Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An

Chia sẻ: ViJiji ViJiji | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:91

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm phân tích thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An giai đoạn 2017 - 2019, xác định những kết quả đạt được, các hạn chế và nguyên nhân của hạn chế. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ CÔNG NGHIỆP LONG AN NGUYỄN THỊ THÚY KIỀU QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THỊ XÃ KIẾN TƢỜNG, TỈNH LONG AN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8.34.02.01 Long An, năm 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ CÔNG NGHIỆP LONG AN NGUYỄN THỊ THÚY KIỀU QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THỊ XÃ KIẾN TƢỜNG, TỈNH LONG AN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8.34.02.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ KỲ Long An, năm 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong các tạp chí khoa học và công trình nào khác. Các thông tin số liệu trong luận văn này đều có nguồn gốc và được ghi chú rõ ràng./. Học viên thực hiện luận văn Nguyễn Thị Thúy Kiều
ii LỜI CẢM ƠN Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đối với Quý Thầy, Cô của Trường Đại học Kinh tế Công nghiệp Long An đã giảng dạy trong chương trình Cao học Kinh tế, Chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng; những người đã truyền đạt cho tác giả kiến thức hữu ích trong ngành Tài chính - Ngân hàng, làm cơ sở cho tác giả hoàn thành tốt luận văn thạc sĩ này. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn; tác giả đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của Quý Thầy, Cô; đặc biệt là Cô TS. Trần Thị Kỳ đã tận tâm, nhiệt tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tác giả trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo cũng như các anh chị đồng nghiệp tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An đã hỗ trợ, giúp đỡ tác giả trong việc thu thập các số liệu về hoạt động thu bảo hiểm xã hội cùng các dữ liệu có liên quan tại đơn vị để tác giả có thể hoàn thành luận văn của mình một cách tốt nhất. Do thời gian làm luận văn có hạn và kinh nghiệm nghiên cứu khoa học chưa nhiều nên không tránh khỏi những hạn chế, rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý Thầy, Cô. Tác giả xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thúy Kiều
iii NỘI DUNG TÓM TẮT Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An thời gian qua đã đạt được kết quả đáng khích lệ, cụ thể: Năm 2017 số thu đạt là: 56.397 triệu đồng, với 30.263 lượt người tham gia, năm 2018 là: 58.446 triệu đồng, với 32.345 lượt người tham gia. Tuy nhiên, thu bảo hiểm xã hội vẫn còn hạn chế như nợ đóng Bảo hiểm xã hội năm 2017 là 34 triệu và năm 2018 là 38 triệu đồng. Vì vậy, cần có sự nghiên cứu để phân tích và đánh giá nhằm đề xuất giải pháp thích hợp thực hiện được kế hoạch thu nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An. Tác giả đã sử dụng phương pháp kế thừa lý luận cơ bản để xây dựng cơ sở lý luận, sử dụng phương pháp thống kê để phân tích và đánh giá thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An từ 2017 – 2019 và phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn để đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội. Kết quả đã đạt được các mục tiêu nghiên cứu đề ra: (1) Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý thu bảo hiểm xã hội; (2) Phân tích thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An giai đoạn 2017 - 2019, xác định những kết quả đạt được như: số thu liên tục tăng qua các năm, số đơn vị tham gia BHXH năm sau cao hơn năm trước… Tuy vậy, vẫn còn một số vấn đề còn tồn tại, cụ thể như: tình trạng nợ đọng vẫn còn cao, vẫn còn một số đơn vị có lao động thuộc diện tham gia BHXH nhưng chưa đăng ký, hoạt động tuyên truyền vẫn chưa sâu rộng, việc khởi kiện các đơn vị có nợ đọng còn kéo dài với nhiều nguyên ngân khác nhau. (3) Đây chính là cơ sở để đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An. Luận văn cũng đã có một số kiến nghị đối với UBND Thị xã Kiến Tường nhằm góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội tại đơn vị. Luận văn là tài liệu tham khảo cho các đối tượng quan tâm, đặc biệt các nhà quản lý cơ quan Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An, nghiên cứu và ứng dụng vào thực tế. Hạn chế của luận văn, khảo sát chưa dùng mô hình định lượng để kiểm định nên các nhận định, đánh giá về các nhân tố tác động tới quản lý thu BHXH chưa được xác đáng.
