Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Thanh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:140

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh; đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM PHẠM THỊ HUYỀN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI Ở TP. HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM PHẠM THỊ HUYỀN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI Ở TP. HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Kế toán Mã số ngành: 8340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM VĂN DƯỢC TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Kính thưa quý thầy cô, tôi tên Phạm Thị Huyền, học viên cao học khóa 26- Chuyên nghành Kế toán – Trường Đại học kinh tế TP. Hồ Chí Minh. Tôi xin cam đoan luận văn Thạc sĩ với đề tài “ Các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở Thành phố Hồ Chí Minh” là kết quả của quá trình nghiên cứu độc lập cả cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Phạm Văn Dược. Các số liệu trong bài luận văn là do chính tác giả thu thập, thống kê và xử lý một cách trung thực và chưa từng được công bố ở bất kỳ công trình nghiên cứu khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm với lời cam đoan trên TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2019 Học viên Phạm Thị Huyền
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH VẼ PHẦN TÓM TẮT PHẦN MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................. 2 3. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................... 2 4. Đối tượng nghiên cứu: .............................................................................................. 3 5. Phương pháp nghiên cứu:.......................................................................................... 3 6. Ý nghĩa nghiên cứu ................................................................................................... 3 7. Bố cục của luận văn .................................................................................................. 4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ................................. 5 1.1 Các nghiên cứu nước ngoài ..................................................................................... 5 1.2 Các nghiên cứu trong nước .................................................................................... 9 1.3 Nhận xét và khe hổng nghiên cứu ......................................................................... 15 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1............................................................................................ 25 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ........................................................................ 26 2.1 Tổng quan về kế toán quản trị ............................................................................... 26 2.1.1 Quá trình hình thành kế toán quản trị ................................................................ 26 2.1.2 Khái niệm kế toán quản trị ................................................................................. 28 2.1.3 Đặc điểm kế toán quản trị .................................................................................. 30 2.1.4 Nội dung kế toán quản trị ................................................................................... 30
2.1.4.1 Hệ thống kế toán chi phí ................................................................................. 30 2.1.4.2. Thiết lập thông tin kế toán quản trị cho việc ra quyết định ........................... 31 2.1.4.3 Dự toán ngân sách ........................................................................................... 32 2.1.4.4 Kế toán trách nhiệm ........................................................................................ 36 2.2 Lý thuyết nền ảnh hưởng đến vận dụng KTQT của các doanh nghiệp ................ 37 2.2.1 Lý thuyết bất định .............................................................................................. 37 2.2.2Lý thuyết quan hệ lợi ích – chi phí (Cost benefit theory) ................................... 38 2.3 Đặc điểm hoạt động DN thương mại ảnh hưởng đến việc vận dụng KTQT ........ 38 2.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp ................. 39 2.4.1 Quy mô doanh nghiệp ........................................................................................ 40 2.4.2 Trình độ nhân viên kế toán................................................................................. 40 2.4.3 Công nghệ thông tin ........................................................................................... 41 2.4.4 Nhận thức nhà quản lý ....................................................................................... 42 2.4.5 Mức độ cạnh tranh của thị trường ...................................................................... 43 2.4.6 Chi phí cho việc tổ chức một hệ thống KTQT cho doanh nghiệp ..................... 44 2.5 Mô hình nghiên cứu đề xuất.................................................................................. 45 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2............................................................................................ 48 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................... 49 3.1. Phương pháp nghiên cứu và quy trình nghiên cứu .............................................. 49 3.1.1. Phương pháp nghiên cứu................................................................................... 49 3.1.2 Quy trình nghiên cứu và các bước thực hiện nghiên cứu .................................. 50 3.2. Các giả thuyết nghiên cứu .................................................................................... 51 3.2.1 Các giả thuyết nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh .............................. 51 3.2.2 Phương trình hồi quy tổng quát.......................................................................... 54 3.3 Thiết kế thang đo và xây dựng bảng câu hỏi ........................................................ 55 3.4 Chọn mẫu nghiên cứu ........................................................................................... 60
