Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Thực trạng và giải pháp phát triển dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu tại TP.HCM

Chia sẻ: Cẩn Ngữ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

67
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là giới thiệu về loại hình dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu và làm rõ vai trò của nó trong ngoại thương; thông qua tìm hiểu, phân tích, tổng hợp thực trạng hoạt động kinh doanh dịch vụ giao nhận của các doanh nghiệp trên địa bàn TP.HCM, từ đó đưa ra một số giải pháp phát triển loại hình dịch vụ này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Thực trạng và giải pháp phát triển dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu tại TP.HCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM TRẦN THỊ TRANG THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ GIAO NHẬN HÀNG HÓA XUẤT NHẬP KHẨU TẠI TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP.Hồ Chí Minh, năm 2006
MUÏC LUÏC Lôøi môû ñaàu Chöông I: Nhöõng vaán ñeà lyù luaän cô baûn veà giao nhaän haøng hoùa XNK 1.1. Moät soá vaán ñeà chung veà giao nhaän haøng hoùa XNK ---------------------------------1 1.1.1. Ñònh nghóa veà giao nhaän vaø ngöôøi giao nhaän -----------------------------------1 1.1.2. Phaïm vi hoaït ñoäng cuûa dòch vuï giao nhaän --------------------------------------2 1.1.3. Quyeàn haïn vaø nghóa vuï cuûa ngöôøi giao nhaän -----------------------------------4 1.1.4. Vai troø cuûa ngöôøi giao nhaän-------------------------------------------------------4 1.1.5. Moái lieän heä giöõa ngöôøi giao nhaän vaø caùc beân coù lieân quan ------------------5 1.2. Caùc lôïi ñieåm cuûa ngöôøi giao nhaän trong thöông maïi quoác teá-------------------------6 1.2.1. Ñoái vôùi ngöôøi XK-------------------------------------------------------------------6 1.2.2. Ñoái vôùi ngöôøi nhaäp khaåu ----------------------------------------------------------6 1.3. Nhöõng ñoùng goùp cuûa giao nhaän vaän taûi quoác teá trong vieäc thöïc hieän chieán löôïc kinh teá höôùng ngoaïi ôû nöôùc ta------------------------------------------------------7 1.4. Nghieäp vuï giao nhaän haøng hoùa xuaát nhaäp khaåu ----------------------------------------11 1.4.1. Toå chöùc giao haøng cho ngöôøi vaän taûi --------------------------------------------11 1.4.2. Toå chöùc nhaän haøng töø ngöôøi vaän taûi ---------------------------------------------12 1.5. Kinh nghieäm phaùt trieån dòch vuï giao nhaän vaän taûi quoác teá ôû caùc nöôùc --------------14 Keát luaän chöông I --------------------------------------------------------------------------------18 Chöông II: Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng giao nhaän haøng hoùa XNK taïi Tp.HCM 2.1. Vaøi neùt veà hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu taïi Tp.HCM ----------------------------------19 2.1.1. Hoaït ñoäng xuaát khaåu ---------------------------------------------------------------19 2.1.2. Hoaït ñoäng nhaäp khaåu --------------------------------------------------------------22 2.2. Thöïc traïng hoaït ñoäng giao nhaän haøng hoùa xuaát nhaäp khaåu ôû Tp.HCM ------------25 2.2.1. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån hoaït ñoäng GNHH XNK ôû Vieät Nam------------------------------------------------------------------------------------------25 2.2.2. Vaán ñeà quaûn lyù ñoái vôùi doanh nghieäp kinh doanh dòch vuï GNHH XNK -----------------------------------------------------------------------------------------27 2.2.3. Vò trí ñòa lyù cuûa Tp.HCM vaø thöïc traïng CSHT phuïc vuï GNHH XNK-------29 2.2.4. Hoạt động giao nhận hàng hóa XNK ở Tp.HCM ---------------------------------32 2.2.5. Phaân tích keát quaû khaûo saùt thöïc traïng GNHH XNK taïi Tp.HCM ------------34
2.2.5.1. Giao nhaän vaän taûi ñöôøng bieån, ñöôøng haøng khoâng --------------------------34 2.2.5.2. Giao nhaän haøng rôøi vaø container -----------------------------------------------35 2.2.5.3. Cô caáu haøng chæ ñònh vaø khoâng chæ ñònh trong giao nhaän vaän taûi ----------36 2.2.5.4. Ñoái töôïng vaø caùch thöùc tieáp caän khaùch haøng cuûa coâng ty GNHH: --------37 2.2.5.5. Caùc loaïi hình dòch vuï giao nhaän haøng ñöôïc cung caáp -----------------------38 2.2.5.6. Nguyeân nhaân vaø caùc dòch vuï chuû haøng mua töø caùc coâng ty giao nhaän------------------------------------------------------------------------------------------43 2.2.5.7. Vaán ñeà giaù vaø chaát löôïng dòch vuï----------------------------------------------44 2.3. Tieàm naêng, thaùch thöùc vaø döï baùo ñoái vôùi GNHH XNK taïi Tp.HCM khi Vieät Nam gia nhaäp WTO -----------------------------------------------------------------46 2.3.1. Tieàm naêng ---------------------------------------------------------------------------46 2.3.2. Thaùch thöùc ---------------------------------------------------------------------------47 2.3.3. Döï baùo -------------------------------------------------------------------------------48 2.4. Ñaùnh giaù thöïc traïng giao nhaän haøng hoùa xuaát nhaäp khaåu taïi Tp.HCM ------------49 2.4.1. Nhöõng thuaän lôïi coù ñöôïc ----------------------------------------------------------49 2.4.2. Nhöõng haïn cheá toàn ñoïng ----------------------------------------------------------50 Keát luaän chöông II 51 Chöông III: Moät soá giaûi phaùp ñaåy maïnh hoaït ñoäng GNHH XNK taïi p.HCM 3.1. Muïc tieâu vaø chính saùch phaùt trieån dòch vuï GNHH XNK taïi Tp.HCM -------------52 3.1.1. Muïc tieâu phaùt trieån ngaønh giao nhaän haøng hoùa XNK ôû Vieät Nam ----------52 3.1.2. Chính saùch phaùt trieån dòch vuï giao nhaän haøng hoùa XNK ôû Vieät Nam ------52 3.2. Nhöõng giaûi phaùp ñaåy maïnh hoaït ñoäng giao nhaän haøng hoùa XNK ---------------------- 53 3.2.1 Nhoùm giaûi phaùp 1: Hoaøn thieän coâng taùc xaây döïng cô sôû haï taàng vaø taêng naêng löïc chuyeân chôû cuûa ñoäi taøu ------------------------------------------------------ 53 3.2.1 Nhoùm giaûi phaùp 2: Hoaøn thieän vaø phaùt trieån hoaït ñoäng GNHH XNK ------------ 57 3.2.1. Nhoùm giaûi phaùp 3: Hoaøn thieän cô cheá quaûn lyù haøng haûi vaø hoaït ñoäng cuûa ngaønh haøng haûi vaø caùc ngaønh coù lieân quan ------------------------------------------- 65 3.3. Kieán nghò ñoái vôùi nhaø nöôùc vaø caùc ban ngaønh lieân quan ---------------------------------- 69 Keát luaän chöông III ------------------------------------------------------------------------------------------ 70 Keát luaän Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc
