Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Hoạt động cho vay của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn đối với nông hộ tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: SuSan Weddy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:111

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động cho vay của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn đối với nông hộ tỉnh Quảng Bình, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động cho vay của Ngân hàng NNo và PTNT đối với nông hộ tỉnh Quảng Bình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Hoạt động cho vay của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn đối với nông hộ tỉnh Quảng Bình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- TRẦN THỊ LAN KIỀU HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỐI VỚI NÔNG HỘ TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU Hà Nội – 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- TRẦN THỊ LAN KIỀU HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỐI VỚI NÔNG HỘ TỈNH QUẢNG BÌNH Chuyên ngành: Kinh tế chính trị Mã số: 60.31.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRỊNH THỊ HOA MAI NGƢỜI HƢỚNG DẪN CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG CHẤM KHOA HỌC LUẬN VĂN Hà Nội – 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của cô giáo hướng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn được sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy. Tác giả luận văn Trần Thị Lan Kiều
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại học Kinh tế - Đa ̣i ho ̣c Quố c gia Hà Nô ̣i. Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô trƣờng Đại học Kinh tế, đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Trịnh Thị Hoa Mai đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn. Hà Nội, tháng năm 2014 Học viên Trần Thị Lan Kiều
TÓM TẮT LUẬN VĂN Tên đề tài: Hoạt động cho vay của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đối với nông hộ ở tỉnh Quảng Bình Số trang: 108 trang Trƣờng: Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội Khoa: Kinh tế Chính trị Thời gian: 2014/10 Bằng cấp: Thạc sỹ Ngƣời nghiên cứu: Trầm Thị Lan Kiều Giáo viên hƣớng dẫn: PGS.TS Trịnh Thị Hoa Ở Việt Nam, với gần 80% dân số ở khu vực nông thôn, phát triển kinh tế hộ nông dân đƣợc xem là yếu tố quan trọng nhất đảm bảo cho sự phát triển bền vững của quốc gia, có vai trò, vị trí rất to lớn, là chủ thể quan trọng trong đổi mới nông thôn trong giai đoạn hiện nay của đất nƣớc. Từ khi xác định vai trò kinh tế của hộ nông dân, phong trào nông dân sản xuất giỏi đang đƣợc mở rộng, nhiều hộ bỏ vốn đầu tƣ tăng cƣờng cơ sở vật chất kỹ thuật để phát triển sản xuất, góp phần không nhỏ vào việc tăng trƣởng và phát triển nền kinh tế nói chung và sản xuất nông nghiệp nói riêng, từng bƣớc nâng cao đời sống nông dân và bộ mặt nông thôn. Với chức năng của mình, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NHNo&PTNT) Quảng Bình đã xác định lấy nông nghiệp, nông thôn làm thị trƣờng hoạt động chủ yếu. Hộ sản xuất là khách hàng cơ bản và chủ yếu của NHNo&PTNT Quảng Bình hiện tại và trong tƣơng lai, trong đó phần nhiều là nông hộ (hộ sản xuất nông nghiệp). NHNo&PTNT Quảng Bình xác định rằng đƣợc phục vụ hộ sản xuất nông nghiệp, lực lƣợng sản xuất kinh doanh đông đảo, tạo ra một lƣợng sản phẩm hàng hoá lớn cho xã hội là nhiệm vụ có ý nghĩa cả về mặt kinh tế, chính trị và xã hội. Từ các yêu cầu đặt ra đối với hoạt động cho vay của NHNo&PTNT đối với nông hộ ở Quảng Bình, dƣới góc độ tiếp cận với kiến thức kinh tế chính trị đã đƣợc học,
luận văn đã sử dụng phƣơng pháp thu thập, xử lý dữ liệu sơ cấp, thứ cấp, phƣơng pháp chọn mẫu phỏng vấn. Dựa vào các phƣơng pháp trên cùng với các vấn đề cơ sở lý luận đƣợc hệ thống hóa để tiến hành phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động cho vay hỗ trợ phát triển kinh tế nông hộ tại Agribank Quảng Bình giai đoạn 2010-2013. Theo đó, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động cho vay hỗ trợ phát triển kinh tế nông hộ tại Agribank Quảng Bình trong giai đoạn tới.
