Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Nâng cao năng lực quản lý cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:87

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thông qua phân tích so sánh các quan điểm về năng lực và quản lí, tác giả làm rõ khái niệm năng lực quản lí của cán bộ cấp xã, từ đó xây dựng hệ thống các tiêu chí để đánh giá năng lực quản lí của cán bộ lãnh đạo quản lí chủ chốt cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Nâng cao năng lực quản lý cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- NGUYỄN THỊ NHÀN NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CÁN BỘ CẤP XÃ TẠI HUYỆN PHÙ CỪ, TỈNH HƢNG YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội - 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- NGUYỄN THỊ NHÀN NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CÁN BỘ CẤP XÃ TẠI HUYỆN PHÙ CỪ, TỈNH HƢNG YÊN Chuyên ngành: Kinh tế chính trị Mã số: 60 31 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LÊ QUỐC HỘI XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2015
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của thầy giáo hướng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn được sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy.
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô, bạn bè và gia đình. Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến các thầy cô trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học quốc gia Hà Nội, đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ cho tôi trong quá trin ̀ h ho ̣c tâ ̣p. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Lê Quốc Hội đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tôi cũng chân thành cảm ơn bạn bè và gia đình đã luôn là nguồn động viên, giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn.
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ i DANH MỤC BẢNG BIỂU ....................................................................................... ii DANH MỤC HÌNH ................................................................................................... ii DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................ iii LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................................5 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NĂNG LỰC QUẢN LÍ CÁN BỘ CẤP XÃ ................................10 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................................. 10 1.2. Cơ sở lý luận về năng lực quản lý cán bộ cấp xã ............................................... 12 1.2.1. Khái niệm “cán bộ” .............................................................................12 1.2.2. Khái niệm cán bộ cấp xã ......................................................................12 1.2.3. Vai trò của cán bộ cấp xã ....................................................................13 1.2.4. Năng lực quản lý cán bộ cấp xã ...........................................................16 1.3. Cơ sở thực tiễn về nâng cao năng lực quản lý của cán bộ cấp xã .................. 27 1.3.1. Kinh nghiệm thực tiễn về nâng cao năng lực quản lý cán bộ cấp xã ở một số địa phương ..........................................................................................27 1.3.2. Một số bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên......29 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................31 2.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu .................................................................................. 31 2.1.1. Dữ liệu thứ cấp .....................................................................................31 2.1.2. Dữ liệu sơ cấp ......................................................................................31 2.2. Phƣơng pháp xử lý số liệu ........................................................................................ 34 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC QUẢN LÍ CÁN BỘ CẤP XÃ HUYỆN PHÙ CỪ, TỈNH HƢNG YÊN ..................................................................................35 3.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên .............................................................................................................................. 35 3.1.1. Lịch sử hình thành ................................................................................35
