Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện công tác kiểm soát nội bộ nghiệp vụ thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Gia Lai

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:189

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài nghiên cứu nhằm tìm hiểu và trình bày một số cơ sở lý luận về Hệ thống KSNB; tìm hiểu và đánh giá thực trạng Công tác KSNB nghiệp vụThẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai; đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động của Công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại đơn vị. Mời các bạn tham khảo nội dung chi tiết đề tài!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện công tác kiểm soát nội bộ nghiệp vụ thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Gia Lai

TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG KHOA KẾ TOÁN NGUYỄN THỊ DIỄM PHƢƠNG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT NỘI BỘ NGHIỆP VỤ THẺ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH GIA LAI Chuyên ngành: Kế Toán Mã ngành: 60340301 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, THÁNG 08/2017
i TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG KHOA KẾ TOÁN NGUYỄN THỊ DIỄM PHƢƠNG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT NỘI BỘ NGHIỆP VỤ THẺ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH GIA LAI Chuyên ngành: Kế Toán Mã ngành: 60340301 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, THÁNG 08/2017
ii LỜI CẢM ƠN Qua quá trình nghiên cứu, hoàn thiện Luận văn, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của Giáo viên hướng dẫn, các anh, chị học viên Lớp Cao học MSA04- GL, các anh chị đồng nghiệp đã tạo điều kiện để tôi có thể hoàn thiện Luận văn này. Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn Tiến sĩ Trần Khánh Lâm đã giúp đỡ tôi chỉnh sửa, lựa chọn Đề tài phù hợp với khả năng và điều kiện làm việc của mình, hướng dẫn phương pháp nghiên cứu đúng đắn, nhìn nhận vấn đề một cách khoa học để từ đó lựa chọn được đề tài có ý nghĩa thực tiễn và mang tính khả thi. Bên cạnh đó là sự quan tâm quý báu của các Thầy, Cô trong Khoa Kế toán, Phòng Sau Đại học của Trường Đại học Tôn Đức Thắng đã giúp tôi chỉnh sửa Đề tài một cách hoàn thiện nhất trước khi ra bảo vệ tại Hội đồng . Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, các Phòng Nghiệp vụ tại Hội sở, các chi nhánh và Phòng giao dịch trực thuộc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Tỉnh Gia Lai cùng các anh, chị, em đồng nghiệp đã giúp tôi tiếp cận được nhiều tài liệu quý báu và cho tôi nhiều ý kiến đánh giá khách quan về thực trạng công tác Kiểm soát nội bộ Nghiệp vụ Thẻ tại nơi mình đang công tác. Qua đó đã giúp tôi nắm bắt và đánh giá được về thực trạng của công tác này tại Ngân hàng, từ đó có thể đề xuất các giải pháp phù hợp trong việc hoàn thiện Công tác kiểm soát nội bộ Nghiệp vụ Thẻ tại Chi nhánh. Cuối cùng cũng xin gởi lời tri ân đến những ý kiến đóng góp chân thành của các anh, chị học viên Lớp Cao học MSA04-GL trường Đại học Tôn Đức Thắng, đã giúp tôi hiệu chỉnh bài Luận văn của mình một cách tốt nhất trước khi nộp cho nhà Trường. Tôi xin chân thành cảm ơn tất cả mọi người! Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 01 tháng 08 năm 2017 Tác giả Nguyễn Thị Diễm Phƣơng
iii CÔNG TRÌNH ĐƢỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự hướng dẫn khoa học của Tiến sĩ Trần Khánh Lâm; Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa được công bố bất kỳ hình thức nào trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, trong Luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá, số liệu của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về nội dung luận văn của mình. Trường Đại học Tôn Đức Thắng không liên quan đến những vi phạm tác quyền, bản quyền do tôi gây ra trong quá trình thực hiện (nếu có). Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 01 tháng 08 năm 2017 Tác giả Nguyễn Thị Diễm Phƣơng Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: TS. Trần Khánh Lâm Hiệp hội kế toán Cán bộ phản biện 1: --------------------------------------------------- Cán bộ phản biện 2: --------------------------------------------------- Luận văn Thạc sĩ này được bảo vệ tại HỘI ĐỒNG CHẤM BẢO VỆ LUẬN VĂN THẠC SĨ TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG, ngày ………. tháng ……. năm …… theo Quyết định số ……../20.…/TĐT-QĐ-SĐH ngày ….. /…../……..