MỤC LỤC Danh mục các chữ viết tắt ......................................................................................... i Danh mục các bảng .................................................................................................. ii Danh mục các sơ đồ ................................................................................................ iii MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI NÔNG HỘ .. 4 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................... 4 1.1.1. Những công trình nghiên cứu trên thế giới ........................................... 4 1.1.2. Những công trình nghiên cứu trong nước ............................................. 5 1.1.3. Kết luận rút ra từ tổng quan các công trình nghiên cứu các công trình ..... 8 1.2. Những vấn đề chung về hoạt động cho vay của ngân hàng đối với nông hộ 8 1.2.1. Nông hộ và nhu cầu vốn trong quá trình phát triển .............................. 8 1.2.2. Hoạt động cho vay của Ngân hàng đối với nông hộ ........................... 15 1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay của Ngân hàng đối với phát triển kinh tế nông hộ.............................................................................. 18 1.2.4. Kinh nghiệm cho vay Ngân hàng đối với kinh tế nông hộ của một số địa phương trong nước .................................................................................. 25 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1....................................................................................... 31 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN .................... 32 2.1. Các phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc sử dụng .............................................. 32 2.1.1. Thu thập dữ liệu thứ cấp ..................................................................... 32 2.1.2. Thu thập dữ liệu sơ cấp ....................................................................... 32 2.1.3. Chọn mẫu phỏng vấn ........................................................................... 33 2.1.4. Phân tích, xử lý số liệu ........................................................................ 35 2.2. Nguồn dữ liệu ............................................................................................. 36 2.3. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu ............................................... 37 2.3.1. Địa điểm thực hiện nghiên cứu ........................................................... 37
2.3.2. Thời gian thực hiện nghiên cứu........................................................... 38 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2....................................................................................... 39 CHƢƠNG 3: HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÂT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỐI VỚI KINH TẾ NÔNG HỘ Ở QUẢNG BÌNH ...................................................................................................................... 40 3.1. Khái quát tình hình phát triển kinh tế nông hộ ở Quảng Bình ................... 40 3.1.1. Thông tin cơ bản về kinh tế hộ ở Quảng Bình..................................... 40 3.1.2. Điều kiện sản xuất kinh doanh của các nông hộ đang điều tra .......... 45 3.1.3. Mức độ đầu tư chi phí sản xuất kinh doanh của các nông hộ............. 48 3.1.4. Kết quả sản xuất kinh doanh của các nông hộ tại tỉnh Quảng Bình ... 49 3.1.5. Đánh giá chung về tình hình phát triển kinh tế nông hộ tại địa bàn tỉnh Quảng Bình .................................................................................................... 56 3.2. Hoạt động cho vay của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Quảng Bình đối với phát triển kinh tế nông hộ ................................................. 