Luận văn tốt nghiệp: " Phân tích hiệu quả kinh tế và kỹ thuật của mô hình nuôi tôm sú thâm canh và bán thâm canh ven biển tỉnh Sóc Trăng"

Chia sẻ: Cung Ru | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:98

Thêm vào BST

Báo xấu

204
lượt xem 75
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Năng suất và lợi nhuận chịu tác động của các yếu tố như: kinh nghiệm nuôi, kích cỡ tôm thu hoạch (con/kg), tổng diện tích và số lượng ao nuôi. Tổng chi phí, tổng chi phí cố định, tổng chi phí biến đổi và tổng thu nhập giữa hai mô hình có sự khác biệt (α = 0,05). Thực nghiệm được bố trí cũng nhằm đánh giá lại một số chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật như hiệu quả sử dụng thức ăn đã cung cấp và khả năng gây ô nhiễm môi trường do nuôi tôm đối với...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn tốt nghiệp: " Phân tích hiệu quả kinh tế và kỹ thuật của mô hình nuôi tôm sú thâm canh và bán thâm canh ven biển tỉnh Sóc Trăng"

TRƯ NG ð I H C C N THƠ KHOA TH Y S N DƯƠNG VĨNH H O PHÂN TÍCH HI U QU KINH T VÀ K THU T C A MÔ HÌNH NUÔI TÔM SÚ (Penaeus monodon) THÂM CANH VÀ BÁN THÂM CANH VEN BI N T NH SÓC TRĂNG LU N VĂN T T NGHI P CAO H C CHUYÊN NGÀNH NUÔI TR NG TH Y S N 2009
TRƯ NG ð I H C C N THƠ KHOA TH Y S N DƯƠNG VĨNH H O PHÂN TÍCH HI U QU KINH T VÀ K THU T C A MÔ HÌNH NUÔI TÔM SÚ (Penaeus monodon) THÂM CANH VÀ BÁN THÂM CANH VEN BI N T NH SÓC TRĂNG LU N VĂN T T NGHI P CAO H C CHUYÊN NGÀNH NUÔI TR NG TH Y S N Giáo viên hư ng d n TS. LÊ XUÂN SINH 2009
XÁC NH N C A H I ð NG i
L IC MT L i ñ u tiên tôi xin trân tr ng c m ơn Ts. Lê Xuân Sinh ñã t n tình hư ng d n cho tôi trong su t quá trình h c t p và th c hi n lu n văn t t nghi p này. Trong quá trình h c t p và th c hi n lu n văn tôi ñư c s giúp ñ và ñ ng viên c a nhi u t ch c và cá nhân, tôi xin trân thành c m ơn: - Các th y cô cùng toàn th cán b trong Khoa Thu S n - Trư ng ð i h c C n Thơ ñã giúp ñ tôi hoàn thành khoá h c. - ThS. Nguy n Thanh Long, Cn. ð ng Th Phư ng, Ks. ð Minh Chung, cùng toàn th các anh, ch trong l p Cao h c Thu S n K11 ñã t n tình giúp ñ tôi trong quá trình th c hi n lu n văn này. - Ban lãnh ñ o S Khoa h c và Công ngh t nh Sóc Trăng cùng toàn th các ñ ng nghi p ñã giúp ñ tôi trong quá trình h c t p. - Các h nuôi tôm Sóc Trăng ñã giúp ñ tôi trong quá trình thu th p s li u và th c hi n nghiên c u này. - C m ơn ñ n các thành viên gia ñình tôi, b n bè thân h u ñã t n tình h tr tôi trong su t quá trình h c t p. Cu i cùng xin g i l i c m ơn sâu s c nh t ñ n t t c m i ngư i ñã giúp ñ và chia s khó khăn ñ tôi có s thành công ngày hôm nay. Trong quá trình vi t lu n văn không th tránh kh i nh ng sai sót, r t mong ñư c s góp ý c a quý th y cô và toàn th các b n. Tác gi Dương Vĩnh H o ii
TÓM T T Nghiên c u này ñư c th c hi n t tháng 04 năm 2008 ñ n tháng 9 năm 2009 nh m phân tích, ñánh giá và ki m ch ng các ch tiêu kinh t - k thu t ñ ñ xu t các gi i pháp c i thi n năng su t và l i nhu n c a các mô hình nuôi tôm sú thâm canh (TC) và bán thâm canh (BTC) t nh Sóc Trăng. S li u sơ c p ñư c thu b ng cách ph ng v n tr c ti p 50 h /mô hình; b trí 03 ao/mô hình ñ theo dõi các ch tiêu môi trư ng và 15 ao/mô hình ñ ki m ch ng các ch tiêu kinh t - k thu t. K t qu kh o sát cho th y: Năm 2007, di n tích nuôi, năng su t và s n lư ng trung bình c a mô hình TC l n lư t là 19.631,7 m2/h , 3.998,7 kg/ha/v và 5.371,6 kg/h /v ; BTC là 17.628,0 m2/h , 2.440,5 kg/ha/v và 3.789,6 kg/h /v . Các y u t như: t l di n tích ao nuôi/ t ng di n tích khu v c nuôi, m t ñ nuôi, kích c gi ng th , t ng lư ng th c ăn, lư ng vôi s d ng, m c nư c bình quân ao nuôi, năng su t và s n lư ng thu ho ch gi a hai mô hình có s khác bi t có ý nghĩa th ng kê (α = 0,05). Năng su t và l i nhu n ch u tác ñ ng c a các y u t như: kinh nghi m nuôi, kích c tôm thu ho ch (con/kg), t ng di n tích và s lư ng ao nuôi. T ng chi phí, t ng chi phí c ñ nh, t ng chi phí bi n ñ i và t ng thu nh p gi a hai mô hình có s khác bi t (α = 0,05). Th c nghi m ñư c b trí cũng