intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Một số bệnh thường gặp ở tôm sú nuôi trên cát và biện pháp phòng trị

Chia sẻ: Phan Thien | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST
Báo xấu
221
lượt xem 53
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo về một số bệnh thường gặp ở tôm sú nuôi trên cát và biện pháp phòng trị. Giúp tôm phát triển và mang lại hiệu quả kinh tế cho bà con nông dân

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số bệnh thường gặp ở tôm sú nuôi trên cát và biện pháp phòng trị

  1. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 1 TS B NH TH NG G P TÔM SÚ NUÔI TRÊN CÁT VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR Ngh nuôi tôm th ng ph m là m t trong nh ng ngh mang l i hi u qu kinh t cao trong nuôi tr ng th y s n . Nó ã góp ph n làm thay i b m t nông thôn ven bi n . Tuy nhiên , tôm nuôi th ng m c m t s b nh ,nh t là trong nuôi bán thâm canh và thâm canh.Ng i nuôi tôm có th b phá s n n u không có ph ng pháp phòng và tr b nh h u hi u . Khi gi i quy t v n tr b nh cho tôm nuôi là ph i ch p nh n s thi t h i v kinh t , tôm s hao h t nhi u hay ít tùy thu c vào quá trình u tr , b nh n ng hay nh và nh h ng n s t ng tr ng tôm nuôi.Cho nên trong nuôi tôm vi c phòng b nh là chính còn u tr th ng không mang l ihi u qu . Khác v i nh ng vùng nuôi khác , nuôi tôm vùng t cát có u m là ngu n n c t ng i s ch ít b ô nhi m b i n c th i: nông nghi p, sinh ho t..... Tuy nhiên , qua th c t cho th y d ch b nh v n x y ra cho các ao nuôi trên vùng t cát và ã gây thi t h i không nh cho t s bà con nuôi tôm. nh tôm nuôi có th phân thành 4 nhóm chính : - B nh do siêu vi khu n( Virus) . - B nh do vi khu n . - B nh do môi tr ng - B nh do dinh d ng Trong ó b nh do siêu vi khu n ( Virus ) là nguy hi m và gây thi t h i nghiêm tr ng nh t. I . B NH DO SIÊU VI KHU N (VIRUS.) Hi n nay ng i ta ã phân l p trên 12 loài vi rus gây b nh cho tôm . Trong nuôi tômhi n nay, nh do vi rus gây ra là ch y u nh : b nh thân m tr ng(SEMBV), b nh u vàng( YHVD)?,b nh virus Monodon Baculovirus(MBV). Ði u áng l u ý là m m b nh ( Virus) có th n trong các giai n c a v t ch (tôm nuôi) nh ng có th gây phát b nh và làm ch t tôm nuôi khi u ki n môi tr ng quá x u ho c thay i t ng t gây s c cho tôm nuôi, nh h ng n c kháng c a tôm nuôi t o c h i cho virus xâm nh p và lây lan r t nhanh gây ch t hàng lo t. 1/ B nh thân m tr ng (SEMBV): Ðây là lo i d ch b nh gây thi t h i nghiêm tr ng cho ngh tôm sú .Lo i b nh này c phát hi n t n m1992- 1993 vùng Ðông b c châu Á và n nay ã lây lan sang nhi u n c trên th gi i: Thái lan,Indonesia, n , Ðài loan,Vi t nam, các n cTrung m .....B nh thân m tr ng có th x y ra t t c các giai n phát tri n c a tôm , tuy nhiên b nh th ng gây ch t nhi u nh t giai n tôm nuôi t 30 -65 ngày tu i nh t là sau các l n l t xác tôm d m n c m i tác nhân gây b nh . * Tác nhân gây b nh : nh thân m tr ng là do m t lo i virus có tên khoa h c vi t t t là SEMBV gây ra. Virus này c m nhi m các mô có ngu n g c trung bì và ngo i bì nh : Mang , l p bi u mô c a v , th n kinh , d dày và m t s c quan khác.Khi xâm nh p vào c th tôm s lan ra các b ph n khác c a c th , khi chúng xâm nh p c vào t bào s xâm nh p ti p vào nhân và phát tri n s l ng r t nhanh làm cho kích c c a nhân to ra ta th y rõ qua kính hi n vi . Khi virus phát tri n nm tm c nào ó nó s gi t ch t t bào và virus s bung cùng v i t bào ra kh i c th tôm lan truy n ra ngu n n c , khi g p tôm kh e khác l i ti p t c xâm nh p và c th ti p di n . N u virus không xâm nh p c vào t bào c a tôm thì nó s ch t vì nó ch s ng c t do trong môi tr ng n c 4 ngày . Virus này s ng và t n t i c trong môi tr ng c ng t và m n do ó tôm nuôi các m n khác nhau t 5 - 40%o u c m nhi m virus và gây b nh . Nh th cho th y r ng virus này có kh n ng gây b nh cho tôm b t c ao nuôi tôm nào . Ði u t h i h n virus lo i này không ch gây b nh cho tôm sú mà còn gây b nh cho t c các lo i tôm, cua bi n k c tép n c ng t do ó mà chúng th ng xuyên t n t i trong môi tr ng n c . Ngoài ra trên c th nh ng con tôm b nh thân m tr ng còn b nhi m các tác nhân c h i khác nh : Vi khu n, n m , nguyên sinh ng v t( Protozoa)...... * D u hi u c a b nh : Khi b nh thân ó m tr ng xu t hi n tôm sú th ng có nh ng d u hi u nh sau : - Có t ít n nhi u con tôm y u d t vào b . - Trên thân tôm xu t hi n các m tr ng tròn, to nh khác nhau n m d i l p v kitin ph n u ng c và v các t b ng . C ng có m t s ít tr ng h p tôm b b nh này nh ng không có m tr ng .
  2. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 2 - Màu s c tôm chuy n sang màu h ng t i ho c nh t nh t. - Kh n ng tiêu hoá th c n b gi m sút nghiêm tr ng, a ph n các con tôm d t b u không n. - Tôm ch t t r i rác t i hàng lo t, có th ch t c ao trong vòng 5 - 7 ngày , c bi t ch t nhi u sau khi l t xác. t qu ki m tra mô h c cho th y nhân t bào b c m nhi m phình to chi m ch c nguyên sinh ch t. * Bi n pháp ng n ng a : Khi phát hi n trong ao nuôi có d u hi u b nh thân m tr ng , bi n pháp tr b nh g n nh không có , vi c làm c ch có th ng n ch n tránh lây lan sang ao tôm khác . i v i b nh thân m tr ng , bi n pháp ng n ng a là chính . Vi c ng n ng a b nh này ph i ng n ch n tri t c 2 con ng lây lan : -Ao tr c khi a vào nuôi ph i c d n k , n o vét s ch bùn áy, ph i n ng áy ao , tiêu di t toàn b các ký ch trung gian mang m m b nh nh : Cua, Gh , T ôm, Tép. -Ch n gi ng t t không nhi m virus SEMBV b ng máy PCR -Th c hi n nuôi tôm úng v , không th nuôi trong các th i m nhi t th p, th i ti t có nhi u bi n ng . -Ao nuôi ph i rào l i xung quanh ng n ch n cua , còng bò vào ao, ph i có ao ch a l ng x lý n c tr c khi c p sang ao nuôi . -S d ng hoàn toàn th c n công nghi p, không s d ng th c n t ch bi n , th c n t i lây lan m m b nh . -Tr ng h p ao nuôi ã nhi m b nh n u tôm t kích c th ng ph m nên thu ho ch ngay, sau ó dùng hóa ch t x lý n c trong ao tr c khi tháo ra môi tr ng 2/ B nh Monodon Baculovirus (MBV) * Tác nhân gây b nh : nh MBV gây ra trên tôm b i m t lo i virus thu c gi ng Baculovirus, thu c nhóm virus có hình th n trong nhân t bào mà nó c m nhi m. * D u hi u b nh : nh MBV có th c m nhi m nhi u giai n phát tri n c a tôm. B nh MBV không ph i ch ph thu c vào m c c m nhi m cao hay th p ma ?òn ph thu c nhi u vào u ki n môi tr ng ao nuôi . -N u tôm gi ng th nuôi có m c nhi m MBV cao thì có th gây ch t hàng lo t trong hai tu n u , n u không gây ch t lo i virus này c ng làm tôm m n c m h n v i các tác nhân khác nên tôm nuôi th ng hay b còi c c, ch m l n và th ng xu t hi n các d u hi u khác nh : en mang, c t râu, thân. - M t d u hi u b nh lý c tr ng c a nh ng con tôm b nhi m M BV là s t n t i các th n hình c u trong nhân t bào gan, nh v y có th phát hi n c d dàng b nh này d i kính hi n vi. * Bi n pháp phòng b nh MBV : Khác v i các lo i virus khác , virus MBV có kh n ng t n t i lâu d i áy ao ch c h i xâm nh p vào c th tôm. MBV có kh n ng ch u ng khá t t v i các ch t sát trùng nh : Chlorine, BKC. nh ng l i m t kh n ng c m nhi m r t nhanh d i tác d ng c a ánh sáng m t tr i. Các bi n pháp ng n ng a b nh MBV nh sau : - Khi ch n gi ng c n ki m tra gi ng không nhi m b nh MBV. - Th c hi n t t ph ng pháp t y d n ao, ph i n ng áy ao. - Qu n lý môi tr ng ao nuôi n nh là bi n pháp h u hi u nh t có tác d ng gi m thi u tác i c a MBV và các tác nhân khác. 3/ B nh u vàng( YHVD) * Tác nhân gây b nh: Gây b nh u vàng trên tôm nuôi là lo i virus có tên Rhabdovirus. Ðây là loài virus có nhân ARN. Virus này có th ký sinh nhi u n i quan khác nhau c a tôm nh : Gan t y, mang, máu, dày..Ngoài ra , tôm b b nh u vàng còn có kh n ng b c m nhi m m t s tác nhân c h i khác nh : Vi khu n , nguyên sinh ng v t.. *D u hi u b nh lý: Khi tôm b b nh u vàng , th ng có d u hi u sau: -B nh có d u hi u r t c thù là tôm nuôi t nhiên tiêu th th c n m nh h n bình th ng trong vài ngày liên ti p. Sau ó b n hoàn toàn . -Tôm b b nh l ,b t u d t vào b ao. Màu s c c a tôm tr nên nh t nh t, ph n u ng c có màu vàng do gan t y và mang tôm chuy n sang màu vàng , giáp u ng c b ph ng , mang ti t d ch có mùi hôi.
