Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại Công ty TNHH Kim may Organ Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài này sẽ giúp cho công ty TNHH Kim May Organ Việt Nam hoàn thiện những mặt còn hạn chế của văn hóa doanh nghiệp, giúp cho doanh nghiệp nâng cao năng lực hoạt động, góp phần vào sự phát triển bền vững. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại Công ty TNHH Kim may Organ Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH TRẦN LÊ HOÀNG HOÀN THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY TNHH KIM MAY ORGAN VIỆT NAM Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh (Hướng nghề nghiệp) Mã số : 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Trần Lê Hoàng, học viên cao học khóa 23 lớp Quản trị kinh doanh đêm 4, trường đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh Tôi xin cam đoan đề tài luận văn "Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại công ty TNHH Kim may Organ Việt Nam" là do chính bản thân tôi thực hiện, không sao chép từ bất cứ nghiên cứu nào khác, các số liệu khảo sát và phân tích là hoàn toàn trung thực. Học viên thực hiện : Trần Lê Hoàng
MỤC LỤC TRANG BÌA PHỤ LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ HÌNH VẼ PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................2 5. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................3 6. Đóng góp của luận văn.........................................................................................3 7. Kết cấu đề tài .......................................................................................................3 CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TRONG CÔNG TY ..............................................................................................................4 1.1 Khái niệm về văn hóa. ....................................................................................4 1.2 Khái niệm văn hóa doanh nghiệp. ...................................................................6 1.2.1 Triết lý kinh doanh .................................................................................. 7 1.2.2 Đạo đức kinh doanh ................................................................................. 8 1.2.3 Hệ thống thông tin của doanh nghiệp ....................................................... 8 1.3 Vai trò của văn hóa doanh nghiệp ...................................................................9 1.3.1 Văn hóa doanh nghiệp là phương thức phát triển sản xuất kinh doanh bền vững ................................................................................................................. 9 1.3.2 Văn hóa doanh nghiệp là nguồn lực phát triển kinh doanh ....................... 9 1.4 Các mức độ của văn hóa doanh nghiệp là gì? ................................................ 10 1.4.1 Những giá trị văn hóa hữu hình ............................................................. 10 1.4.2 Những giá trị được thể hiện ................................................................... 13 1.4.3 Những giá trị ngầm định ........................................................................ 14 TÓM TẮT CHƯƠNG 1....................................................................................... 16
CHƯƠNG 2 : THỰC TRẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY TNHH KIM MAY ORGAN VIỆT NAM............................................................ 17 2.1 Giới thiệu sơ lược về công ty TNHH Kim may Organ Việt Nam .................. 17 2.1.1 Giới thiệu về Organ Group .................................................................... 17 2.1.2 Giới thiệu về công ty TNHH Kim May Organ Việt Nam ....................... 17 2.1.3 Sơ đồ tổ chức ......................................................................................... 18 2.1.4 Cơ cấu nhân sự ...................................................................................... 19 2.1.5 Hoạt động kinh doanh ............................................................................ 21 2.2 Văn hóa tại Organ Group Nhật ..................................................................... 22 2.2.1 Triết lý kinh doanh ................................................................................ 22 2.2.2 Tầm nhìn ............................................................................................... 23 2.2.3 Kaizen- Cải tiến liên tục ........................................................................ 23 2.2.4 Công ty như một gia đình ...................................................................... 23 2.2.5 Làm việc trọn đời .................................................................................. 