nh m ñánh giá l i m t s ch tiêu kinh t - k thu t như hi u qu s d ng th c ăn ñã cung c p và kh năng gây ô nhi m môi trư ng do nuôi tôm ñ i v i k t qu kh o sát. So v i k t qu kh o sát 2007, năng su t và s n lư ng mô hình TC th c nghi m cao hơn là 0,68 và 1,77 l n; BTC là 0,27 và 1,1 l n. T ng chi phí bi n ñ i bình quân c a mô hình TC và BTC th c nghi m 2008 cao hơn l n lư t là 0,93 và 0,22 l n, do chi phí tăng, nh t là giá th c ăn cao. L i nhu n bình quân mô hình TC th c nghi m cao hơn k t qu kh o sát 2007 là 0,24 l n; nhưng mô hình BTC có l i nhu n th p hơn là 0,34 l n. T ng ñ m, lân ñ u vào mô hình TC ch có 22,61% N và 12,08% P; BTC là 27,12% N và 9,83% P ñư c tôm h p thu, ph n còn l i ñư c th i vào môi trư ng. N u s n xu t ra 1 t n tôm th t thì ph i th i ra môi trư ng mô hình TC l n lư t là 88kg N và 30kg P, BTC l n lư t là 68Kg N và 25kg P. ð ngh nuôi tôm sú TC và BTC Sóc Trăng phát tri n n ñ nh và ñ t hi u qu cao v kinh t - k thu t c n th c hi n m t s gi i pháp ch y u sau: nên duy trì ñ sâu m c nư c t 1,3-1,4 m; gi m t ñ nuôi TC t 25-30 con/m2 và v i BTC t 12 -14 con/m2. Chính quy n các c p c n xem công tác quy ho ch là khâu then iii
ch t, nh t là quy ho ch t ng vùng nuôi; c n có các chính sách nâng cao năng l c c a cán b qu n lý NTTS; khuy n khích và m r ng s h p tác gi a các nhà t t c các khâu t ch c s n xu t, cung c p các d ch v ñ u vào, tiêu th s n ph m và nghiên c u ng d ng. iv
ABSTRACT This study has been carried out from April 2008 to September 2009 at Soc Trang province, aiming to analyse and to evaluate the technical and economic indicators for proposing the solutions to improve the yield and net income of black tiger shrimp (Penaeus monodon) in semi-intensive and intensive systems. Primary data was collected by interviewing 50 households/system; setting-out 03 ponds/system to monitor the environmental indicators, and testing the technical - economic ones with 15 ponds/system. The surveyed results showed that in 2007, the average cultured area, average yield and average shrimp production of intensive systems (IS) were 19,631.7 m2/household, 3,998.7 kg/ha/crop and 5,371.6 kg/household/crop, respectively. Those munbers for semi-intensive system (SIS) in turn were 17,628.0 m2/household, 2,440.5 kg/ha/crop and 3,789.6 kg/household/crop. The factors such as ratio of pond area/total cultured area, stocking densities, size of seed, total amount of pellet, amount of lime, pond water depth and yield of shrimp between the two models were significanfly different (α = 0.05). The yield and net income were affected by farming experience, size of shrimp at the harvest (shrimp/kg), total cultured area, and number of ponds. Those munbers for SIS was 0.27 and 1.1 times, respectively. Total cost, total fixed costs, total variable cost and total revenue between the two models were significanfly different (α = 0.05). This experienment was layed aiming for verification of major technical - economic indicator as the use feed effect and the surce causing the pollution in shrimp culture with the 2007 survey results. In comparison with the 2007 survey results, the yield and production of the experiments of IS was higher than 0.68 and 1.77 times, respectively. The total variable costs of IS and SIS in 2008 experienments were respectively higher than those of 2007 surveyed results about 0.93 and 0.22 times becauuse of the increasing of price of many inputs, especially feed. The net income of IS in 2008 experienment was higgher than that of 2007 surveyed result about 0.24 times. On the otherhand, the net income of SIS was lower than that of 2007 about 0.34 times. There were only 22.61% N and 12.08% P for IS, was 27.12% N and 9.83% P per total protein, phosphorus inputs was absorbed by shrimp, the remains were discharged into the environment. There were 88 kg N and 30 kg P for IS and 68 kg N, and 25 kg P for SIS discharged into the environment when 1 tone of shrimp was produced.. v
