zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Tự Nhiên

Một số phương thức dịch câu có chủ ngữ giả It trong tài liệu tiếng Anh chuyên ngành địa chất

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Báo xấu

10
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dịch tài liệu tiếng Anh chuyên ngành, đặc biệt là dịch câu có chủ ngữ giả It sang tiếng Việt luôn gây ra rất nhiều khó khăn. Qua việc nghiên cứu các phương thức dịch thuật của Peter Newmark, Vinay và Darbelnet và khảo sát các tài liệu địa chất bằng tiếng Anh và tiếng Việt, bài viết đưa ra các phương thức dịch thích hợp để dịch câu có chứa chủ ngữ giả It trong tài liệu tiếng Anh chuyên ngành địa chất sang tiếng Việt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số phương thức dịch câu có chủ ngữ giả It trong tài liệu tiếng Anh chuyên ngành địa chất

Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2018. ISBN: 978-604-82-2548-3 MỘT SỐ PHƯƠNG THỨC DỊCH CÂU CÓ CHỦ NGỮ GIẢ IT TRONG TÀI LIỆU TIẾNG ANH CHUYÊN NGÀNH ĐỊA CHẤT Nguyễn Thị Cúc Trường Đại học Mỏ - Địa chất, email: hoangcuchumg@gmail.com 1. GIỚI THIỆU CHUNG pháp, bao gồm: chuyển đổi từ số ít sang số nhiều, chuyển đổi bắt buộc khi một cấu trúc Dịch tài liệu tiếng Anh chuyên ngành, đặc đặc biệt trong NNG không tồn tại trong biệt là dịch câu có chủ ngữ giả It sang tiếng NNĐ, chuyển đổi từ cụm động từ sang cụm Việt luôn gây ra rất nhiều khó khăn. Qua việc danh từ và ngược lại [5]. Ví dụ, dùng phương nghiên cứu các phương thức dịch thuật của thức này, câu “it seems that commerce and Peter Newmark, Vinay và Darbelnet và khảo economic development is just everywhere” sẽ sát các tài liệu địa chất bằng tiếng Anh và được dịch thành “dường như là kinh tế và tiếng Việt, bài báo đưa ra các phương thức thương mại phát triển ở khắp nơi” khi cụm dịch thích hợp để dịch câu có chứa chủ ngữ danh từ được dịch thành cụm động từ tương giả It trong tài liệu tiếng Anh chuyên ngành đương. địa chất sang tiếng Việt. Dịch biến đổi hình thái (modulation) là sự Về cơ bản, dịch thuật là quá trình người thay đổi trong thông điệp từ NNG sang NNĐ dịch áp dụng những phương pháp dịch do sự thay đổi về quan điểm, hay hiểu thông (translation method) hay phương thức dịch điệp theo góc nhìn khác. Theo Vinay và (translation procedure) nhất định để tiến Darbelnet, phương thức này gồm biến đổi từ hành chuyển nghĩa từ ngôn ngữ gốc (NNG) bị động sang chủ động, trừu tượng sang cụ (source language) sang ngôn ngữ đích thể, hai lần phủ định thành khẳng định [3]. Ví (NNĐ) (target language) [1, 2]. Nếu phương dụ, cụm từ chứa hai lần phủ định “It isn’t pháp dịch liên quan đến toàn văn bản dịch thì impossible” sẽ được dịch thành cụm khẳng phương thức dịch được dùng cho các câu và định như trong câu “It isn’t impossible to các đơn vị ngôn ngữ nhỏ hơn câu [1]. grant the truth of what Jonh said yesterday” Theo Vinay và Darbelnet, phương pháp dịch (Có thể công nhận điều Jonh nói hôm qua là có hai loại chính là dịch trực tiếp (direct sự thật). translation) và dịch gián tiếp hay dịch xiên Cấu trúc có chủ ngữ giả It thường được sử (indirect/oblique translation) [3]. Phương pháp dụng để tránh dùng các câu có vế trước quá dịch trực tiếp bao gồm phương thức dịch vay dài hay chứa quá nhiều thông tin (front heavy mượn (borrowing), dịch sao phỏng (calque) và sentence), hay đảm bảo các nguyên tắc thông dịch nguyên văn (literal) [3]. Trong phương tin cũ trước thông tin mới (old-before-new), pháp dịch gián tiếp, có phương thức dịch hoặc nhằm tập trung thông tin vào phần cuối chuyển đổi từ loại (transposition), dịch biến (end-weight/ end-focus) [7]. Tác giả Đỗ Kim đổi hình thái (modulation), dịch tương đương Phương đã phát hiện rất nhiều câu có chủ ngữ (equivalence) và dịch thoát (adaptation) [3]. giả It trong tài liệu địa chất tiếng Anh, nhưng Dịch chuyển đổi từ loại (transposition) là không tìm được cấu trúc câu này trong tài phương thức dịch chuyển về ngữ pháp hay từ liệu tiếng Việt [8]. Do vậy, sẽ rất khó khăn loại từ NNG sang NNĐ [3]. Newmark cho khi dịch cấu trúc câu trên do không có tương rằng chuyển đổi từ loại chỉ liên quan đến ngữ đương trong tiếng Việt. 312