LÔØI MÔÛ ÑAÀU ]E^ 1. YÙ nghóa choïn ñeà taøi: Vaän taûi ngoaïi thöông laø moät boä phaän cuûa hoaït ñoäng XNK, chaúng nhöõng goùp phaàn ñaûm baûo vaø naâng cao hieäu quaû XNK maø coøn coù vai troø thuùc ñaåy XNK phaùt trieån. Vì vaäy coâng taùc toå chöùc vaø ñieàu haønh vaän taûi ngoaïi thöông phaûi ñöôïc chuù troïng nhaèm ñaùp öùng nhu caàu vaø muïc tieâu ñaåy maïnh XNK, trong ñoù khoâng theå khoâng ñeà caäp ñeán hoaït ñoäng giao nhaän ngoaïi thöông cuûa caùc coâng ty giao nhaän (freight forwarder) ñoùng vai troø laø maéc xích lieân keát quan heä giöõa nhaø XNK vaø caùc coâng ty vaän taûi. Trong boái caûnh kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån, nhaát laø khi Vieät Nam trôû thaønh thaønh vieân WTO, hoaït ñoäng XNK ñöôïc ñaåy maïnh vaø cô cheá ñieàu haønh ngaøy caøng thoâng thoaùng, hoaït ñoäng kinh doanh dòch vuï GNHH XNK cuõng seõ phaùt trieån maïnh. Soá löôïng caùc ñôn vò tham gia kinh doanh loaïi hình dòch vuï naøy ngaøy caøng nhieàu. Tp.HCM vôùi vai troø laø moät trung taâm kinh teá, vôùi vò trí ñòa lyù thuaän lôïi vaø cô sôû haøng taàng ôû möùc töông ñoái so vôùi caùc tænh thaønh khaùc trong nöôùc, nhaát laø cuïm caûng vaø saân bay quoác teá laø nôi maø hoaït ñoäng XNK dieãn ra nhoän nhòp nhaát, coù khoái löôïng haøng hoùa thoâng qua caûng, saân bay lôùn nhaát. Do vaäy, hoaït ñoäng giao nhaän cuõng phaùt trieån soâi ñoäng. Tuy nhieân trong thôøi gian qua, hoaït ñoäng naøy coøn dieãn ra moät caùch töï phaùt, chöa coù quy hoaïch cuï theå neân coøn nhieàu haïn cheá, chöa ñaùp öùng ñöôïc heát nhu caàu vaän chuyeån haøng hoùa ngoaïi thöông cuõng nhö chöa ñaït ñöôïc trình ñoä chuyeân moân hoùa caàn coù. Chính vì vaäy, caàn coù nhöõng bieän phaùp saép xeáp, toå chöùc laïi caùc doanh nghieäp kinh doanh trong lónh vöïc naøy moät caùch hôïp lyù hôn, ñoàng thôøi naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa baûn thaân doanh nghieäp cuõng nhö hieäu quaû cuûa toaøn boä neàn kinh teá, nhaát laø trong moäi quan heä vôùi hoaït ñoäng kinh doanh XNK. Xuaát phaùt töø thöïc tieãn treân toâi ñaõ choïn ñeà taøi “Thöïc traïng vaø giaûi phaùp phaùt trieån dòch vuï giao nhaän haøng hoùa xuaát nhaäp khaåu taïi Tp.HCM” laøm luaän vaên toát nghieäp cuûa mình.
2. Muïc tieâu nghieân cöùu: Giôùi thieäu veà loaïi hình dòch vuï giao nhaän haøng hoùa xuaát nhaäp khaåu vaø laøm roõ vai troø quan troïng cuûa noù trong ngoaïi thöông. Thoâng qua tìm hieåu, phaân tích, toång hôïp thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh dòch vuï giao nhaän cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn Tp.HCM, töø ñoù ñöa ra moät soá giaûi phaùp phaùt trieån loaïi hình dòch vuï naøy. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: Ñoái töôïng nghieân cöùu: - Moät soá vaán ñeà lyù luaän lieân quan GNHH XNK - Hoaït ñoäng GNHH XNK laø moät lónh vöïc raát phong phuù vaø ña daïng, coù theå thöïc hieän baèng nhieàu phöông tieän vaän taûi nhö: ñöôøng bieån, ñöôøng haøng khoâng, ñöôøng boä, ñöôøng saét hay vaän taûi ña phöông thöùc, do chính doanh nghieäp XNK hoaëc do caùc caùc coâng ty chuyeân kinh doanh dòch vuï giao nhaän thöïc hieän Phaïm vi nghieân cöùu: Caùc doanh nghieäp kinh doanh GNHH XNK taïi Tp.HCM (khaûo saùt 27 coâng ty giao nhaän Tp.HCM) vaø caùc coâng ty XNK – ñôn vò söû duïng dòch vuï naøy (khaûo saùt 24 doanh nghieäp XNK) 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: tham khaûo taøi lieäu lieân quan ñeà taøi, khaûo saùt, thoáng keâ, so saùnh, döï baùo vaø nhöõng phöông phaùp toaùn hoïc ñôn giaûn ñeå tieáp caän vaán ñeà. Töø ñoù phaân tích, toång hôïp vaø ñeà xuaát giaûi phaùp cho ñeà taøi. 5. Keát caáu ñeà taøi: Ñeà taøi coù 70 trang, 21 baûng soá lieäu vaø 1 sô ñoà, ñöôïc chia laøm 3 chöông nhö sau: Chöông I: Nhöõng vaán ñeà lyù luaän cô baûn veà giao nhaän haøng hoùa XNK Chöông II: Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng GNHH XNK taïi Tp.HCM Chöông III: Moät soá giaûi phaùp ñaåy maïnh hoaït ñoäng GNHH XNK taïi Tp.HCM ----- o0o -----
CHÖÔNG I: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ GIAO NHAÄN HAØNG HOÙA XUAÁT NHAÄP KHAÅU 1.1.Moät soá vaán ñeà chung veà giao nhaän haøng hoùa xuaát nhaäp khaåu (XNK) 1.1.1. Ñònh nghóa veà giao nhaän vaø ngöôøi giao nhaän Dòch vuï giao nhaän, theo “Quy taéc maãu cuûa FIATA veà dòch vuï giao nhaän”, laø baát kyø loaïi dòch vuï naøo lieân quan ñeán vaän chuyeån, gom haøng, löu kho, boác xeáp, ñoùng goùi hay phaân phoái haøng hoùa cuõng nhö dòch vuï tö vaán hay coù lieân quan ñeán caùc dòch vuï treân, keå caû caùc vaán ñeà haûi quan, taøi chính, mua baûo hieåm, thanh toaùn, thu thaäp chöùng töø lieân quan ñeán haøng hoùa. Theo Luaät Thöông maïi Vieät Nam, Giao nhaän haøng hoùa (GNHH) laø haønh vi thöông maïi, theo ñoù ngöôøi laøm dòch vuï GNHH nhaän haøng töø ngöôøi göûi, toå chöùc vaän chuyeån, löu kho, löu baõi, laøm caùc thuû tuïc giaáy tôø vaø caùc dòch vuï khaùc coù lieân quan ñeå giao haøng cho ngöôøi nhaän theo uûy thaùc cuûa chuû haøng, cuûa ngöôøi vaän taûi hay cuûa ngöôøi giao nhaän khaùc. Ngöôøi kinh doanh dòch vuï giao nhaän goïi laø ngöôøi giao nhaän (Forwarder/ Freight Forwarder/ Forwarding Agent). Ngöôøi giao nhaän coù theå laø chuû haøng, chuû taøu, coâng ty xeáp dôõ, hay kho haøng, ngöôøi giao nhaän chuyeân nghieäp hay baát cöù ngöôøi naøo khaùc coù ñaêng kyù kinh doanh dòch vuï GNHH. Theo Luaät Thöông Maïi Vieät Nam thì ngöôøi laøm dòch vuï GNHH laø thöông nhaân coù giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh dòch vuï GNHH. Tröôùc ñaây, ngöôøi giao nhaän thöôøng chæ laøm ñaïi lyù (Agent) thöïc hieän moät soá coâng vieäc do caùc nhaø xuaát, nhaäp khaåu uyû thaùc nhö: xeáp dôõ, löu kho haøng hoùa, laøm thuû tuïc giaáy tôø, lo lieäu vaän taûi noäi ñòa, thuû tuïc thanh toaùn tieàn haøng… Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa thöông maïi quoác teá vaø söï tieán boä kyõ thuaät trong ngaønh vaän taûi maø dòch vuï giao nhaän cuõng ñöôïc môû roäng hôn. Ngaøy nay, ngöôøi giao nhaän ñoùng goùp vai troø quan troïng trong thöông maïi vaø vaän taûi quoác teá. Ngöôøi giao nhaän khoâng chæ laøm caùc thuû tuïc haûi quan, hoaëc thueâ taøu maø coøn cung caáp dòch vuï troïn goùi veà toaøn boä quaù trình vaän taûi vaø phaân phoái haøng hoùa.