24 2.3 Thực trạng văn hóa tại công ty TNHH Kim May Organ Việt Nam ............... 24 2.3.1 Thực trạng các cấp độ văn hóa qua bảng khảo sát tại công ty TNHH Kim May Organ Việt Nam ..................................................................................... 24 2.3.1.1 Những giá trị văn hóa hữu hình ....................................................... 24 2.3.1.2 Những giá trị được thể hiện ............................................................. 29 2.3.1.3 Những giá trị ngầm định .................................................................. 32 2.3.2 Kiểm định khảo sát cấp độ văn hóa tại công ty TNHH Kim May Organ Việt Nam ........................................................................................................ 34 2.3.2.1 Thống kê khảo sát ........................................................................... 34 2.3.2.2 Độ tin cậy Cronbach's Alpha ........................................................... 35 2.3.2.3 Kiểm định sự khác biệt theo giới tính trong việc đánh giá văn hóa doanh nghiệp............................................................................................... 35 2.3.2.4 Kiểm định sự khác biệt theo nhóm tuổi trong việc đánh giá văn hóa doanh nghiệp............................................................................................... 36 2.3.2.5 Kiểm định sự khác biệt theo thời gian làm việc trong việc đánh giá văn hóa doanh nghiệp ................................................................................. 38
2.3.2.6 Kiểm định sự khác biệt theo vị trí làm việc trong việc đánh giá văn hóa doanh nghiệp ........................................................................................ 40 2.3.2.7 Kiểm định sự khác biệt theo trình độ chuyên môn trong việc đánh giá văn hóa doanh nghiệp ................................................................................. 42 2.3.2.8 Kiểm định sự khác biệt theo thu nhập trong việc đánh giá văn hóa doanh nghiệp............................................................................................... 43 2.3.3 Thực trạng văn hóa doanh nghiệp qua phỏng vấn ban lãnh đạo tại công ty TNHH Kim may Organ Việt Nam. ................................................................. 44 2.3.3.1 Những giá trị văn hóa hữu hình. ...................................................... 44 2.3.3.2 Những giá trị được thể hiện. ............................................................ 45 2.3.3.3 Những giá trị ngầm định. ................................................................. 46 2.3.4 Đánh giá chung về văn hóa doanh nghiệp tại công ty TNHH Kim may Organ Việt Nam. ............................................................................................ 47 2.3.4.1 Ưu điểm. ......................................................................................... 47 2.3.4.2 Hạn chế ........................................................................................... 48 TÓM TẮT CHƯƠNG 2....................................................................................... 49 CHƯƠNG 3 : GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY TNHH KIM MAY ORGAN VIỆT NAM ......................................... 50 3.1 Định hướng và mục tiêu hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại công ty TNHH Kim may Organ Việt Nam .................................................................................. 51 3.1.1 Định hướng. .......................................................................................... 51 3.1.2 Mục tiêu. ............................................................................................... 54 3.2 Giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại công ty TNHH Kim may Organ Việt Nam ................................................................................................. 54 3.2.1 Giải pháp hoàn thiện ba cấp độ văn hóa doanh nghiệp tại công ty TNHH Kim may Organ Việt Nam.............................................................................. 55 3.2.1.1 Giải pháp hoàn thiện các giá trị hữu hình......................................... 55 3.2.1.2 Giải pháp hoàn thiện các giá trị được thể hiện ................................. 58 3.2.1.3 Giải pháp thực thi các giá trị ngầm định .......................................... 60 3.2.2 Quản trị sự thay đổi mô hình văn hóa. ................................................... 64 3.2.2.1 Những cá nhân không hợp tác. ........................................................ 64