3.4.1 Mẫu khảo sát dùng trong nghiên cứu định tính ................................................. 60 3.4.2 Mẫu khảo sát dùng trong nghiên cứu định lượng .............................................. 60 3.5 Công cụ phân tích và quy trình thu thập, xử lý dữ liệu......................................... 61 3.5.1 Công cụ phân tích dữ liệu .................................................................................. 61 3.5.2 Quy trình thu thập dữ liệu .................................................................................. 61 3.5.3 Quy trình xử lý dữ liệu ....................................................................................... 61 3.6 Kết quả thống kê mẫu nghiên cứu......................................................................... 62 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3............................................................................................ 64 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN .................................. 65 4.1 Đánh giá thang đo ................................................................................................. 65 4.1.1 Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố quy mô doanh nghiệp ........................ 65 4.1.2 Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố trình độ nhân viên kế toán .................. 66 4.1.3 Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố công nghệ thông tin ............................ 67 4.1.4 Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố nhận thức nhà quản lý ......................... 68 4.1.5 Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố mức độ cạnh tranh của thị trường ....... 68 4.1.6 Cronbach’s alpha của thang đo chi phí cho việc tổ chức một hệ thống KTQT cho DN ........................................................................................................................ 69 4.1.7 Cronbach’s alpha của thang đo vận dụng KTQT tại các doanh nghiệp thương mại TP. Hồ Chí Minh .................................................................................................. 69 4.2 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị tại các doanh nghiệp thương mại TP. Hồ Chí Minh ...................................... 70 4.2.1 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) .................................................................... 71 4.2.2 Kết luận phân tích nhân tố khám phá mô hình đo lường ................................... 74 4.3 Kiểm định độ phù hợp của mô hình nghiên cứu ................................................... 75 4.3.1 Phương pháp nhập các biến thành phần trong mô hình hồi quy bội .................. 75 4.3.2.Đánh giá mức độ phù hợp của mô hình hồi quy tuyến tính bội ......................... 76 4.3.3 Kiểm định độ phù hợp của mô hình hồi qui tuyến tính bội ............................... 77 4.4 Kiểm định giả thuyết về ý nghĩa của các hệ số hồi quy ........................................ 78
4.5 Kiểm tra các giả định mô hình hồi quy bội ........................................................... 79 4.5.1 Kiểm định giả định phương sai của sai số (phần dư) không đổi........................ 79 4.5.2 Kiểm tra giả định các phần dư có phân phối chuẩn ........................................... 80 4.5.3 Kiểm tra giả định không có mối tương quan giữa các biến độc lập .................. 81 4.6. Tóm tắt kết quả nghiên cứu .................................................................................. 82 4.7 Bàn luận kết quả nghiên cứu ................................................................................. 82 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4............................................................................................ 85 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................... 86 5.1 Kết luận ................................................................................................................. 86 5.2 Kiến nghị cho doanh nghiệp thương mại thành phố Hồ Chí Minh ....................... 87 5.2.1 Mức độ cạnh tranh của thị trường ...................................................................... 87 5.2.2 Công nghệ thông tin ........................................................................................... 88 5.2.3 Chi phí cho việc tổ chức một hệ thống KTQT cho doanh nghiệp ..................... 89 5.2.4 Trình độ nhân viên kế toán................................................................................. 90 5.2.5 Quy mô doanh nghiệp ........................................................................................ 91 5.2.6 Nhận thức nhà quản lý ....................................................................................... 92 5.3 Hạn chế của đề tài ................................................................................................. 92 KẾT LUẬN CHƯƠNG 5............................................................................................ 94 KẾT LUẬN CHUNG ................................................................................................ 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DN: Doạnh nghiệp DNTM: Doanh nghiệp thương mại DNNVV: Doanh nghiệp vừa và nhỏ KTQT: Kế toán quản trị TP: Thành phố