ÔÛ caùc nöôùc, ngöôøi giao nhaän ñöôïc goïi teân khaùc nhau: Ñaïi lyù haûi quan, Moâi giôùi haûi quan, Ñaïi lyù thanh toaùn, Ñaïi lyù gôûi haøng vaø giao nhaän, Ngöôøi chuyeân chôû… 1.1.2. Phaïm vi hoaït ñoäng cuûa dòch vuï giao nhaän: goàm: 1.1.2.1. Thay maët ngöôøi göûi haøng (ngöôøi xuaát khaåu ) Choïn tuyeán ñöôøng, phöông thöùc vaän taûi vaø ngöôøi vaän taûi thích hôïp. Löu khoang (book space) vôùi haõng taøu ñaõ choïn löïa. Nhaän haøng, caáp caùc chöùng töø nhö: Giaáy chöùng nhaän haøng cuûa ngöôøi giao nhaän (FCR), giaáy chöùng nhaän vaän chuyeån cuûa ngöôøi giao nhaän (FCT)... Nghieân cöùu caùc ñieàu khoaûn cuûa tín duïng thö vaø caùc quy ñònh cuûa chính quyeàn ñöôïc aùp duïng cho vieäc göûi haøng cuûa nöôùc xuaát khaåu (XK), nöôùc nhaäp khaåu (NK), cuõng nhö ôû baát cöù nöôùc quaù caûnh naøo, cuõng caàn chuaån bò moïi chöùng töø caàn thieát. Ñoùng goùi haøng hoùa (tröø khi vieäc naøy do ngöôøi göûi haøng thöïc hieän tröôùc khi giao haøng cho ngöôøi giao nhaän) coù tính ñeán tuyeán ñöôøng, phöông thöùc vaän taûi, baûn chaát haøng hoùa vaø caùc luaät leä aùp duïng neáu coù nöôùc XK, caùc nöôùc chuyeån taûi vaø nöôùc ñeán. Saép xeáp vieäc löu kho (warehousing) haøng hoùa neáu caàn; caân, ño haøng. Löu yù ngöôøi göûi haøng veà nhu caàu mua baûo hieåm vaø neáu ngöôøi göûi haøng yeâu caàu, seõ lo lieäu mua baûo hieåm haøng. Vaän chuyeån haøng vaøo caûng, saép xeáp vieäc khai haûi quan, lo caùc thuû tuïc, chöùng töø lieân heä vaø giao nhaän haøng cho ngöôøi vaän taûi. Lo vieäc giao dòch hoái ñoaùi neáu coù. Thanh toaùn chi phí vaø caùc phí toån khaùc, bao goàm cöôùc phí. Nhaän vaän ñôn coù kyù teân cuûa haõng taøu vaø giao cho ngöôøi nhaän haøng. Thu xeáp vieäc chuyeån taûi treân ñöôøng ñi neáu caàn. Giaùm saùt vieäc dòch chuyeån haøng treân ñöôøng ñöa tôùi ngöôøi nhaän haøng thoâng qua caùc cuoäc tieáp xuùc vôùi haõng taøu vaø ñaïi lyù cuûa ngöôøi giao nhaän ôû nöôùc ngoaøi ñoái vôùi haøng. Ghi nhaän caùc toån thaát hoaëc maát maùt ñoái vôùi haøng (damages of losses). Giuùp ngöôøi göûi haøng khieáu naïi ngöôøi vaän taûi veà toån thaát haøng neáu coù.
1.1.2.2. Thay maët ngöôøi nhaän haøng hay ngöôøi nhaäp khaåu Thay maët ngöôøi nhaän haøng giaùm saùt vieäc chuyeån dòch haøng, khi ngöôøi nhaän haøng lo vieäc vaän taûi haøng nhö nhaäp theo FOB chaúng haïn. Nhaän vaø kieåm soaùt moïi chöùng töø lieân quan ñeán vieäc vaän chuyeån haøng. Nhaän haøng töø ngöôøi vaän taûi vaø neáu caàn, traû cöôùc phí. Saép xeáp vieäc khai haûi quan vaø traû thueá, leä phí vaø caùc chi phí khaùc cho haûi quan vaø caùc cô quan coâng quyeàn khaùc. Saép xeáp vieäc löu kho quaù caûnh (transit warehousing) neáu caàn. Giao haøng ñaõ laøm thuû tuïc haûi quan cho ngöôøi nhaän Giuùp ñôõ ngöôøi nhaän haøng; tieán haønh vieäc khieáu naïi ñoái vôùi haõng taøu veà vieäc maát haøng hay baát cöù hö haïi naøo ñoái vôùi haøng. Giuùp ngöôøi nhaän haøng trong vieäc löu kho vaø phaân phoái haøng neáu caàn. 1.1.2.3. Caùc dòch vuï khaùc Ngoaøi caùc dòch vuï ñaõ neâu ôû treân, ngöôøi giao nhaän cuõng coù theå laøm caùc dòch vuï giao nhaän khaùc phaùt sinh trong caùc nghieäp vuï quaù caûnh vaø caùc dòch vuï ñaëc bieät khaùc nhö caùc dòch vuï gom haøng lieân heä ñeán haøng hoùa theo döï aùn, caùc döï aùn chìa khoùa trao tay (cung caáp thieát bò, nhaø xöôûng… saün saøng cho vaän haønh)... Ngöôøi giao nhaän cuõng coù theå thoâng baùo cho khaùch haøng veà nhu caàu tieâu duøng, caùc thò tröôøng môùi, tình hình caïnh tranh, chieán löôïc XK, caùc ñieàu khoaûn thöông maïi thích hôïp caàn phaûi coù trong hôïp ñoàng ngoaïi thöông. 1.1.2.4. Caùc loaïi haøng hoùa ñaëc bieät Ngöôøi giao nhaän thöôøng laøm dòch vuï haøng baùch hoùa nhö: thaønh phaåm, haøng thoâ, baùn thaønh phaåm vaø caùc haøng hoùa linh tinh khaùc trao ñoåi trong maäu dòch quoác teá. Tuy nhieân, hoï cuõng coù theå laøm caùc dòch vuï khaùc coù lieân heä ñeán haøng hoùa ñaëc bieät vaø moät soá ngöôøi giao nhaän coù theå chuyeân laøm caùc dòch vuï treân, ñoù laø: Vaän chuyeån haøng theo döï aùn: vieäc naøy chuû yeáu lieân quan ñeán vaän chuyeån thieát bò maùy moùc, thieát bò naëng… ñeå xaây döïng caùc coâng trình lôùn nhö saân bay, nhaø maùy hoùa chaát, nhaø maùy thuûy ñieän, nhaø maùy loïc daàu… töø nôi nhaø saûn xuaát ñeán coâng trình xaây döïng. Vieäc di chuyeån caùc haøng hoùa naøy caàn ñöôïc hoaïch ñònh caån thaän ñeå ñaûm baûo vieäc giao
