hÖ thèng,

x©y dùng tiªu chÝ ®¸nh gi¸ rñi ro, s¾p xÕp thø tù −u tiªn cña rñi ro, dùa vμo ®ã nhμ

qu¶n lý sÏ ph©n bæ nguån lùc ®Ó ®èi phã rñi ro.

1.1.3.3. Ho¹t ®éng kiÓm so¸t

Ho¹t ®éng kiÓm so¸t lμ nh÷ng chÝnh s¸ch vμ thñ tôc ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c chØ thÞ

cña nhμ qu¶n lý ®−îc thùc hiÖn nh»m gióp kiÓm so¸t c¸c rñi ro mμ ®¬n vÞ ®ang hay

cã thÓ gÆp ph¶i. Mét sè c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t nh»m ®¹t môc tiªu cña tæ chøc nh−

(cid:153) Ph©n chia tr¸ch nhiÖm

Ph©n chia tr¸ch nhiÖm lμ kh«ng cã phÐp mét thμnh viªn n¾m gi÷ mäi mÆt cña

nghiÖp vô tõ khi h×nh thμnh cho ®Õn khi kÕt thóc; kh«ng cho kiªm nhiÖm c¸c chøc

n¨ng phª chuÈn, thùc hiÖn, ghi chÐp nghiÖp vô vμ b¶o qu¶n tμi s¶n. Tuy nhiªn, nÕu

viÖc th«ng ®ång gi÷a c¸c nh©n viªn x¶y ra th× ®iÒu nμy sÏ lμm gi¶m hoÆc ph¸ hñy sù

h÷u hiÖu cña KSNB.

Môc ®Ých cña viÖc ph©n chia tr¸ch nhiÖm nh»m ®Ó c¸c nh©n viªn kiÓm so¸t lÉn

nhau; nÕu cã sai sãt x¶y ra sÏ ®−îc ph¸t hiÖn nhanh chãng; ®ång thêi gi¶m c¬ héi

cho bÊt kú thμnh viªn nμo trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô cã thÓ g©y ra vμ giÊu

diÕm nh÷ng sai ph¹m cña m×nh.

(cid:153) KiÓm so¸t qu¸ tr×nh xö lý th«ng tin vμ c¸c nghiÖp vô

KiÓm so¸t qu¸ tr×nh xö lý th«ng tin vμ c¸c nghiÖp vô lμ kiÓm tra tÝnh x¸c thùc,

®Çy ®ñ vμ viÖc phª chuÈn cña nghiÖp vô nh»m cã ®−îc th«ng tin ®¸ng tin cËy.

Khi kiÓm so¸t qu¸ tr×nh xö lý th«ng tin, cÇn b¶o ®¶m r»ng ph¶i kiÓm so¸t chÆt

chÏ hÖ thèng chøng tõ, sæ s¸ch; viÖc phª chuÈn c¸c lo¹i nghiÖp vô ph¶i ®óng ®¾n.

(cid:153) KiÓm so¸t vËt chÊt

KiÓm so¸t vËt chÊt ®−îc thùc hiÖn cho c¸c lo¹i sæ s¸ch vμ tμi s¶n, kÓ c¶ nh÷ng Ên

chØ ®· ®−îc ®¸nh sè tr−íc nh−ng ch−a sö dông; còng nh− cÇn h¹n chÕ sù tiÕp cËn víi

c¸c ch−¬ng tr×nh tin häc vμ nh÷ng hå s¬ d÷ liÖu.

Ch¼ng h¹n, tμi s¶n cã thÓ ®−îc kiÓm so¸t b»ng c¸ch sö dông tñ s¾t, khãa, t−êng

rμo, lùc l−îng b¶o vÖ… vμ chØ nh÷ng ng−êi ®−îc ñy quyÒn míi ®−îc phÐp tiÕp cËn

tμi s¶n cña ®¬n vÞ.

§Þnh kú, cÇn ph¶i so s¸nh, ®èi chiÕu gi÷a sæ s¸ch kÕ to¸n vμ tμi s¶n hiÖn cã. NÕu

cã bÊt kú chªnh lÖch nμo còng cÇn ph¶i ®iÒu tra vμ xem xÐt nguyªn nh©n, nhê ®ã sÏ

ph¸t hiÖn ®−îc nh÷ng yÕu kÐm vÒ c¸c thñ tôc b¶o vÖ tμi s¶n vμ sæ s¸ch cã liªn quan.

(cid:153) KiÓm tra

KiÓm tra ®−îc tiÕn hμnh bëi c¸c c¸ nh©n hoÆc bé phËn kh¸c ®éc lËp víi c¸c c¸

nh©n hoÆc bé phËn ®ang thùc hiÖn nghiÖp vô. Nhu cÇu ph¶i kiÓm tra ®éc lËp xuÊt

ph¸t tõ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé th−êng cã khuynh h−íng gi¶m sót tÝnh h÷u hiÖu

trõ khi cã mét c¬ chÕ th−êng xuyªn kiÓm tra so¸t xÐt l¹i. Ch¼ng h¹n, nh©n viªn cã

thÓ quªn hoÆc v« ý kh«ng tu©n thñ c¸c thñ tôc, hoÆc bÊt cÈn trong c«ng viÖc vμ cÇn

cã ng−êi quan s¸t ®Ó ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña hä.

VÊn ®Ò cÇn l−u ý trong kiÓm tra lμ ng−êi kiÓm tra ph¶i ®éc lËp víi ®èi t−îng

®−îc kiÓm tra. Sù h÷u hiÖu cña ho¹t ®éng nμy sÏ mÊt ®i nÕu ng−êi thùc hiÖn thÈm

tra l¹i lμ nh©n viªn cÊp d−íi cña ng−êi ®· thùc hiÖn nghiÖp vô, hoÆc kh«ng ®éc lËp

v× bÊt kú lý do g×.

(cid:153) Ph©n tÝch so¸t xÐt viÖc thùc hiÖn

Xem xÐt l¹i nh÷ng viÖc ®· ®−îc thùc hiÖn b»ng c¸ch so s¸nh sè thùc tÕ víi sè

liÖu kÕ ho¹ch, dù to¸n, kú tr−íc, vμ c¸c d÷ liÖu kh¸c cã liªn quan nh− nh÷ng th«ng

tin kh«ng cã tÝnh chÊt tμi chÝnh; ®ång thêi cßn xem xÐt trong mèi liªn hÖ víi tæng

thÓ ®Ó ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn.

So¸t xÐt l¹i qu¸ tr×nh thùc hiÖn gióp cho nhμ qu¶n lý biÕt ®−îc mét c¸ch tæng

qu¸t lμ mäi thμnh viªn cã theo ®uæi môc tiªu cña ®¬n vÞ mét c¸ch h÷u hiÖu vμ hiÖu

qu¶ hay kh«ng? Nhê th−êng xuyªn nghiªn cøu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò bÊt th−êng x¶y ra

trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, nhμ qu¶n lý cã thÓ thay ®æi kÞp thêi chiÕn l−îc hoÆc kÕ

ho¹ch, hoÆc cã nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch hîp.

1.1.3.4. Th«ng tin vμ truyÒn th«ng

Th«ng tin vμ truyÒn th«ng chÝnh lμ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu cho viÖc thiÕt lËp,

duy tr× vμ n©ng cao n¨ng lùc kiÓm so¸t trong ®¬n vÞ th«ng qua viÖc h×nh thμnh c¸c

b¸o c¸o ®Ó cung cÊp th«ng tin vÒ ho¹t ®éng, tμi chÝnh vμ sù tu©n thñ, bao gåm c¶

bªn trong vμ bªn ngoμi ®¬n vÞ.

(cid:153) Th«ng tin

§iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®¶m b¶o th«ng tin thÝch hîp vμ ®¸ng tin cËy lμ th«ng tin ph¶i

®−îc ghi chÐp kÞp thêi, ph©n lo¹i ®óng ®¾n c¸c nghiÖp vô vμ sù kiÖn, ®−îc chuyÓn ®i

d−íi nh÷ng biÓu mÉu vμ lé tr×nh b¶o ®¶m nh©n viªn thùc hiÖn chøc n¨ng trong

KSNB. Do ®ã, hÖ thèng KSNB ®ßi hái tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô ph¶i lËp c¸c chøng tõ

®Çy ®ñ.

Yªu cÇu chÊt l−îng cña th«ng tin lμ thÝch hîp, kÞp thêi, cËp nhËt, chÝnh x¸c vμ

truy cËp thuËn tiÖn. Th«ng tin ®−îc cung cÊp th«ng qua hÖ thèng th«ng tin. HÖ

thèng th«ng tin thÝch hîp ph¶i t¹o ra c¸c b¸o c¸o vÒ ho¹t ®éng, tμi chÝnh, nh÷ng vÊn

®Ò tu©n thñ hç trî cho viÖc ®iÒu hμnh vμ kiÓm so¸t nh÷ng ho¹t ®éng.

(cid:153) TruyÒn th«ng

TruyÒn th«ng lμ mét phÇn cña hÖ thèng th«ng tin nh−ng ®−îc nªu ra ®Ó nhÊn

m¹nh vai trß cña viÖc truyÒn ®¹t th«ng tin. TruyÒn th«ng h÷u hiÖu lμ viÖc cung cÊp

th«ng tin tõ cÊp trªn xuèng cÊp d−íi hoÆc tõ cÊp d−íi lªn cÊp trªn hoÆc ngang hμng

gi÷a c¸c bé phËn, th«ng tin xuyªn suèt toμn bé tæ chøc.

Mäi thμnh viªn cña tæ chøc ph¶i hiÓu râ c«ng viÖc cña m×nh, tiÕp nhËn ®Çy ®ñ vμ

chÝnh x¸c c¸c chØ thÞ tõ cÊp trªn, hiÓu râ mèi quan hÖ víi c¸c thμnh viªn kh¸c vμ sö

dông ®−îc nh÷ng ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng trong ®¬n vÞ. §iÒu nμy ®−îc thùc hiÖn

nhê viÖc tæ chøc c¸c kªnh th«ng tin h÷u hiÖu trong néi bé.

Ngoμi ra, còng cÇn cã sù truyÒn th«ng hiÖu qu¶ tõ bªn ngoμi tæ chøc; ch¼ng h¹n,

th«ng tin tõ Nhμ n−íc, cæ ®«ng, kh¸ch hμng còng cÇn ®−îc tiÕp nhËn vμ ghi nhËn

mét c¸ch trung thùc vμ ®Çy ®ñ, nhê ®ã ®¬n vÞ míi cã thÓ cã nh÷ng ph¶n øng kÞp

thêi.

1.1.3.5. Gi¸m s¸t

Gi¸m s¸t lμ qu¸ tr×nh mμ ng−êi qu¶n lý ®¸nh gi¸ chÊt l−îng ho¹t ®éng cña hÖ

thèng kiÓm so¸t, ®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn, ®Þnh kú, hoÆc kÕt hîp c¶ hai.

(cid:153) Gi¸m s¸t th−êng xuyªn

Gi¸m s¸t th−êng xuyªn KSNB thiÕt lËp cho nh÷ng ho¹t ®éng th«ng th−êng vμ lÆp

l¹i cña tæ chøc; bao gåm c¶ nh÷ng ho¹t ®éng gi¸m s¸t, qu¶n lý th−êng xuyªn c«ng

viÖc hμng ngμy cña c¸c nh©n viªn trong tæ chøc.

Ho¹t ®éng gi¸m s¸t th−êng xuyªn nh¾m vμo tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña kiÓm so¸t néi

bé, cung cÊp c¸c th«ng tin ph¶n håi vÒ tÝnh hiÖu lùc cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.

(cid:153) Gi¸m s¸t ®Þnh kú

Ph¹m vi vμ tÇn sè gi¸m s¸t ®Þnh kú phô thuéc vμo møc ®é rñi ro ®−îc kiÓm so¸t

vμ tÝnh hiÖu lùc cña c¸c thñ tôc gi¸m s¸t th−êng xuyªn. Gi¸m s¸t ®Þnh kú ®¸nh gi¸

sù h÷u hiÖu cña hÖ thèng KSNB.

Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ng©n hμng th−¬ng m¹i 1.2.

1.2.1. S¬ l−îc qu¸ tr×nh h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn Ng©n hμng th−¬ng

m¹i

Trong lÞch sö, ngμnh ng©n hμng xuÊt hiÖn sím ë Ch©u ¢u, ®Æc biÖt vμo kho¶ng

thÕ kû XIV ®Õn thÕ kû XVIII khi nh÷ng yÕu tè kinh tÕ t− b¶n chñ nghÜa ph¸t sinh vμ

ph¸t triÓn t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn mäi lÜnh vùc kinh doanh.

Ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hμng s¬ khai chñ yÕu lμ b¶o qu¶n, gi÷ hé tiÒn vμ ®æi tiÒn

h−ëng hoa hång. Víi sù ph¸t triÓn cña nghiÖp vô nhËn tiÒn gëi vμ b¶o qu¶n vμng b¹c

còng víi viÖc sö dông réng r·i c¸c ph−¬ng tiÖn thanh to¸n thay thÕ cho tiÒn ®· t¹o

nªn l−îng dù tr÷ tiÒn tÖ ngμy cμng lín, h×nh thμnh nguån vèn, thóc ®Èy c¸c ng©n

hμng s¬ khai më réng thªm ho¹t ®éng ®Ó sinh lêi b»ng c¸ch cho vay, lμm c¸c dÞch

vô thanh to¸n, vμ nhËn chuyÓn tiÒn… ®ã lμ sù kiÖn quan träng nhÊt lμm chuyÓn biÕn

nh÷ng tæ chøc kinh doanh mang tÝnh dÞch vô tiÒn tÖ ®¬n thuÇn thμnh nh÷ng tæ chøc

ng©n hμng thùc thô.

§Ó ®¸p øng nhu cÇu ngμy cμng lín vèn tiÒn tÖ trong ho¹t ®éng cho vay, c¸c ng©n

hμng kh«ng chØ t¹o tÝn dông trong ph¹m vi c¸c kho¶n tiÒn kh¸ch hμng gëi, mμ cßn

më réng quan hÖ tÝn dông ng©n hμng b»ng viÖc ®i vay ®Ó cho vay.

Thêi kú ®Çu, c¸c ng©n hμng ®Òu cã quyÒn t¹o ra nh÷ng tê giÊy b¹c cã hiÖu lùc

ph¸p lý nh− nhau trong l−u th«ng. T×nh tr¹ng ®−îc ph¸t hμnh tiÒn ng©n hμng bÞ l¹m

dông. Trong nÒn kinh tÕ cña mçi n−íc lóc bÊy giê cã nhiÒu ng©n hμng, mçi ng©n

hμng ph¸t hμnh giÊy b¹c cña m×nh, lμm cho trong n−íc cã nhiÒu giÊy b¹c kh¸c nhau,

g©y c¶n trë viÖc giao l−u vμ ph¸t triÓn kinh tÕ. C¸c Nhμ n−íc b¾t ®Çu can thiÖp vμo

ho¹t ®éng ng©n hμng ®Ó h¹n chÕ viÖc ph¸t hμnh, giíi h¹n quyÒn ph¸t hμnh tiÒn vÒ

cho mét sè ng©n hμng vμ cuèi cïng lμ mét ng©n hμng duy nhÊt vμo cuèi thÕ kû

XVII, nh÷ng ng©n hμng cßn l¹i chØ cßn mét quyÒn ®ã lμ vay vμ cho vay tiÒn tÖ.

Nh− vËy, sau khi ChÝnh phñ giíi h¹n quyÒn ph¸t hμnh tiÒn vÒ mét ng©n hμng vμo

cuèi thÕ kû XVIII, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ng©n hμng b¾t ®Çu ph¸t sinh, ®ã lμ viÖc chØ

cã mét ng©n hμng duy nhÊt ®−îc ph¸t hμnh tiÒn, trong khi nh÷ng ng©n hμng cßn l¹i

th× kh«ng. Tõ ®ã, hÖ thèng ng©n hμng ®−îc ph©n chia thμnh hai lo¹i: (1) Ng©n hμng

®éc quyÒn ph¸t hμnh tiÒn, gäi lμ Ng©n hμng trung −¬ng, hoμn toμn biÖt lËp víi c«ng

chóng, mäi ho¹t ®éng ®Òu th«ng qua nh÷ng ®Þnh chÕ trung gian vμ ChÝnh phñ ®Ó lan

ra c«ng chóng; vμ (2) Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμm nhiÖm vô nh÷ng “trung gian tμi

chÝnh” gi÷a nh÷ng ng−êi cho vay vμ nh÷ng ng−êi vay tiÒn trong nÒn kinh tÕ.

ë ViÖt Nam, lÞch sö ph¸t triÓn cña hÖ thèng ng©n hμng ViÖt Nam g¾n liÒn víi

lÞch sö ph¸t triÓn cña tõng thêi kú c¸ch m¹ng vμ c«ng cuéc x©y dùng §Êt n−íc. C¨n

cø vμo nh÷ng biÕn ®æi quan träng vÒ t×nh h×nh vμ nhiÖm vô c¸ch m¹ng còng nh− vÒ

chøc n¨ng, nhiÖm vô, vμ tæ chøc cña Ng©n hμng Nhμ n−íc ViÖt Nam, qu¸ tr×nh ph¸t

triÓn cña hÖ thèng Ng©n hμng ViÖt Nam cã thÓ ®−îc chia lμm bèn thêi kú nh− sau:

(1) Thêi kú n¨m 1951 - 1954: Trong thêi kú nμy, Ng©n hμng quèc gia ViÖt Nam

®−îc thμnh lËp vμ ho¹t ®éng t−¬ng ®èi ®éc lËp trong hÖ thèng tμi chÝnh, thùc hÞªn

träng tr¸ch do §¶ng vμ Nhμ n−íc lμ: Ph¸t hμnh giÊy b¹c ng©n hμng, thu håi giÊy b¹c

tμi chÝnh; Thùc hiÖn qu¶n lý Kho b¹c Nhμ n−íc gãp phÇn t¨ng thu, tiÕt kiÖm chi,

thèng nhÊt qu¶n lý thu chi ng©n s¸ch; Ph¸t triÓn tÝn dông ng©n hμng phôc vô s¶n

xuÊt, l−u th«ng hμng ho¸, t¨ng c−êng lùc l−îng kinh tÕ quèc doanh vμ ®Êu tranh tiÒn

tÖ víi ®Þch.

(2) Thêi kú 1955 - 1975: Ng©n hμng Quèc gia ®· thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n

- Cñng cè thÞ tr−êng tiÒn tÖ, gi÷ cho tiÒn tÖ æn ®Þnh, gãp phÇn b×nh æn vËt gi¸, t¹o

®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng cuéc kh«i phôc kinh tÕ.

- Ph¸t triÓn c«ng t¸c tÝn dông nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt l−¬ng thùc, ®Èy m¹nh

kh«i phôc vμ ph¸t triÓn n«ng, c«ng, th−¬ng nghiÖp, gãp phÇn thùc hiÖn hai nhiÖm vô

chiÕn l−îc: x©y dùng nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa MiÒn B¾c vμ gi¶i phãng MiÒn

Nam.

(3) Thêi kú 1975 - 1985: Lμ giai ®o¹n 10 n¨m kh«i phôc kinh tÕ sau chiÕn tranh

gi¶i phãng vμ thèng nhÊt n−íc nhμ, lμ thêi kú x©y dùng hÖ thèng ng©n hμng míi cña

chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng; tiÕn hμnh thiÕt lËp hÖ thèng ng©n hμng thèng nhÊt trong c¶

n−íc vμ thanh lý hÖ thèng ng©n hμng cña chÕ ®é cò ë miÒn Nam. Theo ®ã, Ng©n

hμng Quèc gia ViÖt Nam cña chÝnh quyÒn ViÖt Nam céng hoμ (ë miÒn Nam) ®·

®−îc quèc h÷u ho¸ vμ s¸p nhËp vμo hÖ thèng Ng©n hμng Nhμ n−íc ViÖt Nam, cïng

thùc hiÖn nhiÖm vô thèng nhÊt tiÒn tÖ trong c¶ n−íc, ph¸t hμnh c¸c lo¹i tiÒn míi cña

n−íc CHXHCN ViÖt Nam, thu håi c¸c lo¹i tiÒn cò ë c¶ hai miÒn Nam - B¾c vμo

n¨m 1978. §Õn cuèi nh÷ng n¨m 80, hÖ thèng Ng©n hμng Nhμ n−íc vÒ c¬ b¶n vÉn

ho¹t ®éng nh− lμ mét c«ng cô ng©n s¸ch, ch−a thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh

tiÒn tÖ theo nguyªn t¾c thÞ tr−êng. Sù thay ®æi vÒ chÊt trong ho¹t ®éng cña hÖ thèng

ng©n hμng - chuyÓn dÇn sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr−êng chØ ®−îc b¾t ®Çu khëi

x−íng tõ cuèi nh÷ng n¨m 80, vμ kÐo dμi cho tíi ngμy nay.

(4) Thêi kú 1986 ®Õn nay: Thùc hiÖn t¸ch dÇn chøc n¨ng qu¶n lý Nhμ n−íc ra khái

chøc n¨ng kinh doanh tiÒn tÖ, tÝn dông, chuyÓn ho¹t ®éng ng©n hμng sang h¹ch to¸n,

kinh doanh x· héi chñ nghÜa. C¬ chÕ míi vÒ ho¹t ®éng ng©n hμng ®· ®−îc h×nh

thμnh vμ hoμn thiÖn dÇn - Th¸ng 5/1990, hai ph¸p lÖnh Ng©n hμng ra ®êi (Ph¸p lÖnh

Ng©n hμng Nhμ n−íc ViÖt Nam vμ Ph¸p lÖnh Ng©n hμng, hîp t¸c x· tÝn dông vμ

c«ng ty tμi chÝnh ) ®· chÝnh thøc chuyÓn c¬ chÕ ho¹t ®éng cña hÖ thèng Ng©n hμng

ViÖt Nam tõ 1 cÊp sang 2 cÊp - Trong ®ã lÇn ®Çu tiªn ®èi t−îng nhiÖm vô vμ môc

tiªu ho¹t ®éng cña mçi cÊp ®−îc luËt ph¸p ph©n biÖt r¹ch rßi:

- Ng©n hμng Nhμ n−íc thùc thi nhiÖm vô Qu¶n lý nhμ n−íc vÒ ho¹t ®éng kinh

doanh tiÒn tÖ, tÝn dông, thanh to¸n, ngo¹i hèi vμ ng©n hμng; Thùc thi nhiÖm vô cña

mét Ng©n hμng Trung −¬ng - lμ ng©n hμng duy nhÊt ®−îc ph¸t hμnh tiÒn; Lμ ng©n

hμng cña c¸c ng©n hμng vμ lμ Ng©n hμng cña Nhμ n−íc; NHTW lμ c¬ quan tæ chøc

viÖc ®iÒu hμnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, lÊy nhiÖm vô gi÷ æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn lμm

môc tiªu chñ yÕu vμ chi phèi c¨n b¶n c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu hμnh cô thÓ ®èi víi hÖ

thèng c¸c ng©n hμng cÊp 2.

- CÊp Ng©n hμng kinh doanh thuéc lÜnh vùc l−u th«ng tiÒn tÖ, tÝn dông, thanh

to¸n, ngo¹i hèi vμ dÞch vô ng©n hμng trong toμn nÒn kinh tÕ quèc d©n do c¸c §Þnh

chÕ tμi chÝnh Ng©n hμng vμ phi ng©n hμng thùc hiÖn5.

1.2.2. Chøc n¨ng cña ng©n hμng th−¬ng m¹i

1.2.2.1. Chøc n¨ng trung gian tÝn dông

Ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc kinh doanh tiÒn tÖ nªn chøc n¨ng trung gian tμi chÝnh lμ

chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt cña ng©n hμng.

Víi chøc n¨ng nμy, NHTM lμm cÇu nèi gi÷a ng−êi cã vèn vμ ng−êi cÇn vèn;

th«ng qua viÖc huy ®éng c¸c kho¶n vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhμn rçi trong nÒn kinh tÕ

h×nh thμnh nªn quü cho vay, ®¸p øng mäi nhu cÇu vÒ vèn ng¾n h¹n, trung h¹n, dμi

5 Xem phÇn Phô lôc – C¸c ®Þnh chÕ tμi chÝnh t¹i ViÖt Nam hiÖn nay

h¹n cho c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n vμ ngay c¶ víi ng©n s¸ch nhμ n−íc.

Víi chøc n¨ng nμy, NHTM ®ãng vai trß võa lμ ng−êi ®i vay võa lμ ng−êi cho

vay.

1.2.2.2. Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n

NHTM thùc hiÖn thanh to¸n theo yªu cÇu cña kh¸ch hμng nh− trÝch tiÒn tõ tμi

kho¶n tiÒn gëi cña hä ®Ó thanh to¸n tiÒn hμng hãa, dÞch vô hoÆc nhËp vμo tμi kho¶n

tiÒn gëi cña kh¸ch hμng c¸c kho¶n thu nhËp theo lÖnh cña chñ tμi kho¶n. Víi chøc

n¨ng nμy, NHTM kh«ng chØ lμ ng−êi thñ quü, b¶o qu¶n tiÒn cho kh¸ch hμng mμ cßn

thùc hiÖn thanh to¸n chuyÓn kho¶n, bï trõ gi÷a c¸c kh¸ch hμng theo sù ñy nhiÖm

cña hä. Qua ®ã, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña tiÒn ghi sæ (bót tÖ) cïng víi c¸c

ph−¬ng tiÖn thanh to¸n nh− sÐc, giÊy nhê thu, th− tÝn dông,…

Thùc hiÖn chøc n¨ng nμy NHTM ®· trùc tiÕp tiÕt kiÖm mét kho¶n chi phÝ l−u

th«ng cho x· héi nh− chi phÝ in Ên phÈm, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn tiÒn,…

1.2.2.3. Chøc n¨ng t¹o ra tiÒn ng©n hμng

Qu¸ tr×nh t¹o tiÒn cña NHTM ®−îc thùc hiÖn th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông vμ

thanh to¸n trong hÖ thèng ng©n hμng, trong mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi hÖ thèng Ng©n

hμng Trung −¬ng. §ã lμ kh¶ n¨ng biÕn møc tiÒn gëi ban ®Çu t¹i mét ng©n hμng ®Çu

tiªn nhËn tiÒn gëi thμnh mét kho¶n tiÒn lín h¬n gÊp nhiÒu lÇn khi thùc hiÖn c¸c

nghiÖp vô tÝn dông thanh to¸n qua nhiÒu ng©n hμng.

Víi chøc n¨ng nμy hÖ thèng ng©n hμng th−¬ng m¹i ®· lμm t¨ng tæng ph−¬ng tiÖn

thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ, ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n, chi tr¶ x· héi.

1.2.3. C¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hμng th−¬ng m¹i

Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ doanh nghiÖp kinh doanh tiÒn tÖ. Thùc hiÖn c¸c ho¹t

®éng kinh doanh ë c¸c lÜnh vùc chñ yÕu nh− ho¹t ®éng huy ®éng vèn, ho¹t ®éng tÝn

dông, ®Çu t− vμ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c cung cÊp c¸c dÞch vô tμi chÝnh ®a

d¹ng cho kh¸ch hμng.

1.2.3.1. Huy ®éng vèn

Huy ®éng vèn lμ mét trong nh÷ng nghiÖp vô chñ yÕu cña NHTM nh»m gi¶i

quyÕt nguån vèn ®Ó ng©n hμng ho¹t ®éng. §Ó huy ®éng vèn, NHTM cã thÓ thu hót

tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c nhau nh− nhËn tiÒn gëi, ph¸t

hμnh c¸c c«ng cô nî, hoÆc cã thÓ vay m−în lÉn nhau trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ liªn ng©n

hμng, vay Ng©n hμng Trung −¬ng.

1.2.3.2. TÝn dông vμ ®Çu t−

§©y lμ ho¹t ®éng kinh doanh mang l¹i phÇn lín thu nhËp, t¹o ra lîi nhuËn cho

ng©n hμng. Ho¹t ®éng nμy ®· thÓ hiÖn vai trß trung gian cña NHTM; tõ nguån vèn

tiÒn tÖ tËp trung qua ho¹t ®éng huy ®éng vèn, NHTM cho vay vμ ®Çu t− ®Ó ®¸p øng

nhu cÇu vèn cña nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng nμy bao gåm cho vay ng¾n h¹n, trung h¹n,

dμi h¹n, vμ ho¹t ®éng ®Çu t−, gãp vèn liªn doanh liªn kÕt.

1.2.3.3. C¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c

Bao gåm:

- DÞch vô thanh to¸n: trong n−íc vμ quèc tÕ

- DÞch vô trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n nh− m«i giíi, b¶o l·nh, ph¸t hμnh chøng

kho¸n…

- Ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i hèi

- DÞch vô ñy th¸c vμ lμm ®¹i lý

- DÞch vô b¶o l·nh…

1.2.4. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hμng th−¬ng m¹i

Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ doanh nghiÖp kinh doanh ®ång vèn; lμ lo¹i h×nh kinh

doanh ®Æc thï. ChÊt liÖu kinh doanh chñ yÕu cña lo¹i h×nh nμy lμ quyÒn sö dông c¸c

kho¶n tiÒn tÖ. NHTM cã nh÷ng ®Æc ®iÓm trong ho¹t ®éng kinh doanh sau:

Ng©n hμng võa lμ ng−êi “cung cÊp” ®ång vèn, ®ång thêi còng lμ ng−êi “tiªu thô”

®ång vèn cña kh¸ch hμng. TÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng “mua, b¸n” nμy th−êng th«ng

qua mét sè c«ng cô vμ nghiÖp vô ng©n hμng. Ng©n hμng kinh doanh tiÒn tÖ chñ yÕu

kh«ng ph¶i b»ng vèn tù cã, mμ chñ yÕu b»ng vèn cña nh÷ng ng−êi gëi tiÒn qua vai

trß trung gian tμi chÝnh, lμm m«i giíi cho c¸c nhμ ®Çu t− vμ nh÷ng ng−êi cã tÝch lòy.

Thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian cña m×nh, NHTM n»m trong tay mét bé phËn lín

nhÊt cña c¶i x· héi d−íi d¹ng gi¸ trÞ, nh−ng kh«ng cã quyÒn së h÷u chóng, mμ chØ

cã quyÒn sö dông víi nh÷ng ®iÒu kiÖn rμng buéc, ®ßi hái NHTM ph¶i chÞu tr¸ch

nhiÖm vËt chÊt ®èi víi nh÷ng ng−êi chñ së h÷u thùc cña c¸c tμi s¶n nμy vμ sö dông

tμi s¶n vèn ®óng víi ®iÒu kiÖn rμng buéc sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt.

Lμ mét doanh nghiÖp ®Æc thï, hμng ho¸ mμ c¸c NHTM kinh doanh lμ tiÒn vμ c¸c

giÊy tê cã gi¸ - mét lo¹i hμng ®Æc biÖt bao gåm tiÒn tÖ, vμng b¹c, kim khÝ quý, ®¸

quý, chøng kho¸n…

Ho¹t ®éng cña NHTM g¾n bã mËt thiÕt víi hÖ thèng l−u th«ng tiÒn tÖ vμ ho¹t

®éng thanh to¸n cña mçi quèc gia. §iÒu nμy xuÊt ph¸t tõ viÖc ng©n hμng thùc hiÖn

ba chøc n¨ng c¬ b¶n lμ trung gian tÝn dông, trung gian thanh to¸n, vμ t¹o tiÒn. C¸c

ng©n hμng ®· thùc sù huy ®éng ®−îc søc m¹nh tæng hîp cña toμn bé nÒn kinh tÕ vμo

qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng ho¸, thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn

trong nÒn kinh tÕ, lμ mét trong c¸c chñ thÓ tham gia vμo qu¸ tr×nh cung øng tiÒn,

NHTM t¹o ra mét khèi l−îng ph−¬ng tiÖn thanh to¸n rÊt lín trong nÒn kinh tÕ.

Ho¹t ®éng cña NHTM hÕt søc ®a d¹ng, phong phó víi ph¹m vi réng lín. §iÒu

nμy thÓ hiÖn ë nguån vèn cña ng©n hμng rÊt lín, cã nhiÒu chi nh¸nh, sè l−îng kh¸ch

hμng lín, nghiÖp vô ®a d¹ng… nªn ho¹t ®éng cña ng©n hμng liªn quan trùc tiÕp ®Õn

toμn x· héi tõ c¸c doanh nghiÖp ®Õn c¸c tæ chøc x· héi, c¸c tÇng líp d©n c−. TÝnh x·

héi hãa cña ho¹t ®éng ng©n hμng ngμy cμng cao.

1.3. KiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng KINH DOANH cña

ng©n hμng th−¬ng m¹i

1.3.1. Môc tiªu kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng Ng©n hμng th−¬ng

m¹i

KSNB lμ qu¸ tr×nh ®−îc thùc hiÖn bëi Héi ®ång qu¶n trÞ, Ban Gi¸m ®èc vμ toμn

thÓ c¸c nh©n viªn trong tæ chøc. §©y kh«ng ®¬n thuÇn lμ mét thñ tôc hay mét chÝnh

s¸ch ®−îc thùc thi t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh mμ lμ mét qu¸ tr×nh cã tÝnh liªn tôc ë

mäi cÊp cña Ng©n hμng.

Héi ®ång qu¶n trÞ vμ Ban Gi¸m ®èc cã tr¸ch nhiÖm t¹o ra m«i tr−êng thuËn lîi

nh»m lμm cho KSNB ho¹t ®éng h÷u hiÖu vμ gi¸m s¸t th−êng xuyªn ho¹t ®éng nμy;

bÊt cø nh©n viªn nμo cña Ng©n hμng ®Òu ph¶i tham gia vμo qu¸ tr×nh nμy. §iÒu nμy

nh»m thùc hiÖn ba môc tiªu d−íi ®©y:

- Sù h÷u hiÖu vμ hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng

- Sù tin cËy, ®Çy ®ñ, vμ kÞp thêi cña th«ng tin tμi chÝnh vμ qu¶n trÞ

- Sù tu©n thñ luËt ph¸p vμ c¸c quy ®Þnh cã liªn quan

Víi môc tiªu thø nhÊt, nhμ qu¶n lý ng©n hμng mong muèn lμ chÝnh s¸ch mμ hä

®−a ra ph¶i ®−îc ®¶m b¶o vÒ tÝnh hiÖu lùc vμ hiÖu qu¶ nghÜa lμ ®¶m b¶o viÖc sö

dông c¸c nguån lùc cña ng©n hμng, kÓ c¶ nguån nh©n lùc mét c¸ch tèi −u; ®¶m b¶o

sù trung thùc vμ ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin ho¹t ®éng cña ng©n hμng viÖc b¶o vÖ

tμi s¶n vμ th«ng tin cña ng©n hμng; ®¶m b¶o viÖc b¶o qu¶n tμi s¶n; thùc hiÖn thμnh

c«ng c¸c chÝnh s¸ch, hoμn thμnh c¸c môc tiªu ho¹t ®éng cña ng©n hμng.

Môc tiªu thø hai, c¸c nhμ qu¶n lý ng©n hμng mong muèn lμ c¸c b¸o c¸o tμi

chÝnh ph¶i ®−îc lËp vμ tr×nh bμy theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §©y lμ mét vÊn

®Ò thuéc tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhμ qu¶n lý. NÕu th«ng tin tμi chÝnh kh«ng trung thùc,

nhμ qu¶n lý cã thÓ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc nhμ n−íc hoÆc c¸c bªn thø ba vÒ c¸c

tæn thÊt g©y ra cho hä.

Môc tiªu thø ba, c¸c nhμ qu¶n lý ng©n hμng mong muèn lμ mäi ho¹t ®éng cña

ng©n hμng ph¶i ®−îc ®¶m b¶o tu©n thñ theo luËt ph¸p vμ c¸c quy ®Þnh hiÖn hμnh.