3.2.2.2 Các giải quyết những cá nhân không hợp tác. .................................. 64 3.2.3 Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo. ................................................ 65 3.2.3.1 Những hạn chế của nghiên cứu. ....................................................... 65 3.2.3.2 Hướng nghiên cứu tiếp theo............................................................. 65 TÓM TẮT CHƯƠNG 3....................................................................................... 65 PHẦN KẾT LUẬN .............................................................................................. 67 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ILO : International Labour Organization - Tổ chức lao động quốc tế PTTH : Phổ thông trung học TNHH : Trách nhiệm hữu hạn UNESCO : United Nations Educational Scientific and Cultural Organization - Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hiệp Quốc USD : United State Dollar - Đơn vị tiền đô la Mỹ WTO : Worrld Trade Organnization - Tổ chức thương mại thế giới
DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ HÌNH VẼ DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1 : Các mức độ văn hóa doanh nghiệp .......................................................... 10 Hình 2.1 : Sơ đồ tổ chức công ty TNHH Kim May Organ Việt Nam ....................... 18 Hình 2.2 : Tình hình phát triển nguồn nhân lực tại công ty ...................................... 21 Hình 2.3 : Tình hình thôi việc của công ty ............................................................... 21 Hình 2.4 : Kết quả hoạt động kinh doanh tại công ty ................................................ 22 Hình 2.5 : Nhà máy thứ 5 công ty TNHH Kim May Organ Việt Nam (nhìn từ trên xuống và trực diện) .................................................................................................. 25 Hình 2.6 : Hình logo công ty .................................................................................... 26 DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 : Cơ cấu nhân sự tại công ty tháng 06 năm 2015 ....................................... 20 Bảng 2.2 : Tổng hợp kết quả đánh giá kiến trúc, cơ sở hạ tầng ................................. 26 Bảng 2.3 : Tổng hợp kết quả đánh giá logo công ty.................................................. 27 Bảng 2.4 : Tổng hợp kết quả đánh giá buổi lễ, kỷ niệm công ty ............................... 28 Bảng 2.5 : Tổng hợp kết quả đánh giá đồng phục công ty ........................................ 29 Bảng 2.6 : Tổng hợp kết quả đánh giá thực hiện nội quy công ty ............................. 29 Bảng 2.7 : Tổng hợp kết quả đánh giá về tầm nhìn, sứ mạng công ty ....................... 30 Bảng 2.8 : Tổng hợp kết quả đánh giá về mục tiêu công ty ...................................... 31 Bảng 2.9 : Tổng hợp kết quả đánh giá môi trường làm việc tại công ty .................... 32 Bảng 2.10 : Tổng hợp kết quả đánh giá mối quan hệ tại công ty............................... 32 Bảng 2.11 : Tổng hợp kết quả đánh giá sự hài lòng và gắn bó tại công ty................. 33
Bảng 2.12 : Thống kê số lượng khảo sát tại công ty ................................................. 34 Bảng 2.13 : Tổng hợp kết quả đánh giá T-Test về không khí tại nơi làm việc .......... 36 Bảng 2.14 : Tổng hợp kết quả đánh giá ANOVA theo nhóm tuổi............................. 37 Bảng 2.15 : Tổng hợp kết quả kiểm định tính đồng nhất của phương sai theo nhóm tuổi ......................................................................................................................... 37 Bảng 2.16 : Tổng hợp kết quả kiểm định Tukey theo nhóm tuổi của trang phục có phù hợp, tiện lợi và thoải mái ................................................................................... 38 Bảng 2.17 : Tổng hợp kết quả kiểm định Tamhane theo nhóm tuổi của hệ thống trả lương công bằng ...................................................................................................... 38 Bảng 2.18 : Tổng hợp kết đánh giá ANOVA theo thời gian làm việc ....................... 39 Bảng 2.19 : Tổng hợp kết quả kiểm định tính đồng nhất của phương sai theo thời gian làm việc ........................................................................................................... 39 Bảng 2.20 : Tổng hợp kết quả Tamhance của yếu tố Hệ thống trả lương thưởng công bằng ................................................................................................................ 39 Bảng 2.21 : Tổng hợp kết quả đánh giá ANOVA theo vị trí công việc ..................... 40 Bảng 2.22 : Tổng hợp kết quả kiểm định tính đồng nhất của phương sai theo vị trí làm việc ................................................................................................................... 