For the futher development of back tiger shrimp farming in Soctrang (IS & SIS), it inportant to make some major solutions as the follows: the pond water depth of 1.3 - 1.4 m; stocking density of 25-30 post larva/m2 for IS and 12 -14 post larva/m2 for SIS. Government at all levels need to have more appropriate planning activities and better policies to improve the capacity of aquaculture managers as well as to encourage and to expand the cooperation/linkage between sectors of production, supply of the inputs, maketing of products and applied studies. vi
CAM K T K T QU Tôi xin cam k t lu n văn này ñư c hoàn thành d a trên k t qu nghiên c u c a tôi ñư c th c hi n t i t nh Sóc Trăng và k t qu này chưa ñư c dùng cho b t c lu n văn cùng c p nào khác. Ký tên Dương Vĩnh H o Ngày 10 tháng 9 năm 2009 vii
M CL C Trang XÁC NH N C A H I ð NG ....................................................................................i L I C M T ...............................................................................................................ii TÓM T T .................................................................................................................. iii ABSTRACT .................................................................................................................v CAM K T K T QU ................................................................................................vii M C L C ................................................................................................................ viii DANH SÁCH B NG.................................................................................................xii DANH SÁCH HÌNH .................................................................................................xiv DANH M C T VI T T T .....................................................................................xv Chương 1: GI I THI U..............................................................................................1 1.1 M c tiêu nghiên c u ...............................................................................................2 1.2 Gi thuy t nghiên c u ............................................................................................3 1.3 N i dung nghiên c u ..............................................................................................3 Chương 2: T NG QUAN TÀI LI U...........................................................................4 2.1. Tình hình nuôi tôm nư c m n, l Vi t Nam ......................................................4 2.1.1. S phát tri n ngh nuôi tôm thương ph m ………………………………….4 2.1.2 S phát tri n c a các mô hình nuôi tôm bi n ................................................. 8 2.1.3 Các mô hình nuôi tôm sú Vi t Nam ........................................................... 9 2.2 M t s k t qu kh o sát v mô hình bán thâm canh và thâm canh ......................10 2.3 Tình hình s d ng ch ph m sinh h c trong nuôi tôm .........................................14 2.4 M t s nghiên c u v vai trò c a cá rô phi trong ao nuôi tôm sú ........................15 2.5 M t s ch tiêu môi trư ng nư c trong ao nuôi tôm sú........................................17 2.5.1 TAN - T ng ñ m amôn (Total Ammonia Nitrogen) .................................... 17 2.5.2 Nitrite (NO2-) ............................................................................................... 17 2.5.3 Nitrate (NO3-) ............................................................................................... 18 viii
