Một số đặc điểm của Công giáo trên vùng đất Quảng Nam - Đà Nẵng

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   <br /> <br /> <br /> <br /> ĈOÀN TRIӊU LONG (*)<br /> <br /> MӜT SӔ ĈҺC ĈIӆM CӪA CÔNG GIÁO<br /> TRÊN VÙNG ĈҨT QUҦNG NAM - ĈÀ NҸNG<br /> Tóm tҳt: G̯n b͙n trăm năm tr˱ͣc, Qu̫ng Nam - Ĉà N̽ng là vùng ÿ̭t<br /> ÿ̯u tiên chͱng ki͇n s͹ có m̿t cͯa Công giáo ͧ Ĉàng Trong. Ĉ͇n nay,<br /> Công giáo ͧ vùng ÿ̭t này luôn th͋ hi͏n s͹ song hành cͯa nhͷng y͇u t͙<br /> cNJ x˱a và nhͷng nét hi͏n ÿ̩i không ch͑ v͉ n͡i dung mà còn v͉ di͏n m̩o.<br /> Ĉ̿c ÿi͋m cͯa Công giáo ͧ Qu̫ng Nam - Ĉà N̽ng mang tính chuy͋n ti͇p<br /> và có nhi͉u xáo tr͡n, th͋ hi͏n ͧ s͹ ÿa d̩ng v͉ lo̩i hình giáo xͱ. T̩i<br /> Qu̫ng Nam - Ĉà N̽ng ÿ͛ng thͥi t͛n t̩i nhͷng giáo xͱ (g͙c) Phát Di͏m,<br /> Qu̫ng Bình, Hu͇, Qu̫ng Nam và c̫ giáo xͱ ghép hai ho̿c nhi͉u g͙c...<br /> Công giáo vùng ÿ̭t này (Giáo ph̵n Ĉà N̽ng) còn là m͡t trong nhͷng<br /> n˯i ÿi ÿ̯u trong vi͏c t͝ chͱc H͡i ÿ͛ng Mͭc vͭ Giáo xͱ m͡t cách quy cͯ,<br /> có c˯ c̭u ch̿t chͅ tͳ Tòa Giám mͭc ÿ͇n giáo h̩t, giáo xͱ và giáo h͕.<br /> Nhͷng ÿ̿c ÿi͋m trên tuy ch˱a ph̫i là ṱt c̫, nh˱ng ít nhi͉u giúp cho vi͏c<br /> nh̵n di͏n m͡t vùng Công giáo v͙n m͡t thͥi là ÿ͓a ch͑ ÿ͗ trên b̫n ÿ͛<br /> Công giáo ͧ Vi͏t Nam.<br /> Tӯ khóa: Qu̫ng Nam - Ĉà N̽ng, Giáo ph̵n Ĉà N̽ng, Công giáo.<br /> 1. Dүn nhұp<br /> Quҧng Nam - Ĉà Nҹng là vùng ÿҩt ÿҫu tiên chӭng kiӃn sӵ có mһt cӫa Công<br /> giáo ӣ toàn xӭ Ĉàng Trong (tháng 1 năm 1615). Sau khi du nhұp, Công giáo ÿã<br /> dҫn tҥo dӵng nên mӝt chӛ ÿӭng vӳng chҳc và có sӵ ҧnh hѭӣng quan trӑng ÿӕi<br /> vӟi mӝt khu vӵc rӝng lӟn ӣ MiӅn Trung cNJng nhѭ trong cҧ nѭӟc. Gҫn bӕn trăm<br /> năm là khoҧng thӡi gian ÿӫ ÿӇ giúp cho Công giáo ӣ Quҧng Nam và Ĉà Nҹng<br /> hình thành và thӇ hiӋn ÿѭӧc diӋn mҥo riêng có cӫa nó. Trong bài viӃt này, chúng<br /> tôi bѭӟc ÿҫu phác thҧo mӝt sӕ ÿһc ÿiӇm cӫa Công giáo trên vùng ÿҩt này.<br /> 2. Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng, truyӅn thӕng và cách tân<br /> Tìm hiӇu Công giáo tҥi Quҧng Nam và Ĉà Nҹng (Giáo phұn Ĉà Nҹng), nét<br /> nәi bұt dӉ nhұn thҩy ÿó là sӵ xen lүn giӳa các yӃu tӕ xѭa và nay, giӳa truyӅn<br /> thӕng và cách tân. ĈiӅu này, do nhiӅu nguyên nhân khác nhau, trong ÿó ÿáng<br /> chú ý là sӵ phát triӇn vӅ thѭѫng mҥi, Hӝi An và Ĉà Nҹng là nhӳng vùng sҫm uҩt<br /> nhҩt Ĉàng Trong vӟi cӝng ÿӗng Nhұt kiӅu làm hұu thuүn cho các nhà truyӅn<br /> giáo Dòng Tên tìm ÿӃn. Vӟi tѭ cách là mӝt trong nhӳng vùng ÿҩt ÿҫu tiên tiӃp<br /> *<br /> <br /> TS., Hӑc viӋn Chính trӏ - Hành chính Quӕc gia Hӗ Chí Minh Khu vӵc 3, Ĉà Nҹng.<br /> <br /> 1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   <br /> <br /> <br /> <br /> nhұn bѭӟc chân cӫa “nhӳng nhà truyӅn giáo Dòng Tên tiên khӣi” và ÿón dòng<br /> chҧy Công giáo vào Ĉàng Trong, dүu ÿã qua nhiӅu biӃn ÿӝng vӟi nhӳng ÿәi thay<br /> lӟn lao, nhѭng dҩu ҩn cӫa lӏch sӱ vүn còn ÿӑng lҥi ÿӇ chúng ta vүn có thӇ cҧm<br /> nhұn ÿѭӧc nét cә xѭa cӫa Công giáo qua bóng dáng cӫa nhӳng giáo xӭ mҩy trăm<br /> tuәi, hoһc nhӳng chiӃc giӃng cә còn lҥi ӣ vùng Phѭӟc KiӅu, nhӳng ngôi mӝ cә<br /> nҵm rҧi rác trong khuôn viên mӝt vài giáo xӭ ӣ Quҧng Nam. Tuy dҩu tích cә xѭa<br /> còn lҥi không nhiӅu, nhѭng có thӇ cҧm nhұn ÿѭӧc rõ ràng dҩu ҩn thӡi gian hàng<br /> thӃ kӹ ӣ mӝt sӕ giáo xӭ trong Giáo phұn Ĉà Nҹng.<br /> Giáo phұn Ĉà Nҹng “ÿi trѭӟc vӅ sau” bӣi vì, tuy ÿѭӧc xem là nѫi ÿҫu tiên có<br /> sӵ hiӋn diӋn cӫa Công giáo ӣ Ĉàng Trong nhѭng Giáo phұn này lҥi thành lұp rҩt<br /> muӝn - năm 1963, sau cҧ Giáo phұn HuӃ - năm 1924, Giáo phұn Kon Tum 1932, Giáo phұn Nha Trang - 1957,v.v... Vì vұy, bên cҥnh nhӳng nét xѭa cNJ lҥi<br /> có nhӳng nét hiӋn ÿҥi. Ĉó là mӝt cѫ cҩu tә chӭc có bài bҧn, là tính năng ÿӝng<br /> trong các hoҥt ÿӝng cӫa giáo phұn ÿѭӧc xem là “mӝt trong nhӳng ÿiӇm sáng cӫa<br /> viӋc áp dөng các canh tân theo tinh thҫn Công ÿӗng Vatican II trong ÿӡi sӕng<br /> giáo hӝi ÿӏa phѭѫng” (1).<br /> Ĉó còn là sӵ hiӋn diӋn cӫa các giáo xӭ mӟi cùng vӟi nhӳng ngôi nhà thӡ hiӋn<br /> ÿҥi, là sҧn phҭm cӫa khoa hӑc kӻ thuұt hiӋn ÿҥi. Chính ÿiӅu này, cùng vӟi sӵ tӗn<br /> tҥi cӫa các “giáo xӭ nông thôn” mӝc mҥc ÿã tҥo cho Giáo phұn Ĉà Nҹng mӝt bӝ<br /> mһt có nhiӅu sҳc thái và ít thuҫn nhҩt. HiӋn nay, Công giáo vùng Quҧng Nam - Ĉà<br /> Nҹng có sӵ tӗn tҥi xen lүn hai loҥi hình giáo xӭ nәi bұt, ÿó là: các giáo xӭ vùng<br /> nông thôn Quҧng Nam vӟi giáo dân là ÿӗng bào Công giáo ÿӏa phѭѫng và các giáo<br /> xӭ thành thӏ Ĉà Nҹng vӟi giáo dân là ÿӗng bào Công giáo di cѭ năm 1954.