Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đánh giá rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:98

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là phân tích thực trạng RRTD tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng; từ đó rút ra nguyên nhân xuất hiện rủi ro tín dụng tại các ngân hàng; một số đề xuất, giải pháp nhằm hạn chế RRTD tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đánh giá rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM DOÃN THỊ HỒNG HOA ĐÁNH GIÁ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM DOÃN THỊ HỒNG HOA ĐÁNH GIÁ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHAN THU HIỀN TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn cao học này là do chính tôi nghiên cứu và thực hiện. Các thông tin, số liệu được sử dụng trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chính xác. TP. Hồ Chí Minh, ngày 18 tháng 6 năm 2019 Người cam đoan Doãn Thị Hồng Hoa
ii LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến giảng viên hướng dẫn khoa học của mình là TS. Phan Thu Hiền, người đã hướng dẫn tận tình cho tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn chỉnh luận văn tốt nghiệp này. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Quý Thầy/Cô của trường Đại học Kinh tế TP.HCM đã tận tình truyền đạt những tri thức mới cho tôi trong suốt khóa học. Xin gửi lời cảm ơn đến Ban Lãnh đạo cơ quan nơi tôi công tác đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi được tham gia và hoàn thành khóa học này. Sau cùng, tôi xin cảm ơn Quý đồng nghiệp, các bạn và gia đình đã luôn động viên, chia sẻ những kiến thức bổ ích để tôi có thêm động lực hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn!
iii MỤC LỤC Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng biểu Danh mục các biểu đồ CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI ...........................................................................1 1.1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu ......................................................................1 1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ...........................................................................2 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................2 1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................3 1.3. Phương pháp nghiên cứu tiếp cận ........................................................................3 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................4 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................4 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................4 1.5. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................................4 1.6. Kết cấu của luận văn ............................................................................................4 Tóm tắt chương 1 ........................................................................................................5 CHƯƠNG 2. RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG ...................................................................................6 2.1. Giới thiệu sơ lược về các chi nhánh ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng ............................................................................................................................6 2.1.1. Giới thiệu về các chi nhánh ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng.........................................................................................................................6 2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh .......................................................................6 2.2. Những dấu hiệu cảnh báo rủi ro tín dụng ...........................................................11 2.2.1. Tăng trưởng tín dụng ...................................................................................11 2.2.2. Nợ quá hạn và Nợ xấu .................................................................................13 2.2.3. Tình hình kinh tế tại địa phương .................................................................13 2.3. Biểu hiện của rủi ro tín dụng ..............................................................................14 2.3.1. Nợ khó có khả năng thu hồi .........................................................................15 2.3.2. Lãi treo theo dõi ngoại bảng ........................................................................15 2.4. Xác định vấn đề cần nghiên cứu ........................................................................15
