Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp hoàn thiện hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:73

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế của các NHNo & PTNTVN trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Từ việc đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế còn tồn tại và những nguyên nhân của những hạn chế đó, luận văn đề xuất các giải pháp khắc phục để từ đó hoàn thiện và phát triển các hoạt động thanh toán quốc tế của các chi nhánh NHNo & PTNT tại thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp hoàn thiện hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ………..R……… LÊ THỊ VÂN ANH MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP HOAØN THIEÄN HOAÏT ÑOÄNG THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ CUÛA NGAÂN HAØNG NOÂNG NGHIEÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN NOÂNG THOÂN TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hoà Chí Minh - Naêm 2008
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ………..R……… LÊ THỊ VÂN ANH MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP HOAØN THIEÄN HOAÏT ÑOÄNG THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ CUÛA NGAÂN HAØNG NOÂNG NGHIEÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN NOÂNG THOÂN TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Chuyeân ngaønh: THÖÔNG MAÏI Maõ soá: 60 34 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS TẠ THỊ MỸ LINH TP. Hoà Chí Minh - Naêm 2008
MUÏC LUÏC Trang DANH MUÏC CAÙC BAÛNG DÖÕ LIEÄU ………………………………………………………………………..i DANH SAÙCH CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT…………………………………………………………………………….iii PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................................iv 1. Tính thiết thực của ñeà taøi ............................................................................iv 2. Mục ñích nghieân cöùu ...................................................................................v 3. Đối tượng vaø phaïm vi nghieân cöùu ..............................................................v 4. Phöông phaùp nghieân cöùu .............................................................................vi 5. YÙ nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi ..................................................vi 6. Keát caáu cuûa ñeà taøi .......................................................................................vi PHAÀN NOÄI DUNG CHƯƠNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VAØ THÖÏC TIEÃN LIEÂN QUAN………............1 TÔÙI HOAÏT ÑOÄNG THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ . 1.1 Giôùi thieäu veà Ngaân haøng Thöông maïi .............................................................1 1.1.1. Khaùi nieäm veà NHTM ........................................................................1 1.1.2. Chức năng của NHTM.......................................................................1 1.1.3. Caùc hoaït ñoäng cuûa NHTM ...............................................................2 1.2 Giôùi thieäu veà hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa NHTM................................3 1.2.1 Khaùi nieäm thanh toaùn quoác teá ...........................................................3 1.2.2 Vai troø cuûa thanh toaùn quoác teá ..........................................................4 1.2.3 Caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá .................................................5 1.3 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán dòch vuï thanh toaùn quoác teá .................................9 cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi Vieät Nam. 1.3.1 Caùc yeáu toá khaùch quan.......................................................................9 1.3.2 Caùc yeáu toá chuû quan cuûa ngaân haøng .................................................13
KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1...................................................................................16 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOAÏT ÑOÄNG THANH TOAÙN ......................17 QUOÁC TEÁ CUÛA CAÙC CHI NHAÙNH NHNo & PTNT TAÏI TP.HCM 2.1 Khaùi quaùt veà NHNo & PTNTVN vaø caùc chi nhaùnh taïi TP.HCM ..................17 2.1.1 Söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa NHNo & PTNTVN................................17 2.1.2 Giôùi thieäu caùc chi nhaùnh NHNo & PTNT taïi TP.HCM ....................19 2.2 Thực trạng hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá của caùc .........................................19 chi nhaùnh NHNo & PTNT treân ñòa baøn TP.HCM. 2.2.1 Moâ hình toå chöùc hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa caùc ..................19 chi nhaùnh NHNo & PTNT. 2.2.2 Ñaùnh giaù hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa ....................................22 NHNo & PTNT treân ñòa baøn TP.HCM giai ñoaïn 2004-2008. 2.2.3 Caùc haïn cheá coøn toàn taïi......................................................................28 2.2.3.1 Caùc saûn phaåm veà thanh toaùn quoác teá chöa ña daïng..............28 vaø chaát löôïng dòch vuï chöa cao. 2.2.3.2 Nhaân söï cuûa nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá taïi .....................32 caùc chi nhaùnh coøn thieáu vaø yeáu. 2.2.3.3 Vieäc öùng duïng Coâng ngheä tin hoïc trong quaù trình ................34 hieän ñaïi hoaù ngaân haøng coøn chaäm. 2.2.3.4 Giöõa caùc boä phaän nghieäp vuï chöa coù söï phoái hôïp ................35 vaø hoã trôï nhaèm giuùp ñôõ caùc doanh nghieäp trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2....................................................................................39
CHƯƠNG 3: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP HOAØN THIEÄN ......................................40 HOAÏT ÑOÄNG THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ CUÛA CAÙC CHI NHAÙNH NHNo & PTNT TAÏI TP.HCM 3.1 Phöông höôùng phaùt trieån hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa ..........................40 NHNo & PTNTVN trong thôøi gian tôùi. 3.2 Moät soá giaûi phaùp hoaøn thieän hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá...........................42 taïi caùc chi nhaùnh NHNo & PTNT TP.Hoà Chí Minh. 3.2.1 Giaûi phaùp lieân keát nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá giöõa caùc ..............42 chi nhaùnh treân ñòa baøn TP.Hoà Chí Minh nhaèm naâng cao chaát löôïng dòch vuï vaø laøm ña daïng hoaù saûn phaåm thanh toaùn quoác teá. 3.2.2 Giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng nhaân söï thanh toaùn quoác teá ............45 3.2.3 Giaûi phaùp veà coâng ngheä thoâng tin trong hoaït ñoäng ........................48 kinh doanh vaø quaûn lyù ngaân haøng. 3.2.4 Giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng dòch vuï giao dòch theo ....................49 moâ hình ”moät cöûa” ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc chi nhaùnh NHNo & PTNT taïi TP.HCM 3.3 Moät soá kieán nghò...............................................................................................56 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3....................................................................................58 KEÁT LUAÄN CHUNG..........................................................................................59 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG DÖÕ LIEÄU TRONG LUAÄN VAÊN Baûng 1.1 Giaù trò xuaát khaåu haøng hoaù vaø dòch vuï theá giôùi giai ñoaïn Trang 9 2004-2008 Baûng 1.2 Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa Vieät Nam giai ñoaïn Trang 10 2002-2008 Baûng 1.3 Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam giai ñoaïn 2002- Trang 10 2008 Baûng 1.4 Toác ñoä taêng tröôûng vaø giaù trò kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu Trang 11 cuûa TP.Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2004-2008 Baûng 2.1 Doanh soá thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu cuûa caùc CN NHNo Trang 25 & PTNT taïi TP.Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2004-2008 Baûng 2.2 Tyû troïng veà thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu cuûa caùc CN NHNo Trang 26 & PTNT taïi TP.Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2004-2008 Baûng 2.3 Baûng tyû leä caùc phöông thöùc thanh toaùn nhaäp khaåu taïi caùc Trang 27 chi nhaùnh NHNo & PTNT khu vöïc TP.HCM trong giai ñoaïn 2004-2007 Baûng 2.4 Baûng soá lieäu veà doanh soá chieát khaáu taïi caùc chi nhaùnh Trang 27 NHNo & PTNT khu vöïc TP.HCM giai ñoaïn 2004-2007 Baûng 3.1 Caùc chæ tieâu kinh doanh chuû yeáu cuûa caùc NHNo & Trang 41 PTNTVN taïi 5 thaønh phoá loaïi I giai ñoaïn 2006 - 2010 Bieåu ñoà Tyû troïng thanh toaùn NK cuûa caùc ngaân haøng taïi TP.HCM Trang 23 2.1 Bieåu ñoà Tyû troïng thanh toaùn XK cuûa caùc ngaân haøng taïi TP.HCM Trang 24 2.2 Bieåu ñoà Bieåu ñoà so saùnh doanh soá thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu cuûa Trang 24 2.3 caùc chi nhaùnh taïi TP.HCM vôùi NHNo & PTNTVN Bieåu ñoà Bieåu ñoà cô caáu thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu cuûa caùc chi Trang 26 2.4 nhaùnh NHNo & PTNT taïi TP.HCM giai ñoaïn 2004-2008 i
