MỘT SỐ BIỂU HIỆN KIỂU GEN

Chia sẻ: Nguyen Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

47
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'một số biểu hiện kiểu gen', tài liệu phổ thông, sinh học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: MỘT SỐ BIỂU HIỆN KIỂU GEN

Chöông 7: ÑIEÀU HOØA SÖÏ BIEÅU HIEÄN CUÛA GEN I. Caùc hieän töôïng ñieàu hoøa II. Caùc möùc ñieàu hoøa III. Ñieàu hoøa hoaït tính gen cuûa Prokaryotae I. Ñieàu hoøa hoaït tính gen cuûa Eukaryotae II. Söï bieät hoùa teá baøo MaMH: ĐH biểu 01/04/11 1 hiện gen 1
I. CAÙC HIEÄN TÖÔÏNG ÑIEÀU HOØA 1. Ñieàu hoøa thích nghi Moät soá amip thay ñoåi theo  moâi tröôøng • ÔÛ trong nöôùc  chuyeån sang daïng coù loâng  bôi. Thieáu dinh döôõng thieáu  daïng t/töï moâ bieåu bì. Vi khuaån  moâi tröôøng dinh döôõng toái thieåu  • toång hôïp amino acid. . . Caùc bieán ñoåi thuaän nghòch => khoâng do bieán dò DT khoâng aûnh höôûng tieàm naêng DT saün coù. MaMH: ĐH biểu 01/04/11 2 hiện gen 2
2. Hoaït ñoäng noái tieáp cuûa caùc gen • Khi phage xaâm nhaäp vi khuaån * DNA cuûa phage luùc ñaàu sao cheùp * Sau ñoù caùc protein khaùc nhau môùi ñöôïc toång hôïp Nhö vaäy coù caùc gen “sôùm” enzyme sao cheùp DNA gen “ muoän” x/ñònh caùc t/phaàn cuûa voû. Cô cheá ñieàu hoøa chöùc naêng cuûa gen dieãn ra theo trình töï nghieâm ngaët. Ñaây laø kieåu ñieàu hoøa noái tieáp. MaMH: ĐH biểu 01/04/11 3 hiện gen 3
3. Bieät hoùa teá baøo • Con ngöôøi chöùa nhieàu tæ TB töø moät hôïp töû Hôïp töû tröôûng thaønh cô theå ngöôøi coù  200 loaïi TB khaùc nhau (tb tim, gan, thaän, da …) Quaù trình chuyeân moân hoùa chöùc naêng cuûa teá baøo ñöôïc  söï bieät hoùa. • Tuy coù söï bieät hoùa, nhöng teá baøo vaãn giöõ nguyeân veïn khaû naêng DT cuûa mình. • VD: nuoâi caáy moâ MaMH: ĐH biểu 01/04/11 4 hiện gen 4
II. CAÙC MÖÙC ÑIEÀU HOØA 1. Möùc chaát nhieãm saéc (chromatine) * DNase I  caét ôû moät soá vuøng treân DNA laøm thaùo xoaén (1) * DNA Z laø daïng caáu truùc sieâu xoaén coù theå lieân quan ñeán ñoùng môû gen (2) - Söï methyl hoùa caùc base (3). • ÔÛ caùc Prokaryotae söï methyl hoùa  vôùi A vaø C, ÔÛ Eukaryotae söï methyl hoùa  C vò trí 5. • Söï methyl hoùa laøm gen ngöøng hoaït ñoäng. VD: NST X baát hoaït ôû ngöôøi thuoäc loaïi sieâu methyl hoùa. MaMH: ĐH biểu 01/04/11 5 hiện gen 5
2. Möùc phieân maõ • Söï ñieàu hoøa aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc môû hay ñoùng cuûa gen. Trong ñ/hoøa trao ñoåi chaát & quaù trình bieät hoùa TB • - Söï taùc ñoäng cuûa caùc trình töï cis (ñeàu phía) naèm treân cuøng maïch DNA nhö ñoaïn taêng cöôøng (4) laøm taêng söï phieân maõ. • - Ñieàu hoøa bôûi caùc nhaân toá trans (leäch phía) do caùc nhaân toá khoâng naèm cuøng treân moät maïch DNA (5). • - Choïn löïa ñieåm khôûi ñaàu (promoter) thích hôïp (6) MaMH: ĐH biểu 01/04/11 6 hiện gen 6