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Tổng hợp các nhân tố ảnh hưởng đến sự thay đổi trong mức độ vận dụng kế toán quản trị được báo cáo tại Úc, Anh và Mỹ ........................................................ 5 Bảng 1.2: Bảng tổng hợp các nghiên cứu trước có liên quan đến đề tài nghiên cứu .. 15 Bảng 2.1: Sơ đồ tiến hóa của KTQT ........................................................................... 27 Bảng 2.3: Tổng hợp đề xuất các nhân tố tác động đến vận dụng kế toán quản trị ..... 46 Bảng 4.1: Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố quy mô doanh nghiệp .................. 66 Bảng 4.2: Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố trình độ nhân viên kế toán ........... 66 Bảng 4.3: Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố công nghệ thông tin ..................... 67 Bảng 4.4: Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố nhận thức nhà quản lý ................. 68 Bảng 4.5: Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố mức độ cạnh tranh của thị trường 68 Bảng 4.6: Cronbach’s alpha của thang đo chi phí cho việc tổ chức một hệ thống KTQT cho DN............................................................................................................. 69 Bảng 4.7: Cronbach’s alpha của thang đo vận dụng kế toán quản trị tại các doanh nghiệp thương mại TP. Hồ Chí Minh ......................................................................... 70 Bảng 4.8: Hệ số KMO và kiểm định Barlett các thành phần ...................................... 71 Bảng 4.9: Bảng phương sai trích ................................................................................. 72 Bảng 4.10: Bảng ma trận xoay .................................................................................... 73 Bảng 4.11 Phương pháp nhập các biến vào phần mềm SPSS .................................... 75 Bảng 4.12: Đánh giá mức độ phù hợp của mô hình hồi qui tuyến tính bội ................ 76 Bảng 4.13: Kiểm định tính phù hợp của mô hình hồi quy tuyến tính bội................... 77 Bảng 4.14: Bảng kết quả các trọng số hồi quy............................................................ 78 Bảng 5.1: Tổng hợp mức độ tác động của các nhân tố đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh ............................................ 86
DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1: Kết quả nghiên cứu của Kamisah Ismail (2018) ........................................... 9 Hình 1.2: Kết quả nghiên cứu của tác giả Nguyễn Ngọc Vũ (2017) .......................... 11 Hình 1.3: Kết quả nghiên cứu của tác giả Trần Thị Yến (2017)................................. 13 Hình 1.4: Kết quả nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị Mai Trâm (2018) .................. 14 Hình 2.1: Mô hình nghiên cứu đề xuất ....................................................................... 47 Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu .................................................................................. 49 Hình 4.1: Đồ thị phân tán giữa giá trị dự đoán và phần dư từ hồi qui ........................ 79 Hình 4.2: Đồ thị P-P Plot của phần dư – đã chuẩn hóa............................................... 80 Hình 4.3: Đồ thị Histogram của phần dư – đã chuẩn hóa ........................................... 81
TÓM TẮT Hiện nay các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp thương mại thành phố Hồ Chí Minh nói riêng, chủ yếu tập trung vào xây dựng hệ thống thông tin kế toán tài chính phục vụ cho việc lập báo cáo tài chính, báo cáo thuế mà chưa thực sự quan tâm đến kế toán quản trị, dẫn đến việc đưa ra chiến lược kinh doanh ít căn cứ vào thông tin do kế toán quản trị cung cấp để phục vụ tình hình kinh doanh, nên có nhiều nguy cơ tụt hậu, không cạnh tranh nổi với các đối thủ do không xây dựng được chính sách giá hợp lý và thiếu tầm nhìn trong quản lý, thậm chí nhiều trường hợp phải đóng cửa, phá sản, từ đó cho thấy tính cấp thiết trong vận dụng KTQT ở các doanh nghiệp này. Bằng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, trong đó phương pháp nghiên cứu định tính được kết hợp với phương pháp nghiên cứu định lượng, luận văn xác định các nhân tố và đo lường mức độ tác động của các nhân tố đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả nghiên cứu chỉ ra 6 nhân tố gồm: Quy mô doanh nghiệp; trình độ nhân viên kế toán; công nghệ thông tin; nhận thức nhà quản lý; mức độ cạnh tranh của thị trường; chi phí cho việc tổ chức một hệ thống kế toán quản trị cho doanh nghiệp đều có ảnh hưởng tỷ lệ thuận đến vận dụng kế toán quản trị trong các DNTM ở thành phố Hồ Chí Minh. Cụ thể mức độ tác động của các nhân tố như sau: nhân tố có sự ảnh hưởng mạnh nhất đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở thành phố Hồ Chí Minh là Mức độ cạnh tranh của thị trường (  =0.357), tiếp đến là Công nghệ thông tin (  =0.266), Chi phí cho việc tổ chức một hệ thống kế toán quản trị cho doanh nghiệp (  =0.259), Trình độ nhân viên kế toán (  =0.247), Quy mô doanh nghiệp (  =0.224) và cuối cùng là nhân tố Nhận thức nhà quản lý (  =0.187 ). Với mỗi nhân tố tương ứng, tác giả đưa ra từng kiến nghị cụ thể mà doanh nghiệp cần chú ý khi vận dụng kế toán quản trị từ đó góp phần nâng cao hiệu quả vận dụng kế toán quản trị vào đơn vị. Tác giả cũng chỉ ra những hạn chế trong nghiên cứu này và đưa ra các hướng nghiên cứu mở rộng tiếp theo cho đề tài.
