Mờ hóa trong một số tiểu thuyết của John Maxwell Coetzee

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 6 (31) - Thaùng 8/2015<br /> <br /> <br /> <br /> Mờ hóa trong một số tiểu thuyết của John Maxwell Coetzee<br /> Declearisation in some of John Maxwell Coetzee’s novels<br /> <br /> CN. Phạm Thị Phương Ngọc<br /> Trường Đại học Sư phạm TP.HCM<br /> <br /> B.A. Pham Thi Phuong Ngoc<br /> Ho Chi Minh City University of Pedagogy<br /> <br /> Tóm tắt<br /> John Maxwell Coetzee là một trong những tác giả lớn của văn học đương đại thế giới. Sức hấp dẫn từ<br /> những trang tiểu thuyết của Coetzee không chỉ nằm ở nội dung hiện thực lịch sử và số phận con người<br /> mà còn ở một phong cách nghệ thuật độc đáo. Trong đó, mờ hóa là thủ pháp nghệ thuật đ c trưng đư c<br /> Coetzee sử d ng thành công trong nhi u tác ph m. ài viết này tập trung nghi n cứu nghệ thuật mờ hóa<br /> trong tiểu thuyết Coetzee qua việc khảo sát ba tiểu thuyết nổi tiếng Giữa miền đất ấy, Đợi bọn mọi và<br /> Cuộc đời và thời đại của Michael K.<br /> Từ khóa: John Maxwell Coetzee, văn học hậu hiện đại, mờ hóa…<br /> Abstract<br /> John Maxwell Coetzee, known as one of the greatest authors of our contemporary literature. The<br /> attraction drawn from his novels lie not only in slices of historical reality and human fate, but aslo a<br /> peculiar style of art. In particular, declearisation was his typical implement to be successfully used for<br /> prosody in many works. This article will focus on studying the art of declearisation in three novels of<br /> Coetzee, including In the Heart of the Country, Waiting for the Barbarians, and Life and Times of<br /> Michael K.<br /> Keywords: John Maxwell Coetzee, postmodern literature, declearisation…<br /> <br /> <br /> 1. Đặt vấn đề M c đích của mờ hóa là nhằm tạo ra hiệu<br /> Mờ hóa là thuật ngữ văn học đư c đ quả th m mĩ, trong đó “đối tượng được<br /> xuất lần đầu ti n trong bài báo của L Huy miêu tả hiện lên không rõ ràng” và “người<br /> ắc: “Mờ hóa như một cứu cánh của văn viết cố tình xóa mờ các đường viền, các<br /> xuôi hiện đại” (Tạp chí Văn nghệ quân đội, đặc điểm cá biệt của đối tượng nhằm tạo<br /> số 38, tháng 7 năm 1999). Sau đó, khái cho độc giả cảm giác về sự mơ hồ, tối<br /> niệm này tiếp t c đư c L Huy ắc khai nghĩa” [ ;tr.97]. Kĩ thuật mờ hóa khiến cho<br /> thác sâu hơn để áp d ng nghi n cứu loại tác ph m văn xuôi trở n n khó hiểu nhưng<br /> hình văn xuôi hư cấu hậu hiện đại trong chính đi u đó đã góp phần “vẫy gọi” độc<br /> công trình “Văn học hậu hiện đại – lí giả tham gia đồng sáng tạo với nhà văn.