TÝnh tu©n thñ mμ c¸c nhμ qu¶n lý ®ßi hái ë ®©y bao gåm hai vÊn ®Ò lín lμ tu©n thñ

luËt ph¸p, quy ®Þnh cña nhμ n−íc còng nh− lμ chÊp hμnh c¸c chÝnh s¸ch thñ tôc cña

®¬n vÞ.

§Ó thùc hiÖn ba môc tiªu qu¶n trÞ trªn, vÒ c¬ b¶n c¸c nhμ qu¶n lý cÇn ph¶i thiÕt

lËp, thùc hiÖn th−êng xuyªn kiÓm tra vμ ®¸nh gi¸ c¸c chÝnh s¸ch, tiªu chuÈn vμ thñ

tôc nμy cã thùc hiÖn ®−îc nh÷ng môc tiªu mong muèn hay kh«ng. Nh− vËy qu¸

tr×nh thùc hiÖn kiÓm so¸t néi bé ®−îc thùc hiÖn qua c¸c chÝnh s¸ch, tiªu chuÈn, vμ

thñ tôc ®−îc c¸c nhμ qu¶n lý thiÕt lËp t¹i ®¬n vÞ.

ViÖc thiÕt kÕ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé võa nªu kh«ng chØ phô thuéc vμo nhμ

qu¶n lý, mμ cßn chÞu ¶nh h−ëng rÊt lín bëi Héi ®ång qu¶n trÞ vμ c¸c nh©n viªn kh¸c

trong ®¬n vÞ. Héi ®ång qu¶n trÞ cã thÓ t¸c ®éng ®Õn c¸c chÝnh s¸ch vμ quan ®iÓm

kiÓm so¸t cu¶ nhμ qu¶n lý. C¸c nh©n viªn trong ®¬n vÞ chÝnh lμ ng−êi thùc hiÖn c¸c

thñ tôc kiÓm so¸t hμng ngμy.

KiÓm so¸t néi bé ®−îc nhμ qu¶n lý thiÕt lËp ®Ó ®iÒu hμnh mäi nh©n viªn, mäi

lo¹i ho¹t ®éng, vμ kiÓm so¸t néi bé kh«ng chØ giíi h¹n trong chøc n¨ng tμi chÝnh vμ

kÕ to¸n mμ ph¶i kiÓm so¸t mäi chøc n¨ng kh¸c nh− vÒ hμnh chÝnh, qu¶n lý s¶n

xuÊt… nh− vËy kiÓm so¸t néi bé kh«ng thÓ lμ hÖ thèng kü thuËt ®¬n thuÇn, còng

nh− kh«ng thÓ cho r»ng kiÓm so¸t néi bé chØ thuéc vÒ c¸c nhμ qu¶n lý. KiÓm so¸t

néi bé ph¶i lμ mét hÖ thèng nh»m huy ®éng mäi thμnh viªn trong ®¬n vÞ cïng tham

gia kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng, v× chÝnh hä lμ nh©n tè quyÕt ®Þnh mäi thμnh qu¶ chung.

T¹i nh÷ng ®¬n vÞ cã quy m« lín, nhiÒu chi nh¸nh nh− ng©n hμng th× kiÓm so¸t

néi bé cμng cã ý nghÜa quan träng, v× khi quy m« cμng më réng th× quyÒn h¹n vμ

tr¸ch nhiÖm cμng ph¶i ph©n chia cho nhiÒu cÊp vμ nhiÒu bé phËn, nªn mèi quan hÖ

gi÷a c¸c bé phËn chøc n¨ng vμ c¸c nh©n viªn sÏ cμng trë nªn phøc t¹p, qu¸ tr×nh

truyÒn ®¹t vμ thu thËp th«ng tin ph¶n håi cμng trë nªn khã kh¨n, tμi s¶n l¹i sÏ cμng

ph©n t¸n ë nhiÒu ®Þa ®iÓm.

1.3.2. NhiÖm vô cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng Ng©n

hμng

Víi nh÷ng môc tiªu thiÕt kÕ trªn, hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ng©n hμng cã

c¸c nhiÖm vô sau:

- Ng¨n ngõa thiÕu sãt trong hÖ thèng xö lý nghiÖp vô

- B¶o vÖ ng©n hμng tr−íc nh÷ng thÊt tho¸t tμi s¶n cã thÓ tr¸nh

- §¶m b¶o viÖc chÊp hμnh chÝnh s¸ch kinh doanh

1.3.2.1. Ng¨n ngõa thiÕu sãt trong hÖ thèng xö lý nghiÖp vô

C¸c thñ tôc kiÓm so¸t ph¶i ®−îc thiÕt kÕ sao cho cã thÓ h−íng c¸c nghiÖp vô

kinh tÕ x¶y ra ®óng nguyªn t¾c quy ®Þnh, nh»m ng¨n chÆn kÞp thêi c¸c sai sãt, nhÇm

lÉn v« t×nh hay cè ý cã thÓ g©y thÊt tho¸t tiÒn b¹c hoÆc tμi s¶n cña ng©n hμng, g©y ra

thiÖt h¹i trong kinh doanh. Ch¼ng h¹n nh− ®Ó ng¨n chÆn thÊt tho¸t tiÒn b¹c, ng©n

hμng quy ®Þnh mäi kho¶n thu chi tr−íc khi thñ quü thùc hiÖn ®Òu ph¶i qua xÐt duyÖt

cña kÕ to¸n, kiÓm so¸t viªn, kÕ to¸n tr−ëng,…

1.3.2.2. B¶o vÖ ng©n hμng tr−íc nh÷ng thÊt tho¸t tμi s¶n cã thÓ tr¸nh

Ng©n hμng ph¶i gi÷ g×n mét l−îng tiÒn mÆt lín ®ñ lo¹i bao gåm tiÒn mÆt vμ c¸c

ph−¬ng tiÖn chuyÓn nh−îng, chóng ®ßi hái ph¶i ®−îc b¶o qu¶n vÒ mÆt vËt chÊt c¶

trong kh©u l−u tr÷ còng nh− khi chuyÓn tiÒn. V× lý do nμy ng©n hμng cÇn ph¶i thiÕt

lËp c¸c quy tr×nh ho¹t ®éng, x¸c ®Þnh râ giíi h¹n tù do c¸ nh©n vμ lËp ra mét hÖ

thèng kiÓm so¸t néi bé chÆt chÏ ®èi víi tμi s¶n.

Ngoμi ®Æc tr−ng trªn, hÇu hÕt c¸c tμi s¶n cña ng©n hμng ®Òu kh«ng thÓ kiÓm ®Õm

®−îc. Nh÷ng tμi s¶n nμy phÇn lín bao gåm mét gi¸ trÞ lín c¸c kho¶n ph¶i thu (ph¶i

thu tiÒn vay, ph¶i thu tiÒn l·i, kho¶n dù phßng nî khã ®ßi), c¸c tμi s¶n ngo¹i b¶ng

(cam kÕt b¶o l·nh, cam kÕt cho vay,…) ®ßi hái ng©n hμng cμng ph¶i ®Æc biÖt chó

träng ®Õn viÖc thiÕt lËp mét quy tr×nh chÆt chÏ ®¶m b¶o kiÓm so¸t ®−îc ®Çy ®ñ c¸c

tμi s¶n Nî vμ tμi s¶n Cã cña ng©n hμng.

1.3.2.3. §¶m b¶o viÖc chÊp hμnh chÝnh s¸ch kinh doanh

C¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé cÇn ®−îc thiÕt lËp bao gåm nh÷ng thñ tôc ®Ó ®¶m b¶o

chÝnh s¸ch kinh doanh cña ng©n hμng ®−îc tÊt c¶ c¸c nh©n viªn ng©n hμng chÊp

hμnh. Ch¼ng h¹n, cÇn ph¶i thiÕt kÕ c¸c biÖn ph¸p kiÓm tra ®Ó ®¶m b¶o c¸c c¸n bé tÝn

dông sÏ thùc hiÖn c¸c kho¶n cho vay ®óng theo quy ®Þnh cña ng©n hμng; c¸c kÕ to¸n

giao dÞch thùc hiÖn ®óng c¸c quy tr×nh ng©n hμng ®· quy ®Þnh vÒ më tμi kho¶n,

chuyÓn tiÒn,…

1.3.3. Nh÷ng ®iÓm ®Æc biÖt trong thiÕt kÕ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña

ng©n hμng

§Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hμng tiÒm Èn nhiÒu rñi ro v× vËy

khi thiÕt kÕ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cÇn l−u ý nh÷ng vÊn ®Ò sau:

- C¸c ng©n hμng th−êng cã sè l−îng lín c¸c nghiÖp vô vμ giao dÞch trùc tiÕp b»ng

tiÒn mÆt, chøng tõ cã gi¸… §iÒu nμy dÉn ®Õn rñi ro cao vÒ thÊt tho¸t tμi s¶n vμ gian

lËn c¶ trong c«ng viÖc b¶o qu¶n tμi s¶n vμ thùc hiÖn giao dÞch. Do ®ã, c¸c ng©n hμng

th−êng thiÕt lËp nh÷ng quy tr×nh ho¹t ®éng vμ kÕ to¸n thèng nhÊt, h¹n chÕ quyÒn

h¹n c¸ nh©n vμ duy tr× hÖ thèng KSNB h÷u hiÖu.

- C¸c ng©n hμng th−êng cã sè l−îng lín c¸c nghiÖp vô vμ giao dÞch c¶ vÒ sè l−îng

vμ gi¸ trÞ. §iÒu nμy ®ßi hái c¸c ng©n hμng ph¶i thiÕt lËp hÖ thèng kÕ to¸n vμ kiÓm

so¸t néi bé phøc t¹p cïng víi viÖc sö dông réng r·i hÖ thèng m¸y vi tÝnh.

- C¸c ng©n hμng th−êng cã m¹ng l−íi ho¹t ®éng réng lín nhiÒu chi nh¸nh vμ

phßng ban nªn ®ßi hái ph¶i ph©n cÊp tr¸ch nhiÖm vμ quyÒn h¹n lín trong c¸c chøc

n¨ng kÕ to¸n vμ gi¸m s¸t.

- C¸c ng©n hμng th−êng thùc hiÖn nhiÒu cam kÕt vμ b¶o l·nh lín. §©y lμ nh÷ng

nghiÖp vô cÇn ®−îc b¸o c¸o trong “C¸c chØ tiªu ngoμi b¶ng C©n ®èi kÕ to¸n” c¸c

nghiÖp vô nμy khã ®−îc ph¸t hiÖn nÕu chóng kh«ng ®−îc ghi chÐp ®Çy ®ñ trong hÖ

thèng sæ s¸ch vμ kÕ to¸n cña ng©n hμng.

- C¸c ng©n hμng th−êng ph¶i tu©n thñ chÆt chÏ c¸c quy ®Þnh cña c¸c c¬ quan qu¶n

lý nhμ n−íc h÷u quan vμ ho¹t ®éng trong m«i tr−êng ph¸p lý ®−îc quy ®Þnh chÆt

chÏ. Tuy nhiªn, nh÷ng quy ®Þnh nμy còng th−êng xuyªn ®−îc thay ®æi vμ ®iÒu

chØnh.

1.3.4. HÖ thèng c¸c nguyªn t¾c vÒ gi¸m s¸t ng©n hμng cña ñy ban Basle

1.3.4.1. C¸c thμnh phÇn cña Khung kiÓm so¸t néi bé theo B¸o c¸o Basle

Kh¸i niÖm KSNB ban ®Çu chØ nh»m gãp phÇn chèng gian lËn, sai sãt vμ mÊt m¸t

tμi s¶n; giê ®−îc më réng bao gåm c¶ kiÓm so¸t nh÷ng rñi ro trong ho¹t ®éng kinh

doanh vμ qu¶n lý cña ng©n hμng. KSNB gãp phÇn trong viÖc ®¹t ®−îc môc tiªu ®Ò ra

vμ ®¶m b¶o sù tån t¹i vÒ mÆt tμi chÝnh cña mét ng©n hμng. Theo b¸o c¸o cña ñy ban

Basel 1998, hÖ thèng KSNB trong ho¹t ®éng ng©n hμng bao gåm n¨m thμnh phÇn

t−¬ng hç. C¸c thμnh phÇn ®ã bao gåm:

(1) M«i tr−êng kiÓm so¸t vμ gi¸m s¸t cña Ban l·nh ®¹o

(2) X¸c ®Þnh vμ ®¸nh gi¸ rñi ro

(3) C¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t vμ sù ph©n c«ng, ph©n nhiÖm

(4) Th«ng tin vμ truyÒn th«ng; vμ

(5) Gi¸m s¸t ho¹t ®éng vμ söa ch÷a nh÷ng sai sãt.

1.3.4.2. HÖ thèng c¸c nguyªn t¾c theo Khung kiÓm so¸t néi bé ng©n hμng

cña ñy ban Basle

ñy ban Basle vÒ gi¸m s¸t ng©n hμng ®· ®Ò ra 13 nguyªn t¾c c¬ b¶n cÇn thiÕt ®Ó

thiÕt kÕ vμ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ng©n hμng. Néi dung cña c¸c nguyªn

t¾c nh− sau6:

M«i tr−êng kiÓm so¸t vμ gi¸m s¸t cña Ban l·nh ®¹o

(1) Nguyªn t¾c 1:

Héi ®ång qu¶n trÞ cã tr¸ch nhiÖm xÐt duyÖt vμ kiÓm tra ®Þnh kú toμn bé chiÕn

l−îc kinh doanh vμ nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng cña ng©n hμng; NhËn biÕt nh÷ng 6 PhÇn nμy ®−îc dÞch tõ tμi liÖu “Framework for Internal Control in Banking Organisation – Basle Committee 1998”

rñi ro träng yÕu trong ho¹t ®éng ng©n hμng, x©y dùng nh÷ng møc rñi ro cã thÓ chÊp

nhËn ®−îc ®èi víi c¸c rñi ro nμy vμ ®¶m b¶o r»ng Ban ®iÒu hμnh ®· thùc hiÖn c¸c

c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Ó x¸c ®Þnh, ®o l−êng, theo dâi, vμ kiÓm so¸t rñi ro nμy; Phª

chuÈn c¬ cÊu tæ chøc; vμ ®¶m b¶o r»ng Ban ®iÒu hμnh gi¸m s¸t sù h÷u hiÖu cña hÖ

thèng kiÓm so¸t néi bé. Héi ®ång qu¶n trÞ chÞu tr¸ch nhiÖm sau cïng vÒ viÖc thiÕt

lËp vμ duy tr× mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®Çy ®ñ vμ h÷u hiÖu.

(2) Nguyªn t¾c 2:

Ban ®iÒu hμnh chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nh÷ng chiÕn l−îc vμ chÝnh s¸ch mμ

Héi ®ång qu¶n trÞ ban hμnh; N©ng cao viÖc x¸c ®Þnh, ®o l−êng, theo dâi vμ kiÓm

so¸t nh÷ng rñi ro ph¸t sinh trong ho¹t ®éng cña ng©n hμng; Duy tr× mét c¬ cÊu tæ

chøc trong ®ã cã sù ph©n c«ng râ rμng vÒ tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n, vμ c¸c mèi quan

hÖ b¸o c¸o gi÷a c¸c phßng ban; §¶m b¶o r»ng ®· thùc hiÖn nhiÖm vô mét c¸ch hiÖu

qu¶; ThiÕt lËp c¸c chÝnh s¸ch kiÓm so¸t néi bé thÝch hîp; vμ Gi¸m s¸t sù ®Çy ®ñ vμ

h÷u hiÖu cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.

(3) Nguyªn t¾c 3

Héi ®ång qu¶n trÞ vμ Ban ®iÒu hμnh chÞu tr¸ch nhiÖm n©ng cao tiªu chuÈn ®¹o

®øc, tÝnh chÝnh trùc, thiÕt lËp v¨n ho¸ tæ chøc trong ®ã nhÊn m¹nh vμ lμm cho tÊt c¶

nh©n viªn thÊy râ tÇm quan träng cña kiÓm so¸t néi bé. TÊt c¶ nh©n viªn trong ng©n

hμng cÇn hiÓu râ vai trß cña m×nh trong qu¸ tr×nh kiÓm so¸t néi bé vμ thùc sù tham

gia vμo qu¸ tr×nh ®ã.

X¸c ®Þnh vμ ®¸nh gi¸ rñi ro

(4) Nguyªn t¾c 4

Mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé h÷u hiÖu ®ßi hái ph¶i nhËn biÕt ®¸nh gi¸ liªn tôc

nh÷ng rñi ro träng yÕu cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc hoμn thμnh kÕ ho¹ch cña ng©n

hμng. ViÖc ®¸nh gi¸ ph¶i bao gåm tÊt c¶ nh÷ng rñi ro trong ho¹t ®éng cña ng©n

hμng (rñi ro tÝn dông, rñi ro chÝnh s¸ch quèc gia, rñi ro thÞ tr−êng, rñi ro l·i suÊt, rñi

ro thanh kho¶n, rñi ro ho¹t ®éng, rñi ro ph¸p lý, rñi ro danh tiÕng). KiÓm so¸t néi bé

cÇn nhËn biÕt nh÷ng rñi ro ch−a ®−îc kiÓm so¸t tr−íc ®©y còng nh− nh÷ng rñi ro

míi võa ph¸t sinh.

C¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t vμ sù ph©n c«ng, ph©n nhiÖm

(5) Nguyªn t¾c 5

Ho¹t ®éng kiÓm so¸t lμ mét phÇn thiÕt yÕu trong ho¹t ®éng th−êng nhËt cña mét

ng©n hμng. §Ó mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ph¸t huy hiÖu qu¶ cÇn ph¶i thiÕt lËp

mét c¬ cÊu kiÓm so¸t thÝch hîp, trong ®ã sù kiÓm so¸t ®−îc x¸c ®Þnh ë mçi møc ®é

ho¹t ®éng. NghÜa lμ kiÓm tra ë cÊp cao nhÊt; kiÓm tra ho¹t ®éng ®èi víi c¸c bé phËn,

phßng ban kh¸c nhau; kiÓm tra vËt chÊt; kiÓm tra sù tu©n thñ nh÷ng qui ®Þnh ban

hμnh vμ theo dâi nh÷ng tr−êng hîp kh«ng tu©n thñ; c¬ chÕ phª duyÖt vμ ñy quyÒn;

còng nh− c¬ chÕ rμ so¸t vμ ®èi chiÕu.

(6) Nguyªn t¾c 6

Mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã sù ph©n c«ng hîp lý vμ c¸c

c«ng viÖc cña nh©n viªn kh«ng m©u thuÉn nhau. CÇn x¸c ®Þnh râ nh÷ng lÜnh vùc mμ

t¹i ®ã cã thÓ x¶y ra xung ®ét quyÒn lîi, gi¶m thiÓu tèi ®a, vμ tïy thuéc vμo sù gi¸m

s¸t ®éc lËp, thËn träng.

Th«ng tin vμ truyÒn th«ng

(7) Nguyªn t¾c 7

Mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ vμ tæng hîp c¸c

th«ng tin vÒ sù tu©n thñ vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng, t×nh h×nh tμi chÝnh, còng nh− c¸c

th«ng tin thÞ tr−êng bªn ngoμi ¶nh h−ëng ®Õn viÖc ®−a ra quyÕt ®Þnh. Th«ng tin ph¶i

®¸ng tin cËy, kÞp thêi, cã thÓ sö dông ®−îc vμ ®−îc tr×nh bμy theo biÓu mÉu thèng

nhÊt.

(8) Nguyªn t¾c 8

Mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng th«ng tin ®¸ng

tin cËy, cã thÓ ®¸p øng tÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng chñ yÕu cña ng©n hμng. HÖ thèng nμy

ph¶i l−u tr÷, sö dông d÷ liÖu d−íi h×nh thøc ®iÖn tö, an toμn, ®−îc theo dâi ®éc lËp

vμ ®−îc kiÓm tra ®ét xuÊt, ®Çy ®ñ.

(9) Nguyªn t¾c 9

Mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã kªnh truyÒn th«ng hiÖu qu¶

®Ó ®¶m b¶o r»ng tÊt c¶ c¸n bé - nh©n viªn ®Òu hiÓu ®Çy ®ñ vμ tu©n thñ triÖt ®Ó c¸c

chÝnh s¸ch vμ thñ tôc cã liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm vμ nhiÖm vô cña hä vμ ®¶m b¶o

r»ng c¸c th«ng tin cÇn thiÕt kh¸c còng ®· ®−îc phæ biÕn ®Õn c¸c nh©n viªn cã liªn

quan.

Gi¸m s¸t ho¹t ®éng vμ söa ch÷a nh÷ng sai sãt

(10) Nguyªn t¾c 10

Tæng thÓ cña mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hiÖu qu¶ ®ßi hái ph¶i ®−îc gi¸m s¸t

th−êng xuyªn. ViÖc theo dâi nh÷ng rñi ro träng yÕu ph¶i lμ c«ng viÖc hμng ngμy cña

ng©n hμng, còng nh− lμ viÖc ®¸nh gi¸ ®Þnh kú cña bé phËn kinh doanh vμ kiÓm to¸n

néi bé.

(11) Nguyªn t¾c 11

HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cÇn ph¶i cã bé phËn kiÓm to¸n néi bé toμn diÖn, hiÖu

qu¶ vμ ®−îc thùc hiÖn bëi nh÷ng ng−êi cã n¨ng lùc, ®−îc ®μo t¹o thÝch hîp, vμ lμm

viÖc ®éc lËp. NhiÖm vô kiÓm to¸n néi bé, mét phÇn lμ gi¸m s¸t hÖ thèng kiÓm so¸t

néi bé, ph¶i b¸o c¸o trùc tiÕp cho Héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc Ban kiÓm so¸t vμ Ban ®iÒu

hμnh

(12) Nguyªn t¾c 12

Nh÷ng sai sãt cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®−îc ph¸t hiÖn bëi bé phËn kinh

doanh, bé phËn kiÓm to¸n néi bé, hoÆc c¸c nh©n viªn kh¸c th× ph¶i ®−îc b¸o c¸o kÞp

thêi cho cÊp qu¶n lý thÝch hîp vμ ghi nhËn ngay lËp tøc. Nh÷ng sai sãt träng yÕu cña

kiÓm so¸t néi bé ph¶i ®−îc b¸o c¸o trùc tiÕp cho Héi ®ång qu¶n trÞ vμ Ban ®iÒu

hμnh.

§¸nh gi¸ cña c¬ quan thanh tra ng©n hμng vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé

(13) Nguyªn t¾c 13

C¬ quan thanh tra cÇn yªu cÇu tÊt c¶ c¸c ng©n hμng ph¶i thiÕt lËp mét hÖ thèng

kiÓm so¸t néi bé h÷u hiÖu, phï hîp víi lo¹i h×nh, sù phøc t¹p, rñi ro vèn cã trong

ho¹t ®éng ng©n hμng, thÝch nghi ®−îc víi sù thay ®æi méi tr−êng vμ ®iÒu kiÖn cña

ng©n hμng. Trong tr−êng hîp, c¬ quan thanh tra x¸c ®Þnh hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé

cña ng©n hμng kh«ng hiÖu qu¶ (ch¼ng h¹n kh«ng ®¸p øng ®−îc tÊt c¶ c¸c nguyªn

t¾c nªu ra trong b¸o c¸o nμy) th× c¬ quan thanh tra ng©n hμng sÏ ®−a ra c¸ch xö lý

thÝch hîp.

1.3.5. KiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng kinh doanh chñ yÕu cña

NHTM

Víi ®Æc thï kinh doanh ®Æc biÖt, ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hμng lu«n tiÒm

Èn nhiÒu rñi ro nh−: rñi ro thÞ tr−êng, rñi ro tÝn dông, rñi ro ho¹t ®éng, rñi ro l·i suÊt,

rñi ro ngo¹i hèi, rñi ro danh tiÕng, rñi ro chiÕn l−îc7. Nh−ng lo¹i rñi ro ®−îc quan

t©m hμng ®Çu lμ rñi ro tÝn dông; do ho¹t ®éng tÝn dông lμ ho¹t ®éng chñ yÕu t¹o ra

doanh thu cho c¸c NHTM hiÖn nay.

1.3.5.1. Kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông

(cid:153) Rñi ro tÝn dông ph¸t sinh khi mét hoÆc c¸c bªn tham gia hîp ®ång tÝn dông

kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cho c¸c bªn cßn l¹i. §èi víi NHTM rñi ro tÝn dông

ph¸t sinh trong tr−êng hîp ng©n hμng kh«ng thu ®−îc ®Çy ®ñ c¶ gèc vμ l·i cña c¸c

kho¶n cho vay, hoÆc lμ viÖc thanh to¸n nî gèc vμ l·i vay kh«ng ®óng kú h¹n ®· tho¶

thuËn gi÷a ng©n hμng vμ kh¸ch hμng vay.

(cid:153) C¸c nguyªn nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông

ViÖc ph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông cã ý nghÜa quan träng

trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t ®èi víi nghiÖp vô tÝn dông, h¹n chÕ rñi

ro tÝn dông.

C¸c nguyªn nh©n th−êng dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông:

- Kh¸ch hμng vay l©m vμo t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ tμi chÝnh nªn kh«ng cã ®ñ

kh¶ n¨ng thanh to¸n nî cho ng©n hμng.

- Kh¸ch hμng vay kh«ng cã phÈm chÊt tèt, gian lËn.

- Do thiÕu th«ng tin vÒ kh¸ch hμng nªn ng©n hμng ®· cho nh÷ng kh¸ch hμng

kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ vay vèn, v× vËy viÖc thu nî gÆp khã kh¨n, ®Õn h¹n kh¸ch

hμng kh«ng tr¶ ®−îc nî cho ng©n hμng.

- C¸n bé ng©n hμng bÊt cËp vÒ tr×nh ®é hoÆc vi ph¹m ®¹o ®øc trong kinh

doanh, dÉn ®Õn cho vay khèng, cho vay kh«ng ®óng môc ®Ých, thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu

t− vμ ph−¬ng ¸n kinh doanh kh«ng chÝnh x¸c.

- Gi¸ trÞ tμi s¶n ®¶m b¶o tiÒn vay kh«ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu thu nî cña ng©n

7 Xem phÇn Phô lôc vÒ c¸c lo¹i rñi ro trong ho¹t ®éng cña Ng©n hμng th−¬ng m¹i

hμng.

- Ng©n hμng qu¸ chó träng vμo lîi tøc, ®Æt kú väng vÒ lîi tøc cao h¬n kho¶n

cho vay lμnh m¹nh.

1.3.5.2. Quy tr×nh nghiÖp vô tÝn dông

Bao gåm 04 giai ®o¹n:

(1) Quy tr×nh xÐt duyÖt cho vay

- NhËn vμ kiÓm tra hå s¬ vay vèn cña kh¸ch hμng

- ThÈm ®Þnh cho vay

- QuyÕt ®Þnh cho vay

(2) Quy tr×nh gi¶i ng©n

- H−íng dÉn, nhËn hå s¬ gi¶i ng©n

- XÐt duyÖt gi¶i ng©n

- Thùc hiÖn gi¶i ng©n

(3) Quy tr×nh kiÓm tra sö dông vèn

- X©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm tra sö dông vèn vay

- Thùc hiÖn kiÓm tra sö dông vèn vay

- LËp biªn b¶n vμ/hoÆc b¸o c¸o kÕt qu¶ kiÓm tra sö dông vèn vay

(4) vμ Quy tr×nh thu håi nî vay

- §«n ®èc thu håi nî gèc vμ nî l·i khi ®Õn h¹n

- Thùc hiÖn thu nî

- ChuyÓn nî qu¸ h¹n

- Xö lý tμi s¶n b¶o ®¶m ®Ó thu nî.

1.3.5.3. KiÓm so¸t néi bé ®èi víi nghiÖp vô tÝn dông ng©n hμng vμ qu¶n lý

rñi ro tÝn dông

Ho¹t ®éng tÝn dông lμ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña mét ng©n hμng vμ tiÒm Èn rñi ro cao.

§Ó ®èi phã rñi ro tÝn dông c¸c ng©n hμng lËp ra hÖ thèng kiÓm so¸t phøc hîp bao

trïm nhiÒu c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn mét kho¶n cÊp tÝn dông nh»m ®¶m

b¶o hîp lý r»ng:

(cid:57) Chu tr×nh xÐt duyÖt tÝn dông, gi¸m s¸t tÝn dông ®−îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ, kÞp

thêi, cã hiÖu qu¶, ng¨n ngõa kÞp thêi nh÷ng thiÕu sãt trong hÖ thèng xö lý.

(cid:57) C¸c d÷ liÖu cÇn thiÕt ®−îc thu thËp, chuyÓn giao vμ xö lý mét c¸ch ®Çy ®ñ

chÝnh x¸c, kÞp thêi gióp cho viÖc ra quyÕt ®Þnh tÝn dông cã chÊt l−îng cao.

(cid:57) Rñi ro trong tÝn dông ®−îc qu¶n lý chÆt chÏ nh»m ng¨n ngõa thÊt tho¸t tμi

s¶n vμ cã dù phßng rñi ro hîp lý.

(cid:57) Tμi liÖu, hå s¬, c¸c tμi s¶n cã liªn quan ®Õn nghiÖp vô ®−îc ®¶m b¶o an toμn.

Trªn c¬ së tæng kÕt kinh nghiÖm cña c¸c NHTM c¸c n−íc ph¸t triÓn ®· tr¶i qua

nh÷ng rñi ro vμ ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông, ñy ban Basle ®· ®−a ra 17

nguyªn t¾c ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ng©n hμng gåm8:

- Nguyªn t¾c 1: X©y dùng vμ th−êng xuyªn ®¸nh gi¸ chiÕn l−îc qu¶n lý rñi ro

tÝn dông

- Nguyªn t¾c 2: X©y dùng chÝnh s¸ch vμ qu¶n lý rñi ro ë tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm

vμ ho¹t ®éng

- Nguyªn t¾c 3: X¸c ®Þnh vμ qu¶n lý rñi ro ë tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm tÝn dông

- Nguyªn t¾c 4: X©y dùng mét hÖ thèng tiªu chuÈn cÊp tÝn dông râ rμng

- Nguyªn t¾c 5: X©y dùng c¸c h¹n møc chung vμ cho c¸c cÊp

- Nguyªn t¾c 6: Thñ tôc phª duyÖt tÝn dông râ rμng

- Nguyªn t¾c 7: ViÖc më réng tÝn dông ph¶i n»m trong tÇm kiÓm so¸t

- Nguyªn t¾c 8: Ph¶i cã c¬ chÕ qu¶n lý th−êng xuyªn danh môc rñi ro

- Nguyªn t¾c 9: Cã hÖ thèng qu¶n lý c¸c kho¶n tÝn dông cô thÓ

- Nguyªn t¾c 10: X©y dùng hÖ thèng xÕp lo¹i rñi ro néi bé

- Nguyªn t¾c 11: Cã hÖ thèng th«ng tin thÝch hîp vμ hiÖu qu¶

- Nguyªn t¾c 12: Cã hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng danh môc d− nî

- Nguyªn t¾c 13: §¸nh gi¸ ®−îc c¸c xu h−íng cña nÒn kinh tÕ

- Nguyªn t¾c 14: Cã hÖ thèng ®¸nh gi¸ chÊt l−îng qu¶n lý rñi ro tÝn dông mét

c¸ch ®éc lËp

- Nguyªn t¾c 15: Duy tr× møc ®é rñi ro ë møc phï hîp víi tiªu chuÈn néi bé

- Nguyªn t¾c 16: Cã hÖ thèng c¶nh b¸o sím vμ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p trong

t×nh tr¹ng cã thÓ x¶y ra rñi ro tÝn dông

8 TrÝch l−îc trong tμi liÖu “Principles for the Management of Credit risk” cña ñy ban Basle, th¸ng 9/2000

- Nguyªn t¾c 17: Ph¶i cã hÖ thèng kiÓm so¸t ho¹t ®éng hiÖu qu¶.

Nh− vËy mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hiÖu qu¶ trong viÖc kiÓm so¸t, ng¨n

ngõa, vμ qu¶n lý rñi ro tÝn dông cÇn ph¶i ®−îc thiÕt kÕ qua c¸c kh©u nh− sau:

(cid:57) Qu¸ tr×nh xö lý nghiÖp vô ph¸t sinh vμ gi¶i ng©n

- KiÓm so¸t thñ tôc ®Ò nghÞ vay vèn

- KiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn tiªu chuÈn cho vay

- KiÓm so¸t thùc hiÖn ph©n tÝch th«ng tin tÝn dông

- KiÓm so¸t thùc hiÖn h¹n møc tÝn dông cho vay vèn do c¸c chuyªn viªn lËp ra

- KiÓm so¸t thùc hiÖn quyÒn ph¸n quyÕt tÝn dông

(cid:57) Qu¸ tr×nh gi¸m s¸t tÝn dông

- KiÓm so¸t gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ cam kÕt tr¶ vèn, l·i vay

- KiÓm so¸t qu¸ tr×nh thÈm tra th−êng xuyªn t×nh h×nh tμi chÝnh cña ng−êi vay

vèn

- KiÓm so¸t viÖc tËp hîp c¸c b¸o c¸o vÒ vèn vμ l·i vay qu¸ h¹n.

(cid:57) KiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn sù ®¸nh gi¸ vμ thÈm ®Þnh ®Þnh kú vÒ c¸c mÆt nh−:

- Tiªu chuÈn lËp quü dù phßng cho kho¶n vay cã kh¶ n¨ng kh«ng thu håi ®−îc

- §¸nh gi¸ ®é an toμn cña tμi s¶n thÕ chÊp.

- VÊn ®Ò trÝch tr−íc hay ng−ng trÝch tr−íc kho¶n l·i cho vay(cid:31)

(cid:57) KiÓm so¸t vμ qu¶n lý rñi ro tÝn dông

- KiÓm so¸t viÖc x¸c ®Þnh hÖ thèng h¹n møc tÝn dông

- KiÓm so¸t viÖc x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu ph©n lo¹i kh¸ch hμng vμ viÖc thùc

hiÖn ph©n lo¹i kh¸ch hμng

- KiÓm so¸t viÖc x©y dùng c¸c ph−¬ng ph¸p l−îng ®Þnh rñi ro vμ c¸ch thøc

gi¸m s¸t rñi ro ¸p dông trong ng©n hμng.

- KiÓm so¸t viÖc chÊp hμnh c¸c nguyªn t¾c ph©n quyÒn.

KÕT LUËN CH¦¥NG 1

- HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®−îc thiÕt lËp trong mét tæ chøc ®Ó cung cÊp sù ®¶m

b¶o hîp lý nh»m ®¹t ®−îc ba môc tiªu: B¸o c¸o tμi chÝnh ®¸ng tin cËy; C¸c luËt lÖ vμ

quy ®Þnh ®−îc tu©n thñ; vμ Ho¹t ®éng h÷u hiÖu vμ hiÖu qu¶. Mét hÖ thèng kiÓm so¸t

néi bé th−êng bao gåm n¨m yÕu tè: M«i tr−êng kiÓm so¸t, §¸nh gi¸ rñi ro, C¸c ho¹t

®éng kiÓm so¸t, Th«ng tin vμ truyÒn th«ng, vμ Gi¸m s¸t.

- Ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ ho¹t ®éng kinh doanh ®Æc

biÖt, víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cã, tiÒm Èn nhiÒu rñi ro, nªn ph¶i thiÕt lËp hÖ thèng

kiÓm so¸t néi bé thÝch hîp ®Ó ®¶m b¶o viÖc kiÓm so¸t, ng¨n ngõa, vμ ph¸t hiÖn rñi

ro. Theo ñy ban Basle vÒ gi¸m s¸t ng©n hμng, hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé bao gåm

c¸c yÕu tè: M«i tr−êng kiÓm so¸t vμ gi¸m s¸t cña Ban l·nh ®¹o; X¸c ®Þnh vμ ®¸nh

gi¸ rñi ro; C¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t vμ sù ph©n c«ng, ph©n nhiÖm; Th«ng tin vμ

truyÒn th«ng; Gi¸m s¸t ho¹t ®éng vμ söa ch÷a nh÷ng sai sãt.