Hình 2.1 Moâ hình toå chöùc cuûa NHNo & PTNTVN Trang 18 Sô ñoà 1.1 Qui trình nghieäp vuï chuyeån tieàn Trang 5 Sô ñoà 1.2 Qui trình nghieäp vuï nhôø thu Trang 6 Sô ñoà 1.3 Qui trình nghieäp vuï tín duïng chöùng töø Trang 7 Sô ñoà 3.1 Qui trình thöïc hieän lieân keát nghieäp vuï thanh toaùn xuaát Trang 44 khaåu Sô ñoà 3.2 Qui trình thöïc hieän lieân keát nghieäp vuï thanh toaùn Trang 45 nhaäpkhaåu Sô ñoà 3.3 Moâ hình “giao dòch moät cöûa” taïi caùc chi nhaùnh Trang 54 NHNo & PTNT ii
DANH SAÙCH CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT CN : chi nhaùnh GDP: Gross Domestic Product: Toång saûn phaåm quoác noäi KDNH: Kinh doanh Ngoaïi hoái L/C: Letter of of Credit: tín duïng chöùng töø NK: nhaäp khaåu NHTM: ngaân haøng thöông maïi NHNo & PTNTVN: Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Vieät Nam TP.HCM: thaønh phoá Hoà Chí Minh XK: xuaát khaåu ii
PHAÀÀN MÔÛÛ ÑAÀÀU 1. Tính thieát thöïc cuûa ñeà taøi Kinh doanh ngoaïi thöông laø moät hoaït ñoäng nhieàu ruûi ro vì phaïm vi hoaït ñoäng cuûa noù ñaõ vöôït ra ngoaøi laõnh thoå cuûa moät quoác gia. Trong boái caûnh toaøn caàu hoaù kinh teá ñang dieãn ra treân theá giôùi hieän nay thì caùc nöôùc khi tham gia seõ vöøa caïnh tranh vaø vöøa leä thuoäc laãn nhau veà kinh teá. Vaø neàn kinh teá Vieät Nam cuõng khoâng laø moät ngoaïi leä khi ngaøy 7/11/2006, Vieät Nam chính thöùc gia nhaäp vaøo toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO). Thôøi ñieåm naøy ñaõ môû ra cho caùc ngaønh kinh teá Vieät Nam noùi chung vaø ngoaïi thöông noùi rieâng nhöõng cô hoäi môùi nhöng cuõng ñoàng thôøi mang ñeán nhöõng thaùch thöùc. Vôùi quy moâ cuûa haàu heát caùc doanh nghieäp Vieät Nam vöøa vaø nhoû neân khi gia nhaäp vaøo thò tröôøng theá giôùi to lôùn caùc doanh nghieäp Vieät Nam seõ gaëp khoâng ít caùc khoù khaên do tieàm löïc taøi chính yeáu cuõng nhö khoâng coù nhieàu kinh nghieäm treân thöông tröôøng. Chính vì theá, trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi cuûa caùc doanh nghieäp xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam khoâng theå thieáu söï goùp phaàn quan troïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. Đồng hành cùng các doanh nghiệp trong quá trình hội nhập trên cũng có sự góp mặt của Ngaân haøng Noâng Nghieäp vaø Phaùt trieån Vieät Nam noùi chung vaø caùc chi nhaùnh taïi TP.Hoà Chí Minh noùi rieâng. Tuy nhieân, so vôùi caû nöôùc, thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc bieát ñeán laø trung taâm kinh teá vaø taøi chính naêng ñoäng nhaát neân caùc chi nhaùnh NHNo & PTNTVN taïi khu vöïc naøy cuõng gaëp nhieàu khoù khaên do chòu söï caïnh tranh gay gaét cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn ñaëc bieät laø trong lónh vöïc thanh toaùn quoác teá. Vì vaäy, vôùi kinh nghieäm nhieàu naêm laøm ii
nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá taïi NHNo & PTNTVN, cuøng vôùi kieán thöùc toâi ñöôïc tieáp nhaän töø caùc chuyeân gia kinh teá vaø taøi chính cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh Teá TP.Hoà Chí Minh toâi ñaõ choïn nghieân cöùu ñeà taøi “Moät soá giaûi phaùp hoaøn thieän hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo & PTNT treân ñòa baøn TP.Hoà Chí Minh”. Toâi mong muoán ñeà taøi naøy khoâng chæ laø böùc tranh toång quaùt veà quaù trình hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa caùc chi nhaùnh NHNo & PTNT taïi TP.Hoà Chí Minh trong thôøi gian qua, maø ñaây coøn laø moät ñoùng goùp vaøo söï phaùt trieån caùc nghieäp vuï cuûa chi nhaùnh trong vieäc phuïc vuï hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam. 2. Muïc ñích nghieân cöùu Muïc ñích cuûa ñeà taøi laø phaân tích, ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa caùc NHNo & PTNTVN treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Töø vieäc ñaùnh giaù nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc, nhöõng haïn cheá coøn toàn taïi vaø nhöõng nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá ñoù, luaän vaên ñeà xuaát caùc giaûi phaùp khaéc phuïc ñeå töø ñoù hoaøn thieän vaø phaùt trieån caùc hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa caùc chi nhaùnh NHNo & PTNT taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu - Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa caùc chi nhaùnh NHNo & PTNTVN taïi TP.Hoà Chí Minh. - Treân cô sôû nghieân cöùu nhöõng lyù luaän cô baûn veà caùc hoaït ñoäng ngaân haøng thöông maïi, luaän vaên taäp trung nghieân cöùu thöïc traïng hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa caùc chi nhaùnh NHNo & PTNTVN treân ñòa baøn TP.Hoà Chí Minh trong giai ñoaïn 2004-2008. Döïa treân caùc phaân tích naøy toâi ñöa ra caùc giaûi phaùp nhaèm khaéc phuïc nhöõng haïn cheá coøn toàn taïi nhaèm caûi thieän vaø naâng cao hôn nöõa chaát löôïng phuïc vuï cho caùc doanh nghieäp xuaát nhaäp khaåu trong thôøi gian tôùi. iii
4. Phöông phaùp nghieân cöùu Trong quaù trình nghieân cöùu ñeà taøi toâi coù söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, phöông phaùp so saùnh phaân tích vaø phöông phaùp thoáng keâ ñeå xaùc ñònh baûn chaát cuûa vaán ñeà nghieân cöùu. 5. YÙ nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi Cam keát môû cöûa thò tröôøng taøi chính cuûa Vieät Nam vôùi WTO ñang trong loä trình thöïc hieän ñaõ ñaët caùc ngaân haøng thöông maïi tröôùc aùp löïc caïnh tranh vôùi caùc ngaân haøng toaøn caàu cuûa theá giôùi. Vôùi moâ hình hoaït ñoäng cuûa caùc NHNo & PTNT taïi TP.Hoà Chí Minh hieän nay coøn röôøm raø veà thuû tuïc haønh chính, thôøi gian chôø ñôïi ñeå ñöôïc phuïc vuï cuûa caùc khaùch haøng coøn daøi, tieän ích cuûa caùc dòch vuï chöa cao….ñaõ phaàn naøo aûnh höôûng ñeán chaát löôïng dòch vuï cuûa ngaân haøng; ñoàng thôøi giaûm söùc caïnh tranh cuûa NHNo & PTNT treân ñòa baøn TP.HCM. Chính vì vaäy, caùc ñaùnh giaù vaø giaûi phaùp maø luaän vaên ñöa ra ñeàu nhaèm giaûi quyeát caùc haïn cheá hieän taïi cuûa NHNo & PTNT töø ñoù höôùng caùc hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá ñeán söï chuyeân nghieäp theo moâ hình giao dòch moät cöûa. 6. Keát caáu cuûa luaän vaên: Ngoaøi phaàn muïc luïc, môû ñaàu vaø keát thuùc, luaän vaên ñöôïc keát caáu thaønh 3 chöông: Chöông 1: Cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn lieân quan tôùi hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá. Chöông 2: Thöïc traïng hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa caùc chi nhaùnh NHNo & PTNT taïi TP.Hoà Chí Minh. Chöông 3: Moät soá giaûi phaùp hoaøn thieän hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa caùc chi nhaùnh NHNo & PTNT taïi TP.Hoà Chí Minh. ii
1 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VAØ THÖÏC TIEÃN LIEÂN QUAN TÔÙI HOAÏT ÑOÄNG THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ 1.1 Giôùi thieäu Ngaân haøng Thöông maïi 1.1.1 Khaùi nieäm veà Ngaân haøng Thöông maïi Theo Luaät caùc Toå chöùc tín duïng do Quoác hoäi khoaù X thoâng qua ngaøy 12/12/2007 coù ñònh nghóa: “Ngaân haøng Thöông maïi laø moät loaïi hình toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng khaùc coù lieân quan”. Ngoaøi ra, Luaät caùc toå chöùc tín duïng boå sung vaø söûa ñoåi naêm 2004 cuõng qui ñònh roõ raøng vaø cuï theå hôn veà hoaït ñoäng ngaân haøng. Theo ñoù, “Hoaït ñoäng ngaân haøng laø hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng vôùi noäi dung thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn göûi, söû duïng soá tieàn naøy ñeå caáp tín duïng vaø cung öùng dòch vuï thanh toaùn”. 1.1.2 Chöùc naêng cuûa Ngaân haøng Thöông maïi Chöùc naêng trung gian taøi chính: Ñaây laø chöùc naêng cô baûn vaø ñaëc tröng nhaát cuûa ngaân haøng, coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng trong vieäc thuùc ñaåy neàn kinh teá haøng hoùa phaùt trieån. Vôùi vai troø laø trung gian tín duïng, NHTM huy ñoäng vaø taäp trung caùc nguoàn voán nhaøn roãi trong neàn kinh teá töø caùc toå chöùc kinh teá, cô quan ñoaøn theå, daân cö. Treân cô sôû nguoàn voán huy ñoäng ñöôïc, ngaân haøng söû duïng cho vay ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán cuûa neàn kinh teá. Khi thực hiện chức năng trung gian taøi chính, NHTM ñaõ tieán haønh ñieàu hoaø voán töø nôi thöøa ñeán nôi thieáu, kích thích quaù trình luaân chuyeån voán cuûa toaøn xaõ hoäi vaø thuùc ñaåy quaù trình taùi saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp.