<br /> thuyết và tiếp nhận” ( 13). công trình Mờ hóa đư c các tiểu thuyết gia vận d ng<br /> này, tác giả cho rằng mờ hóa là không phải hiệu quả trong hoàn cảnh hiện đại và hậu<br /> một thủ pháp nghệ thuật đơn thuần mà bao hiện đại. ởi lẽ, từ thế kỉ XX trở đi, con<br /> gồm một hệ thống các thủ pháp như dòng ý người bắt đầu cảm thấy hoang mang v thế<br /> thức, phân mảnh, huy n ảo, giễu nhại... giới hiện thực. Hiện thực không còn là hiện<br /> <br /> 67<br /> thực không còn là hiện thực đơn nhất mà là phần: trình bày, thắt nút, phát triển, đỉnh<br /> hiện thực thậm phồn, đa trị. Do đó, trong điểm và kết thúc. Họ chú trọng vào việc<br /> quá trình sáng tạo, các nhà văn hạn chế tối phân mảnh và phá vỡ cốt truyện. Cốt<br /> đa việc mi u tả thế giới hiện thực một cách truyện đư c đơn giản hóa một cách tối đa,<br /> rõ ràng, rạch ròi, họ không áp đ t định kiến đứt gãy, gián đoạn, từ đó tác ph m trở n n<br /> chủ quan của mình l n người đọc mà tạo tối nghĩa, khó hiểu. Sáng tác theo xu hướng<br /> cơ hội cho độc giả lí giải hiện thực ấy. Kĩ văn học hậu hiện đại, Coetzee không đ<br /> thuật mờ hóa trở n n đắc d ng trong việc cao cốt truyện trong các tiểu thuyết của<br /> xây dựng một hiện thực đa chi u, mơ hồ, mình. Nhi u tiểu thuyết của ông có cốt<br /> đúng với tinh thần của kỉ nguy n hiện đại truyện mờ hóa và khó nắm bắt.<br /> và hậu hiện đại. Vì vậy, nó đư c xem là Giữa miền đất ấy (In the Heart of the<br /> một phương thức sáng tạo chủ đạo và phổ Country, 1977) có cốt truyện không quá<br /> biến của tiểu thuyết đương đại. phức tạp nhưng mơ hồ, khó hiểu. Câu<br /> John Maxwell Coetzee (1940) – nhà chuyện đư c kể lại qua lời độc thoại ngôi<br /> văn Nam Phi da trắng, từng đoạt giải Nobel thứ nhất của nhân vật Magda, con gái một<br /> vào năm 3 - là cây bút hậu hiện đại vận chủ đất da trắng tại vùng thảo nguy n hẻo<br /> d ng khá thành công kĩ thuật mờ hóa trong lánh Nam Phi. Nội dung tiểu thuyết xoay<br /> tiểu thuyết của mình. Các nhà ph bình vẫn quanh cuộc sống tẻ nhạt của cô gái da trắng<br /> gọi Coetzee là nhà văn của “sự phá vỡ và Magda trong nông trại của gia đình cùng<br /> tái tạo” nhằm nhấn mạnh những cách tân với những mâu thuẫn, xung đột của cô với<br /> v m t kĩ thuật sáng tác của ông. Một trong cha mình và những người đầy tớ. Tuy<br /> những cách tân ấy là việc sử d ng thành nhi n, cốt truyện không đư c kể một cách<br /> thạo kĩ thuật mờ hóa như một phương thức sáng rõ, rành mạch mà bị mờ hóa thông qua<br /> sáng tạo cơ bản nhằm phản ánh hiện thực. dòng ý thức nhập nhằng, đứt gãy của nhân<br /> Thông qua việc mờ hóa, Coetzee đã vẽ n n vật. Tiểu thuyết đư c chia thành 66 phân<br /> một hiện thực vừa đa chi u vừa mơ hồ của đoạn đư c đánh số, mỗi phân đoạn như một<br /> xã hội Nam Phi thời kì thuộc địa và hậu phần nhật kí của Magda chứa đựng những<br /> thuộc địa với tất cả sự rối ren và nhiễu loạn dòng tâm sự của cô v thế giới xung quanh<br /> của nó. Trong khuôn khổ của bài viết này, mình. Những yếu tố hiện thực và hư cấu<br /> chúng tôi tìm hiểu nghệ thuật mờ hóa qua trong tác ph m không đư c phân định một<br /> ba tiểu thuyết của Coetzee là Giữa miền cách rõ ràng mà bị xóa mờ, cùng với nó là<br /> đất ấy, Cuộc đời và thời đại của Michael K các sự kiện đư c mi u tả cũng vô cùng<br /> và Đợi bọn mọi tr n một số phương diện nhập nhằng, đầy mâu thuẫn. Người đọc rất<br /> chủ yếu: cốt truyện, nhân vật, không gian – khó khăn để xác định trọng tâm của cốt<br /> thời gian. truyện là gì và câu chuyện thực tế đã diễn<br /> 2. Mờ hóa trong một số tiểu thuyết ra như thế nào bởi những tình tiết thiếu<br /> của John Maxwell Coetzee thống nhất và phi logic. Chẳng hạn, ở phân<br /> 2.1. Mờ hóa cốt truyện đoạn thuộc phần đầu cuốn tiểu thuyết,<br /> Trong các sáng tác văn học hậu hiện Magda kể v cô dâu mới của cha mình, v<br /> đại, vai trò của cốt truyện thường mờ nhạt. v giết người tàn bạo mà Magda đã gây ra<br /> Các nhà văn không xây dựng cốt truyện với cha và người v mới cưới bằng một cây<br /> tiểu thuyết theo kiểu truy n thống với năm rìu. Tuy nhi n, ngay sau đó, người cha vẫn<br /> <br /> <br /> 68<br /> sống bình thường, khỏe mạnh. Trong một thuật. Mạch truyện chính ở hai chương đầu<br /> phân đoạn khác, Magda tiếp t c giết cha đang mi u tả cuộc hành trình của Michael<br /> khi ông đang tr n giường với người tình K tìm v qu mẹ dưới điểm nhìn trần thuật<br /> mới là v của người nô lệ da đen Hendrik là ngôi thứ ba toàn tri nhưng đến chương<br /> nhưng vào phần cuối cuốn tiểu thuyết, cuối cùng, điểm nhìn trần thuật đư c đ t<br /> người cha vẫn còn sống như chưa từng có vào nhân vật xưng tôi là bác sĩ ở trại tập<br /> v giết người nào xảy ra. Sự nhập nhằng trung. Đi u này làm cho cốt truyện và mạch<br /> của các tình tiết đã góp phần phản ánh bản tự sự ở hai chương đầu đứt gãy, người đọc<br /> chất xã hội Nam Phi nhiễu loạn, đầy mâu từ chỗ tập trung sự chú ý vào hành động và<br /> thuẫn trong thời kì thuộc địa. Với tính phi thế giới nội tâm của nhân vật Michael K lại<br /> lí, lấp lửng của các sự kiện, người đọc hầu buộc phải tham gia vào tiến trình quan sát<br /> như không thể tìm thấy một cốt truyện cơ và kể chuyện vị bác sĩ. Câu chuyện vì thế<br /> bản nếu không ngẫm nghĩ, suy luận. trở n n thiếu tính mạch lạc. Tuy nhi n, sự<br /> Không quá khó hiểu như Giữa miền đứt gãy của mạch tự sự và mờ hóa cốt<br /> đất ấy, tiểu thuyết Đợi bọn mọi (Waiting truyện này đã tạo ra một hiệu quả nghệ<br /> for the Barbarians, 1980) có tình tiết rành thuật khác, nó khiến cho tiểu thuyết này trở<br /> mạch hơn với lối trần thuật tuyến tính. Tuy thành một tác ph m si u hư cấu, khiến “độc<br /> nhi n trong tiểu thuyết này, Coetzee tập giả sa vào sự “mù lòa” trong việc nhận<br /> trung xây dựng rất nhi u những khoảng thức về bản chất của hư cấu”[1;tr.336],<br /> trống khiến người đọc phải suy tưởng. Đan đúng với tinh thần của văn học hậu hiện<br /> xen câu chuyện xảy ra trong đời sống thực đại. Các tiểu thuyết khác của Coetzee như<br /> của các nhân vật là câu chuyện v chuỗi Tuổi sắt đá, Ruồng bỏ, Người chậm.... cũng<br /> giấc mơ trong ti m thức của vị Quan tòa – có cốt truyện mờ hóa đư c tạo n n từ hiệu<br /> chủ thể trần thuật ngôi thứ nhất xưng tôi. ứng của thủ pháp dòng chảy ý thức, đánh<br /> Chuỗi giấc mơ đư c xem là mạch tự sự thứ tráo chủ thế trần thuật, sự hư cấu các tình<br /> hai, mi u tả v sự thức tỉnh cá nhân của vị tiết và thủ pháp phân mảnh.