2.5.4 TKN - T ng ñ m (Total Kjieldahl Nitrogen) ............................................... 18 2.5.5 T ng lân (TP) .............................................................................................. 18 2.5.6 S tích lu ñ m, lân trong ao nuôi tôm ...................................................... 19 2.6 Tình hình nuôi tôm sú thâm canh và bán thâm canh Sóc Trăng .......................19 Chương 3: V T LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U..................................24 3.1 ð a ñi m và v t li u nghiên c u...........................................................................24 3.2 Phương pháp nghiên c u ......................................................................................24 3.2.1 ði u tra hi u qu kinh t - k thu t c a các mô hình nuôi ........................... 24 3.2.2 Phân tích s li u ........................................................................................... 25 3.3 B trí th c nghi m ñ ki m ch ng m t s ch tiêu kinh t và k thu t................26 3.3.1 B trí th c nghi m theo dõi ch tiêu môi trư ng .......................................... 26 * Các ch tiêu theo dõi và thu m u......................................................................26 * Phương pháp phân tích các ch tiêu .................................................................27 * Phương pháp tính toán .....................................................................................27 3.3.2 B trí ki m ch ng các ch tiêu kinh t và k thu t ...................................... 30 3.3.3 Phương pháp x lý s li u b trí th c nghi m ............................................. 30 Chương 4: K T QU VÀ TH O LU N..................................................................31 4.1 Hi n tr ng ngh nuôi tôm sú t nh Sóc Trăng giai ño n 2005-2008 ..................31 4.1.1 Thông tin chung v các mô hình và bi n ñ ng di n tích nuôi tôm .............. 31 4.1.2 Bi n ñ ng năng su t tôm sú nuôi ................................................................. 32 4.1.3 Bi n ñ ng s n lư ng tôm nuôi ..................................................................... 32 4.1.4 Bi n ñ ng giá thu mua tôm thương ph m .................................................... 33 4.2 K t c u và thông s k thu t c a các mô hình nuôi TC và BTC năm 2007 ........34 4.2.1 Thông tin v các ch h nuôi tôm sú ............................................................ 34 4.2.1.1 Tu i và gi i tính c a ch h ...................................................................34 4.2.1.2 Trình ñ h c v n c a ch h ...................................................................35 4.2.2 K t c u mô hình ............................................................................................ 36 4.2.2.1 T ng di n tích s d ng nuôi tôm sú .......................................................36 ix
4.2.2.2 Cơ c u di n tích nuôi tôm sú ..................................................................37 4.2.2.3 Ch t lư ng nư c ao l ng.........................................................................37 4.2.3 Các thông s k thu t và qu n lý ao nuôi ..................................................... 38 4.2.3.1 Qu n lý ao...............................................................................................38 4.2.3.2 Các thông s k thu t..............................................................................39 4.2.4 Thu ho ch và tiêu th s n ph m .................................................................. 43 4.2.5 Ki m ñ nh các ch tiêu k thu t c a mô hình nuôi TC và BTC ................... 44 4.3 Các ch tiêu tài chánh ch y u c a các mô hình TC và BTC năm 2007 ..............44 4.3.1 T ng chi phí ................................................................................................. 44 4.3.1.1 Kh u hao chi phí c ñ nh và cơ c u........................................................44 4.3.1.2 Chi phí bi n ñ i và cơ c u ......................................................................45 4.3.2 T ng thu nh p t tôm sú và các ch tiêu kinh t cơ b n ............................... 46 4.3.3 Ki m ñ nh các ch tiêu kinh t c a hai mô hình TC và BTC ....................... 47 4.3.4 Phân tích các y u t nh hư ng t i năng su t các mô hình TC và BTC ..... 48 4. 4 K t qu b trí th c nghi m năm 2008 .................................................................53 4.4.1 B trí ki m ch ng ch tiêu môi trư ng ......................................................... 