<br /> 3. Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng mang tính chuyӇn tiӃp và có nhiӅu<br /> xáo trӝn<br /> Xét vӅ mһt ÿӏa lý, vùng ÿҩt Quҧng Nam - Ĉà Nҹng thӇ hiӋn tính trung gian<br /> chuyӇn tiӃp cӫa các vùng ÿӏa lý ViӋt Nam cNJng nhѭ trong khu vӵc. NhiӅu nghiên<br /> cӭu ÿã chӍ ra rҵng, vào nhӳng năm 1800, tӯ xã Chân Sҧng phía Nam ÿèo Hҧi Vân<br /> (thuӝc Ĉà Nҹng) cho ÿӃn xã MiӃu Bông và Lӛ Gián (thuӝc Quҧng Nam) có ba<br /> trҥm dӏch là Nam Chân, Nam Ô và Nam Gián, nӕi Ĉà Nҹng vӟi các vùng. Vùng<br /> ÿҩt Quҧng Nam - Ĉà Nҹng còn là nѫi có vӏ trí thuұn lӧi ÿӇ giao thѭѫng vӟi các<br /> quӕc gia trong khu vӵc. Chính tӯ sӵ thuұn lӧi trên, bӃn Cӱa Hàn là nѫi cұp bӃn ghé<br /> lҥi cӫa các thѭѫng thuyӅn thӡi các chúa NguyӉn. Vào thӃ kӹ XIX, ÿây là nѫi triӅu<br /> ÿình nhà NguyӉn ÿón tiӃp các phái ÿoàn ngoҥi giao thѭѫng mҥi. Quҧng Nam - Ĉà<br /> Nҹng lҥi là vùng ÿҩt không xa dinh trҩn ÿҫu não cӫa Ĉàng Trong. Khi nhà NguyӉn<br /> ÿһt kinh ÿô ӣ HuӃ thì vӏ trí cӫa vùng ÿҩt này lҥi càng trӣ nên trӑng yӃu bӣi vai trò<br /> quân cҧng trҩn giӳ cho vùng kinh ÿô. Vua Gia Long tӯng tuyên bӕ rҵng, Quҧng<br /> Nam - Ĉà Nҹng là “Quұn chân tay”, là phên dұu cӫa kinh thành HuӃ.<br /> <br /> ϯϴ<br /> <br /> ĈRjQ 7ULʄX /RQJ 0͙W V͑ ÿɴF ÿLʀP FͧD &{QJ JLiR«<br /> <br /> <br /> <br /> Tӯ vӏ trí ÿӏa lý nêu trên, dӉ hiӇu vì sao các nhà truyӅn giáo nѭӟc ngoài ÿһt<br /> bѭӟc chân ÿҫu tiên ÿӃn ÿây, nhѭng xét mөc ÿích và phҥm vi truyӅn giáo thì ҳt<br /> hҷn không giӟi hҥn ӣ vùng ÿҩt này. Quҧng Nam - Ĉà Nҹng ngoài vai trò mӝt<br /> ÿiӇm ÿӃn, còn là mӝt vùng ÿӋm ÿӇ các thӯa sai cҳm nhӳng chiӃc rӉ truyӅn giáo<br /> ÿҫu tiên, rӗi tӯ ÿó tӓa ra các vùng ÿҩt khác trong nѭӟc ViӋt.