<br /> Quan tòa. Đó là sự thức tỉnh nhập nhằng và Có thể nói, cốt truyện mờ hóa không<br /> đầy mâu thuẫn của chủ thể thực dân tr n những góp phần thúc đ y độc giả tham gia<br /> mảnh đất thuộc địa từ chỗ là đầy tớ trung vào quá trình kiến giải câu chuyện mà còn<br /> thành của Đế chế, trải qua quá trình nhận giúp cho hiện thực đư c phản ánh trở n n<br /> thức lại chính mình đã trở thành kẻ thù đối đa chi u. Xuy n suốt các tiểu thuyết không<br /> đầu với Đế quốc. Sự xuất hiện của mạch tự chỉ có một mạch tự sự duy nhất mà tồn tại<br /> sự thứ hai này khiến cho cốt truyện chính song song những tự sự khác nhau. Từ đó,<br /> nhòe mờ, khó nắm bắt. Chính vì thế, tờ chủ đ của truyện cũng trở n n đa dạng và<br /> “The New York Times” đã nhận định đây có thể đư c hiểu theo nhi u tầng nghĩa,<br /> là một tiểu thuyết “vừa khó nắm bắt, vừa dễ kích thích độc giả phát hiện, khám phá.<br /> hiểu, rất đáng sợ nhưng cũng thật quen 2.2. Mờ hóa nhân vật<br /> thuộc” [5]. Một tiểu thuyết khác của n cạnh việc mờ hóa chủ đ , Coetzee<br /> Coetzee là Cuộc đời và thời đại của đồng thời chú trọng vào việc mờ hóa hệ<br /> Michael K (Life and Times of Michael K, thống nhân vật. Nhân vật trong tiểu thuyết<br /> 1983) cũng có cốt truyện mờ hóa, đư c tạo của ông chỉ đư c phác họa với vài đường<br /> n n từ thủ pháp đánh tráo chủ thể trần nét cơ bản. Hầu hết nhân vật đư c tối giản<br /> <br /> <br /> 69<br /> hóa, mờ hóa đến mức tối đa trở thành Introduction to J.M.Coetzee” - cho rằng:<br /> những chủ thể ti m n như một văn bản “sự vắng mặt của bất kì tài liệu công khai<br /> thứ hai mà người đọc phải giải nghĩa. nào về danh tính, chủng tộc hoặc ngoại<br /> Khảo sát ba tiểu thuyết của Coetzee, hình của Michael K là một sự từ chối của<br /> chúng tôi nhận thấy hệ thống nhân vật hệ thống phân loại chủng tộc ám ảnh của<br /> trong các tiểu thuyết không nhi u và không chế độ Apartheid” [7;tr.56]. Rõ ràng, việc<br /> đư c mi u tả một cách toàn vẹn. Nhà văn ít mờ hóa nhân vật là một ý đồ nghệ thuật<br /> chú trọng đ cập chi tiết các dữ kiện v mỗi của Coetzee, nó góp phần tích cực trong<br /> nhân vật, khiến họ trở thành những chủ thể việc làm sáng rõ giá trị ph phán của tác<br /> phi trung tâm, là những đối tư ng đã đư c ph m. tiểu thuyết Đợi bọn mọi, Coetzee<br /> mờ hóa để ph c v cho một ý đồ nghệ cũng vận d ng thành công kĩ thuật mờ hóa<br /> thuật nhất định. Độc giả sẽ dễ dàng nhận trong việc xây dựng nhân vật. Những nhân<br /> thấy các cứ liệu như t n tuổi, ngoại hình, vật chính hầu hết đ u không có t n, không<br /> tính cách, quá khứ... của nhân vật thường qu hương, không đư c mi u tả tính cách.<br /> không đư c nói đến một cách c thể. Nhà Họ đư c gọi bằng những danh xưng v<br /> văn rõ ràng có d ng ý mờ hóa hệ thống ngh nghiệp và chủng tộc như vị Quan tòa,<br /> nhân vật của mình, buộc người đọc phải Đại tá Joll, cô gái mọi. đây, việc cố tình<br /> suy luận nếu muốn thấu hiểu vấn đ mà tác xóa mờ định danh v nhân vật mang một<br /> giả gửi gắm thông qua nhân vật. Chẳng hàm ý quan trọng. Với cách gọi t n nhân<br /> hạn, nhân vật Michael K trong Cuộc đời và