MỘT SỐ ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ RUBELLA

Chia sẻ: Nguyen Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

62
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'một số điều cần biết về rubella', y tế - sức khoẻ, sức khỏe phụ nữ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: MỘT SỐ ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ RUBELLA

BS. Uoâng Syõ Tröôøng - BV. Ngoïc Taâm RUBELLA Weller. Vi-ruùt Rubella coù ñöôøng kính töø 60 - 70 nm, laø moät virus ARN coù hình caàu vaø ñöôïc phaân loaïi ÑÒNH NGHÓA thuoäc hoï Togaviridae, thuoäc gioáng Rubivirus. ubella laø beänh truyeàn nhieãm do vi-ruùt gaây Rubella khoâng vöõng beàn vaø bò baát hoaït bôûi nhöõng R ra, chæ gaây beänh treân ngöôøi, vaø xaûy ra treân dung moâi coù chöùa lipid, trypsin, formalin, tia cöïc tím, toaøn theá giôùi. Nhieãm rubella trong thôøi kyø mang thai pH thaáp, nhieät ñoä… coù theå gaây saûy thai, cheát non, dò taät baåm sinh, hoaëc nhöõng di chöùng veà sau cho treû. Söï xuaát hieän cuûa DÒCH TEÃ HOÏC vaéc-xin rubella ñaõ laøm giaûm ñaùng keå nhöng khoâng loaïi tröø ñöôïc aûnh höôûng treân treû sô sinh coù meï Tröôùc khi coù vaéc-xin: beänh phoå bieán ôû treû töø nhieãm beänh. 5 - 9 tuoåi, 85% treû 15 - 19 tuoåi coù daáu chöùng mieãn dòch, chu kyø dòch moãi 10 - 30 naêm. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH Sau khi coù vaéc-xin töø naêm 1969, dòch teã hoïc cuûa beänh naøy ñaõ ñoät ngoät thay ñoåi: theo CDC (trung Naêm 1962, virus gaây beänh Rubella ñöôïc phaân laäp taâm kieåm soaùt beänh Hoa Kyø) naêm 1988 coù 225 töø nuoâi caáy teá baøo trong dòch muõi hoïng cuûa ngöôøi ca nhieãm rubella, giaûm 99% töø naêm 1969. beänh do coâng cuûa 2 khoa hoïc gia Parkman vaø Meï nhieãm rubella sôùm trong thai kyø phaàn lôùn 6 YHSS
Neáu meï nhieãm khi ≥ 16 tuaàn tuoåi thai: treû seõ seõ aûnh höôûng leân treû vaø treû khi sinh ra seõ bò hoäi chöùng rubella baåm sinh: tyû leä rubella baåm sinh bò ñieác. naêm 1970 laø 1,8/ 100.000 treû soáng. Neáu meï nhieãm sau 20 tuaàn, treû ít bò dò taät baåm sinh. Yeáu toá nguy cô bao goàm nhöõng phuï nöõ treû trong Taùi nhieãm coù theå thænh thoaûng xaûy ra ôû nhöõng ngöôøi ñoä tuoåi sinh ñeû ôû nhöõng nöôùc vaéc-xin khoâng ñöôïc ñaõ coù mieãn dòch vôùi rubella coù tieáp xuùc vôùi vi-ruùt. Hoäi söû duïng thöôøng xuyeân. chöùng rubella baåm sinh hieám xaûy ra khi taùi nhieãm Thöôøng xuaát hieän trong muøa ñoâng - xuaân xaûy ra tröôùc 12 tuaàn tuoåi thai. Nhöõng vuï dòch lôùn xaûy ra taïi Myõ vaøo caùc naêm 1935, 1943, 1964 vaø ôû UÙc naêm 1969. NHIEÃM TRUØNG BAØO THAI SÖÏ LAÂY TRUYEÀN TÖØ MEÏ QUA NHAU THAI Hoäi chöùng rubella baåm sinh bao goàm: ñieác, chaäm phaùt trieån trí tueä, tim baåm sinh, vaø dò taät maét. Nhieãm truøng baøo thai coù theå xaûy ra sau khi meï nhieãm rubella trong suoát quaù trình mang thai. Theo Miller vaø coäng söï nguy cô nhieãm baåm sinh laø: Ñieác laø do thaàn kinh caûm nhaän, coù theå xaûy ra moät mình hoaëc xaûy ra cuøng vôùi nhöõng dò taät khaùc 81% neáu meï nhieãm trong 12 tuaàn ñaàu. hoaëc trong 40% soá ca. Chaäm phaùt trieån taâm thaàn 30% neáu meï nhieãm luùc 23 - 30 tuaàn. thì ít phoå bieán vaø thöôøng xuyeân. 10% neáu meï nhieãm trong thaùng cuoái cuûa thai kyø. Thöông toån tim thì coù ôû ½ soá thai nhi bao goàm: phoå bieán nhaát laø coøn oáng ñoäng maïch (xaáp xæ Dò taät lieân quan ñeán hoäi chöùng rubella baåm sinh phuï 70%), heïp ñoäng maïch phoåi, heïp van 2 laù, vaø töù thuoäc tuoåi thai. Ña dò taät seõ xaûy ra neáu thai nhieãm chöùng Fallot cuõng coù. raát sôùm, vaø haàu nhö thai nhi nhieãm trong thaùng ñaàu Dò taät maét bao goàm: ñuïc thuûy tinh theå baåm sinh, thai kyø seõ phaùt trieån baát thöôøng. beänh voõng maïc, vaø vieâm maét. Hoäi chöùng rubella baåm sinh bieåu hieän muoän cuõng raát Neáu meï nhieãm tröôùc 10 tuaàn tuoåi thai: treû haàu phoå bieán, xaûy ra ôû hôn 20% ca nhieãm baåm sinh. nhö luoân luoân coù tim baåm sinh YHSS YHSS 7
Tieåu ñöôøng phuï thuoäc insulin phaùt trieån luùc 35 ÑIEÀU TRÒ tuoåi töø 20% - 40%. Beänh tuyeán giaùp phaùt trieån ôû 5% ôû nhöõng ca Hieän chöa coù thuoác ñieàu trò ñaëc hieäu. nhieãm rubella baåm sinh. Nghæ ngôi. Ñieác vaø dò taät maét khoâng roõ raøng luùc sanh cuõng Uoáng nhieàu nöôùc vaø chaát dinh döôõng. coù theå phaùt trieån sau naøy. Haï nhieät - giaûm ñau (neáu caàn). Beänh naõo toaøn phaùt do rubella ñaõ ñöôïc moâ taû ôû Ñieàu trò trieäu chöùng neáu caàn thieát nhöng phaûi tuaân 12 nam bò cheát do beänh naõo theo söï höôùng daãn cuûa Y, baùc só. PHOØNG NGÖØA LAÂM SAØNG Ñeå phoøng ngöøa bò nhieãm Rubella vaø phoøng ngöøa Beänh rubella vôùi trieäu chöùng laâm saøng khoâng roõ hoäi chöùng rubella baåm sinh, vieäc toát nhaát ta coù raøng laø 30%. theå laøm laø chuûng ngöøa rubella cho caùc phuï Trieäu chöùng beänh thöôøng xaûy ra sau 14 - 21 ngaøy nöõ trong ñoä tuoåi sinh saûn. Vaéc - xin ngöøa beänh nhieãm beänh. rubella laø loaïi vaéc - xin soáng, giaûm ñoäc löïc, vaø noù Trieäu chöùng baùo tröôùc laø soát, meät moûi, sau ñoù laø ñöôïc ñeà nghò neân traùnh duøng trong voøng 3 thaùng noåi ban (ban daïng chaám, baét ñaàu ôû maët vaø coå, ñi tröôùc khi coù thai vaø trong suoát thai kyø bôûi vì theo daàn