Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao hiệu quả dịch vụ kiểm toán tại các công ty kiểm toán độc lập vừa và nhỏ tại TP.HCM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:153

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung chính của luận văn là nghiên cứu, phân tích và đề ra các giải pháp nâng cao hiệu quả dịch vụ kiểm toán tại các công ty kiểm toán độc lập vừa và nhỏ tại thành phố Hồ Chí Minh. Để hiểu rõ hơn, mời các bạn tham khảo chi tiết nội dung luận văn này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao hiệu quả dịch vụ kiểm toán tại các công ty kiểm toán độc lập vừa và nhỏ tại TP.HCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ---- K --- NGUYỄN THỊ BÍCH SƠN GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DỊCH VỤ KIỂM TOÁN TẠI CÁC CÔNG TY KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP VỪA VÀ NHỎ TẠI TP.HCM Chuyên ngành:Kế toán – Kiểm toán Mã số:60.34.30 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS.TS.TRẦN THỊ GIANG TÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2010
ii
LêI CAM §OAN T«i xin cam ®oan luËn v¨n th¹c sü kinh tÕ : “ Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm so¸t chÊt l−îng dÞch vô kiÓm to¸n t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vμ nhá t¹i Thμnh phè Hå ChÝ Minh” lµ c«ng tr×nh cña viÖc häc tËp vµ nghiªn cøu khoa häc thËt sù nghiªm tóc cña b¶n th©n. Nh÷ng kÕt qu¶ nªu ra trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ ch−a ®−îc c«ng bè réng r·i tr−íc ®©y. C¸c sè liÖu trong luËn v¨n cã nguån gèc râ rµng, ®−îc tæng hîp tõ nh÷ng nguån th«ng tin ®¸ng tin cËy. TP.HCM, th¸ng 8 n¨m 2010 T¸c gi¶ NGUYÔN THÞ BÝCH S¥N
MôC LôC Môc lôc Danh môc c¸c ký hiÖu, c¸c ch÷ viÕt t¾t Trang PHÇN Më ®Çu........................................................................................................ 1 1. Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi ............................................................................................1 2. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi..........................................................2 3. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi .............................................................................2 4. ý nghÜa thùc tiÔn cña ®Ò tµi ...................................................................................2 5. Ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu................................................................................3 6. Néi dung ®Ò tµi ......................................................................................................3 CH¦¥NG 1: TæNG QUAN VÒ KIÓM SO¸T CHÊT L−îNG HO¹T §éNG KIÓM TO¸N t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá 1.1. Tæng quan vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ doanh nghiÖp kiÓm to¸n võa vµ nhá...................................................................................................................... 4 1.1.1 Tæng quan vÒ Doanh nghiÖp võa vµ nhá ......................................................4 1.1.2 Tæng quan vÒ Doanh nghiÖp kiÓm to¸n võa vµ nhá .....................................8 1.2. Tæng quan vÒ chÊt l−îng, chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n ............................. 11 1.2.1 Kh¸i niÖm vÒ chÊt l−îng.............................................................................11 1.2.2 Kh¸i niÖm vÒ chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n...........................................12 1.3. Tæng quan vÒ kiÓm so¸t chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n.............................. 13 1.3.1 Kh¸i niÖm KSCL ho¹t ®éng kiÓm to¸n.......................................................13 1.3.2 Sù cÇn thiÕt cña kiÓm so¸t chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n.......................14 1.3.3 Lîi Ých cña viÖc kiÓm so¸t chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n ......................14
1.4. C¸c cÊp ®é kiÓm so¸t chÊt l−îng kiÓm to¸n .................................................... 15 1.4.1 KiÓm so¸t chÊt l−îng tõ bªn trong ............................................................16 1.4.2 KiÓm so¸t chÊt l−îng tõ bªn ngoµi .............................................................16 1.5. KiÓm so¸t chÊt l−îng bªn trong theo quy ®Þnh cña chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ.............................................................................................................. 17 1.5.1 LÞch sö ph¸t triÓn chuÈn mùc KSCL ho¹t ®éng kiÓm to¸n.........................17 1.5.2 ChuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ vÒ kiÓm so¸t chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n sè 220..................................................................................................20 1.5.3 ChuÈn mùc quèc tÕ vÒ kiÓm so¸t chÊt l−îng dÞch vô ®¶m b¶o...................22 1.6. H−íng dÉn cña chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ khi kiÓm to¸n c¸c kh¸ch hµng cã quy m« võa vµ nhá ...................................................................................... 27 1.7. Bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam................................................................. 33 1.7.1 ViÖc tiÕn hµnh kiÓm so¸t chÊt l−îng lµ yªu cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan..........33 1.7.2 Vai trß cña kiÓm so¸t chÊt l−îng ®èi víi sù ph¸t triÓn, hoµn thiÖn cña nghÒ nghiÖp kiÓm to¸n ...............................................................................33 1.7.3 CÇn ban hµnh c¸c h−íng dÉn kiÓm so¸t chÊt l−îng cho c¸c doanh nghiÖp kiÓm to¸n võa vµ nhá......................................................................34 KÕt luËn ch−¬ng 1 ............................................................................................35 CH¦¥NG 2: THùC TR¹NG KIÓM SO¸T CHÊT L−îNG KIÓM TO¸N ®éc lËp T¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá t¹i tp.hcm 2.1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp t¹i ViÖt Nam.........................................36 2.1.1 LÞch sö vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kiÓm to¸n ®éc lËp ...........36 2.1.1.1 Sè l−îng vµ h×nh thøc ph¸p lý c«ng ty kiÓm to¸n ................................ 36 2.1.1.2 VÒ ®éi ngò kiÓm to¸n viªn vµ nh©n viªn chuyªn nghiÖp ....................38
