Một số làn điệu dân ca nghệ tĩnh

Chia sẻ: Nguyenthu Ha | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

311
lượt xem 29
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

MỘT SỐ LÀN ĐIỆU DÂN CA NGHỆ TĨNH 1. Hát giặm Tiếng giặm có nghĩa là ghép vào, điền vào, đan vào một chỗ thiếu....xuất hiện ở Nghệ Tĩnh cách đây khoảng ba , bốn trăm năm. Về nội dung, có nhiều bài hát giặm rất tình tứ, cũng có nhiều bài có tính chất chống giai cấp phong kiến.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số làn điệu dân ca nghệ tĩnh

MỘT SỐ LÀN ĐIỆU DÂN CA NGHỆ TĨNH 1. Hát giặm Tiếng giặm có nghĩa là ghép vào, điền vào, đan vào một chỗ thiếu....xuất hiện ở Nghệ Tĩnh cách đây khoảng ba , bốn trăm năm. Về nội dung, có nhiều bài hát giặm rất tình tứ, cũng có nhiều bài có tính chất chống giai cấp phong kiến. Về hình thức, phần nhiều các bài hát dặm đều gồm những câu năm chữ và cước vận, tức vần ở cuối câu: cứ hai câu cuối mỗi đoạn lại lấy một ý, điệp cả về ý, lẫn lời: vd: Tôi lấy chân khoả lại Tôi lấy bàn khoả lại hay: Thấy những lời kêu trách Nghe những lời kêu trách Bài hát có bao nhiêu đoạn thì có bấy nhiêu lần điệp lại như vậy, nghe đọc thì thấy vướng, nhưng khi hát, nólàm nổi ý của câu hát, của cả bài. Hát giặm cũng có ba lối trình diễn: nam nữ đối đáp, có lối vài ba người hát kể lên một giai thoại, hay một sự việc vừa xảy ra, lại có lối kể một sự tích gì có tình tiết nội dung, và hình thức đều được trau chuốt. Hát giặm Nghệ Tĩnh không hoàn toàn do dân sáng tác, có khi do một số nho sĩ sáng tác, được nhân dân ưa thích và phổ biến rộng rãi VD: Trai: Tiết thanh nhàn thong thả Muốn thăm hỏi vài câu Cuốc thánh thót kêu sầu Gió phảng phất mùa sâu Nhớ trong sách đã lâu: Chuyện "Tư mã phượng cầu" Thương thì mũi tìm trâu Trâu đâu tìm chạc mũi Gái: Trời mở rộng phong quang
Giã ơn trời mở rộng phong quang Em đánh tiếng đua sang Đêm tàn canh vò võ Tay em cầm con bấc đỏ Mong bỏ đĩa dầu đầy Mời bạn ở lại đây Đôi ta giở lời rày Tình đó với nghĩa đây Trai: Giống như đọi nác đầy Bưng nhẩn nhẩn trên tay Không khuy sơ một hột Gió nỏ triềng một hột Công đôi ta thề thốt Kể đã mấy niên rồi Lòng đã quyết lứa đôi Ngãi đã quyết thề bồi Nhất ngôn nói hẳn lời Đừng bốn chốn ba nơi Đừng trăn gió chào mời Trăng nhiều trăng rạng rỡ Trăn nhiều đèn rạng rỡ Gái: Em đã có chồng rồi Em đã có lứa rồi Vung úp đã vừa nồi Đũa ghép đã thành đôi Bạn đừng có ỡm ờ với tôi! Tôi lấy chân khoả lại Tôi lấy bàn khoả lại Trai: Têm một quả trầu không Bỏ vô hộp con rồng Đi băng nội băng đồng Qua năm bảy khúc sông Qua chín mười đỗi đồng Nghe tin em đã có chồng Anh quăng lắc vô bụi
Bạn gạt tùa vô bụi. Anh thương em một tháng hai kỳ Dồn đi tính lại, cũng như mười ngày Năm rộn mà chầy Có hai mươi bốn miện (Miện = kỳ) Xuân qua rồi hè /đến Thu đã muộn, đông rồi Nhớ bạn cũ chưa nguôi, Sang lập xuân vũ thuỷ Đêm em nằm em nghĩ Nghĩ kinh trập, xuân phân, Lòng tưởng sự ái ân Sang thanh minh, cốc vũ Đêm dêm nằm nỏ ngủ Nhớ bạn mãi thường thường Tiết lập hạ nhớ thương Bước sang tuần tiểu mãn Trông ra ngoài chán chán Tiết mang hiện lại gần Người đập đất, gánh phân Để mùa màng gặt hái Anh thương em mãi mãi Sang hạ chí tiết hè Em nghe tiếng sầu ve Em buồn trong gia sự Bạn buồn trong gia sự Tiết tiểu thử, đại thử Trời nắng sốt lắm thay! Ra ngồi tựa cột cây Anh với em than thở Bạn với mình than thở Tiết lập thu, xử thử Ai diều sáo mặc ai vàng lác đác giếng tây Ta thương người bạn cộ (Cộ = cũ) Nhớ mãi người bạn cộ Vừa đến tiết bạch lộ