ñuùng haïn vaø coù theå caàn phaûi caàn caåu loaïi naëng, xe vaän taûi ngoaïi côõ, caùc loaïi taøu ñaëc bieät. Trieãn laõm ôû haûi ngoaïi: ngöôøi giao nhaän thöôøng ñöôïc nhöõng ngöôøi toå chöùc trieãn laõm giao cho vieäc chuyeån haøng ñeán nôi trieãn laõm ôû nöôùc khaùc. Ngöôøi giao nhaän phaûi tuaân theo caùc chæ daãn ñaëc bieät cuûa caùc ngöôøi toå chöùc trieãn laõm veà hình thöùc vaän chuyeån ñöôïc söû duïng veà nôi cuï theå, laøm thuû tuïc haûi quan ôû nöôùc ñeán khi giao haøng trieãn laõm, caùc chöùng töø caàn coù. 1.1.3. Quyeàn haïn vaø nghóa vuï cuûa ngöôøi giao nhaän 1.1.3.1. Vôùi tö caùch laø ñaïi lyù Ngöôøi giao nhaän thöôøng chaáp nhaän traùch nhieäm do loãi cuûa baûn thaân nhö: Giao haøng traùi vôùi chæ thò; nhaàm laãn khi khai haûi quan Queân mua baûo hieåm haøng duø coù chæ thò cuûa chuû haøng. Taùi xuaát khoâng laøm ñuùng caùc thuû tuïc caàn thieát veà vieäc hoaøn thueá Göûi haøng cho nôi ñeán sai; giao haøng maø khoâng thu tieàn maët… Ngöôøi giao nhaän cuõng bò beân thöù ba khieáu naïi veà baát cöù hö hoûng, maát haøng hay toån haïi caù nhaân ñaõ gaây cho hoï trong luùc thöïc hieän dòch vuï. Ngöôøi giao nhaän thöôøng khoâng nhaän traùch nhieäm veà caùc haønh vi thieáu soùt cuûa beân thöù ba nhö ngöôøi vaän taûi, ngöôøi nhaän laïi dòch vuï giao nhaän, mieãn laø ñaõ bieåu hieän ñaày ñuû söï quan taâm chu ñaùo vieäc choïn beân thöù ba ñoù. 1.1.3.2. Vôùi tö caùch laø ngöôøi uûy thaùc Ngöôøi giao nhaän kyù hôïp ñoàng ñoäc laäp, ñaûm nhaän traùch nhieäm vôùi danh nghóa cuûa mình thöïc hieän caùc dòch vuï do khaùch haøng yeâu caàu. Ngöôøi giao nhaän chòu traùch nhieäm veà caùc haønh vi vaø sai soùt cuûa ngöôøi vaän chuyeån vaø ngöôøi nhaän laïi dòch vuï giao nhaän maø mình söû duïng ñeå thöïc hieän hôïp ñoàng. 1.1.3.3. Luaät thöông maïi Vieät Nam quy ñònh quyeàn, nghóa vuï ngöôøi giao nhaän Ñöôïc höôûng tieàn coâng vaø caùc khoaûn thu nhaäp hôïp lyù. Thöïc hieän ñaày ñuû caùc nghóa vuï cuûa mình theo hôïp ñoàng
Trong quaù trình thöïc hieän hôïp ñoàng, coù theå thöïc hieän khaùc vôùi chæ daãn cuûa khaùch haøng, nhöng phaûi thoâng baùo ngay cho khaùch haøng. Neáu hôïp ñoàng khoâng thoûa thuaän veà thôøi haïn cuï theå thöïc hieän nghóa vuï vôùi khaùch haøng, phaûi thöïc hieän nghóa vuï cuûa mình trong thôøi gian hôïp lyù. 1.1.4. Vai troø cuûa ngöôøi giao nhaän 1.1.4.1. Moâi giôùi haûi quan Ban ñaàu, ngöôøi giao nhaän chæ hoaït ñoäng trong nöôùc, phuï traùch laøm thuû tuïc haûi quan ñoái vôùi haøng NK. Sau ñoù, hoï ñaõ môû roäng hoaït ñoäng phuïc vuï caû haøng XK vaø daønh choã chôû haøng trong vaän taûi quoác teá hoaëc löu cöôùc ñoái vôùi caùc haõng taøu theo söï uûy thaùc cuûa ngöôøi XK hoaëc ngöôøi NK. Treân cô sôû ñöôïc Nhaø nöôùc cho pheùp, ngöôøi giao nhaän thay maët ngöôøi XK/NK ñeå khai baùo, laøm thuû tuïc haûi quan nhö laø moät moâi giôùi haûi quan. 1.1.4.2. Ñaïi lyù (Agent) Tröôùc ñaây, ngöôøi giao nhaän chæ hoaït ñoäng nhö moät caàu noái giöõa ngöôøi gôûi haøng vaø ngöôøi chuyeân chôû, nhö laø moät ñaïi lyù cuûa ngöôøi chuyeân chôû hoaëc ngöôøi göûi haøng. Ngöôøi giao nhaän nhaän uûy thaùc töø chuû haøng hoaëc töø ngöôøi chuyeân chôû ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc khaùc nhau nhö: nhaän haøng, giao haøng, laäp chöùng töø, laøm thuû tuïc haûi quan, löu kho… treân cô sôû hôïp ñoàng uyû thaùc. 1.1.4.3. Ngöôøi gom haøng (Cargo Consolidator) ÔÛ Chaâu AÂu, ngöôøi giao nhaän töø laâu ñaõ cung caáp dòch vuï gom haøng ñeå phuïc vuï cho vaän taûi ñöôøng saét. Ñaëc bieät, trong vaän taûi haøng hoùa baèng container dòch vuï gom haøng laø khoâng theå thieáu ñöôïc nhaèm bieán loâ haøng leû (LCL) thaønh loâ haøng nguyeân (FCL) ñeå taän duïng söùc chôû cuûa container vaø giaûm cöôùc phí vaän taûi. 1.1.4.4. Ngöôøi chuyeân chôû (Carrier) Ngaøy nay trong nhieàu tröôøng hôïp, ngöôøi giao nhaän ñoùng vai troø laø ngöôøi chuyeân chôû, töùc ngöôøi giao nhaän tröïc tieáp kyù hôïp ñoàng vaän taûi vaø chòu traùch nhieäm chuyeân chôû haøng vôùi chuû haøng. Ngöôøi giao nhaän ñoùng vai troø laø ngöôøi thaàu chuyeân chôû (neáu khoâng tröïc tieáp chuyeân chôû) hoaëc laø ngöôøi chuyeân chôû tröïc tieáp.