2.1.1.3 VÒ ®èi t−îng kh¸ch hµng vµ doanh thu cung cÊp dÞch vô...................38 2.1.2 Héi kiÓm to¸n viªn hµnh nghÒ ViÖt Nam ...................................................39 2.1.2.1 Môc ®Ých vµ ph−¬ng ch©m ho¹t ®éng cña Héi....................................40 2.1.2.2 C«ng t¸c tæ chøc vµ qu¶n lý héi viªn ..................................................40 2.1.2.3 Ho¹t ®éng liªn kÕt víi c¸c Héi nghÒ nghiÖp quèc tÕ ..........................41 2.2. Thùc tr¹ng kiÓm so¸t chÊt l−îng tõ bªn ngoµi ®èi víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp .................................................................................................................41 2.2.1 C¸c quy ®Þnh ph¸p lý liªn quan .................................................................. 41 2.2.2 Thùc tr¹ng kiÓm so¸t chÊt l−îng tõ bªn ngoµi............................................47 2.3. Thùc tr¹ng kiÓm so¸t chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n tõ bªn trong.................51 2.3.1 c¸c quy ®Þnh ph¸p lý liªn quan ..................................................................51 2.3.2 Thùc tr¹ng vÒ kiÓm so¸t chÊt l−îng bªn trong cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n võa vµ nhá.....................................................................................................56 2.3.2.1 Ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t .......................................................................... 56 2.3.2.2 KÕt qu¶ kh¶o s¸t................................................................................... 57 2.3.2.3 §¸nh gi¸ chung vÒ thùc tr¹ng kiÓm so¸t chÊt l−îng .......................... 64 KÕt luËn ch−¬ng 2.............................................................................................. 68 CH¦¥NG 3: GI¶I PH¸P §Ó N©NG CAO HIÖU QU¶ KIÓM SO¸T CHÊT L−îNG HO¹T §éNG KIÓM TO¸N T¹I C¸C C¤NG TY KIÓM TO¸N §éC LËP VõA Vµ NHá T¹I TP.HCM 3.1. Quan ®iÓm hoµn thiÖn KSCL kiÓm to¸n tõ bªn trong........................................69 3.1.1 CÇn hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý ............................................................69 3.1.2 N©ng cao vai trß cña Héi nghÒ nghiÖp trong viÖc KSCL ho¹t ®éng kiÓm to¸n ........................................................................................................... 70
3.1.3 HÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam cÇn lu«n ®−îc cËp nhËt phï hîp víi hÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ ........................................ 71 3.2. Gi¶i ph¸p n©ng cao kiÓm so¸t chÊt l−îng kiÓm to¸n tõ bªn trong.....................72 3.2.1 Hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý...................................................................72 3.2.1.1 Ban hµnh luËt kiÓm to¸n ®éc lËp .........................................................72 3.2.1.2 HiÖu ®Ýnh chuÈn mùc kiÓm to¸n sè 220- KSCL ho¹t ®éng kiÓm to¸n......................................................................................................73 3.2.1.3 Ban hµnh thªm chuÈn mùc KSCL cho dÞch vô ®¶m b¶o .....................75 3.2.1.4 Ban hµnh c¸c h−íng dÉn chi tiÕt vÒ chuÈn mùc ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp..................................................................................................76 3.2.1.5 Ban hµnh h−íng dÉn chuÈn mùc kiÓm to¸n cho DNVVN nh»m t¹o c¬ së cho viÖc KSCL ho¹t ®éng kiÓm to¸n khi kiÓm to¸n cho ®èi t−îng nµy.............................................................................................77 3.2.1.6 §æi míi viÖc ®µo t¹o cÊp chøng chØ hµnh nghÒ kiÓm to¸n viªn vµ h−íng tíi sù thõa nhËn cña quèc tÕ ®èi víi chøng chØ CPA ViÖt Nam.....................................................................................................83 3.2.2 Gi¶i ph¸p ®èi víi c«ng ty kiÓm to¸n ..........................................................85 3.2.2.1 Nhãm gi¶i ph¸p chung cho c¶ nhãm c«ng ty võa vµ c«ng ty nhá ......85 3.2.2.2 Gi¶i ph¸p ®èi víi nhãm c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cã quy m« võa ..........89 3.2.2.3 Gi¶i ph¸p ®èi víi nhãm c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cã quy m« nhá..........90 KÕt luËn ch−¬ng 3 ......................................................................................... 101 PHÇN KÕT LUËN .................................................................................................102 Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc
Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t AICPA : Häc viÖn kÕ to¸n c«ng chøng Hoa Kú ACCA : Héi kÕ to¸n c«ng chøng Anh BCTC : B¸o c¸o tµi chÝnh CPA Australia: Héi kÕ to¸n c«ng chøng Australia DNVVN : Doanh nghiÖp võa vµ nhá DNNN : Doanh nghiÖp nhµ n−íc DN : Doanh nghiÖp IFAC : Liªn ®oµn kÕ to¸n quèc tÕ IAPC : ñy ban thùc hµnh kiÓm to¸n quèc tÕ IAASB : ñy ban quèc tÕ vÒ chuÈn mùc kiÓm to¸n vµ dÞch vô ®¶m b¶o IASB : ñy ban chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ IAPC : ñy ban thùc hµnh kiÓm to¸n quèc tÕ ISA : ChuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ ISQCs : ChuÈn mùc quèc tÕ vÒ kiÓm so¸t chÊt l−îng dÞch vô ®¶m b¶o ICPAS : Héi kÕ to¸n c«ng chøng Singapore KTV : KiÓm to¸n viªn KSCL : KiÓm so¸t chÊt l−îng KSNB : KiÓm so¸t néi bé UBCKNN : ñy ban chøng kho¸n nhµ n−íc VACPA : Héi kiÓm to¸n viªn hµnh nghÒ ViÖt Nam VSA : ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam World Bank : Ng©n hµng thÕ giíi