3. Möùc sau phieân maõ (Post-transcriptionel) • Treân mRNA caét boû caùc intron vaø gaén caùc exon laïi vôùi nhau ñeå taïo mRNA thoâng tin tröôûng thaønh. Splicing khaùc nhau (7). • Intron : gen khoâng maõ hoùa Protein • Exon : gen maõ hoùa Protein Ñieåm polyadenine hoùa khaùc nhau (polyadenilation) • - Ñoät bieán treân phaân töû mRNA. • - Baùn chu kì phaân huûy cuûa mRNA (8) • - Söï baûo toàn caùc RNA trong teá baøo (9) MaMH: ĐH biểu 01/04/11 7 hiện gen 7
4. Möùc dòch maõ (Transductionel ) - Söï bieán ñoåi cuûa caùc nhaân toá khôûi IF (10) 5. Möùc sau dòch maõ (post-Transductionel ) ÔÛ ñaây coù söï ñieàu hoøa hoaït tính cuûa protein. • - Glycosylation, phosphorylation… (11): gaén theâm caùc nhoùm chaát nhö ñöôøng, phosphore ñeå protein coù hoaït tính. • Protein coù hoaït tính ñc phoùng thích töø moät phöùc hôïp, nhö töø proinsulin  insulin. MaMH: ĐH biểu 01/04/11 8 hiện gen 8
III. ÑIEÀU HOØA HOAÏT TÍNH GEN CUÛA PROKARYOTAE Cô cheá ñieàu hoøa cuûa gen phuï thuoäc : * caáu truùc cuûa heä gen trong DNA * caùc nhaân toá trong teá baøo vaø nhaân toá cuûa moâi tröôøng. • Treân DNA, caùc gen coù lieân quan veà chöùc naêng thaønh moät cuïm, coù chung1 cô cheá ñ/hoøa : operon. MaMH: ĐH biểu 01/04/11 9 hiện gen 9
10 10
11
IV. ÑIEÀU HOØA HOAÏT TÍNH GEN CUÛA EUKARYOTAE • Ñieàu hoøa h/ñoäng cuûa gen ôû Eukaryotae phöùc taïp hôn • DNA trong caùc tb cuûa SV coù khoái löôïng raát lôùn • Chæ coù moät phaàn nhoû DNA maõ hoùa caùc thoâng tin DT Coøn ñaïi boä phaän ñoùng vai troø ñieàu hoøa Eukaryotae, beân caïnh vuøng k/ñoäng & keát thuùc phieân maõ  Coù caùc yeáu toá ñieàu hoøa khaùc: caùc gen taêng cöôøng (enhancer) vaø caùc gen baát hoaït. MaMH: ĐH biểu 01/04/11 12 hiện gen 12
V. SÖÏ BIEÄT HOÙA TEÁ BAØO 1. Caùc teá baøo bieät hoùa chöùa thoâng tin nhö nhau Qua q/trình bieät hoùa laøm caùc chöùc naêng khaùc nhau. Tuy nhieân thöïc nghieäm x/ñònh raèng : * soá löôïng NST, * soá löôïng DNA * tæ soá (A+T) / (G+C) cuûa caùc tb thuoäc caùc moâ khaùc nhau cuûa cuøng moät cô theå ñeàu gioáng nhau. MaMH: ĐH biểu 01/04/11 13 hiện gen 13
2. Caùc tb bieät hoùa  t/hôïp caùc nhoùm protein khaùc nhau Cuøng chöùa thoâng tin DT nhö nhau • • nhöng moãi loaïi teá baøo bieät hoùa chæ söû duïng moät phaàn thoâng tin  t/hôïp chuû yeáu moät soá loaïi protein. MaMH: ĐH biểu 01/04/11 14 hiện gen 14
3. Söï ñieàu hoøa ôû möùc phieân maõ laø nguoàn goác caên baûn cuûa caùc sai khaùc giöõa nhöõng teá baøo bieät hoùa. • Vieäc phaùt hieän caùc gen ñieàu hoøa caùc gen ñoùng hay môû  hieåu ñöôïc söï ñieàu hoøa q/trình phaùt trieån caù theå & bieät hoùa tb. Boä gen (n) cuûa t/b ngöôøi coù soá löôïng DNA nhieàu hôn gaáp 1000 laàn so vôùi boä gen cuûa VK. Soá löôïng gen caáu truùc ôû ngöôøi chæ gaáp 10 laàn soá gen caáu truùc ôû VK. Ñieàu ñoù cho thaáy raát nhieàu gen ôû ngöôøi tham gia vaøo caùc cô cheá ñieàu hoøa. MaMH: ĐH biểu 01/04/11 15 hiện gen 15