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2018. ISBN: 978-604-82-2548-3 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU họ và dịch biến đổi từ loại (transposition) bằng một cấu trúc bị động tương đương trong Phương pháp định tính được áp dụng để tiếng Việt có chứa hai từ bị và được [9], như phân tích so sánh trực tiếp các câu có chứa trong các ví dụ sau đây: chủ ngữ giả It trong bản gốc tiếng Anh và As a liter of pure water contains 1 million câu tương đương trong bản dịch tiếng Việt milligrams at 3.89°C, the temperature at trích từ cuốn Applied Hydrogeology của which it is most dense, it is commonly C.W. Fetter [5] và bản dịch Địa chất thủy văn assumed that 1 ppm is equal to 1 mg/L. (3a) ứng dụng của các dịch giả Nguyễn Uyên, Vì một lít nước tinh khiết chứa 1 triệu mg Phạm Thanh Hiền và Phạm Hữu Sỹ [6], qua ở 3,89°C - nhiệt độ mà nước có mật độ lớn đó, tìm ra phương thức dịch phù hợp nhất. nhất - nên thường giả thiết là 1 ppm bằng 1 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU mg/L. (3b) Furthermore, it is assumed that Trong tài liệu địa chất được nghiên cứu, hydrodynamic dispersion causes the solute to câu có chủ ngữ giả It xuất hiện dưới hai dạng spread out both ahead of and behind the chính là It + be + Vpas t part icip le + that clause center of mass in a pattern that follows a và It + be + adjective + to V với các ví dụ statistically normal distribution, which is the tương ứng như sau: familiar bell-shaped curve. (4a) It should be noted that in many areas Nó còn được giả thiết là do phân tán thủy water quality has been impacted by human động lực, chất hòa tan sẽ trải rộng ra trước activity, but the water is still usable.(1a) và sau trung tâm khối theo sơ đồ phân bố Cần nhớ là, trong nhiều vùng tuy chất thống kê chuẩn là đường cong hình chuông lượng nước đã bị thay đổi do hoạt động của quen thuộc. (4b) con người nhưng nước vẫn còn khả năng sử Trong ví dụ 3a, cấu trúc bị động chứa chủ dụng. (1b) ngữ giả It là it is commonly assumed that It is difficult to change the aquifer được dịch biến đổi hình thái bằng một cấu geometry and hydraulic characteristics built trúc chủ động nhưng ẩn đi tác nhân hay chủ into a model. (2a) ngữ của câu người ta [9] thành nên thường Việc thay đổi hình dạng tầng chứa nước và giả thiết là. Trong khi đó, cấu trúc bị động it đưa các đặc trưng thủy lực vào mô hình is assumed that được dịch biến đổi từ loại thường khó khăn. (2b) bằng một cấu trúc bị động tương đương trong Có hai phương thức dịch chính được áp tiếng Việt là Nó còn được giả thiết là như ở dụng khi dịch câu có chứa chủ ngữ giả It ví dụ 4a. trong tài liệu địa chất tiếng Anh sang tiếng Trong khi dịch cấu trúc It + be + Vpas t Việt là phương thức biến đổi từ loại part iciple + that clause bằng phương thức dịch (transposition) và phương thức biến đổi hình biến đổi từ loại có thể tạo ra tương tương cả thái (modulation). về cấu trúc, ngữ nghĩa và ngữ dụng thì dịch Có thể coi cấu trúc It + be + Vpa st participl e + biến đổi hình thái chỉ đảm bảo tương đương that clause là một dạng câu bị động đặc biệt về ngữ nghĩa; tuy nhiên, phương thức này lại khi chủ ngữ của câu bị động là chủ ngữ giả It tự nhiên, dễ hiểu và phù hợp hơn với lối tư và các động từ bị động trong câu chủ yếu là duy của người Việt [9], nên phương thức này các động từ thông báo (reporting verbs) như được dùng nhiều hơn phương thức dịch biến note, assume, think, report ...Có thể áp dụng đổi từ loại trong tài liệu địa chất được Nghiên hai phương thức để dịch câu bị động từ tiếng cứu, tương ứng là 64% và 46%. Anh sang tiếng Việt là dịch biến đổi hình thái Cấu trúc It + be + adjective + to V rất phổ (modulation) bằng một cấu trúc chủ động biến trong văn bản tiếng Anh nói chung và trong tiếng Việt nhưng ẩn đi tác nhân gây ra trong tài liệu địa chất tiếng Anh nói riêng. hành động như chúng tôi, chúng ta, người ta, 313