- Trong c¸c ho¹t ®éng kinh doanh t¹o thu nhËp cho c¸c NHTM cæ phÇn, ho¹t ®éng

tÝn dông ®em l¹i thu nhËp cao nhÊt cho c¸c ng©n hμng, kÕ ®Õn lμ ho¹t ®éng kinh

doanh ngo¹i hèi. Tuy nhiªn ®©y lμ nh÷ng ho¹t ®éng tiÒm Èn nhiÒu rñi ro xuÊt ph¸t tõ

nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vμ kh¸ch quan. Víi nguyªn nh©n chñ quan, hÖ thèng

kiÓm so¸t néi bé cña ng©n hμng cã t¸c dông gi¶m thiÓu rñi ro th«ng qua viÖc kiÓm

so¸t chÆt chÏ c¸c kh©u trong c¸c quy tr×nh tÝn dông, kinh doanh ngo¹i hèi. Víi

nguyªn nh©n kh¸ch quan, nhê cã sù gi¸m s¸t th−êng xuyªn, nhËn biÕt ®−îc c¸c dÊu

hiÖu g©y ra rñi ro nªn còng h¹n chÕ ®−îc.

Tãm l¹i, hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®−îc thiÕt lËp vμ vËn hμnh t¹i c¸c NHTM

gióp cho c¸c ng©n hμng kiÓm so¸t vμ ng¨n ngõa ®−îc rñi ro cña tõng ho¹t ®éng kinh

doanh nh»m ®em l¹i thu nhËp cao nhÊt cho ng©n hμng. ViÖc hoμn thiÖn vμ ph¸t triÓn

hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé lu«n lμ vÊn ®Ò bøc thiÕt cña tõng ng©n hμng.

Ch−¬ng 2: THùC TR¹NG HO¹T §éNG KIÓM SO¸T NéI Bé

T¹I C¸C NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I Cæ PHÇN TR£N §ÞA BμN

THμNH PHè Hå CHÝ MINH

HÖ THèNG Tæ CHøC TÝN DôNG VIÖT NAM 2.1.

2.1.1. C¸c lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông:

Tæ chøc tÝn dông lμ doanh nghiÖp ®−îc thμnh lËp theo quy ®Þnh cña LuËt c¸c

Tæ chøc tÝn dông ®−îc söa ®æi, bæ sung vμ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt ®Ó ho¹t

®éng ng©n hμng.

Ng©n hμng lμ lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông ®−îc thùc hiÖn toμn bé ho¹t ®éng ng©n

hμng vμ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c cã liªn quan. Theo tÝnh chÊt vμ môc tiªu

ho¹t ®éng, c¸c lo¹i h×nh ng©n hμng gåm ng©n hμng th−¬ng m¹i, ng©n hμng ph¸t

triÓn, ng©n hμng ®Çu t−, ng©n hμng chÝnh s¸ch, ng©n hμng hîp t¸c vμ c¸c lo¹i h×nh

ng©n hμng kh¸c.

Tæ chøc tÝn dông phi ng©n hμng lμ lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông ®−îc thùc hiÖn

mét sè ho¹t ®éng ng©n hμng nh− lμ néi dung kinh doanh th−êng xuyªn, nh−ng

kh«ng ®−îc nhËn tiÒn göi kh«ng kú h¹n, kh«ng lμm dÞch vô thanh to¸n. Tæ chøc tÝn

dông phi ng©n hμng gåm c«ng ty tμi chÝnh, c«ng ty cho thuª tμi chÝnh vμ c¸c tæ chøc

tÝn dông phi ng©n hμng kh¸c.

Tæ chøc tÝn dông n−íc ngoμi lμ tæ chøc tÝn dông ®−îc thμnh lËp theo ph¸p luËt

n−íc ngoμi.

Tæ chøc tÝn dông hîp t¸c lμ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ vμ lμm dÞch vô ng©n

hμng, do c¸c tæ chøc, c¸ nh©n vμ hé gia ®×nh tù nguyÖn thμnh lËp ®Ó ho¹t ®éng ng©n

hμng theo quy ®Þnh cña LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt c¸c Tæ chøc tÝn

dông vμ LuËt hîp t¸c x· nh»m môc tiªu chñ yÕu lμ t−¬ng trî nhau ph¸t triÓn s¶n

xuÊt, kinh doanh vμ ®êi sèng. Tæ chøc tÝn dông hîp t¸c gåm ng©n hμng hîp t¸c, quü

tÝn dông nh©n d©n vμ c¸c h×nh thøc kh¸c.

2.1.2. C¸c lo¹i h×nh Tæ chøc tÝn dông ®−îc phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam

5 Ng©n hμng Th−¬ng m¹i Nhμ n−íc

Ng©n hμng chÝnh s¸ch x· héi

37 Ng©n hμng Th−¬ng m¹i Cæ phÇn

5 Ng©n hμng Liªn doanh

31 Chi nh¸nh Ng©n hμng n−íc ngoμi

H×nh 2.1: S¬ ®å hÖ thèng tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam9

HÖ thèng tæ chøc tÝn dông ë viÖt nam

HÖ thèng Quü TÝn dông nh©n d©n - QT§NT¦ gåm 24 chi nh¸nh - 905 Quü tÝn dông c¬ së

06 C«ng ty Tμi chÝnh (Trong ®ã cã 5 c«ng ty trùc thuéc Tæng C«ng ty)

9 C«ng ty Cho thuª tμi chÝnh (Trong ®ã 5 c«ng ty trùc thuéc NHTM Nhμ n−íc)

Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 12 cña LuËt Tæ chøc tÝn dông tr−íc ®©y, c¸c lo¹i h×nh Tæ

chøc tÝn dông võa ph©n theo tÝnh chÊt së h÷u, võa ph©n theo lo¹i h×nh ho¹t ®«ng nªn

cßn nhÇm lÉn gi÷a c¸c lo¹i h×nh Tæ chøc tÝn dông. Trong LuËt Tæ chøc tÝn dông söa

®æi, §iÒu 12 ®−îc söa ®æi, bæ sung theo h−íng s¾p xÕp c¸c lo¹i h×nh Tæ chøc tÝn

dông theo tÝnh chÊt së h÷u ®Ó dÔ ph©n biÖt vμ ®iÒu chØnh theo tõng lo¹i h×nh Tæ chøc

9 B¸o c¸o th−êng niªn cña Ng©n hμng Nhμ n−íc ViÖt Nam n¨m 2005

tÝn dông. Cô thÓ nh− sau:

- Tæ chøc tÝn dông ®−îc thμnh lËp theo ph¸p luËt ViÖt Nam bao gåm: tæ chøc tÝn

dông Nhμ n−íc, tæ chøc tÝn dông cæ phÇn, Tæ chøc tÝn dông hîp t¸c, Tæ chøc tÝn

dông liªn doanh, Tæ chøc tÝn dông 100% vèn n−íc ngoμi.

- Tæ chøc tÝn dông n−íc ngoμi ®−îc më chi nh¸nh Ng©n hμng n−íc ngoμi vμ v¨n

phßng ®¹i diÖn t¹i ViÖt Nam.

- Tæ chøc tÝn dông n−íc ngoμi gãp vèn, mua cæ phÇn cña Tæ chøc tÝn dông ho¹t

®éng t¹i ViÖt Nam theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.

2.2. THùC TR¹NG HO¹T §éNG CñA NHTM Cæ PHÇN TR£N §ÞA

BμN THμNH PHè Hå CHÝ MINH THêI GIAN QUA

HÖ thèng c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i ®−îc ra ®êi trong thêi kú ®Çu cña qu¸

tr×nh chuyÓn ®æi vμ g¾n liÒn víi sù ®æi míi cña hÖ thèng Ng©n hμng. Sau gÇn hai

m−¬i n¨m ho¹t ®éng, hÖ thèng NHTM ®· tr¶i qua nh÷ng th¨ng trÇm ®Ó tån t¹i vμ

ngμy cμng ph¸t triÓn. Thêi gian ®Çu, khi hÖ thèng ph¸p luËt ch−a ®ång bé, c¸c quy

®Þnh vÒ ho¹t ®éng ng©n hμng ch−a ban hμnh kÞp thêi, hÖ thèng NHTM gÆp nhiÒu

khã kh¨n. Sau thêi ®iÓm thùc hiÖn chñ tr−¬ng cña Nhμ n−íc vÒ cñng cè, chÊn chØnh

NHTM cho ®Õn nay, thùc tr¹ng NHTM nãi chung, vμ NHTM cæ phÇn nãi riªng ®·

kh¸ h¬n rÊt nhiÒu, mét sè ng©n hμng cã tèc ®é ph¸t triÓn cao, t¹o ®−îc th−¬ng hiÖu

vμ uy tÝn t¹i thÞ tr−êng trong n−íc.

Trong n¨m 2005, ho¹t ®éng ng©n hμng trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ Minh

t¨ng tr−ëng vμ ph¸t triÓn h¬n so víi c¸c n¨m tr−íc, c¸c chØ tiªu vÒ tèc ®é t¨ng

tr−ëng cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô, chØ tiªu ph¶n ¶nh chÊt l−îng ho¹t ®éng dÞch vô,

còng nh− kÕt qu¶ kinh doanh… ®¸nh gi¸ chung ®Òu ®¹t so víi kÕ ho¹ch ®Ò ra.

Riªng khèi NHTM cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ Minh ®· ®¹t ®−îc

nh÷ng chØ tiªu cô thÓ nh− sau:

(cid:153) N¨ng lùc tμi chÝnh cña c¸c NHTM cæ phÇn trªn ®Þa bμn ngμy cμng cao:

(cid:57) VÒ quy m« tμi s¶n, ®©y lμ chØ tiªu quan träng nhÊt vμ ph¶n ¶nh tËp trung, bao

qu¸t møc ®é lín, sù ph¸t triÓn cña mét ng©n hμng. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2005, b×nh

qu©n c¸c NHTM cæ phÇn cã tèc ®é t¨ng kho¶ng 48%-50% so víi cuèi n¨m 2004,

gÊp 2,5 lÇn tèc ®é t¨ng tr−ëng chung cña toμn hÖ thèng ng©n hμng ViÖt Nam vμ gÊp

5-6 lÇn tèc ®é t¨ng trung b×nh cña thÕ giíi. KÕt thóc n¨m 2005, NHTM cæ phÇn

Quèc tÕ -VIB cã tèc ®é t¨ng cao nhÊt, ®¹t tæng t μi s¶n lμ 8.978,2 tû ®ång, t¨ng

117,9% so víi cuèi n¨m 2004. TiÕp ®Õn lμ NHTM cæ phÇn Kü Th−¬ng ViÖt Nam -

Techcombank, ®¹t tèc ®é trªn 63%; NHTM cæ phÇn Ph−¬ng §«ng -OCB, t¨ng

58,9%; NHTM cæ phÇn Ph−¬ng Nam – Southernbank t¨ng 55%; NHTM cæ phÇn ¸

Ch©u -ACB t¨ng 56,2%; NHTM cæ phÇn C¸c doanh nghiÖp ngoμi quèc doanh -VP

Bank t¨ng 55,0%;… so víi cuèi n¨m 2004. Trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 2006, khèi ng©n

hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn còng tiÕp tôc cã tèc ®é t¨ng cao, b×nh qu©n ®¹t 25% - 40%

so víi cuèi n¨m 2005.

(cid:57) VÒ lîi nhuËn tr−íc thuÕ vμ cæ tøc lμ chØ tiªu ph¶n ¶nh hiÖu qu¶ kinh doanh

cña mét ng©n hμng th−¬ng m¹i. KÕt thóc n¨m 2005, ACB ®¹t lîi nhuËn tr−íc thuÕ

tíi 385,1 tû ®ång so víi n¨m 2004 lμ 278,0 tû ®ång; Sacombank ®¹t 306,1 tû ®ång

so víi n¨m 2004 lμ 198 tû ®ång; Techcombank ®¹t 286 tû ®ång so víi n¨m tr−íc chØ

®¹t 39 tû ®ång; OCB ®¹t 67,2 tû ®ång so víi n¨m 2004 lμ 35,6 tû ®ång;

Southernbank ®¹t 102,6 tû ®ång so víi n¨m 2004 lμ 72,6 tû ®ång;… KÕt thóc n¨m

2005, b×nh qu©n c¸c NHTM cæ phÇn chia cho c¸c cæ ®«ng lμ 15-16%, cao gÊp gÇn 2

lÇn l·i suÊt tiÕt kiÖm §ång ViÖt Nam kú h¹n mét n¨m. DÉn ®Çu lμ Techcombank

chia 36,6% so víi møc cña n¨m 2004 lμ 15,0%; ACB chia 28% so víi n¨m 2004 lμ

36,7%; Sacombank chia 23,8% so víi møc cña n¨m tr−íc lμ 26,0%; EAB vμ VP

Bank ®Òu cïng møc chia 20% t¨ng gÊp 1,5 lÇn n¨m 2004; Southernbank chia 17,0%

so víi n¨m 2004 lμ 15,57%; n¨m 2005 OCB chia 18,9%

(cid:57) Quy m« ho¹t ®éng cña c¸c NHTM cæ phÇn tõng b−íc ®−îc c¶i thiÖn theo

chiÒu h−íng t¨ng dÇn. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 200510, toμn hÖ thèng NHTM cæ phÇn ®·

®¹t ®−îc 16,5% tæng tμi s¶n cã; chiÕm 35,56% thÞ phÇn huy ®éng vèn trong toμn hÖ

thèng, vμ 30% thÞ phÇn tÝn dông trong toμn hÖ thèng NHTM. Bªn c¹nh ®ã lμ tû lÖ nî

qu¸ h¹n cña c¸c NHTM cæ phÇn trong thêi gian qua liªn tôc gi¶m; n¨m 2001 tû lÖ

nî qu¸ h¹n lμ 16,8%, nh÷ng th¸ng cuèi n¨m 2005 nî qu¸ h¹n gi¶m xuèng cßn

10 Nguån sè liÖu: Website Côc thèng kÕ Tp. Hå ChÝ Minh: www.pso.hochiminhcity.gov.vn. Chi tiÕt xem phÇn Phô lôc

2,33%.

B¶ng 2.1: thÞ phÇn huy ®éng vèn cña hÖ thèng nhtm

2002

2003

2004

2005

C¸c ng©n hμng

NHTM nhμ n−íc

50,19%

50,70%

47,98%

46,25%

NHTM cæ phÇn

29,0%

32,89%

35,56%

NH cã vèn ®Çu t− n−íc ngoμi

20,81%

20,3%

19,13%

18,19%

Céng

100%

Nguån: Tæng hîp sè liÖu tõ Website Côc

Thèng Kª Thμnh phè Hå ChÝ Minh

www.pso.hochiminhcity.gov.vn

(cid:57) Vèn ®iÒu lÖ cña khèi NHTM cæ phÇn liªn tôc t¨ng; n¨m 2001: 2.596.446

triÖu ®ång, n¨m 2002: 2.936.649 triÖu ®ång, n¨m 2003: 3.862.088 triÖu ®ång, n¨m

2004: 7.101.607 triÖu ®ång, vμ n¨m 2005: 9.758.131 triÖu ®ång11. ViÖc t¨ng vèn

®iÒu lÖ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c NHTM cæ phÇn duy tr× thÞ phÇn cña m×nh trong ®iÒu

kiÖn tèc ®é t¨ng tr−ëng cña c¸c lo¹i h×nh ng©n hμng kh¸c ph¸t triÓn nhanh. Cô thÓ

vÒ t×nh h×nh t¨ng vèn ®iÒu lÖ tÝnh ®Õn hÕt n¨m 2005, hÇu hÕt c¸c NHTM cæ phÇn cã

sè vèn ®iÒu lÖ gÊp 2-3 lÇn sè vèn cuèi n¨m 2004, cuèi n¨m 2005 Sacombank dÉn

®Çu víi gÇn 1.900 tû ®ång. VÒ quy m« m¹ng l−íi vμ chi nh¸nh, tÝnh ®Õn nay hÇu hÕt

c¸c NHTM cæ phÇn trªn ®Þa bμn thμnh phè ®Òu cã sè l−îng chi nh¸nh, m¹ng l−íi

giao dÞch, sè l−îng nh©n viªn t¨ng gÊp 2 lÇn n¨m 2004.

(cid:57) VÒ vèn ph¸p ®Þnh, hÇu hÕt c¸c NHTM cæ phÇn ®· ®¸p øng ®−îc yªu cÇu vÒ

møc vèn ph¸p ®Þnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vμ ®¹t tû lÖ an toμn vèn tèi thiÓu

8%. §iÒu nμy cho thÊy c¸c NHTM cæ phÇn ®· cã chiÕn l−îc nh»m n©ng cao n¨ng

lùc c¹nh tranh vÒ quy m«, vèn, tr×nh ®é c«ng nghÖ, më réng thÞ phÇn, ph¹m vi ®Þa

bμn ho¹t ®éng… chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh héi nhËp.

(cid:57) TÊt c¶ c¸c NHTM trªn ®Þa bμn ®Òu ®· tõng b−íc æn ®Þnh vÒ ho¹t ®éng, kinh

doanh cã l·i, trÝch lËp dù phßng rñi ro vμ b¶o ®¶m c¸c tû lÖ an toμn theo quy ®Þnh,

tham gia b¶o hiÓm tiÒn gëi. NhiÒu ng©n hμng ®¹t tû lÖ sinh lêi trªn vèn chñ së h÷u

11 Nguån sè liÖu do t¸c gi¶ tæng hîp tõ t¹p chÝ Ng©n hμng

(ROE) cao nh− NHTM cæ phÇn Ph−¬ng Nam ®¹t 13,33%, NHTM cæ phÇn Ph−¬ng

§«ng ®¹t 16,28% trong n¨m 200512. Mét sè NHTM cæ phÇn ®· x©y dùng ®−îc

ChiÕn l−îc ph¸t triÓn dμi h¹n 5 - 10 n¨m, trong ®ã ®· cã ®Þnh h−íng, lé tr×nh râ rμng

vÒ ho¹t ®éng tÝn dông, ngo¹i hèi, thanh to¸n vμ ®Æc biÖt lμ dÞch vô ng©n hμng míi

nh− thÎ tÝn dông, ng©n hμng ®iÖn tö…

(cid:153) C¸c dÞch vô ng©n hμng ngμy cμng ®a d¹ng vμ phong phó h¬n. Trong ®ã chÊt

l−îng cña c¸c dÞch vô ng©n hμng truyÒn thèng nh−: huy ®éng vèn, tÝn dông, dÞch

vô thanh to¸n, dÞch vô ngo¹i hèi ngμy cμng hoμn thiÖn h¬n nhê sù øng dông

c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong kinh doanh.

(cid:57) DÞch vô thanh to¸n tiÕp tôc ®¸p øng tèt c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hμng vÒ giao

dÞch vμ thanh to¸n bëi sù thuËn lîi vÒ thñ tôc giao dÞch nhê tæ chøc theo m« h×nh

giao dÞch mét cöa vμ kh¶ n¨ng øng dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña ho¹t ®éng dÞch vô

thanh to¸n. §Õn nay tæng sè l−îng tμi kho¶n c¸ nh©n më t¹i c¸c ng©n hμng trªn ®Þa

bμn ®¹t 938.377 tμi kho¶n, t¨ng 41% so víi n¨m 2004; khèi l−îng thanh to¸n kh«ng

dïng tiÒn mÆt qua ng©n hμng chiÕm 87% trong tæng khèi l−îng thanh to¸n qua ng©n

hμng, n¨m 2004 lμ 85%.

(cid:57) C¸c dÞch vô ng©n hμng ®iÖn tö ngμy cμng më réng vμ ph¸t triÓn. So víi n¨m

2004 ®· cã nhiÒu ng©n hμng ph¸t triÓn thªm c¸c dÞch vô ng©n hμng ®iÖn tö, ®Æc biÖt

lμ dÞch vô ATM cã tèc ®é ph¸t triÓn cao. HÖ thèng m¹ng l−íi m¸y ATM ®Õn cuèi

n¨m 2005 ®¹t 408 m¸y, t¨ng 110 m¸y so víi n¨m 2004 vμ ®−îc ph©n bè réng kh¾p

trªn c¸c ®Þa ®iÓm thuËn lîi cho giao dÞch, cïng víi c¸c tiÖn Ých vÒ rót tiÒn, thanh

to¸n, chuyÓn tiÒn… ®· ngμy cμng thu hót kh¸ch hμng sö dông dÞch vô. KÕt qu¶ lμ

tæng sè thÎ ATM ®Õn nay ®¹t 724.773 thÎ. Riªng trong n¨m 2005 ph¸t hμnh

469.049 thÎ víi tæng doanh sè ho¹t ®éng thÎ ATM lμ 10.080 tû ®ång. §©y lμ diÔn

biÕn tÝch cùc trong gi¶i ph¸p më réng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn

kinh tÕ.

(cid:57) DÞch vô thanh to¸n vμ kinh doanh ngo¹i hèi më réng vμ ph¸t triÓn, g¾n liÒn

víi c¸c c«ng cô ph¸i sinh hç trî gióp kh¸ch hμng, doanh nghiÖp h¹n chÕ ®−îc nh÷ng

rñi ro thÞ tr−êng, rñi ro vÒ gi¸, rñi ro vÒ tû gi¸… Bªn c¹nh ®ã sù tiÖn Ých trong thanh

12 Nguån: B¸o c¸o th−êng niªn n¨m 2005 cña NHTMCP Ph−¬ng Nam, NHTMCP Ph−¬ng §«ng

to¸n quèc tÕ, trong chi tr¶ kiÒu hèi còng nh− c¬ chÕ vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi cña Ng©n

hμng Nhμ n−íc ngμy cμng th«ng tho¸ng, thuËn lîi lμ yÕu tè thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh

doanh ngo¹i hèi cña c¸c NHTM cæ phÇn ngμy cμng t¨ng tr−ëng nhanh. N¨m 2005,

l−îng kiÒu hèi chuyÓn vÒ ®¹t 2.200 triÖu USD13, t¨ng 16.34% so víi n¨m 2004.

Doanh sè mua ngo¹i tÖ ®¹t 20.407 triÖu USD; doanh sè b¸n ®¹t 19.628 triÖu USD.

Th«ng qua ®ã ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu vÒ ngo¹i tÖ phôc vô cho ho¹t ®éng giao dÞch

thanh to¸n vμ s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña doanh nghiÖp.

C¸c NHTM cæ phÇn còng ®· quan t©m tíi hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ vμ më réng

ho¹t ®éng cña m×nh th«ng qua c¸c dÞch vô míi nh−: bao thanh to¸n, Internet

banking…; ®Æc biÖt, mét sè ng©n hμng nh− NHTM cæ phÇn ¸ Ch©u, NHTM cæ

phÇn Kü Th−¬ng ®· ®−îc Ng©n hμng Nhμ n−íc cho phÐp thùc hiÖn c¸c c«ng cô

phßng ngõa rñi ro trªn thÞ tr−êng ngo¹i hèi nh−: giao dÞch kú h¹n, ho¸n ®æi, quyÒn

chän,…

(cid:153) Tr×nh ®é qu¶n lý, qu¶n trÞ cña c¸c NHTM cæ phÇn ngμy cμng cao g¾n liÒn víi

kh¶ n¨ng kinh doanh, tÝnh chuyªn nghiÖp trong kinh doanh còng nh− ý thøc ph¸p

luËt cña c¸c NHTM cæ phÇn ngμy cμng hoμn thiÖn, còng nh− yÕu tè c¬ b¶n gãp

phÇn thóc ®Èy vμ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hμng.

ChÝnh kinh nghiÖm qu¶n lý, c¸ch thøc tæ chøc ho¹t ®éng, tr×nh ®é qu¶n trÞ kinh

doanh cña mét sè NHTM cïng víi c¸c yÕu tè kh¸c nh− vèn, hiÖu qu¶ kinh

doanh, dÞch vô… ®· t¹o ra uy tÝn, th−¬ng hiÖu ng©n hμng cho mét sè NHTM;

ch¼ng h¹n, NHTM cæ phÇn ¸ Ch©u ®¹t gi¶i th−ëng Ng©n hμng tèt nhÊt ViÖt

Nam n¨m 2005. C¸c NHTM cæ phÇn ®· dÇn tõng b−íc quan t©m ®Õn viÖc qu¶n

trÞ rñi ro, mét sè NHTM cæ phÇn lín ®· thùc hiÖn chiÕn l−îc qu¶n trÞ vμ thiÕt lËp

hÖ thèng c¶nh b¸o trong ho¹t ®éng.

N¨m 2006, mét n¨m ho¹t ®éng s«i næi cña hÖ thèng ng©n hμng: DÞch vô thÎ

ATM tiÕp tôc ph¸t triÓn víi tèc ®é cao, hÖ thèng m¹ng thanh to¸n ngμy cμng ®−îc

më réng. Trªn ®Þa bμn thμnh phè Hå ChÝ Minh cã 8.306 ®iÓm chÊp nhËn thanh to¸n

thÎ; DÞch vô mua b¸n ngo¹i tÖ dù −íc doanh sè mua t¨ng 43,9% so víi n¨m 2005 vμ

doanh sè b¸n t¨ng 47,4%; DÞch vô kiÒu hèi t¨ng 9,1%. NhiÒu ng©n hμng ®· tËp

13 Nguån sè liÖu: T¹p chÝ Ng©n hμng sè 1+2 n¨m 2006

trung hiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ, t¨ng vèn ®iÒu lÖ, thùc hiÖn m« h×nh ng©n hμng ®a

n¨ng víi nhiÒu s¶n phÈm dÞch vô. Ngoμi ra c¸c ng©n hμng cßn thμnh lËp c«ng ty con

ho¹t ®éng trong lÜnh vùc mua b¸n nî, kiÒu hèi, chøng kho¸n, b¶o hiÓm. HiÖn nay

m« h×nh giao dÞch mét cöa víi hÖ thèng m¹ng l−íi réng kh¾p víi trªn 512 ®¬n vÞ (

bao gåm héi së, së giao dÞch, chi nh¸nh, phßng giao dÞch vμ quü tiÕt kiÖm) ®· ®em

l¹i sù thuËn lîi cho kh¸ch hμng khi ®Õn giao dÞch víi ng©n hμng (kh«ng mÊt nhiÒu

thêi gian ®i l¹i, thñ tôc nhanh chãng, tiÖn lîi). §©y còng lμ yÕu tè gãp phÇn thóc ®Èy

më réng vμ t¨ng tr−ëng cña nguån vèn huy ®éng còng nh− d− nî tÝn dông trªn ®Þa

bμn.

Vèn huy ®éng ®Õn cuèi n¨m −íc ®¹t 277.911 tû ®ång, t¨ng 47,1% so cïng kú

n¨m tr−íc. Vèn huy ®éng b»ng ngo¹i tÖ chiÕm 32,4% tæng vèn huy ®éng, t¨ng 50%

so n¨m 2005. Vèn huy ®éng VND t¨ng 45,8%. TiÒn göi tiÕt kiÖm vμ kú phiÕu t¨ng

45,8%, ®¹t 126.959,5 tû ®ång, chiÕm 45,7 % tæng vèn huy ®éng.

Tæng d− nî ®Õn cuèi n¨m −íc ®¹t 226.336 tû ®ång, t¨ng 28,8% so víi n¨m

2005, trong ®ã tÝn dông b»ng VND t¨ng nhanh h¬n tÝn dông b»ng ngo¹i tÖ; D− nî

tÝn dông b»ng ngo¹i tÖ ®¹t 74.077,7 tû ®ång, chiÕm 32,8 % tæng d− nî lu©n chuyÓn,

t¨ng 18,7%. D− nî tÝn dông b»ng VND t¨ng 34,5%. D− nî tÝn dông trung dμi h¹n

chiÕm 38,8% tæng d− nî, t¨ng 20%. D− nî tÝn dông ng¾n h¹n t¨ng 35,1%.

B¶NG 2.2: ¦íC TÝNH THùC HIÖN MéT Sè CHØ TI£U trong lÜnh vùc ng©n

hμng trªn ®Þa bμn thμnh phè hå chÝ minh trong n¨m 2006

% so s¸nh

CHØ TI£U

Th¸ng

Dù tÝnh

Th¸ng 12 víi

N¨m 2005

N¨m 2006

12 víi n¨m

c¶ n¨m Th¸ng

Th¸ng

(Sè cuèi kú)

2004

2005

11 12/2005

1. Tæng nguån huy ®éng (tû ®ång)

277,911

102.7

147.1

125.8

147.1

Tr.®ã: TiÒn göi d©n c−

126,960

102.7

145.8

127.0

145.8

2. Tæng d− nî (tû ®ång)

226,336

103.2

128.8

Tr. ®ã: D− nî ng¾n h¹n

138,495

100.5

135.1

128.6

135.1

Nguån: Website Côc Thèng Kª Thμnh phè Hå ChÝ Minh

www.pso.hochiminhcity.gov.vn

Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc nªu trªn, ho¹t ®éng cña ng©n hμng thμnh phè

vÉn cßn mét sè tån t¹i, khã kh¨n, v−íng m¾c, t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng vμ

ph¸t triÓn. §øng trªn gãc ®é rñi ro trong ho¹t ®éng cña ng©n hμng, thùc tr¹ng vÒ rñi

ro trong ho¹t ®éng cña c¸c NHTM t¹i Thμnh phè Hå ChÝ Minh nh− sau:

(cid:153) §èi víi rñi ro tÝn dông:

Rñi ro tÝn dông ph¸t sinh trong tr−êng hîp ng©n hμng kh«ng thu ®−îc ®Çy ®ñ nî

gèc vμ l·i hoÆc kh«ng ®−îc thanh to¸n nî ®óng h¹n. §©y lμ nçi lo th−êng xuyªn cña

c¸c tæ chøc tÝn dông, bëi v× ®©y lμ rñi ro cã sù t¸c ®éng, ¶nh h−ëng tõ nÒn kinh tÕ

khi cã sù biÕn ®éng hay c¸c diÔn biÕn bÊt th−êng dÉn ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña

doanh nghiÖp vμ kh¸ch hμng kÐm, do ®ã, kh¶ n¨ng tr¶ nî gi¶m sót hoÆc kh«ng cã

nguån thu tr¶ nî, tÊt yÕu dÉn ®Õn rñi ro cña ng©n hμng.

Thùc tiÔn cho thÊy khi tr×nh ®é kh¶ n¨ng thÈm ®Þnh cña c¸n bé tÝn dông yÕu

kÐm, kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc dù ¸n cã hiÖu qu¶ thùc sù hay kh«ng th× rñi ro còng sÏ

x¶y ra. Tuy nhiªn, còng kh«ng lo¹i trõ tr−êng hîp khi thÈm ®Þnh dù ¸n vay vèn cã

hiÖu qu¶ nh−ng sau mét vμi n¨m cho vay cã sù thay ®æi vÒ c¬ cÊu thÞ tr−êng, s¶n

phÈm cña dù ¸n kh«ng cßn chiÕm lÜnh vμ tiªu thô ®−îc trªn thÞ tr−êng, kh«ng cã

nguån tr¶ nî ng©n hμng, do ®ã rñi ro sÏ x¶y ra.

HËu qu¶ cña rñi ro tÝn dông rÊt lín thÓ hiÖn qua tû lÖ nî qu¸ h¹n, nî tån ®äng

trªn tæng d− nî cho vay cña c¸c NHTM trªn ®Þa bμn ë c¸c n¨m nh− sau: n¨m 1998:

6,2%; n¨m 1999: 26,7%; n¨m 2000: 22,2%; n¨m 2001: 9,2%; n¨m 2002: 5,2%; n¨m

2003: 3,6%; n¨m 2004: 2,1%; vμ n¨m 2005: 2,0%.

(cid:153) §èi víi rñi ro ngo¹i hèi

Kinh doanh ngo¹i tÖ lμ lÜnh vùc rÊt nh¹y c¶m vμ chÞu nhiÒu sù t¸c ®éng bëi l·i

suÊt, l¹m ph¸t, cung cÇu ngo¹i tÖ, xuÊt nhËp khÈu trªn thÞ tr−êng… Thùc tÕ trong

thêi gian qua cho thÊy rñi ro trong kinh doanh ngo¹i tÖ th−êng xuÊt ph¸t tõ hai

nguyªn nh©n chÝnh lμ kh¶ n¨ng cña chÝnh kh¸ch hμng vμ biÕn ®éng tû gi¸.

ë Thμnh phè Hå ChÝ Minh, tr−íc n¨m 1997, khi c¸c ng©n hμng b¶o l·nh cho

kh¸ch hμng thanh to¸n L/C tr¶ chËm, kh¸ch hμng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, dÉn ®Õn

nî qu¸ h¹n L/C tr¶ chËm n−íc ngoμi lªn ®Õn hμng tr¨m triÖu USD.

Nguyªn nh©n chñ yÕu lμ do nhËp hμng tr¶ chËm gi¸ cao nh−ng khi vÒ b¸n l¹i

trong n−íc víi gi¸ thÊp h¬n (do gi¸ gi¶m), thËm chÝ cã ®¬n vÞ b¸n thu tiÒn vÒ sö

dông cho môc ®Ých kh¸c, kh«ng tr¶ nî n−íc ngoμi, nªn c¸c ng©n hμng b¶o l·nh ph¶i

chÞu tr¸ch nhiÖm tr¶ thay. T×nh tr¹ng nμy sau ®ã ®· dÇn ®−îc kh¾c phôc, nh÷ng quy

®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn b¶o l·nh chÆt chÏ h¬n, h¹n chÕ rñi ro trong kinh doanh ngo¹i tÖ.

VÒ rñi ro xuÊt ph¸t tõ tû gi¸, tuy ®· cã biÖn ph¸p b¶o hiÓm ®Ó h¹n chÕ nh−ng cã

thùc sù an toμn hay kh«ng, cßn phô thuéc vμo nhiÒu vÊn ®Ò kh¸ch quan.

(cid:153) §èi víi rñi ro thanh kho¶n

Trong thùc tÕ, nhiÒu ng©n hμng cho r»ng khi cã nhu cÇu thanh to¸n th× cã thÓ vay

bÊt kú khi nμo cÇn ®Õn. Do ®ã, kh«ng cÇn ph¶i dù tr÷ thanh kho¶n nhiÒu d−íi h×nh

thøc c¸c tμi s¶n cã gi¸ c¶ æn ®Þnh vμ dÔ chuyÓn nh−îng. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,

t×nh tr¹ng thiÕu hôt ng©n quü ë mét møc ®é lín t¹i mét sè ng©n hμng ®· chØ ra r»ng

vÊn ®Ò thanh kho¶n lμ kh«ng thÓ bá qua. Thùc tÕ ®· cho thÊy hiÖn t−îng thiÕu hôt

thanh kho¶n, th−êng lμ mét trong nh÷ng dÊu hiÖu ®Çu tiªn cho thÊy ng©n hμng ®ang

ë trong t×nh tr¹ng khã kh¨n tμi chÝnh. Sau ®ã, nh÷ng ng©n hμng cã vÊn ®Ò nμy b¾t

®Çu mÊt c¸c kho¶n tiÒn gëi cò vμ míi, nguån vèn ngμy cμng gi¶m dÇn.

2.3. NH÷NG ¦U §IÓM Vμ TåN T¹I CñA KIÓM SO¸T NéI Bé TRONG

HO¹T §éNG kinh doanh CñA C¸C NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I Cæ

PHÇN TR£N §ÞA BμN THμNH PHè Hå CHÝ MINH

2.3.1. §èi t−îng, môc ®Ých, vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

2.3.1.1. §èi t−îng kh¶o s¸t

HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ

phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ Minh14.