iv Tóm tắt chương 2 ......................................................................................................17 CHƯƠNG 3. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VỀ ĐÁNH GIÁ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .............................19 3.1. Tổng quan về rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại ....................................19 3.1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng.............................................................................19 3.1.2. Phân loại rủi ro tín dụng ..............................................................................20 3.1.3. Đặc điểm của rủi ro tín dụng .......................................................................21 3.1.4. Các chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng ..........................................................22 3.1.5. Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng.....................................................................25 3.1.6. Tổng quan các nghiên cứu trước đây về các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng ..................................................................................................................26 3.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................28 3.2.1. Mô hình nghiên cứu .....................................................................................28 3.2.2. Dữ liệu nghiên cứu ......................................................................................34 Tóm tắt chương 3 ......................................................................................................34 CHƯƠNG 4. THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG VÀ ĐÁNH GIÁ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG .......................................................................................................................36 4.1. Thực trạng hoạt động tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng ..................................................................................................................36 4.1.1. Tăng trưởng tín dụng ...................................................................................36 4.1.2. Danh mục tín dụng.......................................................................................36 4.1.3. Thu nhập từ hoạt động tín dụng ...................................................................40 4.2. Thực trạng rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng ..........................................................................................................................42 4.2.1. Chất lượng tín dụng .....................................................................................42 4.2.2. Dự phòng rủi ro tín dụng .............................................................................46 4.3. Một số hạn chế và nguyên nhân của các hạn chế...............................................47 4.3.1. Một số hạn chế .............................................................................................47 4.3.2. Nguyên nhân của các hạn chế ......................................................................48
v 4.4. Phân tích một số yếu tố tác động đến RRTD tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng ..........................................................................................................................49 4.4.1. Kết quả thống kê mô tả ................................................................................49 4.4.2. Tác động của các biến đến rủi ro tín dụng ...................................................51 Tóm tắt chương 4 ......................................................................................................55 CHƯƠNG 5. MỘT SỐ ĐỀ XUẤT, GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG .......................................................................................................................56 5.1. Một số đề xuất, giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng ...............................................................................56 5.1.1. Đối với các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng ................56 5.1.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Lâm Đồng ............................69 5.2. Hạn chế của đề tài và gợi ý hướng nghiên cứu tiếp theo ...................................75 Tóm tắt chương 5 ......................................................................................................75 KẾT LUẬN ...............................................................................................................77 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT NHNN: Ngân hàng Nhà nước NHNNVN: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam NHTM: Ngân hàng thương mại RRTD: Rủi ro tín dụng TCTD: Tổ chức tín dụng VAMC: Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (Vietnam asset management company) GRDP: Tổng sản phẩm trên địa bàn (Gross Regional Domestic Product)