1.1.4.5. Ngöôøi kinh doanh vaän taûi ña phöông thöùc (MTO) Trong tröôøng hôïp ngöôøi giao nhaän cung caáp dòch vuï vaän taûi ñi suoát hoaëc coøn goïi laø vaän taûi “töø cöûa ñeán cöûa”, thì ngöôøi giao nhaän ñaõ ñoùng vai troø laø ngöôøi kinh doanh vaän taûi ña phöông thöùc. MTO cuõng laø ngöôøi chuyeân chôû vaø phaûi chòu traùch nhieäm ñoái vôùi haøng hoùa trong suoát haønh trình vaän taûi. 1.1.5. Moái lieän heä giöõa ngöôøi giao nhaän vaø caùc beân coù lieân quan 1.1.5.1. Chính quyeàn vaø caùc cô quan coâng quyeàn khaùc: goàm: Cô quan haûi quan ñeå khai haûi quan Cô quan caûng ñeå laøm thuû tuïc thoâng qua caûng Ngaân haøng trung öông ñeå ñöôïc pheùp kieåm tra hoái ñoaùi Boä Y Teá ñeå xin giaáy pheùp y teá. Vieân chöùc laõnh söï ñeå xin giaáy chöùng nhaän xuaát xöù. Caùc cô quan kieåm soaùt maäu dòch XNK. Caùc cô quan caáp giaáy pheùp vaän taûi 1.1.5.2. Caùc cô quan tö nhaân: goàm: Ngöôøi giöõ kho ñeå löu kho haøng hoùa. Ngöôøi vaän taûi hay caùc cô quan khaùc nhö: chuû taøu, ngöôøi kinh doanh vaän taûi ñöôøng boä, ñöôøng saét, ñöôøng haøng khoâng, ñöôøng thuûy noäi ñòa veà vieäc saép xeáp lòch trình vaø löu khoang. Ngöôøi baûo hieåm ñeå baûo hieåm haøng hoùa. Toå chöùc ñoùng goùi ñeå ñoùng goùi haøng hoùa. Ngaân haøng thöông maïi ñeå thöïc hieän tín duïng chöùng töø. 1.2. Caùc lôïi ñieåm cuûa ngöôøi giao nhaän trong thöông maïi quoác teá Khi ñaõ kyù keát hôïp ñoàng ngoaïi thöông, hai beân XNK phaûi tieán haønh thöïc hieän hôïp ñoàng ñoù; trong ñoù coù vaán ñeà raát quan troïng laø laøm thuû tuïc giao haøng treân taøu neáu laø XK vaø laøm thuû tuïc nhaän haøng töø taøu neáu laø NK. Caùc thuû tuïc lieân quan ñeán vaán ñeà treân nhö thueâ phöông tieän vaän taûi, ñöa haøng vaøo caûng, chaát haøng leân taøu; hoaëc laøm thuû tuïc nhaän haøng töø taøu, laøm thuû tuïc haûi quan, löu kho haøng ñôïi noäp thueá, thueâ phöông tieän vaän taûi chôû haøng veà kho cuûa coâng ty… Nhôø ngöôøi giao nhaän, caùc coâng ty XNK coù caùc ñieåm lôïi sau:
1.2.1. Ñoái vôùi ngöôøi XK Giaûm ñöôïc nhaân söï trong coâng ty, khi vieäc giao nhaän haøng khoâng thöôøng xuyeân vaø khoâng coù giaù trò lôùn. Giaûm thieåu ñöôïc caùc ruûi ro ñoái vôùi haøng vaø tieát kieäm ñöôïc thôøi gian thöïc hieän giao nhaän haøng vôùi taøu do khoâng coù kieán thöùc chuyeân ngaønh vaø kinh nghieäm so vôùi ngöôøi giao nhaän chuyeân soáng baèng dòch vuï naøy. Thöïc hieän vieäc giao nhaän haøng ñuùng ngaøy thaùng do hôïp ñoàng ñaõ quy ñònh, traùnh vieäc gaây chaäm treã laøm ngöôøi NK coù lyù do yeâu caàu giaûm giaù haøng hoaëc khoâng thanh toaùn tieàn haøng. Neáu haøng phaûi chuyeån taûi ôû moät nöôùc thöù ba, ngöôøi giao nhaän ñaûm traùch vieäc nhaän haøng töø taøu thöù nhaát vaø tìm caùch göûi haøng leân taøu thöù hai ñeå ñi ñeán caûng cuoái cuûa ngöôøi NK, maø ngöôøi XK khoûi phaûi coù ñaïi dieän taïi nöôùc thöù ba lo vieäc treân neân ñôõ phaûi toán phí. Ngöôøi giao nhaän thöôøng xuyeân tieáp xuùc vôùi haõng taøu neân bieát roõ haõng taøu naøo coù uy tín, cöôùc phí hôïp lyù, tuoåi taøu, lòch trình taøu nhaèm haïn cheá ruûi ro ñoái vôùi haøng so vôùi ngöôøi XK khoâng chuyeân moân veà lónh vöïc naøy. 1.2.2. Ñoái vôùi ngöôøi NK Töông töï, ngöôøi NK cuõng giaûm bôùt ñöôïc nhaân söï, giaûm phí. Traùnh ñöôïc nhieàu ruûi ro, khi nhaän haøng töø taøu, nhaát laø ñoái vôùi haøng rôøi nhö phaân boùn, boät mì, xi maêng, … vì thuû tuïc nhaän haøng phöùc taïp. Neáu khoâng naém vöõng caùc thuû tuïc naøy, trong tröôøng hôïp taøu giao haøng thieáu, hoaëc hö do taøu baûo quaûn khoâng toát, ngöôøi NK seõ khoâng bieát laäp caùc chöùng töø lieân heä nhö: giaáy chöùng nhaän haøng giao thieáu; bieân baûn haøng ñoã vôõ vaø hö hoûng; môøi baûo hieåm giaùm ñònh vaø laäp bieân baûn giaùm ñònh… seõ khoù khieáu naïi ñoøi taøu boài thöôøng hoaëc ñoøi coâng ty baûo hieåm boài thöôøng, neáu haøng ñöôïc baûo hieåm… Nhaän haøng nhanh ñeå giaûi toûa kho baõi ñeå traùnh bò phaït vì löu kho baõi ôû caûng quaù haïn…, giuùp tieâu thuï haøng treân thò tröôøng nhanh. Thay maët ngöôøi NK ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa hoï baèng caùch laäp caùc chöùng töø lieân quan ñeå khieáu naïi taøu, caûng gaây toån thaát ñoái vôùi haøng.
1.3. Nhöõng ñoùng goùp cuûa GNHH XNK trong vieäc thöïc hieän chieán löôïc kinh teá höôùng ngoaïi ôû nöôùc ta Nhöõng ñoùng goùp cuûa GNHH XNK trong vieäc thöïc hieän chieán löôïc kinh teá höôùng ngoaïi, thuùc ñaåy ngoaïi thöông phaùt trieån trong nhöõng naêm gaàn ñaây raát to lôùn. ÔÛ nöôùc ta ngaønh giao nhaän vaän taûi ñöôïc xaây döïng keå töø khi mieàn Baéc ñöôïc giaûi phoùng nhaèm muïc ñích phuïc vuï cho hoaït ñoäng ngoaïi thöông. Traûi qua nhöõng naêm thaùng khoâi phuïc vaø phaùt trieån kinh teá roài tieáp ñeán nhöõng naêm thaùng khaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc, hoaït ñoäng giao nhaän goùp phaàn ñaéc löïc phuïc vuï chieán ñaáu, saûn xuaát vaø ñôøi soáng. Naêm 1975, sau khi Ñaø Naüng, Saøi Goøn ñöôïc giaûi phoùng, hoaït ñoäng giao nhaän ñöôïc trieån khai kòp thôøi phuïc vuï XNK haøng hoùa ôû mieàn Trung vaø mieàn Nam. Ñaây laø thôøi kyø caû nöôùc baét ñaàu khoâi phuïc kinh teá vaø xaây döïng CNXH, thöïc hieän giao nhaän haøng vieän trôï NK cuûa caùc nöôùc baïn XHCN, vaø giao nhaän XK nhöõng maët haøng trao ñoåi hai chieàu theo nghò ñònh thö vôùi caùc nöôùc. Moãi ñaàu naêm, TCT Vietrans lieân laïc chaët cheõ vôùi 14 TCT thöông maïi, XNK lôùn trong nöôùc ñeå leân keá hoaïch thöïc hieän saûn löôïng giao nhaän moãi naêm vaø naêm naøo cuõng hoaøn thaønh vaø vöôït möùc chæ tieâu giao nhaän cuûa nhaø nöôùc giao. Naêm 1979, chieán tranh bieân giôùi phía Baéc noå ra, Trung Quoác caét tuyeán ñöôøng saét lieân vaän quoác teá noái Vieät Nam vôùi caùc nöôùc XHCN, toaøn boä hoaït ñoäng giao nhaän laïi chuyeån sang giao nhaän ñöôøng bieån vôùi vieäc thieát laäp tuyeán giao nhaän töø Vieät Nam noái lieàn caûng Vladivostok cuûa Lieân Xoâ, giai ñoaïn naøy theå hieän tinh thaàn phoái hôïp cao giöõa ngaønh giao nhaän Vieät Nam vôùi caùc lieân ñoaøn giao nhaän cuûa caùc nöôùc thuoäc Hoäi ñoàng töông trôï Kinh teá- khoái SEV, Lieân ñoaøn giao nhaän Ngoaïi thöông Sojuztransit cuûa Lieân Xoâ lo veà hoaït ñoäng chuyeån taûi quaù caûnh haøng. Nhieàu phöông thöùc giao nhaän haøng môùi töø taøu roll-on, taøu Lash ñöôïc thöïc hieän hoaøn haûo. Töø naêm 1975 ñeán naêm 1984 thöïc hieän giao nhaän ñöôïc 60 trieäu taán haøng XNK töø Baéc ñeán Nam qua 3 caûng chính: Haûi Phoøng, Ñaø Naüng vaø Saøi Goøn, ñaûm baûo giao nhaän an toaøn 90% toång löôïng haøng NK vaø 70% löôïng haøng XK. Chæ voûn veïn 2000m2 kho, hôn chuïc chieác ñaàu keùo vaø moät soá xe taûi cuõ luùc ban ñaàu, ngaønh giao nhaän ñaõ phuïc vuï ñaéc löïc cho ngoaïi thöông Vieät Nam vaø ngaøy caøng phaùt trieån veà qui moâ vaø chaát löôïng phuïc vuï.
Ngaøy nay, ngaønh GNHH XNK quaûn lyù hôn 200.000m2 kho baõi, söû duïng treân 300 xe taûi caùc loaïi vaø xaây döïng heä thoáng chi nhaùnh khaép caùc vuøng troïng ñieåm kinh teá cuûa caû nöôùc. Töø naêm 1986 trôû ñi, hoaït ñoäng giao nhaän thöïc söï chuyeån mình vaø phaùt trieån ñaùp öùng hieäu quaû hoaït ñoäng ngoaïi thöông, kinh teá ñoái ngoaïi khi nhaø nöôùc chuû tröông chuyeån sang kinh teá thò tröôøng. Nhieàu coâng ty giao nhaän vaän taûi ra ñôøi, nhieàu hoaït ñoâng kinh doanh môùi xuaát hieän nhö laøm ñaïi lyù haõng giao nhaän, ñaïi lyù taøu bieån nöôùc ngoaøi, giao nhaän ñöôøng haøng khoâng ñaõ laøm cho ngaønh kinh doanh giao nhaän caøng phong phuù vaø ña daïng vôùi nhieàu loaïi hình dòch vuï cung caáp cho neàn kinh teá, phuïc vuï ñaéc löïc cho hoaït ñoäng XNK. Giao nhaän ngaøy nay khoâng chæ laøm giao nhaän ñôn thuaàn töø noäi ñòa ra caûng khaåu, bieân giôùi vaø ngöôïc laïi maø coøn thöïc hieän vaän taûi quoác teá ña phöông thöùc treân phaïm vi quoác teá mang laïi hieäu quaû thieát thöïc, cuï theå laø: Phaùt trieån caùc tuyeán vaän chuyeån nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng kinh teá ngoaïi thöông: coâng ty giao nhaän vaän taûi keát hôïp maïng löôùi vaän taûi noäi ñòa vaø heä thoáng vaän taûi bieån, haøng khoâng quoác teá, söû duïng caùc thieát bò xeáp dôõ löu kho haøng hoùa taïi caùc ñaàu moái giao thoâng laø khoâng theå thieáu ñöôïc. Nhö vaäy, quy trình vaän chuyeån ñöôïc kheùp kín, ñoàng boä laøm taêng theâm hieäu quaû trong vaän taûi, tieát kieäm chi phí vaø loaïi boû phí toån cheát. Giao nhaän vaän taûi goùp phaàn thay ñoåi cô caáu haøng hoùa, thò tröôøng trong buoân baùn quoác teá cuûa Vieät Nam. Tröôùc ñaây chuû yeáu xuaát haøng nguyeân lieäu thoâ chöa qua cheá bieán vôùi soá löôïng lôùn ñi Lieân Xoâ, caùc nöôùc Ñoâng AÂu baèng ñoäi taøu vieãn döông cuûa Lieân Xoâ, Ñöùc chöù khoâng theå löïa choïn haõng taøu naøo khaùc, thaäm chí haøng göûi ñi Singapore cuõng duøng taøu Lieân Xoâ. Haøng ra khoûi Vieät Nam hoaøn toaøn phoù maëc cho lieân ñoaøn giao nhaän ngoaïi thöông Lieân Xoâ Sojuzuneshtrans vaø cuûa caùc nöôùc XHCN. Ña daïng hoùa loaïi hình phuïc vuï vaø taêng möùc cung veà giao nhaän vaän taûi: Ngaøy nay, giao nhaän quoác teá ñaõ phaùt trieån, caùc coâng cuï vaän taûi chuyeân duïng nhö taøu roll on, taøu container coù troïng taûi lôùn ñöôïc söû duïng giuùp giaù thaønh vaän taûi giaûm, taïo ñieàu kieän môû roäng chuûng loaïi
maët haøng xuaát. Löôïng haøng qua cheá bieán xuaát baèng container taêng nhanh. Haøng göûi ñi Taây AÂu, Ñòa trung Haûi qua keânh ñaøo Suez laøm chi phí vaän chuyeån vaø cöï ly giaûm moät nöûa, hoaëc sang taän Chaâu Phi, Nam Myõ vôùi tuyeán ñöôøng ngaén nhaát. Tröôùc ñaây moãi thaùng chæ coù töø 2 ñeán 3 chuyeán taøu caäp caûng nhaän haøng thì hieän nay moãi ngaøy ñeàu coù moät chuyeán taøu con thoi ñi töø Caûng Saøi Goøn sang caùc caûng chuyeån taûi Singapore, HongKong ñeå tieáp tuïc xeáp haøng leân taøu meï chôû ñi khaép Chaâu luïc. Hoaït ñoäng giao nhaän ñöôïc thöïc hieän lieân tuïc, giaûm tình traïng taéc ngheõn haøng, hay haøng hoùa phaûi chôø taøu quaù laâu ôû caûng, thôøi gian XNK ñöôïc ruùt ngaén, giuùp gia taêng nhanh toác ñoä quay voøng voán cuûa ngoaïi thöông Vieät Nam. Giao nhaän vaän taûi ñöôøng khoâng phaùt trieån: Töø 1992 trôû veà tröôùc, ôû Vieät Nam khoâng coù giao nhaän haøng hoùa ñöôøng khoâng. Töø 1993 trôû ñi, nhieàu haõng giao nhaän quoác teá vaøo Vieät Nam môû ra loaïi hình giao nhaän vaän taûi quoác teá baèng ñöôøng haøng khoâng. Loaïi hình naøy goùp phaàn thuùc ñaåy hoaït ñoäng thöông maïi ñöôøng haøng khoâng gia taêng nhanh vôùi tæ leä taêng töø 10% ñeán 20% moãi naêm, bình quaân coù khoaûng 80 nghìn taán haøng ñöôïc giao nhaän qua 3 saân bay quoác teá chính: Noäi Baøi, Ñaø Naüng, Taân Sôn Nhaát. Thoâng qua maïng löôùi toaøn caàu cuûa caùc haõng giao nhaän nöôùc ngoaøi, caùc coâng ty trong nöôùc coù theå göûi haøng ñeán treân 180 thaønh phoá lôùn khaép nôi treân theá giôùi moät caùch nhanh choùng, hoaït ñoäng giao nhaän vaän taûi quoác teá ñaõ taùc ñoäng tích cöïc ñeán giôùi kinh doanh ñaàu tö trôû laïi Vieät Nam. Laøm gia taêng trò giaù haøng XK Vieät Nam: hoaït ñoäng tieáp thò- saûn xuaát-phaân phoái haøng hoùa ñoøi hoûi coù kho baõi baûo quaûn haøng moät caùch thích hôïp sao cho haøng hoùa luoân saün saøng ñeå chôû tôùi baát cöù nôi ngöôøi mua yeâu caàu. Caùc cô sôû kho baõi ñöôïc xaây döïng taïi nhöõng ñòa ñieåm thuaän lôïi ñuû söùc chöùa löôïng lôùn haøng, ñoàng thôøi caùc coâng ty giao nhaän vaän taûi caáp theâm caùc dòch vuï hoã trôï nhö phaân loaïi, ñoùng goùi bao bì nhaèm baûo quaûn toát vaø laøm taêng giaù trò haøng hoùa. Tröôùc 1990, chuû yeáu giao nhaän haøng XK qua caûng Saøi Goøn döôùi daïng haøng bao rôøi deã ñoå vôõ
neân tyû leä hö hoûng cao, hieän nay haøng xuaát baèng container ngay caøng taêng goùp phaàn ñaûm baûo phaåm chaát haøng hoùa khi ñeán thò tröôøng tieâu thuï. Giao nhaän vaän taûi laø chieác caàu noái thoâng tin giöõa caùc ngaønh höõu quan trong hoaït ñoäng ngoaïi thöông: Coâng ty giao nhaän luoân luoân duy trì thoâng tin lieân laïc giöõa nhaø XK vôùi khaùch haøng nöôùc ngoaøi, caùc ñaïi lyù vaän taûi, caùc coâng ty kho haøng vaø vôùi caùc toå chöùc trung gian khaùc nhö ñôn vò uûy thaùc XNK, khai thueá haûi quan, moâi giôùi thueâ taøu, ngaân haøng, baûo hieåm… Nhöõng moái quan heä naøy giuùp caùc ñôn vò XK trong nöôùc coù theå giaùm saùt moät caùch chính xaùc haønh trình vaän chuyeån cuûa haøng XK theo yeâu caàu cuûa ngöôøi mua haøng nöôùc ngoaøi. Nhieàu thieát bò naëng, coâng trình ñoàng boä nhaäp vaøo nöôùc ta phuïc vuï CNH-HÑH ñöôïc giaùm saùt vaän chuyeån moät caùch chaët cheõ, an toaøn nhôø söï phoái hôïp giöõa caùc coâng ty giao nhaän vaø heä thoáng ñaïi lyù. Thuùc ñaåy