2.3.1.2. Môc ®Ých kh¶o s¸t

Môc ®Ých kh¶o s¸t thùc tr¹ng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng cña c¸c

ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trong ®Ò tμi nμy lμ:

- NhËn d¹ng c¸c rñi ro chñ yÕu trong ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ

phÇn.

- Ph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c rñi ro chñ yÕu nμy. 14 Xem PhÇn phô lôc: Th«ng tin vÒ c¸c NHTM cæ phÇn ®−îc kh¶o s¸t trong luËn v¨n

- §¸nh gi¸ c¸c −u ®iÓm vμ tån t¹i cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng

cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bμn thμnh phè Hå ChÝ Minh.

- Tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p hoμn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t

®éng cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ

Minh.

2.3.1.3. Ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t

T¸c gi¶ ®· tiÕn hμnh kh¶o s¸t theo c¸ch:

- Sö dông B¶ng c©u hái kiÓm so¸t néi bé15 ®Ó kh¶o s¸t thùc tr¹ng kiÓm so¸t néi bé

®èi víi ho¹t ®éng cña mét sè ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh

phè Hå ChÝ Minh.

- Nghiªn cøu tμi liÖu vÒ quy tr×nh kiÓm so¸t ho¹t ®éng tÝn dông, vμ c¸c tμi liÖu

kh¸c cã liªn quan cña mét sè Ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bμn.

- Trao ®æi víi mét sè nhμ qu¶n lý, c¸n bé tÝn dông, c¸n bé phßng kinh doanh

nguån vèn cña mét sè ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå

ChÝ Minh

- Tæng hîp vμ ph©n tÝch mét sè bμi viÕt, b¸o c¸o cña c¸c nhμ nghiªn cøu, c¸c nhμ

qu¶n lý liªn quan ®Õn vÊn ®Ò gi¸m s¸t ng©n hμng.

2.3.2. Nh÷ng −u ®iÓm vμ tån t¹i cña kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng kinh

doanh cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh

phè Hå ChÝ Minh

B»ng viÖc kh¶o s¸t hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hμng

th−¬ng m¹i cæ phÇn, vμ tæng hîp mét sè c¸c tμi liÖu, bμi b¸o cña c¸c häc gi¶, nhμ

nghiªn cøu; t¸c gi¶ cã mét sè nhËn xÐt nh− sau:

2.3.2.1. M«i tr−êng kiÓm so¸t

C¸c NHTM cæ phÇn ®ang ngμy cμng nç lùc hoμn thiÖn bé m¸y tæ chøc ®Ó n©ng

cao n¨ng lùc qu¶n lý ®iÒu hμnh, n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c NHTM cæ phÇn so

víi c¸c NHTM Nhμ n−íc, vèn cã uy tÝn l©u n¨m vμ sù hç trî cña Nhμ n−íc; t¹o tiÒn

15 Néi dung b¶ng c©u hái KiÓm so¸t néi bé xem PhÇn Phô lôc

®Ò trong tiÕn tr×nh héi nhËp ho¸ cña hÖ thèng NHTM ViÖt Nam.

- Ban l·nh ®¹o cÊp cao cña c¸c NHTM cæ phÇn ý thøc ®−îc sù cÇn thiÕt qu¶n lý

c¸c rñi ro vμ kiÓm so¸t rñi ro ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh chñ yÕu cña ng©n

hμng.

- C¸c NHTM cæ phÇn ®· nhËn thøc ®−îc vai trß cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé,

®Æc biÖt lμ bé phËn kiÓm to¸n néi bé ®èi víi viÖc gi¸m s¸t, kiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c

ho¹t ®éng cña ng©n hμng. Vμ theo quy ®Þnh cña Ng©n hμng Nhμ n−íc còng nh− theo

yªu cÇu qu¶n trÞ ng©n hμng, t¹i mçi ng©n hμng th−¬ng m¹i nãi chung, vμ NHTM cæ

phÇn nãi riªng ®Òu tæ chøc mét hÖ thèng kiÓm tra, kiÓm so¸t vμ kiÓm to¸n néi bé.

- C¸c NHTM cæ phÇn ®· b¾t ®Çu chó träng viÖc cËp nhËt hiÓu biÕt nghÒ nghiÖp

cho nh©n viªn ng©n hμng, liªn tôc ®μo t¹o, tËp huÊn theo tõng lo¹i c«ng viÖc nh»m

n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô, kü n¨ng vμ t¹o kh¶ n¨ng thùc thi ®éc lËp nhiÖm vô

®−îc ph©n c«ng.

Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng −u ®iÓm ®· nªu trªn, c¸c NHTM cæ phÇn vÉn tån t¹i

nh÷ng vÊn ®Ò nh− sau:

- Mét sè NHTM cæ phÇn cßn bÊt cËp vÒ c¬ cÊu tæ chøc vμ bé m¸y qu¶n trÞ, ®iÒu

hμnh. C¬ cÊu tæ chøc chång chÐo, ph©n ®Þnh ch−a râ rμng gi÷a c¸c chøc n¨ng. ChÝnh

v× vËy, viÖc qu¶n lý vμ trao ®æi th«ng tin trong ng©n hμng kÐm hiÖu qu¶. Theo LuËt

C¸c tæ chøc tÝn dông ®· ®−îc söa ®æi, bæ sung n¨m 2004, c¸c tæ chøc tÝn dông ®−îc

cÊu t¹o theo Héi ®ång qu¶n trÞ, Ban gi¸m ®èc, Ban kiÓm so¸t; nh×n chung c¸c

NHTM ®· thiÕt lËp c¸c bé phËn nμy. Nh−ng ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn nμy cßn

nhiÒu bÊt cËp. Ch¼ng h¹n nh− Héi ®ång qu¶n trÞ cña mét sè NHTM cæ phÇn ch−a

thùc sù lμ ®¹i diÖn chñ së h÷u, vai trß thùc sù trong ng©n hμng thuéc vÒ Ban gi¸m

®èc; Ban kiÓm so¸t víi ®¹i diÖn cña Ng©n hμng nhμ n−íc, Bé tμi chÝnh, kÕ to¸n… th×

ho¹t ®éng ch−a cã hiÖu qu¶.

- Bé phËn kiÓm to¸n néi bé ho¹t ®éng ch−a hiÖu qu¶ nh− mong muèn, do nhiÒu

nguyªn nh©n nh− tr×nh ®é, thÈm quyÒn… nh−ng chñ yÕu do tÝnh ®éc lËp cña bé

phËn nμy ch−a ®−îc ®¶m b¶o. §Ó lμm tèt nhiÖm vô kiÓm to¸n, bé phËn kiÓm to¸n

néi bé ph¶i ®−îc ®éc lËp víi ban ®iÒu hμnh, trong khi ®ã bé phËn nμy cña nhiÒu

NHTM cæ phÇn vÉn chÞu sù chØ ®¹o cña ban ®iÒu hμnh.

- HÖ thèng th«ng tin b¸o c¸o cßn chång chÐo, ch−a kÞp thêi cung cÊp cho c¸c nhμ

l·nh ®¹o ng©n hμng nh÷ng biÕn ®éng cña l·i suÊt, tû gi¸ còng nh− nh÷ng biÕn ®éng

trong nhu cÇu huy ®éng vèn vμ cho vay cña toμn hÖ thèng trong mçi ng©n hμng dÉn

®Õn viÖc c¸c nhμ l·nh ®¹o ng©n hμng kh«ng cã th«ng tin ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vμ kÞp

thêi ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý hiÖu qu¶.

- Ho¹t ®éng tÝn dông lμ ho¹t ®éng chñ yÕu ®em l¹i thu nhËp cao nhÊt cho mçi

ng©n hμng (kho¶ng h¬n 70% trong tæng thu nhËp) nãi chung, vμ NHTM cæ phÇn nãi

riªng. V× vËy, c¸c NHTM cæ phÇn chó träng qu¸ møc vμo viÖc t¨ng tr−ëng tÝn dông,

kiÓm so¸t ho¹t ®éng tÝn dông h¬n lμ c¸c ho¹t ®éng kh¸c trong ng©n hμng. Mét sè

NHTM cæ phÇn kh«ng chÊp hμnh nghiªm tóc chÕ ®é tÝn dông vμ ®iÒu kiÖn cho vay.

B¶ng 2.3: Tû TRäNG THU L·I CHO VAY TR£N TæNG THU NHËP

2002

2003

2004

2005

2006 (−íc)

ChØ tiªu

(%)

B×nh qu©n cña khèi NHTM nhμ n−íc

75,0

60,0

66,0

70,0

72,0

B×nh qu©n cña khèi NHTM cæ phÇn

77,5

98,0

68,0

74,0

76,5

( Nguån: T¹p chÝ Ng©n Hμng - Sè chuyªn ®Ò n¨m 2005

vμ tæng hîp tõ website cña Côt Thèng kª TP Hå ChÝ Minh)

2.3.2.2. Ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸ rñi ro

Ho¹t ®éng ng©n hμng tiÒm Èn nhiÒu lo¹i rñi ro nªn c¸c nhμ qu¶n trÞ cña c¸c

NHTM nãi chung, NHTM cæ phÇn nãi riªng ®Òu chó träng ®Õn viÖc ph©n tÝch, ®¸nh

gi¸ vμ qu¶n trÞ c¸c lo¹i rñi ro chñ yÕu nh− rñi ro tÝn dông, rñi ro l·i suÊt, rñi ro thanh

kho¶n, rñi ro gi¸ c¶, rñi ro ngo¹i hèi, rñi ro ho¹t ®éng vμ rñi ro ph¸p lý. T¹i mçi mét

NHTM cæ phÇn hiÖn nay ®Òu thiÕt lËp mét bé phËn qu¶n lý rñi ro. Ch¼ng h¹n,

NHTM cæ phÇn Ph−¬ng §«ng thiÕt lËp bé phËn qu¶n lý rñi ro, bé phËn nμy chuyªn

thÈm ®Þnh vμ ®¸nh gi¸ rñi ro cña c¸c hîp ®ång tÝn dông.

§a sè c¸c NHTM cæ phÇn ®Òu m¹nh d¹n trong viÖc ñy quyÒn, giao tr¸ch nhiÖm

cho c¸c c¸n bé phô tr¸ch vμ t¸c nghiÖp, phï hîp víi n¨ng lùc vμ kinh nghiÖm kinh

doanh cña c¸c c¸n bé ®· ®μo t¹o, ®ång thêi cã c¬ chÕ gi¸m s¸t b»ng c¸ch b¸o c¸o

th−êng xuyªn hoÆc ®Þnh kú qua c¸c cuéc häp giao ban.

§èi víi mçi ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c NHTM cæ phÇn ®Òu x©y dùng quy tr×nh

xö lý nghiÖp vô, c¸c bé phËn chøc n¨ng thùc hiÖn nghiÖp vô trong quy tr×nh sÏ kiÓm

tra, kiÓm so¸t lÉn nhau nh»m h¹n chÕ ®−îc rñi ro thùc hiÖn nghiÖp vô. ViÖc ph©n

c«ng nhiÖm vô t¹i ng©n hμng ®Òu tu©n thñ nguyªn t¾c kiÓm so¸t kÐp, tøc lμ Ýt nhÊt

cã hai ng−êi thùc hiÖn vμ kiÓm tra ®èi víi mçi nghiÖp vô.

Nh×n chung, b¶n th©n c¸c NHTM cæ phÇn n¨ng lùc tμi chÝnh cßn yÕu kÐm, tr×nh

®é qu¶n lý kinh doanh cßn non yÕu, c«ng t¸c qu¶n trÞ rñi ro ng©n hμng cßn láng lÎo,

ch−a ®−îc thùc sù chó träng vμ mang tÝnh chuyªn nghiÖp; thu nhËp tõ ho¹t ®éng tÝn

dông chiÕm tû lÖ cao (trªn 70%) vμ cho vay chñ yÕu dùa vμo tμi s¶n b¶o ®¶m. Trong

khi ®ã, n¨ng lùc thÈm ®Þnh tÝn dông yÕu, hÖ thèng ph©n lo¹i nî ch−a phï hîp,

nguyªn t¾c kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé thiÕu chÆt chÏ, s¶n phÈm dÞch vô ng©n hμng

cßn ®¬n ®iÖu vμ chÊt l−îng ch−a cao; mÆt kh¸c, ho¹t ®éng phi tÝn dông vμ dÞch vô

ch−a ph¸t triÓn, c¸c s¶n phÈm, dÞch vô tiªn tiÕn Ýt rñi ro ®i kÌm ch−a cã m«i tr−êng

®Ó thùc thi.

o §èi víi ho¹t ®éng tÝn dông, c¸c NHTM cæ phÇn ®Òu nhËn biÕt kh¸ ®Çy ®ñ c¸c

lo¹i rñi ro tÝn dông trong ®iÒu kiÖn m«i tr−êng kinh doanh hiÖn nay. Do ®ã, c¸c

NHTM cæ phÇn rÊt quan t©m tíi viÖc kiÓm so¸t tû lÖ t¨ng tr−ëng tÝn dông, tËp trung

vμo hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng tÝn dông, quy tr×nh tÝn dông ®−îc thùc hiÖn gÇn h¬n

víi chuÈn mùc quèc tÕ, danh môc cho vay theo nhãm kh¸ch hμng cña c¸c NHTM cæ

phÇn tËp trung vμo c¸c doanh nghiÖp ngoμi quèc doanh. Tïy theo tõng thêi ®iÓm,

chÝnh s¸ch tÝn dông, vμ n¨ng lùc cña mçi ng©n hμng, c¸c nhμ qu¶n trÞ ng©n hμng sÏ

l−îng ®Þnh c¸c lo¹i rñi ro tÝn dông ë nh÷ng cÊp ®é kh¸c nhau. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò

®Þnh l−îng vμ ph©n tÝch rñi ro tÝn dông ch−a ®Çy ®ñ, viÖc xÐt duyÖt cho vay phÇn

nhiÒu dùa vμo tμi s¶n thÕ chÊp vμ dùa vμo th«ng tin tõ c¸n bé tÝn dông.

C¸c NHTM hiÖn ®ang thùc hiÖn x©y dùng m« h×nh xÕp h¹ng tÝn dông néi bé phï

hîp víi ph¹m vi ho¹t ®éng, t×nh h×nh thùc tÕ, ®Æc ®iÓm kinh doanh cña NHTM theo

tinh thÇn QuyÕt ®Þnh 49316 cña Thèng ®èc Ng©n hμng Nhμ n−íc. §©y lμ mét b−íc

tiÕn ban ®Çu trong viÖc tiÕp cËn an toμn vèn, kh«ng chØ nh»m môc ®Ých ph©n lo¹i nî,

mμ cßn nh»m ®¸nh gi¸ rñi ro kho¶n vay, qu¶n lý chÊt l−îng tÝn dông. 16 QuyÕt ®Þnh 493/2005/Q§-NHNN ngμy 22/04/2005 cña Thèng ®èc NHNN ban hμnh Quy ®Þnh vÒ ph©n lo¹i nî, trÝch lËp vμ sö dông dù phßng ®Ó xö lý rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng ng©n hμng cña tæ chøc tÝn dông.

o §èi víi ho¹t ®éng ngo¹i hèi, c¸c NHTM cæ phÇn ®a phÇn chó träng vμo viÖc

mua b¸n ngo¹i tÖ nh»m môc ®Ých thanh to¸n, cho vay ngo¹i tÖ nªn hÇu hÕt c¸c

NHTM cæ phÇn ®ãng vai trß chñ yÕu lμ trung gian giao dÞch h¬n lμ nhμ t¹o lËp thÞ

tr−êng; chÝnh v× vËy mμ c¸c NHTM nãi chung vμ NHTM cæ phÇn nãi riªng rÊt yÕu

vÒ ph©n tÝch tû gi¸, ®Æc biÖt lμ ph©n tÝch kü thuËt.

Nh×n chung, viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ giao dÞch trong ngμy cña c¸c NHTM cæ phÇn

cã ®iÓm bÊt lîi so víi ng©n hμng cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn nh− Singapore, Hång

K«ng lμ t¹i ViÖt Nam ch−a cã hÖ thèng EBS nªn gi¸ ®−îc c¸c ng©n hμng mua bëi

h·ng tin Reuteur hay c¸c h·ng tin kh¸c, trªn c¬ së ®ã tham kh¶o vμ x¸c lËp gi¸ giao

dÞch trong ngμy. Bªn c¹nh ®ã, c¸c NHTM cæ phÇn ch−a ®Çu t− ®óng møc cho bé

phËn ph©n tÝch vμ dù b¸o tû gi¸; nÕu cã th× viÖc ph©n tÝch vμ dù b¸o tû gi¸ còng chØ

míi mang tÝnh ng¾n h¹n vμ còng chØ dõng ë viÖc ph©n tÝch c¬ b¶n, Ýt ph©n tÝch kü

thuËt vμ hÇu nh− kh«ng dù b¸o tû gi¸ trong dμi h¹n. Ngoμi ra, c¸c quy ®Þnh ph¸p lý

vÒ c¸ch x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i ngo¹i hèi ch−a hoμn thiÖn còng lμ nguyªn nh©n g©y rñi

ro tû gi¸.

o §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh thÎ, c¸c tiÖn Ých cña viÖc sö dông thÎ cña c¸c

NHTM cæ phÇn ngμy cμng t¨ng lªn, tèc ®é t¨ng tr−ëng kh¸ch hμng sö dông thÎ còng

t¨ng cao. Tuy nhiªn, c¸c NHTM chØ míi ®ang ph¸t triÓn hÖ thèng thÎ tõ víi sù lÖ

thuéc vμo m· sè PIN, lo¹i thÎ cã tÝnh b¶o mËt rÊt yÕu, trong khi trªn thÕ giíi c¸c

ng©n hμng ®· chuyÓn sang hÖ thèng thÎ th«ng minh víi nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i

kÕt hîp nh− lμ nhËn d¹ng dÊu v©n tay hay giäng nãi… trong ph−¬ng thøc thanh

to¸n, vμ hÖ thèng còng ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng qu¸ t¶i do lçi ®−êng truyÒn,

do nghÏn m¹ch trong c¸c dÞp lÔ, tÕt.

o §èi víi vÊn ®Ò vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®Ó ®¶m b¶o viÖc thanh to¸n th× tû lÖ

gi÷a tμi s¶n Cã cã thÓ thanh to¸n ngay vμ tμi s¶n Nî ph¶i thanh to¸n ngay cña mét

sè NHTM cæ phÇn ph¶i lín h¬n hoÆc b»ng mét (01); ®©y lμ vÊn ®Ò mμ c¸c NHTM

nãi chung vμ NHTM cæ phÇn cÇn quan t©m ®Ó tr¸nh viÖc x¶y ra rñi ro thanh kho¶n.

Do ®ã qu¶n lý rñi ro thanh kho¶n lμ mét c«ng viÖc cÇn thiÕt vμ phøc t¹p.

Trªn thùc tÕ, tÇm quan träng cña kh¶ n¨ng thanh kho¶n v−ît qu¸ ph¹m vi cña

mçi ng©n hμng. Sù thiÕu hôt cña mét ng©n hμng ®¬n lÎ cã thÓ cã nh÷ng t¸c ®éng

nghiªm träng tíi toμn bé hÖ thèng ng©n hμng. Trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng, nh÷ng

ng©n hμng kh«ng x©y dùng ®−îc cho m×nh mét chiÕn l−îc hiÖu qu¶ ®Ó duy tr× thanh

kho¶n ®Çy ®ñ, th× t×nh h×nh khã kh¨n vÒ nguån vèn sÏ ¶nh h−ëng xÊu ®Õn kÕ ho¹ch

kinh doanh cña ng©n hμng. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ bÞ r¬i vμo khñng ho¶ng hay

khi ng©n hμng bÞ nh÷ng tin ®ån17 thÊt thiÖt ®e do¹ ®Õn uy tÝn cña ng©n hμng th× ng©n

hμng cã thÓ bÞ l©m vμo t×nh tr¹ng khñng kho¶ng vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n. Chi phÝ c¬

héi cña mét tû lÖ thanh kho¶n cao lμ viÖc bít ®i nh÷ng c¬ héi sö dông nguån vèn

huy ®éng ®−îc cho mét c¬ héi kinh doanh sinh lêi nh− cho vay, mua cæ phiÕu… V×

thÕ, c¸c ng©n hμng lu«n ph¶i c©n nh¾c gi÷a chi phÝ thanh kho¶n vμ rñi ro thanh

kho¶n ®Ó x©y dùng mét chiÕn l−îc qu¶n lý rñi ro thanh kho¶n hiÖu qu¶.

2.3.2.3. C¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t

Tïy theo b¶n chÊt cña tõng nghiÖp vô, tõng ho¹t ®éng vμ môc tiªu riªng mμ mçi

mét ng©n hμng thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t phï hîp nh»m h¹n chÕ rñi ro x¶y ra

¶nh h−ëng ®Õn môc tiªu ho¹t ®éng cña ng©n hμng:

(cid:153) §èi víi ho¹t ®éng tÝn dông: nh×n chung, ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM

cæ phÇn cßn “®éc canh” vÒ ho¹t ®éng tÝn dông, lμ ho¹t ®éng chñ yÕu t¹o ra thu nhËp

cho c¸c ng©n hμng, vμ rñi ro ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông ®−îc coi lμ träng yÕu nªn

mçi mét ng©n hμng ®Òu x©y dùng quy tr×nh tÝn dông kh¸ ®Çy ®ñ vμ kü cμng, gåm:

- Sù ph©n t¸ch chøc n¨ng: §a sè c¸c NTHM cæ phÇn ®· tu©n thñ ®−îc nguyªn t¾c

c¬ b¶n nhÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh còng nh− trong ho¹t ®éng cho vay lμ

ph¶i cã sù ph©n t¸ch chøc n¨ng gi÷a bé phËn FO – giao dÞch víi kh¸ch hμng, lμ

bé phËn khëi nguån c¸c giao dÞch víi kh¸ch hμng; víi bé phËn BO – thÈm ®Þnh

l¹i, quyÕt ®Þnh, theo dâi cho vay. Sù ph©n t¸ch chøc n¨ng nμy ®¶m b¶o ®−îc tÝnh

kh¸ch quan trong viÖc ®−a ra quyÕt ®Þnh còng nh− ®¸nh gi¸.

Bé phËn ®¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông (th−êng ®−îc gäi lμ Phßng qu¶n lý rñi ro)

còng ®−îc ph©n t¸ch víi bé phËn kinh doanh tÝn dông. ViÖc xÐt duyÖt vμ phª

chuÈn tÝn dông ®−îc quy ®Þnh kh¸ chÆt chÏ. Ng−êi xÐt duyÖt nghiÖp vô vμ ng−êi

17 VÊn ®Ò nμy ®· x¶y ra ë NHTM cæ phÇn ¸ Ch©u vμo n¨m 2003, tin ®ån thÊt thiÖt vÒ gi¸m ®èc cña ACB v× vËy kh¸ch hμng ïn ïn kÐo ®Õn ng©n hμng rót tiÒn.

thùc hiÖn nghiÖp vô tÝn dông ®−îc ph©n c«ng, ph©n nhiÖm râ rμng.

- C¸c NHTM cæ phÇn rÊt thËn träng ®èi víi c¸c kho¶n vay vèn cña kh¸ch hμng, do

®ã ®Ó tr¸nh sù thiªn vÞ hay −u tiªn trong viÖc ra quyÕt ®Þnh cho vay, còng nh−

h¹n chÕ rñi ro tÝn dông, c¸c ng©n hμng thμnh lËp héi ®éng tÝn dông. Thμnh viªn

héi ®ång tÝn dông gåm c¸c c¸n bé ë bé phËn giao dÞch víi kh¸ch hμng, bé phËn

thÈm ®Þnh, thμnh viªn ban ®iÒu hμnh, vμ thμnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ häp vμ bá

phiÕu vÒ viÖc chÊp nhËn kho¶n vay trªn nguyªn t¾c ®ång thuËn18.

- ViÖc b¶o qu¶n, l−u tr÷ hå s¬ tÝn dông vμ hå s¬ tμi s¶n ®¶m b¶o ®−îc quy ®Þnh

kh¸ chÆt chÏ ë mét sè NHTM cæ phÇn.

- Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghiÖp vô tÝn dông ®· tån t¹i sù kiÓm so¸t qu¸ tr×nh xö

lý th«ng tin nh− kiÓm so¸t gi¶i ng©n, kiÓm so¸t viÖc cËp nhËt vμo hÖ thèng xö

lý,…

Sau nh÷ng tæn thÊt lín trong c¸c vô ¸n kinh tÕ nh− vô Epco – Minh Phông, hiÖn

nay c¸c NHTM ViÖt Nam nãi chung vμ NHTM cæ phÇn nãi riªng ®· l−u t©m vμ cã

nhiÒu tiÕn bé trong viÖc qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông. Tuy nhiªn, quy tr×nh tÝn dông t¹i

mét sè NHTM cæ phÇn cßn tån t¹i nh÷ng vÊn ®Ò nh− sau:

- Mét sè NHTM cæ phÇn ch−a cô thÓ ho¸ tr¸ch nhiÖm cña tõng c¸ nh©n ®èi víi

viÖc thÈm ®Þnh, kiÓm tra, gi¸m s¸t kho¶n vay, b¶o qu¶n tμi s¶n ®¶m b¶o; thiÕu

t¸ch b¹ch gi÷a c¸c chøc n¨ng, vi ph¹m nguyªn t¾c bÊt kiªm nhiÖm, thiÕu sù kiÓm

tra ®éc lËp viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô tÝn dông. V× vËy, hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé

kh«ng ph¸t huy ®−îc kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c sai ph¹m trong ho¹t ®éng.

Ch¼ng h¹n nh− ch−a cã sù ph©n t¸ch chøc n¨ng râ rμng gi÷a bé phËn giao dÞch

víi kh¸ch hμng víi bé phËn thÈm ®Þnh l¹i, theo dâi kh¸ch hμng. §«i khi c¸n bé

tÝn dông lμm nhiÖm vô tiÕp xóc víi kh¸ch hμng còng lμm c¶ viÖc theo dâi sau

cho vay vμ ph©n tÝch t×nh h×nh tμi chÝnh cña kh¸ch hμng sau cho vay, ®iÒu nμy

lμm mÊt tÝnh kh¸ch quan, cã thÓ dÉn ®Õn mãc ngoÆc, g©y rñi ro tÝn dông; hÖ

thèng h¹n møc tÝn dông ch−a ®−îc thiÕt lËp ®Çy ®ñ, ®«i khi ch−a ®−îc thiÕt lËp

trªn c¬ së ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tμi chÝnh cña kh¸ch hμng… ViÖc xö lý, chØ ®¹o

c«ng viÖc ®«i khi cßn bá qua yªu cÇu mäi vÊn ®Ó ph¶i ®−îc thÓ hiÖn b»ng v¨n

18 Nguyªn t¾c “§ång thuËn”: TÊt c¶ thμnh viªn ®Òu bá phiÕu víi ý kiÕn nh− nhau lμ ®ång ý.

b¶n, cÊp trªn cã thÓ ra lÖnh cho cÊp d−íi b»ng miÖng hay b»ng ký hiÖu riªng mμ

kh«ng ®−îc phÐp… HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong quy tr×nh tÝn dông ch−a ®Çy

®ñ, ch−a hiÖu qu¶ vμ ch−a ®−îc tu ©n thñ mét c¸ch nghiªm tóc ë mäi chi nh¸nh

cña ng©n hμng.

- HÇu hÕt c¸c NHTM cæ phÇn ch−a cã quy ®Þnh vÒ viÖc ghi chÐp sæ nhËt ký ®èi

víi tõng kh¸ch hμng nªn khi cã sù thuyªn chuyÓn c¸n bé tÝn dông, hay c¸n bé tÝn

dông nghØ viÖc th× hå s¬ tÝn dông do ng−êi nμy phô tr¸ch th−êng kh«ng ®−îc

theo dâi mét c¸ch ®Çy ®ñ.

- Ngo¹i trõ c¸c NHTM nhμ n−íc, cßn phÇn lín c¸c NHTM cæ phÇn ch−a cã quy

tr×nh ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tμi chÝnh cña kh¸ch hμng vay mét c¸ch hÖ thèng ®Ó xÕp

h¹ng kh¸ch hμng, nªn c¸n bé tÝn dông cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ®¸nh

gi¸ t×nh h×nh tμi chÝnh cña kh¸ch hμng vay, do ch−a cã sù minh b¹ch trong t×nh

h×nh tμi chÝnh cña kh¸ch hμng vay.

(cid:153) §èi víi ho¹t ®éng ngo¹i hèi: NghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi lμ mét nghiÖp vô

cã liªn quan ®Õn thÞ tr−êng hèi ®o¸i quèc tÕ. Víi ph¹m vi giao dÞch réng c¶ vÒ ®èi

t−îng lÉn kh«ng gian… ®ßi hái Ng©n hμng kh«ng nh÷ng chØ ý thøc ®−îc rñi ro cña

m×nh mμ cßn ph¶i nghiªn cøu c¸ch tæ chøc nghiÖp vô nμy sao cho rñi ro trong kinh

doanh ®−îc ng¨n ngõa vμ h¹n chÕ ë møc thÊp nhÊt. Vμ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p

®Ó ng¨n ngõa rñi ro mét c¸ch tÝch cùc lμ tæ chøc vμ thùc hiÖn kiÓm so¸t néi bé trong

kinh doanh ngo¹i hèi.

§Ó qu¶n lý rñi ro ngo¹i hèi cÇn ph¶i x©y dùng quy tr×nh xö lý giao dÞch, ph©n

t¸ch tr¸ch nhiÖm vμ quyÒn h¹n cña bé phËn giao dÞch vμ bé phËn hËu kiÓm, c¬ chÕ

h¹n møc…

HiÖn nay, c¸c NHTM chñ yÕu qu¶n lý rñi ro ngo¹i hèi th«ng qua h¹n møc vÒ

tr¹ng th¸i ngo¹i hèi. QuyÕt ®Þnh sè 1081/2002/Q§-NHNN ngμy 07/10/2002 cña

Thèng ®èc Ng©n hμng Nhμ n−íc quy ®Þnh h¹n møc tr¹ng th¸i tèi ®a mμ mçi ng©n

hμng ®−îc phÐp duy tr× lμ 30% vèn tù cã. Nh− vËy, vÒ phÝa c¬ quan qu¶n lý nhμ

n−íc còng ®· quy ®Þnh h¹n møc tr¹ng th¸i tèi ®a ®Ó khèng chÕ rñi ro ngo¹i hèi. Tuy

nhiªn, tïy mçi NHTM ngoμi viÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña NHNN, cã thÓ cã

ph−¬ng ph¸p qu¶n lý rñi ro tû gi¸ riªng. HÇu hÕt c¸c NHTM qu¶n lý rñi ro tû gi¸

th«ng qua h¹n møc vÒ gi¸ trÞ tèi ®a cña giao dÞch hoÆc h¹n møc vÒ tr¹ng th¸i ngo¹i

hèi.

(cid:153) §èi víi kh¶ n¨ng thanh to¸n, c¸c ng©n hμng hμng ngμy ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng

yªu cÇu rót vèn cña kh¸ch hμng, bao gåm c¸c kho¶n tiÒn gëi qua ®ªm cña kh¸ch

hμng, c¸c tμi kho¶n tiÒn gëi v·ng lai, c¸c kho¶n tiÒn göi ®Õn h¹n, rót vèn vay, c¸c

kho¶n b¶o l·nh, c¸c kho¶n ký quü chøng kho¸n vμ c¸c nghÜa vô thanh to¸n b»ng

tiÒn cho c¸c c«ng cô tμi chÝnh ph¸i sinh. Ng©n hμng kh«ng duy tr× nguån tiÒn mÆt ®Ó

®¸p øng tÊt c¶ c¸c nhu cÇu ®ã, v× kinh nghiÖm cho thÊy cã thÓ dù ®o¸n víi mét møc

®é chÝnh x¸c cao mét l−îng vèn tèi thiÓu cã thÓ dïng ®Ó t¸i ®Çu t−. Mét sè NHTM

cæ phÇn lín ®· thiÕt lËp giíi h¹n vÒ møc tèi thiÓu c¸c kho¶n vèn ®Õn h¹n cã thÓ

dïng ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu rót vèn nμy vμ møc tèi thiÓu c¸c kho¶n vay liªn

ng©n hμng vμ c¸c kho¶n vay ®Ó ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu rót vèn ngoμi dù kiÕn; ch¼ng

h¹n nh− ACB19 ®· thiÕt lËp giíi h¹n vÒ møc tèi thiÓu c¸c kho¶n vèn ®Õn h¹n cã thÓ

dïng ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu rót vèn cña kh¸ch hμng vμ møc tèi thiÓu c¸c kho¶n

vay liªn ng©n hμng vμ c¸c kho¶n vay ®Ó ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu rót vèn ngoμi dù

kiÕn.

Tuy nhiªn ®Ó x©y dùng ®−îc mét chiÕn l−îc qu¶n lý rñi ro thanh kho¶n hiÖu qu¶,

®ßi hái c¸c ng©n hμng ph¶i cã ®−îc mét hÖ thèng th«ng tin ®Çy ®ñ ®Ó ®o l−êng,

gi¸m s¸t, kiÓm so¸t vμ b¸o c¸o rñi ro thanh kho¶n. Bªn c¹nh ®ã, ph¶i cã mét ®éi ngò

chuyªn viªn cã tr×nh ®é cao, giμu kinh nhiÖm, cã kh¶ n¨ng x©y dùng ®−îc chiÕn

l−îc vμ c¸c quy tr×nh qu¶n lý thanh kho¶n, cã kh¶ n¨ng gi¸m s¸t vμ ph¶n øng linh

ho¹t tr−íc nh÷ng biÕn ®éng bÊt th−êng trong c¬ cÊu tμi s¶n Nî/Cã. Kh¶ n¨ng tiÕp

cËn ®Õn c¸c nguån vèn tμi trî cho nh÷ng nhu cÇu thanh kho¶n bÊt th−êng nh− qua

cöa sæ chiÕt khÊu cña NHNN, vay c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c trªn thÞ tr−êng liªn

ng©n hμng, sù ph¸t triÓn thÞ tr−êng thø cÊp cho c¸c giao dÞch giÊy tê cã gi¸… còng

lμ vÊn ®Ò quan träng quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng qu¶n lý rñi ro thanh kho¶n cña mét ng©n

hμng.

19 Rñi ro thanh kho¶n – B¸o c¸o th−êng niªn n¨m 2005 cña ACB.

2.3.2.4. Th«ng tin vμ truyÒn th«ng

C¸c NHTM cæ phÇn ®· ®ang chó träng ®Õn viÖc ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i

trong qu¶n trÞ ng©n hμng. NhiÒu NHTM cæ phÇn lín ®· triÓn khai c«ng nghÖ trùc

tuyÕn trªn toμn hÖ thèng, ®¶m b¶o r»ng mäi chi nh¸nh, phßng giao dÞch vμ c¸c ®¬n

vÞ kh¸c trong hÖ thèng cña ng©n hμng cã thÓ khai th¸c th«ng tin, chia sÎ c¬ së d÷

liÖu vÒ kh¸ch hμng vμ cËp nhËt th«ng tin tøc thêi trong hÖ thèng xö lý. M¹ng néi bé

trong hÖ thèng ®· kÕt nèi nªn c¸c ®¬n vÞ trong hÖ thèng cã thÓ trao ®æi, truyÒn ®¹t

c¸c th«ng tin vÒ chÝnh s¸ch cña ng©n hμng, t×nh h×nh ho¹t ®éng cña tõng n¬i.

