Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Ảnh hưởng của thu nhập phi truyền thống đến khả năng sinh lời và rủi ro của các ngân hàng ở Việt Nam trong giai đoạn 2005-2013

Chia sẻ: Thanh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là xác định các nhân tố tác động đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng ở Việt Nam, đặc biệt là thu nhập ngoài lãi; đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trên đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng ở Việt Nam; đưa ra các biện pháp để quản lý rủi ro và nâng cao khả năng sinh lời của các Ngân hàng ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Ảnh hưởng của thu nhập phi truyền thống đến khả năng sinh lời và rủi ro của các ngân hàng ở Việt Nam trong giai đoạn 2005-2013

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- NGUYỄN ĐẶNG HỒNG ANH ẢNH HƯỞNG CỦA THU NHẬP PHI TRUYỀN THỐNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI VÀ RỦI RO CỦA CÁC NGÂN HÀNG Ở VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN 2005-2013 LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành : Kế toán Mã số ngành: 60340301 TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 04 năm 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- NGUYỄN ĐẶNG HỒNG ANH ẢNH HƯỞNG CỦA THU NHẬP PHI TRUYỀN THỐNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI VÀ RỦI RO CỦA CÁC NGÂN HÀNG Ở VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN 2005-2013 LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành : Kế toán Mã số ngành: 60340301 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Hà Văn Dũng TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 04 năm 2016
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hướng dẫn khoa học : TS. Hà Văn Dũng Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Công nghệ TP. HCM ngày tháng năm Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ) TT Họ và tên Chức danh Hội đồng 1 PGS.TS Phan Đình Nguyên Chủ tịch 2 TS.Phạm Ngọc Toàn Phản biện 1 3 PGS.TS Hồ Thuỷ Tiên Phản biện 2 4 TS Phan Mỹ Hạnh Ủy viên 5 TS Nguyễn Quyết Thắng Ủy viên, Thư ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã được sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV
TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH – ĐTSĐH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc TP. HCM, ngày..… tháng….. năm 20..… NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên : Nguyễn Đặng Hồng Anh Giới tính : Nữ Ngày, tháng, năm sinh : 31/10/1990 Nơi sinh : TP. HCM Chuyên ngành : Kế toán MSHV :1441850001 I- Tên đề tài: ẢNH HƯỞNG CỦA THU NHẬP PHI TRUYỀN THỐNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI VÀ RỦI RO CỦA CÁC NGÂN HÀNG Ở VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN 2005 - 2013 II- Nhiệm vụ và nội dung: - Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu trước liên quan đến thu nhập phi truyền thống và các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời và rủi ro của Ngân hàng. - Thu thập, phân tích dữ liệu để thực hiện nghiên cứu và đưa ra những nhận định, đề xuất về ảnh hưởng của thu nhập phi truyền thống đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng ở Việt Nam trong giai đoạn 2005-2013. III- Ngày giao nhiệm vụ : IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ : V- Cán bộ hướng dẫn : TS. Hà Văn Dũng. CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH TS. Hà Văn Dũng
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “ẢNH HƯỞNG CỦA THU NHẬP PHI TRUYỀN THỐNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI VÀ RỦI RO CỦA CÁC NGÂN HÀNG Ở VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN 2005 – 2013” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Nội dung Luận văn được đúc kết từ quá trình học tập và các kết quả nghiên cứu thực tiễn trong thời gian qua dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Hà Văn Dũng. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã được cảm ơn và các tài liệu, trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Học viên thực hiện Luận văn (Ký và ghi rõ họ tên) Nguyễn Đặng Hồng Anh