iv TÓM TẮT LUẬN VĂN Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển như hiện nay, Nghiệp vụ Thẻ đang ngày càng trở nên quan trọng hơn trong quá trình giúp các Ngân hàng thương mại (NHTM) chiếm lĩnh thị phần. Công tác Kiểm soát nội bộ (KSNB) Nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (PTNT) Tỉnh Gia Lai thời gian qua đã được đơn vị quan tâm nhưng trước sự phát triển mạnh mẽ của nghiệp vụ này đòi hỏi đơn vị phải liên tục tìm ra các giải pháp để tự hoàn thiện hệ thống kiểm soát của mình nhằm đảm bảo hoạt động kinh doanh an toàn và hiệu quả. Trên cơ sở nghiên cứu về Công tác KSNB Nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai trong giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2016, Luận văn được thực hiện với mong muốn hệ thống lại một số cơ sở lý luận cơ bản về Hệ thống KSNB; tìm hiểu và đánh giá thực trạng Công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động của Công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại đơn vị. Để giải quyết các mục tiêu nghiên cứu, tác giả Luận văn đã sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu như trao đổi, phỏng vấn, gởi bảng khảo sát, tổng hợp, phân tích, so sánh, đối chiếu, thống kê mô tả, diễn giải, quy nạp ….dựa trên Cơ sở lý thuyết về KSNB của Basel II. Những nghiên cứu của các tác giả ở Việt Nam và trên thế giới đã có những đóng góp đáng kể về mặt lý luận và thực tiễn để hoàn thiện Hệ thống KSNB của các NHTM, giúp tác giả rất nhiều trong việc xác định phương pháp nghiên cứu và cơ sở lý thuyết phù hợp với đề tài Luận văn của mình. Từ thực tiễn công tác kết hợp với việc tiếp thu các công trình nghiên cứu, tác giả cũng xác định được khoảng trống trong các công trình nghiên cứu đã công bố để lựa chọn Đề tài nghiên cứu phù hợp. Những nội dung tổng hợp được từ các tài liệu nghiên cứu ở trong và ngoài nước giúp tác giả hoàn thành Chương 1- Tổng quan về Hệ thống KSNB. Những hiểu biết về KSNB trong Chương 1 cùng với những dữ liệu thu thập được trong nội bộ của Agribank tác giả đã tổng hợp lại và trình bày trong Chương 2 – Cơ sở Lý thuyết về
v Hệ thống KSNB. Quá trình hệ thống lại các bước đã thực hiện, con đường để hoàn thành Đề tài nghiên cứu, tác giả thể hiện trong Chương 3 – Phương pháp nghiên cứu. Trên cơ sở dữ liệu thứ cấp tổng hợp được và dữ liệu sơ cấp thu được từ các Bảng câu hỏi khảo sát, qua quá trình xử lý, tổng hợp, phân tích, đánh giá dữ liệu tác giả trình bày trong Chương 4- Kết quả nghiên cứu và bàn luận. Đối chiếu giữa Cơ sở lý thuyết về KSNB theo tiêu chuẩn của Basel II và thực tế tại đơn vị, cùng với những nhận định và hiểu biết của mình, tác giả đưa ra những đề xuất, kiến nghị về các giải pháp để hoàn thiện Công tác KSNB Nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai trong chương 5. Bên cạnh những kết quả đạt được nhất định về mặt lý luận và thực tiễn, Luận văn vẫn còn những khiếm khuyết và hạn chế nhất định về nội dung nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu …đã mở ra nhiều hướng nghiên cứu cho các tác giả khác trong tương lai.