53 4.4.1.1 S phân b ñ m trong ao nuôi tôm sú TC và BTC.................................53 4.4.1.2 S phân b lân trong mô hình nuôi tôm sú TC và BTC .........................54 4.4.1.3 S phân b ñ m, lân trong ao nuôi tôm sú lúc thu ho ch.......................56 4.4.2. B trí ki m ch ng các ch tiêu kinh t và k thu t năm 2008 ..................... 57 4.4.2.1 Thông tin chung v nông h ...................................................................57 4.4.2.2 Qu n lý ao nuôi.......................................................................................58 4.4.2.3 K t c u mô hình và các thông s k thu t ao nuôi .................................58 4.4.2.4 Các ch tiêu tài chánh ch y u c a các mô hình TC và BTC .................62 4.4.2.5 Ki m ñ nh các ch tiêu kinh t c a hai mô hình th c nghi m ................65 4.4.2.6 Ki m ñ nh các ch tiêu kinh t - k thu t c a mô hình TC năm 2007 và 2008 ....................................................................................................................65 x
4.4.2.7 Ki m ñ nh các ch tiêu ch tiêu kinh t - k thu t mô hình BTC năm 2007 và 2008.......................................................................................................66 4.5 Nh n th c c a ngư i dân v nh ng thay ñ i liên quan, thu n l i và khó khăn trong th c hi n các mô hình .......................................................................................67 4.5.1 Nh n th c c a ngư i dân v các v n ñ liên quan ....................................... 67 4.5.1.1 V y u t k thu t...................................................................................67 4.5.1.2 V kinh t ................................................................................................69 4.5.1.3 V môi trư ng.........................................................................................70 4.5.1.4 V xã h i.................................................................................................71 4.5.2. Th ân l i và khó khăn khi th c hi n mô hình nuôi tôm sú ......................... 72 4.5.2.1. Thu n l i................................................................................................72 4.5.2.2. Khó khăn................................................................................................72 4.5.2.3. Gi i pháp................................................................................................73 Chương 5: K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................................75 5.1. K t lu n ...............................................................................................................75 5.2. Ki n ngh .............................................................................................................76 TÀI LI U THAM KH O ..........................................................................................78 PH L C ................................................................... Error! Bookmark not defined. xi
DANH SÁCH B NG B ng 2.2: Di n tích tôm nư c m n, l nuôi toàn qu c (2000-2008)...................... 6 B ng 2.3: S n lư ng tôm nuôi c a toàn qu c và ðBSCL (2000-2008) .................7 B ng 3.2: Cơ c u phân b vùng và s lư ng phi u ñi u tra theo di n tích nuôi. .24 B ng 4.1: Tu i c a ch các mô hình nuôi tôm sú TC và BTC............................. 35 B ng 4.2: Di n tích m t nư c c a các mô hình nuôi tôm sú TC và BTC ............ 36 B ng 4.3: Cơ c u di n tích c a các mô hình nuôi tôm sú TC và BTC................. 37 B ng 4.4: Hình th c c i t o ao c a các mô hình nuôi tôm sú TC và BTC........... 38 B ng 4.5: Ch ñ thay nư c c a các mô hình nuôi tôm sú TC và BTC............... 39 B ng 4.6: Th i gian th gi ng và thu ho ch c a các mô hình nuôi tôm sú.......... 39 B ng 4.7: Các thông s v con gi ng, t l s ng và th i gian nuôi c a tôm sú ... 42 B ng 4.8: Lư ng th c ăn cung c p và FCR c a các mô hình nuôi tôm sú .......... 