ii LỜI CÁM ƠN Tôi chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu và Phòng Quản Lý Khoa Học và Đào Tạo Sau Đại Học Trường Đại Học Công Nghệ Thành Phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện thuận lợi cho Tôi được học tập và nghiên cứu trong suốt thời gian qua . Tôi chân thành cảm ơn Quý Thầy, Cô Trường Đại Học Công Nghệ Thành Phố Hồ Chí Minh đã nhiệt tình giảng dạy vả hướng dẫn cho Tôi trong suốt quá trình tham gia học tập tại trường. Tôi chân thành cảm ơn TS. Hà Văn Dũng đã tận tình hướng dẫn, góp ý cho Tôi trong suốt quá trình thực hiện Luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! Học viên thực hiện Luận văn (Ký và ghi rõ họ tên) Nguyễn Đặng Hồng Anh
iii TÓM TẮT Để hiểu rõ tác động của thu nhập phi truyền thống đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng ở Việt Nam và nhằm cung cấp bằng chứng thực nghiệm cho các nhà quản lý doanh nghiệp, các giám đốc tài chính … để ra các quyết định chính xác là điều vô cùng quan trọng. Chính vì vậy, nghiên cứu này tiến hành xem xét mối quan hệ giữa thu nhập phi truyền thống với khả năng sinh lời và rủi ro của Ngân hàng. Ngoài ra, nghiên cứu còn tìm hiểu thêm một số yếu tố có thể tác động đến khả năng sinh lời và rủi ro của Ngân hàng. Các yếu tố này bao gồm quy mô Ngân hàng, tỷ lệ thu nhập lãi cận biên, dư nợ cho vay trên tổng tài sản, vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản, tỷ lệ chi phí hoạt động trên thu nhập, tăng trưởng kinh tế của 40 Ngân hàng trong giai đoạn 2005-2013. Nghiên cứu sử dụng phương pháp ước lượng cho dữ liệu bảng gồm Pooling OLS, FEM và REM. Kết quả nghiên cứu có thấy các yếu tố đã đề cập đều có ảnh hưởng đến khả năng sinh lời và rủi ro của Ngân hàng.
iv ABSTRACT To understand the impact of non-interest income to profitability and risk of commercial banks in VietNam and to provide experimental evidence for enterprise management, the CFO ... for making accurate decisions are extremely important. Therefore, this study conducts an investigation into the relationship between non- interest income and profitability and risk of VietNam’s commercial banks. Moreover, this study also investigates the affect of other factors to banks’s profitability and risk. These factors include bank size, net interest margin, debt, GDP, assets ... of 40 banks in the period from 2005 to 2013. This study uses methods of panel data estimation including Pools, FEM (Fixed effects model) and REM (Random effects model). Research result shows that all the factors above affect banks’s profitability and risk.
v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CÁM ƠN ............................................................................................................. ii TÓM TẮT.................................................................................................................. iii ABSTRACT .............................................................................................................. iv MỤC LỤC ...................................................................................................................v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ viii DANH MỤC CÁC HÌNH ......................................................................................... ix DANH MỤC CÁC BẢNG..........................................................................................x CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN .......................................................................................1 1.1 Lý do nghiên cứu ..............................................................................................1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................2 1.3 Câu hỏi nghiên cứu ...........................................................................................2 1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................3 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu: ...............................................................................3 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................3 1.5 Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................3 1.6 Ý nghĩa của đề tài .............................................................................................3 1.7 Cấu trúc của đề tài ............................................................................................3 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ...........................................................................5 2.1 Các khái niệm ...................................................................................................5 2.1.1 Tổng quan về Ngân hàng ...........................................................................5 2.1.2 Chức năng của Ngân hàng. ........................................................................5 2.1.2.1 Chức năng trung gian tài chính: .........................................................5 2.1.2.2 Chức năng trung gian thanh toán: ......................................................6 2.1.2.3 Chức năng tạo tiền: ............................................................................7 2.1.3 Các nghiệp vụ chủ yếu của Ngân hàng .....................................................7 2.1.3.1 Nghiệp vụ nội bảng: ...........................................................................7 2.1.3.2 Nghiệp vụ ngoại bảng: .....................................................................10 2.2 Khung phân tích về ảnh hưởng của thu nhập phi truyền thống đến khả năng sinh lời và rủi ro của Ngân hàng. ..........................................................................12
vi 2.2.1 Thu nhập phi truyền thống. .....................................................................12 2.2.2 Khả năng sinh lời của Ngân hàng ............................................................13 2.2.3 Rủi ro của Ngân hàng. .............................................................................16 2.3 Các nghiên cứu trước. .....................................................................................18 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ............................................................................................31 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................32 3.1 Quy trình thực hiện nghiên cứu. .....................................................................32 3.2 Mô tả mẫu nghiên cứu ....................................................................................32 3.3 Phương pháp nghiên cứu. ...............................................................................33 3.3.1 Trình bày và thống kê mô tả dữ liệu........................................................33 3.3.2 Khảo sát các cặp tương quan giữa các biến độc lập. ...............................33 3.3.3 Phân tích mô hình hồi quy dữ liệu bảng. .................................................33 3.3.4 Kiểm định Hausman ................................................................................33 3.3.5 Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến. .....................................................34 3.4 Mô hình nghiên cứu đề xuất ...........................................................................34 3.5 Mô tả biến trong mô hình. ..............................................................................35 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ............................................................................................38 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................................39 4.1 Thực trạng hoạt động của các Ngân hàng Việt Nam giai đoạn 2005 – 2013 .39 4.1.1 Tăng trưởng tín dụng và huy động vốn ...................................................40 4.1.2 Thị phần huy động vốn ............................................................................42 4.1.3 Thị phần tín dụng.....................................................................................43 4.1.4 Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ của hệ thống Ngân hàng ...........................44 4.1.5 Lợi nhuận sau thuế ..................................................................................45 4.1.6 Vốn điều lệ...............................................................................................46 4.1.7 Suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu ROE ...................................................48 4.1.8 Suất sinh lời trên tài sản ROA .................................................................49 4.1.9 Tăng trưởng GDP ....................................................................................49 4.2 Phân tích thống kê mô tả.................................................................................50 4.3 Phân tích tương quan ......................................................................................52