  3. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 3 -Sau 2-3ngày k t k hi có hi n t ng d t b , tôm b t u ch t . Sau 5-7ngày có kh n ng ch t toàn b tôm trong ao. Qua k t qu ki m tra mô h c cho th y t i các c quan b nhi m virus , các t ch c t bào có thay i b t bình th ng : Nhân t bào b nh n nhúm , phát tri n không bình th ng, có s n t i c a th vùi n m trong nguyên sinh ch t. -B nh th ng x y ra tôm trong ao nuôi trong giai n 40-60 ngày tu i -B nh này th ng xu t hi n trong h th ng nuôi thâm canh và bán thâm canh trong u ki n môi tr ng ao nuôi b bi n ng và b ô nhi m. -Nhi u nhà khoa h c trên th gi i ãnh n nh: b nh u vàng( YHVD) là nguyên nhân gây nên s th t b i c a ngành công nghi p nuôi tôm Ðài loan n m 1997-1998. Vi t nam , Tr ng Ð i h c T h y s n Nha trang cho bi t d ch b nh u vàng ã xu t hi n các t nh ven bi n mi n Trung: Bình nh, Phú yên.. *Bi n pháp phòng b nh: -Gi cho môi tr ng ao nuôi n nh tránh gây s c cho tôm nuôi T ng c ng ho t ng c a các thi t b cung c p oxy cho ao nuôi h n ch hàm l ng khí c ( NH3 , H2S, CH4.) -Nên áp d ng các mô hình nuôi tôm tiên ti n và trong u ki n hi n nay bà con không nên th tôm m t cao(.>40con/m2) Tôm sú nuôi, nh t là nuôi thâm canh b ng th c n công nghi p th ng hay phát sinh r t nhi u lo i b nh, nhi u h ch n nuôi b thua l ch y u do b nh làm ch t tôm. Nh ng tác nhân gây b nh th ng g p tôm sú là do y u t môi tr ng, do ch dinh d ng, do vi khu n, nguy hi m nh t là vi rút và hi n nay là b nh ph n tr ng. B nh này hay phát sinh nh l mt ao, ôi khi gây thành d ch và ã gây ch t s l ng tôm khá l n m t s n i. B nh ph n tr ng trên tôm sú th ng xu t hi n lúc 2-3 tháng sau khi nuôi, m t s ao nuôi c 50 ngày c ng v n x y ra b nh này. Nguyên nhân gây ra b nh ph n tr ng hi n ch a c xác nh rõ và có nhi u ý k i n khác nhau v v n này. Theo ý ki n c a m t s chuyên gia thì nh ph n tr ng do nhi u tác nhân gây ra. Có ý ki n cho r ng b nh ph n tr ng là nguyên sinh ng v t Gregarine (thu c l p trùng 2 t bào Eugregarinida) gây t n th ng thành ru t, d dày o u ki n cho nhóm vi khu n Vibrio gây ho i t thành ru t t o nên các m tr ng hay vàng nh t trên thành ru t. Tuy nhiên, i v i nhóm Gregarine gây b nh cho giáp xác trong vòng i chúng ph i có m t giai n ký sinh trên ký ch trung gian là các nhuy n th 2 m nh v (h n, nghêu, sò...) hay giun t. u này c ng c ghi nh n t i m t s ao nuôi tôm công nghi p th ng c ng i nuôi cho n h n s ng và ã m c b nh này. Tri u ch ng thành ru t tôm có màu vàng nh t còn liên quan n b nh xu t huy t ru t tôm (Haemocytis enteritis). B nh này do các ch t c t c a t o gây ra. Khi tôm n ph i t o c, các ch t này s phá v t bào ngoài c a thành ru t và manh tràng c a tôm gây ra các v t viêm t y n ng và có th nh h ng n kh i gan t y c a tôm. N u b i nhi m trên nhóm vi khu n Vibrio s có th gây ch t tôm. Khi tôm b b nh ph n tr ng th ng gi m n ( n 80%), ki m tra ng ru t th y th c n không y, t n ho c tr ng r ng, có nh ng ch m màu tr ng ho c vàng nh t, kh i gan t y teo nh . T ôm b b nh n ng s teo c và ch t r i rác. Quan sát k th y nh ng n ph n tr ng xu t hi n trên m t n c ao, ban u vài ba s i, nh ng ngày sau t ng d n và th ng g p phía cu i gió. phòng b nh ph n tr ng, ng i nuôi c n ki m tra ch t l ng con gi ng tr c khi th , th v i m t v a ph i, qu n lý t t môi tr ng n c ao m b o các thông s k thu t, h n ch t o lam phát tri n, th m th ng xuyên phát hi n b nh s m có h ng u tr . C n di t h t các lo i giáp xác trong ao và không cho tôm n h n s ng, s d ng các ch ph m EM, Vitamin, khoáng ch t nh k t ng c ng s c kháng c a tôm và c i thi n ch t l ng c nuôi TS B NH TH NG G P TRÊN TÔM SÚ NUÔI VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR I. B NH DO VIRUS.
  4. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 4 Hi n nay c ng có r t nhi u b nh do vi rus gây ra trên tôm sú nuôi. t nh ta b nh do vi rus gây ra ch y u là b nh thân m tr ng SEMBV và b nh virus MBV. 1/ B nh thân m tr ng SEMBV: nh thân m tr ng là lo i d ch b nh r t nguy hi m tôm sú.B nh này c phát hi n n m 1993 và t ó n nay ã gây thi t h i r t l n h u h t các n c nuôi tôm trên th gi i.B nh thân m tr ng có th x y ra t t c các giai n phát tri n c a tôm, tuy nhiên nh th ng gây ch t nhi u nh t giai n tôm nuôi t 1 n 2 tháng tu i. * Tác nhân gây b nh : nh thân m tr ng là do m t lo i virus có tên khoa h c vi t t t là SEMBV gây ra. Virus này khi xâm nh p vào c th tôm s lan ra các b ph n khác c a c th , khi chúng xâm nh p c vào t bào s xâm nh p ti p vào nhân và phát tri n v s l ng r t nhanh làm cho kích c a nhân to ra ta th y rõ qua kính hi n vi. Khi virus phát tri n n m t m c nào ó nó s gi t ch t t bào và virus s bung cùng v i t bào ra kh i c th tôm lan truy n ra ngu n n c, khi g p các tôm kh e khác l i ti p t c xâm nh p và c th ti p di n. N u virus không xâm nh p c vào t bào c a tôm thì nó s ch t vì nó ch s ng c t do trong môi tr ng n c 4 ngày. Virus này s ng và t n t i c trong môi tr ng n c ng t và m n do ó tôm nuôi các m n khác nhau t 5 - 40%o u c m nhi m virus và gây b nh. Nh th cho th y r ng virus này có kh n ng gây b nh cho tôm b t c ao nuôi tôm nào. Ði u t h i h n virus lo i này không ch gây b nh cho tôm sú mà còn gây b nh cho t t c các lo i tôm, cua bi n k c tép c ng t do ó mà chúng th ng xuyên t n t i trong môi tr ng n c. * D u hi u b nh. Khi b nh thân ó m tr ng xu t hi n tôm sú th ng có nh ng d u hi u nh sau : - Có t ít n nhi u con tôm y u d t vào b . - Trên thân tôm xu t hi n các m tr ng tròn, to, nh khác nhau n m d i l p v kitin ph n u ng c và v các t b ng. C ng có m t s ít tr ng h p tôm b b nh này nh ng không có m tr ng. - Màu s c tôm chuy n sang màu h ng t i ho c nh t nh t. - Kh n ng tiêu hoá th c n b gi m sút nghiêm tr ng, a ph n các con tôm d t b u không n. - Tôm ch t r i rác t i hàng lo t, có th ch t c ao trong vòng 5 - 7 ngày, c bi t ch t nhi u sau khi l t xác. - K t qu k i m tra mô h c cho th y nhân t bào b c m nhi m phình to chi m ch c nguyên sinh ch t. * Bi n pháp ng n ng a : Khi phát hi n trong ao nuôi có d u hi u b nh thân m tr ng, bi n pháp tr b nh g n nh không có, vi c làm c ch có th ng n ch n tránh lây lan sang ao tôm khác . i v i b nh thân m tr ng, bi n pháp ng n ng a là chính. Vi c ng n ng a b nh này ph i ng n ch n tri t c 2 con ng lây lan : - Ao tr c khi a vào nuôi ph i c d n k , n o vét s ch bùn áy, ph i n ng áy ao, tiêu di t toàn b các ký ch trung gian mang m m b nh nh : Cua, Gh , T ôm, Tép. -Ch n gi ng t t không nhi m virus SEMBV b ng máy PCA
  5. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 5 -Th c hi n nuôi tôm úng v , k hông th nuôi trong các th i m nhi t th p, th i ti t có nhi u bi n ng. -Ao nuôi ph i rào l i xung quanh ng n ch n cua, còng bò vào ao, ph i có ao ch a l ng x lý n c tr c khi c p sang ao nuôi. d ng hoàn toàn th c n công nghi p, không s d ng th c n t ch bi n, th c n t i lây lan m m b nh. -Tr ng h p ao nuôi ã nhi m b nh n u tôm t kích c th ng ph m nên thu ho ch ngay, sau ó dùng hóa ch t x lý n c trong ao tr c khi tháo ra môi tr ng 2/ B nh virus MBV. * Tác nhân gây b nh : nh MBV gây ra trên tôm b i m t lo i virus thu c gi ng Baculovirus, thu c nhóm virus có hình th n trong nhân t bào mà nó c m nhi m. * D u hi u b nh lý : - B nh MBV có th c m nhi m nhi u giai n phát tri n c a tôm. giai n tôm th t tác i c a b nh MBV không ph i ch ph thu c vào m c c m nhi m cao hay th p ma 42;n ph thu c nhi u vào u ki n môi tr ng ao nuôi. -N u tôm gi ng th nuôi có m c nhi m MBV cao thì có th gây ch t hàng lo t trong hai tu n u, n u không gây ch t lo i virus này c ng làm tôm m n c m h n v i các tác nhân khác nên tôm nuôi th ng hay b còi c c, ch m l n và th ng xu t hi n các d u hi u khác nh : en mang, c t râu, thân. - M t d u hi u b nh lý c tr ng c a nh ng con tôm b nhi m M BV là s t n t i các th n hình c u trong nhân t bào gan, nh v y có th phát hi n c d dàng b nh này d i kính hi n vi. * Bi n pháp phòng b nh MBV trong nuôi tôm: Khác v i c ác lo i virus khác, virus MBV có kh n ng t n t i lâu d i áy ao ch c h i xâm nh p vào c th tôm. MBV có kh n ng ch u ng khá t t v i các ch t sát trùng nh : Chlorine, BKC. nh ng l i m t kh n ng c m nhi m r t nhanh d i tác d ng c a ánh sáng m t tr i. Các bi n pháp ng n ng a b nh MBV nh sau : - Khi ch n gi ng c n ki m tra gi ng không nhi m b nh MBV. - Th c hi n t t ph ng pháp t y d n ao, ph i n ng áy ao. - Qu n lý môi tr ng ao nuôi n nh là bi n pháp h u hi u nh t có tác d ng gi m thi u tác i c a MBV và các tác nhân khác. II. B NH DO VI KHU N. Vikhu n là m t tác nhân th ng xuyên có m t trong ao nuôi tôm, chúng có th gây ra nhi u lo i b nh nguy hi m khác nhau cho các giai n phát tri n c a tôm. M t s b nh do vi khu n gây ra trên tôm nuôi nh : - B nh phát sáng - B nh t râu c t uôi - B nh B nh m en, m nâu, m tr ng mang và thân tôm