ABSTRACT Currently, Vietnamese enterprises in general and Ho Chi Minh City commercial enterprises in particular, mainly focus on building a financial accounting information system for the preparation of financial statements and reports. tax that has not really paid attention to management accounting, leading to the introduction of a little business strategy based on the information provided by management accounting to serve the business situation, there is a high risk of lagging. , do not compete with rivals due to the lack of a reasonable price policy and lack of vision in management, even in many cases of closure and bankruptcy, thus showing the urgency in designing applications. Management math at these businesses. By a mixed research method, in which qualitative research methods are combined with quantitative research methods, the thesis identifies the factors and measures the impact of factors on accounting application governance in commercial enterprises in Ho Chi Minh City. Research results indicate 6 factors including: Enterprise size; accounting staff qualifications; Information Technology; manager awareness; the level of market competition; The cost of organizing a management accounting system for businesses has a positive effect on the use of management accounting in commercial enterprises in Ho Chi Minh City. Specifically, the impact level of factors is as follows: the factor that has the strongest influence on applying management accounting in commercial enterprises in Ho Chi Minh City is Market Competition (β= 0.357), followed by Information Technology (β = 0.266), Cost for organizing an enterprise accounting management system (β= 0.259), Accounting staff qualification (β= 0.247), Business scale career (β= 0.224) and finally the manager Awareness factor (β= 0.187). For each corresponding factor, the author gives each specific recommendation that enterprises need to pay attention when applying management accounting, thereby contributing to improving the effectiveness of applying management accounting to the unit. The author also points out the limitations in this study and provides further research directions for the topic.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngành thương mại thành phố Hồ Chí Minh được quy hoạch dựa trên 4 lĩnh vực cốt lõi, bao gồm xuất khẩu; hậu cần (logistics); hội chợ triển lãm và lĩnh vực bán buôn - bán lẻ (http://www.pso.hochiminhcity.gov.vn). Ngành được xác định là có nhiều lợi thế cạnh tranh để phát triển bền vững, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung, góp phần đưa thành phố trở thành trung tâm thương mại trọng yếu ở khu vực Đông Nam Á, tuy nhiên thương mại cũng là ngành luôn phải đối mặt với môi trường cạnh tranh gay gắt như sự hình thành và phát triển của các đối thủ cạnh tranh trong và ngoài nước, cạnh tranh về giá, nhiều sức ép trong sự tiến bộ nhanh chóng của kỹ thuật tự động hóa các quá trình sản xuất kinh doanh, phân phối, thương mại điện tử, nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng thay đổi nhanh chóng… những