Bầy chim trắng bay sang Cây heo hắt lá vàng Sang thu phân hàn lộ. Đêm em nằm, em chộ (chộ = thấy) Tiết sương giáng lại kề Trông bạn cũ ta về Sang lập đông giá rét Tiết tiểu tuyết, đại tuyết Trời giá rét lắm thay Sang đông chí cấy cày Dạ bồi hồi nhớ bạn Tiết tiểu hàn chưa dạn Đã bước sang đại hàn Dạ tưởng nhớ người ngoan Vừa năm cùng tháng tận Vừa cuối mùa cuối tận. Phận lại ngồi trách phận Phận nỏ giám trách phận Anh thương em từ tháng giêng đến tháng chạp 6. Hát ví Nghệ Tĩnh Hát Ví Nghệ Tĩnh là những loại dân ca xuất hiện trong nghề nông và nghề thủ công. Có nhiều điệu hát ví như: hát phường vải, hát phường cấy, hát đò đưa, hát phường buôn.... Trong những điệu hát này, hát phường vải và hát phường cấy có tổ chức và phổ biến hơn cả. 1. Hát phường vải Những câu hát phường vải là những câu biểu lộ tâm tình của hai bên trai gái, hoặc là những ước mơ về yêu đương, hoặc là những lời oán trách kẻ chia rẽ tình duyên, và bao giờ cũng lạc quan, tin tưởng. Hat phường vải gồm có bốn giai đoạn: Giai đoạn thứ nhất: hát dạo, hát mừng, hát chào và hát hỏi. Giai đoạn thứ hai: hát đố và hát đối. Giai đoạn thứ ba: hát mời và hát xe kết. Giai đoạn thứ tư: hát tiễn.
Giai đoạn 1: Hát dạo Bấy lâu thức nhắp mơ màng Bên rèm tiếng gió, đầu giường bóng trăng Bấy lâu nghe hết tiếng nàng Bên anh nức tiếng đồn vang đã lừng Nghe tin anh cũng vội mừng Vậy nên chẳng quản suối rừng anh sang Bấy lâu anh mức chi nhà Để em dệt gấm thêu hoa thêm sầu Đồn rằng cá uốn thân vây Đồn em hay hát, hát hay anh tìm Chốn này vui vẻ, tưng bừng Hạc nghe tiếng phượng xa chừng tới nơi Đêm khuya trời tạnh sương im tai nghe tiếng nhạc, chàng Kim tới gần. Dừng xa, khoan kéo, ơi phường! Hình như có khách viễn phương tới nhà Đi qua nghe tiếng em reo, Nghe xa em kéo, muốn đeo em về. Đi ngang trước cửa nàng Kiều, Dừng chân đứng lại, dặt dìu đôi câu Đi ngang thấy búp hoa đa`o Muốn vào mà bẻ, sợ bờ rào lắm gai Đồn đây là chốn Đao` Nguyên Trăng thanh gió mát, cắm thuyền dạo chơi Lạ lùng anh mới tới đây,
Thấy hoa liền hái, biết cây ai trồng Đến đây vàng cũng như son Ai ai thời cũng như con một nhà Hát mừng, hát chào Khi nháy mắt, khi nhện sa Khi chuột rích trong nhà Khi khách kêu ngoài ngõ Tay em đưa go đủng đỉnh Tay em chìa khoá động đào Bước năm lần cửa, ra chào bạn quen Mừng rằng bạn đến chơi nhà Cam lòng thục nữ gọi là trao tay Hát hỏi Em có chồng rồi, em nói rằng chưa Tội riêng em đó, nỏ lừa được anh Em chưa có chồng, em mới đến đây Chồng rồi chiếu trải, màn vây ở nhà Giai đoạn 2: Hát đố và hát đối Anh về chẻ lạt bó tro Rán sành ra mỡ, em cho làm chồng. Em về đục núi lòn qua, Vắt cổ chày ra nước, thì ta làm chồng Trai thanh xuân ngồi hàng thuốc bắc, Gái đông sàng cảm bệnh lầu tây Hai ta tình nặng nghĩa dày, Đối ra đáp được, lúc này tính sao? - Đến đây hỏi khác tương phùng
Chim chi một cánh bay cùng nước non? -Tương phùng nhắn với tương tri, Lá buồm một cánh bay đi khắp trời - Lá gì không nhánh, không ngành? Lá gì chỉ có tay mình trao tay? - Lá thư không nhánh, không ngành, Lá thư chỉ có tay mình trao tay. - Nghe tin anh hoc có tài Cha thầy Mạnh Tử là ai rứa chàng? - Thầy Mạnh, cụ Mạnh sinh ra Đù mẹ con hát, tổ cha thằng bày! - Người Kim Mã cưỡi co ngựa vàng Đất Phù Long rồng nổi, thì chàng đối chi? - Người Thanh Thuỷ gặp khách nước trong Hoành sơn ngang núi, đã thoả lòng em chưa? Nghe anh bôn tẩu bấy lâu Nghệ An có mấy chiếc cầu hỡi anh? - Nghệ An có ba mươi sáu chiếc cầu Phồn hoa đi lại bốn cầu mà thôi Cầu danh, cầu lợi, cầu tài Cầu cho đây đó làm hai giao hoà Nhớ em nhất nhật một ngày Đêm tơ tưởng dạ, làng rày nhớ trông - Chờ em nửa tháng ni rồi Ôm đờn bán nguyệt, dựa ngồi cung trăng - Nghe tin anh giỏi, anh tài Đào tiên một cõi Thiên Thai ai trồng? - Thiên thai là của nàng Kiều Riêng chàng Kim Trọng sớm chiều vào ra