iv ABSTRACT Social Insurance Kien Tuong Town, Long An Province has achieved encouraging results in recent years, specifically: In 2017, the revenue reached: 56,397 million VND, with 30,263 participants, in 2018 it was: 58,446 million VND, with 32,345 turns of participants. However, social insurance revenue is still limited, such as the debt of social insurance payment in 2017 is 34 million and in 2018 is 38 million dong. Therefore, it is necessary to have research to analyze and evaluate in order to propose appropriate solutions to implement the collection plan in order to propose solutions to improve the efficiency of social insurance collection management at the Social Insurance. Kien Tuong commune, Long An province. The author has used the basic theoretical inheritance method to build a theoretical basis, used statistical methods to analyze and evaluate the current situation of social insurance collection management at the Kien Town Social Insurance. Tuong, Long An province from 2017 to 2019 and the method combining theory and practice to propose solutions to improve the efficiency of social insurance collection management. Systematize the theoretical basis of social insurance collection management; (2) Analyzing the current situation of social insurance collection management at the Social Insurance Kien Tuong town, Long An province in the period of 2017 - 2019, identifying the achievements such as: the revenue has continuously increased over the years. , the number of units participating in social insurance next year is higher than the previous year ... However, there are still some problems, namely: the outstanding debt situation is still high, there are still some units with participating in social insurance but not registered, propaganda activities have not been extensive, the lawsuit of units with outstanding debts still lasted with many different resources. (3) This is the basis for proposing solutions to improve the management efficiency of social insurance collection at the Social Insurance of Kien Tuong town, Long An province. The thesis also has a number of recommendations to the People's Committee of Kien Tuong town to contribute to improving the efficiency of social insurance collection management at the unit. Thesis is the reference for interested subjects, especially the managers of the Social Insurance agency Kien Tuong town, Long An province, to research and apply in practice. The limitations of the dissertation and survey have not used quantitative models to verify, so the comments and assessment on the factors affecting the management of social insurance collection have not been validated.
v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii NỘI DUNG TÓM TẮT ........................................................................................... iii ABSTRACT .............................................................................................................. iv MỤC LỤC ................................................................................................................. iv DANH MỤC SƠ ĐỒ BẢNG BIỂU ...................................................................... viii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..................................................................................iix MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. SỰ CẦN THIẾT NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ................................................................ 1 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ........................................................................................ 1 2.1. Mục tiêu chung ..................................................................................................... 1 2.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................................... 2 3. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU..................................................................................... 2 4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ........................................................................................... 2 4.1. Về không gian địa điểm ....................................................................................... 2 4.2. Phạm vi về thời gian............................................................................................. 2 5. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ................................................................................... 2 6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THU THẬP DỮ LIỆU ............................. 2 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ................................................................................................ 4 1.1. Lý luận về bảo hiểm xã hội ....................................................................................... 4 1.1.1. Khái niệm ......................................................................................................... 4 1.1.2. Phân loại bảo hiểm xã hội theo tính chất .......................................................... 