1 LêI Më §ÇU 1 Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tμi ViÖt Nam ®· chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn cña tæ chøc th−¬ng m¹i quèc tÕ (WTO) vµo th¸ng 11/2006. Tù do hãa th−¬ng m¹i cña qu¸ tr×nh gia nhËp WTO bao gåm viÖc ®−a c¹nh tranh vµo c¸c dÞch vô c¬ b¶n, n©ng cao c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, t¨ng c−êng quyÒn së h÷u trÝ tuÖ sÏ t¹o c¬ héi cho c¸c DNVVN ViÖt Nam tham gia s©u h¬n vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Tuy thÕ, DNVVN nãi chung vµ DN kiÓm to¸n võa vµ nhá nãi riªng ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu th¸ch thøc khi ViÖt Nam chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn WTO mµ lín nhÊt chÝnh lµ m«i tr−êng c¹nh tranh sÏ ngµy cµng khèc liÖt. N¨ng lùc c¹nh tranh cña DNVVN ViÖt Nam cßn yÕu do tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu, ®iÒu kiÖn h¹ tÇng c¬ së cho s¶n xuÊt kinh doanh cßn nhiÒu yÕu kÐm, chi phÝ ®Çu vµo cao trong khi quy m«, tiÒm lùc cßn nhá bÐ, kinh nghiÖm kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr−êng cßn h¹n chÕ, kh¶ n¨ng liªn doanh, liªn kÕt cña doanh nghiÖp cßn yÕu. V× vËy, viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ vÊn ®Ò mang tÝnh cÊp thiÕt ®èi c¸c DNVVN, trong ®ã cã doanh nghiÖp kiÓm to¸n. Muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá ph¶i hoµn thiÖn chÊt l−îng ho¹t ®éng cña m×nh. DÞch vô kiÓm to¸n ®éc lËp, ®Æc biÖt lµ kiÓm to¸n BCTC cã ý nghÜa rÊt quan träng kh«ng nh÷ng ®èi víi Nhµ n−íc mµ cßn ®èi víi b¶n th©n chñ doanh nghiÖp, ng©n hµng, nhµ ®Çu t−, c«ng chóng vµ x· héi nãi chung. Ng−êi sö dông kÕt qu¶ kiÓm to¸n cÇn ®−îc ®¶m b¶o r»ng nh÷ng th«ng tin tµi chÝnh ®−îc cung cÊp lµ trung thùc, kh¸ch quan, cã ®é tin cËy cao ®Ó lµm c¨n cø ®−a ra quyÕt ®Þnh phï hîp. Do vËy, chÊt l−îng cña dÞch vô kiÓm to¸n lµ mèi quan t©m cña c¸c ®èi t−îng sö dông th«ng tin trªn BCTC. §èi víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n lín, viÖc kiÓm so¸t chÊt l−îng ®· ®i vµo nÒ nÕp. ThÕ nh−ng, ®èi víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n võa vµ nhá, viÖc kiÓm so¸t chÊt l−îng cßn nhiÒu bÊt cËp. Nguyªn nh©n chÝnh lµ v× c¸c c«ng ty kiÓm to¸n nµy th−êng cã sè l−îng nh©n viªn Ýt (chØ cã vµi ng−êi cã chøng chØ KTV), vèn ®Çu t− thÊp (trªn d−íi mét tû ®ång), nªn viÖc so¸t xÐt chÊt l−îng dÞch vô kh«ng thÓ tu©n thñ ®Çy ®ñ yªu cÇu cña chuÈn mùc. §iÒu nµy lµm ¶nh h−ëng
2 ®Õn chÊt l−îng th«ng tin c«ng bè trªn BCTC tõ ®ã ¶nh h−ëng ®Õn quyÕt ®Þnh cña c¸c ®èi t−îng sö dông kÕt qu¶ kiÓm to¸n. Víi nh÷ng lý do nªu trªn, viÖc nghiªn cøu lý luËn kÕt hîp víi tiÕp cËn thùc tÕ ®Ó ®−a ra “ Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm so¸t chÊt l−îng dÞch vô kiÓm to¸n t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vμ nhá t¹i Thμnh phè Hå ChÝ Minh” lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay, nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp vµo khu vùc vµ quèc tÕ. 2 §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tμi §Ò tµi nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p KSCL dÞch vô kiÓm to¸n ®éc lËp, chñ yÕu lµ dÞch vô kiÓm to¸n BCTC do c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh thùc hiÖn. §Ò tµi kh«ng nghiªn cøu c¸c lo¹i kiÓm to¸n kh¸c nh− kiÓm to¸n néi bé vµ kiÓm to¸n nhµ n−íc. Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi chØ giíi h¹n vÒ kiÓm so¸t chÊt l−îng bªn trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 3 Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tμi Lµ mét ®Ò tµi nghiªn cøu ®Ó øng dông vµo mét lÜnh vùc cô thÓ, môc ®Ých chÝnh cña ®Ò tµi lµ: Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ chÊt l−îng vµ kiÓm so¸t chÊt l−îng dÞch vô kiÓm to¸n ®éc lËp. T×m hiÓu thùc tr¹ng kiÓm so¸t chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá t¹i TP.HCM. §Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ KSCL dÞch vô kiÓm to¸n ë c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá t¹i TP.HCM. 4 ý nghÜa thùc tiÔn cña ®Ò tμi Trªn c¬ së th«ng tin thu thËp ®−îc tõ kÕt qu¶ kh¶o s¸t kÕt hîp víi lý luËn, ng−êi viÕt ®· tiÕn hµnh tæng hîp, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng kiÓm so¸t chÊt l−îng kiÓm to¸n cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá t¹i TP.HCM,
3 tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh kh¶ thi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kiÓm so¸t chÊt l−îng kiÓm to¸n ®éc lËp cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp trªn. 5 Ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu §Ò tµi ®· sö dông tæng hîp c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu nh− ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ tæng hîp. Trong phÇn ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng, ng−êi viÕt ®· tiÕn hµnh c¸c cuéc kh¶o s¸t th«ng qua c¸c ph−¬ng ph¸p: Pháng vÊn c¸c nhµ qu¶n lý ®ang lµm viÖc t¹i c¸c C«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp cã quy m« võa vµ nhá. Göi phiÕu kh¶o s¸t: t×m hiÓu c«ng t¸c so¸t xÐt chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n t¹i mét sè C«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá th«ng qua c¸c c©u hái ghi trªn phiÕu kh¶o s¸t. Sö dông kÕt qu¶ cña c¸c cuéc kiÓm so¸t chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n t¹i c¸c C«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp do Bé tµi chÝnh tiÕn hµnh trong nh÷ng n¨m qua. Tæng hîp c¸c tµi liÖu héi th¶o vµ t¹p chÝ chuyªn ngµnh ®Ó rót ra nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c kiÓm so¸t chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp vµ c¸c bµi häc kinh nghiÖm tõ c¸c quèc gia kh¸c. 6 Néi dung ®Ò tμi Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, ®Ò tµi gåm cã 3 ch−¬ng: Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ kiÓm so¸t chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng kiÓm so¸t chÊt l−îng cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá t¹i TP.HCM. Ch−¬ng 3: Gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kiÓm so¸t chÊt l−îng kiÓm to¸n t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp võa vµ nhá t¹i TP.HCM.