vii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Một số chỉ tiêu cơ bản của các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2014 – 2018……………………………………………………………………7 Bảng 2.2. Tốc độ tăng trưởng một số chỉ tiêu cơ bản……………………………….7 Bảng 2.3. Cơ cấu tín dụng theo thời hạn cho vay………………………...…………9 Bảng 2.4. Tăng trưởng cơ cấu dư nợ theo thời hạn cho vay………………...………9 Bảng 2.5. Tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng so với tốc độ tăng trưởng kinh tế…..12 Bảng 2.6. Nợ quá hạn và nợ xấu so với toàn địa bàn giai đoạn 2014 – 2018……...13 Bảng 2.7. Nợ khó có khả năng thu hồi và lãi treo theo dõi ngoại bảng của các NHTM giai đoạn 2014 – 2018……………………………………………………..14 Bảng 3.1. Các biến trong mô hình nghiên cứu……………………………………..30 Bảng 4.1. Danh mục tín dụng phân theo ngành kinh tế giai đoạn 2014 - 2018……38 Bảng 4.2. Danh mục tín dụng phân theo đối tượng khách hàng giai đoạn 2014 – 2018………………………………………………………………………………...40 Bảng 4.3. Phân loại nợ giai đoạn 2014 – 2018………………………………………41 Bảng 4.4. Tỷ trọng nợ quá hạn và nợ xấu so với toàn địa bàn giai đoạn 2014 – 2018………………………………………………………………………………...42 Bảng 4.5. Tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu của các NHTM và toàn địa bàn giai đoạn 2014 – 2018………………………………………………………………………………...43 Bảng 4.6. Dự phòng rủi ro tín dụng giai đoạn 2014 – 2018………………………....44 Bảng 4.7. Thu nhập từ hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại giai đoạn 2014 – 2018………………………………………………………………………...46 Bảng 4.8. Thống kê mô tả các biến sử dụng trong mô hình………………………....50 Bảng 4.9. Sự phù hợp của mô hình……………..………………………………….51 Bảng 4.10. Sự phù hợp của dữ liệu so với mô hình………………………….…….51 Bảng 4.11. Kết quả hồi quy………………………………………………………...52
viii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Cơ cấu dư nợ theo thời hạn…………………………………..………...10 Biểu đồ 2.2. Tốc độ tăng trưởng tín dụng……………………………..……..……...12 Biểu đồ 4.1. Nợ quá hạn, nợ xấu, nợ có khả năng mất vốn của các ngân hàng thương mại giai đoạn 2014 – 2018………………………………………………………….43 Biểu đồ 4.2. Tốc độ tăng trưởng tín dụng và tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2014 – 2018…………………..…..…….44 Biểu đồ 4.3. Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2014 – 2018…………..………...………45 Biểu đồ 4.4. Nợ xấu của các ngân hàng thương mại so với nợ xấu toàn địa bàn giai đoạn 2014 – 2018…………………………………………………………….…..…46
ix TÓM TẮT Rủi ro tín dụng là loại rủi ro lớn nhất và thường xuyên xảy ra tại các ngân hàng. Do đó, nghiên cứu, đánh giá về rủi ro tín dụng là cần thiết, từ đó có các giải pháp kiểm soát, hạn chế rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại. Việc nghiên cứu đề tài “Đánh giá rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng” với mục tiêu đánh giá rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng thông qua việc phân tích thực trạng rủi ro tín dụng, các yếu tố tác động đến rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Từ đó, có các đề xuất, giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại các ngân hàng này. Luận văn sử dụng phương pháp phân tích, so sánh các chỉ số trong việc phân tích thực trạng rủi ro tín dụng đồng thời kết hợp phương pháp nghiên cứu định lượng thông qua việc áp dụng mô hình hồi quy đa biến logit để đo lường các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Kết quả cho thấy tỷ lệ nợ xấu năm trước, tốc độ tăng trưởng tín dụng, mức độ kém hiệu quả trong quản trị điều hành, lãi suất cho vay và tốc độ tăng trưởng kinh tế trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đều ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Giải pháp đưa ra giúp cho các ngân hàng thương mại có biện pháp để kiểm soát, hạn chế rủi ro tín dụng, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Lâm Đồng có những chính sách chỉ đạo điều hành phù hợp. Từ khóa: rủi ro tín dụng, hồi quy đa biến, ngân hàng thương mại Abstract: Credit risk is the biggest type of risk and occurs frequently in banks. Therefore, research and assessment of credit risks is necessary, from which there are solutions to control and limit credit risks at commercial banks. The study of the topic “Assessing credit risks at commercial banks in Lam Dong province” with the objective of assessing credit risk at commercial banks in Lam Dong province through analysis reality of credit risk, factors affecting credit risk at commercial banks in Lam Dong province. Since then, there are proposals and solutions to limit credit risks at these banks. The thesis uses analysis and comparison methods in analyzing the situation of credit risks and combining quantitative research methods through the application of logit multivariate regression model to measure the factors affecting credit risk of commercial banks in Lam Dong province. The results show that the
x previous bad debt ratio, credit growth rate, the level of inefficiency in governance, lending rates and economic growth rates in Lam Dong province all affect Credit risk of commercial banks in Lam Dong province. The solution enables commercial banks take measures to control and limit the credit risk, the State Bank branches in provinces of Lam Dong have policies consistent direction and management. Keywords: credit risk, multiple regression, commercial banks