40 Bảng 2.23 : Tổng hợp kết quả Tamhance của yếu tố anh/chị có nguyện vọng gắn bó với công ty ............................................................................................................... 41 Bảng 2.24 : Tổng hợp kết quả đánh giá ANOVA theo trình độ chuyên môn ............ 42 Bảng 2.25 : Tổng hợp kết quả kiểm định tính đồng nhất của phương sai theo trình độ chuyên môn ........................................................................................................ 42 Bảng 2.26 : Tổng hợp kết quả Tamhance của yếu tố anh/chị cảm thấy hài lòng với công việc ................................................................................................................. 43 Bảng 2.27 : Tổng hợp kết quả đánh giá ANOVA theo thu nhập ............................... 43 Bảng 2.28 : Tổng hợp kết quả kiểm định tính đồng nhất của phương sai theo thu nhập ......................................................................................................................... 43
Bảng 2.29 : Tổng hợp kết quả Tukey của yếu tố Hệ thống trả lương thưởng công bằng .................................................................................................................................. 44 Bảng 3.1 : Tổng hợp mục tiêu cụ thể phương châm công ty ..................................... 51
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong thế kỷ này, nhân viên gắn bó lâu dài với doang nghiệp thông qua các yếu tố như lương thưởng, hình ảnh công ty trên thị trường, môi trường làm việc, quan hệ đồng nghiệp, lãnh đạo, v.v. Các yếu tố này là một thành phần của văn hóa doanh nghiệp. Đặc biệt, các công ty nước ngoài hay công ty đa quốc gia làm sao để các nhân viên mình có thể tập trung các văn hóa khác nhau để cùng nhau làm việc góp sức cho sự phát triển doanh nghiệp? Làm thế nào để các nhân viên có thể hòa nhập một cách dễ dàng thuận lợi, thì văn hóa doanh nghiệp chính là chìa khóa cho doanh nghiệp kết nối với nhân viên. Nếu như những năm trước, các doanh nghiệp ít chú trọng đến văn hóa doanh nghiệp, thì ngày nay các nhà quản lý đã đặt mục tiêu xây dựng văn hóa doanh nghiệp làm hàng đầu, các doanh nghiệp Nhật có những văn hóa doanh nghiệp như Kaizen, liên tục cải tiến đổi mới, chế độ làm việc suốt đời, tôn trọng nhân viên, v.v chính là những điểm đặc trưng của văn hóa người Nhật, làm cho nhân viên của mình có thể yên tâm làm việc và cống hiến sức lực cho doanh nghiệp. Hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam đang đau đầu với việc làm sao giữ chân được nhân tài, lao động giỏi, tránh chảy máu chất xám trong thời buổi hội nhập với thế giới, đặc biệt là sau khi Việt Nam gia nhập WTO, đây là vấn đề sống còn của doanh nghiệp. Mỗi doanh nghiệp đều có một văn hóa riêng, thế nhưng nó đã đủ để có thể giữ chân nhân tài, thu hút lao động giỏi để phát triển chưa? Có lẽ là chưa đủ. Qua 20 năm trưởng thành của công ty TNHH Kim may Organ Việt Nam, là thành viên của công ty Organ Group của Nhật, nhân lực đã phát triển từ 100 nhân viên năm đầu tiên thành lập đến nay hơn 1400 nhân viên, với sản lượng ban đầu là 1.000.000 sản phẩm các loại và bây giờ là 65.000.000 sản phẩm tại 5 nhà máy sản
2 xuất trong khu chế xuất Tân Thuận, Quận 7, thành phố Hồ Chí Minh. Với sự phát triển này, việc phát triển văn hóa doanh nghiệp là điều tất yếu để có thể góp phần vào sự phát triển của công ty. Vì vậy, tác giả đã chọn đề tài "Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại công ty TNHH Kim May Organ" nhằm góp phần vào sự phát triển chung của công ty, nơi tác giả đang công tác. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu chung của đề tài là hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại công ty TNHH Kim May Organ Việt Nam. Cụ thể là từ cơ sở lý thuyết về văn hóa doanh nghiệp ba cấp độ của Schein và mô hình văn hóa OCAI để đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại công ty TNHH Kim may Organ Việt Nam. Sau đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện ba cấp độ văn hóa và xây dựng mô hình văn hóa theo mong muốn của nhân viên. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu : Văn hóa doanh nghiệp trong công ty. - Đối tượng khảo sát : Nhân viên, các cấp quản lý của công ty. - Đối tượng phỏng vấn : Ban lãnh đạo công ty bao gồm các Trưởng phòng, Giám đốc các bộ phận đã công tác tại công ty từ những ngày đầu thành lập đến nay. - Phạm vi nghiên cứu : đề tài sử dụng dữ liệu thứ cấp từ năm 2012 đến tháng 12 năm 2014, thu thập thông tin bằng bảng câu hỏi khảo sát vào tháng 6 đến tháng 8 năm 2015 để xây dựng giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại công ty. Giải pháp tập trung đến năm 2020.