vii 4.4 Kết quả ước lượng ảnh hưởng của thu nhập phi truyền thống đến khả năng sinh lời của Ngân hàng. ........................................................................................53 4.4.1 Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là ROA. ..........................................53 4.4.2 Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là ROE. ..........................................55 4.4.3 Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của Ngân hàng: ..58 4.5 Kết quả ước lượng ảnh hưởng của thu nhập phi truyền thống đến rủi ro của Ngân hàng. ............................................................................................................60 4.5.1 Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là SDROA ......................................60 4.5.2 Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là SDROE. .....................................64 4.5.3 Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro của Ngân hàng......................67 TÓM TẮT CHƯƠNG 4 ............................................................................................69 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................70 5.1 Kết luận ...........................................................................................................70 5.3 Hạn chế ...........................................................................................................72 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................74
viii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT NHTM : Ngân hàng thương mại NHNN : Ngân hàng nhà nước ROA : Tỷ suất sinh lợi trên tài sản ROE : Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu SD : Độ lệch chuẩn NIM : Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên LTA : Dư nợ cho vay trên tổng tài sản ETA : Vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản CIR : Tỷ lệ chi phí hoạt động trên thu nhập GDP : Tăng trưởng kinh tế GDP NON : Thu nhập ngoài lãi (Non interest income) ESP : Hệ số thu nhập trên cổ phiếu
ix DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Sơ đồ chức năng trung gian tín dụng của Ngân hàng thương mại ..............6 Hình 2.2: Sơ đồ chức năng thanh toán cuả Ngân hàng thương mại ...........................6 Hình 2.3: Sơ đồ quan hệ giữa các bên trong hợp đồng bảo lãnh ................................9 Hình 2.4:Sơ đồ khái quát các nghiệp vụ của Ngân hàng thương mại .......................12 Hình 2.5: Tổng hợp các nghiên cứu trước ................................................................31 Hình 3.1: Sơ đồ quy trình nghiên cứu .......................................................................32 Hình 3.2: Mô hình ước lượng ...................................................................................35 Hình 3.3: Tóm tắt các biến của mô hình ...................................................................38 Hình 4.1: Biểu đồ tăng trưởng tín dụng và huy động vốn ............................................41 Hình 4.2: Thị phần huy động vốn .............................................................................42 Hình 4.3: Thị phần tín dụng ......................................................................................43 Hình 4.4: Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ .....................................................................44 Hình 4.5: Lợi nhuận sau thuế ....................................................................................45 Hình 4.6: Vốn điều lệ ................................................................................................46 Hình 4.7: Suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu ROE ........................................................48 Hình 4.8: Suất sinh lời trên tài sản ROA ..................................................................49 Hình 4.9: Tăng trưởng GDP ......................................................................................49
x DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 4.1: Bảng thống kê mô tả .................................................................................50 Bảng 4.2: Ma trận tương quan giữa các biến độc lập trong mô hình ........................52 Bảng 4.3: Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là ROA ............................................53 Bảng 4.4: Kiểm định phương sai sai số thay đổi ......................................................54 Bảng 4.5: Kiểm định tự tương quan của phần dư .....................................................55 Bảng 4.6: Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là ROE.............................................55 Bảng 4.7: Kiểm định phương sai sai số thay đổi ......................................................57 Bảng 4.8: Kiểm định tự tương quan của phần dư .....................................................57 Bảng 4.9: Mô hình hồi quy FGLS.............................................................................58 Bảng 4.10: Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là SDROA .....................................60 Bảng 4.11: Kiểm định phương sai sai số thay đổi ....................................................62 Bảng 4.12: Kiểm định tự tương quan của phần dư ...................................................63 Bảng 4.13: Mô hình hồi quy FGLS...........................................................................63 Bảng 4.14: Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là SDROE .....................................64 Bảng 4.15: Kiểm định tự tương quan của phần dư ...................................................66 Bảng 4.16: Mô hình hồi quy FGLS...........................................................................66
1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1 Lý do nghiên cứu Tại Việt Nam trong những năm 2006-2007, thị trường chứng khoán bùng nổ và hoạt động đầu tư cổ phiếu tạo ra lợi nhuận lớn cho các thành phần tham gia thị trường. Trong giai đoạn này, nhiều Ngân hàng tham gia thành lập các công ty con hoạt động trong lĩnh vực tài chính, chứng khoán cũng như tham gia góp vốn kinh doanh và đầu tư cổ phiếu tạo nguồn thu nhập ngoài lãi cao hơn. Chính vì thu được lợi nhuận cao nên các Ngân hàng Việt Nam dường như theo đuổi chiến lược đa dạng hóa thu nhập. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu vừa qua đã gây ra một ảnh hưởng hết sức to lớn đối với các nước trên thế giới và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Tại Việt Nam, cuộc khủng hoảng này đã làm cho tổng cầu nền kinh tế giảm, tăng hàng tồn kho, bất động sản đóng băng, sản xuất trì trệ đã gây vô số khó khăn cho các doanh nghiệp Việt Nam. Đặc biệt doanh nghiệp hoạt động khó khăn sẽ gây ra nợ xấu nhiều hơn cho Ngân hàng. Trong giai đoạn này, thu nhập từ hoạt động tín dụng bị suy giảm do các Ngân hàng phải trích lập dự phòng rủi ro nhiều hơn và các Ngân hàng phải đối mặt với những thách thức trong việc kiểm soát các khoản nợ xấu. Đa dạng hóa các hoạt động trở thành một phương pháp mà các Ngân hàng dùng để giảm áp lực này. Mặt khác, từ khi trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức thương mại thế giới WTO năm 2007, Việt Nam đã đón nhận nhiều cơ hội và thách thức trong mọi lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực Ngân hàng. Việc mở cửa thị trường tài chính làm các Ngân hàng phải đối mặt với cạnh tranh cao hơn từ các Ngân hàng nước ngoàivà sẽ ngày càng khốc liệt hơn nữa khi các Ngân hàng nước ngoài được phép mở Ngân hàng 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam. Lúc này, các Ngân hàng gặp khó khăn trong hoạt động cho vay, kèm theo những quy định mới được ban hành nhằm kiểm soát chặt chẽ hơn đối với hoạt động tín dụng, các Ngân hàng có xu hướng thực hiện chiến lược đa dạng hoá nguồn thu để chuyển qua các hoạt động khác nhằm tìm kiếm cơ hội mới cụ thể là tìm kiếm thu nhập từ các hoạt động phi truyền thống. Nguồn thu ngoài lãi của Ngân hàng truớc đây chủ yếu thu từ phí dịch vụ bao gồm:
2 Séc, dịch vụ uỷ thác và quản lý tài sản. Gần đây các Ngân hàng mở rộng ra các hoạt động như bảo hiểm, đầu tư kinh doanh thương mại và các hoạt động khác . Không những thế, sự phát triển và thành công của hệ thống Ngân hàng phụ thuộc hoàn toàn vào nhu cầu về các dịch vụ tài chính của xã hội. Vì vậy việc mở rộng các nhu cầu này cho phép các Ngân hàng đa dạng hóa chức năng của họ. Tiền gửi và cho vay không còn là hoạt động duy nhất tạo ra lợi nhuận cho Ngân hàng. Cùng với hoạt động cho vay truyền thống, đặc biệt là các dịch vụ mới như dịch vụ tư vấn và đầu tư đã mở ra một xu hướng kinh doanh sáng tạo và tạo ra nguồn thu mới cho hệ thống các Ngân hàng. Như vậy, việc