  6. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 6 - B nh ho i t gan t y - B nh vi khu n d ng s i * D u hi u b nh lý : Khi tôm b b nh do vi khu n th ng có m t s d u hi u b nh lý nh sau : - Có bi u hi n m t s tôm b n, d t b . - Trên v xu t hi n m t s vùng b ho i t t o thành các m en, m nâu, ho c x y ra hi n ng các ph n ph b n mòn, c t râu, c t uôi. - Tôm có s thay i màu s c chuy n sang màu h ng nh t nh t do c m nhi m vikhu n Vibrio gây b nh phát sáng. - Ho c có hi n t ng tôm b n mình, b n mang do c m nhi m vi khu n d ng s i. - Gan tôm b teo ho c s ng to có màu tr ng ho c màu vàng. Trong tr ng h p này vi khu n th ng là tác nhân c h i th 2, tác nhân u tiên là do c m nhi m virus. - Tôm b nhi m b nh do vi khu n c ng có kh n ng gây ch t t r i rác n hàng lo t. * Ði u ki n lan truy n d ch b nh. - Vi khu n có th xâm nh p vào ao nuôi b ng nhi u con ng khác nhau. - S phát tri n c a vi khu n ph thu c vào m c ô nhi m h u c trong ao, c bi t khi n áy ao b ô nhi m, ch t h u c l ng ng nhi u. - H u h t trong các tr ng h p b nh do vi khu n gây ra th ng khi môi tr ng nuôi có chi u h ng x u i, ho c s c kh e c a tôm nuôi b gi m sút. * Bi n pháp phòng tr : - Tuy t i không th tôm gi ng ã b nhi m b nh phát sáng. - Làm k công tác c i t o ao. Ph i c ó ao ch a l ng x lý n c tr c khi c p sang ao nuôi. - Nuôi m t thích h p, không nên nuôi v i m t qúa cao,tôm d nhi m b nh. - Qu n lý môi tr ng t t, Không cho th c n d th a, tráng hi n t ng t o tàn ng lo t trong ao gây ra ô nhi m n n áy. - C i thi n môi tr ng nuôi b ng cách th ng xuyên s d ng các lo i vôi m t cách h p lý, d ng máy qu t n c gom t các ch t th i vào gi a ao. - T ng c ng s c kho c a tôm b ng cách s d ng vitamin C b sung vào thành ph n th c n. -T ng c ng s d ng các lo i ch ph m sinh h c, s d ng ng cát bón xu ng ao t o u ki n cho vi khu n có l i phát tri n m nh át ch vi khu n gây b nh. -Khi tôm b nhi m b nh có th s d ng các lo i thu c kháng sinh nh Furacin, Oxytetracylin, tr n vào th c n cho n liên t c 5 -7 ngày. III. B NH DO NGUYÊN SINH Ð NG V T
  7. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 7 nh do nguyên sinh ng v t gây ra ph bi n hi n nay là b nh óng rong. B nh này th ng x y ra khi tôm trong ao b y u, tác nhân chính là các lo i nguyên sinh ng v t bám vào thân tôm, cùng v i t o và các ch t v n bám vào b m t thân tôm gây ra c m giác tôm b óng rong, b n mình. * Cách x lý : -Gi cho môi tr ng ao nuôi s ch b ng cách bón vôi nông nghi p CaCO3 ho c vôi Dolomite, T ng c ng máy qu t n c làm s ch áy ao và di trì hàm l ng oxy hòa tan m c cao. -Khi b b nh n ng có th dùng Formol x lý ao v i li u l ng 10 -15ppm vào bu i sáng, có th x l ý l p l i sau 5 -7 ngày k t h p m máy s c k hí m nh và thay b t m t ph n n c trong ao kích thích tôm l t xác. IV. B NH ÐEN MANG. * Tác nhân gây b nh nh en mang là b nh th ng x y ra khá ph bi n trong ao nuôi tôm. b nh en mang có th do nhi u nguyên nhân gây ra nh sau : -Trong ao x y ra hi n t ng t o tàn, áy ao b ô nhi m các v t ch t h u c l l ng trong ao bám vào mang tôm làm mang chuy n sang màu nâu, en. -Tôm trong ao ã x y ra hi n t ng óng rong do các sinh v t bám nh : ng v t n bào, vi khu n d ng s i, n m. Các sinh v t này c ng có th bám vào mang tôm làm cho mang d n n chuy n sang màu en. -Tôm s ng trong u ki n pH th p, ao có nhi u ion kim lo i n ng nh Fe3+, Al3+, mu i các ion kim lo i này k t t trên mang làm cho mang có màu en. * Bi n pháp phòng b nh Nh v y có nhi u nguyên nhân khác nhau gây ra b nh en mang. Do ó mu n phòng b nh này c n th c hi n ph ng pháp phòng b nh t ng h p: - Không hi n t ng ô nhi m h u c x y ra trong ao, gi s ch áy ao. - Th ng xuyên dùng ch ph m sinh h c phân h y ch t áy - S d ng các lo i vôi và khoáng ch t th ng xuyên. Khi có hi n t ng b nh lý c n xem xét k bi t tôm b em mang do nguyên nhân nào. Tr c h t ph i th c hi n t t các bi n pháp c i thi n môi tr ng n u b nh v n không kh i c n ph i x lý hóa ch t nh Formol, Iodin, k t h p tr n thêm kháng sinh vào th c n cho n 5 -7 ngày CÁC GI I PHÁP PHÒNG B NH TÔM DO MÔI TR NG BI N NG TRONG MÙA M A Nuôi tôm trong m a s g p r t nhi u tr ng i vì môi tr ng thay i mà ng i nuôi ch a ch ng kh ng ch c. Do ó h n ch các r i ro nên c n có bi n pháp phòng b nh p th i. Các bi n pháp sau ây s giúp ng i nuôi gi i quy t c các r i ro không áng có. 1/ CHU N B TRONG KHU V C T PHÈN: N u ao ã ph i khô m t th i gian dài trong mùa n ng v a qua, thì lúc m a xu ng s b x ì phèn nhi u áy ao và b ao. * Cách x lý:
  8. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 8 Tr c khi dùng vôi ho c chu n b ao nên r a ao b ng vôi nung (CaO) 20-30kg/1600m2 ít nh t 1 l n t t nh t nên r a ao t 2-3 l n. Ph i ki m tra PH n c (nên cao h n 7) và sau ó t t nâng PH lên 7,2 n 7,8. 2/ M N: m i khu v c nuôi khác nhau s có m n n c k hác nhau do ó vi c quan tr ng là ng i nuôi ph i ki m tra m n trong n c chính xác báo v i tr i s n xu t gi ng u ch nh m n t ng ng nhau 2 môi tr ng nuôi. Chú ý mn 2 môi tr ng nuôi không chênh l ch quá 5ppt gi m s c và t ng t l s ng c a tôm. 3/ DI T T P TR C KHI TH GI NG: Th i gian chu n b n c lâu quá nên tr c khi th gi ng ph i ki m tra xem trong ao có các loài cá t p, tôm t, tép hay không. N u có ph i di t tr c khi th gi ng b ng thu c di t cá Saponin Bò c p ho c rùa vàng ho c thay n c m i. N u không t l s ng c a tôm gi m i r t nhi u và tôm r t d b nhi m b nh t các sinh v t ó. 4/ KHI TR I M A LÚC ANG TH GI NG: Bình th ng tr i hay m a vào bu i chi u hay bu i t i do ó nên th gi ng vào bu i sáng an toàn h n c bi t là khu t có phèn nhi u. Ví d : Khi ang th tôm mà có m a xu ng tôm gi ng d b s c do phèn và môi tr ng, gi ng y u và s ch t. * Cách x lý: Dùng vôi CaCO3, SUPER CANXIMAX (CaCO3 98,5%) r i trên b liên t c và sau khi m a r i CaCO3, SUPER CANXIMAX hoà tan v i n c (chú ý nên o PH trong ao tr c khi dùng). 5/ HI N T NG TÔM B N I U: Sau khi m a tôm th ng b n i u khu v c t phèn nhi u và ao c ho c ao có sâu th p ít thay n c. Khi m a l ng phèn trên b s theo n c m a ch y vào ao s làm cho PH c trong ao th p d n n H2S áy ao có c t t ng lên làm cho tôm n i u lên m t c. * Cách x lý: kh c ph c hi n t ng này nên thay n c áy ao cùng lúc dùng vôi SUPER CANXIMAX i u kh p ao t ng PH trong trong n c cao h n 7,5, sau ó ph i gi m l ng th c n xu ng. 6/ HI N T NG N C TRONG: Sau khi m a xu ng n c khu v c t phèn cát b trong do khi m a s thay i môi tr ng n c di n ra quá nhanh (t o trong ao ch t t ng t). * Cách x lý: Nên thay n c c thêm n c m i vào ho c dùng DOLOMITE, ho c SUPER DOLOMITE (20-30kg/1600m2) + bón phân 2 ngày 1 l n trong vòng 50 ngày u n u không lên màu thì dùng màu gi . 7/ TÔM N I U SAU KHI THAY N C: Th ng g p k hu v c g n sông ho c khu v c ven sông do khi m a (nh ng c n m a u mùa) n c m a s r a t phèn, mang theo phèn và các ch t d b n... có trong sông
  9. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 9 trong mùa n ng v a qua vào m nuôi tôm. Do v y vi c thay n c nhi u trong các ngày m a u mùa r t nguy hi m t t nh t là ng ng thay n c kho ng 1-2 ngày u sau khi m a và c ng không nên thay n c vào lúc tri u lên (vì lúc này n c d ). * Cách x lý: Tr c khi thay n c nên c p n c vào tr c ngày thay n c tôm không b c ng th ng khi ph i ch u s thay i v môi tr ng n c m t cách t ng t. Ph i ki m tra ch t ng n c sông tr c khi c p vào ao nuôi b ng cách b t kho ng 5-10 con tôm th v i n c sông vài l n tr c khi c p n c vào ao nuôi. 8/ CÁC CH T H U C , L L NG, B I T: các khu v c t cát ho c t cát pha th t sau nh ng c n m a l n s xu t hi n các ch t l ng, b i t trong n c và trên m t n c. *Cách x lý: Nên thay n c nhi u và dùng vôi CaCO3 , ho c SUPER CAXIMAX t 10 n 20kg/1000m2/ngày, nâng cao m c n c lên và t t máy p n c (n u có) trong bu i chi u. u không h t dùng THIO 5000 v i li u l ng 2-4 lít/10002, ASAHI ZEALITE v i li u l ng 150- 200kg/ha (s d ng 1 l n). Chú ý: Khi g p hi n t ng này tôm s gi m n vì v y ph i gi m l ng th c n t 20-50%. 9. HI N T NG TÔM KHÔNG B L T V C: Khi tôm không l t v c khu v c t phèn và nh ng n i có c ng th p do các ch t khoáng trong n c sông không cân b ng tôm s y u, khó l t v và không n c th c n. * Cách x lý: Cách x lý dùng Dolomite 20-30kg/1600m2 t 1-2 l n trong vòng 50 ngày u s tránh c hi n t ng này. K t h p dùng Mutan-P + Mineral v i li u l ng 5-10gr/kg th c n s ng liên t c trong 7 ngày. • Chú ý: Trên ây là nh ng v n th ng x y ra khi nuôi tôm vào mùa m a (ngoài ra còn có các y u t khác nh ngu n n c, t ai...). u quan tr ng nh t là ng i qu n lý ph i theo dõi liên t c (ch t l ng n c, s c kho tôm) khi x y ra s c có bi n pháp x lý nhanh p th i s gi m c hi n t ng tôm ch t vào mùa m a, em l i hi u qu cao cho vi c nuôi tôm. BEÄNH PHAÂN TRAÉNG ÔÛ TOÂM SUÙ Hieän nay coù nhieàu baùo caù o cho thaáy beänh phaân traéng ñaõ xaûy ra ôû nhieàu ñòa baøn nuoâi toâm trong 1- 2 naêm qua. Dòch beänh khoâng xaûy ra ôû dieän roäng, nhöng chæ haáy coù laùc ñaùc ôû töøng ñieåm (Sporadic). Ñaëc bieät ôû dieän tích nuoâi maät ñoä daøy, cheá ñoä nuoâi kín hoaëc ít thay nöôùc, coäng vôùi thôøi tieát thay ñoåi cuûa muøa möa. Maëc duø beän h phaân traéng khoâng gaây cho toâm cheát haøng loaït nhöng ñoù laø beän h maõn tính, buoäc ngöôøi nuoâi phaûi thu hoaïch sôùm, toâm thu hoaïch nhoû, naêng suaát thaáp, chaát löôïn g keùm. TRIEÄU CHÖÙNG Beänh phaân traéng phaàn lôùn thaáy ôû toâm coù ñoä tuoåi töø 40 - 50 ngaøy trôû leâ, ôû ñoä tuoåi naøy toâm beänh nhöng khoân g naën g. Ñoái vôùi toâm 80 - 90 ngaøy tuoåi trôû leân thì cô hoäi maéc beänh cao vaø vieäc chöõa trò gaëp nhieàu khoù khaên. Bieåu hieän cuûa toâm khi maéc beänh: Thöùc aên khoâng ñaày ñöôøng ruoät, thòt khoân g ñaàu voû, voû meàm v Gan bò teo nhoû laïi, coù theå xuaát hieän voøi ñen ôû gan v
