Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu Thần tích hai huyện Từ Sơn và Tiên Du tỉnh Bắc Ninh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> ------------<br /> <br /> ĐÀO THỊ HUỆ<br /> <br /> NGHIÊN CỨU THẦN TÍCH HAI HUYỆN TỪ SƠN<br /> VÀ TIÊN DU TỈNH BẮC NINH<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ<br /> Chuyên ngành: Hán Nôm<br /> <br /> Hà Nội - 2016<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> -----------------------------------------------------<br /> <br /> ĐÀO THỊ HUỆ<br /> <br /> NGHIÊN CỨU THẦN TÍCH HAI HUYỆN TỪ SƠN<br /> VÀ TIÊN DU TỈNH BẮC NINH<br /> <br /> Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Hán Nôm<br /> Mã số: 60220104<br /> <br /> Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Công Việt<br /> <br /> Hà Nội - 2016<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> Chúng tôi xin cam đoan:<br /> 1. Những nội dung trong Luận văn này là do chúng tôi thực hiện dƣới sự<br /> hƣớng dẫn trực tiếp của PGS.TS Nguyễn Công Việt.<br /> 2. Mọi tham khảo dùng trong Luận văn đều đƣợc trích dẫn rõ ràng tên tác giả,<br /> tác phẩm, thời gian địa điểm công bố.<br /> 3. Mọi sao chép không hợp lệ, vi phạm quy chế đào tạo, chúng tôi xin chịu<br /> hoàn toàn trách nhiệm.<br /> Nhân đây, chúng tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến các thầy cô<br /> trong Bộ môn Hán Nôm tạo điều kiện để tôi học tập và hoàn thành tốt khóa học.<br /> Đặc biệt, tôi xin đƣợc gửi lời biết ơn sâu sắc đến thầy giáo – PGS.TS Nguyễn Công<br /> Việt đã trực tiếp hƣớng dẫn chúng tôi thực hiện Luận văn này.<br /> Mặc dù, chúng tôi đã cố gắng hoàn thiện Luận văn này bằng tất cả sự nhiệt<br /> tình và năng lực của mình, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong<br /> nhận đƣợc những đóng góp quý báu của Quý thầy cô và các bạn.<br /> Xin chân thành cảm ơn!<br /> <br /> Hà Nội, ngày 15 tháng 3 năm 2016<br /> Học viên<br /> <br /> Đào Thị Huệ<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỤC LỤC………………………………………………………………………………….i<br /> <br /> PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1<br /> 1. Lý do chọn đề tài. ................................................................................................................ 1<br /> 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................................................. 2<br /> 2.1. Thành tựu về sưu tập:...........................................................................................3<br /> 2.2. Thành tựu về biên mục: ........................................................................................3<br /> 2.3. Thành tựu về nghiên cứu: ....................................................................................3<br /> 2.4. Nghiên cứu thần tích hai huyện Từ Sơn và Tiên Du: ...........................................4<br /> 3. Đối tƣợng nghiên cứu – Phạm vi nghiên cứu – Phƣơng pháp nghiên cứu.............. 5<br /> 3.1. Đối tượng nghiên cứu. .........................................................................................5<br /> 3.2. Phạm vi nghiên cứu. .............................................................................................5<br /> 3.3. Phương pháp nghiên cứu. ....................................................................................5<br /> 3.3.1. Phƣơng pháp thống kê định lƣợng ................................................................................ 6<br /> 3.3.2. Phƣơng pháp văn bản học .............................................................................................. 6<br /> 3.3.3. Phƣơng pháp nghiên cứu liên ngành............................................................................. 6<br /> 4. Đóng góp của Luận văn ..................................................................................................... 6<br /> 5. Bố cục của Luận văn .......................................................................................................... 7<br /> 6. Các quy ƣớc trình bày trong Luận văn .......................................................................... 7<br /> PHẦN NỘI DUNG .................................................................................................... 8<br /> CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VĂN BẢN THẦN TÍCH Ở HAI HUYỆN TỪ<br /> SƠN VÀ TIÊN DU .................................................................................................................. 8<br /> 1.1. Vài nét về hai huyện Từ Sơn và Tiên Du……………………...... ...................8<br /> 1.1.1. Địa lý tự nhiên và địa lý hành chính. ............................................................................ 8<br /> 1.1.1.1. Địa lý tự nhiên. ...............................................................................................8<br /> 1.1.1.2. Địa lý hành chính. ..........................................................................................9<br /> 1.1.2. Văn hóa – xã hội. ............................................................................................14<br /> 1.1.2.1. Phong tục tập quán tín ngƣỡng................................................................................. 14<br /> 1.1.2.2. Di tích lịch sử - văn hóa và lễ hội truyền thống. ..................................................... 15<br /> 1.1.3. Các ngành nghề thủ công truyền thống. ..................................................................... 20<br /> 1.2. Văn bản thần tích ở hai huyện Từ Sơn và Tiên Du. .....................................22<br /> 1.2.1. Danh mục thần tích hai huyện Từ Sơn và Tiên Du theo địa giới hiện nay lưu trữ tại<br /> VNCHN..................................................................................................................................... 22<br /> <br /> 1.2.2. Sự phân bố văn bản thần tích hai huyện Từ Sơn và Tiên Du. .................................. 25<br /> 1.2.2.1. Phân bố về mặt không gian. .........................................................................25<br /> 1.2.2.2. Phân bố về mặt thời gian. .............................................................................37<br /> 1.3. Các dạng thức văn bản thần tích hai huyện Tiên Du và Từ Sơn. .......................42<br /> 1.3.1. Thư tịch thần tích Hán Nôm. ....................................................................................... 42<br /> 1.3.2. Bi ký thần tích…………. .............................................................................................. .43<br /> Tiểu kết chƣơng I ....................................................................................................45<br /> CHƢƠNG 2: TÌM HIỂU GIÁ TRỊ CÁC VĂN BẢN THẦN TÍCH HAI<br /> HUYỆN TỪ SƠN VÀ TIÊN DU ............................................................................46<br /> 2.1. Giá trị lịch sử của văn bản thần tích .......................................................................... 46<br /> 2.1.1. Cung cấp thông tin về các sự kiện lịch sử.......................................................47<br /> 2.1.2. Cung cấp thông tin về các nhân vật lịch sử ....................................................56<br /> 2.2. Giá trị văn học của văn bản thần tích ........................................................................ 62<br /> 2.2.1. Yếu tố thần thoại. ............................................................................................62<br /> 2.2.2. Giá trị văn chương ..........................................................................................65<br /> 2.2.2.1.Thơ.....……………………………………………………………………........65<br /> 2.2.2.2. Lối viết biền ngẫu ...................................................................................................... 72<br /> 2.2.2.3. Điển cố, điển tích ....................................................................................................... 74<br /> 2.3. Giá trị văn hóa của văn bản thần tích........................................................................ 79<br /> 2.3.1. Nhận diện nguồn gốc hệ thống thần linh trong thần tích ở hai huyện Từ Sơn,<br /> Tiên Du………… ........................................................................................................80<br /> 2.3.2. Ảnh hưởng của thần tích đối với hoạt động thờ cúng, lễ hội truyền thống của<br /> địa phương……………………………… ................................................................87<br /> Tiểu kết chƣơng II ................................................................................................................. 92<br /> PHẦN KẾT LUẬN.................................................................................................. 93<br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 95<br /> PHỤ LỤC 1 ............................................................................................................101<br /> PHỤ LỤC 2 ............................................................................................................102<br /> PHỤ LỤC 3 ............................................................................................................150<br /> <br />