<br /> Thӵc tӃ diӉn ra ÿúng nhѭ vұy. Hӝi An, Ĉà Nҹng trӣ thành ÿiӇm tұp kӃt cӫa<br /> các nhà truyӅn giáo nѭӟc ngoài, ÿӇ tӯ ÿó hӑ vѭӧt Hҧi Vân ra HuӃ, ÿӃn Phú Yên<br /> rӗi ÿӃn cҧ Hà Tiên. YӃu tӕ chuyӇn tiӃp này còn thӇ hiӋn rõ trong thӃ kӹ XVIII,<br /> khi trung tâm Công giáo cӫa Ĉàng Trong dӏch chuyӇn tӯ Hӝi An ÿӃn vùng Hà<br /> Tiên xa xôi. Ĉӛ Quang Hѭng còn cho rҵng, tính chuyӇn tiӃp cӫa Giáo phұn Ĉà<br /> Nҹng thӇ hiӋn ӣ viӋc dòng chҧy các dòng truyӅn giáo (Dòng Tên, MEP,<br /> Augustin,...) giӳa MiӅn Bҳc và MiӅn Nam cNJng có sӵ gһp gӥ và biӃn ÿәi ӣ ÿiӇm<br /> trung gian này.<br /> Tính chuyӇn tiӃp cӫa Giáo phұn Ĉà Nҹng còn thӇ hiӋn ӣ vai trò chuyӇn lѭu<br /> các dòng Công giáo di cѭ năm 1954. Thӡi ÿiӇm năm 1954, Quҧng Nam - Ĉà<br /> Nҹng là mӝt trong nhӳng ÿӏa ÿҫu cӫa MiӅn Nam, nѫi ÿón nhұn ngѭӡi di cѭ tӯ<br /> Bҳc vào Nam, trong sӕ ÿó có mӝt sӕ lѭӧng khá lӟn ngѭӡi Công giáo. Các giáo<br /> dân này sӕng trong các “trҥi ÿӏnh cѭ”, nhѭng rӗi sau ÿó biӃn các trҥi ÿӏnh cѭ này<br /> thành các giáo xӭ. Vai trò chuyӇn tiӃp cӫa Giáo phұn Ĉà Nҹng ÿã tҥo nên mӝt<br /> phӭc hӧp nhiӅu giáo xӭ tӯ nhiӅu vùng miӅn quy tө lҥi vӟi nhӳng mҧnh ghép vӅ<br /> văn hóa khác nhau. CNJng chính ÿiӅu này ÿã góp phҫn ÿӏnh nên mӝt diӋn mҥo<br /> riêng có cӫa Giáo phұn thông qua các ÿһc ÿiӇm vӅ sӵ ÿa dҥng trong loҥi hình<br /> giáo xӭ, tính dung hӧp, cӣi mӣ... mà chúng tôi sӁ ÿӅ cұp ӣ phҫn tiӃp theo.<br /> CNJng nhѭ vұy, vào nhӳng năm 1960, do ҧnh hѭӣng cӫa thiên tai và chiӃn<br /> tranh, Quҧng Nam - Ĉà Nҹng lҥi thӇ hiӋn vai trò “chuyӇn tiӃp” khi nhiӅu giáo<br /> dân tӯ HuӃ, Quҧng Trӏ và cҧ nhӳng vùng quê cӫa chính Quҧng Nam tìm ÿӃn ÿây<br /> lánh nҥn. Ĉһc ÿiӇm chuyӇn tiӃp trên dүn ÿӃn mӝt hӋ quҧ tҩt yӃu là Công giáo<br /> trên vùng ÿҩt Quҧng Nam - Ĉà Nҹng luôn có sӵ xáo trӝn lӟn tiêu biӇu nhѭ:<br /> - Cuӝc xáo trӝn kéo dài trong thӡi kǤ buәi ÿҫu truyӅn giáo cho ÿӃn các triӅu<br /> ÿҥi nhà NguyӉn. Ĉây là thӡi kǤ ÿҫy biӃn ÿӝng dүn ÿӃn nhӳng xáo trӝn lӟn vӅ sӕ<br /> lѭӧng giáo dân trên vùng ÿҩt này.<br /> - Cuӝc xáo trӝn xuҩt phát tӯ cuӝc di cѭ năm 1954 tҥo nên mӝt sӵ bùng nә vӅ<br /> sӕ lѭӧng ngѭӡi Công giáo tҥi vùng ÿҩt này, tҥo thêm tiӅn ÿӅ cho sӵ ra ÿӡi cӫa<br /> Giáo phұn Ĉà Nҹng sau này.<br /> - Cuӝc xáo trӝn vào thұp niên 60 cӫa thӃ kӹ XX tuy không ӗ ҥt và quy mô<br /> nhѭ năm 1954, nhѭng lҥi diӉn ra khá dài, tҥo nên nhӳng biӃn ÿӝng nhiӅu mһt cho<br /> Giáo phұn Ĉà Nҹng.