vật như thế, Coetzee muốn nhấn mạnh đến<br /> thời đại của Michael K đư c xây dựng như chức năng, vai trò của từng nhân vật trong<br /> một người Nam Phi đơn thuần, các dữ kiện tác ph m. Đơn cử như nhân vật vị Quan<br /> v con người anh hầu như ít đư c nói đến tòa, ban đầu đư c giới thiệu là một cai<br /> một cách chi tiết. Anh không có một cái quản khu vực thuộc địa của Đế chế nhưng<br /> t n đầy đủ, vẻ b ngoài cũng không đư c càng thâm nhập vào chi u sâu của nhân vật<br /> khắc họa rõ nét, ngoài một đôi môi bị dị tật này, người đọc càng nhận ra rằng hình như<br /> b m sinh. M c dù nội dung chủ yếu của tác ông không đơn thuần là một người cai<br /> ph m là vấn đ phân biệt chủng tộc nhưng quản. Quan trọng hơn, vị Quan tòa đóng<br /> Coetzee thậm chí không giới thiệu Michael vai trò phán xét lại lịch sử một cách công<br /> K là người da đen hay da trắng. Độc giả chỉ bằng và khách quan. Ông là vị Quan tòa<br /> có thể suy đoán rằng anh không phải là của lịch sử vùng thuộc địa Đế chế với<br /> người da trắng vì xuy n suốt cuốn tiểu những suy nghiệm sâu sắc, mang đầy tính<br /> thuyết, Michael K chịu sự áp bức của chủ triết lí. Tương tự, Đại tá Joll là người thay<br /> nghĩa Apartheid và luôn tìm cách trốn khỏi m t cho quân đội Đế chế với hành động<br /> cơ chế kiểm soát của nhà nước. Mọi dữ truy bắt và tra tấn dã man những người dân<br /> kiện v nhân vật Micheal K đ u đư c mờ đư c xem là “bọn mọi” hay nhân vật cô gái<br /> hóa, thay vào đó, tác giả đ t trọng tâm vào mọi đại diện cho những chủ thể thuộc địa<br /> việc trần thuật ch ng đường gian khổ của vừa ph c tùng vừa đầy sức phản kháng.<br /> anh khi tìm v qu mẹ nhằm phản ánh tình Tiểu thuyết Giữa miền đất ấy cũng có cách<br /> cảnh mất tự do của con người trong thời kì xây dựng nhân vật khá mơ hồ khi mà nhân<br /> phân biệt chủng tộc ở Nam Phi. Dominic vật chính Magda hoàn toàn không đư c<br /> Head - tác giả cuốn “The Cambridge giới thiệu. Người đọc chỉ có thể nhận biết<br /> <br /> <br /> 70<br /> cô là một ph nữ da trắng cô độc mắc đất này không đư c tác giả định danh,<br /> chứng bệnh thần kinh dựa tr n những lời người đọc chỉ có thể suy đoán rằng đây là<br /> độc thoại đứt đoạn không đầu không cuối. mi n đất nằm trong khu vực thuộc địa thông<br /> Các nhà nghi n cứu cho rằng hình ảnh qua mối quan hệ trong gia đình của các<br /> người ph nữ độc thân Magda là đại diện nhân vật. Gia đình Magda là mô hình thu<br /> cho Nam Phi trong sự cô lập v chính trị nhỏ của những mâu thuẫn xã hội gay gắt<br /> quốc tế trong những năm 7 của thế kỉ nảy sinh từ việc thực thi chính sách bất công<br /> trước. Rõ ràng, sự đơn giản hóa, mờ hóa của chính quy n thực dân. Trong đó, quan<br /> nhân vật không đồng nhất với sự đơn giản hệ gia đình giữa cha – con, quan hệ lao<br /> v ý nghĩa thực sự mà nhà văn muốn gửi động giữa chủ đất – đầy tớ đ u trở n n lẫn<br /> gắm. Có thể nói, việc mờ hóa nhân vật đã lộn. Việc xóa mờ bối cảnh không gian nhằm<br /> tạo n n một sự thú vị đối với độc giả trong m c đích để cho người đọc