5 1.1.3. Đặc điểm của bảo hiểm xã hội .......................................................................... 5 1.2. Quản lý thu bảo hiểm xã hội...................................................................................... 6 1.2.1. Thu bảo hiểm xã hội .......................................................................................... 6 1.2.2. Quản lý thu bảo hiểm xã hội ............................................................................ 7 1.3. Bài học từ kinh nghiệm về hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội của các địa phƣơng khác. .............................................................................................................. 16 1.3.1. Kinh nghiệm về hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội. ................................. 16
vi 1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An..................................................................................................................... 19 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................ 20 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THỊ XÃ KIẾN TƢỜNG, TỈNH LONG AN .............................. 21 2.1. Giới thiệu về Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tƣờng, tỉnh Long An ..................... 21 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................................. 21 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và bộ máy quản lý .................................................................. 21 2.1.3. Khái quát kết quả hoạt động tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An..................................................................................................................... 24 2.2. Thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tƣờng, tỉnh Long An ....................................................................................................... 24 2.2.1. Căn cứ pháp lý để quản lý thu bảo hiểm xã hội .............................................. 24 2.2.2. Quản lý lập dự toán thu bảo hiểm xã hội ....................................................... 26 2.2.3. Thực tế quản lý thu bảo hiểm xã hội ............................................................... 27 2.2.4. Quyết toán thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường tỉnh Long An..................................................................................................................... 34 2.2.5. Kết quả tổ chức kiểm tra Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường ........................................................................................................................ 35 2.2.6. Giải quyết đơn, thư khiếu nại về thu Bảo hiểm xã hội. .................................. 37 2.2.7. Khảo sát người lao động và người sử dụng lao động về tham gia bảo hiểm xã hội trên địa bàn thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An.................................................... 37 2.3. Đánh giá về thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tƣờng, tỉnh Long An ........................................................................................ 39 2.3.1. Những kết quả đạt được .................................................................................. 39 2.3.2. Các mặt còn hạn chế ...................................................................................... 43 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế .............................................................................. 44 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................ 50 CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THỊ XÃ KIẾN TƢỜNG, TỈNH LONG AN ................................................................................................................ 51
vii 3.1. Định hƣớng hoạt động bảo hiểm xã hội của Bảo hiểm xã hội Việt Nam và mục tiêu thực hiện của Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tƣờng, tỉnh Long An ........... 51 3.1.1. Định hướng hoạt động bảo hiểm xã hội của Bảo hiểm xã hội Việt Nam ....... 51 3.1.2. Mục tiêu thực hiện của Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An .. 52 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tƣờng, tỉnh Long An ............................................................................ 53 3.2.1. Cải tiến nội dung và phương pháp tuyên truyền pháp luật về chính sách Bảo hiểm xã hội ................................................................................................................ 53 3.2.2. Bổ sung số lượng lao động và nâng cao chất lượng lao động ........................ 55 3.2.3. Đổi mới việc lập dự toán, lập kế hoạch thu Bảo hiểm xã hội ......................... 56 3.2.4. Tiếp tục thực hiện đúng nội dung, quy trình quản lý thu Bảo hiểm xã hội .... 58 3.2.5. Tăng tần số kiểm tra việc tuân thủ pháp luật về Bảo hiểm xã hội. ................. 59 3.2.6. Tiếp tục giải quyết thỏa đáng, kịp thời và chuẩn xác với Người lao động về chế độ Bảo hiểm xã hội ............................................................................................. 