<br /> <br /> ϯϵ<br /> <br /> 1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   <br /> <br /> <br /> <br /> - Cuӝc xáo trӝn vào năm 1975 khiӃn cho nhiӅu giáo dân rӡi Giáo phұn di cѭ<br /> ÿӃn nhӳng vùng khác (chӫ yӃu là MiӅn Nam), nhiӅu ngѭӡi bӓ ÿҥo hoһc vѭӧt<br /> biên ra nѭӟc ngoài.<br /> 4. Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng ÿa dҥng trong loҥi hình giáo xӭ<br /> Quá trình hình thành các giáo xӭ ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng là yӃu tӕ ÿҫu tiên<br /> thӇ hiӋn sӵ ÿa dҥng trên. Tìm hiӇu lӏch sӱ hình thành các giáo xӭ, chúng tôi thҩy<br /> có nhiӅu cách thӭc khác nhau và có thӇ chia thành nhiӅu loҥi sau.<br /> - Các giáo xӭ ÿѭӧc thành lұp bӣi các tín ÿӗ bҧn ÿӏa Quҧng Nam - Ĉà Nҹng<br /> ngay chính trên ÿӏa phѭѫng cӫa mình nhѭ Trà KiӋu, Hӝi An, Phѭӟc KiӅu, Hà<br /> Lam, Cӗn Dҫu,v.v... Ĉây là nhӳng giáo xӭ ÿѭӧc các giáo sƭ ÿӃn truyӅn giáo;<br /> ngѭӡi dân ÿӏa phѭѫng gia nhұp ÿҥo và dҫn dҫn thiӃt lұp nên mӝt giáo xӭ trên<br /> mҧnh ÿҩt chôn nhau cҳt rӕn cӫa mình.<br /> - Các giáo xӭ cӫa ngѭӡi Quҧng Nam - Ĉà Nҹng nhѭng ÿӃn lұp giáo xӭ ӣ nhӳng<br /> vùng ÿҩt khác trên ÿӏa bàn Quҧng Nam - Ĉà Nҹng, nѫi không phҧi là quê hѭѫng cӫa<br /> mình. Xuҩt phát tӯ nhӳng nguyên nhân lӏch sӱ (tránh sӵ “bҳt ÿҥo” cӫa nhà NguyӉn,<br /> phiêu bҥt do chiӃn tranh, thiên tai...), nhiӅu cӝng ÿoàn Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà<br /> Nҹng ÿã phҧi rӡi bӓ quê hѭѫng, di cѭ lên nhӳng vùng xa xôi, hiӇm trӣ, lұp nên các<br /> giáo xӭ mӟi nhѭ Phú Thѭӧng, Hòa Ninh, Hòa Sѫn, Trung Phѭӟc,v.v... Do nhiӅu<br /> giáo xӭ ӣ nѫi xa xôi, hҿo lánh, ÿi lҥi khó khăn, nên ÿӡi sӕng sinh hoҥt khá biӋt lұp<br /> vӟi cӝng ÿӗng Công giáo giáo phұn. LӅ lӕi sinh hoҥt ÿҥo trѭӟc ÿây, căn bҧn vүn còn<br /> ÿѭӧc lѭu giӳ khá nguyên dҥng ӣ nhӳng giáo xӭ này.<br /> - Nhӳng giáo xӭ cӫa tín ÿӗ ngoài Quҧng Nam - Ĉà Nҹng di cѭ ÿӃn sinh sӕng,<br /> tұp trung chӫ yӃu ӣ khu vӵc thành phӕ Ĉà Nҹng vӟi hai loҥi nhóm: Nhóm giáo<br /> xӭ di cѭ vào năm 1954 nhѭ Nӝi Hà, Tam Tòa, Sѫn Trà, Hòa Cѭӡng (12 giáo<br /> xӭ); nhóm thӭ hai tӯ các ÿӏa phѭѫng khác do nhӳng lý do nhѭ chiӃn tranh (Giáo<br /> xӭ Ngӑc Quang ÿӃn tӯ HuӃ năm 1968) hay thiên tai bão lNJ mà phiêu dҥt ÿӃn.