56 3.2.1. Giới thiệu khái quát về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Quảng Bình............................................................................................ 56 3.2.2. Hoạt động cho vay của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Quảng Bình đối với nông hộ ................................................................. 63 3.3. Đánh giá chung hoạt động cho vay của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đối với nông hộ tại tỉnh Quảng Bình ....................................... 74 3.3.1. Mặt tích cực ......................................................................................... 74 3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân .......................................................... 74 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3....................................................................................... 78 CHƢƠNG 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG HỘ Ở QUẢNG BÌNH .......................... 79 4.1. Mục tiêu, phƣơng hƣớng phát triển của tỉnh Quảng Bình đến năm 2015 .. 79 4.1.1 Phương hướng, mục tiêu phát triển chung của tỉnh ............................ 79 4.1.2. Phương hướng, mục tiêu phát triển kinh tế nông hộ ........................... 80
4.2. Một số giải pháp đẩy mạnh hoạt động cho vay đối với phát triển kinh tế nông hộ của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Bình................. 82 4.2.1. Đa dạng hóa các hình thức cho vay đối với kinh tế nông hộ .............. 82 4.2.2. Đào tạo, phát triển nguồn nhân lực và hoàn thiện bộ máy tổ chức .... 83 4.2.3. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền ........................................... 85 4.2.4. Hoàn thiện quy trình cho vay .............................................................. 86 4.2.5. Một số giải pháp hỗ trợ khác .............................................................. 87 KẾT LUẬN CHƢƠNG 4....................................................................................... 89 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 92 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CBCNV Cán bộ công nhân viên 2 CNH – HĐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa 3 CV Chevaux Vapeur – Mã lực 4 GDP Tổng sản phẩm quốc nội 5 GVHD Giáo viên hƣớng dẫn 6 KCN Khu công nghiệp 7 KTXH Kinh tế xã hội 8 NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc 9 NHNo&PTNT/Ag Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ribank: Việt Nam. 10 NHTM Ngân hàng thƣơng mại 11 NQ-CP Nghị Quyết – Chính Phủ 12 Dự án “Tăng cƣờng sự tham gia phát triển kinh tế PPDP xã hội giảm nghèo” 13 QĐ Quyết định 14 QĐ-TTg Quyết định – Thủ tƣớng 15 Dự án Quản lý bền vững nguồn tài nguyên thiên SMNR-CV nhiên miền Trung. 16 UBDT Ủy ban dân tộc i
DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Thông tin cơ bản của nhóm hộ điều tra 41 Tình hình sử dụng đất đai của các địa bàn điều 2 Bảng 3.2 45 tra tính đến 31/12/2013 Tình hình lao động và nhân khẩu của nhóm 3 Bảng 3.3 47 hộ điều tra Chi phí sản xuất kinh doanh của các nông hộ 4 Bảng 3.4 48 trong nhóm hộ điều tra năm 2013 Giá trị sản xuất của ngành Nông nghiệp theo 5 Bảng 3.5 giá hiện hành phân theo ngành kinh tế giai 50 đoạn 2010-2013 tại tỉnh Quảng Bình Giá trị sản xuất của ngành trồng trọt theo giá 6 Bảng 3.6 hiện hành phân theo nhóm cây trồng giai 51 đoạn 2010-2013 tại tỉnh Quảng Bình Giá trị sản xuất của ngành chăn nuôi theo giá 7 Bảng 3.7 hiện hành phân theo nhóm vật nuôi và sản phẩm 52 giai đoạn 2010-2013 tại tỉnh Quảng Bình Số trang trại phân theo huyện, thị xã, thành phố 8 Bảng 3.8 53 giai đoạn 2011-2013 tại tỉnh Quảng Bình Giá trị sản xuất Lâm nghiệp theo giá hiện hành 9 Bảng 3.9 phân theo ngành hoạt động giai đoạn 2010-2013 54 tại tỉnh Quảng Bình Giá trị sản xuất thuỷ sản theo giá hiện hành phân 10 Bảng 3.10 theo ngành