xuoáng phía döôùi, vaø bieán maát sau 3 - 4 ngaøy, lyù thuyeát noù seõ aûnh höôûng ñeán thai nhi. ban do rubella thöôøng daøy hôn vaø coù maøu nhaït Bôûi vì coù 1 tæ leä cao thai phuï bò aûnh höôûng khi hôn ban sôûi). nhieãm rubella, baøn luaän veà söï boû thai neân ñöôïc Söng vaø ñau caùc khôùp coå tay, khôùp goái, ngoùn tay ñöa ra. khoâng phaûi luùc naøo cuõng xaûy ra, neáu coù thì bieåu Chaån ñoaùn tröôùc sanh coù theå laøm khi thai ≥ 20 hieän roõ nhaát trong giai ñoaïn phaùt ban vaø keùo daøi tuaàn tuoåi coù IgM (+) trong maùu baøo thai. Cuõng töø 1 - 14 ngaøy sau khi caùc bieåu hieän khaùc cuûa coù theå duøng kyõ thuaät sao cheùp ngöôïc vaø kyõ thuaät Rubella maát ñi. PCR ñeå phaùt hieän söï hieän dieän cuûa vi-ruùt trong Moät naêm sau coù theå taùi phaùt laïi. maøng ñeäm, dòch oái, hoaëc maùu thai nhi. Ñau tinh hoaøn ôû ngöôøi treû tuoåi ñoâi khi ñöôïc thoâng baùo. HOÄI CHÖÙNG RUBELLA BAÅM SINH Huyeát thanh chaån ñoaùn phaûi taêng gaáp 4 laàn khaùng theå chuaån cuûa cô theå. IgM hieän dieän 4 tuaàn sau noåi ban. BAÁT THÖÔØNG TREÂN THAI NHI DO RUBELLA Gaàn ¾ treû nhieãm khoâng coù bieåu hieän roõ raøng luùc môùi sanh nhöng coù haäu quaû nhöõng naêm sau ñoù. Hôn ½ treû môùi sinh bò hoäi chöùng rubella baåm sinh thì chaäm phaùt trieån trong töû cung (caân naëng luùc sanh thöôøng < 1500 g) vaø tieáp tuïc coù nhöõng baát thöôøng trong quaù trình phaùt trieån sau khi sanh. YHSS YHSS 8
Nhöõng treû bò hoäi chöùng rubella baåm sinh coù voâ soá haønh vi, khoù khaên trong vieäc giöõ thaêng baèng, vaø nhöõng trieäu chöùng thoaùng qua bao goàm: Giaûm bò yeáu cô. tieåu caàu, chaám xuaát huyeát vaø baàm tím, thieáu maùu Nhöõng baát thöôøng veà maét bao goàm ñuïc thuûy tinh taùn huyeát, vieâm gan, vaøng da, vaø laùch to do gan. theå (ôû 1/3 treû), thöôøng 2 beân vaø ñoâi khi ñi cuøng vôùi Nhöõng treû naøy cuõng bò vieâm cô tim, môø giaùc maïc, taêng nhaõn aùp, vieâm vi keát maïc maét hoaëc vieâm vieâm phoåi keõ, beänh meàm xöông, vieâm naõo maøng voõng maïc. naõo (bieåu hieän baèng taêng protein vaø taêng lympho Theo moät nghieân cöùu cuûa Forrest vaø coäng söï baøo dòch naõo tuûy). veà nhöõng treû nhieãm rubella baåm sinh coøn soáng Nhöng treû bò vieâm gan hoaëc vieâm phoåi caáp, vieâm õ soùt cho thaáy: 68% coù heïp nheï van 2 laù; 22% cô tim vôùi dò taät tim baåm sinh, vieâm naõo maøng beänh ñaùi thaùo ñöôøng; 19% beänh tuyeán giaùp; 73% naõo, giaûm tieåu caàu vaø thöông toån nhieàu xöông maõn kinh sôùm; vaø 13% bò loaõng xöông. Nhöõng thì coù tæ leä cheát cao hôn. ngöôøi naøy thöôøng coù khaùng nguyeân HLA - A1 vaø Rubella baåm sinh