2 Chöùc naêng trung gian thanh toaùn NHTM cung caáp caùc phöông tieän thanh toaùn cho neàn kinh teá, tieát kieäm chi phí löu thoâng vaø naâng cao khaû naêng tín duïng. Vôùi chöùc naêng naøy, NHTM tham gia kieåm soaùt hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc toå chöùc kinh teá trong nuôùc, goùp phaàn taêng cöôøng kyû luaät taøi chính vaø laøm laønh maïnh hoùa neàn kinh teá quoác daân. Chöùc naêng taïo buùt teä hay tieàn ghi soå NHTM ngoaøi vieäc thu huùt tieàn göûi vaø cho vay treân soá tieàn göûi ñoù coøn taïo tieàn khi phaùt tín duïng nhaèm taïo ra theâm tieàn ñeå cho vay, goïi laø buùt teä hay tieàn ghi soå. Tieàn ghi soå laø loaïi tieàn phi vaät chaát, noù chæ laø nhöõng con soá treân taøi khoaûn cuûa ngaân haøng nhöng noù coù ñaëc tính gioáng tieàn giaáy. Chöùc naêng trung gian trong vieäc thöïc hieän chính saùch kinh teá quoác gia Heä thoáng NHTM maëc duø mang tính chaát ñoäc laäp nhöng noù luoân chòu söï quaûn lyù chaët cheõ cuûa ngaân haøng trung öông veà caùc maët, trong ñoù NHTM phaûi luoân tuaân theo caùc quyeát ñònh cuûa ngaân haøng trung öông veà vieäc thöïc hieän chính saùch tieàn teä. 1.1.3 Caùc hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng Thöông maïi Chöông III cuûa Luaät caùc toå chöùc tín duïng coù neâu ra caùc hoaït ñoäng cuûa toå chöùc tín duïng, trong ñoù chuû yeáu laø NHTM, bao goàm: - Hoaït ñoäng huy ñoäng voán - Hoaït ñoäng caáp tín duïng - Hoaït ñoäng dòch vuï thanh toaùn - Hoaït ñoäng ngaân quyõ - Caùc hoaït ñoäng khaùc nhö goùp voán, mua coå phaàn, tham gia thò tröôøng tieàn teä, kinh doanh ngoaïi hoái, kinh doanh vaøng, kinh doanh baát ñoäng saûn, kinh doanh dòch vuï vaø baûo hieåm, nghieäp vuï uyû thaùc vaø ñaïi lyù, dòch vuï tö vaán vaø caùc dòch vuï khaùc lieân quan ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng.
3 1.2 Giôùi thieäu veà hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa NHTM 1.2.1 Khaùi nieäm thanh toaùn quoác teá Thanh toaùn quoác teá laø vieäc thöïc hieän caùc nghóa vuï chi traû vaø quyeàn höôûng lôïi veà tieàn teä phaùt sinh treân cô sôû caùc hoaït ñoäng kinh teá vaø phi kinh teá giöõa caùc toå chöùc, caù nhaân nöôùc naøy vôùi toå chöùc, caù nhaân nöôùc khaùc, hay giöõa moät quoác gia vôùi toå chöùc quoác teá thoâng qua quan heä giöõa caùc ngaân haøng cuûa caùc nöôùc lieân quan. Töø khaùi nieäm treân cho thaáy, thanh toaùn quoác phuïc vuï cho hai lónh vöïc hoaït ñoäng laø kinh teá vaø phi kinh teá. Tuy nhieân, trong thöïc teá giöõa hai lónh vöïc hoaït ñoäng naøy thöôøng giao thoa vôùi nhau, khoâng coù moät ranh giôùi roõ reät. Chính vì vaäy, trong quy cheá veà thanh toaùn vaø thöïc teá taïi caùc NHTM, ngöôøi ta thöôøng phaân hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá thaønh hai lónh vöïc roõ raøng laø: thanh toaùn trong ngoaïi thöông vaø thanh toaùn phi ngoaïi thöông. Thanh toaùn phi ngoaïi thöông laø vieäc thöïc hieän thanh toaùn khoâng lieân quan ñeán haøng hoaù xuaát nhaäp khaåu cuõng nhö cung öùng lao vuï cho nöôùc ngoaøi, nghóa laø thanh toaùn cho caùc hoaït ñoäng khoâng mang tính thöông maïi. Ñoù laø vieäc chi traû caùc chi phí cuûa caùc cô quan ngoaïi giao ôû nöôùc ngoaøi, caùc chi phí ñi laïi aên ôû cuûa caùc ñoaøn khaùch nhaø nöôùc, toå chöùc vaø caù nhaân; caùc nguoàn tieàn quaø bieáu, trôï caáp cuûa caù nhaân ngöôøi nöôùc ngoaøi cho caù nhaân ngöôøi trong nöôùc, caùc nguoàn trôï caáp cuûa moät toå chöùc töø thieän nöôùc ngoaøi cho toå chöùc, ñoaøn theå trong nöôùc …. Thanh toaùn quoác teá trong ngoaïi thöông laø vieäc thöïc hieän thanh toaùn treân cô sôû haøng hoaù xuaát nhaäp khaåu vaø cung öùng caùc dòch vuï thöông maïi cho nöôùc ngoaøi theo giaù caû thò tröôøng quoác teá. Cô sôû ñeå tieán haønh mua baùn vaø thanh toaùn cho nhau laø hôïp ñoàng ngoaïi thöông. Trong phaïm vi ñeà taøi naøy taùc giaû chuû yeáu ñeà caäp ñeán thanh toaùn quoác teá trong ngoaïi thöông.