hoạt động giai đoạn 2010-2013 tại 55 tỉnh Quảng Bình Cơ cấu dƣ nợ theo ngành kinh tế của 11 Bảng 3.11 NHNo&PTNT tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2010- 66 2013 ii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ STT Sơ đồ Nội dung Trang Tác dụng của hoạt động cho vay của các Ngân hàng đối 1 Sơ đồ 1.1 17 với kinh tế nông hộ Nhân tố thuộc hộ sản xuất nông nghiệp ảnh hƣởng đến 2 Sơ đồ 1.2 hoạt động cho vay của các ngân hàng trong việc vay phát 19 triển kinh tế nông hộ Nhân tố thuộc nội bộ các ngân hàng có ảnh hƣởng đến hiệu 3 Sơ đồ 1.3 quả hoạt động cho vay hỗ trợ phát triển kinh tế nông hộ 23 Các nhân tố về cơ chế chính sách của Nhà nƣớc đối với 4 Sơ đồ 1.4 25 hoạt động cho vay của ngân hàng và kinh tế nông hộ 5 Sơ đồ 3.1 Cơ cấu tổ chức Agribank Quảng Bình 62 6 Sơ đồ 3.2 Quy trình cho vay tại Agribank Quảng Bình 65 Quy trình triển khai giải pháp đa dạng hóa hình thức cho vay 7 Sơ đồ 4.1 83 đối với phát triển kinh tế nông hộ tại Agribank Quảng Bình Quy trình triển khai giải pháp đào tạo, phát triển nguồn 8 Sơ đồ 4.2 nhân lực và hoàn thiện bộ máy tổ chức tại Agribank 85 Quảng Bình Quy trình triển khai giải pháp nâng cao hiệu quả công tác 9 Sơ đồ 4.3 86 tuyên truyền tại Agribank Quảng Bình Quy trình triển khai giải pháp hoàn thiện quy trình cho vay 10 Sơ đồ 4.4 87 tại Agribank Quảng Bình Quy trình triển khai giải pháp hỗ trợ nhằm nâng cao hiệu 11 Sơ đồ 4.5 quả đẩy mạnh hoạt động cho vay đối với phát triển kinh tế 88 nông hộ tại Agribank Quảng Bình iii
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Từ khi nƣớc ta chuyển nền kinh tế từ cơ chế quản lý tập trung, quan liêu bao cấp sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, nền kinh tế đã chuyển biến khởi sắc, trong đó hộ sản xuất đƣợc xác định là đơn vị kinh tế tự chủ và là tế bào của nền kinh tế nông nghiệp nông thôn. Từ khi xác định vai trò kinh tế của hộ nông dân, phong trào nông dân sản xuất giỏi đang đƣợc mở rộng, nhiều hộ bỏ vốn đầu tƣ tăng cƣờng cơ sở vật chất kỹ thuật để phát triển sản xuất, góp phần không nhỏ vào việc tăng trƣởng và phát triển nền kinh tế nói chung và sản xuất nông nghiệp nói riêng, từng bƣớc nâng cao đời sống nông dân và bộ mặt nông thôn. Để có một nền nông nghiệp theo hƣớng CNH-HĐH, đẩy mạnh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, nền nông nghiệp nói chung và kinh tế nông nghiệp nói riêng đang rất cần những nguồn vốn lớn, do đó tác động của ngân hàng nông nghiệp đối với nông nghiệp nói chung, hộ sản xuất nói riêng đang là một nhu cầu mang tính cấp bách. Với chức năng của mình, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NHNo&PTNT) Quảng Bình đã xác định lấy nông nghiệp, nông thôn làm thị trƣờng hoạt động chủ yếu. Hộ sản xuất là khách hàng cơ bản và chủ yếu của NHNo&PTNT Quảng Bình hiện tại và trong tƣơng lai, trong đó phần nhiều là nông hộ (hộ sản xuất nông nghiệp). NHNo&PTNT Quảng Bình xác định rằng đƣợc phục vụ hộ sản xuất nông nghiệp, lực lƣợng sản xuất kinh doanh đông đảo, tạo ra một lƣợng sản phẩm hàng hoá lớn cho xã hội là nhiệm vụ có ý nghĩa cả về mặt kinh tế, chính trị và xã hội. Xuất phát từ những lí do trên, tác giả chọn đề tài: “Hoạt động cho vay của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đối với nông hộ ở tỉnh Quảng Bình” làm luận văn tốt nghiệp Cao học chuyên ngành Kinh tế - Chính trị. Câu hỏi nghiên cứu của luận văn là: Hoạt động cho vay của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn đối với nông hộ tỉnh Quảng Bình đã đạt được những kết quả gì và còn gặp những khó khăn gì? 1