4 CH¦¥NG 1 TæNG QUAN VÒ kiÓm so¸t chÊt l−îng HO¹T §éng kiÓm to¸n t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc LËP võa vµ nhá 1.1 Tæng quan vÒ Doanh nghiÖp võa vμ nhá vμ Doanh nghiÖp kiÓm to¸n võa vμ nhá 1.1.1 Tæng quan vÒ Doanh nghiÖp võa vμ nhá (DNVVN) Kh¸i niÖm DNVVN hiÖn nay kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi do mçi quèc gia ®Òu cã tiªu chÝ riªng ®Ó ph©n lo¹i doanh nghiÖp. Ngoµi ra, tiªu chuÈn cña DNVVN ë mét quèc gia cô thÓ hiÖn t¹i cã thÓ kh¸c biÖt so víi c¸c tiªu chuÈn DNVVN cña hä vµo thêi kú tr−íc. Trªn thÕ giíi Theo c¸ch hiÓu th«ng th−êng, DNVVN lµ nh÷ng doanh nghiÖp (DN) cã quy m« nhá vÒ mÆt vèn, lao ®éng hay doanh thu. C¨n cø vµo quy m«, DNVVN cã thÓ chia thµnh ba lo¹i lµ DN siªu nhá, DN nhá vµ DN võa. − Theo tiªu chÝ cña Ng©n hµng thÕ giíi: DN siªu nhá lµ DN cã sè l−îng lao ®éng d−íi 10 ng−êi, DN nhá cã sè l−îng lao ®éng tõ 10 ®Õn d−íi 50 ng−êi, cßn DN võa cã tõ 50 ®Õn 300 lao ®éng. − T¹i c¸c quèc gia thuéc céng ®ång chung Ch©u ©u (EU) tiªu chÝ ®Ó ph©n lo¹i c¸c DN thµnh siªu nhá, nhá vµ võa lµ: Tiªu chÝ Võa Nhá Siªu nhá Sè l−îng lao ®éng tèi ®a 250 50 10 Tæng doanh thu tèi ®a (triÖu ®«la Mü) 50 10 2 Tæng tµi s¶n tèi ®a (triÖu ®«la Mü) 43 10 2 Nguån: www.europa.eu.int 0 − T¹i Hoa Kú, DNVVN ®−îc ®Þnh nghÜa nh− sau: “Lµ mét DN cã quyÒn së h÷u ®éc lËp, ho¹t ®éng ®éc lËp vµ kh«ng ph¶i lµ thµnh phÇn næi tréi cña mét ngµnh c«ng nghiÖp”. Sè l−îng lao ®éng ®−îc xem lµ tiªu chÝ ®Ó ph©n lo¹i quy
5 m« DN. C¸c DN cã sè lao ®éng nhá h¬n 100 ng−êi ®−îc gäi lµ DN nhá, c¸c DN cã sè lao ®éng nhá h¬n 500 ng−êi ®−îc gäi lµ DN võa. Ngoµi sè lao ®éng, ngµnh nghÒ ho¹t ®éng còng ®−îc xem lµ tiªu chÝ ®Ó ph©n lo¹i quy m« DN. VÝ dô, mét DN ë Hoa Kú ®−îc xem lµ DN nhá ph¶i ®¸p øng mét trong hai ®iÒu kiÖn sau: Ngμnh Doanh thu hμng Sè l−îng lao n¨m ®éng tèi ®a N«ng l©m ng− nghiÖp $ 500.000 9 KiÕn tróc, thiÕt kÕ, x©y dùng $ 2.000.000 30 Gi¸o dôc, tµi chÝnh, b¶o hiÓm, bÊt ®éng s¶n $ 1.000.000 9 ChÕ t¹o, s¶n xuÊt $ 2.000.000 99 Nguån: KPMG’s Department ( 07/2009), IASB Issues Simplified Version of IFRS that U.S. Nonpublic companies may use. − T¹i Hµn Quèc: tiªu chuÈn chung cña DNVVN lµ DN cã sè nh©n viªn d−íi 300 ng−êi, tæng vèn kh«ng qu¸ 8 tû Won. Song, ®èi víi mçi ngµnh, mçi lÜnh vùc cô thÓ kh¸c nhau, cã tiªu chÝ kh«ng hoµn toµn gièng nhau. VÝ dô: Ngµnh nghÒ DN võa DN nhá DN siªu nhá Sè l−îng lao Vèn vµ doanh Sè l−îng lao Sè l−îng lao ®éng thu ®éng ®éng S¶n xuÊt, chÕ t¹o < 300 ng−êi Vèn ≤ 8 tû Won < 50 ng−êi < 10 ng−êi Khai kho¸n, X©y < 300 ng−êi Vèn ≤ 3 tû Won < 50 ng−êi < 10 ng−êi dùng, Giao th«ng vËn t¶i Kh¸ch s¹n, viÔn < 300 ng−êi Doanh thu ≤ 30 < 10 ng−êi < 5 ng−êi th«ng, bÖnh viÖn tû Won Nhiªn liÖu, nghÒ < 200 ng−êi Doanh thu ≤ 20 < 10 ng−êi < 5 ng−êi c¸, ®iÖn, gas, n−íc tû Won Nguån: Asia – Pacific Research and Training Network on Trade (4/2009), Small and Medium Enterprises Adjustments to Information Technology in Trade Facilitation: The South Korean Experience.