T¹i mçi NHTM cæ phÇn ®Òu x©y dùng c¸c quy tr×nh, cÈm nang h−íng dÉn

nghiÖp vô riªng vμ phæ biÕn ®Õn c¸c cÊp th«ng qua c¸c buæi häp, c¸c buæi tËp huÊn,

hay th«ng qua m¹ng néi bé cña ng©n hμng. Mét sè NHTM cæ phÇn lËp ra bé phËn

Marketing, ch¼ng h¹n nh− ë NHTM cæ phÇn Ph−¬ng §«ng, bé phËn nμy chuyªn

nghiªn cøu vÒ m«i tr−êng kinh doanh, cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ ngμnh nghÒ, t×nh

h×nh kinh tÕ x· héi vμ cung cÊp th«ng tin nμy cho c¸c nhμ qu¶n trÞ cÊp cao cña ng©n

hμng. Ngoμi ra, c¸c NHTM cæ phÇn cßn thμnh lËp Ban ph¸p chÕ víi chøc n¨ng cËp

nhËt c¸c quy ®Þnh cña Nhμ n−íc trong ho¹t ®éng ng©n hμng, so¹n th¶o c¸c biÓu mÉu

phï hîp vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghiÖp vô, t− vÊn cho

c¸c nhμ qu¶n trÞ còng nh− c¸c c¸n bé nghiÖp vô trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c quy

®Þnh cña ph¸p luËt vμ nh÷ng v−íng m¾c kh¸c cã liªn quan.

Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c NHTM cæ phÇn th−êng ph¶i xö lý mét khèi

l−îng lín c¸c giao dÞch vμ th«ng tin nªn yªu cÇu kiÓm so¸t qu¸ tr×nh xö lý th«ng tin

kÕ to¸n ®Æt ra rÊt cao. ViÖc ®èi chiÕu gi÷a kÕ to¸n víi c¸c phßng ban nghiÖp vô t¹i

mçi chi nh¸nh cña ng©n hμng ®Òu ®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh

chÝnh x¸c cña sè liÖu kÕ to¸n. C¸c NHTM cæ phÇn còng ®· vËn dông c¸c tiªu chuÈn

kÕ to¸n vμ thiÕt kÕ hÖ thèng tμi kho¶n, hÖ thèng chøng tõ, sæ s¸ch phï hîp víi ®Æc

®iÓm qu¶n lý nh»m t¨ng c−êng chÊt l−îng th«ng tin kÕ to¸n.

HiÖn nay, c¸c NHTM nãi chung ®· øng dông nh÷ng phÇn mÒm ®−îc ®¸nh gi¸ lμ

tiªn tiÕn vμ ph¸t triÓn, phÇn mÒm øng dông xö lý c¸c nghiÖp vô ng©n hμng hiÖn ®¹i.

Theo sè liÖu thèng kª tõ c¸c ng©n hμng, h¬n 80% c¸c nghiÖp vô ng©n hμng ®· ®−îc

xö lý b»ng m¸y tÝnh ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. HÇu hÕt c¸c nghiÖp vô ®· ®−îc xö lý

chuyÓn tõ xö lý trªn c¸c m¸y tÝnh ®¬n lÎ sang ph−¬ng thøc xö lý trªn m¹ng, nhiÒu

nghiÖp vô ®· ®−îc xö lý tøc thêi nh− giao dÞch kÕ to¸n tøc thêi, thanh to¸n ®iÖn tö

liªn ng©n hμng luång gi¸ trÞ cao.

Víi c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c¸c NHTM cæ phÇn lín ®· thiÕt lËp ®−îc

hÖ thèng th«ng tin phßng ngõa rñi ro; m¹ng l−íi th«ng suèt trong néi bé mét hÖ

thèng ng©n hμng còng nh− gi÷a c¸c ng©n hμng cho phÐp c¸c ®¬n vÞ cã thÓ trao ®æi,

thu thËp vμ tæ chøc d÷ liÖu, ph©n tÝch møc ®é tÝn nhiÖm vay vèn cña c¸c ®¬n vÞ kinh

tÕ, phôc vô tèt cho c«ng t¸c cho vay, n©ng cao chÊt l−îng tÝn dông, gi¶m bít rñi ro

cho c¸c ng©n hμng.

Víi hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý, m¹ng m¸y tÝnh ®−îc cñng cè, n©ng cÊp c¶ vÒ

c«ng suÊt vμ chÊt l−îng truyÒn tin lμ mét hç trî rÊt lín ®èi víi viÖc c¶i tiÕn c«ng t¸c

th«ng tin b¸o c¸o, thèng kª gi÷a c¸c NHTM vμ NHNN, gi÷a c¸c chi nh¸nh vμ héi së

NHTM, gióp cho viÖc chØ ®¹o, ®iÒu hμnh cña toμn bé hÖ thèng ng©n hμng ®−îc

nhanh nh¹y, chÝnh x¸c vμ kÞp thêi h¬n

Tuy nhiªn, tr×nh ®é øng dông c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c NHTM cæ phÇn cßn

thÊp vμ kh«ng ®ång ®Òu. Mét sè NHTM cæ phÇn nhá cã xu h−íng sö dông bé phËn

tin häc néi bé ®Ó tù thiÕt kÕ, x©y dùng hÖ thèng øng dông cña m×nh. C¸c hÖ thèng

øng dông nμy cßn nhiÒu h¹n chÕ vμ bÊt cËp, ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu qu¶n lý vμ

kiÓm so¸t cña mét ng©n hμng hiÖn ®¹i.

§èi víi ho¹t ®éng tÝn dông, mÆc dï c¸c NHTM cæ phÇn ®· ®ang b¾t ®Çu ¸p dông

c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong xö lý nghiÖp vô vμ qu¶n trÞ ng©n hμng nh−ng hÖ thèng b¸o

c¸o tÝn dông t¹i c¸c ng©n hμng vÉn ch−a kÞp thêi vμ ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c. HÖ thèng

th«ng tin cña ng©n hμng cung cÊp nhiÒu lo¹i b¸o c¸o kh¸c nhau nh−ng thiÕu sù ph©n

tÝch tËp trung nªn nhμ qu¶n lý khã cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc hiÖu qu¶ cña tõng lo¹i h×nh

cho vay, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cho vay cña tõng n¬i vμ c¸c vïng tËp trung nhiÒu rñi ro

tÝn dông. C¸c b¸o c¸o mang tÝnh chÊt tÜnh nhiÒu h¬n ®éng, cã nghÜa lμ ch−a ph©n

tÝch nguyªn nh©n biÕn ®éng. Sù truyÒn ®¹t th«ng tin trong toμn hÖ thèng cña nhiÒu

NHTM cæ phÇn cßn ch−a hiÖu qu¶. Sù thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch tÝn dông, c¸c v¨n b¶n

h−íng dÉn nghiÖp vô cña ng©n hμng cã thÓ ®−îc cËp nhËt, söa ®æi th−êng xuyªn

nh−ng ng−êi trùc tiÕp thùc hiÖn nghiÖp vô l¹i kh«ng cã ®iÒu kiÖn cËp nhËt mét c¸ch

®Çy ®ñ vμ kÞp thêi.

§èi víi viÖc qu¶n lý rñi ro thanh kho¶n, hiÖn nay hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý nãi

chung vμ hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý rñi ro thanh kho¶n cña c¸c ng©n hμng cßn rÊt

ph©n t¸n, c¸c b¸o c¸o ch−a râ rμng, vμ kh«ng ®−îc cËp nhËt kÞp thêi g©y rÊt nhiÒu

khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n trÞ thanh kho¶n.

Bªn c¹nh ®ã c«ng t¸c x©y dùng, chØnh söa vμ ban hμnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cña

ng©n hμng ch−a theo kÞp víi nh÷ng ®ßi hái cña øng dông vμ ph¸t triÓn c«ng nghÖ

th«ng tin. NhiÒu c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vμ v¨n b¶n ph¸p lý cÇn thiÕt cho ®iÒu kiÖn øng

dông c«ng nghÖ míi ch−a ®−îc x©y dùng. PhÇn lín c¸c quy tr×nh xö lý nghiÖp vô

ng©n hμng ®−îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng xö lý thñ c«ng hoÆc c¬ giíi ho¸ ch−a phï

hîp víi ph−¬ng thøc tù ®éng ho¸ nªn rÊt khã kh¨n trong viÖc øng dông c«ng nghÖ

míi trong ho¹t ®éng cña ng©n hμng.

Mét thùc tÕ lμ trong thêi gian qua, do tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng t−¬ng

®èi lín, møc ®é c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng ch−a cao nªn hÇu hÕt c¸c ng©n hμng ®Òu

thùc hiÖn mét chiÕn l−îc kinh doanh t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n lμ cung cÊp nh÷ng s¶n

phÈm m×nh cã, khai th¸c c¸c nguån lùc hiÖn cã vμ n¾m b¾t nh÷ng c¬ héi ngÉu nhiªn

cña thÞ tr−êng mμ ch−a thùc sù chó träng ®Õn nhu cÇu cña kh¸ch hμng còng nh−

chiÕn l−îc ®Çu t− l©u dμi. ChÝnh v× thÕ, chiÕn l−îc kinh doanh cña c¸c NHTM cæ

phÇn nh×n chung cßn mang tÝnh thô ®éng, øng phã t×nh huèng mμ ch−a thùc sù

mang tÝnh chiÕn l−îc l©u dμi.

C«ng t¸c x©y dùng chiÕn l−îc kinh doanh vμ c¹nh tranh ch−a thùc sù ®−îc chó

träng vμ tiÕn hμnh mét c¸ch bμi b¶n. HiÖn nay, c¸c NHTM cæ phÇn lín th−êng cã

mét bé phËn ph©n tÝch thÞ tr−êng vμ lËp kÕ ho¹ch kinh doanh riªng rÏ. Tuy nhiªn,

c«ng t¸c ph©n tÝch thÞ tr−êng vÉn chØ mang tÝnh thô ®éng, ph©n tÝch th«ng qua c¸c

th«ng tin tõ b¸o chÝ, vμ b¸o c¸o cña c¸c c¬ quan kh¸c. HÖ thèng th«ng tin sè liÖu

hiÖn nay cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp, thiÕu vÒ sè l−îng vμ yÕu vÒ chÊt l−îng nh− tÝnh chÝnh

x¸c, nhÊt qu¸n… V× vËy, th«ng tin mμ c¸c ng©n hμng cã ®−îc th−êng mang tÝnh

manh món, vμ thiÕu tÝnh hÖ thèng. ViÖc dùa trªn nh÷ng sè liÖu vμ d÷ kiÖn nh− thÕ ®Ó

lËp kÕ ho¹ch hay chiÕn l−îc kinh doanh lμ rÊt khã kh¨n. ViÖc nghiªn cøu thÞ tr−êng

mét c¸ch bμi b¶n vÉn ch−a ®−îc tiÕn hμnh th−êng xuyªn, ®Æc biÖt lμ nh÷ng nghiªn

cøu toμn diÖn vÒ cÇu phôc vô cho viÖc lËp chiÕn l−îc kinh doanh l©u dμi.

2.3.2.5. Ho¹t ®éng gi¸m s¸t

Ho¹t ®éng gi¸m s¸t th−êng xuyªn cña c¸c NHTM cæ phÇn ®−îc thùc hiÖn th«ng

qua c¸c cÊp qu¶n lý c¬ së t¹i mçi bé phËn nghiÖp vô vμ cÊp ®iÒu hμnh ®¬n vÞ, chi

nh¸nh cña ng©n hμng. §èi víi ho¹t ®éng tÝn dông, ho¹t ®éng chñ yÕu chiÕm tû lÖ

trªn 70% trong tæng thu nhËp cña c¸c NHTM cæ phÇn, th−êng cã quy ®Þnh c¸c

tr−ëng phßng tÝn dông, gi¸m ®èc chi nh¸nh ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t danh môc

cho vay cña ®¬n vÞ m×nh, kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô cña c¸c c¸n bé tÝn

dông thuéc cÊp, vμ b¸o c¸o th«ng tin vÒ cho Héi së th«ng qua cuéc häp giao ban.

Ngoμi ra ®Ó n©ng cao chÊt l−îng phôc vô kh¸ch hμng, c¸c nhμ qu¶n trÞ ng©n hμng

rÊt quan t©m ®Õn viÖc tiÕp nhËn th«ng tin ph¶n håi tõ kh¸ch hμng th«ng qua hép th−

ý kiÕn, phiÕu th¨m dß hay ®Þa chØ email cña ng©n hμng.

C¸c NHTM cæ phÇn còng chó träng ®Õn viÖc gi¸m s¸t kiÓm tra, kiÓm so¸t ®Þnh

kú th«ng qua bé phËn kiÓm to¸n néi bé cña ng©n hμng, ®Æc biÖt lμ kiÓm tra tÝn dông.

KiÓm to¸n néi bé ®−îc thùc hiÖn ®Þnh kú theo kÕ ho¹ch hμng n¨m hoÆc theo yªu cÇu

kiÓm tra ®ét xuÊt.

Theo LuËt C¸c tæ chøc tÝn dông ®· ®−îc söa ®æi, bæ sung n¨m 2004, tÊt c¶ c¸c tæ

chøc tÝn dông nãi chung vμ NHTM nãi riªng ®Òu ph¶i thùc hiÖn kiÓm to¸n ®éc lËp

c¸c b¸o c¸o tμi chÝnh hμng n¨m. TÊt c¶ c¸c NHTM ®Òu ®· tu©n thñ vÊn ®Ò nμy. Bªn

c¹nh ®ã, mét sè c¸c NHTM cæ phÇn cßn thuª kiÓm to¸n ®éc lËp thùc hiÖn c¸c cuéc

kiÓm to¸n theo chuyªn ®Ò ®Ó kiÓm to¸n tu©n thñ, kiÓm to¸n danh môc tÝn dông, hoÆc

®¸nh gi¸ t×nh h×nh ®Çu t− mμ ng©n hμng tμi trî cho vay.

Tuy nhiªn, vÉn cßn nh÷ng vÊn ®Ò bÊt cËp x¶y ra nh− hÖ thèng kiÓm to¸n, kiÓm

so¸t néi bé ho¹t ®éng ch−a hiÖu qu¶. Sù ph©n ®Þnh ho¹t ®éng kiÓm to¸n vμ kiÓm

so¸t néi bé ch−a râ rμng. Theo c¸c chuÈn mùc quèc tÕ th× chøc n¨ng cña kiÓm to¸n

néi bé vμ kiÓm so¸t néi bé cã sù t¸ch b¹ch rÊt râ rμng. KiÓm so¸t néi bé lμ mét c«ng

cô cña Ban ®iÒu hμnh nh»m ®¶m b¶o viÖc tu©n thñ nh÷ng chÝnh s¸ch vμ thñ tôc,

ng¨n chÆn c¸c hμnh ®éng l¹m dông vμ vi ph¹m quy chÕ còng nh− t¨ng c−êng c«ng

t¸c qu¶n lý rñi ro vμ ®iÒu hμnh trong toμn hÖ thèng. Cßn nhiÖm vô cña kiÓm to¸n néi

bé lμ ®¶m b¶o tÝnh trung thùc vμ hîp lý cña c¸c b¸o c¸o tμi chÝnh do bé phËn kÕ

to¸n lËp ®Ó cung cÊp cho Ban ®iÒu hμnh theo ®Þnh kú hoÆc tiÕn hμnh nh÷ng cuéc

kiÓm tra cô thÓ theo yªu cÇu cña Ban ®iÒu hμnh ®Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng cña c¸c b¸o

c¸o tμi chÝnh th−êng niªn.

Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña kiÓm to¸n néi bé vμ kiÓm

so¸t néi bé ®ang cã nh÷ng m¶ng chång chÐo nhau, dÉn ®Õn sù l·ng phÝ còng nh−

g©y phiÒn hμ cho c¸c ®èi t−îng bÞ kiÓm tra, lμm gi¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng.

ThiÕu sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan kiÓm tra, gi¸m s¸t ng©n hμng nh− Thanh tra

ng©n hμng, kiÓm to¸n néi bé vμ kiÓm to¸n ®éc lËp. C«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra

chång chÐo, g©y l·ng phÝ vμ kh«ng hiÖu qu¶. Trong khi ®ã, c¸c thñ tôc trong quy

tr×nh nghiÖp vô, nhÊt lμ nghiÖp vô tÝn dông ch−a ®−îc kiÓm tra chÆt chÏ, ch−a ®−îc

®¸nh gi¸ l¹i mét c¸ch ®éc lËp, kh¸ch quan.

§éi ngò kiÓm to¸n néi bé t¹i c¸c NHTM cæ phÇn qu¸ máng so víi quy m« ho¹t

®éng vμ m¹ng l−íi chi nh¸nh cña ng©n hμng; tr×nh ®é, kinh nghiÖm cña kiÓm to¸n

viªn néi bé cßn h¹n chÕ… ®· kh«ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu vÒ ph¸t hiÖn triÖt ®Ó c¸c

gian lËn, sai sãt, vμ kiÓm so¸t tÝnh tu©n thñ trong tõng ho¹t ®éng cña ng©n hμng.

ViÖc x©y dùng bé m¸y kiÓm to¸n néi bé chuyªn tr¸ch t¹i mçi chi nh¸nh cña

NHTM cæ phÇn ®Ó phôc vô cho môc tiªu gi¸m s¸t tõ xa cña Ban l·nh ®¹o ch−a ®−îc

thùc hiÖn. §a phÇn bé phËn kiÓm to¸n néi bé ®−îc tæ chøc t¹i Héi së cña c¸c

NHTM cæ phÇn. Nguyªn nh©n s©u xa cña vÊn ®Ò nμy lμ do c¸c yÕu tè vÒ nh©n sù,

nguån lùc, vμ c¸ch thøc tæ chøc, ngoμi ra còng cã thÓ do quan ®iÓm cña c¸c nhμ

qu¶n lý ng©n hμng, hä ch¹y theo môc tiªu kinh doanh mμ ch−a chó träng tho¶ ®¸ng

®Õn kÕt qu¶ cña kiÓm to¸n néi bé. Ph¶n øng cña c¸c nhμ qu¶n lý ®èi víi c¸c b¸o c¸o

cña kiÓm to¸n néi bé vÒ c¸c sai ph¹m chØ lμ nh÷ng biÖn ph¸p xö lý tøc thêi chø

kh«ng ph¶i lμ c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm cña hÖ thèng kiÓm

so¸t néi bé vμ ng¨n ngõa sù t¸i diÔn cña c¸c sai ph¹m.

2.4. §¸nh gi¸ kiÓm so¸t néi bé ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh

cña Ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn

Víi thùc tr¹ng vÒ kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM

cæ phÇn ®· nªu trªn, kÕt hîp víi c¸c bμi viÕt cña c¸c nhμ nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò qu¶n

trÞ ng©n hμng, vμ th«ng qua c¸c cuéc trao ®æi cña t¸c gi¶ víi c¸c nhμ qu¶n lý ng©n

hμng, còng nh− c¸c c¸n bé, nh©n viªn lμm viÖc t¹i mét sè NHTM cæ phÇn, t¸c gi¶

tæng kÕt nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña c¸c NHTM

cæ phÇn vμ cÇn ph¶i hoμn thiÖn mét sè c¸c néi dung nh− sau:

(cid:57) MÆc dï kh«ng cã sù xÕp h¹ng vÒ rñi ro trong ho¹t ®éng cña ng©n hμng nh−ng ®a

sè c¸c NHTM cæ phÇn ®Òu ngÇm xÕp h¹ng rñi ro theo thø tù −u tiªn: rñi ro tÝn

dông, rñi ro hèi ®o¸i, rñi ro thanh kho¶n… Nh− vËy rñi ro tÝn dông ®−îc Ban

l·nh ®¹o cña c¸c NHTM cæ phÇn −u tiªn kiÓm so¸t.

(cid:57) Hoμn thiÖn m«i tr−êng kiÓm so¸t trong hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña c¸c

NHTM cæ phÇn, trªn c¸c ph−¬ng diÖn nh−: Quan ®iÓm, nhËn thøc cña Héi ®ång

qu¶n trÞ vμ Ban ®iÒu hμnh; C¸c chÝnh s¸ch nh©n sù; V¨n ho¸ kiÓm so¸t; C¬ cÊu

tæ chøc…

(cid:57) Mét sè c¸c nhμ qu¶n lý cÊp cao cña NHTM cæ phÇn ®· bá qua c¸c nguyªn t¾c

t«n träng c¸c quy t¾c kinh doanh vμ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ho¹t

®éng ng©n hμng. C¸c nhμ qu¶n lý cÊp c¬ së vμ c¸n bé trùc tiÕp thùc hiÖn nghiÖp

vô cña mét sè c¸c NHTM cæ phÇn kh«ng ®−îc rÌn luyÖn tèt vÒ ®¹o ®øc nghÒ

nghiÖp vμ ý thøc tr¸ch nhiÖm nªn dÔ dμng tha ho¸, biÕn chÊt vμ bÞ kh¸ch hμng

mua chuéc nªn kh«ng thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh nguyªn t¾c cña ngμnh vμ cña

ng©n hμng.

(cid:57) §èi víi ho¹t ®éng cña c¸c NHTM cæ phÇn, chñ yÕu lμ ho¹t ®éng tÝn dông, vÉn

cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò nh−: C¸c NHTM cæ phÇn th−êng kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc

râ rμng nhu cÇu vay vèn thùc sù vμ kh¶ n¨ng thanh to¸n nî cña kh¸ch hμng;

ThiÕu th«ng tin tõ kh¸ch hμng mμ vÉn xÐt duyÖt cho vay; Quy tr×nh tÝn dông cña

c¸c ng©n hμng hÇu nh− kh«ng cô thÓ ho¸ tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé tÝn dông ®èi víi

kho¶n vay; Kh¶ n¨ng xö lý c¸c kho¶n nî xÊu;

(cid:57) VÒ HÖ thèng th«ng tin vμ truyÒn th«ng, c¸c NHTM cæ phÇn ch−a cã sù ®Çu t−

hîp lý cho ch−¬ng tr×nh hiÖn ®¹i c«ng nghÖ th«ng tin nªn vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp

trong hÖ thèng b¸o c¸o phôc vô cho nhu cÇu qu¶n lý.

(cid:57) HÖ thèng gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña ng©n hμng, ch−a x¸c ®Þnh ®−îc vÞ thÕ cña bé

phËn kiÓm to¸n néi bé trong ho¹t ®éng cña c¸c NHTM cæ phÇn.

KÕT LUËN CH¦¥NG 2:

Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kiÓm so¸t néi bé trong c¸c NHTM cæ phÇn trªn ®Þa bμn

Thμnh phè Hå ChÝ Minh cho thÊy, mÆc dï c¸c nhμ qu¶n trÞ cÊp cao cña ng©n hμng ý

thøc cao vÒ viÖc thiÕt lËp hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vμ x©y dùng mét c¬ chÕ qu¶n lý

rñi ro nh−ng vÉn tån t¹i nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan vμ kh¸ch quan g©y ra rñi ro

cho ho¹t ®éng, ¶nh h−ëng ®Õn sù an toμn vμ lμnh m¹nh cña hÖ thèng NHTM nãi

chung vμ khèi NHTM cæ phÇn nãi riªng.

Ch−¬ng 3 : MéT Sè GI¶I PH¸P HOμN THIÖN

HÖ THèNG KIÓM SO¸T NéI Bé TRONG ho¹t ®éng kinh

doanh cña C¸C NG¢N HμNG TH¦¥NG M¹I cæ phÇn

TR£N §ÞA BμN THμNH PHè Hå CHÝ MINH

Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸ −u nh−îc ®iÓm cña kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t

®éng cña c¸c NHTM cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ Minh ®−îc tr×nh bμy ë

ch−¬ng 2, trong phÇn nμy t¸c gi¶ xin ®−a ra ph−¬ng h−íng chung vμ mét sè gi¶i

ph¸p cô thÓ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm vμ hoμn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t

néi bé nh»m ph¸t huy vai trß cña kiÓm so¸t néi bé trong viÖc gi¸m s¸t, ng¨n ngõa vμ

qu¶n lý rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM cæ phÇn trªn ®Þa bμn

Thμnh phè Hå ChÝ Minh.

3.1. Ph−¬ng h−íng hoμn thiÖn

§Ó ®¶m b¶o tÝnh toμn diÖn vμ hÖ thèng cña c¸c gi¶i ph¸p còng nh− sù hμi hoμ

gi÷a lý luËn vμ thùc tiÔn, chóng t«i cho r»ng c¸c ph−¬ng h−íng ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p

dùa trªn c¸c nguyªn t¾c sau:

(cid:57) VËn dông c¸c nguyªn t¾c qu¶n lý rñi ro cña ñy ban Basle vÒ gi¸m s¸t ng©n hμng

trong c¸c ho¹t ®éng nh− ho¹t ®éng tÝn dông, qu¶n trÞ rñi ro ng©n hμng, ho¹t ®éng

thanh tra gi¸m s¸t ng©n hμng… vμ kÕ thõa c¸c kinh nghiÖm, m« h×nh vÒ qu¶n lý

rñi ro cña c¸c n−íc ph¸t triÓn ®Ó kh¾c phôc nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro

trong ho¹t ®éng cña c¸c NHTM cæ phÇn do sù yÕu kÐm cña hÖ thèng kiÓm so¸t

néi bé.

(cid:57) Phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn cña ñy ban COSO vÒ kiÓm so¸t néi bé.

(cid:57) §¶m b¶o sù c©n ®èi gi÷a lîi Ých ®¹t ®−îc vμ chi phÝ bá ra.

(cid:57) C¸c NHTM cæ phÇn lμ mét phÇn trong hÖ thèng c¸c ®Þnh chÕ tμi chÝnh cña Nhμ

n−íc, v× vËy c¸c gi¶i ph¸p ®−a ra d−íi ®©y ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ -

x· héi cña ViÖt Nam, bao gåm c¸c vÊn ®Ò nh− c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ®Æc

®iÓm kinh doanh cña c¸c NHTM ViÖt Nam, møc ®é hiÖn ®¹i cña c«ng nghÖ

th«ng tin trong ng©n hμng, nguån nh©n lùc vμ tr×nh ®é cña c¸n bé ng©n hμng t¹i

ViÖt Nam.

(cid:57) C¸c gi¶i ph¸p cÇn ®−îc tiÕn hμnh ®ång bé ®Ó hç trî lÉn nhau trong tõng b−íc

thùc hiÖn. Ch¼ng h¹n, khi hiÖn ®¹i c«ng nghÖ th«ng tin trong ho¹t ®éng cña ng©n

hμng th× viÖc ®μo t¹o nh©n viªn lμ cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn ®ång thêi.

C¸c gi¶i ph¸p ®−îc thùc thi trªn c¬ së:

(cid:57) VÒ phÝa ChÝnh phñ: Ph¶i hoμn thiÖn c¸c khung ph¸p lý liªn quan ®Õn ho¹t ®éng

ng©n hμng nh»m t¹o m«i tr−êng ph¸p lý æn ®Þnh cho ho¹t ®éng, b¶o vÖ quyÒn lîi

chÝnh ®¸ng vμ hîp ph¸p cña NHTM nãi chung, vμ NHTM cæ phÇn nãi riªng;

hoμn thiÖn m«i tr−êng vÜ m«; quy ®Þnh b¾t buéc vÒ viÖc c«ng khai ho¸ c¸c th«ng

tin tμi chÝnh cña doanh nghiÖp vμ tæ chøc c¸c kªnh th«ng tin liªn th«ng gi÷a c¸c

Bé, Ngμnh, c¬ quan chøc n¨ng víi hÖ thèng ng©n hμng;

(cid:57) VÒ phÝa Ng©n hμng Nhμ n−íc, t¸c ®éng ®Õn c¸c NHTM b»ng c¸c quy ®Þnh vÒ

tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m an toμn cho ho¹t ®éng cña c¸c NHTM, c¸c yªu cÇu vÒ c¬

cÊu tæ chøc qu¶n lý, ®iÒu hμnh, còng nh− bé m¸y kiÓm so¸t, kiÓm to¸n néi bé

cña c¸c NHTM; vμ vÊn ®Ò qu¶n trÞ rñi ro trong ho¹t ®éng cña ng©n hμng;

(cid:57) VÒ phÝa NHTM cæ phÇn ph¶i ®ãng vai trß chñ lùc trong viÖc nç lùc hoμn thiÖn hÖ

thèng kiÓm so¸t néi bé nh»m qu¶n lý rñi ro vμ n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng

cña ng©n hμng.

3.2. Mét sè gi¶i ph¸p hoμn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé

trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c nhtm cæ phÇn

trªn ®Þa bμn thμnh phè hå chÝ minh

Dùa trªn c¬ së lý thuyÕt KSNB cña ñy ban COSO, lý thuyÕt KSNB cña ñy ban

Basle vÒ gi¸m s¸t Ng©n hμng, vμ trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tiÔn, c¸c bμi viÕt cña c¸c

nhμ nghiªn cøu trong c¸c lÜnh vùc cã liªn quan, t¸c gi¶ ®−a ra bèn nhãm gi¶i ph¸p

nh»m hoμn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c

NHTM cæ phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ Minh nh− sau:

3.2.1. Nhãm gi¶i ph¸p thø nhÊt: Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn m«i tr−êng kiÓm

so¸t

3.2.1.1. VÒ phÝa ChÝnh Phñ

(cid:57) §−a ra c¸c gi¶i ph¸p c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ, tËp trung thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t−,

cñng cè vμ ph¸t triÓn hÖ thèng tμi chÝnh, thÞ tr−êng chøng kho¸n, vμ hÖ thèng

ng©n hμng;

(cid:57) C¶i thiÖn m«i tr−êng kinh doanh nh»m thu hót ®Çu t−, bao gåm ®Çu t− n−íc

ngoμi vμo nÒn kinh tÕ vμ khu vùc ng©n hμng sao cho ph¸t triÓn phï hîp víi c¬ së

h¹ tÇng trong n−íc;

(cid:57) N©ng cao tÝnh ®éc lËp còng nh− t¨ng c−êng quyÒn h¹n qu¶n lý nhμ n−íc vÒ ho¹t

®éng tiÒn tÖ cho NHNN;

(cid:57) N©ng cao tÝnh minh b¹ch th«ng tin cña tÊt c¶ c¸c tæ chøc tÝn dông th«ng qua øng

dông c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ. §ång thêi x©y dùng hÖ thèng th«ng tin vÒ

c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c nhμ ®Çu t− trong vμ ngoμi n−íc, vÒ nh÷ng dù ¸n trong

t−¬ng lai trªn l·nh thæ ViÖt Nam.

(cid:57) Xem xÐt x©y dùng biÓu thuÕ phï hîp ®èi víi c¸c NHTM cæ phÇn trªn c¬ së so

s¸nh víi c¸c lo¹i h×nh kinh doanh kh¸c. BiÓu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh kh«ng chØ víi

môc tiªu ng©n s¸ch mμ cßn cã t¸c dông kh«ng lμm tª liÖt kinh doanh cña c¸c tæ

chøc tÝn dông.

3.2.1.2. VÒ phÝa Ng©n hμng Nhμ n−íc ViÖt Nam

(1) Hoμn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng cña ng©n hμng

(cid:57) Ban hμnh c¸c quy chÕ vμ chØ ®¹o c¸c NHTM cæ phÇn hoμn thiÖn m« h×nh tæ chøc

vμ ho¹t ®éng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. TiÕp tôc chØ ®¹o c¸c NHTM cæ phÇn

c¬ cÊu l¹i nh÷ng kho¶n nî ng¾n h¹n, nî khã ®ßi ®ang tån ®äng, ng¨n chÆn nî

xÊu ph¸t sinh míi, n©ng cao chÊt l−îng vμ b¶o ®¶m c¸c chØ tiªu an toμn trong

ho¹t ®éng.

(cid:57) §−a ra c¸c biÖn ph¸p hoμn thiÖn hÖ thèng gi¸m s¸t ng©n hμng theo h−íng:

- N©ng cao chÊt l−îng ph©n tÝch t×nh h×nh tμi chÝnh vμ ph¸t triÓn hÖ thèng c¶nh

b¸o sím nh÷ng tiÒm Èn trong ho¹t ®éng cña c¸c NHTM cæ phÇn

- X©y dùng c¸ch tiÕp cËn tíi c«ng viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l−îng ®iÒu hμnh rñi ro

trong c¸c NHTM cæ phÇn;

- N©ng cao kü thuËt trong viÖc trÝch lËp dù phßng rñi ro.

(cid:57) X©y dùng hÖ thèng b¸o c¸o ®ång bé ®Ó gi¶m thiÓu khèi l−îng rñi ro vμ n©ng cao

chÊt l−îng th«ng tin.

(cid:57) T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c NHTM cæ phÇn t¨ng quy m« vèn vμ viÖc t¨ng vèn ph¸p

®Þnh còng cÇn cã sù qu¶n lý tõ phÝa Nhμ n−íc phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn vμ

x©y dùng mét nÒn tμi chÝnh tiÒn tÖ quèc gia; tr¸nh t×nh tr¹ng t¨ng vèn hçn lo¹n v×

lîi Ých côc bé, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng kiÓm so¸t ®−îc. Trong qu¸ tr×nh t¨ng

vèn ®iÒu lÖ, NHNN cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý chÆt chÏ ho¹t ®éng t¨ng vèn, ngo¹i

trõ tr−êng hîp t¨ng vèn ®iÒu lÖ b»ng lîi nhuËn ®Ó l¹i, nh»m h¹n chÕ vμ lo¹i trõ

c¸c tr−êng hîp cã thÓ ph¸t sinh nh− c¸c hiÖn t−îng t¨ng vèn nãng b»ng c¸ch c¸c

cæ ®«ng ®i vay vèn t¹i ng©n hμng m×nh cã cæ phÇn hoÆc c¸c ng©n hμng kh¸c ®Ó

bæ sung vèn. ViÖc t¨ng vèn ph¶i nh»m gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ë tÇm

vÜ m« trong qu¶n lý vμ ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n trong hÖ thèng.

(cid:57) Hoμn thiÖn quy chÕ cho vay vμ b¶o ®¶m tiÒn vay trªn c¬ së b¶o ®¶m an toμn cho

ho¹t ®éng tÝn dông, b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña c¸c NHTM cæ phÇn, quy ®Þnh

chÆt chÏ vÒ tr¸ch nhiÖm cña c¸c NHTM cæ phÇn vÒ viÖc tu©n thñ quy chÕ cho

vay vμ b¶o ®¶m tiÒn vay vμ gi¶m bít c¸c thñ tôc ph¸p lý phøc t¹p, g©y khã kh¨n

cho c¸c NHTM cæ phÇn.

(cid:57) Hoμn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ tæ chøc, ho¹t ®éng cña NHTM cæ phÇn vμ x¸c ®Þnh

râ tr¸ch nhiÖm cña Héi ®ång qu¶n trÞ vμ Ban ®iÒu hμnh NHTM cæ phÇn trong

viÖc ph¶i duy tr× c¬ chÕ kiÓm so¸t néi bé hiÖu qu¶, còng nh− trong viÖc ®¶m b¶o

qu¶n lý rñi ro cña ng©n hμng, bao gåm:

- X©y dùng chiÕn l−îc, chÝnh s¸ch, quy tr×nh qu¶n lý tõng lo¹i rñi ro cña ng©n

hμng vμ x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp trong viÖc qu¶n lý rñi ro.

- §èi víi rñi ro tÝn dông, cÇn x¸c ®Þnh râ giíi h¹n rñi ro tÝn dông trªn tæng thÓ

danh môc tÝn dông, trªn tõng lo¹i h×nh cho vay, vμ trªn tõng kho¶n cho vay

cña ng©n hμng. Khi v−ît qu¸ giíi h¹n ®ã, buéc NHTM cæ phÇn ph¶i rμ so¸t

l¹i ho¹t ®éng tÝn dông vμ ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tÝn dông vμ qu¶n lý rñi ro tÝn

dông.

- TruyÒn ®¹t chÝnh s¸ch, chiÕn l−îc qu¶n lý rñi ro cho c¸c cÊp ®iÒu hμnh cña

ng©n hμng vμ cÊp thùc hiÖn nghiÖp vô.