<br /> Chính sӵ ÿa dҥng vӅ các giáo xӭ ÿã dүn ÿӃn sӵ ÿa dҥng vӅ nguӗn gӕc cӫa các<br /> nhóm tín ÿӗ ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng. Sau năm 1954, Ĉà Nҹng ÿѭӧc xem là mӝt<br /> trong nhӳng “trҥm trung chuyӇn” lӟn cӫa tín ÿӗ Công giáo MiӅn Bҳc di cѭ vào<br /> lұp giáo xӭ mӟi. NhiӅu nhóm tín ÿӗ tӯ nhiӅu ÿӏa phѭѫng khác nhau ÿӃn Ĉà<br /> Nҹng, sau ÿó theo thӡi gian ÿã coi vùng ÿҩt này trӣ thành quê hѭѫng thӭ hai cӫa<br /> mình. Sӕ lѭӧng tín ÿӗ ÿông ÿҧo này mӝt mһt ÿã góp phҫn thúc ÿҭy sӵ ra ÿӡi cӫa<br /> mӝt giáo phұn mӟi là Giáo phұn Ĉà Nҹng; mһt khác tҥo cho Giáo phұn này có<br /> tính “tәng hӧp” rõ rӋt. Theo gӕc gác ÿӏa phѭѫng, chúng ta có thӇ phân chia tín ÿӗ<br /> (rӝng hѫn là giáo xӭ) thành các nhóm tín ÿӗ (giáo xӭ) gӕc Thanh Hóa, nhóm tín<br /> ÿӗ gӕc NghӋ An, nhóm tín ÿӗ gӕc Hà Tƭnh, nhóm tín ÿӗ Quҧng Bình, nhóm tín<br /> ÿӗ Thӯa Thiên - HuӃ, nhóm tín ÿӗ gӕc Quҧng Nam,v.v...<br /> <br /> ϰϬ<br /> <br /> ĈRjQ 7ULʄX /RQJ 0͙W V͑ ÿɴF ÿLʀP FͧD &{QJ JLiR«<br /> <br /> <br /> <br /> HӋ quҧ tҩt yӃu tiӃp theo là, sӵ ÿa dҥng vӅ gӕc gác ÿӏa phѭѫng cӫa các nhóm<br /> trên dүn ÿӃn sӵ ÿa dҥng vӅ văn hóa vùng miӅn. Nhӳng cuӝc xáo trӝn nêu trên ÿã<br /> ÿӇ lҥi mӝt dҩu ҩn cho Giáo phұn Ĉà Nҹng, ÿó là không ÿӗng nhҩt vӅ gӕc gác ÿӏa<br /> phѭѫng nhѭng lҥi phong phú vӅ văn hóa. Ĉây cNJng là ÿiӇm khác biӋt cӫa giáo<br /> phұn này so vӟi Giáo phұn HuӃ ӣ phía Bҳc và Giáo phұn Quy Nhѫn ӣ phía Nam.<br /> HӋ quҧ cӫa nó là ÿã tҥo nên nhӳng giáo xӭ mang nhӳng “căn tính ÿӏa phѭѫng”<br /> rõ rӋt nhѭ: nhӳng “giáo xӭ (gӕc) Phát DiӋm”, “giáo xӭ Quҧng Bình”, “giáo xӭ<br /> HuӃ”, “giáo xӭ thә ÿӏa” và cҧ giáo xӭ “ghép hai hoһc nhiӅu gӕc”. KӃt quҧ cӫa<br /> quá trình trên ÿã tҥo nên ӣ các giáo xӭ nhӳng sҳc thái văn hóa vùng miӅn khá<br /> ÿһc sҳc. NhiӅu giáo xӭ có sӵ khác biӋt rõ rӋt tӯ giӑng nói, lӕi sӕng, phong tөc,<br /> tұp quán... khiӃn ÿӡi sӕng ÿҥo và các hình thӭc nghi lӉ trong Giáo phұn Ĉà Nҹng<br /> hӃt sӭc phong phú, ÿa dҥng. Ví nhѭ Giáo xӭ Hòa Cѭӡng, các sinh hoҥt tӯ ÿӡi<br /> thѭӡng ÿӃn cung cách sӕng ÿҥo ÿӅu mang sҳc thái cӫa vùng Thӯa Thiên - HuӃ<br /> (ngay