vi MỤC LỤC Trang phụ bìa .............................................................................................................. i Lời cảm ơn ................................................................................................................. ii Lời cam đoan ......................................................... Error! Bookmark not defined.iii Tóm tắt Luận văn ...................................................................................................... iv Mục lục ..................................................................................................................... vii Danh mục các từ viết tắt ..............................................................................................x Danh mục các hình vẽ ............................................................................................. xiii Phần mở đầu ..............................................................................................................1 1. Lý do chọn Đề tài ....................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu .........................................................................................2 5. Những đóng góp chủ yếu của Luận văn..................................................................3 6. Kết cấu của Luận văn ..............................................................................................3 Chƣơng 1: Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến Đề tài Luận văn ................4 1.1 Các nghiên cứu công bố trong nước .....................................................................4 1.2 Các nghiên cứu công bố ngoài nước ...................................................................11 1.3. Khoảng trống của các công trình nghiên cứu đã công bố ..................................13 Kết luận Chương 1 ....................................................................................................15 Chƣơng 2: Cơ sở Lý thuyết về Hệ thống Kiểm soát nội bộ .................................17 2.1. Tổng quan về Hệ thống Kiểm soát nội bộ. ........................................................17 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Kiểm soát nội bộ...................................17 2.1.2. Khái niệm KSNB và Các bộ phận cấu thành của Hệ thống KSNB ................20 2.1.3 Kiểm soát nội bộ ngân hàng theo tiêu chuẩn của Basel II ..............................23 2.1.3.1 Khái niệm KSNB và các bộ phận cấu thành của Hệ thống KSNB ...............24 2.1.3.2. Mục tiêu của Kiểm soát nội bộ. ...................................................................25
vii 2.1.3.3 Các nguyên tắc của hệ thống KSNB ngân hàng theo tiêu chuẩn Basel II. ...25 2.1.4. Sự hữu hiệu của Hệ thống kiểm soát nội bộ ...................................................28 2.1.5 Các hạn chế của Hệ thống Kiểm soát nội bộ ...................................................29 2.2 Kiểm soát nội bộ Nghiệp vụ Thẻ của Agribank..................................................29 2.2.1. Nội dung của Nghiệp vụ Thẻ. .........................................................................29 2.2.2. Công tác Kiểm soát nội bộ nghiệp vụ Thẻ. .....................................................30 2.2.2.1 Cơ sở pháp lý của Nghiệp vụ Thẻ .................................................................30 2.2.2.2 Nội dung công tác kiểm tra, kiểm soát nghiệp vụ Thẻ. ................................32 Kết luận Chương 2. ...................................................................................................33 Chƣơng 3: Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................35 3.1 Các bước của quá trình nghiên cứu .....................................................................35 3.2 Quá trình nghiên cứu cụ thể ................................................................................35 3.2.1 Xác định Tên Đề tài Luận văn .........................................................................35 3.2.2 Xác định Cơ sở lý thuyết của nghiên cứu ........................................................35 3.2.3 Xây dựng Mô hình nghiên cứu Luận văn. .......................................................36 3.2.3.1 Xác định mục tiêu nghiên cứu .....................................................................36 3.2.3.2 Xác định Đối tượng nghiên cứu. ..................................................................37 3.2.3.3 Xác định Phạm vi nghiên cứu. ......................................................................37 3.2.3.4 Vận dụng Cơ sở lý thuyết cho nghiên cứu ...................................................37 3.2.3.5 Xác định Phương pháp nghiên cứu ..............................................................37 3.2.3.6 Xác định Nguồn thu thập dữ liệu .................................................................38 3.2.3.7 Thiết kế Bảng câu hỏi và tiến hành khảo sát................................................39 3.2.4 Lập Đề cương chi tiết và Kế hoạch thực hiện. ................................................41 3.2.5 Thu thập dữ liệu. .............................................................................................41 3.2.6 Xử lý, phân tích, đánh giá dữ liệu và đề xuất giải pháp ..................................42 3.2.7. Viết hoàn chỉnh Luận văn ..............................................................................43 Kết luận chương 3. ....................................................................................................45 Chƣơng 4: Kết quả Nghiên cứu và Bàn luận ........................................................46 4.1. Tổng quản về Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai ........................46