1 CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI 1.1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu Hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại Việt Nam ngày càng trở nên đa dạng bên cạnh các hoạt động truyền thống. Tuy nhiên, hoạt động tín dụng vẫn là một trong những hoạt động cơ bản, đem lại nguồn thu từ lãi lớn nhất cho ngân hàng, chiếm khoảng 70% - 80% doanh thu của các ngân hàng (Nguyễn Thị Sương Thu, 2016). Lợi nhuận và rủi ro luôn tồn tại trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng, chúng có mối quan hệ đồng biến với nhau, lợi nhuận càng cao thì rủi ro càng cao và ngược lại. Trong quá trình hoạt động, ngân hàng phải đối mặt với nhiều loại rủi ro như: rủi ro thanh khoản, rủi ro lãi suất, rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường, rủi ro pháp lý, rủi ro tỷ giá,…nhưng trong đó rủi ro tín dụng là một trong những rủi ro chủ yếu của các ngân hàng thương mại. Đây là rủi ro lớn nhất và thường xuyên xảy ra tại các ngân hàng (Trần Huy Hoàng, 2011). Hoạt động tín dụng có vai trò quan trọng, là huyết mạch đối với nền kinh tế nhất là tại các quốc gia đang phát triển như ở Việt Nam. Hoạt động tín dụng góp phần thúc đẩy quá trình tập trung vốn cho nền kinh tế, nâng cao hiệu quả sản xuất, lưu thông hàng hóa và tiêu dùng. Bên cạnh đó, tín dụng còn là công cụ điều tiết vĩ mô nền kinh tế và góp phần thực hiện các chính sách xã hội. Lịch sử thế giới đã chứng minh sự sụp đổ của hệ thống tài chính ngân hàng bắt nguồn từ rủi ro tín dụng, kéo theo sự suy thoái kinh tế toàn cầu. Cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009 là đợt khủng hoảng nghiêm trọng nhất kể từ cuộc đại khủng hoảng những năm 1930, cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009 bắt nguồn từ sự đổ vỡ các khoản cho vay thế chấp mua nhà dưới chuẩn của các ngân hàng Mỹ và nhanh chóng lan rộng sang các tổ chức tài chính và các nhóm tài sản khác. Những ngân hàng lớn và lâu đời tại Mỹ như: Lehman Brothers, Morgan Stanley, Citigroup, AIG…đã gặp phải những khủng hoảng nghiêm trọng, nhiều ngân hàng thương mại ở các nước khác cũng chịu tác động lớn từ cuộc khủng hoảng này. Số lượng các ngân hàng thương mại Việt Nam trong thời gian qua ngày càng
2 gia tăng một cách nhanh chóng. Cùng với đó, hệ thống NHTM tại Việt Nam luôn phải đối mặt với nhiều loại rủi ro nói chung và rủi ro tín dụng nói riêng. Do đó, bên cạnh sự tồn tại và phát triển an toàn, bền vững thì việc hạn chế rủi ro tín dụng luôn là một trong những mục tiêu hàng đầu của các ngân hàng thương mại hiện nay. Trong thời gian qua, hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đã góp phần tích cực trong việc gia tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh đối với các doanh nghiệp trên địa bàn, đảm bảo an sinh xã hội, góp phần phát triển kinh tế tại địa phương. Kiểm soát rủi ro nói chung và rủi ro tín dụng nói riêng là mối quan tâm hàng đầu của các ngân hàng. Một khi RRTD ngân hàng tăng cao sẽ ảnh hưởng lớn đến hệ thống tài chính và sức khỏe của nền kinh tế. Do đó, cần thiết phải nghiên cứu, đánh giá về rủi ro tín dụng, từ đó có các giải pháp kiểm soát, hạn chế rủi ro tín dụng tại các NHTM. Trước đây đã có nhiều đề tài nghiên cứu về RRTD, các nghiên cứu trước đây chủ yếu nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng ở cấp độ một chi nhánh NHTM dựa trên hồ sơ tín dụng của khách hàng, nghiên cứu rủi ro tín dụng tại các NHTM với quy mô toàn hệ thống của các NHTM đó, dữ liệu sử dụng là số liệu, các thông tin từ năm 2017 trở về trước. Điểm mới của đề tài này là nghiên cứu, đánh giá RRTD của các chi nhánh NHTM trực thuộc Hội sở chính trong phạm vi địa bàn một tỉnh, đề tài đã mở rộng về thời gian nghiên cứu, dữ liệu sử dụng là các số liệu, thông tin mới được cập nhật cập gần đây. Để có cái nhìn toàn diện hơn về rủi ro tín dụng tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, từ đó có các đề xuất, giải pháp nhằm kiểm soát, hạn chế rủi ro tín dụng cho các NHTM nên tôi đã chọn đề tài: “Đánh giá rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng” cho luận văn tốt nghiệp của mình. 1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu Việc nghiên cứu đề tài “Đánh giá rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng” tập trung vào các mục tiêu sau:
3 Mục tiêu tổng quát: Đánh giá rủi ro tín dụng tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Từ đó, có các đề xuất, giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại nhóm các ngân hàng này. Mục tiêu cụ thể: - Phân tích thực trạng RRTD tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Từ đó rút ra nguyên nhân xuất hiện rủi ro tín dụng tại các ngân hàng. - Một số đề xuất, giải pháp nhằm hạn chế RRTD tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. 1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu Việc nghiên cứu đề tài trả lời các câu hỏi sau: - Thực trạng RRTD tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng hiện nay và nguyên nhân nào dẫn đến sự xuất hiện của RRTD? - Những đề xuất, giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng? 1.3. Phương pháp nghiên cứu tiếp cận Tác giả sử dụng phương pháp phân tích, so sánh các chỉ số trong việc phân tích thực trạng RRTD đồng thời kết hợp phương pháp nghiên cứu định lượng thông qua việc áp dụng mô hình hồi quy đa biến logit để đo lường các yếu tố tác động đến RRTD của các NHTM trên địa bàn Lâm Đồng. Biến phụ thuộc Y là RRTD được đại diện bởi tỷ lệ nợ xấu. Sau khi hồi quy mô hình, luận văn tiến hành các kiểm định đối với mô hình đa biến logit để đảm bảo sự phù hợp của mô hình đối với dữ liệu nghiên cứu, xem xét mức ý nghĩa, sự tương quan và khả năng giải thích, dự báo của các biến độc lập. Luận văn sử dụng phần mềm SPSS 20 để hỗ trợ xử lý dữ liệu. Các số liệu được thu thập từ Bảng cân đối tài khoản của 16 chi nhánh NHTM cổ phần trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng trong giai đoạn 2014 – 2018 và Niên giám thống kê, Sổ tay kinh tế - xã hội của tỉnh Lâm Đồng từ năm 2014 đến năm 2018.