3.1.2. Điều kiện tự nhiên ................................................................................36 3.1.3. Điều kiện kinh tế - xã hội .....................................................................37 3.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ cấp xã huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên ................ 38 3.2.1. Về số lượng, cơ cấu ..............................................................................38 3.2.2. Về phẩm chất chính trị và trình độ lý luận chính trị ............................40 3.2.3. Về phẩm chất đạo đức ..........................................................................41 3.2.4. Về trình độ văn hóa, chuyên môn nghiệp vụ ........................................42 3.2.5. Về trình độ tin học, ngoại ngữ .............................................................43 3.3. Thực trạng về năng lực quản lý của cán bộ cấp xã huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên ............................................................................................................... 44 3.3.1. Năng lực xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch, dự án cấp xã ....................................................................................... 44 3.3.2. Năng lực ứng dụng khoa học công nghệ vào quản lý nhà nước ở cấp xã .............................................................................................................45 3.3.3. Năng lực tổ chức cuộc họp, điều hành và ra nghị quyết......................46 3.3.4. Năng lực tuyên truyền, phổ biến pháp luật, thi hành và áp dụng pháp luật trong quản lý nhà nước ...........................................................................47 3.3.5. Năng lực tạo động lực cho nhân viên và sự liên kết giữa các cá nhân trong tổ chức ..................................................................................................48 3.3.6. Năng lực tổ chức kiểm tra hành chính, xử phạt và cưỡng chế hành chính ở cấp xã ................................................................................................49 3.3.7. Năng lực phát hiện, xử lý tình huống phát sinh trên địa bàn cấp xã ...50 3.3.8. Năng lực phối hợp và chỉ đạo trưởng khối, xóm trong việc thực hiện một số nhiệm vụ của cấp xã ...........................................................................51 3.3.9. Tổng hợp đánh giá của người dân về năng lực quản lí của cán bộ quản lí cấp xã tại huyện Phù Cừ tỉnh Hưng Yên............................................52 3.3.10. Tổng hợp đánh giá của cán bộ về năng lực quản lí của cán bộ quản lí cấp xã tại huyện Phù Cừ tỉnh Hưng Yên ........................................................53
3.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực quản lí của cán bộ quản lý cấp xã ở huyện Phù Cừ ....................................................................................................................... 54 3.5. Đánh giá chung về năng lực quản lý cán bộ cấp xã huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên .............................................................................................................................. 56 3.5.1. Kết quả đạt được ..................................................................................56 3.5.2. Hạn chế ................................................................................................57 3.5.3. Nguyên nhân của hạn chế ....................................................................59 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÍ CÁN BỘ CẤP XÃ HUYỆN PHÙ CỪ, TỈNH HƢNG YÊN ...................................................................62 4.1. Phƣơng hƣớng nâng cao năng lực quản lý cán bộ cấp xã huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên ...................................................................................................................... 62 4.2. Một số giải pháp chủ yếu để nâng cao năng lực quản lý cán bộ cấp xã huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên ........................................................................................ 