hình thaønh vaø phaùt trieån caùc trung taâm saûn xuaát kinh doanh: Giaùo sö tieán só H.B.DESAI - Giaùm ñoác hoïc vieän ngoaïi thöông AÁn Ñoä trong baøi vieát “Vai troø cuûa ngöôøi giao nhaän vaän taûi trong ngoaïi thöông Vieät Nam” coù nhaän xeùt: “ôû Vieät Nam, vieäc toå chöùc vaø thöïc hieän chöùc naêng cuûa heä thoáng vaän taûi noäi ñòa vaø ven bieån döïa treân cô sôû ñaùng tin caäy vaø coù hieäu quaû mang taàm quan troïng ñaëc bieät. Heä thoáng vaän taûi ñöôøng saét, boä, bieån, haøng khoâng ñoùng vai troø quyeát ñònh trong vieäc giao haøng hoùa ñeán nhöõng ñòa ñieåm xa xoâi hay ôû nöôùc ngoaøi”. Tröôùc ñaây Bình Döông, Ñoàng Nai chuû yeáu xuaát haøng noâng saûn, caây coâng nghieäp chieám gaàn 80% kim ngaïch cuûa tænh. Ngaøy nay caùc KCN, KCX moïc leân laøm thay ñoåi cô caáu kinh teá, tyû leä haøng coâng nghieäp taêng 25-30% trong toång saûn löôïng vaø ñöôïc ñöa veà caûng Saøi Goøn, saân bay Taân Sôn Nhaát ñeå xuaát ra nöôùc ngoaøi. Caùc coâng ty giao nhaän ñaõ nhanh choùng thieát laäp vaên phoøng lieân laïc, kho gom haøng quoác teá taïi Bieân Hoøa, KCN Soùng Thaàn, KCX Linh Trung ñeå phuïc vuï kòp thôøi vieäc XNK haøng hoùa. Giao nhaän vaän taûi thuùc ñaåy phaùt trieån XK, phaùt trieån ngaønh ngheà môùi, goùp phaàn thay ñoåi cô caáu kinh teá, hình thaønh caùc KCN – ñoâ
thò môùi ôû vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam vaø caùc trung taâm saûn xuaát kinh doanh cuûa caû nöôùc. Qua phaân tích treân cho thaáy nhöõng ñoùng goùp raát quan troïng cuûa dòch vuï giao nhaän vaän taûi quoác teá trong vieäc thöïc hieän chieán löôïc kinh teá höôùng ngoaïi ôû nöôùc ta. Khoâng coù giao nhaän vaän taûi quoác teá thì haøng hoùa XK khoâng theå ñöa ñeán thò tröôøng tieâu thuï deã daøng, ñoàng thôøi haøng hoùa phuïc vuï saûn xuaát, tieâu duøng, maùy moùc thieát bò caàn thieát cho coâng cuoäc CNH-HÑH gaëp raát nhieàu trôû ngaïi khi mang vaøo Vieät Nam neáu nhö ngaønh giao nhaän vaän taûi quoác teá khoâng coù söï chuaån bò vaø phöông höôùng phaùt trieån cuï theå. Ngöôïc laïi, dòch vuï GNHH XNK ñaõ coù nhöõng böôùc chuyeån mình tích cöïc, vaø thöïc söï naêng ñoäng ñaùp öùng nhu caàu kinh teá thò tröôøng keå töø sau khi Nhaø nöôùc thöïc hieän nhöõng chính saùch kinh teá höôùng ngoaïi. 1.4. Nghieäp vuï giao nhaän haøng hoùa XNK 1.4.1. Toå chöùc giao haøng cho ngöôøi vaän taûi 1.4.1.1. Haøng chuyeân chôû khoâng duøng container - thueâ taøu chuyeán Khi XK haøng rôøi ñöôïc chuyeân chôû baèng taøu chuyeán, ngöôøi baùn thöôøng phaûi thöïc hieän caùc coâng vieäc chuû yeáu nhö sau: Coâng vieäc 1: Chuû haøng (shipper) laäp baûng keâ khai haøng hoùa ñeå chuyeân chôû (cargo list). Treân cô sôû ñoù, khi löu cöôùc haõng taøu laäp Shipping Order vaø leân sô ñoà xeáp haøng treân taøu (cargo plan/ stowage plan), laøm caên cöù ñeå caûng xeáp thöù töï göûi haøng, ñeå tính caùc chi phí coù lieân quan. Thoâng thöôøng, Cargo Plan khoâng giao tröïc tieáp cho chuû haøng, nhöng ñeå ñaûm baûo an toaøn cho haøng hoùa, chuû haøng coù quyeàn yeâu caàu cho xem cargo plan ñeå bieát haøng mình ñöôïc xeáp khi naøo, ôû ñaâu, neáu thaáy coù gì baát lôïi thì chuû haøng coù theå yeâu caàu thay ñoåi. Coâng vieäc 2: Ngöôøi XK phaûi cöû nhaân vieân giaùm saùt, theo doõi quaù trình boác haøng leân taøu. Trong phöông thöùc thueâ taøu chuyeán, quaù trình boác haøng leân taøu do nhaân vieân cuûa caûng thöïc hieän vôùi chi phí cuûa ngöôøi XK. Coâng vieäc 3: Sau khi haøng ñaõ leân taøu xong, caûng vaø taøu seõ laäp bieân baûn toång keát giao nhaän haøng vaø laäp sô ñoà haøng ñaõ xeáp leân taøu göûi cho
chuû haøng. Ñoàng thôøi, thuyeàn phoù cuõng caáp cho chuû haøng “bieân lai thuyeàn phoù” (Mate’s recept) xaùc nhaän haøng ñaõ nhaän xong. Coâng vieäc 4: Chuû haøng seõ ñoåi bieân lai thuyeàn phoù laáy “Bill of Lading” (ñöôïc xem nhö laø hôïp ñoàng vaän taûi) coù xaùc nhaän “Clean On Board”. 1.4.1.2. Haøng chuyeân chôû baèng container theo phöông thöùc thueâ taøu chôï Coâng vieäc 1: Lieân laïc vôùi haõng ñaïi lyù container ñeå tìm hieåu lòch trình taøu chaïy, luoàng taøu ñi maø mình caàn chôû haøng tôùi. Coâng vieäc 2: Laäp baûng keâ khai haøng hoùa trình cho haõng taøu vaø kyù “Booking note”. “Booking note” naøy coù giaù trò nhö moät hôïp ñoàng vaän chuyeån xaùc nhaän quyeàn vaø nghóa vuï cuûa ngöôøi chuû haøng vaø ñaïi lyù. Coâng vieäc 3: Möôïn voû container töø haõng taøu ñeå chaát xeáp haøng hoùa cuûa mình. Voû container ñöôïc mieãn phí töø 3 ñeán 5 ngaøy tuøy quy ñònh cuûa töøng haõng taøu, neáu ngöôøi xuaát khaåu giöõ voû container quaù thôøi haïn seõ bò phaït. Coâng vieäc 4: Môøi haûi quan kieåm hoùa ñeán baõi container (neáu giao haøng taïi baõi) hoaëc môøi veà kho rieâng ñeå kieåm tra haøng hoùa, ñoàng thôøi chaát haøng vaøo container döôùi söï giaùm saùt cuûa haûi quan. Sau khi haûi quan ñaõ kyù xaùc nhaän veà haøng hoùa, voâ tôø khai, caùc container seõ ñöôïc nieâm phong keïp chì (seal) do haõng ñaïi lyù caáp, ñoàng thôøi nieâm phong keïp chì do haûi quan caáp. Coâng vieäc 5: Giao haøng nguyeân container ñaõ nieâm phong, keïp chì cho ngöôøi vaän chuyeån neáu ngöôøi XK ñoùng haøng taïi kho rieâng, hoaëc ñoùng haøng taïi baõi container thì giao haøng cho baõi container khoâng muoän hôn 8 giôø tröôùc khi haøng chaát leân taøu (closing time), chuû haøng seõ nhaän bieân lai xeáp haøng (shipping note) hoaëc bieân lai thuyeàn phoù (Mate’s recept) hoaëc moät chöùng töø vaän taûi naøo ñoù coù ghi chuù “nhaän haøng ñeå boác vaùc” (received for shipment ). Ngöôøi vaän chuyeån nhaän container chæ kieåm tra beân ngoaøi, khoâng caàn bieát beân trong ñöôïc saép xeáp nhö theá naøo. sau ñoù, container ñöôïc ñöa vaøo baõi vaø saép xeáp trong töøng oâ container phaân chia theo caûng ñích, caûng chuyeån taûi… saün saøng ñeå ñôïi boác leân taøu.
