Một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng viêm màng não người cao tuổi tại Bệnh viện Thống Nhất từ 01/11/2008 đến 31/11/2013

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG<br /> VIÊM MÀNG NÃO NGƯỜI CAO TUỔI TẠI BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT<br /> TỪ 01/11/2008 ĐẾN 31/11/2013<br /> Trần Thị Ánh Loan*, Lê Thị Kim Nhung*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh viêm màng não.<br /> Đối tượng: Bệnh nhân người lớn nhập viện tại BV Thống Nhất do viêm màng não từ 01/11/2008 đến<br /> 31/11/2013.<br /> Phương pháp: Hồi cứu, tiến cứu và mô tả cắt ngang.<br /> Kết quả: Có 52 bệnh nhân (34 viêm màng não mủ, 16 lao màng não và 2 viêm màng não do siêu vi), trong<br /> đó bệnh nhân từ 60 tuổi trở lên chiếm 44,2%. Người cao tuổi mắc các bệnh lý nền (tăng huyết áp, lao, đái tháo<br /> đường) nhiều hơn người dưới 60 tuổi. Tỷ lệ vi khuẩn trong dịch não tuỷ đục ở nhóm trên 60 tuổi và dưới 60 tuổi<br /> thấp (21,7% và 8%) tương tự tỷ lệ dương tính khi cấy máu (9,1% và 36,4%). Các triệu chứng thường gặp nhất<br /> là sốt, đau đầu, môi khô, lưỡi dơ và thở hôi, hội chứng màng não, nôn ói, rối loạn tri giác và liệt vận động.Viêm<br /> màng não mủ thường khởi phát cấp tính, có số lượng bạch cầu trong máu cao nhất, tỷ số đường dịch não<br /> tuỷ/máu thấp nhất và tỷ lệ neutrophil cao nhất.Lao màng não thường khởi phát từ từ và có tỷ lệ lymphô cao<br /> trong dịch não tuỷ.<br /> Kết luận: Nhóm bệnh nhân viêm màng não từ 60 tuổi trở lên mắc các bệnh lý nền nhiều hơn nhóm dưới 60<br /> tuổi. Các triệu chứng thường gặp nhất là sốt, đau đầu, môi khô, lưỡi dơ và thở hôi, hội chứng màng não, nôn ói,<br /> rối loạn tri giác và liệt vận động. Số lượng bạch cầu trong máu, tỷ số đường dịch não tuỷ/máu, tỷ lệ neutro, tỷ lệ<br /> lymphô và muối khác nhau có ý nghĩa giữa các nhóm viêm màng não mủ, lao và siêu vi.<br /> Từ khóa: viêm màng não mủ, lao màng não, viêm màng não siêu vi, dịch não tuỷ.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> SOME CLINICAL AND PARACLINICAL CHARACTERISTICS OF ELDERLY PATIENTS WITH<br /> MENINGITIS IN THONG NHAT HOSPITAL FROM 01/11/2008 TO 31/11/2013<br /> Tran Thi Anh Loan, Le Thi Kim Nhung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - No 3- 2014: 163-169<br /> Objectives: To determine clinical and paraclinical characteristics of meningitis.<br /> Patients: Adult patients admitted to Thong Nhat hospital for meningitis from 01 Nov 2008 till 31 Nov 2013.<br /> Methods: Retrospective & prospective, observational and cross-sectional study.<br /> Results: Among 52 patients reviewed, there were 34 cases of bacterial meningitis, 16 cases of tuberculosis<br /> meningitis and 2 cases of viral meningitis. Elderly patients had more co-morbidity (hypertension, tuberculosis,<br /> and diabetes) than less than 60 year-old patients. Bacterial positivity’s in turbid cerebro-spinal fluid of more and<br /> less 60 years old. Patients were low (21.7% and 8%) as well as positivity’s in blood culture (9.1% and 36.4%).<br /> Most frequent symptoms were fever, headache, dry lips, dirty tongue and bad smell breath, meningismus, nausea<br /> and vomiting, altered mental status and motor paralysis. Bacterial meningitis usually occurred acutely with<br /> highest blood leukocytosis, lowest CSF/blood glucose ratio and highest percentage of neutrophils in CSF.