63 4.2.1. Đảm bảo cơ cấu hợp lý cán bộ lãnh đạo quản lí cấp xã. ....................63 4.2.2. Tiếp tục đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ .........................64 4.2.3. Xây dựng tiêu chuẩn cụ thể và cơ cấu cho đội ngũ cán bộ quản lí cấp xã. ............................................................................................................65 4.2.4. Thực hiện hiệu quả quy hoạch, sử dụng, luân chuyển cán bộ. ............70 4.2.5. Chú trọng công tác kiểm tra, giám sát và quản lý đối với đội ngũ cán bộ quản lí cấp xã. ...........................................................................................72 4.2.6. Thực hiện tốt chính sách đãi ngộ, chế độ đối với đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã. ........................................................................................................73 4.3. Một số kiến nghị.......................................................................................................... 73 4.3.1. Đối với tỉnh Hưng Yên .........................................................................73 4.3.2. Đối với Nhà nước .................................................................................74 KẾT LUẬN ...............................................................................................................76 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................77
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 GS Giáo sƣ 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 TS Tiến sỹ 4 TSKH Tiến sỹ khoa học 5 UBND Uỷ ban nhân dân i
DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang Tổng hợp các tiêu chí và mã hóa các tiêu chí đánh giá 1 Bảng 2.1 33 năng lực quản lí của cán bộ cấp xã Tổng hợp các yếu tố ảnh hƣởng và mã hóa các yếu tố 2 Bảng 2.2 34 ảnh hƣởng đến năng lực quản lí của cán bộ cấp xã 3 Bảng 3.1 Số lƣợng, cơ cấu giới tính của cán bộ quản lý cấp xã 39 4 Bảng 3.2 Cơ cấu cán bộ quản lý cấp xã theo độ tuổi 39 5 Bảng 3.3 Trình độ lý luận chính trị của cán bộ quản lý cấp xã 41 Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ quản lý 6 Bảng 3.4 42 cấp xã 7 Bảng 3.5 Trình độ tin học, ngoại ngữ của cán bộ quản lý cấp xã 43 DANH MỤC HÌNH STT Hình Nội dung Trang 1 Hình 2.1 Bản đồ hành chính huyện Phù Cừ (2014) 36 ii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ STT Biểu đồ Nội dung Trang Đánh giá của ngƣời dân và cán bộ về năng lực xây 1 Biểu đồ 3.1 dựng và tổ chức thực hiện chƣơng trình, kế hoạch, dự 44 án cấp xã Đánh giá của ngƣời dân và cán bộ về năng lực ứng dụng 2 Biểu đồ 3.2 45 khoa học công nghệ vào quản lý nhà nƣớc ở cấp xã Đánh giá của ngƣời dân và cán bộ về năng lực tổ chức 3 Biểu đồ 3.3 46 cuộc họp, điều hành và ra nghị quyết Đánh giá của ngƣời dân và cán bộ về năng lực tuyên 4 Biểu đồ 3.4 truyền, phổ biến pháp luật, thi hành và áp dụng pháp 47 luật trong quản lý nhà nƣớc Đánh giá của ngƣời dân và cán bộ về năng lực tạo động lực 5 Biểu đồ 3.5 48 cho nhân viên và sự liên kết giữa các cá nhân trong tổ chức Đánh giá của ngƣời dân và cán bộ về năng lực tổ chức 6 Biểu đồ 3.6 kiểm tra hành chính, xử phạt và cƣỡng chế hành chính ở 49 cấp xã Đánh giá của ngƣời dân và cán bộ về năng lực phát 7 Biểu đồ 3.7 50 hiện, xử lý tình huống phát sinh trên địa bàn cấp xã Đánh giá của ngƣời dân và cán bộ về năng lực phối 8 Biểu đồ 3.8 hợp và chỉ đạo trƣởng khối, xóm trong việc thực hiện 51 một số nhiệm vụ của cấp xã Đánh giá của ngƣời dân về năng lực quản lí của cán bộ 9 Biểu đồ 3.9 52 quản lí cấp xã tại huyện Phù Cừ tỉnh Hƣng Yên ánh giá của cán bộ về năng lực quản lí của cán bộ quản 10 Biểu đồ 3.10 53 lí cấp xã tại huyện Phù Cừ tỉnh Hƣng Yên Nhận định của cán bộ quản lí cấp xã về mức độ các 11 Biểu đồ 3.11 54 yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực quản lí của họ iii
iv