42 B ng 4.9: Lư ng thu c, hoá ch t và ch ph m sinh h c s d ng ........................ 43 B ng 4.10: Thu ho ch và tiêu th s n ph m c a hai mô hình nuôi tôm sú .......... 43 B ng 4.11: K t qu ki m ñ nh các ch tiêu k thu t c a các mô hình nuôi.......... 44 B ng 4.12: Kh u hao chi phí c ñ nh và cơ c u c a các mô hình nuôi tôm sú .... 45 B ng 4.13: Chi phí bi n ñ i và cơ c u c a các mô hình nuôi TC và BCT........... 46 B ng 4.14: T ng thu nh p t các mô hình nuôi tôm sú TC và BTC .................... 47 B ng 4.15: K t qu ki m ñ nh các ch tiêu kinh t c a hai mô hình nuôi ............ 48 B ng 4.16: Tương quan gi a các y u t nh hư ng t i năng su t tôm nuôi........ 48 B ng 4.17: S phân b ñ m trong ao nuôi tôm TC và BTC (g)........................... 54 B ng 4. 18 S phân b lân trong ao nuôi tôm sú TC và BTC (g) ........................ 55 B ng 4.19: S phân b ñ m, lân trong ao nuôi tôm sú lúc thu h ach (%) ........... 56 B ng 4.20: Kinh nghi m nuôi và s lao ñ ng tham gia nuôi tôm sú th c nghi m ............................................................................................................................... 57 B ng 4.21: Hình th c c i t o ao hai mô hình nuôi th c nghi m....................... 58 B ng 4.22: Di n tích ao nuôi th c nghi m c a hai mô hình th c nghi m ........... 59 xii
B ng 4.23: Th i gian th gi ng và thu ho ch c a mô hình nuôi th c nghi m..... 59 B ng 4.24: Ch tiêu v gi ng, t l s ng và th i gian nuôi c a mô hình th c nghi m .................................................................................................................. 60 B ng 4.25: Lư ng th c ăn và h s FCR hai mô hình th c nghi m ................. 60 B ng 4.26: Lư ng thu c hoá ch t s d ng c a hai mô hình nuôi th c nghi m ... 61 B ng 4.27: Lư ng ch ph m sinh h c s d ng hai mô hình nuôi th c nghi m 61 B ng 4.28: Thu ho ch tôm hai mô hình nuôi th c nghi m ............................... 62 B ng 4.29: Ki m ñ nh các ch tiêu k thu t c a hai mô hình th c nghi m.......... 62 B ng 4.30: Kh u hao chi phí c ñ nh c a hai mô hình th c nghi m.................... 63 B ng 4.31: Chi phí bi n ñ i và cơ c u c a hai mô hình nuôi th c nghi m.......... 63 B ng 4.32: T ng thu nh p t tôm sú c a hai mô hình nuôi th c nghi m ............ 64 B ng 4.33: Ki m ñ nh các ch tiêu kinh t c a hai mô hình nuôi th c nghi m.... 65 B ng 4.34: Ki m ñ nh các ch tiêu kinh t - k thu t mô hình TC năm 2007 và 2008 ...................................................................................................................... 66 B ng 4.35: Ki m ñ nh các ch tiêu kinh t - k thu t mô hình BTC năm 2007 và 2008 ...................................................................................................................... 67 B ng 4.36 ðánh giá v phát tri n kinh t h khi th c hi n hai mô hình nuôi...... 69 B ng 4.37: Nh ng thu n l i khi th c hi n mô hình nuôi tôm sú ñ a phương... 72 B ng 4.38: Nh ng khó khăn khi th c hi n mô hình nuôi tôm sú ñ a phương .. 73 xiii
DANH SÁCH HÌNH Hình 2.1: Di n tích nuôi tôm sú TC và BTC t nh Sóc Trăng (2003-2007) ..... 20 Hình 2.2: B n ñ hành chính t nh Sóc Trăng năm 2007........................................... 23 Hình 3.1: Sơ ñ thu m u bùn ñáy ao nuôi ..................................................................26 Hình 3.2: Ao và tôm sú nuôi th c nghi m .................................................................30 Hình 4.1: Bi n ñ ng di n tích nuôi tôm sú Sóc Trăng (2004 -2008)......................31 Hình 4.2: Bi n ñ ng năng su t tôm sú Sóc Trăng (2004 -2008).............................32 Hình 4.3: Bi n ñ ng s n lư ng tôm sú t nh Sóc Trăng (2004 -2008) .....................33 Hình 4.4: Bi n ñ ng giá thu mua tôm sú thương ph m t nh Sóc Trăng .................34 Hình 4.5: T l ch h theo gi i c a các mô hình nuôi tôm sú TC và BTC..............35 Hình 4.6: Trình ñ h c v n c a ch các mô hình nuôi tôm sú TC và BTC ...............36 Hình 4.7: ðánh giá ch t lư ng nư c ao l ng s d