- ThiÕt lËp c¬ chÕ gi¸m s¸t vμ ®¸nh gi¸ rñi ro chÆt chÏ.

- §Þnh kú thùc hiÖn viÖc ®¸nh gi¸ l¹i sù hiÖu qu¶ cña hÖ thèng qu¶n lý rñi ro

t¹i ng©n hμng.

ViÖc quy ®Þnh b»ng v¨n b¶n ph¸p luËt nªu trªn cã t¸c dông n©ng cao ý thøc

cña Héi ®ång qu¶n trÞ vμ Ban ®iÒu hμnh NHTM vÒ viÖc ph¶i lu«n lu«n g¾n liÒn

môc tiªu ph¸t triÓn kinh doanh víi sù ®¶m b¶o an toμn cho ho¹t ®éng ng©n hμng

th«ng qua c¸c chiÕn l−îc qu¶n lý rñi ro.

(cid:57) NHNN tiÕp tôc thùc hiÖn c¬ cÊu l¹i hÖ thèng NHTM, kiªn quyÕt xö lý c¸c

NHTM cæ phÇn yÕu kÐm. Nh÷ng NHTM cæ phÇn yÕu kÐm nÕu kh«ng tù t×m

®−îc ph−¬ng ¸n kh¶ thi ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i hoÆc kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t

triÓn sÏ bÞ ®Æt vμo t×nh tr¹ng kiÓm so¸t ®Æc biÖt ®Ó xö lý døt ®iÓm b»ng nh÷ng

h×nh thøc thÝch hîp.

(cid:57) TiÕp tôc gi¸m s¸t chÆt chÏ ho¹t ®éng cña mét sè NHTM cæ phÇn yÕu kÐm, nÕu

c¸c ng©n hμng nμy kh«ng tù chÊn chØnh kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trong ho¹t

®éng, kh«ng gäi ®−îc cæ ®«ng gãp vèn míi ®Ó t¨ng vèn ®iÒu lÖ vμ bï ®¾p nh÷ng

tæn thÊt vÒ tμi chÝnh… th× sÏ xö lý theo h−íng thu håi giÊy phÐp ho¹t ®éng vμ

thanh lý theo luËt ®Þnh; ¸p dông c¸c biÖn ph¸p m¹nh, cã hiÖu qu¶ buéc c¸c

NHTM cæ phÇn cßn yÕu kÐm ph¶i nhanh chãng lμnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tμi

chÝnh, ®ång thêi ph¶i n©ng cao chÊt l−îng tÝn dông, ng¨n chÆn nî xÊu ph¸t sinh

míi, b¶o ®¶m c¸c chØ tiªu an toμn ho¹t ®éng.

(cid:57) TiÕp tôc khuyÕn khÝch c¸c NHTM cæ phÇn cã quy m« kh«ng lín hîp nhÊt, s¸p

nhËp víi nhau ®Ó trë thμnh nh÷ng ng©n hμng cã quy m« lín, cã søc c¹nh tranh

cao h¬n, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n.

(2) N©ng cao vai trß gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ng©n hμng

vμ c¸c rñi ro ng©n hμng cña bé m¸y thanh tra ng©n hμng thuéc Ng©n hμng

Nhμ n−íc

HiÖn nay, ho¹t ®éng cña hÖ thèng Thanh tra cña NHNN ho¹t ®éng chñ yÕu sö

dông ph−¬ng thøc thanh tra tu©n thñ ®Ó gi¸m s¸t møc ®é an toμn vμ lμnh m¹nh trong

ho¹t ®éng cña tõng NHTM còng nh− toμn hÖ thèng ng©n hμng. Ph¹m vi thanh tra vμ

néi dung thanh tra míi chØ tËp trung kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ tû lÖ

b¶o ®¶m an toμn trong ho¹t ®éng cña ng©n hμng vμ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt,

mμ ch−a thùc sù cã nh÷ng ®¸nh gi¸ vμ xÕp h¹ng x¸c ®¸ng ®èi víi tõng NHTM. ViÖc

®¸nh gi¸ rñi ro vμ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña NHTM, thanh tra ng©n hμng ch−a

mang tÝnh chÊt c¶nh b¸o nh÷ng rñi ro tiÒm Èn, ch−a kiÕn nghÞ cô thÓ vÒ hÖ thèng

kiÓm so¸t néi bé th«ng qua kÕt luËn thanh tra. Do ®ã, ®Ó thanh tra ng©n hμng thùc

hiÖn ®−îc vai trß ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vμ rñi ro cña ng©n hμng, cÇn

ph¶i thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau:

(cid:57) Hoμn thiÖn khu«n khæ thÓ chÕ vμ h¹ tÇng c¬ së hç trî ho¹t ®éng gi¸m s¸t ng©n

hμng

(cid:57) §æi míi c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y cña Thanh tra NHNN

(cid:57) Hoμn thiÖn c¸c quy chÕ an toμn vμ c¸c biÖn ph¸p thËn träng trong lÜnh vùc ng©n

hμng. §æi míi ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t an toμn ho¹t ®éng ng©n hμng.

(cid:57) N©ng cao chÊt l−îng, tr×nh ®é nghiÖp vô vμ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cho c¸n bé

thanh tra ng©n hμng.

(cid:57) TiÕp cËn c¸c chuÈn mùc vμ th«ng lÖ quèc tÕ vÒ ng©n hμng. TiÕp tôc c«ng t¸c øng

dông nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ gi¸m s¸t hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ng©n hμng cña ñy

ban Basle, còng nh− viÖc tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c thËn träng trong c«ng t¸c

thanh tra.

(cid:57) X©y dùng hÖ thèng tiªu chÝ gi¸m s¸t nh»m thùc hiÖn gi¸m s¸t tμi chÝnh ng©n

hμng cã hiÖu qu¶ vμ thèng nhÊt. C¸c tiªu chÝ gi¸m s¸t ph¶i bao qu¸t, ®ång bé,

phï hîp víi thùc tiÔn, song kh«ng xa rêi víi c¸c chuÈn mùc quèc tÕ, ®Æc biÖt

trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng vμ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.

(cid:57) Tæ chøc hÖ thèng thanh tra gi¸m s¸t ph¶i ®¶m b¶o sù phèi hîp gi÷a thanh tra t¹i

chç vμ gi¸m s¸t tõ xa ®Ó ph¸t huy tèt nhÊt −u thÕ cña mçi c«ng cô gi¸m s¸t, ®ång

thêi gi¶i quyÕt hμi hoμ quyÒn lîi cña c¸c bªn tham gia.

(3) T¹o lËp c¸c kªnh th«ng tin ®¸ng tin cËy cho c¸c ng©n hμng vμ doanh

nghiÖp

(cid:57) VÒ phÝa Ng©n hμng:

- NHNN cÇn hoμn thiÖn ho¹t ®éng cña Trung t©m th«ng tin tÝn dông (CIC).

§©y lμ mét kªnh th«ng tin thuéc NHNN, cung cÊp tÊt c¶ c¸c th«ng tin vÒ t×nh

h×nh vay vèn cña kh¸ch hμng t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông, bao gåm c¶ th«ng tin

tÝch cùc vμ th«ng tin tiªu cùc gióp cho c¸c NHTM cæ phÇn ng¨n ngõa h¹n

chÕ rñi ro, b¶o ®¶m an toμn hÖ thèng.

- C¸c NHTM cæ phÇn cÇn ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i ®Ó cã thÓ dÔ

dμng thu thËp vμ khai th¸c triÖt ®Ó th«ng tin, gãp phÇn lùa chän kh¸ch hμng

tèt, gi¶m chi phÝ ®iÒu tra th«ng tin, tõ ®ã n©ng cao chÊt l−îng tÝn dông, më

réng tÝn dông, vμ gãp phÇn t¨ng tr−ëng kinh tÕ.

- Ngoμi ra, cÇn ph¶i cã c¸c quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ tr¸ch nhiÖm cña c¸c NHTM

cæ phÇn ®èi víi chÊt l−îng th«ng tin cung cÊp, thêi gian cung cÊp vμ b¶o mËt

th«ng tin.

(cid:57) VÒ phÝa doanh nghiÖp vμ c¸c c¬ quan chøc n¨ng

- Yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp kiÓm to¸n b¸o c¸o tμi chÝnh, c«ng khai th«ng tin

víi c¸c c¬ quan qu¶n lý. Tõ ®ã tiÕn tíi thμnh lËp tæ chøc xÕp h¹ng c¸c doanh

nghiÖp, vμ tÝnh ®iÓm xÕp h¹ng c¸c doanh nghiÖp. Trªn c¬ së ®ã c¸c NHTM

cæ phÇn ®¸nh gi¸ ®óng h¬n vÒ kh¸ch hμng doanh nghiÖp.

- T¹o kªnh th«ng tin liªn th«ng gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng nh− ThuÕ, H¶i

quan, c¸c ngμnh, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã liªn quan víi NHNN ®Ó cã thÓ

n¾m b¾t th«ng tin c¸c c¸ nh©n vμ tæ chøc. Trªn c¬ së ®ã, NHNN sÏ cã c¸c

c¶nh b¸o, l−u ý ®èi víi c¸c NHTM cæ phÇn th«ng qua trung t©m CIC. Vμ CIC

lμ kªnh th«ng tin riªng cña ngμnh ng©n hμng nªn cÇn ph¶i cã tÝnh b¶o mËt

cao, ng−êi ngoμi hÖ thèng kh«ng ®−îc tiÕp cËn th«ng tin.

3.2.1.3. VÒ phÝa c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn

(1) N©ng cao n¨ng lùc cña bé m¸y qu¶n trÞ, ®iÒu hμnh vμ c¬ cÊu tæ chøc cña

NHTM cæ phÇn

(cid:57) CÇn x©y dùng m« h×nh qu¶n lý n¨ng ®éng, hiÖu qu¶ ®Ó ®¸p øng kÞp thêi nhu

cÇu cña thÞ tr−êng. Qu¶n trÞ vμ ®iÒu hμnh cÇn thiÕt kÕ theo nguyªn t¾c tr¸ch

nhiÖm g¾n liÒn víi quyÒn h¹n. C¸c chÕ ®é, quy chÕ cÇn ph¶i ®−îc x©y dùng

trªn c¬ së luËt ®Þnh vμ tr¸nh t×nh tr¹ng ¸p ®Æt theo lèi côc bé, vμ quyÒn lîi c¸

nh©n; nh»m ph¸t huy tèi ®a tÝnh n¨ng ®éng, trÝ tuÖ vμ tr¸ch nhiÖm cña tõng

ng−êi l·nh ®¹o.

(cid:57) X©y dùng c¬ cÊu tæ chøc hîp lý phï hîp víi quy m« cña tõng NHTM cæ

phÇn ®¶m b¶o ph¸t triÓn ng©n hμng theo h−íng ®a n¨ng, hiÖu qu¶, vμ hiÖn ®¹i

(cid:57) §¶m b¶o r»ng Héi ®ång qu¶n trÞ cña c¸c NHTM cæ phÇn cã n¨ng lùc cÇn

thiÕt ®Ó gi¸m s¸t viÖc ®iÒu hμnh ng©n hμng hiÖu qu¶. Ngoμi ra, cÇn lùa chän

c¸c c¸ nh©n cã n¨ng lùc chuyªn m«n cao, cã sù pha trén cÇn thiÕt cña nh÷ng

c¸n bé l·nh ®¹o víi kinh nghiÖm kh¸c nhau vÒ ng©n hμng, vμ cã phÈm chÊt

®¹o ®øc tèt ®Ó ®¶m tr¸ch viÖc ®iÒu hμnh ng©n hμng.

(cid:57) X©y dùng chiÕn l−îc hÖ thèng th«ng tin qu¶n trÞ trong ng©n hμng ®¶m b¶o sù

th«ng suèt cña c¸c luång th«ng tin tõ trªn xuèng vμ tõ d−íi lªn.

(cid:57) KiÖn toμn bé m¸y kiÓm tra, kiÓm so¸t vμ kiÓm to¸n néi bé. Héi ®ång qu¶n trÞ

vμ Ban ®iÒu hμnh NHTM cæ phÇn cÇn nhËn thøc râ tÇm quan quan träng cña

bé phËn nμy ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hμng b»ng c¸c biÖn ph¸p

®Çu t− thÝch ®¸ng, lu«n quan t©m ®Õn chÊt l−îng, hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c kiÓm

tra, kiÓm to¸n vμ kiÓm so¸t néi bé trong viÖc ph¸t hiÖn c¸c tån t¹i trong ho¹t

®éng, ng¨n ngõa gian lËn, gi¶m thiÓu rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh.

(2) N©ng cao v¨n ho¸ kiÓm so¸t

(cid:57) N©ng cao nhËn thøc cña c¸c nhμ qu¶n lý vÒ c¸c nguyªn t¾c kinh doanh ng©n

hμng, t«n träng ph¸p luËt vμ sù cÇn thiÕt x©y dùng mét m« h×nh qu¶n lý rñi ro

phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng ng©n hμng.

(cid:57) CÇn thèng nhÊt viÖc tu©n thñ ph¸p luËt, c¸c quy t¾c ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp

trong tÊt c¶ c¸c cÊp trong ng©n hμng

(cid:57) Quy ®Þnh râ trong ®iÒu lÖ ho¹t ®éng cña ng©n hμng vÒ viÖc xö lý c¸c m©u

thuÉn gi÷a quyÒn lîi cña c¸c cæ ®«ng vμ c¸c nguyªn t¾c ®¹o ®øc kinh doanh.

(3) ChÝnh s¸ch nh©n sù

(cid:57) N©ng cao chÊt l−îng ®μo t¹o vμ huÊn luyÖn ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn trong

NHTM cæ phÇn b»ng c¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®μo t¹o, tõ c¬ b¶n ®Õn

chuyªn s©u vÒ tõng nghiÖp vô cô thÓ; tæ chøc c¸c buæi héi th¶o chuyªn ®Ò

trao ®æi c¸c bμi häc kinh nghiÖm liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña ng©n hμng;

cËp nhËt kiÕn thøc nghiÖp vô vμ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt míi, nhÊt lμ ho¹t

®éng tÝn dông.

(cid:57) CÇn x©y dùng râ rμng c¸c tiªu chuÈn tuyÓn dông, ®μo t¹o vμ ®¸nh gi¸ nh©n

viªn còng nh− c¬ chÕ tr¶ l−¬ng hîp lý.

(cid:57) X©y dùng c¬ chÕ ®·i ngé minh b¹ch cã t¸c dông khuyÕn khÝch nh©n tμi vμ

gi¶m thiÓu rñi ro.

(4) Quan ®iÓm vÒ ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hμng

(cid:57) Ph¸t triÓn tÝn dông tËp trung vμo nh÷ng lÜnh vùc kh«ng cã hoÆc cã Ýt rñi ro,

hoÆc c¸c ®Þa bμn, ngμnh nghÒ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ mμ ng©n hμng hiÓu râ vÒ

lÜnh vùc ®ã.

(cid:57) Møc ®é t¨ng tr−ëng tÝn dông ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é vμ kh¶ n¨ng qu¶n lý

rñi ro tÝn dông cña ng©n hμng. §ång thêi ph¶i x©y dùng c¸c chiÕn l−îc qu¶n

lý rñi ro tÝn dông phï hîp víi sù thay ®æi cña m«i tr−êng kinh doanh.

(cid:57) Mçi NHTM cæ phÇn cÇn x©y dùng chÝnh s¸ch tÝn dông cô thÓ trªn c¬ së ph©n

tÝch thÞ tr−êng, quy m«, n¨ng lùc cña ng©n hμng. ChÝnh s¸ch tÝn dông phï

hîp víi chiÕn l−îc kinh doanh vμ chiÕn l−îc qu¶n lý rñi ro tÝn dông cña ng©n

hμng.

(cid:57) Mçi NHTM cæ phÇn nªn nghiªn cøu vμ so¹n th¶o sæ tay h−íng dÉn thùc hiÖn

nghiÖp vô, ch¼ng h¹n nh− sæ tay tÝn dông, sæ tay qu¶n trÞ rñi ro…

(cid:57) Mçi NHTM cæ phÇn cÇn ph¶i x©y dùng chÝnh s¸ch kinh doanh cho tõng ho¹t

®éng nh− ho¹t ®éng tÝn dông, ho¹t ®éng kinh doanh nguån vèn. C¸c chÝnh

s¸ch nμy ph¶i ®−îc truyÒn ®¹t ®Õn tõng cÊp qu¶n trÞ bé m¸y tõng ho¹t ®éng,

cÊp qu¶n lý rñi ro vμ c¸c nh©n viªn trùc tiÕp thùc hiÖn nghiÖp vô. C¸c chÝnh

s¸ch nμy cÇn ph¶i ®−îc xem xÐt ®Þnh kú vμ ®−îc ®iÒu chØnh l¹i sau khi ph©n

tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc tÕ, hoÆc khi cã sù biÕn ®éng lín cña m«i tr−êng

kinh doanh cã ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng cña ng©n hμng.

3.2.2. Nhãm gi¶i ph¸p thø hai: NhËn d¹ng rñi ro vμ thiÕt lËp c¸c thñ tôc

kiÓm so¸t h÷u hiÖu nh»m ng¨n ngõa rñi ro vμ h¹n chÕ c¸c sai ph¹m trong

ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM cæ phÇn

3.2.2.1. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao tÝnh h÷u hiÖu cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé

trong viÖc ng¨n ngõa, kiÓm so¸t vμ qu¶n lý rñi ro tÝn dông

(cid:57) ThiÕt lËp bé phËn ®¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông:

Mçi NHTM cæ phÇn cÇn tæ chøc mét bé phËn ®¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông nh»m

®¸nh gi¸ c¸c lo¹i rñi ro tÝn dông tr−íc vμ sau khi cho vay. Bé phËn nμy ho¹t ®éng

®éc lËp víi bé phËn tÝn dông cña chi nh¸nh vμ héi së cña NHTM cæ phÇn; tïy

theo quy m«, ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng tÝn dông vμ nguån lùc tμi chÝnh mμ bé phËn

nμy cã thÓ ®Æt t¹i c¸c chi nh¸nh hoÆc ®Æt t¹i héi së cña ng©n hμng. Chøc n¨ng

cña bé phËn ®¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông gåm:

- Ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸ c¸c lo¹i rñi ro tÝn dông tr−íc khi xÐt duyÖt cho vay dùa

trªn th«ng tin do c¸n bé tÝn dông cung cÊp vÒ kh¸ch hμng vay, néi dung vay, cã sù

xem xÐt vμ kiÓm tra l¹i tÝnh hîp lý cña th«ng tin. NÕu kho¶n vay cã gi¸ trÞ lín trªn

mét møc cho phÐp nμo ®ã th× bé phËn nμy cïng c¸n bé tÝn dông tiÕn hμnh thÈm ®Þnh

kh¸ch hμng. Dùa trªn b¸o c¸o ®¸nh gi¸ rñi ro cña bé phËn nμy cïng vãi b¸o c¸o

thÈm ®Þnh cña bé phËn tÝn dông, cÊp xÐt duyÖt sÏ cã c¬ së ®Ó ra quyÕt ®Þnh cho vay.

- ThÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t−, ph−¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh tr−íc khi quyÕt

®Þnh cho vay hay b¶o l·nh; kiÓm tra t− c¸ch ph¸p nh©n cña ng−êi vay, møc ®é tÝn

nhiÖm trong qu¸ tr×nh giao dÞch víi ng©n hμng, tham kh¶o th«ng tin tÝn dông cña

Trung t©m th«ng tin CIC…

- Theo dâi qu¸ tr×nh gi¶i ng©n vμ thanh to¸n cña kh¸ch hμng vay th«ng qua b¸o

c¸o gi¶i ng©n vμ t×nh h×nh thu nî, vμ b¸o c¸o ®Þnh kú cña c¸n bé tÝn dông phô tr¸ch

vÒ t×nh h×nh kinh vèn vay vμ t×nh h×nh kinh doanh cña kh¸ch hμng.

- Bé phËn nμy cã thÓ ®ét xuÊt kiÓm tra kh¸ch hμng ®Ó x¸c minh viÖc gi¸m s¸t

kh¸ch hμng cña c¸n bé tÝn dông, còng nh− ®Ó t¸i kiÓm tra kh¸ch hμng. Trong tr−êng

hîp cã dÊu hiÖu bÊt th−êng, bé phËn nμy sÏ b¸o víi cÊp cã thÈm quyÒn ®Ó ®−a ra

h−íng gi¶i quyÕt.

- Gi¸m s¸t chÊt l−îng toμn bé danh môc tÝn dông phï hîp víi tÝnh chÊt, quy

m« vμ tÝnh phøc t¹p cña danh môc tÝn dông; ®Þnh kú ®¸nh gi¸ vÒ c¸c lo¹i rñi ro trong

danh môc cho vay cña tõng chi nh¸nh vμ cña toμn ng©n hμng. ViÖc gi¸m s¸t chÊt

l−îng toμn bé danh môc tÝn dông gióp cho c¸c NHTM cæ phÇn cã ®−îc c¸i nh×n

tæng thÓ vÒ rñi ro tÝn dông, tõ ®ã dÔ dμng nhËn biÕt ®−îc rñi ro tËp trung vμo khu vùc

kh¸ch hμng, ngμnh nghÒ kinh doanh nμo, trªn c¬ së ®ã, cã nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch

hîp ®Ó tr¸nh sù ®Çu t− qu¸ møc nh»m lμm gi¶m rñi ro tÝn dông.

(cid:57) Ph©n tÝch vμ l−îng hãa c¸c lo¹i rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông

- VÒ viÖc ph©n tÝch vμ l−îng hãa rñi ro tÝn dông c¸c NHTM cæ phÇn cÇn:

o Khi x©y dùng chÝnh s¸ch tÝn dông vμ ®−a ra mét lo¹i s¶n phÈm tÝn dông míi,

ng©n hμng cÇn dù b¸o c¸c lo¹i rñi ro tÝn dông cã kh¶ n¨ng x¶y ra, vμ møc ®é x¶y ra

cña tõng lo¹i h×nh cho vay, s¶n phÈm cho vay, ®èi t−îng cho vay vμ lÜnh vùc cho

vay;

o Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, cÇn ph¶i cã sù phèi hîp vμ trao ®æi th«ng tin gi÷a

c¸c bé phËn qu¶n lý rñi ro, kiÓm to¸n néi bé vμ tÝn dông trong toμn bé hÖ thèng

ng©n hμng nh»m ®¸nh gi¸ l¹i c¸c lo¹i rñi ro tÝn dông vÒ sè lÇn x¶y ra, tÝnh chÊt, møc

®é thiÖt h¹i vμ c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc, h¹n chÕ; ®ång thêi ph¶i xem xÐt kü c¸c lo¹i

rñi ro x¶y ra mμ ng©n hμng ®· kh«ng l−êng tr−íc ®−îc.

o Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ c¸c khÝa c¹nh nh−: tr×nh ®é vμ phÈm chÊt cña ®éi ngò

c¸n bé tÝn dông, tÝnh chÊt cña c¸c s¶n phÈm cho vay cña ng©n hμng, c¸c ®iÒu kiÖm

®¶m b¶o, ®èi t−îng cho vay vμ n¨ng lùc qu¶n lý, gi¸m s¸t cña c¸c cÊp ®iÒu hμnh ®Ó

l−îng hãa kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c lo¹i rñi ro tÝn dông.

- Trªn c¬ së ph©n tÝch vμ l−îng hãa c¸c lo¹i rñi ro tÝn dông cã kh¶ n¨ng x¶y ra,

NHTM cæ phÇn cÇn ph¶i x©y dùng mét quy tr×nh gi¸m s¸t cho tõng lo¹i rñi ro ®−îc

®¸nh gi¸ lμ träng yÕu, lu«n cã sù kiÓm tra ®éc lËp qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghiÖp vô tÝn

dông vμ cã sù ph©n tÝch l¹i ho¹t ®éng tÝn dông trªn ph−¬ng diÖn tæng thÓ danh môc

cho vay, trªn tõng lo¹i h×nh cho vay vμ trªn tõng kho¶n vay cô thÓ.

- §èi víi c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n, hoÆc cã vÊn ®Ò nghiªm träng ¶nh h−ëng ®Õn

kh¶ n¨ng thu håi nî, NHTM cÇn ph¶i ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c nguyªn nh©n kh¸ch

quan vμ chñ quan g©y ra nî xÊu, nh»m rμ so¸t l¹i chÝnh s¸ch tÝn dông cña ng©n

hμng, nh÷ng thiÕu sãt trong quy tr×nh tÝn dông.

(cid:57) X©y dùng hÖ thèng ®¸nh gi¸ tÝn dông cña NHTM cæ phÇn vμ sö dông hÖ

thèng ®¸nh gi¸ tÝn dông lμ c¬ së thèng nhÊt ®Ó ra quyÕt ®Þnh tÝn dông trong toμn

hÖ thèng cña ng©n hμng.

(cid:57) KiÓm so¸t kÕt qu¶ ®Þnh gi¸ tμi s¶n ®¶m b¶o, x¸c minh t×nh tr¹ng thùc tÕ

cña tμi s¶n ®¶m b¶o:

- §èi víi tμi s¶n bÊt ®éng s¶n: ng©n hμng nªn nghiªn cøu x©y dùng B¶ng gi¸

®Êt thÞ tr−êng cña tõng khu vùc. Khi kiÓm tra l¹i kÕt qu¶ ®Þnh gi¸, cÊp thÈm quyÒn

sÏ ¸p gi¸ cho tõng bÊt ®éng s¶n sau khi ®èi chiÕu víi c¸c giÊy tê së h÷u vÒ vÞ trÝ,

diÖn tÝch. Khi xuèng thùc ®Þa ®Ó thÈm ®Þnh tμi s¶n bÊt ®éng s¶n, nh©n viªn ®Þnh gi¸

ph¶i ®em theo thÎ nh©n viªn kÌm theo giÊy giíi thiÖu cña ng©n hμng, vμ yªu cÇu chñ

tμi s¶n ghi l¹i Chøng minh nh©n d©n cña hä vμ ký x¸c nhËn thêi gian ®Õn thÈm ®Þnh

trªn giÊy giíi thiÖu nμy sau khi thÈm ®Þnh xong, vμ tÊt c¶ ®Òu ®−îc l−u trong hå s¬;

- §èi víi tμi s¶n ®éng s¶n lμ m¸y mãc thiÕt bÞ, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, tμu biÓn…

quy ®Þnh nh©n viªn thÈm ®Þnh ph¶i chôp h×nh hiÖn tr¹ng tμi s¶n, m« t¶ t×nh tr¹ng

ho¹t ®éng cña tμi s¶n vμ thu thËp chøng tõ cã liªn quan. Tr−êng hîp cã sai ph¹m x¶y

ra ch¼ng h¹n nh− cã sù kh¸c biÖt so víi m« t¶ ban ®Çu vÒ tμi s¶n th× nh©n viªn thÈm

®Þnh ph¶i chÞu hoμn toμn tr¸ch nhiÖm;

- Trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh tμi s¶n b¶o ®¶m lμ bÊt ®éng s¶n hay ®éng s¶n cÇn

ph¶i lμm râ nh÷ng vÊn ®Ò sau:

o QuyÒn së h÷u tμi s¶n b¶o ®¶m cña kh¸ch hμng vay hay bªn b¶o l·nh: KiÓm

tra c¸c giÊy tê chøng minh quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông tμi s¶n dïng lμm b¶o ®¶m

cña kh¸ch hμng.

o Tμi s¶n kh«ng cã tranh chÊp: c¸n bé tÝn dông cã thÓ yªu cÇu kh¸ch hμng

x¸c nhËn b»ng v¨n b¶n kh¼ng ®Þnh tμi s¶n hiÖn kh«ng cã tranh chÊp vμ chÞu tr¸ch

nhiÖm tr−íc ph¸p luËt vÒ cam kÕt cña m×nh.

o Tμi s¶n ®−îc phÐp giao dÞch, dÔ chuyÓn nh−îng.

o CÇn x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tμi s¶n b¶o ®¶m ®Ó lμm c¬ së x¸c ®Þnh møc cho vay tèi

®a vμ tÝnh to¸n kh¶ n¨ng thu håi nî vay trong tr−êng hîp buéc ph¶i xö lý tμi s¶n b¶o

®¶m

(cid:57) Gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch

cho vay:

- ThÈm ®Þnh kü ph−¬ng ¸n/ dù ¸n vay vèn: mÆc dï quyÕt ®Þnh cho vay cña

ng©n hμng dùa trªn nhiÒu c¬ së, xem xÐt nhiÒu khÝa c¹nh nh−ng viÖc thÈm ®Þnh kü

dù ¸n/ ph−¬ng ¸n vay vèn cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ cña kho¶n vay;

- §Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan trong thÈm ®Þnh, ng©n hμng ¸p dông c¬ chÕ

ph©n t¸ch tr¸ch nhiÖm gi÷a kh©u thÈm ®Þnh vμ quyÕt ®Þnh cho vay. V× vËy, bé phËn

thÈm ®Þnh cã quyÒn ®éc lËp ®−a ra ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña m×nh trong b¸o c¸o thÈm

®Þnh;

- Khi tiÕn hμnh thÈm ®Þnh, ngoμi yÕu tè ph¸p lý, cÇn ph¶i lμm râ c¸c khÝa c¹nh:

tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n/ ph−¬ng ¸n nh− vÒ mÆt tæ chøc triÓn khai, kü thuËt, c¬ cÊu

nguån vèn… tÝnh hiÖu qu¶, vμ kh¶ n¨ng tù tr¶ nî cña chÝnh ph−¬ng ¸n/ dù ¸n ®ã

(ph©n tÝch vÒ dßng tiÒn, kh¶ n¨ng sinh lîi…);

- KiÓm so¸t chÆt chÏ giai ®o¹n trong vμ sau khi cho vay, tr¸nh t×nh tr¹ng chØ

tËp trung ®¸nh gi¸ kh¸ch hμng trong giai ®o¹n thÈm ®Þnh (tr−íc khi cho vay), ViÖc

kiÓm so¸t giai ®o¹n trong vμ sau khi cho vay sÏ cã t¸c dông:

o §¶m b¶o viÖc kh¸ch hμng sö dông vèn vay ®óng môc ®Ých nh− ®· tháa thuËn

o CËp nhËt th«ng tin th−êng xuyªn vÒ kh¸ch hμng, kÓ c¶ c¸c kh¸ch hμng ®−îc

®¸nh gi¸ tèt

o Ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c dÊu hiÖu rñi ro vμ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö lý thÝch

hîp

- Coi träng kh©u ®μm ph¸n vμ so¹n th¶o néi dung hîp ®ång tÝn dông v× ®©y lμ

c¬ së ph¸p lý rμng buéc kh¸ch hμng ph¶i thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi ng©n hμng. Do

®ã, ng©n hμng cÇn ph¶i ®−a ra mét sè mÉu hîp ®ång tÝn dông nh»m gióp cho c¸c chi

nh¸nh b¶o ®¶m mét sè néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång tÝn dông. Trong mét sè tr−êng

hîp, néi dung hîp ®ång tÝn dông cã thÓ ®−îc ®iÒu chØnh, bæ sung nh−ng ph¶i b¶o

®¶m tÝnh ph¸p lý vμ quyÒn lîi cao nhÊt cho ng©n hμng khi cã tranh chÊp x¶y ra.

(cid:57) C¸c gi¶i ph¸p h¹n chÕ sù gian lËn, thiÕu trung thùc vμ c¸c sai ph¹m

nghiÖp vô cña c¸n bé tÝn dông:

- Ng©n hμng cÇn quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm vμ nhiÖm vô cña c¸c thμnh viªn tham

gia trong quy tr×nh cho vay, ch¼ng h¹n nh− quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm vμ nhiÖm vô cña

c¸n bé tÝn dông:

o Chñ ®éng thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®−îc ph©n c«ng;

o Gi¶i thÝch ®Çy ®ñ, h−íng dÉn râ rμng vÒ quy chÕ cho vay cña Nhμ n−íc,

NHNN, cña chÝnh ng©n hμng cña m×nh, vμ c¸c v¨n b¶n cã liªn quan cho kh¸ch

hμng;

o H−íng dÉn kh¸ch hμng lËp hå s¬ vay vèn phï hîp víi quy ®Þnh;

o NhËn c¸c lo¹i hå s¬ do kh¸ch hμng cung cÊp. Dù th¶o c¸c biªn b¶n giao

nhËn theo sù ph©n c«ng. Ký tªn trªn c¸c biªn b¶n giao nhËn khi trùc tiÕp nhËn hå s¬;

o KiÓm tra c¸c tμi liÖu do kh¸ch hμng gëi ®Õn;

o LËp tê tr×nh thÈm ®Þnh s¹ch sÏ, râ rμng, ph¶n ¶nh trung thùc t×nh h×nh thùc

tÕ. §¸nh gi¸ kh¸ch quan t×nh h×nh tμi chÝnh, t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña

kh¸ch hμng, tÝnh kh¶ thi hiÖu qu¶ cña ph−¬ng ¸n/ dù ¸n vay vèn vμ kh¶ n¨ng hoμn

tr¶ nî vay cña kh¸ch hμng;

o ChÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin, tμi liÖu, sè liÖu liªn quan

theo yªu cÇu cña cÊp trªn.

o Thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c quyÕt ®Þnh cña cÊp trªn. Trong tr−êng hîp cã ý

kiÕn kh¸c, c¸n bé tÝn dông ®−îc quyÒn b¶o l−u ý kiÕn cña m×nh trªn tê tr×nh;

o Dù th¶o toμn bé c¸c giÊy tê liªn quan ®Õn kho¶n vay nh− Hîp ®ång tÝn

dông, hîp ®ång b¶o ®¶m tiÒn vay vμ c¸c tμi liÖu kh¸c cã liªn quan;

Trªn c¬ së ph©n c«ng nhiÖm vô nh− trªn, ng©n hμng sÏ quy tr¸ch nhiÖm cho

c¸n bé tÝn dông vÒ tÝnh x¸c thùc cña th«ng tin nªu ra trong b¸o c¸o thÈm ®Þnh, tr¸ch

nhiÖm kiÓm tra, gi¸m s¸t c¸c kho¶n vay do m×nh thÈm ®Þnh hoÆc ®−îc ph©n c«ng

theo dâi. Quy tr¸ch nhiÖm båi th−êng vËt chÊt nÕu g©y ra thiÖt h¹i cho ng©n hμng do

cè t×nh sai ph¹m hoÆc vi ph¹m c¸c nguyªn t¾c nghiÖp vô;

- ThiÕt lËp hÖ thèng kiÓm tra ®éc lËp viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô cña c¸n

bé tÝn dông. ViÖc kiÓm tra nμy cã thÓ ®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn, ®Þnh kú, hoÆc

®ét xuÊt bëi bé phËn §¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông, Tr−ëng phßng tÝn dông, bé phËn

KiÓm to¸n néi bé,…. Ngoμi ra, ng©n hμng cã thÓ sö dông biÖn ph¸p ®iÒu ®éng, lu©n

chuyÓn c¸n bé gi÷a c¸c bé phËn víi nhau, hoÆc lu©n chuyÓn viÖc theo dâi hîp ®ång

vay vèn gi÷a c¸c c¸n bé tÝn dông víi nhau nh»m cã thÓ ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng sai

ph¹m trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghiÖp vô cña c¸n bé tÝn dông.

- ThiÕt lËp ®−îc quy chÕ khen th−ëng, xö lý kû luËt, tiÕn tr×nh thùc hiÖn

nghiÖp vô cña tõng chøc danh trong quy tr×nh tÝn dông mét c¸ch râ rμng, dÔ hiÓu.