60 3.2.7. Tiếp tục ứng dụng tốt công nghệ thông tin để quản lý thu Bảo hiểm xã hội .. 61 3.2.8. Chủ động phối kết hợp tốt hơn với các ban ngành có liên quan để đẩy mạnh quản lý thu đúng pháp luật ........................................................................................ 62 3.2.9. Cần củng cố hệ thống đại lý thu Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thị xã Kiến Tường ........................................................................................................................ 63 3.3. Một số kiến nghị ........................................................................................................ 64 3.3.1. Đối với Ủy ban nhân dân Thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An ......................... 64 3.3.2. Đối với Bảo hiểm xã hội tỉnh Long An........................................................... 65 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................................ 66 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 67 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 68 PHỤ LỤC 01 .............................................................................................................. I PHỤ LỤC 02 ........................................................................................................... III PHỤ LỤC 03 ............................................................................................................. V
viii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU STT Tên sơ đồ Trang 2.1. Sơ đồ bộ máy tổ chức của Bảo hiểm xã hội Thị xã Kiến Tường 22 STT Tên bảng biểu Trang 2.1. Kết quả hoạt động tại BHXH thị xã Kiến Tường 24 2.2. Dự toán về số thu BHXH tại BHXH thị xã Kiến Tường 26 2.3. Tỷ lệ đơn vị tham gia BHXH tại BHXH thị xã Kiến Tường 27 Tỷ lệ NLĐ tham gia BHXH tại cơ quan BHXH tại BHXH thị 2.4. 28 xã Kiến Tường Cơ cấu NLĐ tham gia BHXH theo loại hình tại BHXH thị xã 2.5. 29 Kiến Tường Thực hiện kế hoạch quản lý NLĐ tham gia BHXH bắt buộc tại 2.6. 29 BHXH thị xã Kiến Tường Thực hiện kế hoạch quản lý NLĐ tham gia BHXH tự nguyện 2.7. 30 tại BHXH thị xã Kiến Tường 2.8. Thực hiện dự toán thu BHXH tại BHXH thị xã Kiến Tường 31 Thực hiện kế hoạch thu BHXH bắt buộc tại BHXH thị xã Kiến 2.9. 32 Tường Thực hiện kế hoạch thu BHXH tự nguyện tại BHXH thị xã 2.10. 33 Kiến Tường 2.11. Nợ đọng BHXH tại BHXH thị xã Kiến Tường 33 2.12. Quyết toán thu - chi BHXH tại BHXH thị xã Kiến Tường 34 2.13. Kết quả kiểm tra về BHXH tại thị xã Kiến Tường 36 Kết quả giải quyết đơn thư khiếu nại về thu BHXH tại thị xã 2.14. 37 Kiến Tường 2.15. Các hình thức tuyên truyền tại BHXH thị xã Kiến Tường 40 Số lượng cán bộ, nhân viên tại BHXH thị xã Kiến Tường đến 2.16. 45 31/12/2019 Năng suất lao động của công chức tại BHXH thị xã Kiến 2.17. 46 Tường, tỉnh Long An năm 2019
ix DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT TỪ VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ 1 BHXH Bảo hiểm xã hội 2 BHTN Bảo hiểm thất nghiệp 3 BHYT Bảo hiểm y tế 4 CNTT Công nghệ thông tin 5 DN Doanh nghiệp 6 HCSN Hành chính sự nghiệp 7 HĐLĐ Hợp đồng lao động 8 NLĐ Người lao động 9 NSDLĐ Người sử dụng lao động 10 NSNN Ngân sách nhà nước 11 SDLĐ Sử dụng lao động 12 TNBQTT Thu nhập bình quân thực tế 13 UBND Uỷ ban nhân dân
1 MỞ ĐẦU 1. SỰ CẦN THIẾT NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI Bảo hiểm xã hội là bộ phận trong hệ thống chính sách an sinh xã hội của Chính phủ, luôn được quan tâm, tạo một quỹ độc lập với ngân sách nhà nước, nhằm đảm bảo tài chính cho người tham gia bảo hiểm vượt qua khó khăn khi gặp rủi ro như bị bệnh, thai sản, tai nạn lao động… Bảo hiểm xã hội dựa trên nguyên tắc "có đóng, có hưởng" nên thu bảo hiểm xã hội đã đặt ra yêu cầu chung thu đúng, thu đủ và thu kịp thời, vì sẽ ảnh hưởng đến nguồn chi trả cho các đối tượng tham gia. Do đó, quản lý thu bảo hiểm xã hội ảnh hưởng trực tiếp tới sự tồn tại và phát triển của quỹ bảo hiểm xã hội, tới sự ổn định của chính sách bảo hiểm xã hội, vì thu BHXH là cơ sở hình thành quỹ bảo hiểm xã hội, để giải quyết các chế độ bảo hiểm xã hội, đảm bảo ổn định cuộc sống của người lao động, thực hiện được kế hoạch sản xuất kinh doanh của đơn vị sử dụng lao động. Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An thời gian qua đã đạt được kết quả đáng khích lệ cụ thể: Năm 2017 số thu đạt là: 56.397 triệu đồng với 30.263 lượt người tham gia, năm 2018 là: 58.446 triệu đồng với 32.345 lượt người tham gia. Tuy nhiên, thu bảo hiểm xã hội vẫn còn hạn chế như nợ đóng Bảo hiểm xã hội năm 2017 là 34 triệu và năm 2018 là 38 triệu đồng [9]. Vì vậy, cần có sự nghiên cứu để phân tích và đánh giá nhằm đề xuất giải pháp thích hợp thực hiện được kế hoạch thu. Xuất phát từ lý do trên, tác giả chọn đề tài “Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An” để làm luận văn thạc sĩ kinh tế, chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 2.1. Mục tiêu chung Phân tích, đánh giá thực trạng, từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội tại thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An trong thời gian tới.