3 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia : Tác giả làm một cuộc phỏng vấn với các chuyên gia là các vị Trưởng phòng, Giám đốc các phòng ban - những người có thâm niên làm việc gắn bó hơn 20 năm với công ty và toàn quyền quyết định tại Organ - để đưa ra bảng câu hỏi khảo sát cuối cùng cho nhân viên. Buổi phỏng vấn được diễn ra khoảng 15-20 phút một chuyên gia. - Phương pháp khảo sát bằng bảng câu hỏi : Tác giả dự kiến sử dụng câu hỏi về ba cấp độ của văn hóa doanh nghiệp theo mô hình của Schein (1989), mẫu dự kiến khoảng 200, sử dụng thang đo Likert 5 điểm tương ứng với các mức độ hoàn toàn không đồng ý đến hoàn toàn đồng ý. - Sau đó sử dụng phần mềm SPSS 20.0 để tính Crobach's Alpha để xác định độ tin cậy, và T-Test, ANOVA kiểm định sự khác biệt đánh giá giữa các nhóm. 6. Đóng góp của luận văn Đề tài này sẽ giúp cho công ty TNHH Kim May Organ Việt Nam hoàn thiện những mặt còn hạn chế của văn hóa doanh nghiệp, giúp cho doanh nghiệp nâng cao năng lực hoạt động, góp phần vào sự phát triển bền vững. 7. Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, mục lục, phụ lục, tài liệu tham khảo. Luận văn có 3 chương chính : Chương 1 : Cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp trong công ty Chương 2 : Thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại công ty TNHH Kim May Organ Việt Nam Chương 3 : Giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại công ty TNHH Kim May Organ Việt Nam.
4 CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TRONG CÔNG TY 1.1 Khái niệm về văn hóa. "Văn hóa gắn liền với sự ra đời của nhân loại. Phạm trù văn hóa rất đa dạng và phức tạp. Nó là một khái niệm có rất nhiều nghĩa được dùng để chỉ những khái niệm có nội hàm khác nhau về đối tượng, tính chất và hình thức biểu hiện" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). - Theo nghĩa gốc của từ "Ở phương Tây, văn hóa - culture (tiếng Anh, tiếng Pháp) hay kultur (tiếng Đức)… đều xuất phát từ chữ Latinh, có nghĩa là khai hoang, trồng trọt, trong nôm cây lương thực. Sau đó từ cultus được mở rộng nghĩa, dùng trong lĩnh vực xã hội chĩ sự vun trồng, giáo dục, đào tạo và phát triển mọi khả năng của con người" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). "Ở phương Đông, trong tiếng Hán cổ, từ văn hóa bao hàm ý nghĩa "văn" là vẻ đẹp của nhân tính, cái đẹp của tri thức, trí tuệ con người có thể đạt được bằng sự tu dưỡng của bản thân và cách thức cai trị đúng đắn của nhà cầm quyền. Còn chữ "hóa" là đem cái văn (cái đẹp, cái tốt, cái đúng) để cảm hóa, giáo dục và hiện thực hóa trong thực tiễn, đời sống. Vậy, văn hóa chính là nhân hóa hay nhân văn hóa" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). "Như vậy, văn hóa trong từ nguyên của cả phương Tây và phương Đông đếu có một nghĩa chung căn bản là sự giáo hóa, vun trồng nhân cách con người, cũng có nghĩa là làm cho con người và cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). - Căn cứ phạm vi nghiên cứu