6 Bªn c¹nh c¸c tiªu thøc mang tÝnh ®Þnh l−îng ®−îc mçi quèc gia x¸c ®Þnh riªng biÖt nh− trªn, c¸c tæ chøc kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n quèc tÕ còng ®−a ra c¸c tiªu chuÈn vÒ DNVVN: − ñy ban quèc tÕ vÒ chuÈn mùc kiÓm to¸n vµ dÞch vô ®¶m b¶o (IAASB) víi môc ®Ých h−íng dÉn thùc hiÖn chuÈn mùc kiÓm to¸n t¹i DNVVN, cho r»ng DNVVN cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: o Chñ DNVVN th−êng lµ mét hoÆc mét vµi c¸ nh©n; o Ph¹m vi ho¹t ®éng cña DNVVN hÑp vµ chØ kinh doanh mét hoÆc mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh, v× thÕ kh«ng thÓ chi phèi toµn bé thÞ tr−êng hµng hãa; o Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n ®¬n gi¶n, bé m¸y kÕ to¸n chØ cã mét hoÆc mét vµi nh©n viªn (nhiÒu DN chØ cã 2-3 ng−êi lµm kÕ to¸n). − ñy ban chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ (IASB) víi môc ®Ých x©y dùng hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ ®Þnh nghÜa DNVVN lµ DN mµ: o Kh«ng cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o cho c«ng chóng nh−ng ph¶i b¸o c¸o cho ng−êi sö dông bªn ngoµi (DN cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o cho c«ng chóng lµ nh÷ng DN cã c¸c c«ng cô nî hoÆc c«ng cô vèn ®ang ®−îc giao dÞch trªn thÞ tr−êng hay DN ®ang trong qu¸ tr×nh cung cÊp chóng trªn thÞ tr−êng c«ng khai). o DN kh«ng kinh doanh mét sè ngµnh nghÒ sau: ng©n hµng, tÝn dông, b¶o hiÓm, m«i giíi chøng kho¸n, quü ®Çu t− vµ ng©n hµng ®Çu t−. C¸c ®Þnh nghÜa trªn cho thÊy mçi quèc gia cã kh¸i niÖm vµ thiÕt lËp nh÷ng tiªu chuÈn kh¸c nhau vÒ DNVVN. §èi víi lÜnh vùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n, IASB vµ IAASB ®· ®−a ra tiªu chuÈn dùa vµo tÝnh chÊt nghÒ nghiÖp vµ ®Æc ®iÓm cña ng−êi sö dông th«ng tin trªn BCTC ®Ó x¸c ®Þnh DNVVN nh»m ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao nhÊt trong viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n. T¹i ViÖt Nam Kh¸i niÖm vÒ DNVVN ë ViÖt Nam ®−îc t×m thÊy trong nhiÒu quy ®Þnh ph¸p lý kh¸c nhau. Tuy nhiªn, vÉn ch−a cã sù thèng nhÊt vÒ tiªu chuÈn DNVVN trong chÕ ®é kÕ to¸n dµnh cho DNVVN vµ trong quy ®Þnh ph¸p lý liªn quan.
7 Theo NghÞ ®Þnh sè 56/2009/N§-CP ngµy 30/06/2009, DNVVN ®−îc ®Þnh nghÜa nh− sau: Doanh nghiÖp nhá vµ võa lµ c¬ së kinh doanh ®· ®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh ph¸p luËt, ®−îc chia thµnh ba cÊp: siªu nhá, nhá, võa theo quy m« tæng nguån vèn (tæng nguån vèn t−¬ng ®−¬ng tæng tµi s¶n ®−îc x¸c ®Þnh trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp) hoÆc sè lao ®éng b×nh qu©n n¨m (tæng nguån vèn lµ tiªu chÝ −u tiªn), cô thÓ nh− sau: Quy m« DN siªu nhá DN nhá DN võa Khu vùc Sè lao ®éng Tæng Sè lao ®éng Tæng Sè lao ®éng nguån vèn nguån vèn N«ng, l©m 10 ng−êi trë 20 tû ®ång Tõ trªn 10 Tõ trªn 20 Tõ trªn 200 nghiÖp vµ xuèng trë xuèng ng−êi ®Õn tû ®ång ®Õn ng−êi ®Õn thñy s¶n 200 ng−êi 100 tû 300 ng−êi C«ng 10 ng−êi trë 20 tû ®ång Tõ trªn 10 Tõ trªn 20 Tõ trªn 200 nghiÖp vµ xuèng trë xuèng ng−êi ®Õn tû ®ång ®Õn ng−êi ®Õn x©y dùng 200 ng−êi 100 tû 300 ng−êi ®ång Th−¬ng 10 ng−êi trë 10 tû ®ång Tõ trªn 10 Tõ trªn 10 Tõ trªn 50 m¹i vµ dÞch xuèng trë xuèng ng−êi ®Õn tû ®ång ®Õn ng−êi ®Õn vô 50 ng−êi 50 tû ®ång 100 ng−êi Trong khi ®ã theo QuyÕt ®Þnh sè 48/2006/Q§-BTC ngµy 14/09/2006 vÒ chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông cho DNVVN th× kh¸i niÖm vÒ DNVVN kh«ng ®−îc quy ®Þnh cô thÓ. DNVVN trong quyÕt ®Þnh nµy bao gåm c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp danh, doanh nghiÖp t− nh©n vµ hîp t¸c x·; kh«ng bao gåm DN nhµ n−íc, c«ng ty TNHH Nhµ n−íc mét thµnh viªn, c«ng ty cæ phÇn niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, hîp t¸c x· n«ng nghiÖp vµ hîp t¸c x· tÝn dông. §Þnh nghÜa vÒ DNVVN theo NghÞ ®Þnh 56 (chñ yÕu c¨n cø vµo quy m« vèn hoÆc lao ®éng) ®−îc sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p, ch−¬ng tr×nh trî gióp cho sù ph¸t triÓn cña c¸c DNVVN. Trong khi ®ã, quyÕt ®Þnh do Bé tµi chÝnh ban hµnh vÒ kh¸i niÖm DN nhá, võa vµ lín ®−îc sö dông khi lùa chän chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông, kh«ng hoµn toµn phô thuéc vµo quy m« vèn hoÆc lao ®éng cña DN mµ phô