4 1.2.2 Vai troø cuûa thanh toaùn quoác teá Vai troø cuûa thanh toaùn quoác teá ñoái vôùi neàn kinh teá: − Thanh toaùn quoác teá laø yeáu toá boâi trôn vaø thuùc ñaåy hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu cuûa neàn kinh teá nhö moät toång theå. − Thanh toaùn quoác teá coøn laø yeáu toá boâi trôn vaø thuùc ñaåy hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc ngoaøi tröïc tieáp vaø giaùn tieáp. − Hoaït ñoäng thanh toaùn coù taùc ñoäng thuùc ñaåy vaø môû roäng caùc hoaït ñoäng dòch vuï nhö du lòch, hôïp taùc quoác teá. − Thanh toaùn quoác teá coù vai troø quan troïng trong vieäc taêng cöôøng thu huùt kieàu hoái vaø caùc nguoàn löïc taøi chính khaùc. − Cuoái cuøng laø vai troø thuùc ñaåy thò tröôøng taøi chính quoác gia hoäi nhaäp quoác teá. Ngaân haøng thöông maïi vôùi thanh toaùn quoác teá Vôùi vai troø trung gian thanh toaùn, caùc ngaân haøng tieán haønh thanh toaùn theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng, baûo veä quyeàn lôïi cho khaùch haøng trong giao dòch thanh toaùn, tö vaán, höôùng daãn khaùch haøng nhöõng bieän phaùp kyõ thuaät nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá nhaèm haïn cheá ruûi ro, taïo söï tin töôûng cho khaùch haøng trong quan heä giao dòch mua baùn vôùi nöôùc ngoaøi. Thanh toaùn giöõa caùc nöôùc seõ ñöôïc thöïc hieän thoâng qua ngaân haøng vaø vai troø cuûa ngaân haøng trong thanh toaùn quoác teá chính laø chaát xuùc taùc, laø caàu noái, laø ñieàu kieän ñaûm baûo an toaøn vaø hieäu quaû cho caùc beân tham gia hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu, ñoàng thôøi taøi trôï cho caùc doanh nghieäp trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh xuaát nhaäp khaåu. Ñoái vôùi caùc NHTM, hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá ngaøy nay trôû thaønh moät dòch vuï quan troïng. Hoaït ñoäng naøy khoâng nhöõng ñem laïi nguoàn thu ñaùng keå cho caùc ngaân haøng maø coøn laø maéc xích quan troïng chaép noái vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån vaø môû roäng caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc cuûa ngaân haøng nhö kinh doanh ngoaïi
5 teä, taøi trôï xuaát nhaäp khaåu, baûo laõnh ngaân haøng, taêng cöôøng nguoàn voán huy ñoäng… 1.2.3 Caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá Thanh toaùn quoác teá laø nghieäp vuï quan troïng vaø phöùc taïp trong hoaït ñoäng kinh doanh xuaát nhaäp khaåu. Trong moät hôïp ñoàng ngoaïi thöông, caùc beân tham gia hôïp ñoàng ñeàu phaûi caân nhaéc caùc ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn thanh toaùn laøm sao raøng buoäc ñöôïc nghóa vuï vaø traùch nhieäm cuûa caùc beân. Chính vì theá, tuyø theo möùc ñoä tin caäy giöõa nhaø nhaäp khaåu vaø xuaát khaåu, möùc ñoä ruûi ro veà thò tröôøng vaø luaät phaùp cuûa caùc nöôùc maø caùc nhaø kinh doanh xuaát nhaäp khaåu coù nhieàu caùch löïa choïn phöông thöùc thanh toaùn khaùc nhau. Phương thức chuyển tiền (Remittance) Khaùi nieäm: phương thức chuyển tiền laø phương thức thanh toaùn trong ñoù một khaùch haøng (người trả tiền, người mua haøng, người nhập khẩu..) yeâu cầu ngaân haøng phục vụ mình chuyển một số tiền nhất định cho người hưởng lợi (người baùn, người xuất khẩu, người cung cấp dịch vụ) ở một thời điểm nhất định. Ngaân haøng chuyển tiền phải thoâng qua đại lyù của mình ở nước người hưởng lợi để thực hiện nghiệp vụ chuyển tiền. Qui trình nghiệp vụ chuyển tiền được thể hiện trong sơ đồ sau: NGÂN HÀNG NGÂN HÀNG NGƯỜI NHẬP KHẨU NGƯỜI XUẤT KHẨU Sô ñoà 1.1: Qui trình nghieäp vuï chuyeån tieàn 1) Giao dịch thương mại bao gồm kí kết hợp đồng ngoại thương hoặc thực hiệc cung cấp haøng hoaù dịch vụ;