LỜI NÓI ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong đổi mới nhằm phát triển nền kinh tế nƣớc ta vận hành theo cơ chế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, quản lý nhà nƣớc nói chung và quản lý nhà nƣớc cấp xã, phƣờng, thị trấn (gọi chung là cấp xã) đóng vai trò ngày càng quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội ở cơ sở. Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa IX (Nghị quyết số 17-NQ/TW ngày 18/3/2002) về đổi mới và nâng cao chất lƣợng hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phƣờng, thị trấn đã nhấn mạnh: “Các cơ sở xã, phƣờng, thị trấn là nơi tuyệt đại bộ phận nhân dân cƣ trú, sinh sống. Hệ thống chính trị ở cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức vận động nhân dân thực hiện đƣờng lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc, tăng cƣờng đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, huy động mọi khả năng phát triển kinh tế - xã hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cƣ”. Trong hệ thống chính trị ở cơ sở thì đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã là một trong những nhân tố quan trọng, quyết định việc hoàn thành chức năng, nhiệm vụ, bảo đảm hiệu lực của bộ máy hành chính nhà nƣớc ở địa phƣơng. Đội ngũ cán bộ cấp xã là những ngƣời trực tiếp thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nƣớc về kinh tế - xã hội, đƣa đƣờng lối, chủ trƣơng, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc đến mọi ngƣời dân, thấu hiểu tâm tƣ nguyện vọng của nhân dân, trực tiếp giải quyết những vƣớng mắc của nhân dân. Cùng với sự nghiệp đổi mới của đất nƣớc, đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã ở nƣớc ta đã từng bƣớc xây dựng và ngày càng trƣởng thành qua thực tiễn công tác, từng bƣớc thích ứng với cơ chế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ đổi mới, góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, làm thay đổi rõ rệt bộ mặt nông thôn ở từng địa phƣơng. Tuy nhiên, hệ thống chính trị ở cơ sở hiện nay còn nhiều mặt yếu kém trong công tác lãnh đạo, quản lý, trình độ của đội ngũ cán bộ cấp xã còn nhiều bất cập, hạn chế so với yêu cầu đang đặt ra của đất nƣớc. Chính vì thế, việc nâng cao năng lực quản lý cán bộ cấp xã ngày càng trở nên bức thiết. 5
Phù Cừ là một huyện nông nghiệp nằm ở vùng trung tâm đồng bằng Sông Hồng, phía đông nam của tỉnh Hƣng Yên. Có diện tích tự nhiên 9382,33ha, chia thành 14 xã, thị trấn. Trong đó có 6.563,35ha đất nông nghiệp. Huyện có vị trí địa lý thuận lợi, gần thành phố Hải Dƣơng, Thái Bình và trung tâm thành phố Hƣng Yên. Đặc biệt quốc lộ 38B và đƣờng 202 đến các địa phƣơng đƣợc cải tạo, mở rộng tạo điều kiện thuận lợi trong việc giao lƣu phát triển kinh tế văn hoá, xã hội với các địa phƣơng trong vùng đồng bằng sông Hồng và vùng đông bắc của Tổ quốc. Trong những năm gần đây, kinh tế - xã hội của Huyện Phù Cừ đã có sự mức tăng trƣởng kinh tế khá cao. Tốc độ tăng kinh tế (bình quân 5 năm từ năm 2010 đến năm 2014) đạt 31,3 triệu/ ngƣời. Đạt đƣợc kết quả trên là có sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ, sự quyết tâm của hệ thống chính trị trong đó có vai trò quan trọng của đội ngũ cán bộ lãnh đạo quản lý cấp xã. Tuy nhiên, những thành tựu của huyện đạt đƣợc chƣa tƣơng xứng với tiềm năng, lợi thế hiện có của huyện. Mặc dù tốc độ tăng trƣởng kinh tế phát triển khá nhƣng chất lƣợng, hiệu quả, tính bền vững chƣa cao. Kết cầu hạ tầng kinh tế, xã hội chƣa đồng bộ, đời sống của nhân dân còn khó khăn… Để tiếp tục thực hiện mục tiêu phát triển huyện đến trở thành trung tâm kinh tế - xã hội của tỉnh Hƣng yên thì yêu cầu đặt ra đối với việc nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức của huyện nói chung và năng lực cán bộ cấp xã nói riêng ý nghĩa hết sức quan trọng. Báo cáo chính trị huyện nhiệm kì 2015-2020 cũng xác định mục tiêu rõ ràng cho giai đoạn tới là “Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ huyện; phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị, huy động mọi nguồn lực phát triển nông nghiệp hàng hóa hiệu quả cao, xây dựng huyện phát triển toàn diện, bền vững.” Mặc dù đã có khá nhiều nghiên cứu về vấn đề này, song tại riêng địa bàn huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên thì chƣa có nghiên cứu nào đƣợc thực hiện. Xuất phát từ những thực tế trên, em chọn đề tài “Nâng cao năng lực quản lý cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên” làm đề tài nghiên cứu của Luận văn thạc sỹ với mong muốn đƣợc đóng góp một phần công sức trong việc xây dựng và nâng cao 6