8 thuéc h×nh thøc ph¸p lý. ChÝnh v× vËy, nÕu c¨n cø vµo quy m« vèn hoÆc lao ®éng th× sÏ cã tr−êng hîp mét DN ®−îc xÕp vµo thuéc lo¹i DNVVN, nh−ng khi ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n DNVVN th× kh«ng ®−îc xÕp vµo nhãm nµy (vÝ dô: nÕu xÐt vÒ quy m« vèn hoÆc lao ®éng th× mét DN nhµ n−íc nµo ®ã cã thÓ ®−îc xÕp vµo DNVVN, nh−ng xÐt theo chÕ ®é kÕ to¸n th× kh«ng ®−îc ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n dµnh cho DNVVN). Vai trß cña Doanh nghiÖp võa vμ nhá ë mçi quèc gia, DNVVN cã thÓ ®ãng vai trß víi møc ®é kh¸c nhau tïy theo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, song nh×n chung cã mét sè vai trß t−¬ng ®ång nh− sau: • Gi÷ vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ: c¸c DNVVN th−êng chiÕm tû träng lín. V× thÕ, ®ãng gãp cña hä vµo tæng s¶n l−îng vµ t¹o viÖc lµm lµ rÊt ®¸ng kÓ. • Gi÷ vai trß æn ®Þnh nÒn kinh tÕ: ë phÇn lín c¸c nÒn kinh tÕ, c¸c DNVVN lµ nh÷ng nhµ thÇu phô cho c¸c DN lín. Sù ®iÒu chØnh hîp ®ång thÇu phô t¹i c¸c thêi ®iÓm cho phÐp nÒn kinh tÕ cã ®−îc sù æn ®Þnh. V× thÕ, DNVVN ®−îc vÝ lµ thanh gi¶m sèc cho nÒn kinh tÕ. • Lµm cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng: v× DNVVN cã quy m« nhá, nªn dÔ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng. • T¹o nªn ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô phô trî quan träng: DNVVN th−êng chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt mét vµi chi tiÕt dïng ®Ó l¾p r¸p thµnh mét s¶n phÈm hoµn chØnh. • Lµ trô cét cña kinh tÕ ®Þa ph−¬ng: nÕu nh− doanh nghiÖp lín th−êng ®Æt c¬ së ë nh÷ng trung t©m kinh tÕ cña ®Êt n−íc, th× DNVVN l¹i cã mÆt ë kh¾p c¸c ®Þa ph−¬ng vµ lµ ng−êi ®ãng gãp quan träng vµo thu ng©n s¸ch, vµo s¶n l−îng vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm ë ®Þa ph−¬ng. 1.1.2 Tæng quan vÒ Doanh nghiÖp kiÓm to¸n võa vμ nhá Kh¸i niÖm vÒ DNVVN trªn thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng ®−îc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ kh«ng cã nh÷ng
9 tiªu chÝ riªng vÒ DNVVN cho c«ng ty kiÓm to¸n vµ cµng kh«ng cã nh÷ng tiªu chÝ ®Ó ph©n biÖt doanh nghiÖp kiÓm to¸n cã quy m« siªu nhá, nhá vµ võa. Do vËy, cÇn sö dông c¸c tiªu chÝ chung vÒ DNVVN cho c«ng ty kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, viÖc ¸p dông tiªu chÝ chung còng cã mét sè bÊt cËp. Ch¼ng h¹n, nÕu ¸p dông tiªu chÝ chung vÒ vèn, DN kiÓm to¸n võa vµ nhá lµ DN cã møc vèn kh«ng qu¸ 10 tû ®ång th× kh«ng phï hîp v× c«ng ty kiÓm to¸n kh«ng cÇn ®Çu t− nhiÒu tµi s¶n. NÕu ¸p dông tiªu chÝ sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ng−êi vµo c«ng ty kiÓm to¸n còng kh«ng phï hîp. Bëi lÏ, c«ng viÖc kiÓm to¸n lµ sö dông chÊt x¸m, sè l−îng lao ®éng kh«ng cÇn nhiÒu nh− nh÷ng DN s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã, viÖc kiÓm to¸n cÇn ®−îc thùc hiÖn theo nhãm vµ quy tr×nh so¸t xÐt tèi thiÓu ph¶i th«ng qua 3 cÊp. V× thÕ, sè l−îng lao ®éng nhiÒu hay Ýt kh«ng quan träng mµ tiªu chuÈn quan träng lµ c«ng ty ®¶m b¶o r»ng c«ng viÖc kiÓm to¸n ph¶i ®−îc ng−êi cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc thùc hiÖn, thùc hiÖn theo ®óng chuÈn mùc, quy ®Þnh ph¸p lý liªn quan vµ quy tr×nh so¸t xÐt ph¶i