Làm thế nào để đẩy mạnh hơn nữa hoạt động cho vay của Ngân hàng NNo và PTNT đối với nông hộ tỉnh Quảng Bình trong giai đoạn tiếp theo?. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động cho vay của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn đối với nông hộ tỉnh Quảng Bình, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động cho vay của Ngân hàng NNo và PTNT đối với nông hộ tỉnh Quảng Bình. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn bao gồm: + Hệ thống hoá những vấn đề cơ bản của hoạt động cho vay của các ngân hàng, vai trò, tác động của nó đến phát triển kinh tế nông hộ. + Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động cho vay của NHNo&PTNT Quảng Bình đối với nông hộ để phát triển sản xuất kinh doanh của hộ sản xuất nông nghiệp, đáp ứng sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội theo tinh thần Nghị quyết của Đại hội Đảng các cấp. + Đề xuất giải pháp góp phần đẩy mạnh hoạt động cho vay đối với phát triển kinh tế nông hộ tại NHNo&PTNT Quảng Bình trong giai đoạn tiếp theo.. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động cho vay của NHNo&PTNT đối với nông hộ ở tỉnh Quảng Bình 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Nghiên cứu về hoạt động cho vay của NHNo&PTNT Quảng Bình đối với nông hộ. 2
- Phạm vi thời gian: Thời gian nghiên cứu từ năm 1991 nhƣng tập trung trong giai đoạn 2010 – 2013. 5. Đóng góp của luận văn Phân tích làm rõ thực trạng hoạt động cho vay của NHNo&PTNT Quảng Bình đối với nông hộ. Đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh hoạt động cho vay NHNo&PTNT đối với nông hộ trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. 6. Kết cấu luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và phụ lục, luận văn kết cấu gồm 4 chƣơng nhƣ sau: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề chung về hoạt động cho vay của ngân hàng đối với nông hộ. Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn Chƣơng 3: Hoạt động cho vay của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đối với kinh tế nông hộ ở Quảng Bình Chƣơng 4: Phƣơng hƣớng và giải pháp đẩy mạnh hoạt động cho vay của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đối với phát triển kinh tế nông hộ ở Quảng Bình. 3
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI NÔNG HỘ 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Những công trình nghiên cứu trên thế giới Đề tài về phát triển kinh tế nông nghiệp nói chung và xem xét đối với vai trò của hoạt động cho vay của hệ thống các ngân hàng đối với phát triển kinh tế nông hộ nói riêng là một đề tài nhận đƣợc sự quan tâm từ nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới, vì vậy, đã có nhiều các công trình nghiên cứu trên thế giới về đề tài này, bao gồm các sách, giáo trình, các luận văn, báo cáo và nhiều công trình nghiên cứu khác. Trong phạm vi của đề tài, tác giả xin trích dẫn một số công trình liên quan đến vai trò của ngân hàng đối với phát triển nông thôn: - Cuốn sách “Role of Regional Rural Banks in Economic Development” của tác giả Tasi Kaye xuất bản năm 2006. Đây là công trình nghiên cứu về đề tài phát triển kinh tế và vai trò của hệ thống các ngân hàng nông nghiệp đối với sự phát triển kinh tế của một quốc gia. - Cuốn “Rural development through Islamic Banks” với độ dày 64 trang của tác giả Muhammad Akram Khan đƣợc xuất bản bởi nhà xuất bản The Islamic Foundation/kube vào năm 1994. Đây là cuốn sách ra đời từ khá lâu, đề cập đến vấn đề phát triển nông thôn thông qua các hoạt động của hệ thống các ngân hàng Islamic. - Cuốn “Role of commercial banks in rural development” xuất bản 1/1/1997 của tác giả Sawalia Bihari Verma từ Nhà xuất bản Mohit Publications. Đây là công trình nghiên cứu đƣợc viết bằng tiếng Anh bao gồm 320 trang đề cập đến vai trò của hệ thống các ngân hàng thƣơng mại đối với sự phát triển nông nghiệp, nông thôn. - Công trình nghiên cứu “Rural Development - Contemporary Issues and Practices” đƣợc biên soạn bởi Rashid Solagberu Adisa và đƣợc Nhà xuất bản InTech, Chapters xuất bản vào ngày 20 tháng 04 năm 2012. Đây là công trình 4