tập trung vào<br /> việc tiếp cận văn bản. Mờ hóa chính là các mối quan hệ ấy và nhấn mạnh những<br /> chiếc chìa khóa để giải mã những tầng mâu thuẫn đang nảy sinh trong lòng các<br /> nghĩa sâu xa của tác ph m. quốc gia thuộc địa, không chỉ ri ng Nam<br /> Với kĩ thuật mờ hóa, Coetzee đã tạo Phi. Ngoài ra, thời gian lịch sử cũng không<br /> dựng một thế giới nhân vật độc đáo. Mỗi đư c xác định một cách chính xác. Xuy n<br /> nhân vật tuy không đư c khắc họa một suốt tiểu thuyết, các hình thức vận chuyển<br /> cách rõ nét v t n tuổi, ngoại hình, tính đư c sử d ng như ngựa, xe đạp, xe lửa<br /> cách nhưng lại có sức ám ảnh sâu sắc. ởi khiến chúng ta hình dung v hình ảnh một<br /> lẽ, ngay từ lúc xuất hiện, nhân vật đã là trang trại vào cuối thế kỉ XIX ho c đầu thế<br /> một yếu tố nhòe mờ, bí n, thôi thúc người kỉ XX nhưng đến những trang cuối của<br /> đọc li n tưởng và kiến giải những tầng cuốn tiểu thuyết với hình ảnh máy bay xuất<br /> nghĩa sâu xa của nó. hiện lại mang chúng ta đến cuối thế kỉ XX.<br /> 2.3. Mờ hóa không – thời gian Đi u này khiến cho độc giả suy ngẫm nhi u<br /> n cạnh việc mờ hóa cốt truyện và hơn v tình hình chính trị Nam Phi vào thời<br /> nhân vật, John Maxwell Coetzee còn chú điểm năm 1977 khi tiểu thuyết đư c xuất<br /> trọng xóa mờ các yếu tố không – thời gian bản. Coetzee muốn dự báo rằng những mâu<br /> trong tiểu thuyết. Thời gian và không gian thuẫn v sắc tộc, địa vị xã hội ở Nam Phi<br /> chẳng những không đư c xác định một lúc bấy giờ có thể vẫn còn kéo dài trong<br /> cách rõ ràng mà còn bị đảo lộn, đôi khi trở nhi u năm sau nữa. Đ c tính mờ ảo v<br /> n n phi lí, nhập nhằng. Việc định vị lịch sử không – thời gian cũng đư c thể hiện trong<br /> cũng như bối cảnh của tiểu thuyết Coetzee tiểu thuyết Đợi bọn mọi. tác ph m này,<br /> sẽ là một khó khăn lớn đối với độc giả, Coetzee dựng n n không gian giả định là<br /> nhất là những độc giả không nắm rõ tiến một thị trấn có tường bao quanh, thuộc ti n<br /> trình lịch sử thuộc địa và hậu thuộc địa đồn bi n giới của Đế chế, nơi sinh sống của<br /> Nam Phi. bọn mọi là “b n kia sông”. Trong khi, trọng<br /> Không gian và thời gian trong Giữa tâm của tiểu thuyết xoáy sâu vào vấn đ<br /> miền đất ấy hoàn toàn bị xóa mờ, gây cho xung đột giữa thực dân và thuộc địa nhưng<br /> người đọc cảm giác mơ hồ v bối cảnh tác tác giả không xác định những xung đột ấy<br /> ph m. Không gian đư c nói đến là một diễn ra tr n đất nước nào. Đi u này mang<br /> vùng thảo nguy n hẻo lánh, xa xôi. Vùng đến một ý nghĩa phổ quát, nó không những<br /> <br /> <br /> 71<br /> g i mở v nạn phân biệt chủng tộc và tình đ c trưng của văn chương đương đại nói<br /> hình chính trị ở ri ng Nam Phi mà còn đ chung và tiểu thuyết John Maxwell<br /> cập đến nỗi đau của thân phận nô lệ tr n bất Coetzee nói riêng. Qua ba tiểu thuyết Giữa<br /> cứ đất nước nào có thực dân chiếm đóng. miền đất ấy, Đợi bọn mọi và Cuộc đời và<br /> Khác với Giữa miền đất và Đợi bọn mọi, thời đại của Michael K, chúng ta càng<br /> Cuộc