chÆt chÏ. Ngoµi ra, mét tiªu chÝ kh¸c còng cÇn ®−îc xem xÐt lµ quy m« cña kh¸ch hµng ®−îc kiÓm to¸n. Thùc tÕ hiÖn nay, c¸c DN kiÓm to¸n ®−îc thµnh lËp l©u n¨m, cã uy tÝn th−êng kiÓm to¸n cho nh÷ng kh¸ch hµng cã quy m« lín; cßn nhãm c«ng ty kiÓm to¸n cßn l¹i th× kiÓm to¸n cho c¸c kh¸ch hµng cã quy m« võa vµ nhá. IAASB ®· ban hµnh h−íng dÉn vÒ ¸p dông chuÈn mùc KSCL quèc tÕ khi kiÓm to¸n cho c«ng ty võa vµ nhá. T¹i ViÖt Nam, theo QuyÕt ®Þnh 89/2007/Q§-BTC ngµy 24/10/2007 cña Bé Tµi chÝnh, DN kiÓm to¸n chØ ®−îc phÐp kiÓm to¸n cho c¸c tæ chøc ph¸t hµnh, tæ chøc niªm yÕt vµ tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n khi ®¸p øng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau: cã vèn ®iÒu lÖ hoÆc vèn chñ së h÷u tõ 2 tû ®ång trë lªn ®èi víi DN kiÓm to¸n trong n−íc (hoÆc vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ 300.000 USD ®èi víi doanh nghiÖp kiÓm to¸n n−íc ngoµi); cã sè l−îng KTV hµnh nghÒ tõ 7 ng−êi trë lªn vµ cã ®ñ c¸c tiªu chuÈn, ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh; thêi gian ho¹t ®éng kiÓm to¸n t¹i ViÖt Nam tèi thiÓu lµ trßn 3 n¨m tÝnh tõ ngµy thµnh lËp ®Õn ngµy nép ®¬n ®¨ng ký tham gia kiÓm to¸n; cã sè l−îng kh¸ch hµng kiÓm to¸n hµng n¨m tèi thiÓu lµ 30 ®¬n vÞ trong 2 n¨m gÇn nhÊt.
10 Nh− vËy cã thÓ thÊy, ch−a cã tiªu chÝ thèng nhÊt ®Ó ®Þnh nghÜa DN kiÓm to¸n võa vµ nhá. Do nh÷ng khã kh¨n nªu trªn, trong c¸c b¸o c¸o cña Bé tµi chÝnh vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n¨m 2007 vµ 2008, tiªu chuÈn ph©n lo¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n th−êng dùa vµo sè l−îng KTV vµ doanh thu. Ch¼ng h¹n, trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kiÓm tra n¨m 2007 vµ 2008 cña Héi kiÓm to¸n viªn hµnh nghÒ (VACPA) cã sè liÖu nh− sau: N¨m 2007 N¨m 2008 ChØ tiªu Sè Sè Doanh thu Sè Sè Doanh thu l−îng l−îng (triÖu ®ång) l−îng l−îng (triÖu ®ång) c«ng KTV c«ng KTV ty ty Nhãm c«ng ty tõ 10 KTV trë lªn; bao gåm: Tõ 20 KTV trë 9 402 856.649,00 8 340 1.177.846,76 lªn Tõ 10 ®Õn d−íi 20 16 217 156.136,52 19 248 270.517,92 KTV Nhãm c«ng ty d−íi 10 KTV; bao gåm: Tõ 7 ®Õn d−íi 10 11 82 46.074,76 18 145 106.821,90 KTV D−íi 7 KTV 116 243 113.910,28 96 283 162.610,33 Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ kiÓm tra n¨m 2007, 2008 t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n. Qua b¶ng thèng kª trªn cho thÊy, kho¶ng c¸ch vÒ sè l−îng KTV vµ doanh sè gi÷a c¸c nhãm c«ng ty lµ rÊt lín. §Æc biÖt, lµ gi÷a c¸c big four (bao gåm: E&Y; KPMG; Deloitle; PWC) (thuéc nhãm c«ng ty cã sè l−îng KTV tõ 20 ng−êi trë lªn ) so víi c¸c c«ng ty cßn l¹i trong nhãm. Do vËy, theo quan ®iÓm cña ng−êi viÕt, ph©n lo¹i quy m« DN kiÓm to¸n cÇn kÕt hîp nhiÒu tiªu chÝ nh−: sè l−îng KTV ®¨ng ký hµnh nghÒ t¹i DN, sè l−îng nh©n viªn chuyªn nghiÖp, quy m« cña kh¸ch hµng, vèn ®iÒu lÖ, doanh thu, c¸c lo¹i
11 dÞch vô cung cÊp vµ c«ng ty cã ph¶i lµ thµnh viªn cña c«ng ty quèc tÕ hay kh«ng. Trong phÇn kh¶o s¸t thùc tr¹ng cña luËn v¨n, ng−êi viÕt t¹m thêi dùa vµo tiªu chÝ sè l−îng KTV (ng−êi ®· cã b»ng CPA vµ ®¨ng ký hµnh nghÒ t¹i DN) ®Ó ph©n lo¹i quy m« cña DN kiÓm to¸n, cô thÓ: nhãm c«ng ty cã sè l−îng KTV tõ 10 ng−êi trë lªn ®−îc gäi lµ c«ng ty cã quy m« võa (ngo¹i trõ big four) vµ nhãm c«ng ty cã sè l−îng KTV d−íi 10 ng−êi gäi lµ c«ng ty cã quy m« nhá. Nguyªn nh©n sö dông tiªu chÝ nµy lµ v× ®éi ngò KTV lµ tµi s¶n cña c«ng ty, chÊt l−îng nh©n viªn lµ chÊt l−îng dÞch vô, lµ yÕu tè chÝnh, c¬ b¶n nhÊt t¹o nªn gi¸ trÞ cña dÞch vô. NÕu c¸c ngµnh, lÜnh vùc s¶n xuÊt kh¸c th× yÕu tè c«ng nghÖ cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm, th× ®èi víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n, sè l−îng vµ tr×nh ®é KTV lµ yÕu tè chÝnh vµ c¬ b¶n quyÕt ®Þnh mäi c«ng viÖc trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. Trong khi ®ã, doanh thu chÞu ¶nh h−ëng bëi rÊt nhiÒu nh©n tè: gi¸ c¶, l¹m ph¸t nªn kh«ng ph¶n ¶nh ®Çy ®ñ vÒ quy m« c«ng ty kiÓm to¸n . 