nghiên cứu đề cập đến vấn đề phát triển nông thôn với những hƣớng dẫn thực hành cụ thể đối với nhiều khu vực. 1.1.2. Những công trình nghiên cứu trong nước Là quốc gia chuyển dịch mạnh mẽ từ cơ cấu nông nghiệp làm chủ lên công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tại Việt Nam đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về đề tài phát triển kinh tế nông nghiệp nói chung, đặc biệt khi hệ thống ngân hàng đƣợc hình thành và phát triển, việc áp dụng các hoạt động cho vay nhằm hỗ trợ cho các hộ nông nghiệp sản xuất càng đƣợc chú trọng. Nhìn nhận từ thực tiễn khách quan của đất nƣớc, đặc biệt là ở những địa phƣơng định hƣớng phát triển kinh tế nông hộ làm nền tảng cho phát triển kinh tế địa phƣơng, mong muốn góp phần tăng hiệu quả công tác phát triển kinh tế cho các hộ làm nông nghiệp, nhiều công trình nghiên cứu nhƣ luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, hay các báo cáo khoa học đã tập trung khai thác và nghiên cứu về đề tài này. Trong phạm vi của đề tài nghiên cứu, tác giả xin trích dẫn một số công trình nghiên cứu tiêu biểu trong nƣớc về đề tài hoạt động cho vay đối với phát triển kinh tế nông hộ nhƣ sau: * Đề tài phát triển hoạt động của ngân hàng hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn - LATS Kinh tế số 5.02.09 của tác giả Đoàn Văn Thắng từ Đại học Kinh tế Quốc dân năm 2003 với đề tài nghiên cứu “Giải pháp hoàn thiện hoạt động của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn”. Đây là công trình nghiên cứu tìm hiểu về hoạt động ngân hàng đối với công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn ở Việt Nam, thực trạng hoạt động của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn từ đó có các giải pháp hoàn thiện. 5
Xem xét với đề tài này, luận án tiến sĩ này cũng nghiên cứu về đề tài phát triển kinh tế nông thôn và các chính sách cho vay hỗ trợ từ phía Agirbank. * Đề tài phát triển kinh tế hộ gia đình hay phát triển kinh tế nông hộ - Học viên Dƣơng Quang Huy từ Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn trƣờng Đại học Nông Lâm tỉnh Thái Nguyên với báo cáo luận văn “Đánh giá hiệu quả và đề xuất một số giải pháp phát triển kinh tế nông hộ tại phường Tích Lương - Tỉnh Thái Nguyên” tháng 06 năm 2012 và hƣớng dẫn bởi Thạc sĩ Dƣơng Thị Thu Hoài. Thông qua quá trình thực tập tại địa phƣơng nghiên cứu, tác giả đã xây dựng nội dung đề tài và đánh giá những thực trạng và tình hình phát triển kinh tế hộ nông dân tại xã từ đó đƣa ra những giải pháp mang tính thiết thực nhằm giải quyết các vấn đề khó khăn, thúc đẩy phát triển kinh tế nông hộ tại xã trong thời gian tới. - Học viên Hoàng Thị Hiệp từ Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn trƣờng Đại học Nông Lâm tỉnh Thái Nguyên với báo cáo luận văn “Thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế nông hộ tại phường Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên” tháng 05 năm 2012. Báo cáo luận văn này cũng đã tập trung hệ thống hóa các vấn đề liên quan đến nông hộ, phát triển kinh tế nông hộ, phân tích đánh giá thực trạng công tác này nhƣng tại địa bàn phƣờng Túc Duyên, tỉnh Thái Nguyên, và cũng đã đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển hiệu quả hơn nữa kinh tế nông hộ tại địa bàn nghiên cứu. - Chuyên đề số 5 – cho cộng đồng, theo quyết định số 04/2007/QÐ-UBDT ngày 19/7/2007 của Bộ trƣởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc của Ủy Ban Dân Tộc về chủ đề “ Phát triển kinh tế hộ gia đình”. Đây là chuyên đề ban hành bởi Ủy ban dân tộc, đã đƣa ra những khái niệm liên quan đến phát triển kinh tế hộ gia đình, vai trò và các bƣớc tiến hành. - Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Bình, (2008), Tài liệu tập huấn “Phát triển kinh tế hộ gia đình”, Dự án Quản lý bền vững nguồn tài 6