  10. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 10 Ñöôøng ruoät coù nhöõng chaám maøu vaøng cuûa ñöôøng, ñaëc bieät laø ñoät cuoái cuøn g ( gaàn ñuoâi ) v Thaân vaø phuï boå thaän coù xaùc phieâu sinh vaät vaø kí sinh truøng baùm v Khaû naên g baét moài cuûa toâm giaûm 1 - 2 tuaàn sau khi thaáy xuaát hieän phaân traén g v Boä phaän ruoät tieáp giaùp vôùi gan phình to, phaân traéng noåi leân maët nöôùc vaøo cuoái gioù hoaëc xuaát v hieän töøng khuùc dính ôû haäu moân cuûa toâm. Nguyeân nhaân cuûa beänh phaân traéng hieän taïi chöa bieát ñöôïc chính xaùc, nhöng theo phöông phaùp moâ hoïc cho thaáy gan laø boä phaän bò toån thöông do kyù sinh truøng ñaëc ñieåm gioáng beänh vieâm gan. (Septic Hepatopanereatitis Syndrome, SHPS). Coù baùo caùo noùi veà söï thieät haïi cuûa nuoâi toâm maät ñoä daøy ôû moät soá nöôùc, nguyeân nhaân do bò nhieãm vi khaån Vibiro ñaëc bieät laø nhoùm Vibiro raát nhieàu ôû gan, nhöõng loaïi vi khuaån Vibiro khi ñöôïc phaân laäp goàm coù vi khuaån Vibiro thuoäc nhieàu doøng. Do ñoù coù cô sôû ñeå tin raèng nguyeân nhaân chính cuûa beänh laø do bò nhieãm vi khuaån Vibiro, ngoaøi ra coøn coù nhöõn g nguyeân nhaân khaùc nhö: Xöû lyù ñaùy ao chöa phuø hôïp hoaëc bò nhieãm caùc loaïi vi khuaån khaùc gaây toån thöông cho gan nhö MBV (Monodon Baculovirus) vaø HVP (Hepatopancreatic prawo-like virus) hoaëc taïo cô hoäi cho nguy cô caûm nhieãm sau naøy nhö: Gregarine. Hieän nay baét ñaàu kieåm tra thaáy nguyeân sinh ñoän g vaät (Protozoa) loaøi Gregarine coù theå laø nhaân toá quan troïng lieân quan ñeán beän h phaân traéng. Coù baù o caùo noùi raèng: Beänh phaân traéng xaûy ra ôû moät soá ñòa baøn nuoâi thöôøng thaáy coù Gregartine vôùi tyû leä cao. Gregarine laø nguyeân sinh ñoäng vaät môùi chöa coù baùo caùo noùi nhieàu veà loaïi naøy. Deã hieåu vaø yù thöùc ñöôïc nhöõng taùc haïi ñeán toâm nuôi, ngöôøi nuoâi toâm caàn chuù yù ñeán nhöõng ñieàu cuï theå sau: Gregarine laø loaïi nguyeân sinh ñoäng vaät (protozoa) coù ñaëc ñieåm gioáng boï gaäy (worm-like) thöôøng thaáy ôû ñöôøng ruoät cuûa caùc ñoäng vaät khoâng xöông soáng ñaëc bieät laø loaïi Arthropods, doï gaäy coù ñoát (annelids), nhuyeãn theå (Molluska). Noùi chung voøng ñôøi cuû a Gregarine phaûi soáng nhôø vaøo ít nhaát laø hai loaïi vaät chuû laø vaät chuû trung gian (intermediate host) vaø vaät chuû cuoái cuøn g laø (Final host). Ñeå coù voøng ñôøi ñöôïc hoaøn chænh do ñoù vaät chuû cuoái cuøn g seõ laø toâm vaø vaät chuû trung gian seõ laø nhuyeãn theå vaø boï gaäy coù ñoát caùc loaïi. Voøng ñôøi cuûa Gregarine (ñöôïc theå hieän ôû hình 2) baét ñaàu töø (A): toâm bò nhieãm baøo töû (spore) hoaëc keùn tröùn g (Oocyst) cuûa Gregarine, ñöôïc giaûi phoùng töø vaät chuû trung gian qua quaù trình baét moài. Töø (B), Thoa Truøng ôû beân trong baø o töû (sporozoite) töø töø ruïng khoûi baøo töû (spore). Töø (C) Thoa Truøng baù m ôû thaønh ruoät nhôø boä phaän níu baùm (epimorite). Töø (D) thoa truøng taêng tröôûn g thaønh töï döôõn g (Trophozoite) töùc ñoä tuoåi tröôûng thaønh. Töø (E) moät boä phaän Tö Döôõng baét caëp vôùi nhau (syzygy) ôû thôøi kyø sinh saûn, thöôøn g thaáy ôû giai ñoaïn cuoái cuûa ñöôøng ruoät (reeturn) töø ñoù phaùt trieån thaønh Giao Töû (Gametocysts) roài phaân chia teá baøo. Sau ñoù (F) Giao Töû (Gametocysts) bò phaù vôõ vaø giaûi phoùng baøo Töû
  11. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 11 traàn (Gymonospores) vôùi soá löôïng lôùn ra moâi tröôøng beân ngoaøi (G). Khi vaät chuû trung gian haáp thuï Baøo Töû traàn ôû nguoàn nöôùc, baøo Töû traàn phaùt trieån thaønh Baøo Töû. Ñaây laø giai ñoaïn coù theå nhieãm sang toâm (H) roài laïi thoaùt khoûi vaät chuû trung gian vaøo nguoàn nöôùc . Chu kyø voøng ñôøi cuûa Gregarine cöù nhö theá tieáp tuïc khi coù söï toàn taïi vaät chuû cuoái cuøn g, vaät chuû trung gian. Gregarine phaùt hieän thaáy ôû toâm suù, coù caû loaïi coù vaø khoâng coù maøng chaén trong suoát caû vuï nuoâi, phaàn lôùn ôû toâm aáu truøng töø giai ñoaïn Mysls . Coù theå kieåm tra thaáy Gregarine tröôûn g thaønh ôû ñöôøn g ruoät cuû a toâm qua kính hieån vi. Beänh phaùt sinh ôû traïi gioáng coù theå do moâi tröôøng nöôùc bò toàn taïi caên baõ thöùc aên töôi cuûa toâm gioáng Boá, Meï (caùc loaïi nhuyeãn theå) hoaëc bò truyeàn nhieãm tröïc tieáp töø toâm gioáng boá meï. Coù baùo caùc cho raèng: Neáu trong moâi tröôøn g nuoâi khoâng coù vaät chuû trung gian vaø toâm khoâng bò nhieãm beän h theâm thì Gregarine seõ töï dieät vong trong voøn g 7 ngaøy. Ñoái vôùi toâm ôû ao nuoâi coù theå kieåm tra thaáy Gregarine töø luùc toâm môùi thaû cho tôùi khi thu hoaïch. Neá u toâm bò nhieãm baøo töû nhieàu seõ nhì thaáy nhoùm Gregarine tuï thaøn h nhöõng ñieåm vaøng ôû ñöôøn g ruoät, ñaëc bieät ôû ñoát cuoái cuøng. Coù khaû naêng nhìn thaáy Gregarine giai ñoaïn tröôûng thaønh vaø giai ñoaïn baøo töû, nhöng tröôøng hôïp toâm bò nhieãm baø o töû hoaëc keùn tröùng ít thì phaûi laáy ruoät toâm ñi kieåm tra döôùi kính hieån vi. Toâm bò nhieãm keùn tröùng töø vaät chuû trung gian coù trong ao nuoâi, neáu bò nhieãm vôùi soá löôïng ít thöôøn g khoâng gaây aûnh höôûng tôùi söùc khoûe cuûa toâm. Neáu thaáy Gregarine vôùi soá löôïng nhieàu ôû ñöôøng ruoät hoaëc oáng gan (> 100 Gregarine/cm trong ñöôøng ruoät) seõ gaây aûnh höôûng ñeán ñöôøng ruoät roõ reät, khi thaáy soá löôïng teá baøo nieâm maïc (Mucosa) cao giaûm xuoán g vaø teá baøo bieåu moâ (epithelium) taêng leân veà soá löôïn g (hyperplasia), toån thöông ñöôøng ruoät seõ xaûy ra daãn ñeán nhieãm vi khuaån nhoùm Vibiro sau naøy. Ngoaøi ra vieäc coù nhieàu Gregarine ôû ñöôøng ruoät seõ gaây cho ñöôøng ruoät bò taéc ngheõn aûnh höôûng ñeán söï taêng tröôûng cuûa toâm. Vieäc ñeà phoøn g Gregarine, coù theå thöïc hieän baèng caùch quaûn ly ùkhoâng cho vaät chuû trung gian coù maët trong trong heä thoáng ao nuoâi, nhö theá seõ laøm cho voøn g ñôøi cuû a Gregarine khoâng theå hoaøn chænh ñöôïc, ñoàng thôøi ngaên ngöøa khoâng cho baøo töû cuûa Gregarine vaø o heä thoáng ao nuoâi, baát keå laãn vôùi nöôùc, töø thöùc aên vaø toâm gioáng boá, meï. Trong tröôøn g hôïp thaáy Gregarine ôû toâm neân duøng thuoác dieät protozoa (anti- protozoa drug) nhö: Monensin. Ñaõ coù baùo caùo cho raèng: vieäc söû duïng Monensin cho keát quaû toát trong vieäc tieâu dieät Gregarine giai ñoaïn aáu truøng vaø giai ñoaïn tröôûng thaønh so vôùi thuoác choáng protozoa loaïi khaùc. Saûn phaåm naøy duøng cho chuyeân ngaønh thuûy saûn coù teân thöông maïi laø: Gregarine laø saûn phaåm cuûa taäp ñoaøn CHAROEN POKPHAND coù taùc duïn g toát trong vieäc tieâu dieät Gregarine ôû ñöôøng ruoät cuûa toâm. Söû duïng baèn g caùch troän 5 - 10 gam vôùi 1kg thöùc aên. PHÖÔNG HÖÔÙNG QUAÛN LYÙ VAØ PHOØNG NGÖØA BEÄNH Phöông höôùng quaûn lyù vaø phoøn g ngöøa beänh phaân traéng nhaát thieát phaûi duøn g nguyeân taéc khoán g cheá dòch beänh ñeå ñònh ra caùc bieän phaùp phoøng ngöøa tröôùc khi xaûy ra beänh nhö sau: 1. Choïn toâm gioáng coù chaát löôïng toát ôû caùc traïi toâm gioáng ñaït tieâu chuaån saûn xuaát. Toâm gioáng ñaït chaát löôïng phaûi khoeû maïn h, lôùn mau vaø saïch beänh nhö: beänh thaân ñoû ñoám traéng (SEMBV), MBV, HBV vaø Gregarine. Ñaõ ñeán luùc phaûi coi troïng vaø nghieâm tuùc trong vieäc choïn toâm gioáng. Toâm gioáng toát seõ laø yeáu toá quan troïng ñeå quyeát ñònh söï thaønh baïi cuûa vuï nuoâi. Vieäc chæ choïn mua nhöõng toâm gioáng giaù reû, chæ ñaûm baûo veå soá löôïng toâm gioán g cung caáp kòp thôøi maø laïi khoâng quan taâm ñeán chaát löôïng toâm gioán g seõ daã ñeán nhöõng vaán ñeà phaûi thu hoaïch sôùm, khoân g ñem ñeán thaønh coân g, hieäu quaû saûn xuaát thaáp, thieät haïi lôùn .