4 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tình hình rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại. 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn thực hiện việc đánh giá rủi ro tín dụng tại 16 ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng trong giai đoạn 2014 - 2018. 1.5. Ý nghĩa của đề tài Đề tài thực hiện đánh giá RRTD tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, xác định các yếu tố trọng yếu tác động đến RRTD. Qua đó, giúp cho NHNN chi nhánh tỉnh Lâm Đồng là cơ quan quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng có cái nhìn toàn diện hơn về RRTD của các đối tượng chịu sự quản lý trên địa bàn, từ đó, có những chính sách điều hành phù hợp. Các NHTM trên địa bàn nhận thức được mức độ rủi ro tại ngân hàng mình và có những biện pháp quản trị hiệu quả hơn để kiểm soát, hạn chế RRTD. Thông qua kết quả nghiên cứu, luận văn đưa ra một số đề xuất, giải pháp nhằm kiểm soát, hạn chế rủi ro tín dụng tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. 1.6. Kết cấu của luận văn Luận văn gồm 5 chương, bố cục như sau: Chương 1. Giới thiệu đề tài. Chương 1 đã trình bày sự cần thiết, mục tiêu, câu hỏi, phương pháp, đối tượng, ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài. Chương 2. Rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Trong Chương 2, tác giả giới thiệu sơ lược về các chi nhánh NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, những dấu hiệu cảnh báo RRTD, biểu hiện của RRTD và xác định vấn đề cần nghiên cứu. Chương 3. Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu về đánh giá rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại. Chương này đã khái quát một số nghiên cứu có liên quan về RRTD và giới thiệu về phương pháp nghiên cứu đã sử dụng trong luận văn.
5 Chương 4. Đánh gía rủi ro tín dụng tại các trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Trong Chương 4 tác giả đã trình bày thực trạng về hoạt động tín dụng và RRTD thông qua một số chỉ tiêu. Chỉ ra các mặt còn hạn chế, nguyên nhân của các hạn chế. Bên cạnh đó, Chương 4 đã phân tích các yếu tố tác động đến RRTD tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Chương 5. Một số đề xuất, giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Chương 5 đưa ra một số đề xuất, giải pháp nhằm hạn chế RRTD tại các NHTM. Trong đó có hai nhóm giải pháp, nhóm giải pháp đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh và nhóm giải pháp đối với cơ quan quản lý nhà nước là NHNN chi nhánh tỉnh Lâm Đồng. Chương này tác giả cũng trình bày về một số hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo cho luận văn. Tóm tắt chương 1 Chương 1 đã khái quát một số nội dung cơ bản mà luận văn muốn hướng tới, thể hiện sự cần thiết trong việc nghiên cứu rủi ro tín dụng. Xác định mục tiêu nghiên cứu của đề tài, từ đó đặt ra các câu hỏi nghiên cứu để đáp ứng mục tiêu tổng quát cũng như mục tiêu cụ thể của đề tài. Thực hiện đánh giá RRTD tại 16 NHTM cổ phần không có sự tham gia của vốn nhà nước đang hoạt động trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2014 – 2018. Chương 1 đã giới thiệu về phương pháp nghiên cứu mà tác giả sử dụng để đánh giá rủi ro tín dụng thông qua mô hình hồi quy đa biến logit, sử dụng một số chỉ tiêu để đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng tại các chi nhánh NHTM trên địa bàn. Thông qua việc nghiên cứu đề tài, các đề xuất, giải pháp mà tác giả đưa ra nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng có thể giúp cho NHNN chi nhánh tỉnh Lâm Đồng có các giải pháp chỉ đạo điều hành kịp thời đối với các TCTD trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng nói chung và các chi nhánh NHTM nói riêng. Các NHTM nâng cao năng lực quản trị rủi ro để kiểm soát, hạn chế RRTD tại đơn vị mình.