ng................................................38 Hình 4.8: Ngu n g c con gi ng tôm sú ch n mua th nuôi các mô hình (%) ........40 Hình 4.9: Hình th c ki m d ch gi ng tôm sú khi th nuôi các mô hình (%) ..........41 Hình 4.10: nh hư ng c a m c nư c ao nuôi lên năng su t và l i nhu n ................49 Hình 4.11: nh hư ng c a kinh nghi m nuôi lên năng su t và l i nhu n .................50 Hình 4.12: nh hư ng c a m t ñ nuôi mô hình TC lên năng su t và l i nhu n...51 Hình 4.13: nh hư ng c a m t ñ nuôi mô hình BTC lên năng su t và l i nhu n 51 Hình 4.14: nh hư ng c a kích c tôm thu ho ch lên năng su t và l i nhu n..........52 Hình 4.15: nh hư ng lư ng th c ăn s d ng lên năng su t và l i nhu n................53 Hình 4.16: ðánh giá v hình th c thâm canh trong nuôi tôm sú TC và BCT............68 Hình 4.17: ðánh giá v h th ng th y l i ph c v nuôi tôm sú TC và BCT.............68 Hình 4.18: ðánh giá v thông tin k thu t ph c v nuôi tôm sú TC và BCT ............69 Hình 4.19: ðánh giá c a ngư i dân v môi trư ng ô nhi m do nuôi tôm sú .............70 Hình 4.20: ðánh giá c a ngư i dân v môi trư ng ô nhi m......................................70 Hình 4.21: ðánh giá c a ngư i dân v vi c làm cho ngư i lao ñ ng trong NTST....71 Hình 4.22: ðánh giá v vi c ph n tham gia lao ñ ng trong NTST.........................71 xiv
DANH M C T VI T T T ATVSTP : An toàn v sinh th c ph m BTC: Bán thâm canh BTS: B Th y s n DL: Dương l ch ðBSCL: ð ng b ng sông C u Long ðLC: ð l ch chu n FAO: T ch c Nông lương qu c t FCR: H s chuy n hóa th c ăn NTTS: Nuôi tr ng thu s n NN&PTNT: Nông nghi p và Phát tri n nông thôn QC: Qu ng canh QCCT: Qu ng canh c i ti n TC: Thâm canh TB: Trung bình UBND: y ban nhân dân WTO: T ch c Thương m i th gi i xv
Chương 1: GI I THI U Vi t Nam có ti m năng l n cho nuôi tr ng th y s n (NTTS) nư c l . Năm 2005, t ng di n tích NTTS nư c l là 641.045 ha, v i s n lư ng ñ t ñư c 546.716 t n. Di n tích nuôi tôm nư c l là 604.479 ha, chi m 94,3% t ng di n tích nuôi nư c l . S n lư ng tôm nư c l ñ t 324.680 t n (B Thu s n (BTS), 2006). Ngh nuôi tôm nư c l ñư c phát tri n vào ñ u nh ng năm 1990. Ngh nuôi tôm nư c l ñã ñem l i l i nhu n r t cao, nhưng cũng ñ i m t v i nhi u r i ro t d ch b nh. Năm 1994-1995, d ch b nh tôm gây thi t h i l n các mô hình nuôi tôm qu ng canh (QC) và thâm canh (TC), nguyên nhân là do di n tích nuôi tôm và m c ñ TC tăng nhanh nhưng ngư i nuôi thi u k thu t, kinh nghi m nuôi và v n, trong khi ñó h th ng cơ s h t ng trong nuôi tôm nư c l còn r t nhi u h n ch (BTS, 2006). Trong kho ng th i gian t 1999-2005, di n tích nuôi tôm nư c l tăng 2,9 l n. Trong khi ñó, s n lư ng tôm nuôi tăng 5,1 l n ch ng t r ng m c ñ TC ñang ñư c gia tăng. Năm 2005, tôm sú là loài nuôi chính ñ t s n lư ng 290.987 t n, so v i t ng s n lư ng tôm nuôi nư c l là 324.860 t n (BTS, 2006). M c dù s n lư ng tôm nuôi có chi u hư ng gia tăng nhưng l i nhu n thu ñư c trên ñơn v di n tích nuôi có chi u hư ng gi m do giá th c ăn, nhiên li u, ñi n và hóa ch t tăng (BTS, 2006). Nhìn chung di n tích nuôi tôm nư c l c a mô hình QC và qu ng canh c i ti n (QCCT) là ch y u, chi m 88,8% t ng di n tích. ð ng b ng sông C u Long (ðBSCL) là vùng nuôi tôm nư c l tr ng ñi m trong nư c. Năm 2005, di n tích nuôi tôm nư c l c a ðBSCL ñ t 535.145 ha chi m 88,5%, v i s n lư ng tôm nuôi ñ t 263.560 t n chi m 81,2% so v i c nư c. Các mô hình nuôi tôm nư c l ðBSCL bao g m: QC, QCCT, bán thâm canh (BTC), TC, nuôi k t h p tôm r ng và luân canh tôm-lúa. Các t nh nuôi tôm nư c l ðBSCL là Long An, Ti n Giang, B n Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, B c Liêu, Cà Mau và Kiên Giang (BTS, 2006). Năm 1990, tôm sú ñư c du nh p t Trung b Vi t Nam v Sóc Trăng nuôi th nghi m, sau vài năm ngh nuôi tôm phát tri n m nh góp ph n phát tri n kinh t và n ñ nh xã h i ñ a phương. Năm 2006, Sóc Trăng có di n tích nuôi tôm sú ñ t 52.421 ha, chi m 10,4 % t ng di n tích nuôi tôm nư c m n, l c nư c và s n lư ng ñ t 52.566 t n chi m 14, 82% t ng s n lư ng tôm nuôi toàn qu c (T ng c c Th ng kê, 2007). 1