(cid:57) C¸c gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn kh¸ch hμng vay nh»m:

- Ng¨n ngõa c¸c hμnh vi lõa ®¶o cña kh¸ch hμng:

hμng ngay trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh. ThËn träng víi kh¸ch hμng míi còng nh−

th«ng qua c¸c hå s¬, tμi liÖu ®−îc cung cÊp vμ th«ng tin tõ c¸c nguån kh¸c nh−

internet, b¸o chÝ…

o Thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t chÆt chÏ tr−íc, trong vμ sau khi cho vay. Trªn c¬

bÊt kú dÊu hiÖu gian dèi nμo cña kh¸ch hμng.

- H¹n chÕ viÖc thiÕu th«ng tin vÒ kh¸ch hμng khi thÈm ®Þnh vμ khi ra

quyÕt ®Þnh cho vay nªn dÉn ®Õn nh÷ng quyÕt ®Þnh cho vay sai lÇm:

o T¹o lËp c¸c kªnh th«ng tin hç trî cho viÖc ®iÒu tra th«ng tin vÒ kh¸ch

kh¸ch hμng c− ngô; khai th¸c th«ng tin vμ sö dông th«ng tin s½n cã t¹i c¸c website

l¹i c¸c th«ng tin vÒ hîp ®ång kinh tÕ, t×nh h×nh c«ng nî cña kh¸ch hμng th«ng qua

viÖc trao ®æi víi mét sè ®èi t¸c cña kh¸ch hμng; t¹o lËp nhiÒu kªnh th«ng tin tõ c¸c

chuyªn m«n phï hîp, cã kinh nghiÖm, møc ®é hiÓu biÕt cña c¸n bé tÝn dông ®ã vÒ

ngμnh nghÒ, lÜnh vùc thÈm ®Þnh,...;

tr×nh bμy. Trong mét sè tr−êng hîp, cã thÓ xem qua c¸c tμi liÖu mμ c¸n bé tÝn dông

®· thu thËp hoÆc cã thÓ liªn l¹c víi kh¸ch hμng ®Ó x¸c minh l¹i;

cña c¸c chi nh¸nh. Quy ®Þnh c¸c chi nh¸nh cã nhiÖm vô gëi b¸o c¸o thÈm ®Þnh vμ

phª duyÖt cña c¸c kho¶n vay trong kú vÒ Héi së ®Ó xem xÐt l¹i. Mäi sù bÊt hîp lý

trong xÐt duyÖt cho vay hoÆc vi ph¹m h¹n møc ph¸n quyÕt sÏ ®−îc xö lý, c¶nh b¸o,

hoÆc cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh c¸ch thøc gi¸m s¸t ®èi víi chi nh¸nh ®ã.

kh«ng qu¶n lý ®−îc:

o Khi thÈm ®Þnh hå s¬ vay vèn cña kh¸ch hμng, c¸n bé tÝn dông cÇn t×m hiÓu

c¸c bªn liªn quan cña kh¸ch hμng, x¸c ®Þnh ng−êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cã ®øng

tªn c«ng ty nμo kh¸c hay kh«ng. §ång thêi, ®¸nh gi¸ ®óng n¨ng lùc kinh doanh,

n¨ng lùc tr¶ nî cña kh¸ch hμng vμ tÝnh kh¶ thi cña ph−¬ng ¸n vay vèn. Thùc hiÖm

kiÓm tra, gi¸m s¸t sö dông vèn vay mét c¸ch chÆt chÏ;

hμng, tæ chøc tμi chÝnh d−íi danh nghÜa cña m×nh hoÆc cña c¸c ®¬n vÞ kh¸c, c¸n bé

tÝn dông cÇn ph¶i thu thËp thªm th«ng tin vÒ c¸c bªn liªn quan, mèi quan hÖ víi

cña c¶ kh¸ch hμng vμ c¸c bªn liªn quan nÕu thÊy cÇn thiÕt;

nh»m qu¶n lý viÖc xÐt duyÖt tÝn dông ®óng thÈm quyÒn:

quyÕt tÝn dông tõ Héi së ®Õn tõng Chi nh¸nh hay ®¬n vÞ kinh doanh cña NHTM cæ

phÇn. Ch¼ng h¹n nh−:

§èi víi Chi nh¸nh: thÈm quyÒn xÐt duyÖt cho vay ®−îc quy ®Þnh tïy thuéc vμo

t×nh h×nh thùc tÕ cña tõng Chi nh¸nh vμ n¨ng lùc qu¶n lý. Quy ®Þnh h¹n møc ph¸n

quyÕt tÝn dông cao nhÊt, thÊp nhÊt cho tõng chi nh¸nh. C¸c kho¶n vay n»m trong

giíi h¹n tÝn dông ®· ®−îc duyÖt, Gi¸m ®èc chi nh¸nh ®−îc quyÒn chñ ®éng quyÕt

®Þnh. §èi víi kho¶n cho vay v−ît ngoμi ph¹m vi giíi h¹n tÝn dông, Chi nh¸nh ph¶i

tr×nh Tæng Gi¸m ®èc xem xÐt phª duyÖt. Tuy nhiªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh an toμn tÝn

dông, yªu cÇu tÊt c¶ c¸c kho¶n xÐt duyÖt cho vay cña Chi nh¸nh ®Òu ph¶i gëi tê

tr×nh thÈm ®Þnh vμ néi dung phª duyÖt vÒ Héi së ®Ó b¸o c¸o.

§èi víi Héi së chÝnh: thÈm quyÒn xÐt duyÖt c¸c kho¶n cho vay t¹i Héi së

chÝnh, c¸c kho¶n vay do Chi nh¸nh gëi lªn. ViÖc xÐt duyÖt cho vay ph¶i dùa trªn

nguyªn t¾c ®ång thuËn gi÷a tÊt c¶ c¸c thμnh viªn cña cÊp xÐt duyÖt.

(cid:57) Gi¶i ph¸p kiÓm so¸t viÖc theo dâi sau khi cho vay vμ gi¸m s¸t chÆt chÏ c¸c

kho¶n vay nh»m h¹n chÕ viÖc kh¸ch hμng sö dông vèn vay sai môc ®Ých:

minh môc ®Ých sö dông vèn vay, thùc hiÖn kiÓm tra vèn vay th−êng xuyªn b¶o ®¶m

Ýt nhÊt 3 th¸ng/lÇn ®èi víi kho¶n cho vay ng¾n h¹n vμ 6 th¸ng/lÇn ®èi víi kho¶n cho

vay trung, dμi h¹n.

- C¸n bé tÝn dông trùc tiÕp thùc hiÖn viÖc kiÓm tra, kÕt qu¶ kiÓm tra bao gåm

nh÷ng néi dung c¬ b¶n nh−:

o Kh¸ch hμng sö dông vèn vay ®óng môc ®Ých

o Phï hîp víi c¸c cam kÕt trªn hîp ®ång tÝn dông

Tr−êng hîp kho¶n vay cã dÊu hiÖu rñi ro, c¸n bé tÝn dông cÇn chñ ®éng b¸o

c¸o tr−ëng phßng tÝn dông tæ chøc kiÓm tra vèn vay ®ét xuÊt.

Sau mçi lÇn kiÓm tra sö dông vèn vay, c¸n bé tÝn dông cÇn lËp Biªn b¶n hoÆc

b¸o c¸o kÕt qu¶ kiÓm tra sö dông vèn vay tr×nh Tr−ëng phßng tÝn dông cã ý kiÕn.

c¸c cÊp qu¶n lý th−êng xuyªn gi¸m s¸t, kiÓm tra qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh cho vay,

håi nî vay th«ng qua c¸c b¸o c¸o cña c¸n bé tÝn dông qu¶n lý hîp ®ång tÝn dông

®ã. §Þnh kú, thùc hiÖn ®¸nh gi¸ l¹i quy tr×nh tÝn dông vμ hÖ thèng kiÓm so¸t néi

hiÖn kÞp thêi c¸c kho¶n vay cã vÊn ®Ò, vμ nh÷ng yÕu kÐm, s¬ hë cña quy tr×nh tÝn

(cid:57) Gi¶i ph¸p kiÓm so¸t quy tr×nh ho¹t ®éng tÝn dông víi nhiÒu c«ng ®o¹n

xö lý:

Quy tr×nh ho¹t ®éng tÝn dông cÇn ®−îc viÕt d−íi d¹ng sæ tay chi tiÕt. Quy tr×nh

ph¶i thÓ hiÖn ®−îc ®Çy ®ñ c¸c c«ng ®o¹n xö lý, ®Çy ®ñ c¸c chi tiÕt cña tõng c«ng

theo dâi sau cho vay, gi¸m s¸t toμn bé qu¸ tr×nh cho vay, theo dâi ®Æc biÖt mét sè

kho¶n cho vay, xö lý c¸c kho¶n cho vay cã vÊn ®Ò, dù phßng rñi ro(cid:31) C¸c tiªu chuÈn

cô thÓ, chi tiÕt ®Ó xö lý c«ng viÖc, ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh, c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c

quan ë tõng vÞ trÝ ph¶i ®−îc quy ®Þnh mét c¸ch cô thÓ vμ phï hîp.

Bªn c¹nh ®ã, cÇn quy ®Þnh râ nh÷ng vÊn ®Ò nμo chØ do bé phËn thÈm ®Þnh xö lý

sau cho vay thùc hiÖn mμ kh«ng thÓ do bé phËn giao dÞch víi kh¸ch hμng thùc hiÖn.

kh¾c phôc vμ gi¶m thiÓu nh÷ng kho¶n nî xÊu:

dông, c¸n bé tÝn dông sím n¾m b¾t ®−îc nh÷ng dÊu hiÖu suy tho¸i cña kh¸ch hμng.

Khi gi¸m s¸t c¸c kho¶n cho vay c¸n bé tÝn dông cÇn ph¶i xem xÐt kü l−ìng kh¸ch

hμng vay, nh»m ph¸t hiÖn ra nh÷ng dÊu hiÖu cho thÊy kh¸ch hμng vay cã vÊn ®Ò vÒ

kh¶ n¨ng tr¶ nî. §Þnh kú, mçi c¸n bé tÝn dông ph¶i b¸o c¸o vÒ t×nh tr¹ng cña kh¸ch

vμ thanh to¸n trong kú cña tõng kh¸ch hμng vay do m×nh phô tr¸ch cho Tr−ëng

phßng TÝn dông, bé phËn Qu¶n lý rñi ro cña NHTM cæ phÇn hoÆc cÊp cã thÈm

quyÒn.

trung tÝn dông. Tuy nhiªn ®Ó lμm ®−îc ®iÒu nμy, ®ßi hái chÊt l−îng cña hÖ thèng

b¸o c¸o tÝn dông, møc ®é cËp nhËt th«ng tin vμ yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ tr¸ch nhiÖm

b¸o c¸o, gi¶i tr×nh cña c¸c cÊp cã liªn quan t¹i c¸c Chi nh¸nh cña NHTM cæ phÇn.

§èi víi nh÷ng kho¶n cho vay bÞ nghi ngê cã dÊu hiÖu rñi ro, cÊp cã thÈm

quyÒn cÇn trao ®æi víi c¸n bé tÝn dông phô tr¸ch kho¶n cho vay nμy vμ trùc tiÕp gÆp

kh¸ch hμng ®Ó x¸c minh thªm. Tr¸ch nhiÖm cña Tr−ëng phßng tÝn dông t¹i c¸c Chi

nh¸nh lμ lu«n gi¸m s¸t th−êng xuyªn danh môc cho vay cña Chi nh¸nh, hiÓu râ c¸c

kh¸ch hμng vay chñ yÕu vμ kiÓm tra ®−îc c«ng viÖc thùc hiÖn cña c¸c c¸n bé tÝn

dông thuéc cÊp.

3.2.2.2. Gi¶i ph¸p thùc hiÖn quy tr×nh kiÓm so¸t tÝn dông chÆt chÏ nh»m

phôc vô tèt cho kh¸ch hμng

(cid:57) C¸c NHTM cæ phÇn cÇn tæ chøc mét bé phËn h−íng dÉn kh¸ch hμng

trong thñ tôc vay vèn mét c¸ch cô thÓ, thèng nhÊt. Bé phËn nμy cã nhiÖm vô gi¶i

thÝch, h−íng dÉn cô thÓ cho kh¸ch hμng lËp hå s¬ vay vèn theo quy ®Þnh hiÖn hμnh

kª c¸c lo¹i giÊy tê kh¸ch hμng ph¶i xuÊt tr×nh khi vay vèn nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn

lîi nhÊt cho kh¸ch hμng.

(cid:57) C¸c NHTM cæ phÇn cÇn so¹n th¶o c¸c biÓu mÉu cÇn thiÕt vμ cung cÊp

biÓu mÉu cho kh¸ch hμng, bao gåm:

- GiÊy ®Ò nghÞ vay vèn

- Ph−¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh

- C¸c lo¹i giÊy tê ph¶n ¶nh t− c¸ch ph¸p lý cña bªn vay, cÇn quy ®Þnh cô thÓ

cho tõng ®èi t−îng vay ch¼ng h¹n nh−:

ký kinh doanh hoÆc GiÊy phÐp ®Çu t−, GiÊy phÐp hμnh nghÒ cña c¬ quan qu¶n lý

ngμnh chuyªn m«n, Biªn b¶n gãp vèn, NghÞ quyÕt cña Héi ®ång qu¶n trÞ vÒ viÖc vay

vèn vμ ñy nhiÖm ng−êi ®i vay vèn, QuyÕt ®Þnh bæ nhiÖm Gi¸m ®èc, KÕ to¸n tr−ëng,

vμ mÉu ch÷ ký, vμ c¸c v¨n b¶n liªn quan kh¸c;

chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, cña hiÖp héi;…

th−êng tró; GiÊy tê chøng minh thu nhËp, c¬ quan c«ng t¸c, thêi gian c«ng t¸c cßn

l¹i.

- C¸c lo¹i giÊy tê ph¶n ¶nh t×nh h×nh tμi chÝnh vμ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh

doanh cña bªn vay: B¸o c¸o tμi chÝnh n¨m gÇn nhÊt; B¸o c¸o kiÓm to¸n (nÕu cã); KÕ

ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, kÕ ho¹ch ®Çu t− trong thêi gian tíi,…

- Vμ c¸c lo¹i giÊy tê ph¶n ¶nh tμi s¶n b¶o ®¶m tiÒn vay (nÕu cã).

Nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng kh¸ch hμng ph¶i gi¶i tr×nh, bæ sung hå s¬ vμ ®i l¹i

nhiÒu lÇn, khi nhËn hå s¬ vay vèn c¸n bé tÝn dông ph¶i kiÓm tra s¬ bé c¸c yÕu tè

nh−: Bé hå s¬ ®ñ lo¹i vμ ®ñ sè l−îng theo yªu cÇu; C¸c giÊy tê cã ®ñ ch÷ ký vμ dÊu

x¸c nhËn cña c¸c c¬ quan liªn quan; C¸c lo¹i giÊy tê cã phï hîp víi nhau vÒ néi

dung.

(cid:57) Phæ biÕn danh môc hå s¬ vay vèn, danh môc hå s¬ cÇn c«ng chøng, còng nh−

phæ biÕn quy tr×nh vay vèn cho kh¸ch hμng.

häc ®¶m b¶o vÊn ®Ò kiÓm so¸t ®−îc rñi ro tÝn dông x¶y ra trong quy tr×nh.

3.2.2.3. C¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý cã hiÖu qu¶ viÖc xö lý cña c¸c kho¶n nî xÊu

(cid:57) Hoμn thiÖn chøc n¨ng nhiÖm vô cña bé phËn Xö lý nî cña NHTM cæ phÇn

trong viÖc thùc hiÖn b¸o c¸o kÞp thêi c¸c kho¶n nî xÊu, tiÕn ®é xö lý nî xÊu, gi¶i

xÊu.

(cid:57) Bé phËn kiÓm to¸n néi bé cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra ®Þnh kú ho¹t ®éng xö lý

nî xÊu vμ kiÓm to¸n bé phËn nμy nh− c¸c bé phËn chøc n¨ng kh¸c nh»m ®¸nh gi¸

hiÖu qu¶ vμ c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc thu håi nî cña bé phËn Xö lý nî

(cid:57) Bé phËn Xö lý nî ®Þnh kú lËp b¸o c¸o c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n, thêi gian qu¸

h¹n, t×nh h×nh xö lý, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thu håi nî… cho Héi ®ång qu¶n trÞ vμ Ban

®iÒu hμnh ®Ó häp, xem xÐt, quyÕt ®Þnh møc trÝch lËp dù phßng vμ xö lý rñi ro tÝn

dông.

th«ng tin vμ truyÒn th«ng

quü, vμ giao dÞch cña c¸c NHTM cæ phÇn ®èi víi c¸c nghiÖp vô h¹ch to¸n nî vay,

(cid:57) §Çu t− cho phÇn mÒm xö lý d÷ liÖu víi hÖ thèng kÕt xuÊt b¸o c¸o tÝn dông cã

thÓ cung cÊp nhiÒu lo¹i b¸o c¸o kh¸c nhau phôc vô cho nhu cÇu qu¶n lý. Bé phËn

phô tr¸ch vÒ hÖ thèng th«ng tin cña c¸c NHTM cæ phÇn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm kiÓm

tra sù vËn hμnh æn ®Þnh, an toμn vμ chÝnh x¸c cña hÖ thèng xö lý.

(cid:57) §Çu t− mét hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i cã kh¶ n¨ng kÕt xuÊt kÞp

thêi b¸o c¸o c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n vμ t×nh h×nh thanh to¸n. Dùa trªn b¸o c¸o nμy,

c¸c cÊp cã liªn quan ph¶i gi¶i tr×nh lý do vμ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ néi dung gi¶i tr×nh.

Ngoμi ra, hÖ thèng cßn ph¶i cã kh¶ n¨ng ghi nhËn vμ b¸o c¸o mäi sù thay ®æi vÒ kú

h¹n nî, lÞch tr¶ nî cña c¸c kho¶n vay trong hÖ thèng xö lý. Bªn c¹nh ®ã, cßn ph¶i

quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ ®iÒu kiÖn gia h¹n nî.

(cid:57) C¸c NHTM cæ phÇn cÇn ph¶i quy ®Þnh râ vÒ tr¸ch nhiÖm gi¶i tr×nh cña tõng

sinh nî qu¸ h¹n, trÔ h¹n t¹i ®¬n vÞ, vμ biÖn ph¸p ®· ¸p dông ®Ó xö lý.

(cid:57) Quy ®Þnh râ rμng vÒ thÈm quyÒn tiÕp nhËn vμ xö lý c¸c lo¹i th«ng tin trong

tõng cÊp.

(cid:57) HÖ thèng b¸o c¸o gi÷a c¸c cÊp trong bé m¸y tæ chøc kh«ng ®−îc chång chÐo,

trïng l¾p.

c¬ së cã tr¸ch nhiÖm truyÒn ®¹t ®Çy ®ñ th«ng tin cho cÊp d−íi vμ kiÓm tra møc ®é

thÊu hiÓu cña cÊp d−íi vÒ th«ng tin ®−îc truyÒn ®¹t. CÊp d−íi cã thÓ ph¶n håi th«ng

tin ®Õn cÊp qu¶n lý trùc tiÕp hoÆc cÊp cao h¬n nh−ng yªu cÇu th«ng tin ph¶n håi

ph¶i nªu râ ®Þa chØ ng−êi gëi vμ ph¶i ®−îc b¶o mËt.

3.2.4.1. §Þnh kú ®¸nh gi¸ mét sè vÊn ®Ò träng yÕu:

(cid:57) Sù h÷u hiÖu vμ hiÖu qu¶ cña c¸c thñ tôc kiÓm so¸t trong c¸c ho¹t ®éng nh−

ho¹t ®éng tÝn dông, ho¹t ®éng kinh doanh nguån vèn,… vμ quy tr×nh thùc hiÖn cña

c¸c nghiÖp vô nμy.

(cid:57) Tæng hîp rñi ro cña tõng ho¹t ®éng, nhÊt lμ rñi ro tÝn dông; vμ rót ra kinh

(cid:57) §¸nh gi¸, kiÓm tra l¹i tr×nh ®é nghiÖp vô, møc ®é hiÓu biÕt quy tr×nh vμ cËp

3.2.4.2. T¨ng c−êng c¬ chÕ gi¸m s¸t vμ kiÓm tra th«ng qua vai trß cña ban

gi¸m s¸t còng nh− ban kiÓm to¸n, kiÓm so¸t néi bé vμ thùc hiÖn nghiªm tóc

viÖc kiÓm to¸n ®éc lËp hμng n¨m:

c«ng cô kiÓm to¸n vμ kiÓm so¸t hiÖn ®¹i hç trî nghiÖp vô cho c¸c c¸n bé kiÓm to¸n

vμ kiÓm so¸t néi bé.

§èi víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp, cÇn chó träng lùa chän c¸c c¬ quan kiÓm

to¸n cã uy tÝn ®Ó mét mÆt ®¶m b¶o tÝnh trung thùc vμ hîp lý cña c¸c b¸o c¸o tμi

chÝnh, mÆt kh¸c cã thÓ khai th¸c kinh nghiÖm cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong viÖc

tËn dông nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp, th−êng d−íi

d¹ng th− qu¶n lý ®Ó kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu trong c¸c quy tr×nh qu¶n lý vμ xö lý

nghiÖp vô cña m×nh. §ång thêi, viÖc thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c cuéc kiÓm to¸n ®éc

lËp còng gãp phÇn t¹o ra c¬ héi häc hái, trao ®æi kinh nghiÖm quý b¸u cho c¸c thμnh

bé trong c¸c NHTM cæ phÇn:

(cid:57) §èi víi c¸c NHTM cæ phÇn cã quy m« lín, ®Þa bμn ho¹t ®éng réng kh¾p th×

bé phËn kiÓm to¸n néi bé ®−îc tæ chøc theo hai cÊp nh− sau:

to¸n chuyªn m«n: bé phËn kiÓm to¸n tÝn dông, bé phËn kiÓm to¸n kinh doanh ngo¹i

to¸n ho¹t ®éng kÕ to¸n tμi chÝnh vμ ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c, vμ bé phËn kiÓm

to¸n ®iÖn to¸n.

Ban kiÓm to¸n cã nhiÖm vô ®iÒu hμnh ho¹t ®éng chung cña hÖ thèng kiÓm

ho¹ch chiÕn l−îc vÒ kiÓm to¸n néi bé cho c¶ hÖ thèng vμ kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chi tiÕt

cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña ban kiÓm to¸n néi bé. Thùc hiÖn c¸c cuéc kiÓm to¸n

theo kÕ ho¹ch ®Ò ra t¹i Héi së vμ trùc tiÕp tham gia c¸c cuéc kiÓm to¸n t¹i c¸c chi

nh¸nh

kÕ ho¹ch chiÕn l−îc vÒ kiÓm to¸n trong chi nh¸nh, vμ kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chi tiÕt

®¶m b¶o tÊt c¶ c¸c bé phËn, c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô, c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc sau mét

thêi gian tèi thiÓu cÇn thiÕt ph¶i ®−îc kiÓm to¸n; Thùc hiÖn kiÓm to¸n theo kÕ ho¹ch

®Ò ra; Tham gia c¸c cuéc kiÓm to¸n do Ban kiÓm to¸n t¹i Héi së tæ chøc ®Ó kiÓm

(cid:57) §Ó bé phËn kiÓm to¸n néi bé ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vμ ph¸t huy vai trß kiÓm tra,

kiÖn:

- VÒ kiÓm to¸n viªn néi bé:

o §−îc ®μo t¹o vÒ kü n¨ng, nghiÖp vô kiÓm to¸n.

o Cã kü n¨ng giao tiÕp tèt.

o Th−êng xuyªn cËp nhËt, båi d−ìng c¸c kiÕn thøc vÒ nghiÖp vô, kiÕn thøc

ph¸p luËt, kü n¨ng kiÓm to¸n, kü n¨ng giao tiÕp trong kiÓm to¸n.

o Kh«ng ®−îc kiªm nhiÖm c¸c c«ng viÖc kh¸c kh«ng thuéc chøc n¨ng kiÓm

to¸n néi bé vμ ®−îc hç trî vÒ c¬ së vËt chÊt vμ ®iÒu kiÖn lμm viÖc ®Ó thùc hiÖn

nhiÖm vô.

hμng nªn bè trÝ kiÓm to¸n viªn t¹i mét chi nh¸nh chØ nªn lμm viÖc tèi ®a lμ 02 n¨m,

- C¸c NHTM cæ phÇn cÇn quy ®Þnh râ rμng vÒ tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n cña

kiÓm to¸n viªn néi bé trong viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm tra, tÝnh chÝnh x¸c cña kÕt

qu¶ kiÓm tra vμ chÊt l−îng c«ng t¸c kiÓm tra

- Mäi c«ng viÖc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n nh− ph−¬ng ph¸p kiÓm

to¸n, b»ng chøng kiÓm to¸n, kÕt qu¶ kiÓm tra ®Òu ph¶i ®−îc l−u trong hå s¬ kiÓm

to¸n.

(cid:57) Ban kiÓm so¸t thuéc Héi ®ång qu¶n trÞ cã tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t, kiÓm tra

ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña Ban kiÓm to¸n néi bé vμ kiÓm tra tæng thÓ c¸c ho¹t ®éng

hμng, hay Th− qu¶n lý cña kiÓm to¸n ®éc lËp ®Ó xem xÐt c¸c kiÕn nghÞ, kh¾c phôc

nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm trong ho¹t ®éng kiÓm so¸t vμ kiÓm to¸n néi bé.

KÕT LUËN

n−íc ta hiÖn nay trong ®iÒu kiÖn võa ho¹t ®éng, võa c¬ cÊu l¹i vμ thùc hiÖn héi nhËp

NHTM ®−îc coi lμ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ, mμ ho¹t ®éng chñ yÕu lμ nhËn

tiÒn gëi tõ kh¸ch hμng víi tr¸ch nhiÖm hoμn tr¶, sö dông tiÒn nμy ®Ó cho vay, thùc

hμng nh÷ng tiÒm Èn rñi ro lín, nªn viÖc hoμn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi

ho¹t ®éng kinh doanh chñ yÕu cña c¸c NHTM cæ phÇn nãi chung vμ c¸c NHTM cæ

phÇn trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ Minh lμ mét yªu cÇu bøc thiÕt vμ quan träng ®Ó

h¹n chÕ c¸c rñi ro còng nh− ®¶m b¶o c¸c môc tiªu kiÓm so¸t néi bé vμ gi¸m s¸t hiÖu

---------- (cid:75)(cid:75) o0o (cid:74)(cid:74)---------

Tμi liÖu tham kh¶o

TiÕng ViÖt

TMCP Sμi gßn Th−¬ng TÝn.

3- Phi ThÞ Thu HiÒn (2004), Hoμn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi

sÜ kinh tÕ, Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ TP. HCM.

4- LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông n¨m 2004 ( ®· ®−îc söa ®æi, bæ sung) vμ c¸c v¨n

b¶n ph¸p lý vÒ ho¹t ®éng kiÓm so¸t néi bé hiÖn ®ang ¸p dông t¹i ViÖt Nam.

b¶n Tμi chÝnh.

chÆng ®−êng ph¸t triÓn(cid:31)– Nhμ xuÊt b¶n §¹i häc quèc gia TP. HCM

hμng th−¬ng m¹i ViÖt Nam, Nhμ xuÊt b¶n Ph−¬ng §«ng.

th−¬ng m¹i cæ phÇn trong xu thÕ héi nhËp(cid:31), Nhμ xuÊt b¶n Lý luËn chÝnh trÞ.

10- T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ tõ th¸ng 1/2005 ®Õn th¸ng 10/2006.

m¹i, Nhμ xuÊt b¶n Thèng kª.

12- Trang website cña Côc Thèng kª TP. HCM: www.pso.hochiminhcity.gov.vn

14- Trang website cña Tr−êng §H Kinh tÕ TP. HCM: www.ueh.edu.cn/tcptkt

15- Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ TP. HCM (2005), KiÓm to¸n, Nhμ xuÊt b¶n Thèng

Kª

TiÕng Anh

1- Bangladesh Bank (2002), Managing Core Risk in Banking: Internal control

& Compliance Framework for internal control systems in Banking

Organisation.

2- Basel Committee on Banking Supervision (September 2000), Principles for

the Management of Credit Risk.

3- Basle Committee on Banking Supervision (September 1998), Framework for

internal control systems in Banking organisations

4- Committee of Sponsoring Organisations of the Treadway Commission

(September 1992), Internal control: Intergrated Framework

5- Comptroller of the Currency, Administrator of National Banks (January

2001), Internal control: Comptroller(cid:31)s Handbook.

6- Trang website cña Bank for International Settlements: www.bis.org

Phô lôc 1

1- Rñi ro tÝn dông

Rñi ro tÝn dông lμ rñi ro ph¸t sinh khi ng©n hμng kh«ng thu ®−îc ®Çy ®ñ c¶ gèc vμ l·i cña c¸c kho¶n cho vay, hoÆc lμ viÖc thanh to¸n nî gèc vμ l·i vay kh«ng ®óng h¹n.

- Rñi ro tÝn dông kh«ng chØ giíi h¹n ë ho¹t ®éng cho vay mμ cßn bao gåm nhiÒu ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt tÝn dông kh¸c cña NHTM nh− ho¹t ®éng b¶o l·nh, tμi trî ngo¹i th−¬ng, cho thuª tμi chÝnh. Rñi ro tÝn dông lμ rñi ro c¬ b¶n nhÊt trong ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hμng

- Møc ®é rñi ro tÝn dông ®−îc ®¸nh gi¸ qua chØ tiªu: Tû lÖ nî qu¸ h¹n/ Tæng d− nî; Tû lÖ nî khã ®ßi/ Tæng d− n¬ qu¸ h¹n. C¸c chØ tiªu nμy cã kÕt qu¶ cμng nhá thÓ hiÖn chÊt l−îng tÝn dông cña ng©n hμng cao vμ rñi ro tÝn dông cña ng©n hμng thÊp

2- Rñi ro l·i suÊt

L·i suÊt lμ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm ng©n hμng, nªn cã t¸c dông trùc tiÕp ®Õn gi¸ trÞ tμi s¶n Cã vμ tμi s¶n Nî cña ng©n hμng. Mäi sù thay ®æi cña l·i suÊt ®Òu cã thÓ t¸c ®éng ®Õn viÖc t¨ng, gi¶m thu nhËp, chi phÝ vμ lîi nhuËn cña ng©n hμng. NÕu thu nhËp tõ l·i kh«ng lín h¬n chi phÝ vÒ l·i th× ng©n hμng sÏ gÆp rñi ro vÒ l·i suÊt.

Rñi ro l·i suÊt lμ rñi ro do sù biÕn ®éng cña l·i suÊt g©y nªn. NÕu ng©n hμng cã tμi s¶n Nî nh¹y c¶m víi l·i suÊt lín h¬n tμi s¶n Cã nh¹y c¶m víi l·i suÊt, th× khi l·i suÊt t¨ng lîi nhuËn cña ng©n hμng sÏ bÞ gi¶m. Ng−îc l¹i, l·i suÊt gi¶m sÏ lμm t¨ng lîi nhu©n cña ng©n hμng.

3- Rñi ro thanh to¸n

Rñi ro thanh to¸n lμ rñi ro nguy hiÓm nhÊt cña ng©n hμng, cã liªn quan ®Õn sù sèng cßn cña ng©n hμng. Mét ng©n hμng ho¹t ®éng b×nh th−êng ph¶i ®¶m b¶o ®−îc kh¶ n¨ng thanh to¸n, tøc lμ ph¶i ®¸p øng ®−îc c¸c nhu cÇu thanh to¸n trong hiÖn t¹i, t−¬ng lai vμ c¸c nhu cÇu thanh to¸n ®ét xuÊt. NÕu kh«ng ®¸p øng ®−îc c¸c nhu cÇu thanh to¸n ®ã ng©n hμng cã thÓ bÞ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n vμ cã nguy c¬ ph¸ s¶n.

§Æc tr−ng c¬ b¶n cña rñi ro thanh kho¶n lμ tÝnh láng cña tμi kho¶n Cã thÊp h¬n so víi tμi s¶n Nî, nªn ng©n hμng cã thÓ kh«ng ®¸p øng ®−îc ®Çy ®ñ c¸c nhu cÇu thanh to¸n. Rñi ro thanh to¸n xuÊt hiÖn do hai nguyªn nh©n chÝnh - ®ã lμ nguyªn nh©n tõ phÝa tμi s¶n Nî vμ nguyªn nh©n tõ phÝa tμi s¶n Cã.

Nguyªn nh©n tõ phÝa tμi s¶n Nî ph¸t sinh do ng©n hμng kh«ng ®¸p øng ®−îc c¸c nhu cÇu thanh to¸n buéc ph¶i nh−îng b¸n c¸c tμi s¶n kh¸c víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ thÞ tr−êng. §Ó cã thu nhËp cao hÇu hÕt c¸c ng©n hμng ®Òu gi¶m dù tr÷ tiÒn mÆt vμ t¨ng ®Çu t− vμo nh÷ng tμi s¶n cã tÝnh thanh kho¶n thÊp vμ cã thêi h¹n dμi, do vËy khi nh÷ng ng−êi gëi tiÒn ®ång thêi cã nhu cÇu rót tiÒn ngay lËp tøc th× ng©n hμng rÊt dÔ bÞ rñi ro.

Nguyªn nh©n tõ phÝa tμi s¶n Cã ph¸t sinh trong tr−êng hîp mét sè c¸c kho¶n tÝn dông ®· cÊp kh«ng ®−îc hoμn tr¶ ®óng h¹n, trong khi vèn huy ®éng ®· ®Õn h¹n thanh to¸n vμ c¸c hîp ®ång tÝn dông ®· ký ®Õn h¹n gi¶i ng©n. Trong tr−êng hîp nμy, ng©n hμng ph¶i t×m ngay nh÷ng nguån vèn kh¸c ®Ó tμi trî. §Ó ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu thanh to¸n ph¸t sinh buéc ng©n hμng ph¶i sö dông tiÒn mÆt dù tr÷, hoÆc b¸n tμi s¶n Cã kh¸c hoÆc ®i vay tõ bªn ngoμi. §iÒu nμy cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro vÒ tμi s¶n Nî cho ng©n hμng, hoÆc lμm gi¶m thu nhËp cña ng©n hμng, hoÆc lμm t¨ng chi phÝ cho ng©n hμng.

4- Rñi ro hèi ®o¸i

Rñi ro ngo¹i hèi lμ rñi ro do sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i g©y nªn. Nh÷ng rñi ro nμy cã thÓ ph¸t sinh trong tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô cã liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ cña ng©n hμng nh−: Cho vay, huy ®éng vèn b»ng ngo¹i tÖ; Mua b¸n ngo¹i tÖ; §Çu t− chøng kho¸n b»ng ngo¹i tÖ…

Trong c¸c giao dÞch ngo¹i hèi vμ trong c©n ®èi tμi s¶n b»ng ngo¹i tÖ cña ng©n hμng, bÊt cø mét tr¹ng th¸i ngo¹i hèi “tr−êng” hay “®o¶n” ®Òu cã thÓ gÆp rñi ro hèi ®o¸i khi tû gi¸ ngo¹i tÖ thay ®æi. NÕu ng©n hμng ë tr¹ng th¸i ngo¹i hèi tr−êng th× khi ngo¹i tÖ t¨ng gi¸ ng©n hμng sÏ cã l·i, ng−îc l¹i ng©n hμng sÏ bÞ lç khi ngo¹i tÖ ®ã xuèng gi¸. NÕu ng©n hμng ë tr¹ng th¸i ®o¶n vÒ mét lo¹i ngo¹i tÖ nμo ®ã, khi ngo¹i tÖ lªn gi¸ ng©n hμng sÏ bÞ lç vμ ng−îc l¹i.