  12. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 12 2. Vieäc xöû lyù moâi tröôøng ao nuoâi toát trong cheá ñoä nuoâi kín hoaëc ít thay nöôùc nhaát thieát phaûi coù bieän phaùp cuï theå cho ao nuoâi vaø theo doõi chaët cheõ söï thay ñoåi cuûa thôøi tieát, cuï theå nhö: thaû toâm nuoâi vôùi maät ñoä hôïp lyù, coù chöông trình cho toâm aên thích hôïp. Quaûn lyù vaø xöû lyù moâi tröôøng nöôùc thay ñoåi trong ngaøy chaët cheõ nhö : pH, maøu nöôùc (phieâu sinh vaät), taêng haøm löôïng oxy hoøa tan baèng caùch söû duïng maùy ñaäp nöôùc hoaëc maùy cung caáp oxy. 3. Tích cöïc kieåm tra söùc khoûe cho toâm baèng caùch quan saùt nhöõng dieãn bieán khoâng bình thöôøng xaûy ra trong ao nuoâi , toâm nuoâi vaø caùc laàn cho toâm aên thoâng qua voù. Khi quan saùt thöùc aên khoâng ñaày ñöôøng ruoät, thòt khoâng chaéc, khoâng ñaày voû, voû moûng vaø khaû naêng aên moài khoâng taêng hoaëc thaáy phaân traéng trong ao nuoâi phía cuoái gioù, phaûi quaûn lyù löôïng thöùc aên cho toâm thaät chaët cheõ, khoân g coù thöùc aên thöøa trong ao, quaûn lyù chaët moâi tröôøng ao nuoâi. Laáy maãu toâm beänh kieåm tra veà soá löôïng vaø chuûng loaïi vi khuaån ñaëc bieät laø vi khaån nhoùm Vibiro ôû gan vaø ôû maùu vaø kieå m tra söï nhaïy caûm cuûa vi khuaån ñoái vôùi caùc loaïi thuoác khaùng sinh. 4. Vieäc ñieàu tieát söï caân baèng cuûa vi sinh ôû ñöôøng ruoät baèng caùch boå sung vi sinh hoaëc Probiotics nhö ZYMETIN ñeå giaûm vi khuaån gaây beänh ôû ñöôøng ruoät. Ñaây laø phöông phaùp ñeà phoøng ñeå laøm giaûm söï nghieâm troïng cuûa beänh phaân traéng trong tröôøn g hôïp bò nhieãm vi khuaån cô hoäi. 5. Taên g cöôøng cô quan khaùng theå ñoái vôùi beän h nhieãm vi khuaån theo höôùn g xöû lyù vaccine nhö Vibirocine hoaëc chaát kích thích cô quan khaùng theå Macrogard chieát xuaát töø noäi maøng teá baøo (Lnner cell wall) laø men nguyeân chaát loaïi Beâtal 1,3/1,6 glucan laáy ñöôïc töø quy trình coâng ngheä sinh hoïc taïo theâm söùc khaùng theå choáng laïi vieäc nhieãm vi khuaån cho toâm cao, do ñoù ñieà u kieän phaùt sinh bò nhieãm vi khuaån giaûm xuoán g haïn cheá ñöôïc söï ruûi ro do beänh phaân traén g gaây ra. Toùm laïi, , vieäc xöû lyù beänh phaân traéng coù theå thöïc hieän baèng caùc bieän phaùp nhö xöû lyù ao nuoâi coäng vôùi vieäc xöû lyù chaát boå sung sinh hoïc, vaccine hoaëc taêng cöôøn g söùc ñeà khaùng vaø thuoác khaùng sinh, keát hôïp ñoàng thôøi vôùi vieäc choïn toâm gioáng saïch beänh. Neáu thöïc hieän toát caùc khaâu naøy seõ haïn cheá caùc taùc nhaân gaây ra beänh phaân traéng nhö: MBV, HBV vaø Gregarine.v.v. NHÖÕNG HIEÅU BIEÁT VEÀ BEÄNH PHAÙT SAÙNG Hieän nay coâng vieäc nuoâi toâm suù ñang gaëp raát nhieàu trôû ngaïi. Moät trong nhöõng vaán ñeà noåi baät laø toâm bò nhieãm Virus. Beänh do virus gaây ra daãn ñeán nhöõng thieät haïi raát lôùn, ñaëc bieät laø beänh ñaàu vaøng (Yellow head) vaø thaân ñoû ñoám traéng (SEMBV). Ngoaøi ra coøn phaûi keå ñeán taùc haïi cuûa vi khuaån thuoäc nhoùm Vibiro, maëc duø söï thieät haïi coù theå chöa nghieâm troïng, tröø tröôøng hôïp do Vibrio phaùt saùng gaây ra, keå caû trong beå öông toâm gioáng vaø ao nuoâi. Döôùi aûnh höôûng cuûa thôøi tieát vaø khí haäu laøm cho nhieät ñoä taêng cao, vaán ñeà naøy caøng trôû neân nghieâm troïng. Vibiro thöôøng gaëp ôû nöôùc bieån, coù ñaëc ñieåm thaân cong, ngaén, coù ñuoâi (flagella), khoâng taïo ra baøo töû vaø baøo xaùc, coù khaû naên g phaùt trieån ôû nhieät ñoâ 20 - 300C hoaëc cao hôn, pH 7 - 9, ñoä maën töø 10 - 40%, söû duïng chaát höõu cô laøm nguoàn thöùc aên. Vibiro coù khaû naêng gaây beänh cho ngöôøi, caù, eách, keå caû ñoäng vaät khoân g xöông soáng, toâm teùp vaø caùc loaïi nhuyeãn theå khaùc. Vi khuaån phaùt saùng gaây beänh cho toâm coù nhieàu loaïi, nhöng trong ñoù nguy hieåm nhaát laø V. harveyi. Söï phaùt saùng cuûa nhöõng vi khaån naøy laø do coù phaûn öùng hoùa hoïc bôûi Enzyme luciferase. Khi nuoâi caáy V. harveyi trong moâi tröôøn g TCBS agar sau 24h, phaùt hieän khuaån laïc (colony) ña soá coù maøu luïc vaø phaùt saùng trong toái. I. TRIEÄU CHÖÙNG: Trong ao nuoâi toâm bò beänh thöôøng bôi loäi khoâng ñònh höôùng hoaëc khoâng bình thöôøng, moät soá con daït vaø o bôø. Ao nuoâi xaûy ra dòch beänh phaùt saùng coù hieän töôïng toâm cheát ôû ñaùy ao soá löôïng toâm cheát nhieàu hay ít phuï thuoäc vaøo möùc ñoä cuû a dòch beänh. Trong moät soá tröôøng hôïp beänh phaùt saùng xaûy ra ôõ möùc ñoä nghieâm troïng thì söï thieät haïi cuûa noù coù theå saùnh vôùi beänh ñaàu vaøng hoaëc thaân ñoû ñoám traéng. Ña soá toâm
  13. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 13 beänh ñeàu coù ñaëc ñieåm chung laø voû vaø thaân toâm coù maøu baån, cô baép coù maøu luïc, gan teo, khaû naêng baét moài giaûm, ruoät roãng, trong voû coù phaân toâm raát ít, ñöùt ñoaïn, toâm phaûn xaï chaäm chaïp. Vi khuaån V. harveyi coù cô quan ñaëc bieät saûn sinh ra chaát phaùt saùng, do ñoù neáu moâi tröôøng cuûa nöôùc hoaëc gan cuûa toâm coù loaïi vi khuaån naøy nhieàu, seõ nhìn thaáy nöôùc phaùt saùn g hoaëc caùc ñoám saùng laên taên, khi trôøi toái vaø khi toâm bôi loäi seõ phaùt saùng ôû khu vöïc ñaàu, hieän töôïng phaùt saùng naøy laø do vi khuaån V. harveyi ôû gan. Qua kieåm tra baèng phöông phaùp vi sinh, khi coù vi khuaån toàn taïi trong maùu, cheá ñoä ñoân g maùu bò ñình treä. Ngoaøi ra, nhö treân ñaõ noùi, nhöõng bieán ñoäng cuûa yeáu toá moâi tröôøng nhö nhieät ñoä, ñoä maën, pH vaø söï tích tuï caùc hôïp chaát höõu cô seõ coù aûnh höôûng ñeán söï sinh saûn , söï laây lan vaø möùc ñoä caûm nhieãm cuûa loaûi vi khuaån naøy. II. NGUYEÂN NHAÂN: Beänh phaùt saùng ôû toâm suù laø do nhieãm vi khuaån V. harveyi. Loaïi vi khuaån naøy thuoäc nhoùm Gram aâm (G-: Gram negative) soáng döôùi nöôùc vaø phaân chia teá baø o raát nhanh ôû ñoä maën töø 0 - 40%0 ñaëc bieät laø khi nhieät ñoä nöôùc taêng cao. Do ñoù dòch beän h thöôøng hay xaûy ra vaøo muøa heø, khi hoäi tuï ñöôïc hai yeáu toá naøy cuøng moät luùc. Ngoaøi ra vi khuaån loaïi naøy coøn phaùt trieån ôû moâi tröôøng nöôùc coù haøm löôïng chaát höõu cô cao, haøm löôïng oxy thaáp . Beänh caøng trôû neân nghieâm troïng vaøo caùc thaùng nuoâi thöù 3 vaø thöù 4 trôû ñi, vì trong caùc thaùn g naøy haøm löôïng chaát höõu cô trong nöôùc tích luõy ngaøy caøn g nhieàu, caën baû ôû ñaùy ao ngaøy caøng taêng laøm cho haøm löôïng oxy giaûm, caùc loaïi vi khuaån coù lôïi phaûi döïa vaøo oxy ñeå phaùt trieån vaø choáng traû laïi vi khuaån V. harveyi nhöng khoâng ñuû söùc, do ñoù maät ñoä cuûa vi khuaån V. harveyi trong nöôùc ngaøy caøng gia taêng. Bình thöôøng, khi toâm khoûe maïn h, vi khuaån V. harveyi raát khoù xaâm nhaäp vaøo cô theå cuûa toâm, vì trong chöøng möïc naøo ñoù noù seõ bò cô quan khaùng theå cuûa toâm tieâu dieät. Nhöng do maät ñoä vi khuaån trong nöôùc quaù nhieàu, cô theå toâm quaù yeá u, khi vi khuaån xaâm nhaäp vaøo noù seõ thoaùt khoûi cô quan khaùng theå cuûa toâm vaø seõ ñöôïc phaân chia raát nhanh veà soá löôïng ôû gan, laøm cho gan toâm bò vieâm. Gan laø cô quan saûn sinh ra dòch tieâu hoùa ñeå tieâu hoùa thöùc aên ñoàng thôøi laø cô quan tích luõy thöùc aên ñaõ ñöôïc tieâ u hoùa, do ñoù gan bò vieâm seõ laøm cho vieäc tieâu hoùa thöùc aên cuûa toâm khoâng bình thöôøng vaø thöùc aên tích luõy ôû gan seõ ít ñi, toâm suy yeáu daàn vaø cuoái cuøng laø cheát. III. BIEÄN PHAÙP PHOØNG TRÒ Bình thöôøng trong moâi tröôøng nöôùc toàn taïi vi khuaån V. harveyi. Vieäc laøm cho nguoàn nöôùc thieân nhieân voâ khuaån laø ñieàu khoâng theå coù ñöôïc, coù nhieàu loaïi hoùa chaát coù khaû naêng dieät ñöôïc caùc vi sinh vaät keå caû V. harveyi nhöng chæ taïm thôøi laøm giaûm ñöôïc vi khuaån V. harveyi bôûi caùc hoù a chaát khoâng theå lan toûa khaép ao nuoâi hoaëc ao chöùa coù dieän tích lôùn ñöôïc. Vi khuaån chöa bò tieâu dieät ôû moâi tröôøng thích hôïp seõ phaân chia teá baøo vaø phaùt trieån nhanh. Ôû moät soá tröôøng hôïp maät ñoä cuûa vi khuaån khi ñaõ ñöôïc xöû lyù hoùa chaát sau moät thôøi gian nhieàu hôn so vôùi khi chöa xöû lyù hoùa chaát. Nguyeân nhaân do taùc duïng cuûa hoùa chaát ñaõ dieät caùc vi sinh vaät thöïc vaät, goàm caû phieâu sinh vaät, caùc sinh vaät naøy khi cheát ñi xaùc bò thoái röõa, chìm xuoáng ñaùy ao seõ laøm nguoàn thöùc aên toát cho vi khuaån. Do nguyeân nhaân cuûa beänh coù töø vi khuaån , do ñoù höôùng ngaên ngöøa ñöôïc nhaán maïn h ôû khaâu xöû lyù nöôùc vaø ñaùy ao laø chính, bao goàm caû vieäc söû duïng vi sinh vaät höõu ích ñeå khoáng cheá vi khuaån coù theå tieán haønh nhö sau: 3.1. Ñieàu chænh ñoä maën : Thí nghieäm nuoâi döôõng V. harveyi ôû caùc ñoä maën khaùc nhau töø 0 - 40% cho thaáy raèng vi khuaån naøy phaùt trieån toát nhaát laø ôû ñoä maën töø 20 - 30%, neáu ñoä maën coøn 5 - 7% maät ñoä vi khuaån V. harveyi giaûm