Hi n nay, ngh nuôi tôm nư c l c a Sóc Trăng là m t trong nh ng ngành kinh t ch l c c a t nh. Năm 2008, t tr ng giá tr s n xu t th y s n tăng 1,96% so v i năm 2007, ñ t 86,43% k ho ch, tương ñương 363 tri u USD, chi m 65,03% t ng s n ph m c a t nh ( y ban nhân dân (UBND) t nh Sóc Trăng, 2009). Năm 2007, theo th ng kê c a các huy n, t l h nuôi tôm sú có lãi ñ t kho ng 75% s h ; s h nuôi tôm hòa v n kho ng 13%, còn l i 12% s h nuôi tôm b l v n, do tôm ch m l n, ho c vi c nuôi tôm b thi t h i v i nhi u nguyên nhân. Toàn t nh ñã th nuôi trên 48.641,9 ha tôm sú, tăng 2.000 ha so v i năm trư c, lư ng tôm gi ng th nuôi 5,946 t con; trong ñó có trên 26.552 ha nuôi tôm theo mô hình TC và BTC tăng 4.025 ha so v i năm 2006, chi m 54,59% di n tích nuôi. Năng su t bình quân c a mô hình nuôi tôm QCCT ñ t 0,6 t n/ha; nuôi tôm TC ñ t 3,35 t n/ha và nuôi tôm BTC ñ t 1,4 t n/ha (S Thu s n Sóc Trăng, 2007). Bên c nh nh ng thành t u ñ t ñư c, phát tri n ngh nuôi tôm sú Sóc Trăng còn nh ng t n t i, h n ch c n kh c ph c như phát tri n và tăng nhanh, nhưng còn ti m n nhi u r i ro chưa b n v ng; h t ng k thu t chưa ñư c ñ u tư ñ ng b , tình tr ng ô nhi m môi trư ng trong các vùng nuôi chưa ñư c x lý tri t ñ ; di n tích thi t h i trong nuôi tôm sú còn phát sinh hàng năm (UBND t nh Sóc Trăng, 2006). Mô hình nuôi tôm sú TC và BTC t nh ngày càng phát tri n và gia tăng di n tích nhưng th c tr ng v k thu t nuôi c a ngư i dân ñang áp d ng và hi u qu kinh t c a t ng mô hình nuôi chưa ñư c ñánh giá t ng k t ñ y ñ . ð ñáp ng nhu c u này chúng ta c n ph i ti n hành nghiên c u “Phân tích hi u qu kinh t và k thu t c a mô hình nuôi tôm sú (Penaeus monodon) TC và BTC t nh Sóc Trăng” nh m ñ xu t gi i pháp qu n lý và phát tri n mô hình nuôi tôm mang tính b n v ng; giúp nông dân n ñ nh s n xu t thông qua vi c áp d ng các gi i pháp qu n lý và c i thi n hi u qu kinh t - k thu t c a các mô hình nuôi. 1.1 M c tiêu nghiên c u M c tiêu chung: Nghiên c u này nh m ñánh giá hi u qu c a mô hình nuôi tôm sú TC và BTC t nh Sóc Trăng ñ t ñó ñưa ra các gi i pháp qu n lý và c i thi n hi u qu c a mô hình nuôi tôm sú, góp ph n giúp nông dân n ñ nh s n xu t d a trên hi n tr ng ñã ñư c ñánh giá. Các m c tiêu c th g m có (1) ðánh giá ñư c hi u qu c a mô hình nuôi tôm sú TC và BTC t nh Sóc Trăng. 2
(2) Phân tích và ñánh giá ñư c các y u t kinh t và k thu t nh hư ng ñ n năng su t và chi phí trong nuôi tôm sú thương ph m. (3) Ki m ch ng m c ñ tích lu ñ m và lân trong tôm và ao nuôi. (4) ð xu t m t s gi i pháp ch y u ñ c i thi n hi u qu kinh t và k thu t c a mô hình nuôi tôm sú t i ñ a bàn nghiên c u. 1.2 Gi thuy t nghiên c u (1) Không có s khác bi t v năng su t tôm nuôi c a các mô hình do tác ñ ng c a ngu n tôm gi ng, m t ñ th gi ng, th i gian th gi ng, th i gian thu ho ch trong t ng mô hình nuôi. Nhưng có s khác bi t gi a hai mô hình nuôi TC và BTC. (2) Không có s khác bi t v chi phí gi ng, th c ăn và thu c/hoá ch t ñ u tư gi a hai mô hình nuôi tôm TC và BTC. (3) Không có s khác bi t v t ng chi phí và l i nhu n gi a hai mô hình nuôi. (4) Không có s khác bi t v m t ñ th gi ng, năng su t, th c ăn, thu c hóa ch t, chi phí bi n ñ i, thu nh p và l i nhu n gi a k t qu kh o sát và th c nghi m. 1.3 N i dung nghiên c u - Kh o sát ñánh giá tình hình nuôi tôm sú TC và BTC Sóc Trăng thông qua các ch tiêu kinh t - k thu t ch y u. - B trí th c nghi m theo dõi ch tiêu môi trư ng và ki m ch ng m t s ch tiêu kinh t - k thu t ch y u c a hai mô hình nuôi tôm sú TC và BTC t i Sóc Trăng. - ð xu t các gi i pháp cơ b n nh m c i thi n hi u qu kinh t - k thu t c a các mô hình này. 1.4 Gi i h n c a ph m vi nghiên c u c a ñ tài Do ñi u ki n th c t nên ñ tài ñư c gi i h n như sau: - T ch c ch n m u ñi u tra các vùng nuôi tr ng ñi m trong t nh. - Ch theo dõi các ch tiêu NO2-, NO3-, TKN, TN, PO43-, TP c a môi trư ng ñ t, nư c - Ch ki m ch ng b ng th c nghi m ch tiêu năng su t và t ng chi phí, chi phí bi n ñ i, thu nh p và l i nhu n. 3