viii 4.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ......................................................................46 4.1.2 Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai .............47 4.1.3 Khái quát về tình hình hoạt động kinh doanh. .................................................48 4.2 Thực trạng công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai. .............................................................................................................51 4.2.1. Thực trạng về Giám sát của nhà quản lý và văn hóa kiểm soát. .....................51 4.2.2. Thực trạng về Hoạt động Ghi nhận và đánh giá rủi ro . .................................55 4.2.3. Thực trạng về hoạt động kiểm soát và phân chia trách nhiệm. .......................56 4.2.4. Thực trạng về Hoạt động thông tin và truyền thông. ......................................59 4.2.5. Thực trạng về hoạt động Giám sát và điều chỉnh sai sót ................................61 4.3 Kết quả khảo sát thực trạng công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai. .................................................................................64 4.3.1 Kết quả khảo sát thông tin cá nhân các Đối tượng khảo sát. ...........................64 4.3.2 Kết quả khảo sát theo những yếu tố cấu thành Hệ thống KSNB. ....................65 4.3.2.1. Kết quả khảo sát thực trạng Hoạt động Giám sát của nhà quản lý và văn hóa kiểm soát. ..................................................................................................................65 4.3.2.2 Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động Ghi nhận và đánh giá rủi ro. ............67 4.3.2.3 Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động kiểm soát và phân chia trách nhiệm 68 4.3.2.4. Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động thông tin và truyền thông. ..............69 4.3.2.5 Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động giám sát và điều chỉnh sai sót. ........70 4.3.3 Kết quả khảo sát đánh giá chung .....................................................................71 4.4. Đánh giá thực trạng công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai ..............................................................................................72 4.4.1. Đánh giá hoạt động Giám sát của nhà quản lý và văn hóa kiểm soát. ............72 4.4.2. Đánh giá Hoạt động Ghi nhận và đánh giá rủi ro. ..........................................74 4.4.3. Đánh giá hoạt động Kiểm soát và phân chia trách nhiệm. ..............................76 4.4.4. Đánh giá hoạt động thông tin và truyền thông ................................................78 4.4.5. Đánh giá hoạt động Giám sát và điều chỉnh sai sót. .......................................79 Kết luận chương 4. ....................................................................................................81
ix Chƣơng 5: Các giải pháp hoàn thiện Công tác Kiểm soát nội bộ nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai. ...........................................83 5.1 Các định hướng phát triển và hoàn thiện trong thời gian tới. .............................83 5.1.1 Định hướng kinh doanh và mục tiêu cần đạt được năm 2017 .........................83 5.1.2 Định hướng hoàn thiện Công tác Kiểm soát nội bộ Nghiệp vụ Thẻ ..............84 5.2 Một số giải pháp và kiến nghị để hoàn thiện công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai ......................................................85 5.2.1 Một số giải pháp hoàn thiện công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ...........................86 5.2.1.1 Giải pháp về hoạt động Giám sát của nhà quản lý và văn hóa kiểm soát ....86 5.2.1.2 Giải pháp về hoạt động Ghi nhận và đánh giá rủi ro. ..................................89 5.2.1.3 Giải pháp về hoạt động Kiểm soát và phân chia trách nhiệm. ......................90 5.2.1.4 Giải pháp về hoạt động Thông tin và truyền thông. .....................................92 5.2.1.5 Giải pháp về hoạt động Giám sát và điều chỉnh sai sót ................................93 5.2.2 Các kiến nghị để hoàn thiện công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ...........................95 5.2.2.1 Kiến nghị đối với Chính Phủ ........................................................................95 5.2.2.2 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.......................................95 5.2.2.3 Kiến nghị đối với Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam ........................................96 5.2.2.4 Kiến nghị đối với Hiệp hội Thẻ ....................................................................97 5.2.2.5 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Việt Nam ..................97 5.2.2.6 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai .............98 5.3 Những giới hạn của Đề tài. .................................................................................98 5.4 Đề xuất hướng nghiên cứu trong tương lai. ........................................................99 Kết luận Chương 5 ..................................................................................................100 Kết luận chung ........................................................................................................102 Tài liệu tham khảo ...................................................................................................104 Phụ lục ..................................................................................................................... xiv
x DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT AGRIBANK : Vietnam Bank for Agriculture and Rural Development Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam AAA : American Accounting Asscociation Hiệp hội kế toán Hoa Kỳ ADB : Asian Development Bank Ngân hàng Phát triển Châu Á AICPA : American Institute of Certified Public Accountants Hiệp hội Kế toán viên công chứng Hoa Kỳ ATM : Automated teller machine Máy rút tiền tự động BCBS : Basel Committee on Banking Supervision Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng BGĐ : Ban Giám đốc CN : Chi nhánh CNPH : Chi nhánh phát hành CNTT : Chi nhánh thanh toán COSO : Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission Ủy ban thuộc Hội đồng quốc gia Hoa kỳ về chống gian lận khi lập Báo cáo tài chính CSP : Card Supporting Program Chương trình quản lý Thẻ của Agribank DV : Dịch vụ và Marketing ĐT : Điện toán ĐƯTM : Điểm ứng tiền mặt ĐVCNT : Đơn vị chấp nhận thẻ
xi ĐVCƯDVTT : Đơn vị cung ứng dịch vụ thanh toán EDC : Electronic Data Capture Thiết bị đọc thẻ điện tử ERM : Enterprise Risk Management Framework Hệ thống quản trị rủi ro doanh nghiệp ERP : Enterprise Resource Planning Hệ thống hoạch định nguồn lực Doanh nghiệp FEI : Financial Executives Institute Hiệp hội quản trị viên tài chính FIMI : Financial Instituion Maintenance Interface Hệ thống quản lý, giám sát thẻ và thiết bị chấp nhận thẻ của Agribank GDV : Giao dịch viên GĐ : Giám đốc HĐQT : Hội đồng quản trị HST : Hội sở Tỉnh IIA : Institute of Internal Auditors Hiệp Hội Kiểm tóan viên nội bộ IMA : Institute of Management Accountans Hiệp hội kế toán viên quản trị IMF : International Monetary Fund Quỹ Tiền tệ Quốc tế IPCAS : The modernization of Interbank Payment and Customer Accounting System Dự án hiện đại hóa hệ thống thanh toán nội bộ và kế toán khách hàng KH DN : Khách hàng doanh nghiệp KH HSX&CN : Khách hàng hộ sản xuất và cá nhân KHKD : Kế hoạch và Kinh doanh
xii KHNV : Kế hoạch - Nguồn vốn KSNB : Kiểm soát nội bộ KSV : Kiểm soát viên KT KSNB : Kiểm tra, kiểm soát nội bộ. KTNB : Kiểm toán nội bộ KTNQ : Kế toán và Ngân quỹ NHNN : Ngân hàng Nhà nước NHTM : Ngân hàng Thương mại NV : Nhân viên Password : Mật khẩu PIN : Personal Identification Number Mã số định danh cá nhân PGD : Phòng giao dịch PGĐ : Phó Giám đốc POS : Point of Sale Các máy chấp nhận thanh toán thẻ PP : Phó Phòng PTNT : Phát triển Nông thôn RRTD : Rủi ro tín dụng SL : Số lượng TCKT : Tổ chức kinh tế TCTD : Tổ chức Tín dụng TH : Tổng hợp TL : Tỷ lệ TMCP : Thương mại cổ phần TNHH : Trách nhiệm hữu hạn TP : Trưởng Phòng TTT : Trung tâm Thẻ
xiii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 3.1: Mô hình nghiên cứu Luận văn của tác giả ................................................44 Hình 4.2: Sơ đồ bộ máy tổ chức của Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Gia Lai ....47
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn Đề tài Hiện nay, với sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường toàn cầu, áp lực suy thoái và những khó khăn nhiều chiều từ nền kinh tế, các doanh nghiệp ngày càng quan tâm nhiều hơn đến quản trị rủi ro và xây dựng Hệ thống KSNB nhằm giúp doanh nghiệp hạn chế những sự cố, mất mát, thiệt hại và tăng hiệu quả hoạt động của mình. Kinh doanh ngân hàng cũng như bất kỳ hoạt động kinh doanh nào khác, cũng đều phải đối diện với những nguy cơ, sự cố hay rủi ro tác động làm ảnh hưởng đến khả năng hoàn thành các mục tiêu kinh doanh và tùy theo mức độ, gây ảnh hưởng từ thiệt hại trong mức chấp nhận được đến nguy cơ phá sản. Đặc biệt, trong xu thế toàn cầu hóa, môi trường kinh doanh phát triển liên tục, rủi ro mà các NHTM Việt Nam phải đối mặt đang ngày càng gia tăng và không ngừng thay đổi. Cho nên các NHTM Việt Nam đã quan tâm nhiều hơn đến quản trị rủi ro và xây dựng Hệ thống KSNB hiệu quả nhằm giúp hạn chế những sự cố, mất mát, thiệt hại và tăng hiệu quả hoạt động kinh doanh. KSNB đóng vai trò rất quan trọng đối với sự an toàn và khả năng phát triển trong hoạt động kinh doanh của NHTM. Việc xây dựng và thực hiện được một cơ chế KSNB phù hợp và hiệu quả sẽ cho phép các NHTM chống đỡ tốt nhất với các rủi ro. Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai (gọi tắt là Agribank Gia Lai) là chi nhánh thành viên của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Trong những năm gần đây, khi mà hoạt động bán lẻ của các NHTM Việt Nam phát triển mạnh mẽ thì Nghiệp vụ Thẻ ngày càng trở nên quan trọng hơn trong quá trình giúp các NHTM chiếm lĩnh thị trường. Trước sự phát triển nhanh và nóng của Nghiệp vụ này tại một số Ngân hàng đã tiềm ẩn những nguy cơ rủi ro gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển chung của hệ thống. Thời gian qua Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai cũng đã quan tâm đến việc nâng cao chất lượng hoạt động của Hệ thống KSNB nói chung. Tuy nhiên, thực trạng hoạt động KSNB của Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai vẫn còn có nhiều vấn đề cần phải Tên đề tài LVThS: Hoàn thiện Công tác Kiểm soát nội bộ Nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Tỉnh Gia Lai.