1.2 Tæng quan vÒ chÊt l−îng, chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n 1.2.1 Kh¸i niÖm vÒ chÊt l−îng ChÊt l−îng lµ vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi mäi nÒn s¶n xuÊt vµ mäi lo¹i h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô. ChÊt l−îng ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vÒ mÆt lîi Ých cña s¶n phÈm hµng hãa dÞch vô vµ lµ kh¸i niÖm phøc t¹p, phô thuéc vµo tr×nh ®é cña nÒn kinh tÕ vµ tïy nh÷ng gãc ®é cña ng−êi quan s¸t. Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, kh¸ch hµng ngµy cµng quan t©m ®Õn chÊt l−îng nhiÒu h¬n lµ gi¸ thÊp. ChÊt l−îng lu«n lµ sù th¸ch thøc, lµ mèi quan t©m hµng ®Çu mµ bÊt cø tæ chøc nµo còng ®Òu ph¶i ®èi mÆt trong lÜnh vùc ho¹t ®éng cña m×nh. D−íi nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau, cã thÓ cã c¸c ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ chÊt l−îng: Theo tõ ®iÓn TiÕng ViÖt th×: “ChÊt l−îng lµ c¸i t¹o nªn phÈm chÊt, gi¸ trÞ con ng−êi, cña mét sù vËt, sù viÖc”
12 Theo ®Þnh nghÜa cña tiªu chuÈn ViÖt Nam 5200-ISO 9000 th× “ChÊt l−îng lµ møc ®é phï hîp cña s¶n phÈm hoÆc dÞch vô tháa m·n c¸c yªu cÇu ®Ò ra hoÆc ®Þnh tr−íc cña ng−êi mua”. Ngoµi ra, c¸c tæ chøc kh¸c nhau cßn ®−a ra nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ chÊt l−îng cho c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau. Tuy nhiªn, c¸c ®Þnh nghÜa nµy ®Òu xem chÊt l−îng lµ c¸i cuèi cïng mµ c¶ ng−êi s¶n xuÊt vµ ng−êi tiªu dïng ®Òu muèn ®¹t tíi, lµ sù tháa m·n nhu cÇu tiªu dïng víi c¸c ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Mét s¶n phÈm cã tån t¹i ®−îc lµ nhê chÊt l−îng. KiÓm to¸n lµ mét ngµnh cung cÊp dÞch vô víi môc ®Ých n©ng cao chÊt l−îng th«ng tin tµi chÝnh cña ®¬n vÞ. V× vËy, t−¬ng tù nh− c¸c ngµnh nghÒ kh¸c, kiÓm to¸n chØ cã thÓ tån t¹i khi cung cÊp dÞch vô cã chÊt l−îng cao, ®−îc ng−êi sö dông tin cËy. 1.2.2 Kh¸i niÖm vÒ chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 220 (VSA 220 – KiÓm so¸t chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n): “ChÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n lµ møc ®é tháa m·n cña c¸c ®èi t−îng sö dông kÕt qu¶ kiÓm to¸n vÒ tÝnh kh¸ch quan vµ ®é tin cËy vµo ý kiÕn kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n viªn; ®ång thêi tháa m·n mong muèn cña ®¬n vÞ ®−îc kiÓm to¸n vÒ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña kiÓm to¸n viªn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, trong thêi gian ®Þnh tr−íc víi gi¸ phÝ hîp lý”. Nh− vËy, quan ®iÓm vÒ chÊt l−îng kiÓm to¸n cã thÓ xÐt trªn hai gãc nh×n: Tõ phÝa c¸c ®èi t−îng sö dông dÞch vô kiÓm to¸n: chÊt l−îng kiÓm to¸n thÓ hiÖn ë sù tu©n thñ theo ®óng chuÈn mùc kiÓm to¸n; lµ sù tháa m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ dÞch vô mµ hä ®−îc cung cÊp trong ®ã chñ yÕu lµ nh÷ng ý kiÕn gióp kh¸ch hµng thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý cã hiÖu qu¶; chi phÝ cho dÞch vô kiÓm to¸n hîp lý vµ kiÓm to¸n viªn ph¶i thÓ hiÖn tÝnh chuyªn nghiÖp. Tõ phÝa c¸c c«ng ty kiÓm to¸n: chÊt l−îng kiÓm to¸n lµ sù tu©n thñ chuÈn mùc kiÓm to¸n, chÊt l−îng cña mét cuéc kiÓm to¸n ph¶i h−íng tíi sù tháa m·n cña ng−êi sö dông th«ng tin ®· ®−îc kiÓm to¸n vµ ®¸p øng ®−îc mong muèn cña chÝnh kh¸ch hµng ®−îc kiÓm to¸n. §Ó mang ®Õn cho kh¸ch hµng mét dÞch vô kiÓm to¸n cã chÊt l−îng, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n nªn ®−a ra