6 2) Người nhập khẩu yeâu caàu ngaân haøng của mình chuyển một số tiền nhất định cho người xuất khẩu; 3) Ngaân haøng chuyển tiền ra lệnh cho ngaân haøng ñaïi lyù của mình ở nước ngoaøi để chuyển trả cho người xuất khẩu; 4) Ngaân haøng ñaïi lyù chuyển tiền cho người xuất khẩu; Phương thức nhờ thu (Collection). Khaùi niệm: phương thức nhờ thu laø phương thức thanh toaùn maø ngöôøi baùn sau khi hoaøn thaønh nghĩa vụ giao haøng sẽ kí hoái phieáu ñoøi tiền người mua, nhờ ngaân haøng thu hộ số tiền thu ghi treân tôø hoái phieáu ñoù. Coù hai loại nhờ thu: a) Nhờ thu phiếu trơn (Clean collection): laø phương thức maø ngöôøi baùn nhờ ngaân haøng thu hộ tiền hối phiếu ở người mua, nhưng khoâng keøm theo điều kiện. b) Nhờ thu keøm chứng từ (Documentary collection): laø phương thức maø người baùn sau khi sau khi hoaøn thaønh nghĩa vụ giao haøng, lập bộ chứng từ thanh toaùn nhờ thu (chứng từ göûi haøng vaø hoái phieáu) vaø nhờ ngaân haøng thu hộ tờ hối phiếu đoù với điều kiện laø người mua trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền thì ngaân haøng mới trao toaøn bộ chứng từ göûi haøng cho người mua để họ nhận haøng. Qui trình nghiệp vụ nhờ thu được thể hiện trong sơ đồ sau: NGÂN HÀNG NGÂN HÀNG BÊN BÁN BÊN MUA NGƯỜI BÁN NGƯỜI MUA Sô ñoà 1.2: Qui trình nghieäp vuï nhôø thu
7 (1) Người baùn giao haøng, lập bộ chứng từ vaø - gửi bộ chứng từ thẳng cho người mua (nhờ thu phiếu trơn) hoaëc - chuyển bộ chứng töø cuøng với hối phiếu cho ngaân haøng (nhờ thu keøm chứng từ). (2) - Người baùn kí phaùt hoái phieáu ñoøi tiền người mua vaø nhờ ngaân haøng thu hộ tiền của hối phiếu đoù (nhôø thu phieáu trôn) hoaëc - Ngöôøi baùn chuyeån boä chöùng töø cuøng vôùi hoái phieáu cho ngaân haøng vaø nhôø ngaân haøng thu hoä soá tieàn ghi treân hoái phieáu (nhôø thu keøm chöùng töø). (3) , (4) Ñoøi tieàn người mua thoâng qua ngaân haøng (5), (6), (7) Người mua trả tiền cho người baùn thoâng qua ngaân haøng. Phương thức tín dụng chứng từ (Documentary Credit) Khaùi niệm: Phương thức thanh toaùn tín dụng chứng từ (coøn goïi taét laø L/C) laø một sự thoả thuận, trong đoù một Ngaân haøng (ngaân haøng mở thư tín dụng) theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng (người yeâu cầu mở thư tín dụng) sẽ trả một số tiền nhất định cho một người thứ ba (người hưởng lợi số tiền của thư tín dụng) hoặc chấp nhận hối phiếu do người naøy kí trong phạm vi số tiền đoù khi người naøy xuất trình cho ngaân haønng một bộ chứng từ thanh toaùn phuø hợp với những quy định đề ra trong thư tín dụng. Qui trình nghiệp vụ tín dụng chứng từ ñöôïc theå hieän qua sô ñoà sau: NGÂN HÀNG NGÂN HÀNG THÔNG BÁO MỞ L/C NGƯỜI BÁN NGƯỜI MUA (NHÀ XUẤT KHẨU) (NHÀ NHẬP KHẨU) Sô ñoà 1.3: Qui trình nghieäp vuï tín duïng chöùng töø