2 hoàn thiện, đặc biệt trong lĩnh vực nghiệp vụ Thẻ. Vẫn còn những khiếm khuyết và hạn chế nhất định trong công tác KSNB Nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng. Cần phải có những giải pháp khắc phục cho phù hợp hơn với xu thế phát triển nhằm góp phần hoàn thiện Hệ thống KSNB, hạn chế những rủi ro, tăng quy mô và chất lượng, đảm bảo hoạt động kinh doanh của đơn vị an toàn và hiệu quả. Chính vì lẽ đó, tác giả đã chọn đề tài: “Hoàn thiện Công tác Kiểm soát nội bộ nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Tỉnh Gia Lai” để đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm soát và một lần nữa khẳng định tầm quan trọng của KSNB trong xu thế cạnh tranh khốc liệt và nhiều rủi ro như hiện nay. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của Đề tài hướng đến đó là: - Thứ nhất, tìm hiểu và trình bày một số cơ sở lý luận về Hệ thống KSNB. - Thứ hai, tìm hiểu và đánh giá thực trạng Công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai. - Thứ ba, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động của Công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại đơn vị. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai. - Phạm vi nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu về Công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai trong giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2016. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Để giải quyết các vấn đề của mục tiêu trên, tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính. Cụ thể như sau: - Tác giả sử dụng phương pháp lịch sử để thu thập các tài liệu có liên quan ở trong nước và ngoài nước về lĩnh vực ngân hàng nhằm xác định Khung lý thuyết tham chiếu để xây dựng hệ thống KSNB tại ngân hàng. Tên đề tài LVThS: Hoàn thiện Công tác Kiểm soát nội bộ Nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Tỉnh Gia Lai.
3 - Tác giả cũng sử dụng phương pháp quan sát, phỏng vấn, thống kê mô tả, phân tích, tổng hợp, so sánh và đối chiếu các dữ liệu thu thập nhằm phản ánh thực trạng công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai. - Cuối cùng tác giả sử dụng phương pháp diễn giải và quy nạp để đưa ra những nhận xét, đánh giá và đề xuất các giải pháp. Từ những hiểu biết về đối tượng nghiên cứu khi so sánh giữa thực tiễn và cơ sở lý luận, tác giả đi sâu tìm hiểu bản chất của vấn đề, các mối quan hệ giữa bản chất và hiện tượng và cuối cùng đưa ra giải pháp. Phương pháp nghiên cứu tác giả sẽ trình bày chi tiết hơn trong Chương 3. 5. Những đóng góp chủ yếu của Luận văn Về mặt lý luận: Luận văn hệ thống hóa những vấn đề lý luận liên quan đến Hệ thống KSNB và Hệ thống KSNB của các Ngân hàng Thương mại. Về mặt thực tiễn: Luận văn đánh giá thực trạng của Công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai có được thực hiện tốt và hiệu quả hay không, tìm ra ưu điểm, hạn chế, các nguyên nhân hạn chế và từ đó đề xuất những giải pháp phù hợp nhằm giúp hoàn thiện công tác KSNB nghiệp vụ Thẻ tại đơn vị. 6. Kết cấu của Luận văn Bên cạnh phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo … Luận văn được trình bày theo kết cấu 5 chương: Chương 1: Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến đề tài Luận văn. Chương 2: Cơ sở lý thuyết về Hệ thống KSNB Chương 3: Phương pháp nghiên cứu Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận Chương 5: Các giải pháp hoàn thiện công tác KSNB Nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Gia Lai. Tên đề tài LVThS: Hoàn thiện Công tác Kiểm soát nội bộ Nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Tỉnh Gia Lai.