2 2.2. Mục tiêu cụ thể Phân tích thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An giai đoạn 2017 - 2019, xác định những kết quả đạt được, các hạn chế và nguyên nhân của hạn chế. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An. 3. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại BHXH và thực tế hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An. Đối tượng khảo sát: Người lao động tại các đơn vị tham gia BHXH và đơn vị tham gia BHXH. 4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 4.1. Về không gian địa điểm Đề tài nghiên cứu tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An. 4.2. Phạm vi về thời gian Dữ liệu thứ cấp phục vụ nghiên cứu thu thập giai đoạn từ năm 2017 – 2019. Thời gian khảo sát: Trong 02 tháng năm 2020 5. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An giai đoạn 2017 - 2019 như thế nào? Cần có những giải pháp gì để nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An? 6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THU THẬP DỮ LIỆU Phương pháp nghiên cứu Tác giả sử dụng phương pháp định tính với các phương pháp cụ thể: - Phương pháp kế thừa lý luận cơ bản để xây dựng cơ sở lý luận. - Phương pháp thống kê và phân tích, để đánh giá thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An từ 2017 – 2019. - Phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn để đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội. Phương pháp thu thập dữ liệu: Báo cáo kết quả hoạt động tại cơ quan BHXH
3 thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An giai đoạn 2017-2019 và các tài liệu liên quan khác
4 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI 1.1. Lý luận về bảo hiểm xã hội 1.1.1. Khái niệm Cuộc sống con người luôn phấn đấu cho an sinh hạnh phúc, nhưng quy luật của tạo hóa là sinh ra, lớn lên và già yếu, đi theo đó là những rủi ro, ốm đau, hoạn nạn có thể đến bất cứ lúc nào. BHXH như một sáng kiến văn minh của nhân loại để giữ gìn, bảo vệ cuộc sống, sức khỏe cho con người. Trong tất cả các biện pháp phòng chống và khắc phục rủi ro, bảo hiểm là biện pháp mang lại hiệu quả cao nhất. Bảo hiểm không những đảm bảo cho người tham gia về kinh tế mà còn góp phần ổn định xã hội. Trên thế giới, BHXH ra đời cách đây hàng trăm năm và trở thành giải pháp hữu hiệu giúp con người vượt qua những khó khăn, rủi ro trong cuộc sống và trong quá trình lao động. BHXH trở thành nền tảng cơ bản của hệ thống an sinh xã hội của mỗi quốc gia, được thực hiện ở hầu hết các nước trên thế giới và ngày càng phát triển. Để đảm bảo quyền lợi cơ bản cho người lao động trên toàn thế giới và an toàn xã hội, ILO ban hành Công ước số 102 ngày 04/6/1952 về quy phạm tối thiểu an toàn xã hội, có quy định 09 chế độ trợ cấp gồm: chế độ chăm sóc y tế; chế độ trợ cấp TNLĐ-BNN; chế độ trợ cấp ốm đau; chế độ trợ cấp thai sản; chế độ trợ cấp thất nghiệp; chế độ trợ cấp tàn tật; chế độ trợ cấp tuổi già; chế độ trợ cấp tiền tuất và chế độ trợ cấp gia đình Theo định nghĩa của từ điển Bách khoa Việt Nam: “Bảo hiểm xã hội là một chế độ pháp định bảo vệ người lao động, sử dụng nguồn tiền đóng góp của NLĐ, người SDLĐ và được sự tài trợ, bảo hộ của Nhà nước nhằm trợ giúp vật chất cho người được bảo hiểm và gia đình trong trường hợp bị giảm hoặc mất thu nhập bình thường do ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thai sản, thất nghiệp, hết tuổi lao động theo quy định của pháp luật hoặc chết”. [23, tr. 26] Theo tổ chức lao động Quốc tế (ILO) có khuyến cáo BHXH gồm 9 chế độ. (1) Chế độ chăm sóc y tế. (2) Chế độ trợ cấp ốm đau.