gaây ra ñieác, dò taät maét, heä thaàn HLA - B8 taêng. kinh trung öông vaø tim. Ñieác laø ñieác caûm nhaän, CHAÅN ÑOAÙN thöôøng 2 beân, gaëp trong ¾ soá treû. Beänh tim baåm sinh chæ xaûy ra khi thai bò nhieãm trong voøng 8 tuaàn ñaàu cuûa thai kyø. Coøn oáng ñoäng Chaån ñoaùn rubella thai kyø caên baûn döïa vaøo laâm maïch laø moät dò taät thöôøng gaëp, coù theå xaûy ra ñôn saøng thì khoâng ñaùng tin caäy, ñeå chaån ñoaùn chính ñoäc hoaëc cuøng vôùi nhöõng baát thöôøng veà tim xaùc thì phaûi xeùt nghieäm mieãn dòch. Ngaøy nay maïch khaùc. ngöng keát latex, xeùt nghieäm phaân tích mieãn dòch Ñaàu nhoû vaø beänh lyù taâm thaàn thaàn kinh cuõng hoùa hoïc, vaø mieãn dòch huyønh quang thì thöôøng thöôøng gaëp. Nghieân cöùu haäu quaû laâu daøi cho thaáy ñöôïc söû duïng hôn kyõ thuaät ngöng keát huyeát 26% treû em bò hoäi chöùng rubella baåm sinh chaäm thanh thuï ñoäng. phaùt trieån trí tueä vaø 12% coù vaán ñeà thaàn kinh, IgM rubella coù theå ñöôïc xaùc ñònh töø 7 - 14 ngaøy 18% treû coù baát thöôøng haønh vi, vaø 6% coù bieåu sau khi beänh. hieän beänh töï kyû. Vaán ñeà chính cuûa nhöõng ngöôøi Ñeå chaån ñoaùn nhieãm caáp tính ta caàn coù möùc ñoä nhieãm rubella coøn soáng bò chaäm phaùt trieån taâm khaùng theå trong huyeát thanh baét ñaàu taêng ôû giai thaàn laø coù roái loaïn nhaän thöùc, coù nhöõng vaán ñeà veà ñoaïn baûy ngaøy ñaàu cuûa beänh, vaø laëp laïi trong giai H.c Rubella baåm sinh: sang thöông xuaát huyeát treân da Hoäi chöùng Rubella baåm sinh do muø ñuïc thuûy tinh theå YHSS 9
ñoaïn döôõng beänh, 10 - 14 ngaøy sau ñoù. Neáu PHOØNG NGÖØA khaùng theå vaãn khoâng hieän dieän 4 tuaàn sau khi coù tieáp xuùc vôùi vi-ruùt, neân thöû laïi moät laàn nöõa luùc 6 Taát caû treû em nhieãm rubella sau sinh neân ñöôïc coâ tuaàn cho chaéc chaén. Taát caû caùc laàn xeùt nghieäm laäp trong 7 ngaøy sau khi phaùt ban. neân ñöôïc laøm ôû cuøng 1 phoøng xeùt nghieäm. Treû em coù nhieãm rubella baåm sinh neân ñöôïc xem Chaån ñoaùn tieàn saûn nhieãm rubella thai kyø: Caáy xeùt vieäc truyeàn nhieãm toái thieåu 1 naêm tröø khi caáy hoaëc phaùt hieän IgM rubella hoaëc khaùng nguyeân maùu vaø nöôùc tieåu aâm tính laäp laïi. Nhöõng gia ñình rubella ñaëc hieäu hoaëc ARN töø dòch oái hoaëc maãu cuûa nhöõng treû ñoù neân ñöôïc khuyeán caùo coù yeáu toá maùu cuoáng roán. nguy cô ñoái vôùi phuï nöõ coù thai. Taát caû caùc beù ñöôïc sinh ra töø nhöõng baø meï Treû em neân ñöôïc tieâm vaéc-xin luùc 12 – 15 thaùng nghi ngôø nhieãm rubella thai kyø hoaëc nhöõng beù vaø nhaéc laïi ôû tuoåi ñeán tröôøng. coù nhöõng daáu hieäu laâm saøng phuø hôïp vôùi