nguyên thiên nhiên miền Trung (SMNR-CV), Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Bình. Đây là tài liệu tập huấn gồm 8 quyển ở gia đoạn I, tiếp theo giao đoạn II, bộ tài liệu bao gồm: - Hƣớng dẫn kỹ thuật thực hiện ICM - “3 giảm, 3 tăng” trên cây lúa - Hƣớng dẫn kỹ thuật trồng tiêu - Kỹ thuật canh tác trên đất dốc - Phát triển kinh tế hộ gia đình. Mục đích biên soạn và phát hành bộ tài liệu tiếp theo nhằm bổ sung thêm các nguồn thông tin , thống nhất nội dung và phƣơng pháp tập huấn chuyển giao kỹ thuật sản xuất trên địa bàn toàn tỉnh cho cán bộ khuyến nông viên các cấp. Đây là công trình nghiên cứu có giá trị lý thuyết và thực tiễn cao tại địa bàn mà tác giả đang nghiên cứu là tỉnh Quảng Bình. * Đề tài phát triển hoạt động cho vay hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn - Báo cáo khoa học của Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong từ Viện nghiên cứu phát triển KT – XH Hà Nội vào năm 2010 với đề tài “Thực tiễn phát triển tín dụng nông nghiệp, nông thôn ở Việt Nam” đã tổng quan lại mối liên kết giữa hoạt động cho vay với hoạt động phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn tại Việt Nam. So với đề tài này, phạm vi nghiên cứu của báo cáo này rộng hơn và có tính bao quát hơn. - LATS Kinh tế số 62.62.01.15 của tác giả Nguyễn Ngọc Tuấn từ Trƣờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội, bảo vệ ngày 18/6/2013 với đề tài nghiên cứu là “Nghiên cứu giải pháp tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đăk Nông đối với hộ sản xuất cà phê”. Đề tài này đã nghiên cứu thực trạng giải pháp cho vay của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đăk Nông đối với hộ sản xuất cà phê từ đó đề xuất hoàn thiện giải pháp cho vay của NHNo & PTNT Đăk Nông đối với hộ sản xuất cà phê. Xem xét với đề tài mà tác giả đã nghiên cứu, cả hai đề tài cũng nghiên cứu và các giải pháp cho vay hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn nhƣng địa bàn nghiên cứu khác nhau. 7
- LATS Kinh tế số 5.02.09 của tác giả Nguyễn Thị Kim Nhung từ Đại học Kinh tế Quốc dân với đề tài “Giải pháp mở rộng tín dụng của ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam góp phần phát triển nông nghiệp đồng bằng sông Hồng”. Đề tài này đã hệ thống hóa lí luận mở rộng hoạt động cho vay ngân hàng đối với nông nghiệp, phân tích thực trạng Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam và đề xuất giải pháp mở rộng hoạt động cho vay ngân hàng nông nghiệp. Xem xét mối tƣơng quan giữa đề tài này và đề tài tác giả đang nghiên cứu cho thấy cả hai đề tài cùng nghiên cứu về hoạt động cho vay hỗ trợ phát triển nông thôn từ phía Agribank nhƣng địa bàn nghiên cứu khác nhau. 1.1.3. Kết luận rút ra từ tổng quan các công trình nghiên cứu các công trình Nhƣ vậy, số lƣợng các công trình nghiên cứu về đề tài hoạt động cho vay hỗ trợ phát triển kinh tế nông hộ từ các ngân hàng là khá nhiều. Hầu nhƣ các đề tài đều đã đi vào hệ thống hóa lại các vấn đề cơ sở lý luận về nông hộ, phát triển kinh tế nông hộ, vai trò của hoạt động cho vay đối với phát triển kinh tế nông hộ, từ đó đi vào phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất những nhóm giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hỗ trợ phát triển kinh tế nông hộ từ các hoạt động cho vay của ngân hàng. Tuy nhiên, xét trong phạm vi tại các nông hộ từ tỉnh Quảng Bình và đối với các hoạt động cho vay hỗ trợ phát triển kinh tế nông hộ tại địa bàn tỉnh thì hiện nay chƣa có một công trình nghiên cứu nào đầy đủ và có tính thực tiễn, vì vậy, tác giả sẽ không gặp khó khăn trong việc trùng lặp đề tài nghiên cứu với các tác giả trƣớc đây. 1.2. Những vấn đề chung về hoạt động cho vay của ngân hàng đối với nông hộ 1.2.1. Nông hộ và nhu cầu vốn trong quá trình phát triển 1.2.1.1. Đặc trưng của kinh tế nông hộ - Khái niệm hộ Về khái niệm “hộ”, đây là khái niệm đƣợc đề cập đến khá nhiều trong các công trình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc, đặc biệt là các từ điển ngôn ngữ trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn…. 8