6 CHƯƠNG 2. RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG 2.1. Giới thiệu sơ lược về các chi nhánh ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng 2.1.1. Giới thiệu về các chi nhánh ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng Tổng số TCTD trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đến cuối năm 2018 là 52 đơn vị, bao gồm: 24 chi nhánh NHTM, 1 chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội, 1 chi nhánh Ngân hàng Phát triển, 1 chi nhánh Ngân hàng Hợp tác xã và 25 Quỹ tín dụng nhân dân. Tuy nhiên, luận văn chỉ tiến hành đánh giá rủi ro tín dụng tại các chi nhánh NHTM không có vốn nhà nước, gồm 16 chi nhánh NHTM (Danh sách theo Phụ lục 1). Luận văn chỉ thực hiện đánh giá RRTD tại 16 chi nhánh NHTM này là do tại thời điểm cuối năm 2018 nợ quá hạn và nợ xấu tại các chi nhánh NHTM này chiếm tỷ trọng khá cao trong tổng nợ quá hạn và nợ xấu toàn địa bàn. Tại thời điểm cuối năm 2018, nợ quá hạn tại các TCTD trên địa bàn là 669 tỷ đồng, trong đó, nợ quá hạn của các chi nhánh NHTM này là 433 tỷ đồng, chiếm 64,72% nợ quá hạn toàn địa bàn. Bên cạnh đó, số dư nợ xấu của các TCTD trên địa bàn là 356 tỷ đồng, trong đó, nợ xấu của các NHTM cổ phần không có vốn nhà nước là 241 tỷ đồng, chiếm 67,67% nợ xấu toàn địa bàn. Mặc dù tỷ trọng nợ quá hạn và nợ xấu chiếm tỷ trọng cao như vậy nhưng dư nợ cấp tín dụng của nhóm các ngân hàng này cuối năm 2018 chỉ chiếm 22,08% dư nợ cấp tín dụng toàn địa bàn. 2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh Dựa vào số liệu tại Bảng 2.1 và Bảng 2.2, tác giả tiến hành phân tích nguồn vốn huy động, dư nợ cấp tín dụng, khả năng đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng từ nguồn vốn huy động tại chỗ và kết quả hoạt động kinh doanh của các chi nhánh NHTM.