4 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN 1.1. Các nghiên cứu công bố trong nƣớc Sau khi tác giả khảo lượt, tìm hiểu về một số tài liệu có liên quan đến Đề tài, tác giả thấy rằng có rất nhiều nghiên cứu về hoạt động kinh doanh của Ngân hàng, về vai trò của KSNB ngân hàng trong hạn chế rủi ro của các nhà nghiên cứu ở trong nước và trên thế giới. Trong một nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro ngân hàng của Tiến sĩ Nguyễn Đức Thảo (2004) với tựa đề “Hệ thống kiểm soát nội ộ ngân hàng thương mại v i việc ngăn ng a rủi ro tín dụng” đã đi sâu nghiên cứu về các giải pháp để hạn chế, ngăn ngừa rủi ro tín dụng – một hoạt động kinh doanh lớn của các NHTM Việt Nam hiện nay. Theo tác giả, Tín dụng là nghiệp vụ tạo ra thu nhập chủ yếu cho NHTM nhưng đồng thời cũng là lĩnh vực chứa đựng nhiều rủi ro nhất. Bằng cách sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, sau khi nêu lên thực trạng của công tác quản lý Tín dụng của các NHTM Việt Nam, tác giả khẳng định để ngăn ngừa những tổn thất và các rủi ro có thể xảy ra trong hoạt động tín dụng, các NHTM trước hết cần phải tự bảo vệ mình và việc thiết lập một hệ thống KSNB hữu hiệu được coi là một biện pháp quan trọng nhất. Để hoàn thiện Hệ thống KSNB gắn với quản lý rủi ro tại các NHTM Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, theo tác giả, cần tạo môi trường kiểm soát tốt trong nội bộ ngân hàng như: Tuân thủ các nguyên tắc KSNB, xây dựng và khuyến khích các chuẩn mực đạo đức cho cán bộ, nhân viên; đánh giá đúng vai trò của cán bộ làm công tác KSNB; tổ chức phân công, phân nhiệm rõ ràng. Cần đào tạo thường xuyên cán bộ làm công tác KSNB. Cần tạo quyền độc lập, tự chủ cho bộ phận KSNB. Nhà nước cũng cần hoàn thiện các cơ chế chính sách có liên quan để tạo môi trường pháp lý cho hệ thống KSNB [21]…. Tóm lại, bài nghiên cứu đã trình bày được sơ lược những lý thuyết về KSNB của NHTM, phương pháp để thực hiện nghiên cứu, trình bày được thực trạng hoạt động Tên đề tài LVThS: Hoàn thiện Công tác Kiểm soát nội bộ Nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Tỉnh Gia Lai.
5 KSNB đối với nghiệp vụ tín dụng tại các NHTM Việt Nam, giải thích về nguyên nhân của thực trạng này và đề xuất nhiều giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB của các NHTM Việt Nam để giúp ngăn ngừa rủi ro tín dụng. Tuy nhiên, bài nghiên cứu này được thực hiện trên quy mô lớn là hệ thống các NHTM tại Việt Nam và chỉ chú trọng vào việc hoàn thiện hệ thống KSNB để ngăn ngừa rủi ro tín dụng trong khi hoạt động Ngân hàng thì rất đa dạng, hoạt động nào cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Mặc khác, những đánh giá của tác giả cũng mang tính chung chung không trọng tâm vào các thành phần cấu thành nên Hệ thống KSNB của các NHTM. Cũng cùng nói về vai trò của hoạt động kiểm soát, theo tác giả Hoàng Minh (2007) trong nghiên cứu của mình về “Hệ thống kiểm toán, kiểm soát nội bộ trư c yêu cầu hội nhập của các ngân hàng thương mại” cho rằng, một trong những yêu cầu cấp bách trong việc đổi mới của các NHTM Việt Nam là phải nâng cao chất lượng hoạt động của Hệ thống kiểm toán, kiểm soát nội bộ. Tác giả sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu, chủ yếu vẫn là nghiên cứu định tính, quan sát, thống kê mô tả, phân tích so sánh số liệu.... Tác giả đã trình bày khái quát thế nào là Hệ thống KSNB, thế nào là Kiểm toán nội bộ của NHTM để cho người đọc có cái nhìn cụ thể hơn về hệ thống. Bằng nghiên cứu của mình tác giả Hoàng Minh (2007) cho chúng ta thấy được thực trạng hoạt động kiểm toán, KSNB của các NHTM Việt Nam khi bước vào hội nhập kinh tế quốc tế. Tác giả đã đưa ra một loạt các giải pháp để hoàn thiện hệ thống kiểm toán, kiểm soát nội bộ bắt đầu từ NHNN cho đến bản thân các TCTD [2] . Như vậy, bài nghiên cứu của tác giả Hoàng Minh (2007) đã trình bày được những lý luận chung về kiểm toán, KSNB của các ngân hàng; đã nêu lên được thực trạng của hoạt động này tại các NHTM Việt Nam hiện nay và các giải pháp để nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống kiểm soát, kiểm toán nội bộ NHTM. Tuy nhiên, bài nghiên cứu cũng trình bày ở quy mô hệ thống các NHTM, chú trọng vào các giải pháp hoàn thiện hệ thống Kiểm toán nội bộ mà chưa có nhiều giải pháp để hoàn thiện hệ thống KSNB theo thông lệ quốc tế. Tên đề tài LVThS: Hoàn thiện Công tác Kiểm soát nội bộ Nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Tỉnh Gia Lai.
