Mối giao lưu văn hóa giữa các sứ thần Đai Viêt ̣ – Triều Tiên trong lich sử

MỐI GIAO LƯU VĂN HÓA GIỮ A CÁC SỨ THẦN<br /> ĐẠI VIỆT – TRIỀU TIÊN TRONG LICH<br /> SỬ<br /> ̣<br /> TRẦN THANH NHÀ N*<br /> <br /> Viê ̣t Nam và Hàn Quố c chính thức thiế t<br /> lâ ̣p quan hê ̣ ngoa ̣i giao năm 1992, nhưng<br /> trong quá khứ, từ nhiều thế kỷ trước, hai<br /> dân tộc đã có được những mối dây liên hệ<br /> thân thiết, tính từ thời điể m hai hoàng tử<br /> ho ̣ Lý có mă ̣t trên bán đảo Triề u Tiên<br /> (khoảng thế kỷ XII).<br /> *<br /> <br /> đã có mô ̣t sứ thầ n Đa ̣i Viê ̣t gă ̣p gỡ sứ thầ n<br /> Cao Ly trên đấ t Trung Hoa và để la ̣i ấ n<br /> tươ ̣ng sâu đâ ̣m. Dư âm của sự kiê ̣n đó, còn<br /> kéo dài đế n tâ ̣n ngày nay. Người ấy là sứ<br /> thầ n Ma ̣c Điñ h Chi.<br /> <br /> Ma ̣c Điñ h Chi sinh năm 1272, đậu<br /> Trạng nguyên khoa Giáp Thìn (1304) đời<br /> Trong suố t quañ g thời gian 900 năm, Trần Anh Tông (1293-1324). Ông là mô ̣t<br /> tuy mố i quan hê ̣ không phải lúc nào cũng nhân tài, trải quan 3 triề u vua: Trầ n Anh<br /> thuâ ̣n lơ ̣i, suôn sẻ nhưng dường như có mô ̣t Tông, Trầ n Minh Tông và Trầ n Hiế n Tông.<br /> sơ ̣i dây vô hình, âm thầ m kế t nố i tình đoàn Suố t 40 năm (1304-1342) ông đề u giữ<br /> kế t giữa hai dân tô ̣c. Hai hoàng tử dòng ho ̣ chức quan to trong triề u.<br /> Lý (Lý Dương Côn và Lý Long Tường)<br /> Năm 1308, Ma ̣c Điñ h Chi được cử đi sứ<br /> mở đầu quan hệ giữa hai dân tộc bằng sang nha Nguyên2, lưu lại Bắc Kinh một<br /> ̀<br /> những dấu son đỏ thắm. Các sứ thần Đa ̣i thời gian, ông gặp Trạng nguyên Cao Ly.<br /> Việt đã duy trì quan hệ thân thiết đó bằng Hai Trạng nguyên Đại Việt - Cao Ly trở<br /> mối liên hệ rất ý nghĩa với các sứ thần thành đôi bạn tâm đắc, thường cùng nhau<br /> Triều Tiên khi gặp nhau trên đấ t Trung xướng họa. Trạng nguyên Chánh sứ Cao<br /> Hoa. Phan Bô ̣i Châu1, Nguyễn Ái Quố c đã Ly cảm kích, ngưỡng mộ Trạng nguyên<br /> củng cố chuỗi liên hê ̣ ấ y trong mố i giao Mạc Đĩnh Chi đã mời ông qua thăm Cao<br /> lưu với các nhà cách ma ̣ng Triề u Tiên, hai Ly. Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi nhận lời<br /> quố c gia “đồ ng bê ̣nh, tương liên” cùng đấ u và lưu lại kinh đô Hán Thành (Seoul) một<br /> tranh cho đô ̣c lâ ̣p của dân tô ̣c. Bắt đầu là thời gian.