chất lƣợng đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã trên địa bàn huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên ngày một tốt hơn. 2. Câu hỏi nghiên cứu Thế nào là năng lực quản lý cán bộ cấp xã? Những tiêu chí nào để đánh giá năng lực quản lý cán bộ cấp xã? Thực trạng năng lực quản lý cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên nhƣ thế nào? Đâu là những ƣu điểm và hạn chế trong trong năng lực quản lý cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên? Nguyên nhân của những hạn chế đó là gì? Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên? 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu Góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên đáp ứng yêu, cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. 3.2. Nhiệm vụ - Khái quát một số vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản về năng lực quản lý cán bộ cấp xã. - Phân tích thực trạng năng lực quản lý cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên, từ đó tìm ra những ƣu điểm, hạn chế và nguyên nhân. - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản lý cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên đáp ứng đƣợc yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1.Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu năng lực quản lý của cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu, đánh giá thực trạng năng lực cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên từ năm 2010 đến 2014 và đề xuất các giải pháp đến năm 2020. 7
- Về không gian: Nghiên cứu tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên. - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu năng lực quản lý cán bộ cấp xã ở 6 chức danh trong có vai trò quản lý, lãnh đạo rõ rệt nhất đó là: Bí thƣ, Phó Bí thƣ Đảng ủy; Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND; Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND. 5. Những đóng góp mới của luận văn 5.1. Đóng góp về lí luận Thông qua phân tích so sánh các quan điểm về năng lực và quản lí, tác giả làm rõ khái niệm năng lực quản lí của cán bộ cấp xã, từ đó xây dựng hệ thống các tiêu chí để đánh giá năng lực quản lí của cán bộ lãnh đạo quản lí chủ chốt cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên. Luận văn cũng đƣa ra các nhóm yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực quản lí của cán bộ quản lí cấp xã và phân tích mức độ ảnh hƣởng của từng nhóm yếu tố đó dựa trên kết quả khảo sát cụ thể. 5.2. Đóng góp về thực tiễn Kết quả khảo sát với qui mô mẫu là 100 ngƣời dân thuộc 14 xã và thị trấn của huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên và 100 cán bộ trong bộ máy chính quyền cấp xã tại đây, những ngƣời trực tiếp tƣơng tác với đối tƣợng điều tra là cán bộ lãnh đạo quản lí chủ chốt ở 6 chức danh: Bí thƣ, phó bí thƣ, chủ tịch UBND, phó chủ tịch UBND, chủ tịch HĐND, phó chủ tịch HĐND cho thấy phƣơng pháp nghiên cứu của tác giả đề xuất là phù hợp. Các yếu tố cấu thành năng lực quản lí của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã đều ảnh hƣởng đến kết quả điều hành hoạt động của tổ chức. Kết quả khảo sát cũng cho thấy năng lực quản lí của cán bộ lãnh đạo quản lí chủ chốt cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên chƣa đáp ứng nhu cầu, đòi hỏi của tình hình mới, nhất là quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra sâu rộng. Các nhóm tiêu chí về năng lực quản lí đƣợc xây dựng trong luân văn sẽ cung cấp thêm cơ sở cho các cán bộ lãnh đạo quản lí cấp xã đối chiếu với năng lực quản lí của mình, kết hợp với tham khảo các giải pháp đƣợc trình bày trong luận văn nhằm nâng cao năng lực quản lí, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức. Kết quả nghiên cứu là cơ sở để các cơ quan quản lí cấp trên hoạch định chính 8
sách liên quan đến phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là đội ngũ cán bộ lãnh đạo quản lí chủ chốt tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hƣng Yên. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn có kết cấu gồm 4 chƣơng nhƣ sau: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lí luận và thực tiễn về năng lực quản lí cán bộ cấp xã. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng về năng lực quản lí cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên. Chương 4: Giải pháp nâng cao năng lực quản lí cán bộ cấp xã tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên. 9