đời và thời đại của Michael K có nhận thấy rõ hiệu quả của kĩ thuật mờ hóa<br /> không gian c thể hơn, mỗi nơi chốn trong trong việc mở rộng ranh giới ý nghĩa trong<br /> tác ph m đư c định danh một cách rõ ràng mỗi tác ph m. Nó vẫy gọi người đọc phải<br /> như thành phố Cape Town, trại Jakkalsdrif, có cách đọc tương ứng nhằm đạt hiệu quả<br /> bệnh viện tại Stellenbosch... g i n n bối cao trong công cuộc tìm nghĩa. Tiếp cận<br /> cảnh sáng rõ v đất nước Nam Phi. Tuy với tiểu thuyết Coetzee, ta không còn là<br /> nhi n, thời gian trong tác ph m hầu như những người đọc “khả tín” mà buộc phải<br /> không đư c nói đến, nếu không tự mình tham gia vào công cuộc truy tìm hiện thực,<br /> trang bị những kiến thức v lịch sử Nam đồng sáng tạo với nhà văn bởi những đối<br /> Phi, người đọc khó lòng nhận ra đây là gian tư ng đư c mi u tả đ u hiện l n không rõ<br /> đoạn khủng hoảng cuối thời thuộc địa. ràng và cần đư c khám phá. Trong tương<br /> Những tình tiết v sự áp bức, mất tự do của lai, kĩ thuật mờ hóa tiếp t c sẽ là một hiện<br /> nhân vật không đư c đ cập một cách c thể tư ng nghệ thuật phổ biến trong các tiểu<br /> là do thế lực nào gây n n và trong thời điểm thuyết văn học giá trị, đ c biệt là sáng tác<br /> lịch sử nào. Ngữ cảnh của truyện rõ ràng chỉ của những nghệ sĩ ưu tú như John Maxwell<br /> là một sự ám chỉ v chủ nghĩa Apartheid, Coetzee.<br /> hoàn toàn không đư c tác giả mô tả một<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> cách trực tiếp. Có lẽ vì thế mà người ta gọi<br /> Cuộc đời và thời đại của Michael K là một Tiếng Việt<br /> câu chuyện ng ngôn v chính trị. Nó thôi 1. L Huy ắc ( 13), Phê bình văn học hậu<br /> thúc người đọc tư duy và tham chiếu vào hiện đại Việt Nam, NX Tri thức.<br /> các cứ liệu lịch sử để nhận ra những ý nghĩa 2. L Huy ắc ( 13), Văn học hậu hiện đại – lí<br /> thuyết và tiếp nhận, NX Đại học Sư phạm<br /> hàm n mà nhà văn gửi gắm. Hà Nội.<br /> Như vậy, việc mờ hóa không – thời 3. John Maxwell Coetzee (2004), (Thanh Vân<br /> gian trong tiểu thuyết Coetzee đã tạo ra dịch), Cuộc đời và thời đại của Michael K,<br /> một hiệu ứng nghệ thuật đ c biệt, đó là mở NX Ph nữ.<br /> ra chi u kích rộng lớn hơn của hiện thực 4. John Maxwell Coetzee (2008), (Song Kha<br /> đư c mô tả. Thông qua việc mờ hóa không dịch), Giữa miền đất ấy, NX Văn học.<br /> – thời gian, tác giả đã phác họa một thế 5. John Maxwell Coetzee (2014), (Crimson Mai và<br /> Phương Văn dịch), Đợi bọn mọi, NX Văn học.<br /> giới vừa thực lại vừa hư, vừa c thể lại vừa<br /> 6. Phạm Ngọc Lan, Lý thuyết siêu hư cấu, truy<br /> phổ quát, phản ánh sự hỗn độn và vô định cập từ http://www.hcmup.edu.vn<br /> của hiện thực và tâm hồn con người trong<br /> Tiếng Anh<br /> kỉ nguy n hậu hiện đại.<br /> 7. Dominic Head (2009), The Cambridge<br /> 3. Kết luận Introduction to J.M.Coetzee, NX Đại học<br /> Mờ hóa là một hiện tư ng nghệ thuật Cambridge.<br /> <br /> <br /> Ngày nhận bài: 10/4/2015 i n tập xong: 15/8/2015 Duyệt đăng: 20/8/2015<br /> <br /> 72<br />