8 (1) Người mua laøm đơn xin mở L/C vaø gôûi cho ngaân haøng mở L/C, yeâu caàu ngaân haøng mở 01 L/C cho người ngöôøi hưởng. (2) Căn cứ vaøo đơn xin mở L/C, Ngaân haøng mở L/C tiến haønh mở L/C vaø thoâng baùo nội dung L/C naøy cho người baùn bieát vaø gởi bản chính L/C cho người baùn thoâng qua ngaân haøng cuûa hoï. (3) Ngaân haøng thoâng baùo thoâng baùo nội dung L/C cho người baùn vaø chuyển bản chính L/C cho người baùn. (4) Người baùn giao haøng cho người mua, nếu chấp nhận L/C; nếu khoâng chấp nhận L/C thì yeâu caàu người mua vaø Ngaân haøng mở L/C sửa đổi L/C theo yù của mình, đến khi chấp nhận mới tiến haønh giao haøng. (5) Người baùn lập bộ chứng từ thanh toaùn vaø xuất trình cho Ngaân haøng mở thoâng qua ngaân haøng thoâng baùo hoặc một ngaân haøng khaùc ñeå ñoøi tieàn. (6) Ngaân haøng mở L/C tiến haønh kiểm tra bộ chứng từ thanh toaùn nếu thấy phuø hợp với L/C thì tiến haønh trả tiền cho người baùn. Nếu thấy khoâng phuø hợp ngaân haøng mở từ chối thanh toaùn vaø gởi trả lại toaøn bộ chứng từ cho người baùn. (7) Ngaân haøng môû ñoøi tieàn người mua. (8) Người mua kiểm tra chứng từ, nếu thấy phuø hợp với L/C thì trả tiền lại cho Ngaân haøng mở L/C vaø nhận bộ chứng từ; neáu thaáy khoâng phuø hôïp coù quyeàn từ chối trả tiền. Phöông thöùc giao chöùng töø traû tieàn (Cash Against Documents –CAD) Khaùi nieäm: CAD laø phöông thöùc thanh toaùn trong ñoù nhaø nhaäp khaåu yeâu caàu ngaân haøng môû taøi khoaûn tín thaùc ( Trust Account) ñeå thanh toaùn tieàn cho nhaø xuaát khaåu, khi nhaø xuaát khaåu trình ñaày ñuû chöùng töø theo yeâu caàu. Nhaø xuaát khaåu sau khi hoaøn thaønh nghóa vuï seõ xuaát trình boä chöùng cho ngaân haøng ñeå nhaän tieàn thanh toaùn.
9 1.3 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán dòch vuï thanh toaùn quoác teá cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi Vieät Nam. 1.3.1 Caùc yeáu toá khaùch quan Xu höôùng toaøn caàu hoaù kinh teá quoác teá ñaõ thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa thöông maïi quoác teá. Ñieàu naøy theå hieän roõ ôû toác ñoä taêng tröôûng thöông maïi theá giôùi luoân cao hôn toác ñoä taêng tröôûng kinh teá theá giôùi. Neáu nhö trong thaäp kyû 1980, toác ñoä taêng thöông maïi theá giôùi laø 6%/naêm, hôn 2,5 laàn so vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá thì ñeán thaäp kyû 1990, toác ñoä taêng thöông maïi theá giôùi laø 7%/naêm cao hôn 2,5 laàn so vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá. Öôùc tính giai ñoaïn 1999-2008, toác ñoä taêng thöông maïi theá giôùi laø 6,7%/naêm cao hôn 2 laàn so vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá. Theo döï ñoaùn cuûa caùc chuyeân gia kinh teá thì thöông maïi theá giôùi giai ñoaïn 2011-2020 seõ tieáp tuïc taêng, ñaït toác ñoä 7,5%/naêm seõ chieám 45% GDP theá giôùi. Baûng 1.1: Giaù trò Xuaát khaåu haøng hoaù vaø dòch vuï theá giôùi giai ñoaïn 2004-2007 Ñôn vò: tyû USD Chæ tieâu 2004 2005 2006 2007 2008 Haøng hoaù 8.907 10.159 11.762 13.570 15.775 Dòch vuï 2.125 2.415 2.710 3.260 3.730 Nguoàn: International trade staticstics 2005, 2006, 2007 vaø Press Release (Press/554) cuûa WTO Việt Nam trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi cuõng ñaõ coù nhöõng coá gaéng ñaùng keå trong vieäc duy trì được tốc độ tăng trưởng kinh tế hằng năm treân 7%. Tốc độ tăng GDP năm 2008 tuy thấp hơn tốc độ tăng 8,48% của năm 2007 veà mục tieâu kế hoạch điều chỉnh laø tăng 7,0%, nhưng trong bối cảnh taøi chính thế giới khủng hoảng, kinh tế nhiều nước suy giảm maø nền kinh tế nước ta vẫn đạt tốc độ tăng tương đối cao như treân laø một cố gắng lớn.