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2018. ISBN: 978-604-82-2548-3 Thực tế, cấu trúc này có thể được viết lại 4. KẾT LUẬN thành hai cấu trúc tương đương là To V + be Bài báo đã tìm ra được hai phương thức dịch + adjective và S + find + it + adjective + to V phù hợp để dịch câu có chủ ngữ giả It trong tài [7] như sau: liệu tiếng Anh chuyên ngành địa chất sang It is difficult to change the aquifer tiếng Việt là dịch biến đổi từ loại geometry and hydraulic characteristics built (transposition) và dịch biến đổi hình thái into a model. (5a) (modulation). Nhìn chung, phương thức dịch To change the qualifier geometry and biến đổi từ loại (transposition) không chỉ tạo ra hydraulic characteristics built into a model is những bản dịch đảm bảo được sự tương đương difficult. (6a) về cấu trúc, ngữ nghĩa, và ngữ dụng với văn We find it difficult to change the aquifer bản gốc mà còn làm nên sự đa dạng về cấu trúc geometry and hydraulic characteristics built câu trong bản dịch. Trong khi đó, phương thức into a model. (7a) dịch biến đổi hình thái (modulation) lại tạo ra Theo đó, khi dịch 5a sang tiếng Việt, sẽ những bản dịch tự nhiên, dễ hiểu và phù hợp có ba câu tương đương như sau: với lối tư duy của người Việt. Thật khó để thay đổi hình dạng tầng chứa nước và đưa các đặc trưng thủy lực vào mô 2. TÀI LIỆU THAM KHẢO hình. (5b) Việc thay đổi hình dạng tầng chứa nước và [1] Newmark, P. 1988. Approaches to đưa các đặc trưng thủy lực vào mô hình Trans lation, Prentice Hall, Hertfordshire. thường khó khăn. (6b) [2] Newmark, P. 1988. A textbook of Trans lation, Prentice-Hall International, Ta thấy khó khăn khi thay đổi hình dạng New York. tầng chứa nước và đưa các đặc trưng thủy [3] Nida, E. A. & Taber, C.R. 1969. The lực vào mô hình. (7b) Theory and Practice of Trans lation, E. J. Tuy nhiên, trong tài liệu địa chất được Brill, Leiden . nghiên cứu thì 100% những câu như câu 5a [4] Vinay, R. J. & Darbelnet, J. 1995. thường chỉ được dịch bằng phương thức dịch Comparative Stylistics of French and biến đổi hình thái thành câu 6b. Cụ thể, đầu English. John Benjamins, the Netherlands. tiên người dịch xác định chủ ngữ thật của [5] Fetter, C.W. 1993. Applied Hydrogeology câu, thường là mệnh đề To V; sau đó, chuyển (3rd Ed.). Prentice Hall, New York. cấu trúc It + be + adjective + to V thành cấu [6] Fetter, C.W. 2000. Địa chất thủy văn ứng trúc To V + be + adjective để dịch sang tiếng dụng 1, 2. (Translators: Nguyễn Uyên, Việt. Nhưng qua phân tích ở trên, ta thấy nên Phạm Thanh Hiền & Phạm Hữu Sỹ). Education Publisher, Hanoi. áp dụng cả 5b và 7b để dịch câu có cấu trúc [7] Halliday, M.A.K. 1967. Notes on It + be + adjective + to V bằng phương thức transitivity and theme in English (Part 1 and dịch biến đổi từ loại nhằm tạo ra sự đa dạng 2). Journal of Linguistics 3, 37-81; 199-244. về cấu trúc câu trong bản dịch tiếng Việt. [8] Đỗ Kim Phương (2012), An investigation Tóm lại, có thể dịch câu có chủ ngữ giả It into structure and meaning of geological trong tài liệu địa chất bằng hai phương thức textbooks as a genre in English and chính là dịch biến đổi từ loại (transposition) Vietnamese, Unpublished Doctoral và dịch biến đổi hình thái (modulation). Để dissertation, VNU-VLIS, Hanoi. có những bản dịch hay nhất, người dịch nên [9] Nguyễn Thị Cúc, Nguyễn Thị Thảo, Trần xác định cấu trúc câu một cách rõ ràng và Đình Thước. 2017. Phương thức dịch câu bị chọn ra phương thức dịch phù hợp nhất. động trong tài liệu tiếng Anh chuyên ngành Địa chất Thuỷ văn. Tuyển tập hội nghị khoa học thường niên năm 2017, Đại học Thuỷ lợi. 314

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.