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NĂNG LỰC QUẢN LÍ CÁN BỘ CẤP XÃ 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Cho đến nay đã có một số công trình nghiên cứu về những vấn đề liên quan đến năng lực cán bộ cấp xã nói chung và năng lực quản lí của cán bộ cấp xã nói riêng: Nguyễn Trọng Điều (1992): “Hoàn thiện yêu cầu về tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo quản lí nhà nƣớc trong sự nghiệp đổi mới” đã xây dựng hệ thống tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo quản lí nhà nƣớc thông qua lí luận và thực trạng cán bộ lãnh đạo và quản lí nhà nƣớc. Tác giả cũng đề xuất giải pháp hoàn thiện tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo quản lí. Tuy nhiên, năng lực quản lí mới đƣợc tiếp cận một cách nói chung, chƣa bàn sâu về năng lực quản lí của cán bộ cấp xã. Hồ Bá Thâm (1994): “Nâng cao năng lực tổ chức tƣ duy của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã hiện nay – qua thực tế ở tỉnh Kiên Giang” đã đƣa ra khái niệm về năng lực là những phẩm chất tâm sinh lí làm nền tảng để hoàn thành công việc ở mức độ cao. Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ tập trung ở năng lực tổ chức tƣ duy là chủ đạo, chƣa đánh giá đƣợc các năng lực cần thiết khác nhƣ năng lực quản lí của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã. Hoàng Gia Trang (2001): “Phẩm chất và năng lực của chủ tịch UBND xã – qua nghiên cứu một số xã ở các huyện ngoại thành Hà Nội” đã khái quát thực trạng cũng nhƣ một vài phẩm chất và năng lực của Chủ tịch UBND xã trong thời kì mới. Song, nghiên cứu chỉ đi sâu thảo luận phẩm chất và năng lực của cán bộ xã giữ chức danh Chủ tịch UBND, chƣa nghiên cứu và đánh giá đƣợc phẩm chất và năng lực của cán bộ ở các chức danh khác nhƣ Bí thƣ, Chủ tịch HĐND. Phạm Thị Thu Vinh (2003): “Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ chính quyền cơ sở trên địa bàn tỉnh Phú Thọ” đã đƣa những đánh giá về thực trạng đội ngũ cán bộ chính quyền cơ sở tại Phú Thọ. Tuy nhiên vấn đề năng lực chƣa đƣợc phân tích sâu dựa trên các nhóm tiêu chí cụ thể, chƣa đánh giá đƣợc chính xác mức 10
độ năng lực thực tế của cán bộ cơ sở tại Phú Thọ. Vì thế một số giải pháp đƣa ra còn chung chung, chƣa bám sát với mục đích nâng cao năng lực cán bộ. Hoàng Hải Bằng, Nguyễn Ngọc Long (2006): “Bản lĩnh chính trị với năng lực của cán bộ lãnh đạo, quản lí trong hệ thống chính trị ở nƣớc ta hiện nay” đã chỉ ra cấu trúc và biểu hiện các loại năng lực của ngƣời cán bộ lãnh đạo quản lí. Tuy nhiên các tác giả chƣa bàn đến năng lực thực tiễn của ngƣời cán bộ lãnh đạo, quản lí trong hệ thống chính trị ở nƣớc ta. Lại Đức Vƣợng (2014): “Năng lực của đội ngũ cán bộ công chức – cơ sở cho việc phân cấp quản lý” chủ yếu đƣa ra khái niệm về phân cấp quản lí và thảo luận vấn đề quản lí quá trình phân cấp. Tác giả có đề cập đến 3 nhóm năng lực của đội ngũ cán bộ công chức là: năng lực lãnh đạo và quản lí, năng lực thực thi công vụ và năng lực nhóm, song chƣa bàn đến năng lực lãnh đạo và quản lí của cán bộ công chức cấp xã. Trần Ánh Dƣơng (2007): “Nâng cao năng lực quản lí nhà nƣớc của cán bộ, công chức, chính quyền cấp xã ở tỉnh Hà Tĩnh hiện nay” đã thảo luận chi tiết năng lực quản lí cần thiết của cán bộ công chức cấp xã cũng nhƣ một số tiêu chí nhất định để đánh giá năng lực quản lí của họ. Tuy nhiên những tiêu chí đƣa ra chƣa thực sự điển hình, đặc thù để đánh giá năng lực quản lí. Khi đánh giá về thực trạng đội ngũ cán bộ công chức trên phƣơng diện kỹ năng và phƣơng pháp quản lí thì còn đơn giản, chƣa chỉ ra những số liệu cụ thể. Các công trình trên chủ yếu tập trung đánh giá về chất lƣợng cán bộ nhƣ phẩm chất chính trị, đạo đức, trình độ học vấn, chuyên môn.... chƣa đánh giá sâu sắc về năng lực quản lý của ngƣời cán bộ quản lý cấp xã. Hoặc có đánh giá về năng lực quản lý nhƣng chƣa gắn với những tiêu chí đặc trƣng của quản lý, chƣa gắn với hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội, với yêu cầu xây dựng Nhà nƣớc. Việc nghiên cứu nâng cao năng lực quản lý nhà nƣớc của cán bộ quản lý cấp xã ở Huyện Phù Cừ, một huyện nông nghiệp nhƣng giàu tiềm năng khai thác ở tỉnh Hƣng Yên hiện nay, chƣa có tác giả nào nghiên cứu một cách hệ thống. Cho nên, tác giả mạnh dạn nghiên cứu vấn đề này, với mong muốn góp phần nhỏ bé vào công tác cán bộ của huyện nhà. 11