Nh− vËy viÖc t¹o ra c¸c tr¹ng th¸i ngo¹i tÖ “tr−êng” hay “®o¶n” chÝnh lμ nguyªn nh©n g©y rñi ro hèi ®o¸i cho ng©n hμng. §©y chÝnh lμ kÕt qu¶n cña viÖc ng©n hμng thùc hiÖn c¸c giao dÞch ngo¹i tÖ phôc vô cho kh¸ch hμng vμ cho chÝnh b¶n th©n m×nh, hoÆc ng©n hμng huy ®éng vèn b»ng ngo¹i tÖ vμ ®Çu t− vμo c¸c tμi s¶n Cã b»ng ngo¹i tÖ.

5- C¸c rñi ro kh¸c

nh−:

(cid:153) Rñi ro m«i tr−êng: lμ rñi ro do m«i tr−êng ho¹t ®éng cña ng©n hμng g©y nªn, bao gåm: rñi ro do sù biÕn ®éng cña thiªn nhiªn (lò lôt, ®éng ®Êt), rñi ro vÒ kinh tÕ (khñng ho¶ng, suy tho¸i kinh tÕ), rñi ro do sù thay ®æi chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña Nhμ n−íc g©y bÊt lîi cho ng©n hμng.

Rñi ro m«i tr−êng lμ nh÷ng rñi ro mμ ng©n hμng khã kiÓm so¸t ®−îc, chóng cã thÓ lμm suy yÕu kh¶ n¨ng chÞu ®ùng rñi ro cña ng©n hμng hoÆc g©y cho ng©n hμng nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tμi chÝnh.

(cid:153) Rñi ro vÒ c«ng nghÖ: lo¹i rñi ro nμy th−êng x¶y ra trong c¸c tr−êng hîp: Ng©n hμng ®· ®Çu t− rÊt lín vμo ph¸t triÓn c«ng nghÖ nh−ng hiÖu qu¶ sö dông l¹i kh«ng cao, kh«ng tiÕt kiÖm chi phÝ cho ng©n hμng theo nh− mong muèn. HoÆc hÖ thèng c«ng nghÖ cña ng©n hμng trôc trÆc lμm ¶nh h−ëng ®Õn viÖc ®iÒu hμnh ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hμng g©y ra nh÷ng tæn thÊt nhÊt ®Þnh.

(cid:153) C¸c rñi ro kh¸c: rñi ro ho¹t ®éng, rñi ro quèc gia, rñi ro ph¸p lý,…

PHô LôC 2

2.1. GiíI THIÖU S¥ L−îc vÒ nhtm cp ph−¬ng §¤NG

(cid:153) Tªn viÕt t¾t: ORIENT COMMERCIAL JOINT STOCK BANK (OCB)

(cid:153) §Þa chØ trô së: 45 Lª DuÉn, Ph−êng BÕn NghÐ, QuËn 1

(cid:153) Ngμnh nghÒ kinh doanh: Huy ®éng vèn ng¾n h¹n, trung h¹n vμ dμi h¹n cña mäi tæ chøc thuéc c¸c thμnh phÇn kinh tÕ vμ d©n c− d−íi h×nh thøc tiÒn gëi cã kú h¹n, kh«ng cã kú h¹n b»ng ®ång ViÖt Nam. TiÕp nhËn vèn ñy th¸c ®Çu t− vμ ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc trong n−íc. Vay vèn cña Ng©n hμng Nhμ n−íc vμ cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. Cho vay ng¾n h¹n, trung h¹n vμ dμi h¹n ®èi víi c¸c tæ chøc vμ c¸ nh©n tïy theo tÝnh chÊt vμ kh¶ n¨ng nguån vèn. ChiÕt khÊu th−¬ng phiÕu, tr¸i phiÕu vμ giÊy tê cã gi¸. Hïn vèn, liªn doanh vμ mua cæ phÇn theo ph¸p luËt hiÖn hμnh. Lμm dÞch vô thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hμng. Thùc hiÖn kinh doanh ngo¹i tÖ, vμng b¹c, vμ thanh to¸n quèc tÕ, huy ®éng c¸c lo¹i vèn tõ n−íc ngoμi, vμ c¸c dÞch vô ng©n hμng kh¸c trong quan hÖ víi n−íc ngoμi khi ®−îc Ng©n hμng Nhμ n−íc cho phÐp.

(cid:153) Vèn ®iÒu lÖ:

- Lóc thμnh lËp, n¨m 1996: 70 tû VND

- Ngμy 30/06/2006: 520 tû VND

- Dù kiÕn t¨ng vèn ®iÒu lÖ lªn 630 tû VND vμo quý IV/2006

(cid:153) §Õn cuèi th¸ng 4/2006 m¹ng l−íi ho¹t ®éng gåm 01 Héi së, 14 ChÝ nh¸nh, 17 Phßng Giao dÞch, 02 §iÓm giao dÞch t¹i c¸c tØnh, thμnh phè: Thμnh phè Hå ChÝ Minh, Hμ Néi, §μ N½ng, Kh¸nh Hßa, B×nh D−¬ng, §ång Nai, CÇn Th¬, HËu Giang,

(cid:153) KÕt qu¶ kinh doanh n¨m 2005 cña OCB t¨ng tr−ëng kh¶ quan do mäi mÆt ho¹t ®éng ®Òu ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. Tæng thu nhËp ®¹t 349 tû ®ång, tæng chi phÝ 282 tû ®ång, lîi nhuËn tr−íc thuÕ ®¹t 67 tû ®ång, t¨ng 53% so víi n¨m 2004. §©y lμ møc lîi nhuËn kh¶ quan, b¶o ®¶m møc cæ tøc 15% vμ møc tÝch lòy gÇm 4%.

(cid:153) Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2006, Ng©n hμng Ph−¬ng §«ng ®· ®¹t tæng vèn ho¹t ®éng gÇn 5000 tû t¨ng 24% so víi ®Çu n¨m, d− nî cho vay ®¹t 3.403 tû ®ång, lîi

nhuËn tr−íc thuÕ lμ 66 tû ®ång gÇn b»ng lîi nhuËn cña c¶ n¨m 2005, vμ t¹m øng cæ tøc trong 6 th¸ng ®Çu n¨m lμ 6%.

MéT Sè chØ tiªu tμi chÝnh chñ yÕu

®vt: Tû VND

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Thêi ®iÓm cuèi n¨m

Tæng tμi s¶n

313,5

399,6

1.714,9

2.529,5

683,4

4.020,2

Cho vay

178,3

279,3

1.267,9

1.947,1

513,8

2.894,1

Huy ®éng vèn

227,9

311,6

1.518,0

2.258,5

561,5

3.547,7

Vèn ®iÒu lÖ

101,3

200

300

100

117

333

435

188

613

C¶ n¨m

Tæng thu nhËp

19,5

31,2

111,2

199,6

349,3

Tæng chi phÝ

13,3

18,5

84,4

155,7

29,5

282,1

L·i tr−íc thuÕ

6,2

12,7

18,2

43,8

16,6

67,2

L·i sau thuÕ

4,2

8,9

19,6

32,5

11,4

50,2

ROA

1,54%

2,50%

2,10%

1,63%

1,53%

ROE

6,03% 12,71% 16,28% 22,88%

21,57%

20,10%

Cæ tøc

12%

14%

15%

2.2. GiíI THIÖU S¥ L−îc vÒ nhtm cp ph−¬ng NAM

(cid:153) Tªn viÕt t¾t: SOUTHERN BANK

(cid:153) §Þa chØ trô së: 279 Lý Th−êng KiÖt, P15, Q11, Tp. Hå ChÝ Minh

(cid:153) ĐT: 08-8663890 Fax: 08 - 8665372

(cid:153) Email: hoiso@southernbank.com.vn Website:

www.southernbank.com.vn

(cid:153) Ng©n hμng Ph−¬ng Nam ®−îc thμnh lËp ngμy 19/05/1993, víi sè vèn ®iÒu lÖ 10 tû ®ång, n¨ng lùc tμi chÝnh cßn nhá bÐ so víi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. N¨m 1993, Southern Bank chØ míi ®¹t tæng vèn huy ®éng 31,2 tû ®ång; d− nî

21,6 tû ®ång; lîi nhuËn 258 tû ®ång. Ho¹t ®éng ®¬n thuÇn cho vay, ch−a ph¸t triÓn vÒ dÞch vô, m¹ng l−íi tæ chøc ho¹t ®éng rÊt hÑp, n¨m ®Çu chØ cã 01 Héi së vμ 01 chi nh¸nh.

(cid:153) HiÖn nay, Southern Bank ®· cã m¹ng l−íi ho¹t ®éng víi 44 ®iÓm giao dÞch tõ B¾c vμo Nam, ®éi ngò nh©n viªn 1.060 ng−êi, quan hÖ giao dÞch quèc tÕ víi trªn 3.000 ®¹i lý t¹i 48 quèc gia trªn thÕ giíi. Sau gÇn h¬n 04 th¸ng ®Çu n¨m 2006, Southern Bank ®· ®¹t ®−îc mét sè thμnh tùu ®¸ng kÓ: Tæng tμi s¶n ®¹t 8.000 tû ®ång; Huy ®éng vèn ®¹t 7.065 tû ®ång; Cho vay ®¹t 5.454,5 tû ®ång; Lîi nhuËn tr−íc thuÕ ®¹t 59,3 tû ®ång; Vèn ®iÒu lÖ ®¹t gÇn 600 tû ®ång vμ theo kÕ ho¹ch ®Õn cuèi n¨m 2006 vèn ®iÒu lÖ cña Southern Bank sÏ t¨ng lªn 1200 tû ®ång.

MéT Sè chØ tiªu tμi chÝnh chñ yÕu

§VT

2003

2004

2005

Thêi ®iÓm cuèi n¨m

Tæng tμi s¶n

Tû ®ång

2.383,925

4.348,266

6.410,787

Tèc ®é t¨ng tr−ëng hμng n¨m

82,4

47,4

Huy ®éng vèn

Tû ®ång

2.196

3.928

5.579

Tèc ®é t¨ng tr−ëng hμng n¨m

78,9

42,0

Ng−êi

629

836

941

Tèc ®é t¨ng tr−ëng hμng n¨m

33,12

12,56

C¶ n¨m

272,222

511,968

793,325

Tæng thu nhËp

Tû ®ång

235,722

434,782

694,789

Tæng chi phÝ

Tû ®ång

77,186

98,536

L·i tr−íc thuÕ

Tû ®ång

36,5

55,618

77,381

L·i sau thuÕ

Tû ®ång

24,82

10,85

9,75

ROS

9,12

1,28

1,21

ROA

1,04

17,29

13,33

ROE

17,42

15,57

17,00

Cæ tøc

C¥ CÊU Tæ CHøC NG¢N HμNG TMCP PH¦¥NG NAM

h

§¹I HéI ®ång cæ ®«ng

Héi ®ång qu¶n trÞ

Ban cè vÊn

Ban kiÓm so¸t

Ban tæng gi¸m ®èc

Ban qu¶n lý vμ b¶o vÖ tßa nhμ

p. ph¸p chÕ thu håi nî

Phßng kÕ to¸n

p. tæ chøc vμ ptnnl

p. thanh to¸n quèc tÕ

Phßng marketing

p. kinh doanh tiÒn tÖ

Phßng hμnh chÝnh

Phßng ®Çu t−

Së giao dÞch vμ c¸c chi nh¸nh

c«ng ty qu¶n lý nî vμ khai th¸c tμi s¶n

Ban thÈm ®Þnh dù ¸n

p. kiÓm tra ksnb

p. kÕ ho¹ch tæng hîp

PHô LôC 3

d− nî tÝn dông (cid:31) huy ®éng vèn (cid:31) doanh sè cho

vay21

DƯ NỢ TÍN DỤNG (Tính đến ngày 31/12)

ĐVT: Tỷ đồng

2002

2003

2004

2005

Tổng số:

74242.7 100% 100886.8 100% 136473.9 100% 175759.5 100%

NHTM quốc doanh

38000.6 51% 48425.7 48% 61595.3 45% 73731.3 42%

NHTM cổ phần

19813.8 27% 29160 29% 41019.6 30% 58578.1 33%

NH có vốn đầu tư nước ngoài

16428.3 22% 23301.1 23% 33859 25% 43450.1 25%

HUY ĐỘNG VỐN (Tính đến ngày 31/12)

ĐVT: Tỷ đồng

2002

2003

2004

2005

Tổng số:

85996.6 100% 113991.2 100% 150124 100% 188875.7 100%

NHTM quốc doanh

43163.5 50% 57505.2 50% 70927.2 47% 87362.2 46%

NHTM cổ phần

25712.3 30% 32705.7 29% 48112.5 32% 67157.2 36%

NH có vốn đầu tư nước ngoài

17120.8 20% 23780.3 21% 31084.3 21% 34356.3 18%

DOANH SỐ CHO VAY (Tính đến ngày 31/12)

ĐVT: Tỷ đồng

2002

2003

2004

2005

Tổng số:

193911 100% 261491.5 100% 393437.6 100% 506710.8 100%

NHTM quốc doanh

63921.5 33% 91880.1 35% 157401.2 40% 165056.6 33%

NHTM cổ phần

37935.1 20% 54344 21% 86971.3 22% 151315.7 30%

NH có vốn đầu tư nước ngoài

92054.4 47% 115267.4 44% 149065.1 38% 190338.5 38%

21 Nguồn: Website Cục thống kê Tp.HCM: ww.pso.hochiminhcity.gov.vn

Phô lôc 4

B¶NG C¢U HáI VÒ HÖ THèNG KIÓM SO¸T NéI Bé

Ng−êi ®−îc pháng vÊn: Chøc vô:

Ng©n hμng:

I. M¤I TR¦êNG KIÓM SO¸T

TR¶ LêI

NHËN XÐT

M¤ T¶

Cã KH¤NG

x

Sù chÝnh trùc vμ c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc 1. Nhμ qu¶n lý cã ®Æt quyÒn lîi chung lªn hμng ®Çu b»ng c¸ch thùc thi tÝnh chÝnh trùc vμ ®¹o ®øc trong c¶ lêi nãi vμ viÖc lμm hay kh«ng?

x

2. Cã thiÕt lËp vμ phæ biÕn c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp vÒ c¸c th«ng lÖ kinh doanh ®−îc cho phÐp, xö lý c¸c m©u thuÉn quyÒn lîi còng nh− c¸c quy chÕ vÒ ®¹o ®øc?

3. Cã biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ hay lo¹i bá nh÷ng søc Ðp hay c¸m

x

4. Quan hÖ víi nh©n viªn, kh¸ch hμng, chñ nî, cæ ®«ng, nhμ ®Çu t−, ®èi thñ c¹nh tranh vμ kiÓm to¸n viªn ®éc lËp trªn c¬ së trung thùc vμ c«ng b»ng?

5. Ph¶n øng ®èi víi c¸c vi ph¹m cña cÊp d−íi b»ng sù xem xÐt

x

kh¸ch quan vμ hμnh ®éng thÝch ®¸ng?

6. Quy ®Þnh râ nh÷ng tr−êng hîp cÇn ph¶i cã sù can thiÖp cña

x

Ban ®iÒu hμnh hay kh«ng?

Héi ®ång qu¶n trÞ 7. Héi ®ång qu¶n trÞ cã häp th−êng xuyªn vμ c¸c biªn b¶n cã

x

®−îc lËp kÞp thêi kh«ng?

8. C¸c thμnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ cã ®ñ kiÕn thøc, kinh

Cã hå s¬ tÝn dông lμ häp

x

nghiÖm vμ thêi gian ®Ó phôc vô h÷u hiÖu kh«ng? 9. Héi ®ång qu¶n trÞ ®éc lËp víi Ban gi¸m ®èc kh«ng? 10. C¸c th«ng tin cung cÊp cho Héi ®ång qu¶n trÞ cã ®Çy ®ñ vμ kÞp thêi ®Ó cã thÓ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu, t×nh h×nh tμi chÝnh, vμ kÕt qu¶ kinh doanh cña ng©n hμng kh«ng?

TriÕt lý qu¶n lý vμ phong c¸ch l·nh ®¹o cña nhμ qu¶n lý 11. Nhμ qu¶n lý cã nghiªn cøu cÈn thËn rñi ro kinh doanh vμ

x

gi¸m s¸t mét c¸ch tháa ®¸ng kh«ng?

12. Nhμ qu¶n lý cã s½n lßng chÊp nhËn rñi ro kinh doanh ®Ó cã

x

lîi nhuËn kh«ng?

x

13. Nhμ qu¶n lý khi lùa chän c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n vμ ®−a ra c¸c −íc tÝnh kÕ to¸n cã nh»m ®Ó lËp b¸o c¸o tμi chÝnh trung thùc vμ hîp lý kh«ng?

14. Nhμ qu¶n lý cã vui lßng ®iÒu chØnh b¸o c¸o tμi chÝnh khi cã

x

sai sãt träng yÕu kh«ng?

x

gi÷a lîi Ých ®¹t ®−îc vμ rñi ro cã thÓ cã?

x

16. Sè l−îng vμ n¨ng lùc cña nh©n sù trong c¸c chøc n¨ng then chèt (®iÒu hμnh, kÕ to¸n, xö lý d÷ liÖu vμ kiÓm to¸n néi bé) cã tháa ®¸ng kh«ng?

17. Nhμ qu¶n lý cã chó träng ®Õn ®é tin cËy cña b¸o c¸o tμi

x

chÝnh vμ sù an toμn cña tμi s¶n kh«ng?

18. Nhμ qu¶n lý cã th−êng xuyªn tiÕp xóc vμ trao ®æi trùc tiÕp

x

®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc cña m×nh?

x

20. Cã b¶ng m« t¶ c«ng viÖc trong ®ã quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm, nhiÖm vô cña mét c«ng viÖc cô thÓ vμ xem xÐt ph¹m vi c¸ nh©n ph¶i tù thùc hÖn vμ ph¹m vi cÇn gi¸m s¸t?

x

C¬ cÊu tæ chøc 21. C¬ cÊu tæ chøc cã hîp lý vμ cã thÓ t¹o ra luång th«ng tin xuyªn suèt vμ cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng cña ng©n hμng kh«ng?

x

22. Trong c¬ cÊu tæ chøc, cã x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhμ qu¶n lý then chèt vμ hä cã hiÓu râ tr¸ch nhiÖm cña m×nh kh«ng?

23. C¸c nhμ qu¶n lý then chèt cã ®ñ kiÕn thøc vμ kinh nghiÖm

x

ViÖc chän lùa rÊt kü

x

24. HÖ thèng b¸o c¸o gi÷a c¸c cÊp trong s¬ ®å tæ chøc cã hîp lý vμ cã thÓ t¹o ra kªnh th«ng tin hiÖu qu¶ vμ ®óng ®èi t−îng kh«ng?

25. Sè l−îng c¸n bé qu¶n lý, gi¸m s¸t t¹i mçi phßng ban, bé

x

phËn cã hîp lý kh«ng?

x

Ph©n ®Þnh quyÒn h¹n vμ tr¸ch nhiÖm 26. Ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm râ rμng vμ ñy quyÒn cho c¸c cÊp thÝch hîp thùc hiÖn môc tiªu chung cña Ng©n hμng vμ môc tiªu cña tõng chøc n¨ng ho¹t ®éng?

27. C¸c tiªu chuÈn kiÓm so¸t thÝch ®¸ng thÓ hiÖn trong b¶ng m«

x

t¶ c«ng viÖc cña c¸c cÊp ®iÒu hμnh?

x

28. Cô thÓ ho¸ quyÒn h¹n vμ tr¸ch nhiÖm cña tõng cÊp qu¶n lý vμ quan hÖ víi c¸c cÊp qu¶n lý kh¸c trong b¶ng m« t¶ c«ng viÖc

x

ChÝnh s¸ch nh©n sù 29. Cã c¸c chÝnh s¸ch nh©n sù vμ thñ tôc liªn quan ®Ó cã thÓ tuyÓn dông vμ ph¸t triÓn ®éi ngò nh©n viªn cã n¨ng lùc vμ trung thùc ®Ó phôc vô h÷u hiÖu cho Ng©n hμng?

x

viÖc cña hä kh«ng?

100

2. C¸c nguyªn t¾c, chÝnh s¸ch kÕ to¸n chñ yÕu ®−îc ¸p dông

TR¶ LêI

NHËN XÐT

M¤ T¶

Cã KH¤NG x x

vμ Bé Tμi chÝnh

x

hîp víi yªu cÇu qu¶n lý cña m×nh kh«ng?

3. Bé phËn kiÓm to¸n néi bé

M¤ T¶

TR¶ LêI Cã KH¤NG

NHËN XÐT

1. Bé phËn kiÓm to¸n néi bé ®−îc thiÕt lËp chØ lμ ®Ó cho

x

2. Bé phËn kiÓm to¸n néi bé cã thùc sù lμ cÇn thiÕt ®èi víi

x

3. Bé phËn kiÓm to¸n néi bé cã bÞ giíi h¹n ph¹m vi so víi c¸c quy ®Þnh cña Ng©n hμng Nhïa n−íc vÒ kiÓm to¸n néi bé t¹i c¸c Tæ chøc tÝn dông kh«ng?

x

4. Bé phËn kiÓm to¸n néi bé trùc thuéc Ban gi¸m ®èc? 5. Bé phËn kiÓm to¸n néi bé cã ®éc lËp víi c¸c bé phËn

x

6. Bé phËn kiÓm to¸n néi bé cã ®−îc t¹o ®iÒu kÞªn vËt chÊt,

x

7. Cã ®Æt ra c¸c tiªu chuÈn vÒ tr×nh ®é, n¨ng lùc, kinh

nghiÖm cña kiÓm to¸n viªn néi bé kh«ng?

x

8. Tr¸ch nhiÖm cña kiÓm to¸n viªn néi bé ®−îc cô thÓ ho¸? 9. Ph¹m vi, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n néi bé phï hîp víi yªu cÇu

x

10. Quan hÖ cña bé phËn kiÓm to¸n néi bé víi c¸c bé phËn kh¸c trong ng©n hμng dùa trªn tinh thÇn ®éc lËp, hîp t¸c vμ hç trî kh«ng?

11. C¸c vÊn ®Ò kh¸c (nÕu cã)

101

II. §¸NH GI¸ RñI RO

1.1. H×nh thøc qu¶n lý

M¤ T¶

NHËN XÐT

TR¶ LêI Cã KH¤NG x x

x

3. TËp trung mäi quyÕt ®Þnh, quyÒn hμnh vÒ mét cÊp? 4. Giao c¸c chØ tiªu cho tõng ®¬n vÞ, cho phÐp ®éc lËp kinh doanh vμ gi¸m s¸t tõ xa th«ng qua bé phËn kiÓm to¸n chuyªn tr¸ch kh«ng?

NH m¹nh d¹n giao quyÒn Mçi tuÇn tr−ëng bé phËn häp giao ban nªn NH kiÓm tra th«ng qua c¸c b¸o c¸o

1.2. §èi t−îng kh¸ch hμng chñ yÕu

M¤ T¶

NHËN XÐT

TR¶ LêI Cã KH¤NG

x x x x x x

3. §èi t−îng kh¸c (nÕu cã)

1.3 ThÞ tr−êng môc tiªu:

TR¶ LêI

M¤ T¶

NHËN XÐT

Cã

KH¤NG

1. TØnh/Thμnh phè 2. Quèc gia 3. Khu vùc 4. Quèc tÕ 1.4 M¹ng l−íi chi nh¸nh

TR¶ LêI

M¤ T¶

NHËN XÐT

1. Së giao dÞch 2. Héi së 3. Chi nh¸nh 4. Phßng giao dÞch

Cã x x x

KH¤NG x

102

2. C¸c môc tiªu ph¸t triÓn

NHËN XÐT

M¤ T¶

TR¶ LêI Cã KH¤NG

x

kh«ng?

x

NH phè biÕn th«ng qua c¸c Tr−ëng bé phËn

NHËN XÐT

M¤ T¶

TR¶ LêI Cã KH¤NG

x

ngoμi hay kh«ng?

x

2. Ng©n hμng cã th−êng xuyªn gi¸m s¸t vμ ph©n tÝch c¸c rñi ro bªn trong (tμi chÝnh, nh©n sù, hÖ thèng th«ng tin,(cid:31)) cña Ng©n hμng hay kh«ng?

x

lo¹i ho¹t ®éng kh«ng?

lo¹i rñi ro hay kh«ng?

x

Tuy kh«ng s¾p xÕp nh−ng −u tiªn kiÓm so¸t lμ rñi ro tÝn dông

x

5. Ng©n hμng cã ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng x¶y ra cña tõng lo¹i rñi ro vμ x¸c ®Þnh c¸c hμnh ®éng cÇn thiÕt ®Ó ®èi phã víi rñi ro kh«ng?

x

c¸c ho¹t ®éng kh«ng?

x

ro cã phï hîp vμ s¸t thùc kh«ng?

x

8. Khi cã thay ®æi trong c¬ cÊu tæ chøc vμ qu¶n lý do ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng kinh doanh, biÕn ®éng nh©n sù, c«ng nghÖ, t¸i cÊu tróc bé m¸y(cid:31) Ng©n hμng cã l−êng tr−íc ®−îc c¸c sù kiÖn cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng cña Ng©n hμng vμ cã biÖn ph¸p ®èi phã kh«ng? 4. Yªu cÇu vÒ qu¶n lý cña Héi ®ång qu¶n trÞ vμ Ban ®iÒu hμnh ng©n hμng

M¤ T¶

NHËN XÐT

TR¶ LêI Cã KH¤NG x x

hμng?

3. Sè liÖu tμi chÝnh trung thùc 4. KiÓm so¸t néi bé h÷u hiÖu 5. Ho¹t ®éng mang l¹i hiÖu qu¶ tèi −u? 6. Yªu cÇu kh¸c?

x x x x

103

5. Qu¸ tr×nh so¹n th¶o, ban hμnh, vμ phæ biÕn c¸c quy tr×nh nghiÖp vô, mÉu

biÓu, cÈm nang thùc hiÖn nghiÖp vô

TR¶ LêI

M¤ T¶

NHËN XÐT

Cã x x

tr×nh nghiÖp vô, mÉu biÓu: - C¸c chuyªn viªn ph¸p lý - C¸c chuyªn viªn nghiÖp vô - C¸c nhμ qu¶n lý 2. Môc tiªu so¹n th¶o

- §¸p øng c¸c yªu cÇu qu¶n lý - Gióp cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghiÖp vô ®−îc nhÞp

nhμng, hiÖu qu¶

3. H×nh thøc ban hμnh

- D−íi d¹ng c¸c cÈm nang/sæ tay h−íng dÉn thñ tôc? - C¸c v¨n b¶n néi bé th−êng xuyªn?

4. Phæ biÕn:

5. H×nh thøc phæ biÕn:

- Qua c¸c buæi tËp huÊn? - Qua c¸c buæi häp phæ biÕn? - Qua m¹ng néi bé (email, h×nh thøc kh¸c)?

x x x .x ..... x .x. .x. .x.. x. ...

KH¤NG x ….. ….. ….. ….. ….. ….. x (cid:31)... .... (cid:31). .... .... x

6. Møc ®é cËp nhËt vÒ m«i tr−êng kinh doanh, th«ng tin vÒ c¸c ngμnh nghÒ vμ

c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi

TR¶ LêI

M¤ T¶

NHËN XÐT

Cã

KH¤NG

x

1. Cã mét bé phËn chuyªn nghiªn cøu vÒ m«i tr−êng kinh doanh, cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ ngμnh nghÒ vμ sù thay ®æi cña c¸c ®iÒu kÞªn kinh tÕ - x· héi kh«ng? 2. ViÖc truyÒn ®¹t c¸c th«ng tin trªn cã ®−îc thùc hiÖn

Bé phËn Marketing b¸o c¸o hμng ngμy

3. ViÖc cËp nhËt vμ truyÒn ®¹t ®−îc thùc hiÖn ®Þnh kú:

§−îc thùc hiÖn hμng tuÇn

- Hμng th¸ng - Hμng quý - 06 th¸ng/lÇn

x.. .x... .x... .... … ....

…. .... …. …. …. ....

104

III. C¸C THñ TôC KIÓM SO¸T 1. §Æc ®iÓm cña c¸c thñ tôc kiÓm so¸t nãi chung:

TR¶ LêI

M¤ T¶

NHËN XÐT

1. C¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®−îc ¸p dông cho mäi lÜnh vùc

Cã x

KH¤NG

x

2. C¸c thñ tôc kiÓm so¸t c¸c nghiÖp vô cña Ng©n hμng ®Òu thùc hiÖn theo nguyªn t¾c “mäi c«ng viÖc ®Òu ph¶i ®−îc kiÓm tra qua Ýt nhÊt hai ng−êi”?

x

thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t thÝch hîp, ®Çy ®ñ?

x

x x x

- KÕ to¸n - Kinh doanh ngo¹i hèi - Thanh to¸n quèc tÕ

x x x

2. KiÓm so¸t néi bé trong m«i tr−êng tin häc

TR¶ LêI

M¤ T¶

NHËN XÐT

1. Cã nh÷ng chÝnh s¸ch vμ thñ tôc b»ng v¨n b¶n vÒ b¶o

KH¤NG

Cã x

mËt hÖ thèng th«ng tin m¸y tÝnh hay kh«ng?

x

Kh«ng râ

2. Cã nh÷ng thñ tôc kiÓm so¸t vËt chÊt thÝch hîp nh»m h¹n chÕ c¸c c¸ nh©n tiÕp cËn phßng IT hay kh«ng? 3. C¸c lËp tr×nh viªn cã bÞ h¹n chÕ truy cËp vμo nh÷ng ch−¬ng tr×nh øng dông, ng«n ng÷ ®iÒu khiÓn c«ng viÖc vμ c¸c tËp tin d÷ liÖu hiÖn sö dông hay kh«ng?

Kh«ng râ

4. Cã th− viÖn d÷ liÖu ®−îc thiÕt lËp nh»m ®¶m b¶o c¸c lËp tr×nh viªn kh«ng sö dông c¸c tËp tin d÷ liÖu vμ nh÷ng ch−¬ng tr×nh hiÖn ®ang sö dông hay kh«ng? 5. C¸c nh©n viªn vËn hμnh m¸y tÝnh cã bÞ giíi h¹n truy

x

cËp vμo nh÷ng ch−¬ng tr×nh nguån hay kh«ng?

x

6. Cã kiÓm so¸t chÆt chÏ c¸c ch−¬ng tr×nh tiÖn Ých cã kh¶ n¨ng thay ®æi d÷ liÖu mμ kh«ng ®Ó l¹i dÊu vÕt kiÓm to¸n hay kh«ng? Cã thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh ®Ó ghi nhËn l¹i viÖc sö dông ch−¬ng tr×nh nμy ®Ó ng−êi qu¶n lý

105

kiÓm tra hay kh«ng?

x

7. Cã phÇn mÒm kiÓm so¸t nh»m h¹n chÕ ®èi t−îng truy cËp, ch−¬ng tr×nh cã thÓ sö dông vμ d÷ liÖu cã thÓ truy cËp hay kh«ng?

8. Cã kiÓm so¸t mËt khÈu nh»m ®¶m b¶o chóng lu«n

x

®−îc b¶o mËt vμ lu«n ®−îc thay ®æi hay kh«ng?

Kh«ng râ

9. TÊt c¶ c¸c sù kiÖn quan träng (vi ph¹m tÝnh b¶o mËt, sö dông phÇn mÒm bÞ h¹n chÕ…) ®Òu ®−îc ghi nhËn vμ ®iÒu tra tøc thêi bëi mét nhμ qu¶n lý cã thÈm quyÒn hay kh«ng?

10. Cã hÖ thèng sao l−u d÷ liÖu dù phßng? 11. HÖ thèng th«ng tin xö lý nghiÖp vô b»ng m¸y tÝnh cã

x x

®−îc cËp nhËt kÞp thêi kh«ng?

x

12. Gi÷a c¸c chi nh¸nh trong hÖ thèng cña Ng©n hμng cã thÓ truy cËp vμ chia sÎ th«ng tin vÒ c¬ së d÷ liÖu cña kh¸ch hμng ®−îc kh«ng?

13. Cã ®Çy ®ñ c¸c tμi liÖu hÖ thèng cho ng−êi qu¶n lý vμ

x

TH¤NG TIN Vμ TRUYÒN TH¤NG

sö dông? IV.

TR¶ LêI

M¤ T¶

NHËN XÐT

Cã

KH¤NG

x

1. Nhμ qu¶n lý cã ®−îc cung cÊp ®Çy ®ñ vμ kÞp thêi c¸c th«ng tin bªn trong vμ bªn ngoμi nh»m phôc vô cho viÖc thiÕt lËp môc tiªu vμ ph©n tÝch ho¹t ®éng?

x

2. Th«ng tin cã ®−îc cung cÊp cho ®óng ®èi t−îng (®Çy ®ñ, mang tÝnh tæng hîp, ®i th¼ng vμo cèt lâi vÊn ®Ò vμ kÞp thêi) ®Ó nhμ qu¶n lý cã thÓ gi¸m s¸t cã hiÖu qu¶ vμ cã hμnh ®éng cÇn thiÕt?

x

ph¸t triÓn vμ cËp nhËt hÖ thèng th«ng tin kh«ng?

Kh«ng râ

4. ChiÕn l−îc vÒ hÖ thèng th«ng tin cã kÕt nèi víi chiÕn l−îc tæng thÓ cña Ng©n hμng vμ cã thÓ ph¶n øng nhanh víi môc tiªu chung vμ môc tiªu cña tõng ho¹t ®éng kh«ng?

5. HÖ thèng trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c cÊp ®−îc thùc

hiÖn nh− thÕ nμo?

Th«ng qua m¹ng néi bé x

x

7. ViÖc truyÒn ®¹t th«ng tin trong Ng©n hμng cã ®−îc xuyªn suèt, thÝch hîp, ®Çy ®ñ vμ kÞp thêi ®Ó mäi ng−êi cã thÓ hiÓu vμ lμm trßn tr¸ch nhiÖm cña m×nh kh«ng? 8. Cã c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o chÊt l−îng cña hÖ thèng

x

th«ng tin kÕ to¸n kh«ng?

9. Sù lÜnh héi cña nhμ qu¶n lý ®èi víi c¸c ®Ò xuÊt cña cÊp

d−íi th−êng nh− thÕ nμo?

CÊp d−íi ph¶n ¶nh lªn cÊp trªn trùc tiÕp, nÕu kh«ng ®−îc gi¶i

106

10. HÖ thèng trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c nhμ qu¶n trÞ cÊp cao víi kh¸ch hμng ®−îc thùc hiÖn ra sao? Sù ph¶n håi cña kh¸ch hμng ®−îc thùc hiÖn qua kªnh th«ng tin nμo?

11. Hμnh ®éng cña nhμ qu¶n trÞ tr−íc c¸c ph¶n håi cña

kh¸ch hμng ra sao?

quyÕt th× ph¶n ¶nh lªn cÊp cao h¬n KH kh«ng tiÕp xóc trùc tiÕp nh−ng cã thÓ ph¶n ¶nh qua hép th− gãp ý Nghiªn cøu vμ gi¶i quyÕt

GI¸M S¸T

V. TR¶ LêI

M¤ T¶

NHËN XÐT

Cã

KH¤NG

x

gi¸m s¸t vμ ®iÒu chØnh khi cÇn thiÕt?

x

2. ViÖc gi¸m s¸t th−êng xuyªn ®−îc thùc hiÖn th«ng qua ý kiÕn ®ãng gãp cña kh¸ch hμng, c¸c cæ ®«ng hoÆc xem xÐt c¸c ho¹t ®éng vμ ph¸t hiÖn c¸c yÕu tè bÊt th−êng?

x

3. Gi¸m s¸t ®Þnh kú th«ng qua c¸c cuéc kiÓm to¸n do kiÓm to¸n néi bé hoÆc kiÓm to¸n ®éc lËp thùc hiÖn