mở rộng các hoạt động phi truyền thống, một mặt các Ngân hàng có thể cạnh tranh trên phân khúc thị trường rộng hơn, thu nhập từ nhiều nguồn hơn và cao hơn. Tuy nhiên, sự thay đổi đó cũng gây ra những tác động lớn đến lợi nhuận và rủi ro của Ngân hàng. Do đó, việc nghiên cứu về nhân tố tác động đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng tại Việt Nam là rất cần thiết. Tuy nhiên, hầu hết những nghiên cứu nổi bật đều nghiên cứu về các Ngân hàng ở nước ngoài, mà trong đó nhiều nhất là các Ngân hàng ở Mỹ và châu Âu. Hiện tại vẫn chưa có những nghiên cứu bài bản được thực hiện để xem xét mối liên hệ giữa thu nhập phi truyền thống đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng ở Việt Nam. Vì các lý do trên, tôi đề xuất thực hiện đề tài “Ảnh hưởng của thu nhập phi truyền thống đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng ở Việt Nam trong giai đoạn 2005– 2013”. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu Thứ nhất, xác định các nhân tố tác động đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng ở Việt Nam, đặc biệt là thu nhập ngoài lãi. Thứ hai, đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trên đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng ở Việt Nam. Thứ ba, đưa ra các biện pháp để quản lý rủi ro và nâng cao khả năng sinh lời của các Ngân hàng ở Việt Nam. 1.3 Câu hỏi nghiên cứu Để nghiên cứu này giải quyết tốt các mục tiêu nghiên cứu, cần phải làm rõ các câu hỏi sau:
3 • Các yếu tố nào ảnh hưởng đến khả năng sinh lời và rủi ro của Ngân hàng ở Việt Nam? • Thu nhập phi truyền thống có tác động thế nào đến khả năng sinh lời và rủi ro của Ngân hàng ở Việt Nam? • Mức độ của thu nhập phi truyền thống và các yếu tố trên ảnh hưởng như thế nào đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng ở Việt Nam? • Biện pháp nào để quản lý rủi ro và nâng cao khả năng sinh lời của Ngân hàng? 1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu này tập trung tìm hiểu ảnh hưởng của thu nhập phi truyền thống đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng ở Việt Nam. 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu Số liệu sử dụng cho nghiên cứu được thu thập trong giai đoạn từ năm 2005 đến năm 2013 của 40 Ngân hàng tại Việt Nam với tổng số quan sát của dữ liệu là 280 quan sát. 1.5 Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp phân tích định lượng bằng cách sử dụng mô hình hồi quy tuyến tính với dữ liệu bảng (Panel data) tìm hiểu tác động của thu nhập phi truyền thống đến khả năng sinh lời và rủi ro của các Ngân hàng tại Việt Nam. Các biến này sau khi thu thập, sàng lọc sẽ được đưa vào mô hình, dùng phần mềm Stata để xử lý và phân tích hồi quy dữ liệu. Từ đó cho ta những kết luận về mối quan hệ, cũng như ý nghĩa thống kê của các biến. 1.6 Ý nghĩa của đề tài Nghiên cứu này góp phần hoàn thiện mô hình xác định các tác động của thu nhập phi truyền thống đến khả năng sinh lời và rủi ro của Ngân hàng. Qua đó, nghiên cứu đưa ra những kết luận mang tính chất tham khảo giúp cho các nhà quản lý, các nhà quản trị Ngân hàng có bức tranh tổng quan về tác động của thu nhập phi truyền thống để lập ra kế hoạch hoạt động đảm bảo an toàn và hoạt động của Ngân hàng 1.7 Cấu trúc của đề tài
4 Đề tài có kết cấu gồm 5 chương như sau: Chương 1: Tổng quan. Trong chương này sẽ giới thiệu tổng quan về đề tài nghiên cứu bao gồm lý do lựa chọn đề tài, mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu, phạm vi, dữ liệu, đối tượng và phương pháp nghiên cứu để thực hiện đề tài Chương 2: Cơ sở lý thuyết. Chương này trình bày các khái niệm, tổng quan về các nghiệp vụ của Ngân hàng thương mại, cơ sở lý thuyết, các nghiên cứu trong nước và nước ngoài liên quan đến đề tài nghiên cứu. Chương 3: Phương pháp nghiên cứu Nội dung của chương này là trình bày quy trình nghiên cứu, đề xuất mô hình nghiên cứu, mô tả và giải thích các biến trong mô hình và đưa ra các giả thuyết. Chương 4: Kết quả nghiên cứu Chương này trình bày thực trạng của hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam, thu thập, xử lý số liệu, đưa ra các kết quả phân tích thống kê mô tả, phân tích tương quan và đánh giá các yếu tố. Chương 5: Kết luận và kiến nghị Chương này sẽ trình bày các kết luận từ quá trình phân tích từ đó đề xuất giải pháp. Ngoài ra, chương 5 còn nêu lên những hạn chế của đề tài trong quá trình nghiên cứu.