<br /> quan hê ̣ giữa hai dân tô ̣c trong quá khứ để<br /> Trạng nguyên Cao Ly đã giới thiệu cháu<br /> thấy rằng mă ̣c dù chưa có những ghi chép<br /> chính thức về mố i quan hê ̣ trực tiế p giữa gái của mình kết duyên với Mạc Đĩnh Chi<br /> Đa ̣i Viê ̣t và Triề u Tiên nhưng mối liên hệ làm thứ thất. Ở la ̣i Cao Ly bốn tháng, Mạc<br /> giữa các sứ thần Đại Việt – Triều Tiên trên Đĩnh Chi về Trung Quốc đem theo bà thứ<br /> đất Trung Hoa là một dấu gạch nối ý nghĩa thất ấy. Năm năm sau, bà trở về Cao Ly<br /> cùng với một con trai và một con gái.<br /> trong quan hệ Việt – Hàn.<br /> Khoảng mười năm sau, Mạc Điñ h Chi lại<br /> 1. Mối giao lưu giữa sứ thần Đại Việt<br /> sang Cao Ly một lần nữa. Lần này, ông lưu<br /> – Cao Ly<br /> lại Cao Ly sáu tháng. Sau đó bà thứ thất<br /> Trước khi các sứ thầ n Triề u Tiên – Đa ̣i mang thai va sinh một người con trai.<br /> ̀<br /> Viê ̣t giao lưu với nhau, vào thời Cao Ly, Người Cao Ly rất yêu mế n ông, bởi tư chấ t<br /> thông minh, xuất chúng. Bà thứ thất của<br /> *<br /> Mạc Đĩnh Chi chịu thương, chịu khó nuôi<br /> TS. Trường Đại học Ngoại ngữ - Tin học Sài Gòn.<br /> <br /> Mối giao lưu văn hóa…<br /> <br /> 101<br /> <br /> dạy các con. Bà đã dựng vợ, gả chồng và<br /> thường ở với người con trai út. Sau đó, bà<br /> từ biệt con cháu vào chùa, hưởng thọ 93<br /> tuổi. Một vài tài liê ̣u cho rằ ng hai ngành<br /> trưởng và thứ của ho ̣ Ma ̣c rấ t thành đa ̣t ở<br /> Cao Ly. Người con trai cả làm đế n chức<br /> quan võ, sinh được 12 người con: 8 trai, 4<br /> gái… Ngành trưởng này phần đông là<br /> người giàu có. Ngành thứ, sau này sinh ra<br /> nhiều nhân tài, phần nhiều là người trung<br /> nghĩa, liêm khiết.<br /> Sự kiê ̣n trên do mô ̣t vài tờ báo ở Viê ̣t<br /> Nam đã đề câ ̣p đế n. Trong đó đáng chú ý<br /> nhấ t là bài viế t của nhà báo Lê Khắc Hoà,<br /> in trong An Nam tạp chí số 4, năm 1926.<br /> Ông cho biết chính ông đã gặp hậu duệ của<br /> Mạc Đĩnh Chi từ Cao Ly về Việt Nam trên<br /> một chuyến xe đi phủ Khoái Châu (Hưng<br /> Yên), nhân dịp ông về thăm gia đin<br /> ̀ h. Khi<br /> xe chạy đến gần Đình Dù thì xe hơi hỏng<br /> máy, ông cùng với người Cao Ly vào nghỉ<br /> trong một lều tranh bên đường, đem giấy<br /> và bút chì ra bút đàm cùng nhau. Câu<br /> chuyê ̣n trên là do người Triề u Tiên ấ y kể<br /> la ̣i. Tiế p đó, năm 1965 có mô ̣t người Đa ̣i<br /> <br /> Hàn mang công văn của Bô ̣ trưởng Bô ̣ Văn<br /> hóa – Giáo du ̣c và giấ y giới thiê ̣u của Đa ̣i<br /> sứ Đa ̣i Hàn ở Sài Gòn tới Nha Văn hóa của<br /> chiń h quyề n Sài Gòn nhờ tìm hâ ̣u duê ̣ của<br /> ho ̣ Ma ̣c.