điều này bắt buộc các DNTM muốn tồn tại và phát triển thì phải nắm trong tay những công cụ cung cấp thông tin quan trọng, chất lượng, kịp thời để đưa ra quyết định kinh doanh phù hợp (Trần Thế Nữ, 2011). Trên thực tế, việc đưa ra các quyết định kinh tế, điều hành doanh nghiệp luôn đòi hỏi nhà quản lý phải dựa vào nhiều nguồn thông tin khác nhau, bao gồm cả thông tin bên trong và bên ngoài doanh nghiệp, nhằm đạt được kết quả tốt nhất trong quá trình điều hành hoạt động của doanh nghiệp mình. Kế toán quản trị là một bộ phận cung cấp thông tin quan trọng, không thể thiếu hỗ trợ cho doanh nghiệp trong việc lập kế hoạch, tổ chức điều hành đơn vị, kiểm tra và đánh giá kết quả thực hiện, cũng như đưa ra các quyết định trong quản lý doanh nghiệp, qua đó góp phần khẳng định vai trò quan trọng, cần thiết của nó cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp.Tuy nhiên hiện nay các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp thương mại thành phố Hồ Chí Minh nói riêng, chủ yếu tập trung vào xây dựng hệ thống thông tin kế toán tài chính phục vụ cho việc lập báo cáo tài chính, báo cáo thuế mà chưa thực sự quan tâm đến kế toán quản trị, dẫn đến việc đưa ra chiến lược kinh doanh ít căn cứ vào thông tin do kế toán quản trị cung cấp để phục vụ tình hình kinh doanh, nên có nhiều nguy cơ tụt hậu, không cạnh tranh nổi
2 với các đối thủ do không xây dựng được chính sách giá hợp lý và thiếu tầm nhìn trong quản lý, thậm chí nhiều trường hợp phải đóng cửa, phá sản. Thêm vào đó, DNTM nói chung tình hình thị trường trong lĩnh vực thương mại có tính cạnh tranh cao do đó cần nhu cầu thông tin KTQT để ra các quyết định kinh doanh mang tính cạnh tranh với các doanh nghiệp cùng loại, tiếp nữa các doanh nghiệp này đa phần là DNNVV quy mô không lớn cho nên cũng ảnh hưởng đến mối quan hệ lợi ích – chi phí trong việc tổ chức hệ thống KTQT, nên cần nâng cao nhận thức nhà quản lý để xác định nhu cầu thông tin và ý thức trong việc tổ chức hệ thống KTQT cho từng doanh nghiệp. Từ đó cho thấy nhà quản trị doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp thương mạinói riêng cần hơn nữa những công cụ quản lý, phục vụ đắc lực cho việc quản trị doanh nghiệp, làm tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp và kế toán quản trị là một công cụ cần thiết phải áp dụng. Với ý nghĩa và tầm quan trọng của việc vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp thương mại như vừa nêu, tác giả đã lựa chọn đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh” để thực hiện luận văn thạc sĩ của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Mục tiêu tổng quát: Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh. - Mục tiêu cụ thể: nghiên cứu này được thực hiện nhằm đáp ứng các mục tiêu cụ thể như sau: + Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh. + Đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh. 3. Câu hỏi nghiên cứu Nghiên cứu được thực hiện nhằm trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau: + Câu hỏi 1: Các nhân tố nào ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh?