hoäi Phuï nöõ saép sinh ñeû, trong ñoä tuoåi sinh ñeû neân chöùng rubella baåm sinh neân ñöôïc löôïng giaù ñöôïc chuûng ngöøa toaøn boä ngoaïi tröø coù choáng chæ kyõ caøng. ñònh (cho con buù thì khoâng phaûi choáng chæ ñònh). Phaân laäp vi-ruùt rubella töø treû môùi sinh cung caáp 1 Phuï nöõ khoâng neân tieâm vaéc-xin trong suoát thai chaån ñoaùn chaéc chaén. kyø vaø trong voøng 3 thaùng tröôùc khi muoán coù thai. Virus gaây beänh Rubella coù theå phaân laäp töø hoïng Vieäc tieâm ngöøa cho con cuûa nhöõng phuï nöõ ñang beänh nhaân trong 1 tuaàn tröôùc ñeán 2 tuaàn sau mang thai thì ñöôïc chaáp nhaän vì khoâng coù chöùng khi phaùt ban. Caùc maãu maùu, nöôùc tieu hoaëc phaân å côù veà vieäc laây truyeàn vi-ruùt sau khi tieâm ngöøa. coù theå duøng ñeå xeùt nghieäm virus (keát quaû töø Globulin mieãn dòch thì khoâng ñöôïc ñeà nghò trong 10 – 14 ngaøy). vieäc phoøng beänh ôû nhöõng phuï nöõ mang thai coù Chaån ñoaùn xaùc ñònh CRS coù theå döïa vaøo: söï tieáp xuùc vôùi vi-ruùt. phaùt hieän khaùng theå IgM ñaëc hieäu ôû treû sô sinh Tieâm vaéc-xin sau khi tieáp xuùc vôùi vi-ruùt khoâng hoaëc, söï toàn taïi cuûa hieäu giaù khaùng theå Rubella ngöøa nhieãm beänh töø tieáp xuùc hieän taïi nhöng coù ñaëc hieäu IgG töø meï truyeàn sang con theå phoøng ngöøa ôû töông lai. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 01. www.pasteur-hcm.org.vn. Schibler K: Mononuclear phagocyte system. In: PolinR, et aled. Fetal and Neonatal Physiology, 3rd ed. Philadelphia: WB Saunders; 2004: 1523. Danovaro - Holliday MC,et al:A large rubella outbreak with spread from the workplace to the community. JAMA2000; 284: 2733.Spiegel R,et al: Acute neonatal suppurative parotitis: Case reports and review. Pediatr Infect Dis J2004; 23: 76. 02. Wiswell TE, et al: No lumbar puncture in the evaluation for early neonatal sepsis: Will meningitis be missed?. Pediatrics1995; 95: 803. Boyer KM: Diagnostic testing for congenital toxoplasmosis. Concise Rev Pediatr Infect Dis2001; 20: 59. Gavai M,et al: Successful treatment of cryptococcosis in a premature neonate. Pediatr Infect Dis J1995; 14: 1009. Rosa C: Rubella and rubeola. Semin Perina- tol1998; 22: 318. Moylett EH:Neonatal Candida meningitis. Semin Pediatr Infect Dis2003; 14: 115. 03. Sever JL,et al:Toxoplasmosis: Maternal and pediatric findings in 23.000 pregnancies. Pediatrics1988; 82: 181. 04. Abzug MJ:Prognosis for neonates with enterovirus hepatitis and coagulopathy. Pediatr Infect Dis J2001; 20: 758. 05. Forrest JM,et al:Greggs congenital rubella patients 60 years later. Med J Aust2002; 177: 664. YHSS 10