  14. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 14 xuoáng roõ reät. Tuy nhieân ñieàu naøy chæ coù theå thöïc hieän ñöôïc ôû nhöõng vuøng nöôùc coù ñoä maën thaáp, vaø nhöõng ao ñìa coù nguoàn nöôùc ngoït töø gieáng khoan. 3.2. Nhieät ñoä nöôùc: Nhieät ñoä nöôùc thöôøng taêng leân vaø o muø a heø cuõng laø yeáu toá laøm cho vi khuaån V. harveyi phaùt trieån nhanh, ñaây laø vaán ñeà khoù giaûi quyeát. Neáu coù ñieàu kieän coù theå laøm maùt cho ao baèn g nhöõng taám nhöïa loïc naéng, tuy nhieân nhöõng phöông phaùp naøy cuõng khoâng giuùp ích ñöôïc nhieàu vì nhieät ñoä giaûm xuoáng khoâng ñaùng keå, do ñoù khoâng laøm cho soá löôïng vi khuaån giaûm ñi roõ reät. Vaán ñeà naøy chæ ñöôïc khaéc phuïc töông ñoái hieäu quaû ôû nhöõng ao ñìa coù theå naâng ñöôïc möùc nöôùc cuûa ao nuoâi cao leân. 3.3. Laøm giaûm chaát höõu cô coù trong nöôùc: Ñaây laø phöông phaùp coù hieäu quaû cao. Chaát höõu cô coù trong nöôùc laø do xaùc caùc sinh vaät, thöïc vaät, ñaëc bieät laø caùc phieâu sinh vaät. Ngoaøi ra coøn do thöùc aên cuûa toâm thöøa, phaân toâm chöa tieâu hoùa heát, baøi tieát ra ngoaøi. Nhöõng chaát naøy seõ tích tuï ôû ao nuoâi, moät phaàn hoøa troän vôùi buøn ñaùy trôû thaønh vaät chaát lô löûng trong nöôùc, moät phaàn ñöôïc hoøa tan vôùi nöôùc. Chaát höõu cô khi hoøa tan trong nöôùc seõ laøm cho nöôùc trôû thaønh nhuû töông vaø coù khi trôû thaønh vaùng boït noåi leành beành treân maët nöôùc. Ñaëc bieät laø trong tröôøn g hôïp phieâu sinh vaät cheát haøng loaït cuøng moät luùc. 3.3.1/ Tröôùc ñaây, trong ñieàu kieän coù theå thay nöôùc deã daøng, khi xuaát hieän dòch beänh phaùt saùng, ngöôøi ta thöôøng xöû lyù baèng caùch thay nöôùc. Nhöng hieän nay ñeå traùnh tình traïng toâm bò nhieãm virus neân phaûi xöû lyù baèng caùch giaûm chaát höõu cô. Phöông phaùp ñeà phoøng khoâng cho chaát höõu cô toà n taïi quaù möùc caàn thieát maø khoâng caàn phaûi thay nöôùc ñoù laø ñieàu coù theå thöïc hieän ñöôïc. 3.3.2/ Ñieàu ñaàu tieân caàn thöïc hieän laø laøm sao cho quaûn lyù löôïn g thöùc aên cho toâm vöøa ñuû, khoân g thöøa, khoâng thieáu, phaûi tính toaùn chính xaùc löôïng thöùc aên cho toâm töøng böõa. Tích cöïc kieåm tra vaø quan saùt kó thöùc aên coù trong ñöôøng ruoät cuûa toâm, söï thaän trong naøy seõ ñem laïi keát quaû baát ngôø ngoaøi mong muoán. Trong vieäc ñeà phoøng khoâng ñeå löôïng thöùc aên cho toâm thöøa quaù nhieàu, neân chuù yù: Neáu löôïng thöùc aên cho toâm aên trong caùc böõa khoâng nhieàu thì haäu quaû do thöùc aên gaây ra seõ ít ñi. 3.3.3/ Neân thaû toâm ôû maät ñoä khoâng quaù daøy (khoaûng 25 con/m2) thì löôïng thöùc aên cho toâm seõ giaûm ñi vaø haäu quaû do thöùc aên thöøa seõ giaûm theo. 3.3.4/ Chaát höõu cô coù trong ao nuoâi seõ do caùc vi sinh vaät coù trong thieân nhieân phaân huûy, nhöng khaû naêng phaân huûy cuûa chuùng cuõn g coù giôùi haïn . Töø nhöõng nghieân cöùu cuûa caùc nhaø phaân tích cho thaáy: soá löôïng thöùc aên maø ao nuoâi coù theå chaáp nhaän ñöôïc maø khoâng gaây aûnh höôûng ñeán söï tích tuï cuûa chaát höõu cô laø 15g/ m2 / ngaøy hoaëc 24kg/ 16002 / ngaøy, baèng löôïng thöùc aên cho toâm ôû kích côõ 25g (40 con/ kg) maät ñoä 20 con/m2; vôùi döï kieán toâm coù tyû leä soáng laø 80% hoaëc thaáp hôn chuùt ít seõ khoân g gaây ra vaán ñeà chaát höõu cô coù quaù nhieàu vaø vaán ñeà dòch beänh phaùt saùng seõ giaûm xuoán g roõ reät. 3.4. Söû duïng phieâu sinh thöïc vaät: Qua thí nghieäm cuûa vieän nghieân cöùu nuoâi roàn g thuûy saûn duyeân haûi Songkhla (NICA), vieäc söû duïn g vi sinh thöïc vaät rong nhoùm taûo luïc (Chlorella) cho thaáy raèng chuùng coù khaû naêng khoáng cheá söï phaùt trieån cuûa vi khuaån gaây beän h trong nhoùm Vibiro (V. harveyi) (Viparahaemolyticus vaø VPG). Chaát ñöôïc thaûi ra töø Chlorella (goïi laø Chloreline) coù vai troø quan trong ñoái vôùi vieäc khoáng cheá söï phaùt trieån cuûa ba loaøi
  15. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 15 Vibiro naøy (theo Sotha Phon vaø coän g söï, 1996). Qua thí nghieäm Lavilla Pitdgo (1992). Vieäc söû duïn g phieâu sinh thöïc vaät trong nhoùm Diatom (Chaetoceros calcitrans vaø Skeletonema costatum) coù khaû naêng khoán g cheá söï phaùt trieån Vibiro vaø Pseudosomonas baèng phöông phaùp sinh hoïc. Khi nuoâi chung vôùi Diatom, V. harveyi khoâng theå phaùt trieån ñöôïc. Ngoaøi ra lôïi ích cuû a vi sinh coøn coù taùc duïng haáp thuï aùnh saùn g maët trôøi vaø taïo ra oxy cho ao nuoâi. Phöông phaùp quaûn lyù phieâu sinh vaät hieän nay bao goàm xöû lyù baèng hoùa chaát vaø vi sinh. Xöû lyù baèng hoùa chaát neân choïn loaïi hoùa chaát duønh lieàu löôïng ít vaø duøn g töøng ñôït seõ cho keát quaû toát hôn. Neân choïn loaïi hoùa chaát laøm giaûm phieâu sinh vaät töø töø, khoân g choïn loaïi tieâu dieät vi sinh vaät haøng loaït, khi phieâu sinh vaät cheát haøng loaït seõ coù haïi nhieàu hôn coù lôïi. Phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc nhö thaû caùc aên thöïc vaät nhö caù: Ñoái, Maêng, Roâ Phi loaïi chòu nöôùc maën, caùc loaïi caù naøy seõ giuùp vaøo vieäc tieâu dieät phieâu sinh vaät. Ngoaøi ra nhôùt cuûa caù coøn chöùa loaïi vi khuaån hoï Vibiro loaïi coù khuaån laïc maøu vaøng khi nuoâi caáy trong moâi tröôøng agar TCBS. Noùi chung khuaån laïc vaøng khoâng theå gaây beän h cho toâm hoaëc coù thì cuõng laø beän h nheï. Loaïi vi khuaån coù khuaån laïc naøy cuõn g taêng tröôûng nhanh gaàn nhö vi khuaån V. harveyi vì cuøng hoï, do ñoù noù seõ caïnh tranh moài, moâi tröôøng soáng, keå caû vieäc saûn ra chaát tieâu dieät V. harveyi. Vi khuaån coù khuaån laïc maøu vaøng neáu coù trong nöôùc hoaëc trong gan toâm nhieàu seõ coù lôïi nhieàu hôn coù haïi. 3.5. Söû duïng hoùa chaát dieät khuaån ôû nöôùc: Vieäc söû duïng hoùa chaát dieät khuaån trong nöôùc coù taùc duïng laøm giaûm löôïng vi khuaån ôû trong nöôùc, nhöng chæ coù hieäu quaû trong thôøi gian ngaén . Nhöõng hoùa chaát coù theå söû duïng coù taùc duïn g toát laø Hydrogen peroxyte, Formalin, Chlorin daïng boät vaø nöôùc caùc loaïi hoùa chaát coù theå söû duïn g ñöôïc nhö BKC 1 - 2 ppm, thuoác tím 4 - 5 ppm, khi thuoác heát taùc duïng vi khuaån caøng phaùt trieån nhanh veà soá löôïn g, vì vaäy sau khi söû duïng thuoác dieät khuaån neân söû duïn g tieáp ñöôøng caùt vaø vi sinh vaät höõu ích ñeå laán chieám moâi tröôøn g. 3.6. Söû duïng ñöôøn g caùt: Chuùng ta bieát veà Vibiro maøu vaøn g trong moâi tröôùng TCBS laø loaïi Vibiro gaây haïi cho toâm ít hôn laø loaïi Vibiro maøu luïc. Söû duïng ñöôøng caùt nhaèm laøm taêng theâm nguoàn dinh döôõng giuùp cho Vibiro maøu vaøng taêng tröôûng nhanh, laøm giaûm luôïng Vibiro maøu luïc. . Vi sinh vaät sau khi ñaõ phaân huûy ñöôøng caùt seõ nhaû ra acid laøm pH giaûm xuoáng (pH seõ khoâng taêng). Trong tröôøng hôïp xöû lyù phaân hoùa hoïc gaây maøu nöôùc khi chuaån bò ao, khoaûng 30 ngaøy sau khi thaû toâm, neân raûi ñöôøng caùt haèn g ngaøy vôùi lieàu löôïng 2kg/1600m2 nhöng phaûi thaän troïng vì haøm löôïn g oxy hoøa tan seõ giaûm xuoáng do vi sinh vaät söû duïn g DO nhieàu. Hieän taïi ngöôøi ta söû duïng moät soá nguyeân lieäu hoaëc caùc chaát laáy töø thieân nhieân ñeå giuùp cho vi sinh vaät phaùt trieån maïnh. Tuy nhieân vaán ñeà naøy cuõn g neân tham khaûo yù kieán caùc nhaø chuyeân moân tröôùc khi söû duïn g. 3.7. Söû duïng vi sinh vaät ñeå xöû lyù nöôùc vaø ñaùy ao: Ta neân söû duïng vi sinh vaät ñeå chuaån bò nöôùc vaø sau khi thaû toâm ta neân söû duïng vi sinh vaät ñeå xöû lyù nöôùc vaø ñaùy ao thöôøn g xuyeân seõ giuùp laøm giaûm vaät chaát höõu cô trong noác nhö phaân toâm vaø thöùc aên thöøa. Neáu trong ao coù vaät baån nhieàu seõ laøm naûy sinh nhieàu vaán ñeà nhö: löôïng Vibrio taêng leân, löôïng Amoniac (NH3) taêng leân vaø noàng ñoä Nitrat (NO3 -) cuõng taêng leân. Do ñoù neân söû duïng vi sinh vaät vaøo vieäc phaân huûy NITRIFYING BACTERIA ñeå giaûm noàng ñoä Amoniac xuoáng nhö: Super NB/Db vaø Super PS/DS. Khi söû duïng hai nhoùm naøy chung nhau seõ giuùp toâm choáng laïi traïng thaùi soác vì noù coù khaû naêng khoáng cheá khoâng cho noàng ñoä Amoniac cao, thöôøng xuyeân khoâng bò maát maøu nöôùc. Tuy nhieân neân söû duïng Super NB hoaëc DB ñaõ ñöôïc uû hoaëc ñöôïc aáp, toái thieåu moät tuaàn 2 laàn vôùi tyû leä 25 lit/ 1600 m2 vaø söû duïng Super PS hoaëc DS toái thieåu 1 laàn moät tuaàn ôû thaùn g nuoâi ñaàu tieân vaø ít nhaát moãi tuaàn 2 laàn khi toâm ñöôïc 60 ngaøy tuoåi trôû leân vôùi tyû leä 5 lit/ 1600 m2.