6 Đồng quan điểm với việc cần phải xây dựng hệ thống KSNB trong quá trình quản lý rủi ro hoạt động tại các NHTM. Trong một nghiên cứu khác về quản lý rủi ro hoạt động nói chung, TS. Đào Minh Phúc và Ths. Lê Văn Hinh (2012) nghiên cứu tập trung về “Hệ thống kiểm soát nội bộ gắn v i quản lý rủi ro tại các ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”, thì cho rằng kinh doanh ngân hàng là hoạt động kinh doanh đặc biệt bởi tính chất và mức độ rủi ro cao, xây dựng hệ thống KSNB hữu hiệu là một giải pháp để giúp các NHTM hạn chế rủi ro. Bằng cách sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, quan sát, thống kê mô tả, so sánh số liệu được thu thập bằng nhiều nguồn tin cậy, tác giả chỉ ra rằng tính chất rủi ro mà NHTM hiện đang đối mặt luôn thay đổi theo môi trường kinh doanh và năng lực ứng phó rủi ro của các NHTM. Các tác giả sau khi đã khái quát những rủi ro và những yếu tố quyết định tính chất rủi ro đối với NHTM đã đánh giá về công tác KSNB tại các NHTM Việt Nam và đưa ra một số gợi ý đối với công tác KSNB tại NHTM như là một trong những công cụ quan trọng để hạn chế rủi ro. Tác giả đề xuất một loạt các giải pháp đi sâu vào giải quyết các vấn đề tồn tại của hệ thống KSNB của các NHTM Việt Nam về năng lực quản lý, năng lực chuyên môn, tính độc lập, văn hóa kiểm soát [1]….Qua bài báo, tác giả học hỏi được rất nhiều khi thực hiện Luận văn của mình về phương pháp nghiên cứu, các lý luận về KSNB, định hướng các giải pháp … Tuy nhiên, đây cũng là một nghiên cứu mang tính chất tham khảo cho hệ thống các Ngân hàng, quy mô ngân hàng lớn. Việc áp dụng những đề xuất của nghiên cứu này cần phải phù hợp với điều kiện cụ thể của bản thân từng ngân hàng. Cùng với nghiên cứu của các tác giả TS. Đào Minh Phúc và Ths. Lê Văn Hinh trong năm 2012, tác giả Nguyễn Chí Đức (2012) đã nghiên cứu đề tài ”Xây dựng hệ thống giám sát ngân hàng thương mại Việt Nam”. Mục tiêu nghiên cứu của tác giả Nguyễn Chí Đức là nói lên sự cần thiết phải xây dựng hệ thống giám sát tài chính ngân hàng hiệu quả và phù hợp hơn với thực tế sau các cuộc khủng hoảng tài chính. Đối tượng nghiên cứu của tác giả là các NHTM Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu là xây dựng hệ thống giám sát cho các NHTM ở Việt Nam. Hệ thống giám sát ngân Tên đề tài LVThS: Hoàn thiện Công tác Kiểm soát nội bộ Nghiệp vụ Thẻ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Tỉnh Gia Lai.