3 + Câu hỏi 2: Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh như thế nào? 4. Đối tượng nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn này là các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không giannghiên cứu: Tập trung nghiên cứu tại các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh. + Về thời gian nghiên cứu: nghiên cứu được thực hiện năm 2018. 5. Phương pháp nghiên cứu: Luận văn áp dụng phương pháp hỗn hợp trong nghiên cứu. Tức là kết hợp hai phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng như sau: - Phương pháp định tính: tổng hợp cơ sở lý thuyết, các nghiên cứu trước trong và ngoài nước, đồng thời dùng công cụ phỏng vấn kết hợp với xin ý kiến chuyên gia để xác định các nhân tố có thể tác động đến vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh. Từ nội dung trao đổi, tác giả sẽ sử dụng kết quả thảo luận cuối cùng để làm cơ sở để xây dựng bảng câu hỏi phục vụ cho công tác khảo sát. - Phương pháp định lượng: dùng công cụ khảo sát để tập hợp các dữ liệu bằng cách chọn mẫu và gửi bảng khảo sát trực tiếp đến các đối tượng có liên quan đến việc vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh, từ đó tiếp tục dùng công cụ phần mềm SPSS 22.0 để kiểm định dữ liệu được tập hợp từ các cuộc khảo sát để kiểm tra lại độ tin cậy của các thang đo các nhân tố tác động đến việc vận dụng KTQT ở doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh, đồng thời tìm ra các nhân tố mới và đo lường mức độ tác động của chúng. Các công cụ sử dụng bao gồm Conbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy đa biến. 6. Ý nghĩa nghiên cứu
4 Vấn đề đặt ra cho đề tài giải quyết là tìm các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, cũng cần làm sáng tỏ các mục tiêu nghiên cứu khác đã đặt ra như: đo lường mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố, xác định các nhân tố nào ảnh hưởng mạnh, nhân tố nào ảnh hưởng yếu đến việc vận dụng kế toán quản trị tại các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh. Qua kết quả nghiên cứu đó, đề tài có ý nghĩa thực tiễn là đề xuất các kiến nghị hoặc các gợi ý chính sách nhằm giúp cho các nhà quản lý nói chung và các doanh nghiệp thương mại nói riêng nâng cao việc vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh. 7. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận. Luận văn bao gồm 5 chương: Chương 1: Tổng quan các nghiên cứu trước Chương 2: Cơ sở lý thuyết Chương 3: Phương pháp nghiên cứu Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận Chương 5: Kết luận và kiến nghị
5 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC Phần này tác giả trình bày một số các nghiên cứu tiêu biểu trước đây, trong và ngoài nước có liên quan đến đề tài các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị, từ đó góp phần hệ thống tổng quan về tình hình nghiên cứu, qua đó xác định khe hổng nghiên cứu cho đề tài. Cụ thể như sau: 1.1 Các nghiên cứu nước ngoài Lobo, M.X., Tilt, C. and Forsaith D., 2004. The Future of Management accounting: A South Australian Perspective.Journal of Management Accounting Research, 2: 55-70. Tạm dịch: Tương lai của kế toán quản trị: Một quan điểm Nam Úc. Thông qua việc xem xét các tài liệu học thuật thực nghiệm được thực hiện bởi các cơ quan kế toán chuyên nghiệp ở Anh, Mỹ và Úc về bản chất của sự thay đổi trong mức độ vận dụng kế toán quản trị, các tác giả này nhận thấy rằng mức độ vận dụng kế toán quản trị ở các doanh nghiệp chịu sự tác động của hai nhóm yếu tố là: nhóm các yếu tố môi trường và nhóm các yếu tố tổ chức. Các yếu tố tác động đến mức độ vận dụng kế toán quản trị trong doanh nghiệp được tập hợp theo bảng sau: Bảng 1.1: Tổng hợp các nhân tố ảnh hưởng đến sự