5 (3) Chế độ trợ cấp thất nghiệp. (4) Chế độ trợ cấp tai nạn lao động bệnh nghề nghiệp. Tùy theo điều kiện kinh tế của mỗi nước, có thể thực hiện các chế độ khác nhau. Nhưng nhất thiết phải thực hiện được 5 chế độ, trong đó có các chế độ (3, 4, 5, 8, 9). Ở Việt Nam mới thực hiện được 5 chế độ (2, 4, 5, 7, 9) và từ năm 2010 thực hiện thêm chế độ (3) do đó đã góp phần đảm bảo được quyền lợi cho những NLĐ làm công ăn lương. Theo điều Luật BHXH hiện hành: "BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của NLĐ trên cơ sở đóng góp vào quỹ BHXH khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động, chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH". [25, tr. 33] 1.1.2. Phân loại bảo hiểm xã hội theo tính chất Theo tính chất thì BHXH, chia thành: BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện. Bảo hiểm xã hội bắt buộc: là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người lao động và người sử dụng lao động bắt buộc phải tham gia. Bảo hiểm xã hội tự nguyện: là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất. 1.1.3. Đặc điểm của bảo hiểm xã hội Thứ nhất, về đối tượng tham gia BHXH: Tùy theo từng quốc gia, nhưng phổ biến hoặc người lao động hoặc cả người lao động và người sử dụng lao động. Thứ hai, về nguồn hình thành quỹ bảo hiểm xã hội: Thông thường nguồn hình thành quỹ bảo hiểm xã hội của các quốc gia cũng như Việt Nam, gồm: (1) Phí bảo hiểm do người lao động đóng góp; (2) Đóng góp của người sử dụng lao động; (3) Tiền sinh lời của hoạt động đầu tư từ quỹ; (4) Hỗ trợ từ ngân sách nhà nước và các nguồn thu hợp pháp khác. Thứ ba, về sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội: Quỹ bảo hiểm xã hội chủ yếu dùng để thanh toán, sự bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi rủi ro do nguyên nhân khách quan xảy ra đúng các cam kết (như khi đau ốm, tai nạn,…) giúp người lao động kịp thời giải quyết khó khăn về tài chính.
6 Thứ tư, nhà nước thống nhất quản lý và sử dụng quỹ BHXH (mức đóng góp phí BHXH, quản lý thu BHXH, sử dụng chi trả BHXH theo chế độ quy định thống nhất của Nhà nước mỗi quốc gia). Tại Việt Nam, nhà nước giao cho cơ quan đại diện nhà nước là cơ quan bảo hiểm xã hội quản lý. Hoạt động của cơ quan BHXH không vì mục đích lợi nhuận. Thứ năm, mục tiêu của BHXH: Trợ cấp về tài chính cho người lao động khi gặp rủi ro tạm thời hoặc vĩnh viễn do các nguyên nhân khách quan: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, mất sức lao động, tử vong. Bên cạnh đó, BHXH giúp giảm khó khăn về tài chính cho người SDLĐ, tạo thuận lợi để tập trung hoàn thành kế hoạch kinh doanh đặt ra. 1.2. Quản lý thu bảo hiểm xã hội 1.2.1. Thu bảo hiểm xã hội 1.2.1.1. Khái niệm thu bảo hiểm xã hội “Thu BHXH là việc Nhà nước dùng quyền lực của mình bắt buộc các đối tượng phải đóng BHXH