<br /> Tuberculous meningitis was more progressive with highest percentage of lymphocytes in CSF.<br /> * Bệnh viện Thống Nhất TP Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: TS. Lê Thị Kim Nhung<br /> <br /> ĐT: 0918834211<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> Email: bskimnhung@yahoo.com<br /> <br /> 163<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Conclusions: Elderly patients had more co-morbidity. Most frequent symptoms were fever, headache,<br /> dry lips, dirty tongue and bad smell breath, meningismus, nausea and vomiting, altered mental status and<br /> motor paralysis. There were significant differences in blood leukocytosis, CSF/blood glucose ratio,<br /> percentages of neutrophils, lymphocytes and salt level in CSF among meningitis of different etiologies<br /> (bacterial, tuberculous and viral).<br /> Keywords: bacterial meningitis, tuberculous meningitis, viral meningitis, cerebro-spinal fluid.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> Do vi khuẩn: dịch não tuỷ đục, bạch cầu<br /> <br /> Viêm màng não là một bệnh cảnh nội khoa<br /> mang tính chất cấp cứu, cần được chẩn đoán<br /> sớm, xử trí kịp thời và tích cực để hạn chế tử<br /> vong và các biến chứng hay di chứng. Viêm<br /> màng não người lớn hiện nay ít có báo cáo, các<br /> báo cáo chủ yếu ở trẻ em. Viêm màng não người<br /> lớn do nhiều nguyên nhân: siêu vi, vi khuẩn, lao,<br /> nấm, ký sinh trùng… và dự hậu khác trẻ em.<br /> Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này nhằm<br /> mục đích khảo sát một số đặc điểm lâm sàng và<br /> cận lâm sàng của viêm màng não người cao tuổi.<br /> <br /> Đối tượng<br /> Bệnh nhân người lớn điều trị tại Bệnh viện<br /> Thống Nhất và được chẩn đoán là viêm màng<br /> não trong thời gian từ 01/11/2008 đến 31/11/2013.<br /> <br /> Phương phápnghiên cứu<br /> Hồi cứu, tiến cứu và mô tả cắt ngang. Xử lý<br /> <br /> 1000-10000/mm3 với > 60% là neutrophil, protein<br /> > 0,5 g/L, đường < 2,5 mmol/L, tỷ số đường<br /> DNT/máu 0,5.<br /> Do vi khuẩn lao: dịch não tuỷ trong hoặc<br /> đục, bạch cầu 25-500/mm3, chủ yếu là lymphô,<br /> protein > 0,5 g/L, đường < 2,5 mmol/L, tỷ số<br /> đường DNT/máu < 0,5.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Bảng 1: Phân bố theo tuổi gồm có 52 bệnh nhân<br /> Nhóm bệnh nhân<br /> Dưới 60 tuổi<br /> Trên 60 tuổi<br /> Tổng số<br /> <br /> Namn(%)<br /> Nữn(%)<br /> Tổng<br /> 18 (62,1%) 11(37,9%) 29 (55,7%)<br /> 20 (86,9%) 3 (13,3%) 23 (44,3%)<br /> 38 (73,1%) 14 (26,9%)<br /> 52<br /> <br /> 11<br /> <br /> kết quả theo phương pháp thống kê y học với<br /> phần mềm SPSS 11.5. Ngưỡng p < 0.05 được<br /> xem là có ý nghĩa thống kê.<br /> <br /> Định nghĩa biến số viêm màng não<br /> Nghi ngờ viêm màng não khi bệnh nhân có<br /> ít nhất hai trong số các triệu chứng sau đây:<br /> nhức đầu, sốt > 3705 C, cổ cứng hoặc rối loạn tri<br /> giác (điểm Glasgow < 14)(7). Có thể nghi ngờ<br /> nguyên nhân viêm màng não dựa vào một số<br /> <br /> Nhận xét: Tỷ lệ bệnh nhân nam trong nhóm<br /> <br /> đặc điểm sau của dịch não tuỷ khi chưa có kết<br /> <br /> ≥ 60 tuổi cao hơn là trong nhóm