5 + "Theo phạm vi nghiên cứu rộng, văn hóa là tổng thể nói chung những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong quá trình lịch sử" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). "Do đó, nói đến văn hóa là nói đến con người - nói tới những đặc trưng riêng chỉ có ờ loài người, nói tới việc phát huy những năng lực và bản chất của con người nhằm hoàn thiện con người" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). "Cho nên, theo nghĩa này, văn hóa có mặt trong tất cả các hoạt động của con người dù đó chỉ là những suy tư thầm kín, những cách giao tiếp ứng xử cho đến những hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội. Hoạt động văn hóa là hoạt động sản xuất ra các giá trị vật chất và tinh thần nhằm giáo dục con người khát vọng hướng tới chân - thiện - mỹ trong đời sống" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). Theo UNESCO năm 2002 : "Văn hóa nên được đề cập đến như là một tập hợp của những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và xúc cảm của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội và nó chứa đựng, ngoài văn học và nghệ thuật, cả cách sống, phương thức chung sống, hệ thống giá trị, truyền thống và đức tin" (Theo từ điển wikipedia) Theo Hồ Chí Minh : "Vì lẽ sinh tồn cũng như vì mục đích cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương tiện, phương thức sử dụng toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống, và đòi hỏi sự sinh tồn" (Lê Mậu Hưng và cộng sự, 2000) Theo E.Herriot : "Văn hóa là cái gì còn lại khi tất cả những cái khác bị quên đi, là cái vẫn thiếu khi người ta đã học tất cả" (theo từ điển Wikipedia)
6 + "Theo nghĩa hẹp, văn hóa là những hoạt động và giá trị tinh thần của con người. Trong phạm vi này, văn hóa khoa học (toán học, vật lý học, hóa học...) và văn hóa nghệ thuật (văn học, điện ảnh...) được coi là phân hệ chính của hệ thống văn hóa" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). + "Theo nghĩa hẹp hơn nữa, văn hóa được xem như một ngành - ngành văn hóa - nghệ thuật để phân biệt với các ngành kinh tế - kỹ thuật khác" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). -Theo các hình thức biểu hiện "Văn hóa được phân loại thành văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần, hay nói đúng hơn, theo các phân loại này văn hóa bao gồm văn hóa vật thể (tangible) và văn hóa phi vật thể (intangible)" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). Theo Đỗ Thị Phi Hoài (2009) đã tóm lại, văn hóa là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần mà loài người tạo ra trong quá trình lịch sử. 1.2 Khái niệm văn hóa doanh nghiệp. "Trong một xã hội rộng lớn, mỗi doanh nghiệp được coi là một xã hội thu nhỏ. Xã hội lớn có nến văn hóa chung, xã hội nhỏ cũng cần xây dựng cho mình một nền văn hóa riêng. Như Edgar Schein, một nhà quản trị nổi tiếng người Mỹ đã nói "Văn hóa doanh nghiệp (coporate culture) gắn với văn hóa xã hội, là một bước tiến văn hóa của xã hội, là tầng sâu của văn hóa xã hội. Văn hóa doanh nghiệp đòi hỏi vừa chú ý tới năng suất và hiệu quả sản xuất, vừa chú ý quan hệ chủ thợ, quan hệ giữa người và người. Nói rộng ra, nếu toàn bộ nền sản xuất đều được xây dựng trên một nền văn hóa doanh nghiệp có trình độ cao, nền sản xuất sẽ vừa mang bản sắc dân tộc vừa thích ứng với mọi thời đại hiện nay" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). "Ông Geoges de Saite Marie, chuyên gia người Pháp về doanh nghiệp nhỏ và vừa định nghĩa : "văn hóa doanh nghiệp là tổng hợp các giá trị, các biểu tượng,