  16. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 16 3.8. Söû duïng vi sinh vaät Probiotic: Tö töôûng söû duïng vi khuaån ñeå choáng laïi vi khuaån ñaõ thuùc ñaåy vieäc nghieân cöùu toøi ñeå sôùm tìm ra loaïi vi khuaån coù theå choáng laïi vi khuaån V. harveyi, vi khuaån choán g laïi naøy ñöôïc goïi laø Probiotics ñöôïc troän vôùi thöùc aên cho toâm, khi aên vaøo vi khuaån naøy seõ toàn taïi ôû ñöôøng ruoät vaø gan cuûa toâm coù taùc duïng kieàm haõm söï phaùt rieån cuûa V. harveyi vaø ngaên caûn caùc hoaït ñoäng cuûa vi khuaån naøy. Nhö vaäy Probiotics laøm chöùc naêng ngöôïc laïi vôùi thuoác khaùng sinh (antibiotics). Noùi chung Vibiro khuaån laïc vaøng nhö Vibiro alginiolytycus laøm nhieäm vuï choáng traû V. harveyi raát toát, neân coù theå xeáp vaøo loaïi Probiotic toát, nhöng ñieàu ñaùng ngaïi laø khi söû duïng Vibiro khuaån laïc vaøng naøy laø noù cuøng hoï vôùi V. harveyi, trong moät soá tröôøn g hôïp coù theå truyeàn chaát di truyeàn cho V. harveyi theo cô cheá tröïc tieáp (confugation). Trong tröôøn g hôïp chaát di truyeàn naøy coù theå laïi laø chaát khaùng sinh (khaùn g thuoác) thì töø vieäc truyeàn chaát di truyeàn naøy laøm cho V. harveyi khaùng thuoác, do ñoù caùc nhaø nghieân cöùu môùi löïa choï Probiotic loaïi khaùc nhö vi khuaån Bacillus spp, Streptococcus spp, Clostridium botulycum vaø moät soá vi khuaån khaùc vôùi ñieàu kieän mang laïi lôïi ích cho toâm vaø khoâng gaây haïi cho ngöôøi, sinh vaät khaùc. Probiotic toát phaûi qua tuyeån choïn vaø thöû nghieäm caån thaän tröôùc khi ñöa vaøo söû duïng. Khi tìm thaáy vi khuaån thuoäc hoï naøo (ví duï: Bacillus spp) laø Probiotic loaïi toát, khoâng coù nghóa laø caùc loaïi vi khuaån trong hoï naøy (coù khi leân ñeán haøn g traêm loaïi) ñeà u laø Probiotic toát, maø phaûi coù söï kieåm tra töøng loaïi moät. Quy trình nghieân cöùu ñeå tìm Probiotic laø caû moät quaù trình tieâu toán nhieàu thôøi gian vaø ñoøi hoûi söï noå löïc cao. Probiotic hieän ñang söû duïng ñeå choáng laïi beänh phaùt saùng coù khoâng nhieàu nhö ZYMETIN DAIKOKU duøng ñaït keát quaû töông ñoái toát. Ngoaøi vieäc ñöa vi khuaån hoaëc vi sinh vaøo cô theå toâm ñeå ngöøa vi khuaån V.harveyi cho toâm voøn coù caùch phoøn g ngöøa laø thaû vi sinh xuoáng ao nuoâi toâm. Vi sinh khi ñöôïc thaû xuoán g ao nuoâi toâm seõ caïnh tranh vôùi vi khuaån V. harveyi vaø tranh giaønh moài vuûa V. harveyi. Moät soá loaøi vi sinh coøn coù khaû naêng dieät khuaån V. harveyi tröïc tieáp. Do vi khuaån V. harveyi phaân chia teá baøo raát nhanh neân vieäc tìm kieám loaïi vi khuaån ñeå caïnh tranh khoâng ñôn giaûn. Nhöng nhöôïc ñieåm cuû a V. harveyi laø phaân chia teá baøo chaäm khi haøm löôïng oxy trong nöôùc cao vaø ñaõ tìm thaáy nhieàu loaøi nhö caùc loaøi trong hoï Bacillus, caùc loaøi naøy raát caàn ñeán oxy neân phaûi môû maøy ñaäp nöôùc hoaëc heä thoán g taêng oxy thaät ñaàu ñuû. Haøm löôïng oxy toái thieåu phaûi laø 4 ppm ôû ñaùy ao vaøo buoåi saùn g (06.00h). Neáu haøm löôïng oxy thaáp vieäc thaû vi sinh vaät vaøo ao nuoâi seõ mang laïi keát quuaû khoâng nhö mong muoán. 3.9. Söû duïng thöùc aên boå sung vitamin vaø chaát kiùch thích cô quan khaùng theå cuûa toâm Vitamin taêng cöôøng cho toâm coù söùc khoeû toát, khoâng oám yeáu. Troän vitamin vôùi thöùc aên cho toâm aên thöôøn g xuyeân seõ giuùp cho toâm khoûe maïn h, loät xaùc toát. Vieäc boå sung vitamin vaø o thôøi ñieåm toâm bò soác, theo nhieàu nhaø kyõ thuaät cho bieát laø raát boå ích. Qua nhieàu coân g trình nghieân cöùu cho thaáy, vieäc boå sung vitamin C vaø E seõ goùp phaàn taêng cöôøng söùc ñeà khaùng cho ñoäng vaät thuûy saûn. Vieäc söû duïng chaát immune seõ kích thích cô quan khaùn g theå cuûa toâm maïnh leân, trong quaù trình aên moài hoaëc tieâu dieät maàm beänh xaâm nhaäp cô theå. Tuy nhieân cô quan khaùng theå cuûa toâm chæ hoaït ñoäng ñöôïc moät thôøi gian ngaén neân phaûi söû duïng chaát kích thích thöôøng xuyeân thì môùi cho keát quaû toát. 3.10. Söû duïn g vavccine ngaên ngöøa beänh phaùt saùng: Coøn moät phöông phaùp nöõa giuùp cho toâm khoûe maïnh laø kích thích tröïc tieáp heä thoáng khaùng theå, maëc duø heä thoáng naøy cuûa toâm chöa phaùt trieån nhö caùc loaïi sinh vaät cao caáp khaùc, cô theå cuûa toâm chöa taïo ra chaát ñöôïc taïo thaønh trong maùu ñeå ñoái phoù vôùi vi khuaån coù haïi vaø taán coâng tieâu dieät chuùn g (antibody) nhöng coù cô quan khaùng theå ôû daïng khoâng ñaëc nghóa laø toâm coù cô cheá khaùng sinh do teá baøo huyeát caàu (haemocyte) seõ aên vaø tieâu dieät (phagocytosis) vi khuaån tröïc tieáp . Khi toâm bò nhieãm vi khuaån, soá löôïng teá baøo huyeát caàu seõ taêng leân, ñieàu naøy chöùng toû cô cheá khaùng sinh cuûa toâm ñöôïc taêng cöôøng ñeå choáng laïi
  17. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 17 taùc haïi cuûa vi khuaån, coøn khaû naêng choáng traû maïn h hay yeáu phuï thuoäc vaøo söï taêng leân veà soá löôïng cuûa teá baøo huyeát caàu vaø soá löôïng vi khuaån xaâm nhaäp vaøo cô theå toâm. Caùc nhaø nghieân cöùu phaùt hieän ra raèn g neáu gaây cho toâm caûm nhieãm V. harveyi ñaõ cheát thì teá baøo huyeát caàu seõ taêng leân 3 laàn so vôùi möùc bình thöôøng seõ giuùp toâm khoâng bò nhieãm vi khuaån. Bôûi vì vi khuaån ñaõ cheát coù khaû naêng choáng traû vi khuaån V. harveyi xaâm nhaäp sau naøy. Vi khuaån ôû gan giaûm xuoáng töø 4 - 8 laàn. Khaû naêng choáng traû vi khuaån naøy ñöôïc chöùng minh qua vieäc laáy toâm ñaõ haáp thuï vaccine (V. harveyi ñaõ cheát) ngaâm vaøo nöôùc coù vi khuaån V. harveyi nhö nhau. Trong quy trình naøy keát quaû toát nhaát ñaït ñöôïc laø thöïc hieän 5 bieän phaùp ñaàu tieân. Neáu thöïc hieän ñöôïc thì cô hoäi traùn h khoûi beänh phaùt saùng raát cao. 3.11. Söû duïn g thuoác khaùng sinh: Phoøng beänh hôn chöõa beänh laø phöông chaâm trong xöû lyù dòch beänh cho ngöôøi vaø ñoäng vaät bôûi vì ñieà u naøy laøm giaûm söï toán keùm vaø cho keát quaû toát hôn laø ñieàu trò. Dòch beänh phaùt saùng ôû toâm cuõng vaäy, veà lyù thuyeát phaûi söû duïng thuoác khaùng sinh ñieàu trò, nhöng trong thöïc tieãn keát quaû ñaït ñöôïc khoâng nhö mong muoán. Khi toâm ôû ao nuoâi bò nhieãm V. harveyi coù nghóa phaûi coù oå aáp vi khuaån cuûa V. harveyi ôû ao ñoù vaø vi khuaån naøy luoân phaân chia teá baøo taêng veà soá löôïng khi moâi tröôøng coøn öu ñaõi nhö: ñoä maën thích hôïp, chaát höõu cô vaø muøn ñaùy ao coøn nhieàu. Khi xöû lyù thuoác khaùng sinh, thuoác coù theå seõ tieâu dieät vi khuaån V. harveyi ôû toâm trong moät thôøi gian naøo ñoù, nhöng toâm seõ taùi nhieãm vi khuaån trôû laïi, do V. harveyi coù nhieàu trong nöôùc vaø moät soá doøng cuûa vi khuaån baét ñaàu khaùng thuoác. Toâm khi haáp thuï thuoác khaùng sinh coù theå keùo daøi söï soáng moät thôøi gian nhöng seõ suy yeá u daàn, aên moài giaûm, taêng tröôûng chaäm hoaëc khoân g taên g tröôûng, thöùc aên toâm bò thoái röõa seõ giuùp vaøo vieäc phaân chia teá baøo cuûa V. harveyi. Khi ngöng duøng thuoác (hoaëc nhöõng laàn ñang söû duïng thuoác lieân tieáp) toâm baét ñaàu beänh laïi vaø cheát daàn. Trong moâi tröôøng nöôùc coøn coù nhieàu loaïi vi khuaån nhöng ít nguy hieåm hôn V. harveyi vaø thoâng thöôøng khoân g haïi cho toâm nhö: V. ficheri, V. splenditis, V. anguiliarum vaø caùc loaïi vi khuaån khoâng ôû trong hoï Vibiro nhö: Pseudomonas spp. Khi toâm oám yeáu vi khuaån loaïi naøy seõ lôïi duïn g cô hoäi xaâm nhaäp vaøo cô theå toâm gaây ra vieâm gan. Vi khuaån loaïi naøy coù teân goïi laø vi khuaån cô hoäi (opportunistic bacteria). Thoân g thöôøn g vieäc söû duïng thuoác khaùn g sinh seõ laøm cho vieäc nhieãm vi khuaån caáp tính (acute infection) thaønh nhieãm vi khuaån maõn tính (chronic infection), töø vieäc toâm bò cheát töùc thì sang toâm bò cheát töø töø keùo daøi. Vieäc toâm cheát keùo daøi seõ gaây thieät haïi hôn toâm cheát töùc thì vì phaûi toán keùm chi phí thöùc aên toâm, tieàn thuoác khaùng sinh vaø khoâng buø ñaép laïi. Vieäc duøng thuoác khaùng sinh ñaït keát quaû toát chæ khi naøo oå aáp V. harveyi bò loaïi boû. Ngöôøi beänh khi bò nhieãm vi khuaån ñöôøng tieát nieäu maõn tính (chronic urinary tract infection) nhö bò soûi thaän laøm taéc ngheõn hoaëc baùn taéc ngheõn laøm cho nöôùc tieåu bò ñoïng laïi trong heä thoáng oáng tieát nieäu, nöôùc tieåu seõ bieán thaønh oå aáp vi khuaån toát nhaát, do ñoù vi khuaån seõ khoâng bò tieâu dieät heát ñöôïc baát keå duøng thuoác khaùng sinh ñeán ñaâ u. Phaûi phaåu thuaät ñeå laáy soûi thaän ra cuøn g vôùi vieäc duøn g thuoác khaùn g sinh thì môùi giaûi quyeát ñöôïc. ÔÛ ao nuoâi toâm bò beänh phaùt saùng cuõng vaäy, neáu oå aá p vi khuaån V. harveyi vaãn coøn trong ao nuoâi thì vieäc duøng khaùng sinh thöôøng khoâng mang laïi keát quaû. Vieäc tieâu dieät coäi nguoàn oå aáp V. harveyi ôû ao nuoâi coù theå laøm ñöôïc baèng caùch laøm giaûm caën buøn ñaùy ao, laøm giaûm noàng ñoä chaát höõu cô trong ao nuoâi vaø coøn nhieàu phöông phaùp môùi khaùc nöõa maø chuùng ta caàn phaûi nghieân cöùu trong töông lai. Tuy nhieân vieäc söû duïn g thuoác khaùn g sinh coù keát quaû chæ khi naøo ta kieåm tra, phaùt hieän sôùm toâm bò nhieãm beän h, xöû lyù thuoác kòp thôøi vì ôû giai ñoaïn naøy phaàn lôùn toâm ôû ao nuoâi coøn aên thöùc aên . Ta phaûi söû duïng thuoác ñuùng phöông phaùp, ñuùn g lieàu. Thuoác khaùn g sinh coù taùc duïng vôùi beän h phaùt saùn g laø nhoùm (Quinolon) nhö: Oxolinic acid, Xarafloxacin vaø Sulfamethoxazole.