1.2. Cơ sở lý luận về năng lực quản lý cán bộ cấp xã 1.2.1. Khái niệm “cán bộ” Từ lâu, ngƣời dân Việt Nam dành gọi từ “cán bộ” một cách trân trọng cho những ai làm việc cho nhà nƣớc nói chung. Và trong tâm trí của mọi ngƣời thì cán bộ chính là cầu nối giữa dân với Đảng, nhƣ Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Cán bộ là ngƣời đem chính sách của Đảng, Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem tình hình dân chúng báo cáo cho Đảng, Chính phủ hiểu rõ để đặt chính sách cho đúng”. Theo cuốn Đại từ điển tiếng Việt do Nguyễn Nhƣ Ý chủ biên thì “cán bộ” đƣợc hiểu là: 1. Ngƣời làm việc trong cơ quan nhà nƣớc - cán bộ nhà nƣớc. 2. Ngƣời giữ chức vụ, phân biệt với ngƣời bình thƣờng, không giữ chức vụ trong các cơ quan, tổ chức nhà nƣớc" . Theo quy định của Nghị quyết Trung ƣơng 5 khoá IX: Hệ thống chính trị ở cơ sở có cán bộ chuyên trách và cán bộ không chuyên trách. Cán bộ chuyên trách là những cán bộ phải dành phần lớn thời gian lao động, làm việc công để thực hiện chức trách đƣợc giao, bao gồm: Cán bộ giữ chức vụ qua bầu cử gồm: Cán bộ chủ chốt của cấp uỷ Đảng, HĐND, UBND những ngƣời đứng đầu Uỷ ban mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. Cán bộ không chuyên trách là những ngƣời chỉ tham gia việc công trong một phần thời gian lao động. Căn cứ hƣớng dẫn của Trung ƣơng, UBND cấp tỉnh quy định khung về số lƣợng và mức phụ cấp cho cán bộ không chuyên trách trong hệ thống chính trị ở cấp cơ sở (kể cả trƣởng thôn). Mặc dù khái niệm “cán bộ” đƣợc sử dụng trong nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau với những cách hiểu khác nhau nhƣng quan niệm chung nhất về cán bộ đó là: “ngƣời có chức vụ, vai trò và cƣơng vị nòng cốt trong một tổ chức, có tác động, ảnh hƣởng đến hoạt động của tổ chức và các quan hệ trong lãnh đạo, chỉ huy, quản lý, điều hành, góp phần định hƣớng sự phát triển của tổ chức". 1.2.2. Khái niệm cán bộ cấp xã Theo quy định tại khoản 3 Điều 4 Luật CBCC 2008: Cán bộ xã, phƣờng, thị 12
trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, đƣợc bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thƣờng trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thƣ, Phó Bí thƣ Đảng ủy, ngƣời đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội. Tại khoản 2, điều 61, chƣơng V của Luật này cũng nói rõ: Cán bộ cấp xã có các chức vụ sau đây: a) Bí thƣ, Phó Bí thƣ Đảng uỷ; b) Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân; c) Chủ tịch, Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân; d) Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; đ) Bí thƣ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; e) Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; g) Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam (áp dụng đối với xã, phƣờng, thị trấn có hoạt động nông, lâm, ngƣ, diêm nghiệp và có tổ chức Hội Nông dân Việt Nam); h) Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam. Họ là cán bộ chuyên trách ở cấp xã có chế độ làm việc và đƣợc hƣởng chính sách chế độ về cơ bản nhƣ cán bộ, công chức nhà nƣớc. Nhƣ vậy, trong vai trò quản lý và lãnh đạo, cán bộ cấp xã là công dân Việt Nam trong biên chế; đƣợc hƣởng lƣơng từ ngân sách Nhà nƣớc, gồm những ngƣời đƣợc bầu giữ chức vụ Bí thƣ, phó bí thƣ, Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND, Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND có trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành thực hiện chức năng, nhiệm vụ của HĐND và UBND theo quy định của Hiến pháp và pháp luật, bảo đảm phát triển kinh tế -xã hội, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn xã, phƣờng, thị trấn. 1.2.3. Vai trò của cán bộ cấp xã Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Cán bộ là dây chuyền của bộ máy. Nếu dây chuyền không tốt, không chạy thì động cơ dù tốt, dù chạy toàn bộ máy cũng tê liệt”, "muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém". Và Ngƣời khẳng định: “Cấp xã là gần dân nhất, là nền tảng của hành chính. Cấp xã làm đƣợc việc thì mọi việc đều xong xuôi”. Vai trò của ngƣời cán bộ, theo Chủ tịch Hồ Chí 13