thay đổi trong mức độ vận dụng kế toán quản trị được báo cáo tại Úc, Anh và Mỹ NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG: • Toàn cầu hóa thị trường • Những tiến bộ trong công nghệ thông tin và sản xuất • Gia tăng cạnh tranh Mức độ vận dụng kế toán quản trị được CÁC NHÂN TỐ TỔ CHỨC: Nhấn mạnh hơn báo cáo tại về tổ chức: Úc, Anh và • Năng lực cốt lõi Mỹ. • Quan hệ khách hàng và nhà cung cấp • Thu hẹp, sự giảm biên chế • Gia công • Cấu trúc tổ chức phẳng hóa • Tinh thần hợp tác đồng đội Nguồn: Lobo, M.X., Tilt, C. and Forsaith D., 2004)
6 Như vậy với việc sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, khảo sát thông qua việc gửi thư đến các thành viên CPA Australia, những người đang làm việc hoặc các chuyên gia có mối quan tâm về kế toán quản trị, các tác giả xác định được 2 nhóm nhân tố môi trường và nhân tố tổ chứccó ảnh hưởng đến sự thay đổi trong mức độ vận dụng KTQT được báo cáo tại Úc, Anh và Mỹ. Kosaiyakanont A., (2011) “SME Entrepreneurs in Northern Thailand: Their Perception of and Need for Management Accounting”. Journal of Business and Policy Research, 6: 143-155. Tạm dịch: Doanh nghiệp nhỏ và vừa ở miền Bắc Thái Lan: Nhận thức và nhu cầu về kế toán quản trị. Mục tiêu nghiên cứu này xác định và đo lường mức độ nhận thức về tầm quan trọng của kế toán quản trị và nhu cầu vận dụng kế toán quản trị giữa các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở vùng Thượng Bắc Thái Lan (miền bắc Thái Lan). Dữ liệu được thu thập được thông qua bảng câu hỏi khảo sát gửi đến cho các doanh nghiệp và kích thước mẫu chính thức cho nghiên cứu là 422 doanh nghiệp SME ở miền bắc Thái Lan, tiếp đó các tác giả sử dụng phương pháp thống kê mô tả bao gồm tần suất, tỷ lệ phần trăm, trung bình và độ lệch chuẩn, và hệ số tương quan được sử dụng để phân tích mối quan hệ và mức độ tác động của các nhân tố đến vận dụng kế toán quản trị. Kết quả của nghiên cứu này cho thấy rằng các doanh nghiệp SME chỉ nhận thức một cách vừa phải về vai trò của kế toán quản trị, liên quan đến lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định. Nghiên cứu cũng cho thấy có mối quan hệ cùng chiều của nhận thức về tầm quan trọng của kế toán quản trị của nhà quản lý và nhu cầu vận dụng kế toán quản trị, đồng thời các DN có quy mô vừa thì nhận thức (am hiểu) về tầm quan trọng và tính hữu ích của KTQT cũng như nhu cầu về vận dụng KTQT cao hơn các DN có quy mô nhỏ. Ahmad, Kamilah (2012) với nghiên cứu “The use of management accounting practices in Malaysian SMES”. Tạm dịch: Việc sử dụng các phương pháp kế toán quản trị trong các DNNVV ở Malaysia. Mục tiêu của nghiên cứu này là xác định các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ vận dụng kế toán quản trị trong các DNNVV và kiểm tra mối quan hệ giữa vận dụng kế toán quản trị và hiệu quả hoạt
7 động của các DNNVV. Để thực hiện nghiên cứu, các tác giả đã gửi bảng câu hỏi khảo sát cho 1.000 doanh nghiệp nhỏ ở Malaysia trong lĩnh vực sản xuất, và thu về 160 bảng câu hỏi được trả lời hợp lệ và sử dụng chúng để tiếp tục nghiên cứu. Kết quả cho thấy hầu hết các doanh nghiệp đều tổ chức vận dụng kế toán quản trị, chỉ khác nhau là sẽ lựa chọn vận dụng kế toán quản trị truyền thống (gồm: nhận diện và xác lập định mức chi phí; dự toán ngân sách; phân tích, đánh giá chênh lệch chi phí giữa thực tế với định mức), hay vận dụng kế toán quản trị phức tạp (gồm: nhận diện và xác lập định mức chi phí; dự toán ngân sách; phân tích, đánh giá chênh lệch chi phí giữa thực tế với định mức; hỗ trợ ra quyết định; kế toán quản trị chiến lược) và thực tế thì các doanh nghiệp được khảo sát vận dụng MAP truyền thống nhiều hơn là vận dụng MAP phức tạp. Việc này được giải thích rằng các công