  18. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 18 Quy trình thí nghieäm naøy goïi laø kieåm nghieäm baèn g phöông phaùp thaùch thöùc. Ta coù theå goïi vi khuaån V. harveyi ñaõ cheát naøy laø vaccine ngöøa beän h phaùt saùng. Nhöng moät soá nhaø chuyeân moân khoân g muoán goïi nhö vaäy vì töø vaccine chæ duøng vôùi vaät chaát kích thích söï khaùng theå (anti body), nhöng trong tröôøng hôïp cuûa toâm khoâng phaûi ñeå kích thích khaùng theå maø kích thích teá baøo huyeát caàu. Tuy nhieân keát quaû cuoái cuøng cho thaáy gioáng nhau, vì vaäy ñeå ñôn giaûn coù theå goïi vi khuaån ñaõ cheát naøy laø vaccine. Cô cheá hoaït ñoäng cuû a vaccine ngöøa beänh phaùt saùng coøn phaûi tieáp tuïc nghieân cöùu. Moät soá nhaø nghieân cöùu phaùt hieän raèng toâm thoaùt cheát do bò nhieãm virus thaân ñoû baèng phöông phaùp thaùch thöùc, ñaõ coù söï taêng leân veà soá löôïng caùc chaát khaùng theå goïi laø: inter lekin loaïi 1α trong toâm. Chaát naøy coù trong caùc sinh vaät cao caáp keå caû con ngöôøi, maëc duø hieän nay caùc nhaø nghieân cöùu chöa traû lôøi roõ raøng veà cô cheá hoaït ñoäng cuûa vaccine, nhöng töø nhöõng nghieân cöùu naøy laøm naûy sinh suy nghó: Cô cheá hoaït ñoän g cuûa heä thoán g khaùn g theå ôû toâm khoâng nhöõng chæ coù nhöõng teá baøo huyeát caàu aên nhöõng sinh vaät laï, maø coù theå coøn nhieàu cô cheá khaùc maø caùc nhaø khoa hoïc coøn phaûi nghieân cöùu tieáp. Vi khuaån V. harveyi coù nhieàu doøng (strain). Moät soá doøng gaây beänh raát naëng, moät soá doøng chæ gaây beänh nheï, do ñoù vieäc tìm doøng khuaån laïc ñeå laøm vaccine laø coâng vieäc coâng phu. Vaccine coù chaát löôïng toát phaûi laø caùc doøng gaây beänh maïnh, nhöng coù nhieàu doøn g thì löôïn g vi khuaån coù trong töøng doøn g moät seõ giaûm xuoáng, coù theå aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuûa vaccine. Vaäy cho neân phaûi tìm ñöôïc chaát toái öu nghóa laø ñöôïc ñaày ñuû caû veà soá löôïng cuûa doøng vaø soá löôïng cuûa vi khuaån, khoâng laøm cho chaát löôïng cuûa vaccine giaûm xuoáng. Vaccine caùc loaøi duøng cho ngöôøi vaø ñoäng vaät chæ coù taùc duïng khi ngöôøi vaø ñoäng vaät coù cô theå khoûe maïnh. Ví duï: khi duøng vaccine ngaên ngöøa beänh baïch haàu, ho gaø, uoán vaùn cho treû em, neáu bò caûm cuùm thì phaûi dôøi thôøi gian tieâm vaccine laïi neá u khoâng seõ taïo ra ñöôïc söùc ñeà khaùn g ñoái vôùi caùc beänh noùi treân. ÔÛ toâm cuõng vaäy, khi toâm bò beänh phaùt saùng roài môùi xöû lyù vaccine seõ khoâng mang laïi hieäu quaû cao. Töø vieäc nghieân cöùu cho thaáy, caùc loaïi vaccine duøng cho toâm ñaït keát quaû cao chæ khi naøo toâm khoûe maïnh vaø neân duøng töø giai ñoaïn post lavae ôû traïi gioáng. Vaccine duøn g ñeå phoøng choáng beänh phaùt saùng hieän taïi khoân g coù nhieàu, hieän taïi thaáy duøng Vibrio elae? ñaït keát quaû töông ñoái toát. Toùm laïi ngaên ngöøa beänh phaùt saùn g phaûi tieán haønh cuøng moät luùc vôùi nhieàu bieän phaùp nhö: Thaû toâm ôû maät ñoä khoaûng 25 con/m2. v Nöôùc coù ñoä maën thaáp. v Löôïng thöùc aên cho toâm vöøa ñuû. v Coù maùy ñaäp nöôùc hoaëc caùc bieän phaùp ñeå taïo ra oxy ñaày ñuû. v Quaûn lyù soá löôïng phieâu sinh vaät hôïp lyù. v Thaû caù boå sung cho ao nuoâi. v Söû duïn g vi sinh ñeå caûi taïo nöôùc. v Duøng ñöôøng chaâm vaøo ao nuoâi. v Duøng probiotic. v Duøng vaccine. v Trong khoáng cheá beänh nhieãm khuaån phaùt saùng ôû ao nuoâi, hieän taïi chöa coù coâng thöùc naøo khaúng ñònh höõu hieäu. Vì vaäy baø con phaûi töï löïa choïn caùc caùch ñieàu trò xöû lyù nhö ñaõ noùi treân sao cho phuø hôïp vôùi töøng ñòa baøn, töøng tình hình.
  19. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 19 Tuy nhieân ñieàu quan troïng coù taùc duïng ñeán söï thaønh coâng trong vieäc khoáng cheá caùc beänh laø “Phoøng beänh vaø xöû lyù ao nuoâi toát” IV. KEÁT LUAÄN: Noùi chung beänh phaùt saùng ôû toâm chöa coù moät phöông phaùp ñieàu trò naøo nhaát quaùn nhöng coù nhieàu phöông phaùp ñeå ta löa choïn khoáng cheá tröôùc khi trôû thaønh dòch beänh. Ñieàu quan troïng nhaát laø coù phöông phaùp xöû lyù ñuùng ñaén nhö: quaûn lyù maøu nöôcù, chaát löôïn g nöôùc, ñoä trong cuûa nöôùc ñöôïc thích hôïp. Kieåm tra thöùc aên trong voù tæ mæ, caûi taïo moâi tröôøng ao nuoâi vaø quaûn lyù chaët cheõ löôïn g thöùc aên töôi, taên g cöôøn g söù khoûe cuûa toâm baèn g caùch söû duïng vaccine, Probiotic vaø Vitamin thöôøng xuyeân. Vieäc söû duïng thuoác khaùng sinh laø con ñöôøng löïa choïn cuoái cuøng, ñoái vôùi taát caû caùc loaïi beänh. Phöông chaâm toát nhaát laø phoøng beänh hôn chöõa beänh. nh thân m tr ng (WSSV, SEMBV) Tri u ch ng: § Tôm y u, n gi m § i lên m t n c ho c vào b . § i không nh h ng § Xu t hi n nhi u m tr ng ( ng kính c 2-3mm) vùng mang (khu v c u) và vùng thân ( t cu i thân) § ôi khi toàn thân có màu § Tôm ch t khá nhi u trong kho ng th i gian 5-7 ngày § Tr c khi xu t hi n tri u ch ng 2-3 ngày, tôm n nhi u m t cách không bình th ng. § Tôm vào vó nhi u so v i bình th ng. Nguyên nhân: § Vi rút (Systemic Ectodermal and Mesodermal Baculovirus - SEMBV) ho c (Vhite - spot Syndrome Virus - WSSV) u ki n: § ADN § Hypertrophic Nucleaus § m n 5-40 ppt § pH 4-10 § Nhi t < 0C - 79 C Vi c lây truy n b nh: 1. Nhi m b nh t tôm b m - g i là nhi m b nh theo chi u d c (Vertical Transmission) § Tôm b m b nhi m b nh § Th c n c a tôm b m (cua bi n, hà bi n) b nhi m b nh. § c bi n dùng cho tr i gi ng b nhi m b nh
  20. Download» http://Agriviet.Com amicecorp@yahoo.com B nh tôm 20 2. Nhi m b nh t tôm b b nh truy n sang, t v t ch trung gian mang m m b nh ho c các m m b nh s n có trong n c. Vi c lây lan này g i là nhi m b nh theo chi u ngang (Horizontal transmissiion) do: § Nuôi v i m t cao § Không có l i ng n § Không dùng ao l ng, b m n c tr c ti p t ngoài vào § t ch trung gian: các lo i cua bi n, tôm t... Cách nh n b nh: § Nhu m màu Haematoxylin và Eosin: Hypertropic nucleus (2-3 hrs) § Paraffin Section và nhu m màu § PCR (polymerase chain reaction) ki m tra ADN dùng Gel electrophoresis. PHÒNG NG A VÀ X LÍ B NH 1. Tr i gi ng § Ph ng ti n s n xu t gi ng t tiêu chu n § Ki m tra b ng máy PCR (PCR checking) § Tôm b m t t 2. Tôm gi ng § Ki m tra b ng máy PCR § Ch n tôm gi ng theo các tiêu chu n qui nh § Ki m tra s c ng th ng c a gi ng (Fomalin stress test) § t th phù h p 3. Ao nuôi § i t o ao s ch và n o vét các ch t d ra kh i ao § Di t khu n trong ao và n c, di t các v t ch trung gian: § Chlorine 30ppm § Formaline 70ppm § B.K.C 1-2ppm (Cleaner-80) § KMnO4 10ppm § n ch cua vào ao: § dùng FOS 500 EC 200 tr n v i cá t i (1kg) § n ch c trong ao § Tôm ch t ph i c v t ra kh i ao. § Dùng men vi sinh c i t o áy ao: Aqua bac (theo ch ng trình) 3kg/hecta (7ngày/l n) và dùng h ng ngày tr c khi th tôm 7 ngày. Ho c Power pack (theo ch ng trình) 20 lít/hecta (7 ngày/l n) và dùng h ng ngày tr c khi th tôm 7 ngày. § Dùng ng cát 2-3ppm ho c 10-12kg/hecta liên t c 45 ngày, sau ó ít nh t m t tu n dùng m t l n. § Gi m b t ch t h u c trong ao b ng ph ng pháp thay n c, xiphông, t ng th i gian ch y máy x c khí. § Gây màu n c: dùng phân vô c (N:P:K) ho c phân xanh. 4. Qu n lí ao nuôi và n c trong quá trình nuôi § d ng vi sinh v t c it on c và ao nuôi
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0