5 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT 2.1 Các khái niệm 2.1.1 Tổng quan về Ngân hàng Theo đạo luật Ngân hàng của Pháp (1941): “Ngân hàng thương mại là những xí nghiệp hay cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên nhận tiền bạc của công chúng dưới hình thức ký thác, hoặc dưới các hình thức khác và sử dụng số tiền đó cho chính họ trong các nghiệp vụ về chiết khấu, tín dụng và tài chính”. Theo đạo luật của Mỹ: “Ngân hàng thương mại là công ty kinh doanh tiền tệ, chuyên cung cấp dịch vụ tài chính và hoạt động trong ngành công nghiệp dịch vụ tài chính”. Theo điều 4 chương I luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 được quốc hội khóa XII, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 16/6/2010 của Việt Nam: “Ngân hàng thương mại là loại hình Ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động Ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của luật nhằm mục tiêu lợi nhuận”. Cũng theo luật này hoạt động Ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ: nhận tiền gửi, cấp tín dụng, cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản. Tóm lại có thể hiểu khái niệm về Ngân hàng thương mại như sau: Ngân hàng thương mại là một trung gian tài chính có thể thực hiện đa dạng và tổng hợp nhiều nghiệp vụ Ngân hàng nhưng chủ yếu là nhận tiền gửi của công chúng và cung cấp các dịch vụ tín dụng, dịch vụ thanh toán cho các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân trong nền kinh tế. 2.1.2 Chức năng của Ngân hàng. Theo giáo trình Lý thuyết Tài chính-Tiền tệ của TS Lê Thị Mận (2010) thì Ngân hàng thương mại có ba chức năng cơ bản là chức năng trung gian tài chính, chức năng thanh toán và chức năng tạo tiền cho nền kinh tế. 2.1.2.1 Chức năng trung gian tài chính: + Trung gian tín dụng giữa các chủ thể tạm thời thừa vốn và các chủ thể tạm thời thiếu vốn trong nền kinh tế: Ngân hàng thương mại thực hiện chức năng này bằng cách chuyển hóa những khoản tiền gửi tiết kiệm tạm thời chưa sử dụng của chủ thể này đến tay những chủ thể khác đang cần tiền cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng.
6 Nhờ chức năng này mà Ngân hàng thương mại giúp cho cung và cầu tín dụng trong nền kinh tế có thể gặp nhau một cách dễ dàng với chi phí thấp. Tổ chức kinh tế Tổ chức kinh tế Huy động Cấp TD Doanh nghiệp Doanh nghiệp vốn NHTM Đầu tư Tổ chức xã hội Tổ chức xã hội Hộ gia đình Hộ gia đình Hình 2.1: Sơ đồ chức năng trung gian tín dụng của Ngân hàng thương mại Nguồn: Tổng hợp dựa trên giáo trình Lý thuyết Tài chính của TS Lê Thị Mận) + Trung gian tín dụng giữa Ngân hàng Trung ương và nền kinh tế: Ngân hàng Trung ương không có giao dịch trực tiếp với công chúng mà chỉ thông qua các Ngân hàng thương mại. Thông qua Ngân hàng thương mại tiền mặt từ Ngân hàng Trung ương được cung ứng ra lưu thông và việc điều hành chính sách tiền tệ bằng cách áp đặt tỷ lệ dự trữ bắt buộc, lãi suất huy động, lãi suất cơ bản lên Ngân hàng thương mại có tác động trực tiếp lên nền kinh tế. Cũng thông qua Ngân hàng thương mại tình hình sản lượng, giá cả, công ăn việc làm, nhu cầu về tiền mặt, cung cầu tiền tệ, tỷ giá hối đoái được phản hồi về Ngân hàng Trung ương. 2.1.2.2 Chức năng trung gian thanh toán: Là việc Ngân hàng trả tiền cho khách hàng theo lệnh của chủ tài khoản và nhận tiền vào tài khoản theo lệnh của họ. Thực chất là Ngân hàng vừa làm thủ quỹ vừa thực hiện các ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu của khách hàng. Chức năng này đã tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng trong quan hệ thanh toán, làm tiền đề và cơ sở để các Ngân hàng thương mại tạo tiền, góp phần tăng quy mô tín dụng cho nền kinh tế, tiết kiệm tiền mặt lưu thông vì hầu hết tiền được giữ ở tài khoản thanh toán của Ngân hàng. Điều này làm tiết kiệm chi phí lưu thông tiền tệ và tạo điều kiện cho các dịch vụ Ngân hàng khác phát triển, đặc biệt là dịch vụ thanh toán quốc tế. Người mua hàng Lệnh trả tiền Người bán hàng Giấy báo Tổ chức xã hội Tổ chức xã hội quaTK NHTM có Hộ gia đình Hộ gia đình Hình 2.2: Sơ đồ chức năng thanh toán cuả Ngân hàng thương mại (Nguồn: Tổng hợp dựa trên giáo trình Lý thuyết Tài chính của TS Lê Thị Mận)