7 huyền thoại, nghi thức, các điều cấm kỵ, các quan điểm triết học, đạo đức thành nền móng sâu xa của doanh nghiệp" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). Theo ILO (tổ chức lao động quốc tế) : "Văn hóa doanh nghiệp là sự trộn lẫn đặc biệt các giá trị, các tiêu chuẩn, thói quen và truyền thống, những thái độ ứng xử và lễ nghi mà toàn bộ chúng là duy nhất đối với một tổ chức đã biết" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). Tuy nhiên, định nghĩa phổ biến và chấp nhận rộng rãi là của Edgar Schein : "Văn hóa công ty là tổng hợp hững quan niệm chung mà các thành viên trong công ty học được trong quá trình giải quyết các vấn đề nội bộ và xử lý các vấn đề với môi trường xung quanh". Tóm lại, "Văn hóa doanh nghiệp là một hệ thống các ý nghĩa, giá trị, niềm tin chủ đạo, cách nhận thức và phương pháp tư duy được mọi thành viên trong doanh nghiệp cùng đồng thuận và có ảnh hưởng ở phạm vi rộng đến cách thức hành động của từng thành viên trong hoạt động kinh doanh, tạo nên bản sắc kinh doanh của doanh nghiệp đó" (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009). 1.3 Triết lý kinh doanh "Triết lý kinh doanh là những tư tưởng triết học phản ánh thực tiễn kinh doanh thông qua con đường trải nghiệm, suy ngẫm. khái quát hóa của các chủ thể kinh doanh và chỉ dẫn cho hoạt động kinh doanh. Là một hệ thống bao gồm những giá trị có tính pháp lý và đạo lý nên phong thái đặc thù của chủ thể kinh doanh tạo phương thức phát triển bền vững của doanh nghiệp. Triết lý kinh doanh không những là cơ sở để các nhà quản trị đưa ra các quyết định quản lý có tính chiến lược quan trọng trong những tình huống mà sự phân tích lỗ lãi không thể giải quyết mà còn là phương tiện để giáo dục và phát triển nguồn nhân lực cho hoạt động kinh doanh" (Hồ Tiến Dũng, 2014). Nội dung của triết lý kinh doanh bao gồm :
8 • "Sứ mệnh và mục tiêu kinh doanh cơ bản" (Hồ Tiến Dũng, 2014). • "Các phương thức hành động để hoàn thành được sứ mệnh và mục tiêu" (Hồ Tiến Dũng, 2014). • "Các nguyên tắc tạo ra một phong cách ứng xử, giao tiếp và hoạt động kinh doanh đặc thù của doanh nghiệp" (Hồ Tiến Dũng, 2014). 1.4 Đạo đức kinh doanh "Đạo đức kinh doanh là một tập hợp các nguyên tắc chuẩn mực có tác dụng điều chỉnh, đánh giá, hướng dẫn và kiểm soát hành vi của các chủ thể kinh doanh. Là một hệ thống các quy tắc cư xử, chuẩn mực đạo đức, các quy chế nội quy có vai trò điều tiết toàn bộ hoạt động của quá trình kinh doanh nhằm hướng tới triết lý đã định" (Hồ Tiến Dũng, 2014). "Đạo đức kinh doanh sẽ góp phần phát triển mối quan hệ với người lao động, với chính quyền, với khách hàng, đối thủ cạnh tranh, nhà cung cấp và với cộng đồng xã hội góp phần tạo nên môi trường kinh doanh ổn định" (Hồ Tiến Dũng, 2014). 1.5 Hệ thống thông tin của doanh nghiệp "Các hình thức văn hóa khác bao gồm hệ thống thông tin của doanh nghiệp được thể hiện bằng tất cả những giá trị trực quan hay phi trực quan điển hình. Có thể mô tả các hình thức văn hóa khác của văn hóa kinh doanh gồm thông tin về sử dụng hình thức mẫu mã sản phẩm, kiến trúc nội và ngoại thất, bộ máy quản lý, nội quy, nghi lễ kinh doanh, giai thoại và truyền thuyết, biểu tượng, ngôn ngữ và khẩu hiệu, ấn phẩm điển hình, lịch sử phát triển và truyền thống văn hóa" (Hồ Tiến Dũng, 2014).