ty có quy mô lớn hơn thì nhu cầu vận dụng kế toán quản trị cũng nhiều hơn. Kết quả của nghiên cứu này cũng cho thấy rằng MAP đóng vai trò rất quan trọng trong hiệu quả quản lý các SME của Malaysia. Nghiên cứu kết luận rằng có bốn nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị trong doanh nghiệp gồm: quy mô của công ty, mức độ cạnh tranh thị trường; sự tham gia của chủ sở hữu/ người quản lý trong việc phát triển MAP và công nghệ sản xuất tiên tiến. Nghiên cứu cũng tìm thấy mối quan hệ tích cực giữa việc vận dụng MAP và hiệu quả hoạt động của các DNNVV. Nghiên cứu góp phần hệ thống cơ sở lý luận về kế toán quản trị và thúc đẩy sự quan tâm của các nhà nghiên cứu ở Malaysia cũng như các nhà nghiên cứu trên thế giới về vận dụng kế toán quản trị. Alper Erserim (2012) “The Impacts of Organizational Culture, Firm's Characteristics and External Environment of Firms on Management Accounting Practices: An Empirical Research on Industrial Firms in Turkey”. Tạm dịch: Tác động của văn hóa tổ chức, đặc điểm của công ty và môi trường bên ngoài của các doanh nghiệp về thực hành kế toán quản trị: Một nghiên cứu thực nghiệm ở các doanh nghiệp công nghiệp tại Thổ Nhĩ Kỳ. Nghiên cứu này thực hiện khảo sát với mẫu bao gồm 84 công ty thuộc lĩnh vực công nghiệp tại Thổ Nhĩ Kỳ. Tác giả lần lượt đưa ra và kiểm định các giả thuyết nghiên cứu như: Giả thuyết 1: Việc vận
8 dụng kế toán quản trị chịu tác động bởi văn hóa doanh nghiệp với (a) văn hóa tổ chức hỗ trợ, (b) văn hóa tổ chức sáng tạo, (c) văn hóa tổ chức dựa trên quy tắc và (d) văn hóa tổ chức dựa trên mục tiêu; Giả thuyết 2: Việc vận dụng kế toán quản trị chịu tác động bởi thiết kế tổ chức doanh nghiệp với (a) mức độ tập trung kinh doanh, (b) mức độ chính thức hóa kinh doanh, (c) mức độ cạnh tranh được nhận thức và (d) mức độ không chắc chắn về môi trường.Với phương pháp nghiên cứu định lượng, kết quả nghiên cứu cho thấy có mối quan hệ giữa văn hóa tổ chức hỗ trợ; quan hệ giữa văn hóa tổ chức dựa trên quy tắc, văn hóa tổ chức theo định hướng mục tiêu; quan hệ giữa chính thức hóa đến việc áp dụng KTQT. Kamilah Ahmad, Shafie Mohamed Zabri, (2015) “Factors explaining the use of management accounting practices in Malaysian medium-sized firms”. Tạm dịch: Các yếu tố giải thích việc vận dụng kế toán quản trị ở các doanh nghiệp vừa của Malaysia. Mục đích của nghiên cứu này là để nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến áp dụng kế toán quản trị (MAP) trong các doanh nghiệp vừa của Malaysia trong lĩnh vực sản xuất. Nghiên cứu được thực hiện bằng phương pháp định lượng, theo đó tác giả đã gửi bảng câu hỏi khảo sát đến 500 doanh nghiệp vừa của Malaysia trong lĩnh vực sản xuất để điều tra ảnh hưởng của các nhân tố chính đến MAP, kết quả thu về 110 bảng khảo sát hợp lệ để sử dụng cho nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu cho thấy quy mô công ty, mức độ cạnh tranh thị trường, cam kết của chủ sở hữu/người quản lý, công nghệ sản xuất tiên tiến có ảnh hưởng đáng kể đến MAP. Tuy nhiên nghiên cứu này cũng có hạn chế là chỉ tập trung vào các doanh nghiệp vừa trong lĩnh vực sản xuất, đo đó, kết quả nghiên cứu thực nghiệm có thể thiếu tính tổng quát đối với tất cả các doanh nghiệp vừa của Malaysia. Nghiên cứu này lấp đầy khoảng trống nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng kế toán quản trị, và cung cấp một sự hiểu biết sâu hơn về MAP trong các doanh nghiệp vừa. Kamisah Ismail, Che Ruhana Isa, Lokman Mia (2018). “Market Competition, Lean Manufacturing Practices and The Role of Management Accounting Systems (MAS) Information”. Tạm dịch: Cạnh tranh thị trường, thực hành sản xuất tinh gọn và vai trò của các hệ thống kế toán quản trị (MAS). Theo các