theo mức phí qui định hoặc cho phép một số đối tượng tự nguyện tham gia, lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình. Trên cơ sở đó hình thành một Quỹ tiền tệ tập trung, nhằm mục đích đảm bảo cho các hoạt động BHXH” [1, tr.19] Thu BHXH thực chất là quá trình phân phối lại một phần thu nhập của các đối tượng tham gia BHXH, phân phối và phân phối lại một phần của cải của xã hội dưới dạng giá trị, nhằm giải quyết hài hòa các mối quan hệ về mặt lợi ích kinh tế, góp phần đảm bảo công bằng xã hội. Từ khái niệm trên cho thấy: Nhà nước là người thu BHXH, dưới hình thức giao cho cơ quan đại diện nhà nước thu là hệ thống cơ quan BHXH. Mức thu, phương thức thu… do nhà nước quy định trong từng thời kỳ trên cơ sở nghiên cứu phù hợp với thu nhập của người lao động. Đối tượng tham gia một số người thuộc diện bắt buộc, còn lại tự nguyên. Mục đích giải quyết hài hòa các mối quan hệ về mặt lợi ích kinh tế, góp phần đảm bảo công bằng xã hội. 1.2.1.2. Phân loại thu bảo hiểm xã hội
7 Theo nguồn hình thành, bao gồm: (1) Thu từ người sử dụng lao động đóng góp theo quy định; (2) Thu từ người lao động đóng theo quy định; (3) Thu từ hỗ trợ của Nhà nước; (4) Thu từ lãi đầu tư; (5) Thu từ các nguồn thu hợp pháp khác Theo tính chất, bao gồm: (1) Thu BHXH bắt buộc; (2) Thu BHXH tự nguyện Theo kỳ hạn thu bao gồm: (1) Thu hàng tháng; (2) Thu 3 tháng một lần; (3) Thu 6 tháng một lần; (4) Thu 12 tháng một lần; (5) Thu một lần cho nhiều năm về sau; (6) Thu một lần cho những năm còn thiều đối với người tham gia BHXH đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ thời gian tham gia Theo phương thức thu, chia thành: (1) Thu bằng tiền mặt; (2) Thu bằng chuyển khoản. 1.2.2. Quản lý thu bảo hiểm xã hội 1.2.2.1. Khái niệm Quản lý Có nhiều quan điểm khác nhau về quản lý, như: "Quản lý là việc đạt tới mục đích của tổ chức một cách có hiệu quả thông qua quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra các nguồn lực của tổ chức" [1, tr. 46]. Quản lý là một hoạt động liên tục và cần thiết khi con người kết hợp với nhau trong tổ chức. Đó là quá trình tạo nên sức mạnh gắn liền các hoạt động của các cá nhân với nhau trong một tổ chức nhằm đạt được mục tiêu chung. Quản lý là một quá trình tác động, gây ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý một cách hợp quy luật nhằm đạt được mục tiêu chung. Quản lý thu BHXH Từ khái niệm về quản lý và BHXH, có thể hiểu quản lý thu BHXH là một loạt quan hệ, bao gồm quan hệ giữa Nhà nước, người sử dụng lao động, người lao động và cơ quan BHXH. Trong mối quan hệ trên đây, thì người lao động, người sử dụng lao động là đối tượng quản lý; Nhà nước giao cho cơ quan BHXH đại diện nhà nước quản lý; Nhà nước là chủ thể duy nhất điều tiết và quản lý BHXH. Hiệu quả quản lý thu BHXH Khái niệm về hiệu quả?