9 1.6 Vai trò của văn hóa doanh nghiệp 1.6.1 Văn hóa doanh nghiệp là phương thức phát triển sản xuất kinh doanh bền vững "Kinh doanh và văn hóa có mối quan hệ biện chứng với nhau, trong đó, kinh doanh có văn hóa là lối kinh doanh có mục đích và theo phương thức cùng đạt tới cái lợi, cái thiện, cái đẹp. Việc phát triển hoạt động kinh doanh có văn hóa sẽ giúp cho doanh nghiệp không những thỏa mãn được mong muốn tìm kiếm lợi nhuận mà còn là động lực giúp các chủ thể kinh doanh đạt nhu cầu tự thể hiện mình, được xã hội và pháp luật tôn trọng. Do đó, việc hình thành và phát triển văn hóa kinh doanh trong doanh nghiệp sẽ giúp doanh nghiệp phát triển bền vững" (Hồ Tiến Dũng, 2014). 1.6.2 Văn hóa doanh nghiệp là nguồn lực phát triển kinh doanh "Trong tổ chức và quản lý kinh doanh, vai trò của văn hóa thể hiện ở sự lựa chọn phương hướng kinh doanh, sự hiểu biết về sản phẩm, dịch vụ, về những mối quan hệ giữa người với người trong tổ chức, tuân theo các quy tắc, quy luật của thị trường, phát triển và bảo hộ những hàng hóa có bản sắc văn hóa dân tộc... Khi tất cả những yếu tố văn hóa này kết tinh vào hoạt động kinh doanh tạo thành phương thức kinh doanh có văn hóa thì đây chính là một nguồn lực rất quan trọng để phát triển kinh doanh" (Hồ Tiến Dũng, 2014). "Trong giao lưu, giao tiếp kinh doanh thì văn hóa kinh doanh hướng dẫn toàn bộ hoạt động giao lưu, giao tiếp trong kinh doanh. Với tác phong nhã nhặn và lịch sự khi giao tiếp với khách hàng, với đối tác sẽ giúp đem lại một mối quan hệ lâu dài với khách hàng, một môi trường cạnh tranh lành mạnh, tạo cơ hội cho sự tồn tại và phát triển lâu dài" (Hồ Tiến Dũng, 2014). "Trong việc thực hiện trách nhiệm xã hội của chủ thể kinh doanh, văn hóa kinh doanh chỉ dẫn cho chủ thể kinh doanh thực hiện những nghĩa vụ, trách nhiệm về kinh tế, xã hội để thỏa mãn mong muốn của xã hội" (Hồ Tiến Dũng, 2014).
10 "Xét ở khía cạnh vi mô, trong việc phát triển hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thì văn hóa kinh doanh còn tạo ra những điều kiện để nâng cao hiệu quả hoạt động của chính doanh nghiệp" (Hồ Tiến Dũng, 2014). "Ngoài ra, giao lưu văn hóa trong các hoạt động thương mại quốc tế cũng sẽ tạo ra những cơ hội kinh doanh cho chính các chủ thể kinh doanh, thông qua việc tìm kiếm và cung cấp hàng hóa cho thị trường quốc tế có thể giới thiệu những nét đẹp, những nét tinh hoa văn hóa của dân tộc mình cho cộng đồng thế giới, mở ra những thị trường mới cho nhà sản xuất" (Hồ Tiến Dũng, 2014). 1.7 Các mức độ của văn hóa doanh nghiệp là gì? Theo Schein, thì văn hóa doanh nghiệp chia làm ba mức độ Những giá trị văn hóa hữu hình Mức độ thứ nhất (Artifacts) Những giá trị được thể hiện Mức độ thứ hai (Espoused Values) Những giá trị ngầm định (basic Mức độ thứ ba Underlying Assumptions) Hình 1.1 Các mức độ của văn hóa doanh nghiệp của Schein (Nguồn : Giáo trình văn hóa doanh nghiệp của Đỗ Thị Phi Hoài) 1.7.1 Những giá trị văn hóa hữu hình Những giá trị văn hóa hữu hình là những thể hiện được ra bên ngoài rõ ràng, dễ nhận biết của văn hóa doanh nghiệp. Các thực thể hữu hình mô tả một cách tổng quan nhất môi trường vật chất và các hoạt động xã hội trong một doanh nghiệp. Bao gồm các hình thức cơ bản sau : - "Thứ nhất, kiến trúc đặc trưng và diện mạo luôn được các doanh nghiệp quan tâm, xây dựng. Kiến trúc, diện mạo bề ngoài sẽ gây ấn tượng mạnh với khách hàng, đối tác...về sức mạnh, sự thành đạt và tính chuyên nghiệp của bất kỳ doanh