<br /> Mă ̣c dù có những thông tin như vâ ̣y,<br /> nhưng viê ̣c Mạc Đĩnh Chi để la ̣i di duê ̣ ở<br /> Cao Ly dĩ nhiên còn phải đươ ̣c nghiên cứu<br /> trên cơ sở các tài liê ̣u lich<br /> ̣ sử và gia phả<br /> của dòng ho ̣ Ma ̣c ở cả hai nước để tim<br /> ̀ ra<br /> những bằ ng chứng xác thực. Bởi vì sự kiê ̣n<br /> Ma ̣c Điñ h Chi đi sứ sang nhà Nguyên ở<br /> Trung Hoa, gă ̣p sứ thầ n Cao Ly và đươ ̣c<br /> mời sang thăm Cao Ly đã có mô ̣t số sử<br /> sách cũ ghi chép như An Nam chí lược,<br /> Đại Viê ̣t sử ký toàn thư, Li ̣ch triề u hiế n<br /> chương loại chí… nhưng viê ̣c Ma ̣c Điñ h<br /> Chi để la ̣i di duê ̣ trên đấ t Cao Ly thì không<br /> thấ y chin<br /> ́ h Viê ̣t Nam sách nhắ c đế n.<br /> 2. Mối giao lưu văn hóa giữa sứ thần<br /> Đại Việt – Triều Tiên<br /> Sau sự kiê ̣n trên, từ thế kỷ XV đế n XIX,<br /> tác giả Ku Su Jeong (Hàn Quố c) đã thố ng<br /> kê có it́ nhấ t 11 cuô ̣c tiế p xúc giữa các sứ<br /> thầ n Đa ̣i Viê ̣t và Triề u Tiên.<br /> <br /> Bảng: Các cuộc tiếp xúc giữa sứ thần Đại Việt và Triều Tiên thời trung đại<br /> STT<br /> <br /> Đa ̣i Viêṭ<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Lê Thời Cử<br /> Phùng Khắ c Khoan<br /> <br /> 3<br /> <br /> Nguyễn Công Hañ g<br /> <br /> 4<br /> <br /> Nguyễn Tông Quai<br /> <br /> 5<br /> <br /> Lê Quý Đôn<br /> Trầ n Huy Mâ ̣t<br /> Trinh<br /> ̣ Xuân Chú<br /> Hồ Si ̃ Đố ng<br /> Phan Huy Ích<br /> Vũ Huy Tấ n<br /> <br /> 6<br /> 7<br /> <br /> Triều Tiên<br /> Tào Thân<br /> Lý Toái Quang<br /> Kim Tiêu Dâ ̣t si ̃<br /> Du Tâ ̣p Nhấ t<br /> Lý Thế Câ ̣n<br /> Lý Hiê ̣u Lý<br /> Ma ̣c Tư Gia<br /> Hồ ng Khải Hy<br /> Triê ̣u Viñ h Tiên<br /> Lý Huy Trung<br /> Sứ bô ̣ Triề u Tiên<br /> Từ Ha ̣o Tu<br /> Lý Bách Hanh<br /> <br /> Thời gian<br /> Đa ̣i Viêṭ<br /> Triều Tiên<br /> Thời Hâ ̣u Lê<br /> <br /> Trung kỳ<br /> <br /> Thời Hâ ̣u Lê<br /> <br /> Hâ ̣u kỳ<br /> <br /> Thời Tây Sơn<br /> <br /> Hâ ̣u kỳ<br /> <br /> Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam - 9/2012<br /> <br /> 102<br /> <br /> 8<br /> <br /> Nguyễn Đoàn Tuấ n<br /> <br /> 9<br /> <br /> Nguyễn Đề<br /> <br /> 10<br /> <br /> Nguyễn Tư Giản<br /> <br /> 11<br /> <br /> Nguyễn Thươ ̣ng Hiề n<br /> <br /> Từ Ha ̣o Tu<br /> Lý Bách Hanh<br /> Từ Hữu Phòng<br /> Lý Nguyên Ha ̣nh<br /> Nam Điǹ h Thuâ ̣n<br /> Triê ̣u Bin̉ h Cáo<br /> Kim Bí Thư<br /> <br /> Thời Nguyễn<br /> <br /> Hâ ̣u kỳ<br /> <br /> Nguồn: Ku Su Jeong, Mối quan hệ Việt – Hàn trong và sau chiến tranh của Mỹ tại Việt<br /> Nam 1955-2005, Luận án Tiến sĩ, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh.<br /> <br /> Trong các cuô ̣c gă ̣p gỡ như vậy, sứ thầ n<br /> hai nước đã thường xuyên bút đàm, đố i<br /> đáp, xướng ho ̣a thơ văn. Có thể coi đó là<br /> những hoa ̣t đô ̣ng ngoa ̣i giao văn hóa, tạo<br /> dựng quan hệ hữu nghị lâu bền giữa hai<br /> dân tô ̣c. Trong thời gian này, các sứ thầ n<br /> Đa ̣i Viê ̣t đã sử dụng bối cảnh ngoại giao để<br /> tôn vinh giá trị văn hóa dân tộc, giao lưu,<br /> trao đổi để sứ thầ n Triề u Tiên ngày càng<br /> hiểu biết, tôn trọng các giá trị lich<br /> ̣ sử và<br /> bản sắc văn hóa của Đa ̣i Viê ̣t.<br /> 2.1. Sứ thần Triều Tiên với văn hóa Việt<br /> Trong mô ̣t lầ n đi sứ sang Trung Hoa, Lê<br /> Thời Cử đã có cơ hô ̣i giải thích cho sứ thầ n<br /> Triề u Tiên, Tào Thân3 hiể u rõ hơn về tên<br /> gọi “Giao Chỉ”. Bại quan tạp ký của Ngư<br /> Thúc Quyề n4 đã ghi la ̣i cuô ̣c gă ̣p gỡ và câu<br /> chuyê ̣n của sứ thầ n Tào Thân và Lê Thời<br /> Cử. Tào Thân hỏi: “Giao Chỉ có phải là hai<br /> ngón chân đố i nhau không?” Lê Thời Cử<br /> đã giải thích: Giao Chỉ 5 vố n là tên mô ̣t<br /> quâ ̣n xưa kia, phía bắ c quâ ̣n ấ y có cửa<br /> Nam Giao và núi Nguyên Chỉ nên ghép hai<br /> chữ Giao (trong Nam Giao) và Chỉ (trong<br /> Nguyên Chỉ) mà có tên go ̣i Giao Chỉ.<br /> Đoàn sứ thầ n Phùng Khắ c Khoan cũng<br /> đã giúp cho sứ thầ n Triề u Tiên hiểu thêm<br /> về phong tu ̣c, tâ ̣p quán của người Viê ̣t. Lý<br /> Toái Quang6 đã từng ghi la ̣i nhiề u chi tiế t<br /> liên quan đế n tiế ng nói, trang phu ̣c của<br /> người Viê ̣t. Trong bài Hâ ̣u chí viế t cho tâ ̣p<br /> thơ Vạn Thọ thánh tiế t khánh hạ ông viết<br /> “người Viê ̣t nhuô ̣m răng đen, vấ n tóc thành<br /> <br /> búi, đi chân không, tính tiǹ h hiề n lành,<br /> quan chức mă ̣c áo dài, ố ng tay rô ̣ng, người<br /> thường mă ̣c áo ngắ n, may bằ ng the lu ̣a,<br /> không mă ̣c gấ m vóc, hay áo bông”. Những<br /> ghi chép chi tiế t của Lý Toái Quang hẳn là<br /> những tư liê ̣u quý về văn hóa và phong tu ̣c<br /> người Viê ̣t thế kỷ XVI. Thú vi ̣hơn nữa khi<br /> chúng ta biế t, sau chuyế n đi sứ Trung Hoa,<br /> Lý Toái Quang đươ ̣c vua Triề u Tiên mời<br /> vào triề u hỏi về phong tu ̣c tâ ̣p quán của<br /> người Viê ̣t và yêu cầ u ông ghi la ̣i các bài<br /> thơ xướng ho ̣a với sứ thầ n An Nam7. Điề u<br /> này cho thấ y triề u điǹ h Triề u Tiên lúc đó<br /> đã chú ý tìm hiể u Đa ̣i Viê ̣t, quố c gia ở cách<br /> xa Triề u Tiên hàng nghìn dă ̣m.<br /> Về sau này, Đồng văn vựng khảo phổ<br /> biên, quyển 5, mục Sứ thần biệt đơn, cũng<br /> có ghi sơ lược về nhâ ̣n xét của Chánh sứ<br /> Hồng Khải Hy8 và Phó sứ Triệu Viñ h Tiên<br /> về đoàn của Lê Quý Đôn: “Nước An Nam,<br /> Nam Chưởng (quan lại nước Nam) đã có<br /> chế độ về mũ áo. Người An Nam lấy lụa<br /> mỏng, tơ vàng làm mũ áo, hơi giống với<br /> nước ta, chỉ có điều họ búi tóc. Mũ làm<br /> bằng gấm vàng như Thác Tử (đeo thêm<br /> một đoạn đuôi), trang điểm thêm vàng để<br /> rủ ra phía sau, tóc buông xuố ng. Cách ăn<br /> mặc của người phương Nam đại thể khác<br /> xa như thế”.<br /> Như vâ ̣y, có thể thấ y các sứ thần Đa ̣i<br /> Viê ̣t vừa là nhà ngoại giao, vừa là đa ̣i biể u<br /> cho văn hóa dân tô ̣c. Trong hoạt động<br /> ngoại giao, họ đóng vai trò quan trọng<br /> trong việc xử lý quan hệ hai nước Đa ̣i Viê ̣t<br /> <br /> Mối giao lưu văn hóa…<br /> <br /> – Trung Hoa. Trong giao lưu với các nước<br /> khác, ho ̣ góp phần tăng cường mối tình<br /> hữu nghị và sự hiểu biết lẫn nhau giữa các<br /> dân tô ̣c. Trong hoa ̣t đô ̣ng văn hóa, ho ̣ là<br /> những nhà thơ, là đại biểu cho văn hóa dân<br /> tộc. Tài năng, nhân phẩ m, cố t cách của ho ̣<br /> đã làm cho sứ thầ n Triề u Tiên nể tro ̣ng. Lê<br /> Quý Đôn đã từng viế t: “Mừng thấ y sự khổ<br /> công của mình ngày trước đi sứ đã mang<br /> la ̣i điề u có ích, có sách để người ngoài đo ̣c.<br /> Các bâ ̣c thức giả thường từ mô ̣t bông hoa<br /> mà thấ y cả vườn cây, từ mô ̣t người mà suy<br /> ra cả nước”. Lê Quý Đôn đã cho rằng văn<br /> hóa, cốt cách của một dân tộc, được chiếu<br /> rọi qua tài năng, tâm hồn, trí tuệ và nhân<br /> cách của cá nhân đại diện.<br /> Thâ ̣t vâ ̣y, trong chuyế n đi sứ, Phùng<br /> Khắ c Khoan đã khiế n cho Lý Toái Quang,<br /> tác giả bô ̣ Chi Phong tập (đươ ̣c xem là<br /> Bách Khoa toàn thư của Triề u Tiên) hiể u<br /> thêm và đem lòng khâm phu ̣c người Viê ̣t.<br /> Trong đề tựa Mai Liñ h sứ Hoa thi tập của<br /> Phùng Khắ c Khoan, Lý Toái Quang viế t<br /> khá că ̣n ke:̃ Trong khoảng trời đất, có lớp<br /> tinh khí sáng trong lành, hoặc chung đúc<br /> vào muôn vật, hoặc chung đúc vào người<br /> ta. Cái khí ấy chung đúc đầy rẫy khắp nơi,<br /> tất sinh ra những tài kỳ lỗi lạc, không hẳn<br /> chỉ ở nơi gần mà có khi ở nơi xa, không<br /> phú bẩm cho muôn vật mà phú bẩm vào<br /> con người ta…. “Tôi nghe nói Giao Châu<br /> là nơi cực Nam có nhiề u của la ̣, châu báu,<br /> vàng ngo ̣c, đồ i mồ i, ngà voi, tê giác. Thế<br /> cho nên, cái khí tinh anh trong lành đă ̣c<br /> biê ̣t chung đúc ở đó, có người kỳ tài sinh ra<br /> ở đấ y, há chỉ những của la ̣ mà thôi đâu”.<br /> Lý Toái Quang đã bày tỏ lòng cảm phu ̣c<br /> đố i với người Viê ̣t. Ông đã miêu tả Phùng<br /> Khắ c Khoan “đầ u tóc ba ̣c phơ, thân hin<br /> ̀ h<br /> gầ y guô ̣c, tuổ i 70 mà dung nhan như còn<br /> trẻ, đường đi xa mà chân cứng đá mề m”.<br /> Lý Toái Quang cũng đã ca ngơ ̣i tài năng<br /> của Phùng Khắ c Khoan “Tập thơ Vạn thọ<br /> thánh tiết khánh hạ của ông Phùng lời lẽ<br /> hồn hậu, ý tứ sâu rộng, khác gì nhả ngọc<br /> <br /> 103<br /> <br /> phun châu, âm điệu ròn rã như tiếng vàng<br /> tiếng ngọc, há không nói được là dị nhân<br /> đó sao”. Lý Toái Quang đã không ngầ n<br /> nga ̣i khi viế t “tôi sinh ra ở phương Đông,<br /> được tiếp chuyện ông (Phùng Khắ c<br /> Khoan), xem văn từ của ông, giật mình<br /> hoảng hốt như cưỡi xe mây, thần hồn nhởn<br /> nhơ nơi biển lửa, chân đi đến chỗ cột đồng,<br /> thực là may lắm, đâu dám thoái thác là<br /> không làm được văn mà từ chối. Vậy làm<br /> bài tựa này”.<br /> Đế n năm 1761, trong lời đề tựa cho tâ ̣p<br /> Quầ n thư khảo biê ̣n của Lê Quý Đôn,<br /> Hồ ng Khải Hy đã viế t: “…Tôi đã đươ ̣c<br /> thấ y sách này là mô ̣t điề u mới la ̣…đúng là<br /> loa ̣i văn tự tuyê ̣t kỳ… Sự ký thác viế t lời<br /> đầ u sách, rấ t biế t miǹ h không dám tự đảm<br /> đương. Nhưng có lời chỉ bảo gửi tới chân<br /> thành, nên go ̣i là chắ p vá mấ y hàng, tự<br /> thấ y mình đã bô ̣i nho ̣ lên trán Phâ ̣t. Mô ̣t lầ n<br /> nữa Khải Hy vái la ̣y”.<br /> Phó sứ Triề u Tiên cũng viế t thư gửi Lê<br /> Quý Đôn: “…Ông gia ơn cho xem Quầ n<br /> thư khảo biê ̣n, tôi kính cẩ n xem hế t gố c,<br /> ngo ̣n. Đây là những điề u xảy ra từ trái tim<br /> con mắ t, lời đa ̣t, ý xuôi, đa ̣i thể như cái<br /> gương, cái cân… Người quân tử nước An<br /> Nam, khiế n người đo ̣c khâm phu ̣c, ngơ ̣i ca,<br /> mà lời Chánh sứ nước tôi đề trên đầ u sách<br /> cũng đủ phát huy muôn mô ̣t… Hành đài tri<br /> chế giáo nước Triề u Tiên Lý Huy Trung<br /> vái la ̣y”.<br /> Như vâ ̣y là, Hồ ng Khải Hy cũng đánh<br /> giá cao tác phẩ m Quầ n thư khảo biê ̣n và<br /> Thánh mô hiề n phạm của Lê Quý Đôn nên<br /> đã viế t lời tựa cho hai tác phẩ m này. Trong<br /> lời đề tựa cho Quầ n thư khảo biê ̣n, Hồ ng<br /> Khải Hy khen ngơ ̣i: “ho ̣c thuâ ̣t của ông (Lê<br /> Quý Đôn) rấ t thuầ n chính mà văn lý cũng<br /> thuâ ̣n hòa… lẽ không chỗ nào không đủ, lý<br /> không chỗ nào không cùng”.<br /> Ở cuố i lời tựa cuố n Quầ n thư khảo biê ̣n,<br /> Hồ ng Khải Hy đã đề câ ̣p tới những điể m<br /> <br /> 104<br /> <br /> giố ng nhau, điể m chung trong ho ̣c thuâ ̣t<br /> của Nho si ̃ hai nước, đó là cùng chiụ ảnh<br /> hưởng của nề n văn hóa Trung Hoa: “thế<br /> rồ i ở bên đông biể n đông tâm lý ấ y mà bên<br /> nam biể n nam cũng tâm lý ấ y, không khác<br /> gì nhau, đó là chỗ chứng nghiê ̣m”.<br /> <br /> Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam - 9/2012<br /> <br /> trong vòng 900 năm, mà còn đánh giá tốt<br /> phong cách của người Triều Tiên.<br /> <br /> Trong Kiến văn tiểu lục, Lê Quý Đôn<br /> dùng những lời hay ý đẹp để nói về sứ thần<br /> Triều Tiên. Dưới đây là phần trích dẫn một<br /> số đoạn nhỏ: “Kẻ quê mùa này có tác phẩm<br /> Lý Huy Trung, phó sứ của đoàn sứ bô ̣ kém cỏi là Quần thư khảo biện và Thánh<br /> mô hiền phạm lục, cùng Tiêu tương bách<br /> Triề u Tiên, khi viế t lời tựa cho tâ ̣p thơ<br /> vịnh thi. Hồng Thượng thư có giúp đỡ. Lý<br /> Bách Vi ̣nh của sứ thầ n Đa ̣i Viê ̣t cũng bày<br /> học sĩ cũng viết tựa cho Bách vịnh tự thi.<br /> tỏ tin<br /> ̀ h cảm “Ngài đã ha ̣ cố ban cho lời văn Về sau lại đưa cho quan Khâm sai, Bạn<br /> sinh tươi, gă ̣p gỡ phương trời, đươ ̣c lời Tống Lang Trung là Tần Triều Châm xem<br /> vàng ngo ̣c phương Nam, vang đế n ngân giúp, họ Tần khen là có văn phong hay, sắc<br /> nga mang về Đông Thổ ”.<br /> thái sáng sủa”.<br /> Có thể nhâ ̣n thấ y, bên ca ̣nh viê ̣c thực<br /> Trong Kiế n văn tiể u lục, Lê Quý Đôn<br /> hiê ̣n sứ mệnh ngoa ̣i giao, các sứ thầ n Đa ̣i viế t mô ̣t đoa ̣n dài, với những lời lẽ cảm<br /> Viê ̣t đã làm cho người Triề u Tiên hiể u và động, tả la ̣i cuô ̣c gă ̣p giữa sứ thầ n Đa ̣i Viê ̣t<br /> chân thành tiếp nhận văn hóa dân tô ̣c min<br /> ̀ h, với Triề u Tiên và “Ở Hồ ng Lô quán, trải<br /> đồ ng thời tìm ra những nét tương đồ ng về chiế u mời nhau ngồ i, dùng giấ y bút để nói<br /> văn hóa của hai nước để từ đó xích lại gần chuyê ̣n, tiǹ h hiế u trở nên gắ n bó với nhau.<br /> nhau hơn, xây dựng tình hữu nghị, hợp tác Sau khi trở về sứ quán, ho ̣ (sứ thầ n Triề u<br /> Tiên) liề n sai hai thiế u khanh đem phẩ m<br /> vững chắc, lâu dài hơn.<br /> vâ ̣t điạ phương cho chúng tôi. Sang đầ u<br /> 2.2. Sứ thần Đại Việt với văn hóa năm mới la ̣i sai ba người con là Hồ ng Toản<br /> Triều Tiên<br /> Hố i, Triê ̣u Quang Quỳ là Lý Trích Phu ̣ng<br /> Thông qua những lầ n tiế p xúc ấ y, các sứ đế n chúc tế t. Chúng tôi ở Yên Kinh hai<br /> tháng, những thư từ lă ̣t vă ̣t trao đổ i lẫn<br /> thầ n Đa ̣i Viê ̣t cũng có cái nhiǹ câ ̣n cảnh<br /> nhau có nhiề u điề u đáng lấ y làm thić h ý”.<br /> hơn về lich<br /> ̣ sử Triề u Tiên. Trong phầ n mở<br /> Sau khi về nước, Lê Quý Đôn nhiề u lầ n<br /> đầ u cuốn Kiến văn tiểu lục, Lê Quý Đôn<br /> viết: “Nước Cao Ly về thời Đường thuộc thuâ ̣t la ̣i các cuô ̣c tiế p xúc với sứ bô ̣ Triề u<br /> An Đông đô hộ phủ. Đến thời Thạch Tấn, Tiên trong Bắ c sứ thông lục, Kiế n văn tiể u<br /> lục, chép la ̣i 8 bức thư của sứ thầ n Triề u<br /> Vương Kiến mới khôi phục lại bao gồm<br /> Tiên gửi cho sứ thầ n Đa ̣i Viê ̣t. Lê Quý Đôn<br /> Tân La và Bách Tế vào trong bản đồ. Trải<br /> đã đưa các bài thơ của sứ thầ n Triề u Tiên<br /> qua đời Tống, đời Nguyên đến đầu đời vao Toan Viê ̣t thi lục. Trên 40 trang tư liê ̣u<br /> ̀<br /> ̀<br /> Minh, Thái Tổ mới bị diệt. Họ Lý lên ngôi văn xuôi cua Lê Quy Đôn viế t về cac cuô ̣c<br /> ̉<br /> ́<br /> ́<br /> lấy niên hiệu cũ là Triều Tiên. Từ Đại gă ̣p gỡ sứ thầ n Triề u Tiên9. Điề u đó cho<br /> Minh đến nay trải qua gần 900 năm, mới thấ y, Lê Quý Đôn trân tro ̣ng tình cảm nồ ng<br /> chỉ có hai họ ở ngôi vua, đó cũng là điều hâ ̣u giữa các thành viên của hai đoàn sứ bô ̣.<br /> khiến Trung Quốc phải hổ thẹn. Người dân<br /> Tóm la ̣i, những lần gặp gỡ, cùng các vần<br /> hiền lành cẩn thận, ham đọc sách, thạo văn thơ đối đáp, xướng họa giữa các sứ thần<br /> học, trọng nghi lễ”. Lê Quý Đôn không chỉ Đại Việt – Triều Tiên là bằng chứng lịch<br /> biểu lộ sự ngạc nhiên của mình về việc sử về mối giao lưu văn hóa giữa hai dân<br /> vương triều Triều Tiên chỉ thay đổi hai lần tộc Việt - Hàn. Mối tương đồng về văn tự,<br /> <br />