Coâng vieäc 6: Cuoái cuøng, chuû haøng hay ngöôøi XK seõ ñoåi caùc chöùng töø noùi treân laáy Bill of Lading hoaøn haûo vaø ñöôïc xaùc nhaän haøng ñaõ leân taøu. 1.4.2. Toå chöùc nhaän haøng töø ngöôøi vaän taûi Toå chöùc nhaän haøng töø ngöôøi vaän taûi caàn ñaûm baûo caùc nguyeân taéc sau ñaây: Ngöôøi nhaän haøng phaûi xuaát trình ñöôïc caùc chöùng töø chöùng minh mình laø sôû höõu chuû cuûa haøng hoùa. Ngöôøi nhaän phaûi noäp ñuû caùc leä phí coù lieân quan ñeán haøng hoùa trong thôøi gian löu kho, löu baõi cuûa caûng. Vieäc nhaän haøng ñöôïc thöïc hieän lieân tuïc trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Haøng giao nhaän phaûi ñuùng kyù maõ hieäu, soá löôïng ghi trong caùc chöùng töø. Caûng khoâng chòu traùch nhieäm veà haøng hoùa beân trong caùc bao bì coøn nguyeân ñai, nguyeân kieän, cuõng nhö khoâng chòu traùch nhieäm sau khi haøng hoùa ñaõ ñöôïc nhaän ra khoûi caûng. 1.4.2.1. Ñoái vôùi haøng rôøi, söû duïng taøu chuyeán Nhaän boä chöùng töø do ngöôøi baùn göûi thoâng qua ngaân haøng. Neáu thanh toaùn theo phöông thöùc L/C hay nhôø thu ñoåi chöùng töø (D/P hoaëc D/A). Neáu treân B/L ghi ôû “consignee” laø “TO ORDER OF (issuing bank’s name)” thì ngöôøi NK phaûi nhôø ngaân haøng kyù haäu treân B/L môùi laáy ñöôïc haøng. Trình vaän ñôn cho haõng taøu ñeå nhaän ñöôïc 3 baûn leänh giao haøng (D/O) Noäp hoà sô xin ñaêng kyù kieåm hoùa haûi quan vaø nhaän thoâng baùo saün saøng dôõ haøng cuûa taøu (notice of readiness - NOR). Nhaân vieân giao nhaän cuûa ngöôøi NK phaûi coù maët cuøng vôùi caùc ñaïi dieän cuûa caùc cô quan lieân quan khi môû haàm taøu. Laøm thuû tuïc haûi quan. 1.4.2.2. Ñoái vôùi haøng chuyeân chôû baèng container Nhaän vaän ñôn vaø neáu B/L ghi “To order of bank…” thì phaûi nhôø ngaân haøng kyù haäu. Tröôùc ñoù ngöôøi NK phaûi chuaån bò tieàn thanh toaùn neáu thanh toaùn theo phöông thöùc L/C, D/P, neáu thanh toaùn theo phöông
thöùc D/A thì phaûi kyù chaáp nhaän treân hoái phieáu, ngaân haøng môùi ñoàng yù kyù haäu B/L. Trình vaän ñôn cho haõng taøu ñeå laáy 3 baûn D/O. Neáu ngaøy laáy D/O quaù 5 hoaëc 7 ngaøy (tuøy theo quy ñònh cuûa moãi haõng taøu) keå töø ngaøy taøu ñeán caûng thì ngöôøi NK phaûi noäp tieàn löu container quaù haïn, haõng taøu môùi caáp D/O. Neáu mang container veà kho rieâng ñeå kieåm hoùa haûi quan thì ngay luùc naøy, ngöôøi NK phaûi laøm ñôn göûi cho haõng taøu xin möôïn container ñem veà kho rieâng. Neáu chaáp nhaän, haõng taøu caáp cho ngöôøi NK giaáy möôïn container cuøng vôùi D/O. Ñeán phoøng Ñieàu ñoä cuûa caûng noäp phí löu kho, phí xeáp dôõ container, noäp bieân lai thanh toaùn caùc phí naøy cuøng vôùi D/O ñeå ñoåi laáy phieáu xuaát kho cho pheùp haøng ra khoûi caûng. Noäp hoà sô xin ñaêng kyù kieåm hoùa haûi quan, neáu kieåm hoùa taïi kho rieâng thì phaûi neâu roõ trong ñôn. Kieåm hoùa haûi quan ruùt ruoät container laáy haøng taïi caûng. Neáu möôïn container ñem haøng veà kho rieâng thì phaûi ñaêng kyù taïi Phoøng Giaùm quaûn 2, Cuïc Haûi quan Tænh, Thaønh phoá môøi haûi quan veà kho rieâng kieåm hoùa. Hoaøn taát vieäc nhaän haøng neáu trong quaù trình kieåm hoùa khoâng coù vaán ñeà gì veà haøng hoùa vaø hoà sô khai baùo haûi quan. 1.4.2.3. Ñoái vôùi phöông thöùc vaän chuyeån “door - to – door service” Khi ñoù, ngöôøi nhaän haøng seõ ñöôïc ngöôøi giao nhaän giao haøng taän kho cho mình. Moïi thuû tuïc laáy haøng ra khoûi caûng ñeàu do ngöôøi vaän chuyeån chòu traùch nhieäm vaø moïi chi phí ñaõ ñöôïc tính vaøo cöôùc phí vaän taûi, chæ rieâng vieäc khai baùo haûi quan thì do ngöôøi NK chòu traùch nhieäm ñaêng kyù vaø môøi haûi quan veà kho cuûa coâng ty ñeå kieåm hoaù. 1.5. Kinh nghieäm phaùt trieån dòch vuï giao nhaän vaän taûi quoác teá 1.5.1. Trung Quoác: Caùc haõng giao nhaän nöôùc ngoaøi chæ ñöôïc pheùp hoaït ñoäng thoâng qua moät ñôn vò trong nöôùc laøm ñaïi lyù hay lieân doanh. Chính phuû seõ caáp giaáy pheùp coù giaù trò keùo daøi 20 – 30 naêm. Vieäc xin pheùp kinh doanh ñöôïc quaûn