8 Hiểu theo nghĩa rộng, hiệu quả thể hiện mối quan hệ giữa kết quả đầu ra thu được so với các yếu tố đầu vào được sử dụng để tạo ra những kết quả theo dự tính. Theo từ điển bách khoa Việt Nam, hiệu quả là tương quan giữa kết quả đạt được so với lao động, vật tư, tài chính để tạo ra nó, còn hiệu quả kinh tế xã hội là chỉ tiêu biểu hiện quan hệ của nền sản xuất xã hội, xét trên cả hai mặt kinh tế - xã hội và các nguồn phương tiện tạo ra nó. Hiệu quả quản lý thu BHXH? Từ khái niệm hiệu quả, quản lý thu BHXH có thể khái quát: Hiệu quả quản lý thu BHXH là sự tác động của Nhà nước thông qua các quy định mang tính pháp lý bắt buộc các bên tham gia BHXH phải tuân thủ thực hiện; trong đó cơ quan BHXH sử dụng các biện pháp nghiệp vụ và các phương pháp đặc thù tác động trực tiếp vào đối tượng đóng BHXH để đạt mục tiêu đề ra.(hay hàng năm hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch/dự toán thu NHXH) Nâng cao hiệu quả quản lý thu BHXH “Nâng cao”, theo từ điển tiếng Việt là sự tăng lên của hiện tượng từ thấp đến cao, từ ít đến nhiều… Nâng cao hiệu quả quản lý thu BHXH là làm cho khoảng cách mong đợi và thực tế của từng đối tượng ngày càng thu hẹp, cụ thể: Các cơ quan BHXH tăng số lượng người tham gia BHXH, đặc biệt BHXH tự nguyện, thu đủ, đúng và kịp thời số tiền BHXH theo kế hoạch hay dự toán hàng năm đã được duyệt. Người tham gia BHXH nhận thức đúng đắn lợi ích khi tham gia BHXH với bản thân và gia đình, hiểu các chính sách của nhà nước, tham gia BHXH và ngày càng hài lòng. 1.2.2.2. Nguyên tắc quản lý thu bảo hiểm xã hội Thu đúng, đủ, kịp thời Thu đúng, là đúng đối tượng, đúng mức, đúng tiền lương, tiền công và đúng thời gian quy định: mọi người lao động khi có HĐLĐ hoặc giao kết lao động theo quy định, được trả công bằng tiền đều là đối tượng đóng BHXH bắt buộc. Việc xác định đúng đối tượng, đúng tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXH của người lao động là cơ sở quan trọng để đảm bảo thu đúng; việc thu đúng còn phụ thuộc vào tính chất hoạt động của đơn vị sử dụng lao động để xác định đúng đối tượng, mức thu, phương thức thu.
9 Thu đủ, là thu đủ số người thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc và số tiền phải đóng BHXH của người lao động, người sử dụng lao động. Thu kịp thời, là thu kịp về thời gian khi có phát sinh quan hệ lao động, tiền công, tiền lương mà những quan hệ đó thuộc đối tượng, phạm vi tham gia BHXH. Chế độ BHXH thường xuyên thay đổi để phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ, ở mỗi thời điểm thay đổi đó cần phải tổ chức thực hiện thu BHXH của người sử dụng lao động và người lao động đảm bảo kịp thời, không để tồn đọng tiền thu, không bỏ sót lao động tham gia BHXH. Tập trung, thống nhất, công bằng, công khai Cơ chế thu BHXH được quy định thống nhất, nguồn thu BHXH tập trung quản lý, điều tiết ở Trung ương là BHXH Việt Nam. Việc tham gia BHXH của người lao động, người sử dụng lao động đảm bảo công khai, thực hiện công bằng ở các thành phần kinh tế. Các đơn vị tham gia BHXH đều phải công khai minh bạch số lao động phải đóng BHXH và số tiền đóng theo đúng quy định, có sự kiểm tra, thanh tra, kiểm soát của Nhà nước và giám sát của các cơ quan chức năng và các tổ chức chính trị-xã hội. Tính công bằng được thể hiện trong việc nộp thu BHXH, không phân biệt đối xử giữa các thành phần kinh tế, tức là đều có tý lệ phần trăm thu BHXH như nhau. An toàn, hiệu quả Thực hiện quản lý chặt chẽ tiền thu BHXH theo chế độ quản lý tài chính của Nhà nước và sử dụng nguồn thu đúng mục đích. Nguồn thu BHXH do được tồn tích cộng đồng, nên thường có khối lượng tiền nhàn rỗi tương đối lớn chưa sử dụng cần được đầu tư tăng trưởng, vừa nâng cao hiệu quả sử dụng, vừa an toàn tiền thu BHXH về mặt giá trị do các yếu tố trượt giá. Vì vậy, thông qua cơ chế quản lý nghiêm ngặt về thu BHXH để tránh lạm dụng, thất thoát; đồng thời nghiên cứu các lĩnh vực đầu tư để đảm bảo thu hồi được vốn và có lãi, tức là hiệu quả sử dụng nguồn thu. 1.2.2.3. Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội, thường bao gồm: Quản lý đối tượng tham gia BHXH và quản lý mức thu BHXH. (1) Quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội