Môi trường và con người - Chương 7

Chia sẻ: Nguyễn Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

150
lượt xem 41
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phương hướng và chương trình hành động bảo vệ môi trường Qua nghiên cứu các chương trước, chúng ta thấy ô nhiễm môi trường đúng là hậu quả của quá trình công nghiệp hoá gắn liền với việc sử dụng năng lượng, hoá chất trong sản xuất, liên quan đến đô thị hoá, bùng nổ dân số và suy giảm chất lượng cuộc sống. Ngày nay vấn đề ô nhiễm môi trường không còn bó hẹp trong một lãnh thổ, một quốc gia mà mang tính toàn cầu. Vì vậy để hạn chế ô nhiễm, bảo vệ môi trường sống, bảo...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Môi trường và con người - Chương 7

Ch−¬ng 7: Ph−¬ng h−íng vμ ch−¬ng tr×nh hμnh ®éng b¶o vÖ m«i tr−êng Qua nghiªn cøu c¸c ch−¬ng tr−íc, chóng ta thÊy « nhiÔm m«i tr−êng ®óng lµ hËu qu¶ cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ g¾n liÒn víi viÖc sö dông n¨ng l−îng, ho¸ chÊt trong s¶n xuÊt, liªn quan ®Õn ®« thÞ ho¸, bïng næ d©n sè vµ suy gi¶m chÊt l−îng cuéc sèng. Ngµy nay vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng cßn bã hÑp trong mét l·nh thæ, mét quèc gia mµ mang tÝnh toµn cÇu. V× vËy ®Ó h¹n chÕ « nhiÔm, b¶o vÖ m«i tr−êng sèng, b¶o ®¶m ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× bªn c¹nh nh÷ng chiÕn l−îc, chÝnh s¸ch quèc gia cßn cã chiÕn l−îc toµn cÇu. Cã rÊt nhiÒu tæ chøc quèc tÕ, liªn chÝnh phñ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc b¶o vÖ m«i tr−êng. NhiÒu Héi nghÞ, Héi th¶o, nh÷ng hiÖp −íc, nh÷ng khuyÕn nghÞ vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng. MÆc dï cßn nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ nhiÒu lÜnh vùc, trªn thÕ giíi còng nh− ë ®Êt n−íc ta, ph−¬ng h−íng vµ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng b¶o vÖ m«i tr−êng còng ®· cã nh÷ng nhËn ®Þnh tæng qu¸t. 7.1. Kh¸i niÖm B¶o vÖ m«i tr−êng thùc chÊt lµ b¶o vÖ ®é tinh khiÕt cña kh«ng khÝ, ®Êt, n−íc, thùc phÈm ... nh»m ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu c¬ b¶n cña con ng−êi nh− mét thùc thÓ sinh häc. B¶o vÖ m«i tr−êng lµ chèng l¹i tÊt c¶ nh÷ng g× t¸c h¹i ®Õn tr¹ng th¸i thÓ chÊt vµ tinh thÇn cña con ng−êi, tr¶ l¹i sù c©n b»ng vèn cã cña m«i tr−êng hoÆc cã thÓ xem b¶o vÖ m«i tr−êng lµ gi¶m ®Õn møc thÊp nhÊt sù g©y « nhiÔm m«i tr−êng vµ sö lý m«i tr−êng bÞ « nhiÔm. Mét trong nh÷ng xu h−íng cña b¶o vÖ m«i tr−ênghiÖn nay chÝnh lµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. PhÊt triÓn bÒn v÷ng lµ ph¸t triÓn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña ®êi nay mµ kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu cña ®êi sau. Uû ban thÕ giíi vÒ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn (World Committee of Evironment and Development - WCED, n¨m 1987). C¸c môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ nh»m ®¹t ®−îc nh÷ng chØ tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ trong c¸c ®iÒu kiÖn nh− sö dông hîp lý c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, c¶i t¹o vµ phôc håi m«i tr−êng tù nhiªn, nh−: c¶i t¹o ®Êt, trång rõng, g×n gi÷ vµ ph¸t triÓn c¸c gièng, loµi quý hiÕm, lµm s¹ch m«i tr−êng, b¶o vÖ c©n b»ng sinh th¸i, thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch d©n sè. Ph¸t triÓn kh«ng bÒn v÷ng - Suy tho¸i líp ozone - C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖu øng nhµ kÝnh - Bïng næ d©n sè - M−a acid - §« thÞ ho¸ - Suy gi¶m tµi nguyªn ®Êt - T¨ng sö dông n¨ng l−îng - Suy tho¸i MT kh«ng khÝ - T¨ng sö dông ho¸ chÊt - Khan hiÕm nguån n−íc s¹ch trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp - Suy gi¶m rõng, suy gi¶m ®a - T¨ng tèc ®é ®« thÞ ho¸ d¹ng sinh häc - T¨ng c¸c nhu cÇu kh¸c - NhiÒu bÖnh t¸i xuÊt hiÖn víi nguy c¬ tö vong cao h¬n - Suy gi¶m s¶n l−îng thuû s¶n do « nhiÔm vïng biÓn vµ ven biÓn ¤ nhiÔm m«i tr−êng T¨ng tr−ëmg kinh tÕ vµ ph©n phèi Suy gi¶m CLCS toµn cÇu thu nhËp kh«ng ®Òu http://www.ebook.edu.vn 101
7.2. C¸c ®Æc ®iÓm hiÖn tr¹ng vµ xu thÕ Trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 20, t×nh h×nh m«i tr−êng thÕ giíi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau. 7.2.1. D©n sè t¨ng nhanh Tèc ®é t¨ng d©n sè 1990-1995 lµ 1,8% /n¨m, n¨m 2000- 2005 sÏ gi¶m ®Õn 1,43%. D©n sè thÕ giíi hiÖn nay lµ 6,2 tû ng−êi, trong vßng 30 n¨m n÷a sÏ t¨ng lªn 8,5 tû vµ kho¶ng n¨m 2050 sÏ lªn ®Õn 10 tû ng−êi sau ®ã míi t¨ng chËm trë l¹i. D©n sè n−íc ta hiÖn nay lµ 78 triÖu ng−êi ®øng thø 13 trªn thÕ giíi vÒ quy m«, thø 5 vÒ mËt ®é d©n c−. 20 n¨m sau ngµy gi¶i phãng d©n sè n−íc ta ®· t¨ng 20 triÖu ng−êi. PhÊn ®Êu gi¶m tû lÖ sinh n¨m 1993 1,5%, n¨m 1994 1,32% vµ æng ®Þnh ®Õn n¨m 2050 víi d©n sè 115-120 triÖu ng−êi. §Ó ®¹t tíi møc ®é ph¸t triÓn bÒn v÷ng, n−íc ta còng nh− c¸c n−íc thuéc thÕ giíi thø 3, ph¶i tËp trung gi¶i quyÕt tËn gèc mét sè vÊn ®Ò sau: - Con ng−êi: K×m h·m tèc ®é t¨ng d©n sè, gi¶i quyÕt nhµ ë, ph¸t triÓn y tÕ gi¸o dôc, phôc håi gi¸ trÞ truyÒn thèng gia ®×nh (chó träng phô n÷ vµ trÎ em). - N«ng nghiÖp: C«ng nghÖ phôc vô n«ng - l©m - ng− nghiÖp, t¨ng gi¸ trÞ n«ng phÈm, t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n. - C«ng nghiÖp: Phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, kiÎm so¸t tèc ®é ®« thÞ ho¸, t¹o viÖc lµm míi, cung øng thÞ tr−êng lao ®éng. - C«ng nghÖ: Tõng b−íc øng dông c«ng nghÖ phôc vô m«i tr−êng. - V¨n ho¸: Gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. 7.2.2. Suy gi¶m tµi nguyªn ®Êt §Êt tù nhiªn cña n−íc ta (trõ c¸c h¶i ®¶o) lµ 33.168.900 ha; vÒ diÖn tÝch ta ®øng thø 55/200 n−íc vµ vïng l·nh thæ. DiÖn tÝch ®Çu ng−êi chØ cßn 0,098 ha, ®Êt canh t¸c thËt sù chØ cã 80% ®Êt n«ng nghiÖp, nhiÒu ®Êt ®ai bÞ bá hoang do quy ho¹ch ®« thÞ ho¸. 7.2.3. §« thÞ ho¸ m¹nh D©n c− ®« thÞ n−íc ta t¨ng dÇn: n¨m 1980 lµ 11,9%; n¨m 1985 lµ 19,3%; n¨m 1990 lµ 20,3%; n¨m 1992 lµ 20,4%; n¨m 2000 lµ 25% dù kiÕn n¨m 2010 lµ 35%. Tû lÖ nh©n lùc lao ®éng n«ng nghiÖp t¹i c¸c vung ngo¹i « lµ 10% ®Õn n¨m 2005 chØ cßn 4%. ë Hµ Néi ng−êi nghÌo chiÕm 4,09%, mçi hé nghÌo chØ cã 5m2 ®Êt ®ai ë. Kh¶o s¸t nhãm nghÌo nhÊt cho thÊy: 90% kh«ng cã nhµ vÖ sinh, 87,7% kh«ng cã n−íc m¸y, 32,8% kh«ng cã hÖ thèng n−íc th¶i, 18,1% c¶ gia ®×nh sèng trong mét phßng, 19,1% hé sèng chen chóc trong mét phßng 2,5m2. H×nh thµnh c¸c siªu ®« thÞ (megacities). D©n sè trung b×nh c¸c sieu ®« thÞ lµ trªn 4 triÖu ng−êi. TP Hå ChÝ Minh vµ Hµ Néi lµ siªu ®« thÞ. Mét bé ph¹n lín lao ®éng trÎ bÞ thu hót vµo ®« thÞ g©y c¨ng th¼ng vÒ chÊt l−îng m«i tr−êng trong khi t¹i n«ng th«n do thiÕu lao ®éng trÎ, khoÎ nªn phôc håi suy tho¸i ®Êt khã kh¨n. NhiÒu ®Êt bá hoang do hÕt mµu mì, gi¶m n¨ng suÊt. N«ng d©n thiÕu ruéng dÊt canh t¸c, canh t¸c cùc nhäc nªn di d©n tù do vµo thµnh thÞ, lang thang kiÕm sèng, lªn rõng tµn ph¸ c©y rõng huû ho¹i tµi nguyªn. 7.2.4. T¨ng tr−ëng kinh tÕ T¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ ph©n phèi thu nhËp ë n−íc ta kh«ng ®Òu. Thèng kª n¨m 1992, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi n−íc ta lµ 1.105.000 ®ång/n¨m (thµnh phè lµ 1.815.000 ®ång, n«ng th«n lµ 800.000 ®ång). Sù chªnh lÖch gi÷a nhãm ng−êi giµu vµ nhãm ng−êi nghÌo lµ 20%, ë thµnh phè lµ 3,41 lÇn, n«ng th«n lµ 3,85 lÇn. ¤ nhiÔm do nghÌo ®ãi lµ lµ nguy c¬ lín. http://www.ebook.edu.vn 102
7.2.5. Nhu cÇu n¨ng l−îng t¨ng nhanh Hoa kú tiªu thô hµng n¨m 320 giga Joule/ ng−êi, gÊp 35 lÇ Ên ®é, 23 lÇn Trung quèc, 80 lÇn ViÖt Nam. Tæng s¶n l−îng th−¬ng m¹i ë ViÖt Nam 350 penta joule b»ng 63% cña Th¸i Lan, 129% cña Philipine. N¨m 1994 n¨ng l−îng ®iÖn th−¬ng m¹i cña ViÖt Nam kho¶ng 11.535 Giga wat giê vµ 4,9 triÖu tÊn than, 7 triÖu thïng dÇu má. ¤ nhiÔm tµn ph¸ do khai th¸c than, s¶n xuÊt ®iÖn, nåi h¬i, lß ®èt, khai th¸c vËn chuyÓn vµ chÕ biÕn dÇu khÝ, ph¸ rõng lµm chÊt ®èt lµ th¶m ho¹. 7.2.6. L−¬ng thùc thùc phÈm S¶n xuÊt l−¬ng thùc t¨ng chËm so víi bïng næ d©n sè vµ b¾t ®Çu suy gi¶m. Tæng s¶n l−îng l−¬ng thùc thÕ giíi 10 n¨m qua t¨ng 18%, n¨ng suÊt b×nh quµn ngò cèc t¨ng 2,8 tÊn/ha. C«ng nghÖ sinh häc vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn thóc ®Èy nhanh n¨ng suÊt. N¨m 1993 tæng s¶n l−îng l−¬ng thùc n−íc ta lµ 25,5 triÖu tÊn. §µn gia sóc cã: lîn 13 triÖu con, tr©u 3 triÖu con, bß 3,2 triÖu con, gµ vÞt 13 triÖu con. N¨ng suÊt lóa 4,35 tÊn/ ha (trong khi ®ã ë Trung quèc lµ 5,7 tÊn, Hµn quèc 6,3 tÊn, In®onesia 4,4 tÊn). Tuy nhiªn, so víi t¨ng d©n sè th× møc t¨ng l−¬ng thùc ph¶i lµ 2,5 - 3 lÇn, trong khi ®ã cã n¬i nh− chuu Phi l¹i gi¶m ®Õn 5%. 7.2.7. Gia t¨ng sö dông ph©n bãn ho¸ häc §Ó t¨ng n¨ng suÊt, ng−êi d©n n−íc ta ®· gia t¨ng sö dông ph©n bãn ho¸ häc vµ thuèc trõ s©u. WHO −íc l−îng trªn thÕ giíi mçi n¨m cã 3% lùc l−îng n«ng nghiÖp t¹i c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn (kho¶ng 25 triÖu ng−êi) bÞ nhiÔm ®éc thuèc trõ s©u. ë Malaysia 7% n«ng d©n bÞ ng« ®éc hµng n¨m vµ Ýt nhÊt 15% n«ng d©n Ýt nhÊt mét lÇn bÞ ngé ®éc trong ®êi. N−íc ta hiÖn nay cã h¬n 200 lo¹i thuèc trõ s©u, h¬n 100 lo¹i kh¸c trõ bÖnh, diÖt cá, diÖt chuét. NhiÒu lo¹i thuèc ®· bÞ cÊm dïng tõ l©u nh− DDT, Wolfatox, monitor vÉn cã l−u hµnh phæ biÕn. KÕt qu¶ vÒ d− l−îng thuèc trõ s©u trong hoa qu¶, rau ®Ëu, trong ®Êt, trong kh«ng khÝ ®Òu v−ît tiªu chuÈn vÖ sinh nhiÒu lÇn. 7.2.8. Gia t¨ng sa m¹c ho¸ ë n−íc ta ch−a cã hiÖn t−îng gia t¨ng hoang m¹c ho¸, nh−ng nhiÒu vïng ®Êt ®· trë nªn kh« c»n, ®Æc biÖt lµ vÒ mïa kh«, ®ã lµ nguy c¬ lín. 7.2.9. Suy gi¶m s¶n l−îng thuû s¶n S¶n l−îng h¶i s¶n ë n−íc ta kh¸ lín, khai th¸c ®−îc hµng n¨m kho¶ng 800.000 tÊn. Tuy nhiªn do ®¸nh b¾t qu¸ møc, khai th¸c bõa b·i, v« tæ chøc lµm cho n¨ng suÊt gi¶m, nhiÒu h¶i s¶n cã gi¸ trÞ ®ang cã nguy c¬ bÞ tiªu diÖt. NhiÒu vïng biÓn trªn thÕ giíi bÞ suy gi¶m ®¸ng kÓ. HiÖn nay cã thÓ tãm t¾t cã 3 suy tho¸i lín: - M«i tr−êng kh«ng khÝ tiÕp tôc suy tho¸i. T¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn m«i tr−êng khÝ quyÓn m¹nh mÏ h¬n bao giê hÕt. Cã 6 yÕu tè g©y « nhiÔm gia t¨ng m¹nh nhÊt: CO2, bôi l¬ löng, Pb, CO, NO2 vµ O3; CO2 th¶i trung b×nh ®Çu ng−êi/n¨m lµ 4,21 tÊn (Mü 13,5 tÊn, ch©u ¢u 8,2 tÊn. CO2 vµ c¸c chÊt khÝ th¶i g©y hiÖu øng nhµ kÝnh. CH4 huû ho¹i tÇng ozone khè l−îng kho¶ng 250 triÖu tÊn trªn toµn thÕ giíi. ë n−íc ta SO2 cao h¬n 8-10 lÇn tiªu chuÈn vÖ sinh, CO2 cao gÊp 2-3 lÇn, bôi l¬ löng gÊp 5-10 lÇn. - Tµi nguyªn suy gi¶m nghiªm träng, n−íc ngät trë nªn khan hiÕm. Tû lÖ d©n ®−îc cÊp n−íc s¹ch ë n−íc ta chØ cã 30% (ë ®« thÞ 68%). - Khèi l−îng chÊt th¶i r¾n t¨ng nhanh, kho¶ng 300.000m3/ ngµy ë c¸c ®« thÞ n−íc ta, chØ cã 50% ®−îc thu gom vµ sö lý th« s¬. Trong chÊt th¶i r¾n cã nhiÒu yÕu tè ®éc h¹i nh− kim lo¹i nÆng, vi khuÈn g©y bÖnh. Tõ ®ã chi phÝ y tÕ do « nhiÔm m«i tr−êng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. NhiÒu bÖnh cã liªn quan ®Õn m«i tr−êng t¨ng cao tû lÖ nhiÔm bÖnh, ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ tr−íc m¾t vµ l©u dµi. http://www.ebook.edu.vn 103
7.3. Ph−¬ng h−íng vµ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng ë quy m« toµn cÇu N¨m 1972, Héi nghÞ thÕ giíi vÒ m«i tr−êng toµn cÇu tai Stokholm - Thuþ §iÓn d· kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng vµ tÝnh cÇn thiÕt cña viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng kh«ng chØ ë c¸c n−íc ph¸t triÓn mµ ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. N¨m 1982, chiÕn l−îc b¶o vÖ toµn cÇu ®· ®−îc c«ng bè. Sau ®ã chiÕn l−îc nµy d· ®−îc thö nghiÖm b»ng c¸ch so¹n th¶o nh÷ng chiÕn l−îc quèc gia ë trªn 50 n−íc. N¨m 1987, trong b¸o c¸o " T−¬ng lai cña chóng ta" Uû ban quèc tÕ vÒ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn ®· nªu ra nh÷ng quan ®iÓm vÒ sù phô thuéc lÉn nhau trªn toµn cÇu, mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ m«i tr−êng. NghÞ ®Þnh th− Montreal vÒ c¸c chÊt cã thÓ g©y suy tho¸i líp ozone lµ hîp chÊt CFC vµ brom. Còng trong n¨m 1987, chÝnh phñ c¸c n−íc ®· chÊp nhËn "TriÓn väng m«i tr−êng ®Õn n¨m 2000 vµ sau ®ã". V¨n b¶n nµy ®· x¸c ®Þnh mét khu«n mÉu réng r·i ®Ó h−íng dÉn hµnh ®éng quèc gia vµ hîp t¸c quèc tÕ vÒ sù ph¸t triÎn bÒn v÷ng. Th¸ng 6/1992. Héi nghÞ th−îng ®Ønh tæ chøc ë Rio de Janeiro ®Ó hiÖp th−¬ng v¨n b¶n vÒ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ m«i tr−êng trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 20 vµ h−íng tíi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Héi nghÞ ®· ban hµnh hai hiÖp −íc quan träng lµ: HiÖp −íc vÒ ®a d¹ng sinh häc vµ HiÖp −íc vÒ thay ®æi khÝ hËu. V¨n b¶n vÒ thay ®æi khÝ hËu ®−îc chÝnh thøc thùc hiÖn vµo 21/3/1994. Môc tiªu cña HiÖp −íc lµ "æn ®Þnh nång ®é c¸c khÝ nhµ kÝnh trong khÝ quyÓn ë møc ®é kh«ng g©y h¹i tíi hÖ sinh th¸i tù nhiªn cña con ng−êi". NghÞ ®Þnh th− Kyoto vÒ thay ®æi khÝ hËu (tæ chøc tõ 01÷12/12/1997) dù kiÕn kÕ ho¹ch gi¶m sù khuÕch t¸n khÝ nhµ kÝnh. Trong ®ã gi¶m khuÕch t¸n khÝ CO2 ë c¸c n−íc ph¸t triÓn Ýt nhÊt b»ng 55% cña n¨m 1990. Néi dung chÝnh cña NghÞ ®Þnh th− Kyoto lµ: - Gi¶m sù khuÕch t¸n khÝ nhµ kÝnh cã thÓ thay ®æi tuú theo n−íc ( d−íi 8% ®èi víi Ch©u ¢u, 7% ®èi víi Mü, 6% ®èi víi NhËt). - X¸c ®Þnh c¸c khÝ nhµ kÝnh chñ yÕu lµ CO2, CH4, N2O, CFC' s. - Kü thuËt s¶n xuÊt s¹ch ë c¸c n−íc ph¸t triÓn sÏ gãp phÇn lµm gi¶m hiÖu øng nhµ kÝnh. - Héi nghi tr¸i ®Êt vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng lÇn 2 ®−îc tæ chøc t¹i Johannesburg - Nam Phi kÐo dµi 10 ngµy (tõ 26/8 ®Õn 4/9/2002), tËp trung th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò then chèt sau: + Tµi chÝnh cho ph¸t triÓn. + TiÕp cËn thÞ tr−êng c«ng b»ng. + B¶o vÖ m«i tr−êng. + TiÕp cËn vÖ sinh n−íc s¹ch. + Phôc håi nguån n¨ng l−îng. ChiÕn l−îc vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng toµn cÇu ®· ®Ò ra 8 nguyªn t¾c cho mét x· héi bÒn v÷ng vµ c¸c hµnh ®éng −u tiªn t−¬ng øng, bao gåm: 7.3.1. T«n träng vµ quan t©m ®Õn céng ®ång Ph¸t triÓn nÒn ®¹o ®øc thÕ giíi v× sù bÒn v÷ng qua c¸c tæ chøc t«n gi¸o tèi cao, c¸c nhµ chÝnh trÞ, giíi v¨n nghÖ sÜ tõng quan t©m ®Õn ®¹o ®øc nh©n lo¹i. §Èy m¹nh ho¹t ®éng cÊp quèc gia ®Ó x©y dùng nÒn ®¹o ®øc thÕ giíi, ®−a vµo hÖ thèng ph¸p chÕ nhµ n−íc, vµo hiÕn ph¸p c¸c nguyªn t¾c ®¹o ®øc thÕ giíi. Thùc hiÖn nÒn ®¹o ®øc thÕ giíi th«ng qua hµnh ®éng cña mäi thµnh viªn vµ tæ chøc x· héi, gia ®×nh, tr−êng häc, ®oµn nghÖ thuËt, c¸c nhµ nghiªn cøu chÝnh trÞ, luËt kü s−, kinh tÕ, b¸c sÜ. Thµnh lËp mét tæ chøc quèc tÕ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn ®¹o ®øc thÕ giíi v× sù sèng bÒn v÷ng, ng¨n chÆn vµ ®Êu tranh chèng nh÷ng vô vi ph¹m nghiªm träng. http://www.ebook.edu.vn 104
7.3.2. N©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng con ng−êi ë nh÷ng n−íc cã thu nhËp thÊp cÇn ®Èy m¹nh t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®Ó gia t¨ng sù ph¸t triÓn toµn x· héi, trong ®ã cã b¶o vÖ m«i tr−êng. CÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp tuú t×nh h×nh cô thÓ vÒ thiªn nhiªn, v¨n ho¸, chÝnh trÞ. ë c¸c n−íc cã thu nhËp cao, cÇn ®iÒu chØnh l¹i c¸c chÝnh s¸ch vµ chiÕn l−îc quèc gia nh»m ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng nh− chuyÓn dông c¸c n¨ng l−îng t¸i t¹o hoÆc v« tËn, tr¸nh l·ng phÝ khi s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, ph¸t triÓn quy tr×nh c«ng nghÖ kÝn, t¨ng dïng th− tõ, ®iÖn tho¹i, fax vµ nh÷ng ph−¬ng tiÖn giao dÞnh kh¸c thay cho ®i l¹i, gióp cho nh÷ng n−íc cã thu nhËp thÊp ®¹t ®−îc ph¸t triÓn cÇn thiÕt. Cung cÊp nh÷ng dÞch vô ®Ó kÐo dµi tuæi thä vµ søc khoÎ cho con ng−êi. Liªn hiÖp quèc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c ®Ò ra môc tiªu cho n¨m 2000 lµ hoµn toµn miÔn dÞch cho tÊt c¶ trÎ em, gi¶m mét nöa sè trÎ s¬ sinh bÞ tö vong (tøc lµ kho¶ng 70/1000 ch¸u sinh ra), lo¹i trõ h¼n n¹n suy dinh d−ìng trÇm träng, gi¶m 50% suy dinh d−ìng b×nh th−êng, cã n−íc s¹ch cho kh¾p n¬i. Gi¸o dôc bËc tiÓu häc cho toµn thÓ trÎ em thÕ giíi vµ h¹n chÕ sè ng−êi mï ch÷. Ph¸t triÓn nh÷ng chØ sè cô thÓ h¬n n÷a vÒ chÊt l−îng cuéc sèng vµ gi¸m s¸t ph¹m vi mµ nh÷ng chØ sè ®ã ®· ®¹t ®−îc. ChuÈn bÞ ®Ò phßng thiªn tai vµ nh÷ng th¶m ho¹ do con ng−êi g©y ra. Ng¨n chÆn ®Þnh c− ë nh÷ng vïng cã sù nguy hiÓm, quan t©m ®Õn c¸c vïng ven biÓn, tr¸ch c¸c nguy c¬ do ph¸t triÓn kh«ng hîp lý nh−: ph¸ rõng ®Çu nguån, rõng ngËp mÆn, b·i san h« ... Gi¶m chi phÝ qu©n sù, gi¶i quyÕt hoµ b×nh nh÷ng tranh chÊp thÕ giíi, b¶o vÖ quyÒn cña c¸c d©n téc thiÓu sè trong mét quèc gia. 7.3.3. B¶o vÖ søc sèng vµ tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña tr¸i ®Êt Thùc hiÖn biÖn ph¸p ng¨n ngõa « nhiÔm nh− qu¶n lý « nhiÔm vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ kÝn. Gi¶m bít viÖc lan to¶ khÝ SOx, NOx, COx vµ CxHx. ChÝnh phñ c¸c n−íc ch©u ¢u vµ b¾c Mü ph¶i cam kÕt thùc hiÖn hiÖp −íc ECE-ONU vÒ chèng « nhiÔm kh«ng khÝ lan qua biªn giíi (gi¶m 90% khÝ SO2 so víi n¨m 1980), tÊt c¶ c¸c n−íc ph¶i b¸o c¸o hµng n¨m vÒ viÖc lµm gi¶m khÝ th¶i, c¸c n−íc ®¹ng bÞ « nhiÔm kh«ng khÝ ®e do¹ ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy −íc khu vùc ®Ó ng¨n chÆn « nhiÔm lan qua biªn giíi, h¹n chÕ ®Õn møc cao nhÊt « nhiÕm kh«ng khÝ do «t«. Gi¶m bít khÝ nhµ kÝnh (®Æc biÖt lµ CO2 vµ CFC' s). KhuyÕn khÝch kinh tÕ vµ qu¶n lý trùc tiÕp nh»m t¨ng sö dông n¨ng l−îng s¹ch, gia t¨ng trång c©y xanh ë mäi n¬i cã thÓ, thùc hiÖn nghiªm tóc NghÞ ®Þnh th− Montreal (1990) vÒ c¸c chÊt l¶m suy gi¶m tÇng ozone, khuyÕn khÝch sö dông ph©n bãn c¶i tiÕn trong n«ng nghiÖp (nh¾m gi¶m th¶i NO2). ChuÈn bÞ ®èi phã víi nh÷ng biÕn ®æi khÝ hËu. Xem xÐt l¹i kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ cho phï hîp víi t×nh h×nh thay ®æi khÝ hËu vµ mùc n−íc biÓn d©ng cao, ®iÒu chÝnh c¸c tiªu chuÈn vÒ ®Çu t− l©u dµi trong ph©n vïng quy ho¹ch sö dông ®Êt, cchuÈn bÞ gièng c©y trång vµ ph−¬ng thøc canh t¸c thÝch hîp, ¸p dông biÖn ph¸p nghiªm ngÆt b¶o vÖ vïng bê biÓn thÊp (®¶o san h«, rõng ngËp mÆn, ®ôn c¸t). ¸p dông mét ph−¬ng ph¸p tæng hîp vÒ qu¶n lý ®Êt vµ n−íc, coi c¶ l−u vùc s«ng lµ mét ®¬n vÞ qu¶n lý thèng nhÊt. Duy tr× cµng nhiÒu cµng tèt c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn vµ hÖ sinh th¸i biÕn c¶i.. - HÖ sinh th¸i tù nhiªn lµ nh÷ng hÖ sinh th¸i ch−a bÞ thay ®æi cÊu tróc d−íi t¸c ®éng cña con ng−êi. - HÖ sinh th¸i c¶i biÕn lµ nh÷ng hÖ sinh th¸i chÞu t¸c ®éng cña cña con ng−êi nhiÒu h¬n, nh−ng kh«ng dïng ®Ó trång trät, nh− c¸c khu rõng thø sinh, ®ång cá ch¨n th¶. http://www.ebook.edu.vn 105
- C¸c chÝnh phñ cÇn b¶o vÖ b¶o vÖ hÖ sinh th¸i tù nhiªn cßn sãt l¹i trõ khi cã lý do hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó thay ®æi chóng. C©n nh¾c mäi lîi h¹i tr−íc khi biÕn ®æi vïng ®Êt tù nhiªn thµnh ruéng ®ång vµ ®« thÞ, söa ch÷a hoÆc kh«i phôc c¸c hÖ sinh th¸i suy tho¸i. Gi¶m nhÑ søc Ðp lªn c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn hoÆc ®· c¶i biÕn b»ng c¸ch b¶o vÖ nh÷ng vïng ®Êt n«ng nghiÖp tèt nhÊt vµ qu¶n lý chóng mét c¸ch ®óng ®¾n trªn c¬ së sinh th¸i häc nh− c¶i t¹o ®Êt ®ai ®Ó trång l−¬ng thùc, hoa mµu mµ vÉn gi÷ n−íc vµ ®Êt mµu, tr¸nh bÞ chua mÆn, b¶o vÖ n¬i sinh sèng cña c¸c loµi thô phÊn hoa vµ ¨n s©u bä. ChÆn ®øng n¹n ph¸ rõng, b¶o vÖ nh÷ng khu rõng giµ réng lín vµ duy tr× l©u dµi nh÷ng khu rõng biÕn c¶i. Hoµn thµnh vµ duy tr× mét hÖ thèng toµn diÖn c¸c khu b¶o tån vµ hÖ sinh th¸i. KÕt hîp gi÷a biÖn ph¸p b¶o vÖ "nguyªn vÞ" vµ "chuyÓn vÞ" c¸c loµi vµ c¸c nguån gen. B¶o vÖ nguyªn vÞ lµ b¶o vÖ c¸c chñng lo¹i t¹i c¸c n¬i sinh sèng tù nhiªn. B¶o vÖ chuyÓn vÞ lµ b¶o vÖ c¸c chñng lo¹i t¹i c¸c khu nu«i, v−ên ®éng - thùc vËt quèc gia. Sö dông c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn mét c¸ch bÒn v÷ng nh− ®¸nh gi¸ nguån dù tr÷ vµ kh¶ n¨ng sinh s¶n cña c¸c quÇn thÓ vµ hÖ sinh th¸i, b¶o ®¶m viÖc khai th¸c trong kh¶ n¨ng sinh s¶n, b¶o vÖ n¬i sinh sèng vµ c¸c qu¸ tr×nh sinh th¸i cña c¸c loµi. Gióp ®ì c¸c ®Þa ph−¬ng qu¶n lý nguån tµi nguyªn t¸i t¹o vµ t¨ng c−êng mäi biÖn ph¸p khuyÕn khÝch hä b¶o vÖ tÝnh ®a d¹ng sinh häc. 7.3.4. Gi÷ v÷ng trong kh¶ n¨ng chÞu ®ùng ®−îc cña tr¸i ®Êt - N©ng cao nhËn thøc cho mäi ng−êi, cã c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p thÝch hîp æn ®Þnh d©n sè vµ møc tiªu thô tµi nguyªn. - §−a c¸c vÊn ®Ò tiªu thô tµi nguyªn vµ vÊn ®Ò d©n sè vµo c¸c chÝnh s¸ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña quèc gia. - X©y dùng, thö nghiÖm vµ ¸p dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p vµ kü thuËt cã hiÑu qu¶ cao ®èi víi tµi nguyªn. Cã phÇn th−ëng xøng ®¸ng cho c¸c s¶n phÈm tèt vµ cã hiÖu qu¶ ®èi víi viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng. Gióp ®ì b»ng vèn ®ãi víi c¸c n−íc cã thu nhËp thÊp trong viÖc sö dông n¨ng l−¬ng s¹ch h¬n. - §¸nh thuÕ vµ n¨ng l−îng vµ c¸c nguån tµi nguyªn kh¸c ë nh÷ng n−íc cã tiªu thô cao. - §éng viªn phong trµo "Ng−êi tiªu thô xanh". - C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ch¨m sãc søc khoÎ bµ mÑ vµ trÎ em. - T¨ng gÊp ®«i c¸c dÞch vô kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. 7.3.5. Thay ®æi th¸i ®é hµnh vi cña con ng−êi - Trong chiÕn l−îc quèc gia vÒ cuéc sèng bÒn v÷ng ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng thóc ®Èy, gi¸o dôc vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho mçi c¸ nh©n cã thÓ sèng bÒn v÷ng. - Xem xÐt l¹i t×nh h×nh gi¸o dôc m«i tr−êng vµ ®−a néi dung gi¸o dôc m«i tr−êng vµo hÖ thèng chÝnh quy ë tÊt c¶ c¸c cÊp. - §Þnh râ nh÷ng nhu cÇu ®µo t¹o cho mét x· héi bÒn v÷ng vµ kÕ ho¹ch thùc hiÖn. §µo t¹o nhiÒu chuyªn gia vÒ sinh th¸i häc, vvÒ qu¶n lý m«i tr−êng, kinh tÕ m«i tr−êng vµ luËt m«i tr−êng. TÊt c¸ c¸c ngµnh chuyªn m«n ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt s©u réng vÒ c¸c hÖ sinh th¸i vµ x· héi, nh÷ng nguyªn t¾c cña mét x· héi bÒn v÷ng. 7.3.6. C¸c C«ng ®ång tù qu¶n lý m«i tr−êng Kh¸i niÖm c«ng ®ång ®−îc dïng víi ý nghÜa lµ nh÷ng ng−êi trong cïng mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh, hoÆc nh÷ng ng−êi cã chung mét nÒn v¨n ho¸ d©n téc, hay nh÷ng ng−êi cïng chung sèng trong cïng mét l·nh thæ ®Æc thï, ch¼ng h¹n nh− mét vïng thung lòng, cao nguyªn ... http://www.ebook.edu.vn 106
- §¶m b¶o cho c¸c c«ng ®ång vµ c¸ nh©n ®−îc b×nh ®¼ng trong viÖc h−ëng thô tµi nguyªn vµ quyÒn qu¶n lý. - C¶i thiÖn viÖc trao ®æi th«ng tin, kü n¨ng vµ kü x¶o. - L«i cuèn sù tham gia cña nhiÒu ng−êi vµo viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn. - Cñng cè chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng: ChÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ph¶i cã ®Çy ®ñ nh÷ng ph−¬ng tiÖn ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña nh©n d©n vÒ c¬ së h¹ tÇng, thùc thi kÕ ho¹ch sö dông ®Êt vµ luËt chèng « nhiÔm, cung cÊp n−íc s¹ch ®Çy ®ñ, xö lý n−íc th¶i vµ r¸c phÕ th¶i. - Hç trî tµi chÝnh vµ kü thuËt cho cho c¸c ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr−êng cña céng ®ång. 7.3.7. T¹o ra mét c¬ cÊu quèc gia thèng nhÊt thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ m«i tr−êng. - øng dông mét ph−¬ng ph¸p tæng hîp khi ®Ò ra chÝnh s¸ch vÒ m«i tr−êng, víi môc ®Ých bao trïm lµ tÝnh bÒn v÷ng. KÕt hîp môc tiªu vÒ cuéc sèng bÒn v÷gn cïng víi nh÷ng ph¹m vi chøc tr¸ch cña c¬ quan chÝnh phñ vµ lËp ph¸p, thµnh lËp mét ®¬n vÞ quyÒn lùc m¹nh ®ñ kh¶ n¨ng phèi hîp viÖc ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ. - So¹n th¶o vµ thùc hiÖn chiÕn l−îc vÒ tÝnh bÒn v÷ng th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch cña tõng khu vùc vµ ®Þa ph−¬ng. - §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña m«i tr−êng vµ −íc l−îng vÒ kinh tÕ cña c¸c dù ¸n, c¸c ch−¬ng tr×nh vµ chÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn. - §−a ra nh÷ng nguyªn t¾c vÒ mét x· héi bÒn v÷ng vµo hiÕn ph¸p hoÆc c¸c luËt c¬ b¶n kh¸c cña chÝnh s¸ch quèc gia. - X©y dùng mét hÖ thèng luËt m«i tr−êng hoµn chØnh vµ thóc ®Èy x©y dùng bé luËt ®ã. - §¶m b¶o c¸c chÝnh s¸ch, c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, ng©n s¸ch vµ quy ®Þnh ®Çu t− cña quèc gia, ph¶i quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn nh÷ng hËu qu¶ cña viÖc m×nh lµm ®èi víi m«i tr−êng. - Sö dông c¸c chÝnh s¸ch vµ c«ng cô kinh tÕ ®Ó ®¹t ®−îc tÝnh bÒn v÷ng nh−: chÝnh s¸ch gia c¶, tiªu chuÈn chÊt l−îng s¶n phÈm, ®Þnh gi¸ tµi nguyªn m«i tr−êng, kÕ to¸n m«i tr−êng quèc gia. C¸c c«ng cô kinh tÕ nh− thuÕ m«i tr−êng, giÊy phÐp chuyÓn nh−îng. - N©ng cao kiÕn thøc c¬ së vµ xóc tiÕn viÖc phæ biÕn réng r·i c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn m«i tr−êng. 7.3.8. X©y dùng khèi liªn minh toµn thÕ giíi. §Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn nh÷ng hiÖp −íc quèc tÕ hiÖn cã nh»m b¶o vÖ nu«i d−ìng sù sèng vµ tÝnh ®a d¹ng sinh häc nh−: - VÒ khÝ quyÓn: C«ng −íc Viene vÒ b¶o vÖ tÇng ozone vµ NghÞ ®Þnh th− Montrea vÒ nh÷ng tÝnh chÊt cã liªn quan ®Õn viÖc suy gi¶m líp ozone. C«ng −íc Geneve vÒ « nhiÔm kh«ng khÝ trªn mét vïng réng qua nhiÒu biªn giíi. - VÒ ®¹i d−¬ng: C«ng −íc Liªn hiÖp quèc vÒ luËt biÓn, vµ mét lo¹t c¸c v¨n kiÖn quèc tÕ vµ khu vùc vÒ b¶o vÖ c¸c ®¹i d−¬ng khái bÞ « nhiÔm v× tµu thuû (C«ng IOM), vÒ vøt bá phÕ th¶i (C«ng −íc Lu©n ®«n, Oslo) ... - VÒ n−íc ngät C«ng −íc vÒ vïng bê cña c¸c hå lín (Canada, hoa kú) HiÖp −íc vÒ c¸c dßng s«ng chung Danuýp s«ng mª c«ng). - VÒ chÊt th¶i: C«ng −íc Basle vÒ nh÷ng ho¹t ®éng h¹n chÕ chÊt th¶i ®éc h¹i vµ c¸ch xö lý. C«ng −íc Bamako cÊm viÖc nhËp khÈu chÊt th¶i ®éc h¹i vµo ch©u phi vµ kiÓm so¸t viÖc nhËp qua biªn giíi vµ qu¶n lý chÊt th¶i ®éc h¹i ë ch©u Phi. - VÒ b¶o vÖ tÝnh ®a d¹ng sinh häc: C«ng −íc Ramsa vÒ b¶o vÖ nh÷ng vïng ®Êt ngËp n−íc cã tÇm quan träng quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng vïng sinh sèng cña chim n−íc. C«ng −íc liªn quan ®Õn viÖc b¶o vÖ di s¶n thiªn nhiªn vµ v¨n ho¸ thÕ giíi (UNESCO, Paris), c«ng −íc quèc tÕ vÒ bu«n b¸n c¸c loµi cã nguy c¬ bÞ tiªu diÖt (CITIES, Washington), c«ng −íc vÒ b¶o vÖ c¸c loµi hoang d· di c− (Bon). http://www.ebook.edu.vn 107
- Ký kÕt nh÷ng hiÖp −íc quèc tÕ míi ®Ó ®¹t ®−îc tÝnh bÒn v÷ng trªn thÕ giíi vÒ sù thay ®æi khÝ hËu, b¶o vÖ an toµn c¸c khu rõng thÕ giíi. - X©y dùng mét chÕ ®é tæng hîp vµ toµn diÖn ®èi víi ch©u Nam cùc vµ biÓn Nam cùc. - So¹n th¶o vµ th«ng qua c¸c c«ng bè chung vµ hiÖp −íc vÒ tÝnh bÒn v÷ng. - Xo¸ h¼n nh÷gn mãn nî c«ng, gi¶m nî th−¬ng m¹i cho c¸c n−íc thu nhËp thÊp ®Ó phôc håi nhanh sù tiÕn bé vÒ kinh tÕ cña c¸c n−íc nµy. - N©ng cao kh¶ n¨ng tù c−êng cña nh÷ng n−íc thu nhËp thÊp, b·i bá hµng rµo th−¬ng m¹i cho c¸c n−íc nµy vÒ c¸c hµng ho¸ kh«ng liªn quan ®Õn m«i tr−êng, hç trî vµ gióp æn ®Þnh gi¸ c¶ hµng ho¸, khuyÕn khÝch ®Çu t−. - T¨ng c−êng viÖn trî cho sù ph¸t triÓn, tËp trung gióp c¸c n−íc thu nhËp thÊp x©y dùng mét x· héi, mét nÒn kinh tÕ bÒn v÷ng. - NhËn thøc ®−îc gi¸ trÞ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña tæ chøc phi chÝnh phñ trong n−íc vµ thÕ giíi: IUCN (the Inhternational Union for Conservating Nature), UNEP (United Nations Environmental program), WWF (World Wide Find for Nature) lµ nh÷ng tæ chøc bao gåm c¸c thµnh viªn chÝnh phñ vµ phi chÝnh phñ, ®· cã nh÷ng ®ãng gãp xuÊt s¾c trong sù nghiÖp b¶o vÖ m«i tr−êng toµn cÇu; cÇn më r«ng ph¹m vi ho¹t ®éng còng nh− gia t¨ng thªm c¸c tæ chøc t−¬ng tù nh− vËy. - T¨ng c−êng hÖ thèng Liªn hiÖp quèc ®Ó trë thµnh mét lùc l−îng m¹nh mÏ ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng trªn toµn cÇu. 7.4. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng ViÖt Nam N¨m 1991, th«ng qua kÕ ho¹ch quèc gia vÒ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng giai ®o¹n 1991-2000, ViÖt Nam chÊp nhËn ®−êng lèi chiÕn l−îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng, mäi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®Òu ®−îc xem xÐt g¾n liÒn víi b¶o vÖ m«i tr−êng. Ngµy 27/12/1993, t¹i kú häp thø IV quèc héi kho¸ IX, luËt b¶o vÖ m«i tr−êng ®· ®−îc th«ng qua. §©y lµ bé luËt quan träng ®Çu tiªn quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cho c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¬ quan nhµ n−íc, tæ chøc x· héi, ®¬n vÞ vò trang vµ mäi c«ng d©n trong viÑc b¶o vÖ m«i tr−êng. Trªn c¬ së ®ã, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n−íc ®· t¹o ra nh÷ng c¶i thiÖn ®¸ng kÓ vÒ m«i tr−êng. 7.4.1. Thay ®æi chiÕn l−îc sö dông ®Êt ®ai Nhê cã chÝnh s¸ch giao ®Êt, giao rõng, phñ xanh ®åi nói träc nªn tõ n¨m 1991 ®Õn 2000, n−íc ta ®· ®¹t nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan: - DiÖn tÝch rõng ®· t¨ng h¬n 1,5 triÖu ha (kho¶ng 200.000 ha / n¨m). - DiÖn tÝch c©y l©u n¨m t¨ng 70% vµ c©y ¨n qu¶ t¨ng 37%. - Gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho hµng triÖu hé gia ®×nh n«ng d©n. - Gi¶m diÖn tÝch ®Êt trèng ®åi träc (tõ 15 triÖu ha n¨m 1991 cßn h¬n 12 triÖu ha n¨m 1996). Nh»m ®¹t môc tieu®−a tû lÖ che phñ rõng cña ViÖt Nam ®¹t 43% (tû lÖ n¨m 1943), ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh ®ãng cöa rõng tù nhiªn, ch−¬ng tr×nh trång míi 5 triÖu ha rõng. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh râ nç lùc cña ViÑt Nam trong viÖc tiÕp cËn ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Tuy nhiªn vÉn cßn mét sè h¹n chÕ nh−: - Quü ®Êt n«ng nghiÖp b×nh quan ®Çu ng−êi thÊp vµ dang cã xu h−íng ngµy cµng gi¶m do ®Êt ®ai ®−îc chuyÓn ®æi sang ¸c môc ®Ých sö dông kh¸c nhau. - Hµng n¨m vÇn cßn t×nh tr¹ng x¶y ra mÊt rõng tù nhiªn do khai th¸c l©m s¶n bõa b·i, du canh du c−, ph¸ rõng ngËp mÆn ®Ó nu«i trång thuû s¶n, ch¸y rõng. http://www.ebook.edu.vn 108
7.4.2. Nh÷ng c¶i thiÖn vÒ cung cÊp n−íc s¹ch TÝnh ®Õn n¨m 1997 ®· cã 42% d©n sè c¶ n−íc ®−îc dïng n−íc s¹ch, trong ®ã d©n sè thµnh thÞ 60% (n−íc m¸y 47%). ViÖc sö dông n−íc s¹ch tËp trung chñ yÕu ë c¸c thµnh phè thÞ x·. C¸c thÞ trÊn vµ vïng n«ng th«n n−íc s¹ch ch−a ®−îc c¶i thiÖn nhiÒu. HiÖn nay míi cã 37% d©n sè n«ng th«n sö dông n−íc s¹ch, phÇn lín sö dông n−íc giÕng kh¬i, hå ao s«ng suèi v.v.. kh«ng qua xö lý. Nh÷ng n¨m qua, vÊn ®Ò cung cÊp n−íc s¹ch ®· ®−îc c¸c cÊp c¸c ngµnh quan t©m. Tõ n¨m 1982 ®Õn n¨m 1997, Nhµ n−íc ®· ®Çu t− kho¶ng 60% tæng sè vèn ®Çu t− cho n−íc s¹ch n«ng th«n, sè cßn l¹i lµ huy ®éng ®ãng gãp cña nh©n d©n. 7.4.3. §« thÞ ho¸ lµm t¨ng nguån ph¸t th¶i vµ chÊt th¶i Trong 61 tØnh thµnh cña c¶ n−íc ta cã 571 ®« thÞ, chia lµm 5 lo¹ibao gåm: 19 thµnh phè, 34 ®« thÞ lo¹i 4 vµ 518 ®« thÞ lo¹i 5. D©n sè ®o thÞ ®ang cã xu h−íng t¨ng: n¨m 1992 lµ 19,24%, ®Õn n¨m n¨m 1997 lµ 20,8%. ViÖc t¨ng nhanh d©n sè ®« thÞ ®· lµm t¨ng søc Ðp: - Nhµ ë (phÝa B¾c 4m2/ng−êi, phÝa Nam 5 m2/ng−êi). - Ph©n bè d©n kh«ng ®ång ®Òu. - VÖ sinh m«i tr−êng: r¸c th¶i (thu gom vµ xö lý). Khèi l−îng r¸c th¶i ph¸t sinh cña c¶ n−íc kho¶ng 200.000 tÊn mçi ngµy, nh−ng kh¶ n¨ng thu gom míi chØ d¹t 50% khèi l−îng, cã n¬i cßn Ýt h¬n lµm « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt, n−íc, vÖ sinh ®« thÞ, ¶nh h−ëng ®Ðn c¶nh quan ®« thÞ vµ søc khoÎ cña céng ®ång. - Nhu cÇu ph¸t triÓn vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ ®i l¹i cña nh©n d©n trong nh÷ng n¨m qua t¨ng m¹nh, l−îng xe «t«, xe t¶i, xe g¾n m¸y t¨ng nhanh, lµm nång ®é c¸c chÊt « nhiÔm nh− COx, NOx, SOx, tiªng ån, bôi v.v.. - NÒn c«ng nghiÖp: PhÇn lín thiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu, kh«ng cã thiÕt bÞ xö lý chÊt th¶i nªn hiÖu qu¶ sö dông nhiªn liÖu, nguyªn liÖu th−êng rÊt thÊp, hÖ sè chÊt th¶i tÝnh trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm lín. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do nhËn thøc ®−îc tÇm quan träng cña sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong chÝnh s¸ch ®µu t− c¸c c«ng tr×nh, Nhµ n−íc ®· tró träng nghiªm ngÆt ®Õn yªu cÇu b¶o vÖ m«i tr−êng, §ång thêi th−êng xuyªn yªu cÇu c¸c c¬ së s¶n xuÊt ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng ®Ó cã kÕ ho¹ch gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng, nhê ®ã chÊt l−îng m«i tr−êng b−íc ®Çu ®· ®−îc c¶i thiÖn. 7.4.4. §iÒu kiÖn m«i tr−êng n«ng th«n - R¸c th¶i vµ chÊt th¶i cña lµng nghÒ. - Sù l¹m dông n«ng d−îc cña n«ng d©n trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. - Mét sè ho¹t ®éng kinh tÕ kh«ng b×nh th−êng: S¨n b¾t c¸c lo¹i r¾n, mÌo ®Ó chÕ biÕn thøc ¨n ®Æc s¶n vµ xuÊt khÈu, dang g©y mÊt c©n b»ng sinh th¸i. - DÞch chuét g©y h¹i cho s¶n xuÊt ®ang cã chiÒu h−íng t¨ng. 7.4.5. DiÔn biÕn bÊt th−êng cña khÝ hËu, thêi tiÕt do ¶nh h−ëng cña Elnino - L−îng m−a ®ang cã xu h−íng gi¶m so víi møc trung b×nh. - Mùc n−íc s«ng thÊp lµm n−íc mÆn x©m nhËp ë c¸c tØnh ven biÓn. - H¹n h¸n ë nhiÒu tØnh thuéc c¸c vïng duyªn h¶i Trung bé vµ Nam bé. - Lò quÐt ë vïng nói. http://www.ebook.edu.vn 109
7.4.6. Ph¸t triÓn ®a dang sinh häc vµ c¶i thiÖn m«i tr−êng sinh th¸i HiÖn nay n−íc ta ®· cã 105 khu rõng ®Æc dông víi tæng diÖn tÝch 2.297.571ha, trong ®ã cã 10 v−ên quèc gia. ChÝnh phñ ®· ban hµnh danh môc ®éng vËt vµ thùc vËt rõng quý hiÕm cÊm khai th¸c, danh môc ®éng vËt vµ th−ch vËt h¹n chÕ khai th¸c nh»m b¶o vÖ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng m«i tr−êng. 7.4.7. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë ViÖt Nam §i ®«i víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng còng ®· ®−îc §¶ng vµ Nhµ n−íc rÊt quan t©m. Ngµy 25/6/1998 Bé ChÝnh trÞ BCHTW §¶ng C«ng s¶n ViÖt Nam ®· ra chØ thÞ sè 36/CT-TW vÒ "T¨ng c−êng c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸". B¶o vÖ m«i tr−êng kh«ng chØ lµ tr¸ch nhiÖm cña mét quèc gia mµ lµ toµn cÇu: - T¨ng c−êng nhËn thøc vµ vai trß cña c¸c nhµ l·nh ®¹o c¸c cÊp khi quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch ®Çu t− ph¸t triÓn ph¶i g¾n víi b¶o vÖ m«i tr−êng. - Trong chÝnh s¸ch ®Çu t− cÇn tró träng −u tiªn vµ khuyÕn khÝch sö dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ c«ng nghÖ s¹ch nh»m gi¶m thiÓu hÖ sè chÊt th¶i tÝnh trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. - T¨ng c−êng vai trß, søc m¹nh mäi mÆt cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr−êng. - Th−êng xuyªn tuyªn truyÒn nhËn thøc vµ vËn ®éng mäi ng−êi d©n, tæ chøc kinh tÕ - x· héi n©ng cao ý thøc, tù nguyÖn ®ãng gãp c«ng søc, vËt lùc vµ hµnh ®éng cña m×nh trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng. §Æc biÖt ph¶i nghiªm chØnh thùc hiÖn luËt b¶o vÖ m«i tr−êng. 7.5. §Þnh h−íng chiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng 7.5.1. Môc tiªu ph¸t triÎn kinh tÕ x· héi Kh«ng chØ lµ t¨ng GDP mµ cßn lµ thay ®æi quan niÖm, nhËn thøc th¸i ®é, kiÕn thøc, kü n¨ng. 7.5.2. Môc tiªu b¶o vÖ m«i tr−êng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng - gåm 6 môc tiªu chñ yÕu: - Ng¨n chÆn suy tho¸i, b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i tr−êng ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp. - Ng¨n chÆn suy tho¸i, b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i tr−êng n«ng th«n vµ n«ng nghiÖp. - TiÕn hµnh quy ho¹ch, thùc thi tõng b−íc quy ho¹ch m«i tr−êng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®· duyÖt cho c¸c s«ng lín vµ võa. - Ng¨n chÆn, ®Ò phßng suy tho¸i m«i tr−êng tù nhiªn, quy hoach, ph¸t triÓn bÒn v÷ng c¸c vïng ven biÓn träng ®iÓm. - B¶o vÖ, ph¸t huy kh¶ n¨ng kiÓm so¸t, phßng chèng thiªn tai vµ tai biÕn m«i tr−êng. 7.5.3. Khung chÝnh s¸ch vµ nguyªn t¾c b¶o vÖ m«i tr−êng + C¸c vÊn ®Ò cÇn tËp trung khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch - N©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng cho nh©n d©n (nhµ ë c©y xanh, n¨ng l−îng, ®iÖn, dÞch vô, c¬ së h¹ tÇng, viÖc lµm, an ninh x· héi). - B¶o vÖ m«i tr−êng n»m trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn chung, chi phÝ m«i tr−êng ®−a vµo ph©n tÝch GDP. - B¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc vµ c¸c hÖ sinh th¸i ®ang suy tho¸i. - Sö dông bÒn v÷ng nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. - Ng¨n ngõa « nhiÔm, kiÓm so¸t « nhiÔm. - Qu¶n lý di sane v¨n ho¸ vµ c¶nh quan thiªn nhiªn. - Gi¶m thiÓu tèc ®é t¨ng d©n sè. http://www.ebook.edu.vn 110
+ C¸c nguyªn t¾c ®Ò ra chÝnh s¸ch - §Êt vµ chÕ ®é së h÷u, b¶o qu¶n quü ®Êt. - Sèng trong m«i tr−êng trong s¹ch (tù nhiªn vµ x· héi). - Ph¸t triÓn bÌn v÷ng. - §¶m b¶o l−¬ng thùc vµ n¨ng l−îng, b¶o ®¶m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. - LÊy g× cña thiªn nhiªn ph¶i tr¶ l¹i cho thiªn nhiªn, ®¶m b¶o kÞp phôc håi, t¸i t¹o. - Tr¶ tiÒn cho viÖc g©y « nhiÔm. - Gi¶m thiÓu khai th¸c tµi nguyªn kh«ng t¸i t¹o ®−îc. - Gi¶m nghÌo ®ãi, khuyÕn n«ng. - §iÒu chØnh tËp qu¸n canh t¸c, di c−. + C«ng cô thùc hiÖn chÝnh s¸ch - LuËt ph¸p, LuËt m«i tr−êng vµ c¸c v¨n b¶n d−íi luËt. - ThÓ chÕ vµ tæ chøc. C¬ chÕ tµi chÝnh. - Hîp t¸c quèc tÕ. - §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng; Monitoring, kiÓm ta, kiÓm so¸t, kiÓm to¸n vµ thanh tra. - C¸c c«ng cô kü thuËt vµ tiªu chuÈn - Gi¸o dôc m«i tr−êng cho thanh niªn, häc sinh sinh viªn, c¸c daonh nghiÖp, nhµ n«ng lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt hiÖn nay. ChiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng chØ cã thÓ thùc hiÖn th¾ng lîi khi lu«n lu«n ®Æt con ng−êi vµo vÞ trÝ trung t©m. §ã còng lµ vÊn ®Ò mÊu chèt cña ch−¬ng tr×nh häc tËp m«n häc "m«i tr−êng vμ con ng−êi". Tμi liÖu tham kh¶o 1. Lª ThÞ Thanh Mai 2003- Gi¸o tr×nh M«i tr−êng vµ con ng−êi - NXB Thèng kª 2. T¨ng V¨n §oµn- TrÇn §øc H¹ 2001- Kü thuËt m«i tr−êng - NXB Gi¸o dôc 2. Mai §×nh Yªn 1990 - C¬ së Sinh th¸i häc - §HTH Hµ Néi. 3. Cao Liªn, TrÇn §øc Viªn 1990 - Sinh th¸i n«ng nghiÖp vµ b¶o vÖ m«i tr−êng- NXB §H vµ GDCN 4. Lª V¨n Khoa 1995 - M«i tr−êng vµ « nhiÔm - NXB GD 5. NguyÔn V¨n Tuyªn 1997 - Sinh th¸i vµ M«i tr−êng - NXB GD 6. H¸n V¨n Ninh 2004 - Bµi gi¶ng M«i tr−êng vµ con ng−êi - Khoa KHTN - §HTN http://www.ebook.edu.vn 111
Môc lôc Néi dung Trang 1 Më ®Çu Ch−¬ng 1: M«i tr−êng vµ sinh th¸i 5 1.1. M«i tr−êng 5 1.2. HÖ sinh th¸i 14 1.3. C¸c yÕu tè sinh t¸i vµ sù thÝch nghi cña sinh vËt 20 Ch−¬ng 2: M«i tr−êng vµ con ng−êi 26 2.1. Qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ cña loµi mg−êi 26 2.2. C¸c h×nh th¸i kinh tÕ mµ loµi ng−êi ®· tr¶i qua 28 2.3. T¸c ®éng cña c¸c yÕu tè sinh th¸i ®Õn con ng−êi 30 2.4. T¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn sinh quyÓn 31 2.5. Con ng−êi ViÖt Nam 34 Ch−¬ng 3: Nhu cÇu vµ c¸c ho¹t ®éng nh»m tho¶ m·n nhu cÇu con ng−êi 36 3.1. Nhu cÇu vÒ l−¬ng thùc thùc phÈm 36 3.2. Nhu cÇu vÒ n¨ng l−îng 40 3.3. Nhu cÇu vÒ kh«ng gian vµ l·nh thæ 40 3.4. Nhu cÇu c«ng nghiÖp ho¸ vµ ®« thÞ ho¸ 41 3.5 C¸c nhu cÇu kh¸c cña con ng−êi 42 Ch−¬ng 4: D©n sè vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng 44 4.1. Kh¸i niÖm 44 4.2. C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ d©n sè häc 45 4.3. Qu¸ tr×nh d©n sè 46 4.4. KÕt cÊu d©n sè 49 4.5. Ph©n bè d©n c− 53 4.6. NhÞp ®é t¨ng d©n sè 55 4.7. D©n sè víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi 59 Ch−¬ng 5: HiÖn tr¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn 62 5.1. Kh¸i niÖm 62 5.2. TÝnh chÊt cña tµi nguyªn thiªn nhiªn h÷u h¹n 62 5.3. §¸nh gi¸ tµi thiªn nhiªn 65 5.4. Tµi nguyªn sinh häc 65 5.5. Tµi ng−yªn n−íc 72 5.6. Tµi nguyªn biÓn vµ ®¹i d−¬ng 74 5.7. Tµi nguyªn ®Êt 76 5.8. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n 79 5.9. Nhiªn liÖu vµ n¨ng l−îng 80 5.10. C¸c nguyªn lý c¬ b¶n vÒ sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn 82 Ch−¬ng 6: ¤ nhiÔm m«i tr−êng 83 6.1. Kh¸i niÖm 83 6.2. ¤ nhiÔm m«i tr−êng n−íc 84 6.3. ¤ nhiÔm kh«ng khÝ 91 6.4. ¤ nhiÔm ®Êt 97 6.5. Nguy c¬ « nhiÔm m«i tr−êng hiÖn nay 99 6.6. Mét sè biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng 100 Ch−¬ng 7 : Ph−¬ng h−íng vµ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng b¶o vÖ m«i tr−êng 101 7.1. Kh¸i niÖm 101 7.2. C¸c ®Æc ®iÓm hiÖn tr¹ng vµ xu thÕ 102 7.3. Ph−¬ng h−íng vµ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng ë quy m« toµn cÇu 104 7.4. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng ViÖt Nam 108 7.5. §Þnh h−íng chiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng 110 http://www.ebook.edu.vn 112
C©u hái gîi ý Ch−¬ng 1-2. 1/ Môc ®Ých cña m«n häc M«i tr−êng vµ con ng−êi. 2/ §èi t−îng nghiªn cøu cña m«n häc. 3/ M«i tr−êng lµ g×? Cã bao nhiªu lo¹i m«i tr−êng? Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña M«i tr−êng. ý nghÜa cña nghiªn cøu M«i tr−êng ®èi víi ®êi sèng? 4/ Nh©n tè sinh th¸i lµ g×? Cã nh÷ng nhãm sinh th¸i c¬ b¶n nµo? Vai trß cña c¸c nhãm sinh th¸i? 5/ Nh©n tè nhiÖt ®é ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn ®êi sèng sinh vËt? Cho vÝ dô minh ho¹. 6/ Th«ng qua chu tr×nh sinh - ®Þa - ho¸, h·y gi¶i thÝch vµ minh ho¹ t¸c ®éng cña con ng−êi vµo m«i tr−êng sèng nh− thÕ nµo? 7/ Cho vÝ dô mét hÖ sinh thÝa nµo ®ã vµ nªu t¸c ®éng cña con ng−êi lªn hÖ sinh th¸i, qua dã rót ra kÕt luËn con ng−êi ®ãng vµ trß trung t©m trong hÖ sinh th¸i. 8/ C¸c kh¸i niÖm vÒ m«i tr−êng. Thµnh phÇn vµ dÆc tr−ng cña m«i tr−êng. 9/ Sinh th¸i häc lµ g×? Vai trß cña sinh th¸i häc ®èi víi ®êi sèng vµ kinh tÐ? 10/ VÞ trÝ cña con ng−êi trong m«i tr−êng. §Æc ®iÓm t¸c ®éng cña con ng−êi tíi m«i tr−êng. HËu qu¶ cña t¸c ®éng. 11/ V× sao con ng−êi lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y suy gi¶m chÊt l−îng sèng cña chÝnh m×nh? 12/ V× sao con ng−êi lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y suy gi¶m ®a d¹ng sinh häc? 13/ V× sao nãi con ng−êi lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y « nhiÔm m«i tr−êng? 14/ T¸c ®éng cña con ng−êi vµ ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn hÖ sinh th¸i tù nhiªn? ViÖc nghiªn cøu ¶nh h−ëng nµy cã ý nghÜa g× ®èi víi b¶o vÖ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng? 15/ Tr×nh bµy sù thÝch nghi cña thùc vËt víi m«i tr−êng sèng. Cho vÝ dô minh ho¹. 16/ Tr×nh bµy sù thÝch nghi cña ®éng vËt víi m«i tr−êng sèng. Cho vÝ dô minh ho¹. 17/ Nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña hÖ sinh th¸i? 18/ ThÕ nµo lµ chuçi thøc ¨n, l−íi thøc ¨n? Cho vÝ dô minh ho¹. Ph©n biÑtchuçi thøc ¨n, l−íi thøc ¨n. 19/ Sinh vËt ngo¹i lai ®· ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn sù ®a d¹ng cña c¸c loµi néi ®Þa? Ch−¬ng 3-4. 20/ ThÕ nµo lµ t¨ng d©n sè c¬ häc vµ t¨ng d©n sè tù nhiªn? ®Ó h¹n chÕ vÊn ®Ò t¨ng d©n sè chóng ta ph¶i l¶m g×? 21/ Tèc ®é t¨ng d©n sè cña ViÖt Nam hiÖn nay so víi møc t¨ng d©n sè thÐ giíi nh− thÕ nµo? vµ chóng ta ph¶i lµm g× ®Ó ®iÒu khiÓn tèc ®é t¨ng d©n sè? 22/ ë ViÑt Nam v× d©n sè bïng næ? 23/ N¨m 1999, d©n sè thÕ giíi vµ d©n sè ViÖt Nam cã g× lµ träng ®¹i? Theo dù b¸o cña Liªn hiÖp quèc, d©n sè cña n−íc ta nÕu t¨ng theo tèc ®é b×nh th−êng th× ®Õn n¨m 2005 sÏ lµ bao nhiªu? n¨m 2010 sÏ lµ bao nhiªu? 24/ Sù t¨ng nhanh d©n sè sÏ ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®èi víi tõng gia ®×nh vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi? 25/ Sù t¨ng nhanh dan sè sÏ ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn t¹i nguyªn vµ m«i tr−êng? 26/ Mèi quan hÖ gi÷a d©n sè víi c¸c nhu cÇu cña con ng−êi t¸c ®éng ®Õn tµi nguyªn vµ m«i tr−êng nh− thÕ nµo? Ch−¬ng: 5-6 27/ Tµi nguyªn lµ g×? ®Æc ®iÓm cña hiÖn tr¹ng tµi nguyªn (rõng vµ sinh häc, ®Êt, n−íc, biÓn vµ ven bê, kho¸ng san vµ n¨ng l−îng). 28/ ¤ nhiÔm lµ g×? §Æc ®iÓm hiÖn tr¹ng « nhiÔm (®Êt, n−íc, kh«ng khÝ). 29/ Lµ sao ®Ó khai hîp lý tµi nguyªn, phßng chèng « nhiÔm (®Êt, n−íc, kh«ng khÝ, biÓn). 30/ Nªu mét sè dÇu hiÖu cho thÊy kh«ng khÝ bÞ « nhiÔm ë mét sè n¬i cña ViÖt Nam vµ nªu nguyªn nh©n. 31/ So s¸ch chÊt l−îng kh«ng khÝ gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. 32/ ThÕ nµo lµ m−a acid? Nguyªn nh©n xuÊt hiÖn vµ t¸c h¹i cña m−a acid ®èi víi hÖ sinh th¸i tù nhiªn? 33/ HiÖu øng nhµ kÝnh lµ g×? Vai trß cña hiÖu øng nhµ kÝnh tù nhiªn? Ch−¬ng:7 34/ C¬ së khoa häc ®Ó b¶o vÖ m«i tr−êng. C¸c c«ng cô ®Ó qu¶n lý m«i tr−êng. Ph−¬ng h−íng vµ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng b¶o vÖ m«i tr−êng cña thÕ giøi vµ ViÖt Nam? 35/ Nªu mét sè ch−¬gn tr×nh cô thÓ ®· tiÕn hµnh t¹i ViÖt Nam, nh»m khuyuÕn khÝch sù tham gia cña c«ng ®ång trong chiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng t¹i ViÖt Nam giai ®o¹n 2000-20010. 36/ DiÔn biÕn t×nh h×nh b¶o vÖ m«i tr−êng thÕ giíi tõ sau Héi nghÞ Riode Janeiro n¨m 1992. http://www.ebook.edu.vn 113