cҧ cách ÿӑc kinh thì cung giӑng cNJng mang âm hѭӣng cӫa các ÿiӋu hò<br /> HuӃ); ӣ Giáo xӭ Thanh Ĉӭc là căn tính cӫa vùng Thanh - NghӋ; Giáo xӭ An Hҧi<br /> lҥi mang ÿұm chҩt văn hóa vùng Phát DiӋm - Ninh Bình. Giáo xӭ Thanh Ĉӭc<br /> hiӋn nay vүn giӳ ÿѭӧc truyӅn thӕng ÿӑc kinh chung trong gia ÿình 4 ÿêm trong 1<br /> tuҫn. Linh mөc quҧn xӭ luôn có mһt ÿӇ cùng ÿӑc kinh vӟi bà con trong xӭ. Sӵ<br /> siêng năng kinh kӋ trong gia ÿình là mӝt nét truyӅn thӕng tӯ trѭӟc ÿӃn nay cӫa<br /> giáo xӭ này, hiӋn nay ӣ ÿây vүn duy trì viӋc thӵc hiӋn giӡ Chҫu hҵng tháng và<br /> mӝt giӡ chҫu Thánh thӇ vào tӕi thӭ Sáu hҵng tuҫn... Rõ ràng yӃu tӕ khác biӋt vӅ<br /> nhiӅu mһt nhѭ trên ÿã góp phҫn tҥo nên sӵ ÿa dҥng, phong phú cho Giáo phұn<br /> Ĉà Nҹng. Âu ÿó cNJng là diӋn mҥo không thӇ khác cӫa mӝt giáo phұn tӗn tҥi trên<br /> mӝt vùng ÿҩt, mӝt vùng lӏch sӱ mang trong mình rҩt nhiӅu nhӳng thăng trҫm<br /> biӃn ÿӝng.<br /> 5. Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng là mӝt trong nhӳng nѫi ÿi ÿҫu<br /> trong viӋc tә chӭc Hӝi ÿӗng Mөc vө Giáo xӭ mӝt cách quy cӫ<br /> Trong các xӭ ÿҥo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng, bên cҥnh các linh mөc thì hình<br /> ҧnh cӫa các “Ông Câu”, “Ông Trùm” ÿã trӣ nên hӃt sӭc quen thuӝc. Ngoài tә<br /> chӭc “Thҫy Giҧng”, các giáo sƭ cNJng chú ý ÿӃn viӋc ÿào tҥo mӝt ÿӝi ngNJ giáo<br /> dân có uy tín, nhiӋt tình và tә chӭc hӑ thành mӝt “mҥng lѭӟi” chһt chӁ, ÿi sâu<br /> vào trong các xӭ ÿҥo nҳm bҳt tình hình rӗi cùng các giáo sƭ vұn ÿӝng truyӅn ÿҥo,<br /> cӫng cӕ ÿӭc tin.<br /> Bѭӟc vào thӃ kӹ XX, ÿӝi ngNJ các giáo dân có uy tín ÿѭӧc bә sung thêm<br /> nhiӅu “ӫy viên” ÿӇ tҥo ra mӝt “Ban chӭc viӋc” khá hoàn chӍnh. ĈӃn nhӳng năm<br /> 1950, tә chӭc này tӗn tҥi dѭӟi tên gӑi mӟi là “Ban hành giáo”. Tuy mang mӝt<br /> tên gӑi khác, nhѭng thӵc chҩt mӑi hoҥt ÿӝng cӫa tә chӭc này vүn không có thay<br /> ÿәi gì ÿáng kӇ. Cho ÿӃn năm 1970, hoҥt ÿӝng cӫa Ban hành giáo tӓ ra hӃt sӭc<br /> ÿҳc lӵc, có hiӋu quҧ cao ÿӕi vӟi các giáo xӭ trong Giáo phұn Ĉà Nҹng mһc dù vӅ<br /> tә chӭc vүn chѭa thӕng nhҩt cao và chѭa có quy chӃ hoҥt ÿӝng riêng. Tӯ năm<br /> <br /> ϰϭ<br /> <br />