7 Bảng 2.1. Một số chỉ tiêu cơ bản của các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2014 – 2018 Đơn vị tính: tỷ đồng Chỉ tiêu 2014 2015 2016 2017 2018 Nguồn vốn huy động toàn 26.580 30.184 38.195 43.895 48.328 địa bàn (tỷ đồng) Nguồn vốn huy động các 5.810 7.287 9.795 11.264 12.883 NHTM (tỷ đồng) Tỷ trọng nguồn vốn huy động so với toàn địa bàn 21,86 24,14 25,64 25,66 26,66 (%) Tiền gửi tiết kiệm của dân 5.096 6.463 8.647 9.816 11.149 cư NHTM Tiền gửi thanh toán, tiền 714 824 1.148 1.448 1.734 gửi khác NHTM Dư nợ toàn địa bàn (tỷ 32.510 42.616 52.219 70.279 86.561 đồng) Dư nợ tín dụng các NHTM 5.131 7.880 10.517 15.144 19.115 (tỷ đồng) Tỷ trọng dư nợ tín dụng so 15,78 18,49 20,14 21,55 22,08 với toàn địa bàn (%) Khả năng đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng từ nguồn vốn 113 92 93 74 67 huy động NHTM (%) Kết quả kinh doanh toàn 710 957 1.165 1.516 2.058 địa bàn (tỷ đồng) Kết quả kinh doanh (tỷ 146 260 381 512 698 đồng) Tỷ trọng kết quả kinh doanh so với toàn địa bàn 20,56 27,17 32,70 33,77 33,92 (%) Nguồn: NHNN chi nhánh tỉnh Lâm Đồng Bảng 2.2. Tốc độ tăng trưởng một số chỉ tiêu cơ bản Đơn vị tính: tỷ đồng 2015/2014 2016/2015 2017/2016 2018/2017 Chỉ tiêu +/- % +/- % +/- % +/- % Nguồn vốn huy 1.477 25,42 2.508 34,42 1.469 15,00 1.619 14,37 động
8 Tiền gửi tiết kiệm 1.367 26,82 2.184 33,79 1.169 13,52 1.333 13,58 của dân cư Tiền gửi thanh 110 15,45 324 39,33 300 26,13 286 19,75 toán, tiền gửi khác Dư nợ tín dụng 2.749 53,57 2.637 33,47 4.627 44,00 3.972 26,23 Kết quả kinh 104 71,23 131 52,40 137 35,96 180 34,75 doanh Nguồn: NHNN chi nhánh tỉnh Lâm Đồng 2.1.2.1. Về nguồn vốn huy động Nhìn vào Bảng 2.1 và Bảng 2.2 ta thấy số dư nguồn vốn huy động và tỷ trọng nguồn vốn huy động so với toàn địa bàn đều tăng qua các năm. Tại thời điểm 31/12/2014, nguồn vốn huy động của 16 chi nhánh NHTM đạt 5.810 tỷ đồng, chiếm 21,86% vốn huy động toàn địa bàn gồm 24 chi nhánh NHTM, 01 chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội, 01 chi nhánh Ngân hàng Hợp tác xã và 25 Quỹ tín dụng nhân dân. Đến cuối năm 2018, nguồn vốn huy động của các NHTM đạt 12.883 tỷ đồng, so với cuối năm 2017 đã tăng 1.619 tỷ đồng, với tốc độ tăng 14,37%, chiếm 26,66% tổng nguồn vốn huy động toàn địa bàn. Trong đó, tiền gửi tiết kiệm của dân cư đạt 11.149 tỷ đồng, so với đầu năm tăng 1.333 tỷ đồng (+13,58%). Các loại tiền gửi thanh toán, tiền gửi khác đạt 1.734 tỷ, so với đầu năm tăng 286 tỷ đồng (+19,75%). Tốc độ tăng trưởng bình quân nguồn vốn huy động trong giai đoạn 2014 – 2018 là 22,30%, cao hơn 6,02% tốc độ tăng trưởng bình quân của nguồn vốn huy động toàn địa bàn trong giai đoạn 2014 – 2018. 2.1.2.2. Về dư nợ tín dụng Từ Bảng 2.1 và Bảng 2.2, dư nợ tín dụng và tỷ trọng dư nợ tín dụng các NHTM so với toàn địa bàn đều tăng qua các năm. Tại thời điểm 31/12/2014, dư nợ tín dụng đạt 5.131 tỷ đồng, chiếm 15,78% dư nợ tín dụng toàn địa bàn. Tổng dư nợ cấp tín dụng cuối năm 2018 đạt 19.115 tỷ đồng, so với đầu năm tăng 3.972 tỷ đồng, với tốc độ tăng là 26,23%. Trong đó có 10 chi nhánh ngân hàng có tốc độ tăng trưởng tín dụng cao hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng chung của toàn ngành trên địa bàn (>23,2%): Maritimebank Lâm Đồng, Eximbank Đà Lạt, NamABank Lâm Đồng, ACB Lâm Đồng, VPBank Lâm Đồng, MB Lâm Đồng, Bắc Á Lâm Đồng, VIB Lâm