Một số suy nghĩ về phương pháp tính chỉ tiêu giá trị sản xuất trong chế độ báo cáo tài khoản quốc gia

Mét sè suy nghÜ vÒ ph−¬ng ph¸p tÝnh<br /> chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong chÕ ®é b¸o c¸o<br /> tμi kho¶n quèc gia<br /> ThS. NguyÔn BÝch L©m<br /> ViÖn Khoa häc Thèng kª<br /> <br /> Gi¸ trÞ s¶n xuÊt lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng ph¶n ¸nh thùc tÕ sè tiÒn ®¬n vÞ s¶n xuÊt thu<br /> hîp ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ®−îc khi b¸n s¶n phÈm cña hä vµ còng<br /> vËt chÊt vµ dÞch vô s¶n xuÊt ra trong mét kh«ng ph¶n ¸nh ®óng sè tiÒn ng−êi mua<br /> thêi kú nhÊt ®Þnh. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt cã thÓ tÝnh thùc sù ph¶i tr¶ ®Ó cã ®−îc hµng hãa vµ<br /> theo gi¸ c¬ b¶n hoÆc gi¸ s¶n xuÊt, Tæng côc dÞch vô ng−êi mua cÇn(2). Gi¸ trÞ s¶n xuÊt<br /> Thèng kª ®ang ¸p dông gi¸ s¶n xuÊt trong tÝnh theo gi¸ c¬ b¶n kh«ng ¶nh h−ëng tíi “®é<br /> tÝnh to¸n chØ tiªu nµy. lín” cña chØ tiªu tæng s¶n phÈm trong n−íc<br /> (GDP) v× GDP b»ng tæng gi¸ trÞ t¨ng thªm<br /> Thèng kª tµi kho¶n quèc gia ®Þnh nghÜa:<br /> theo gi¸ c¬ b¶n cña tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ<br /> Gi¸ c¬ b¶n lµ sè tiÒn ng−êi s¶n xuÊt nhËn<br /> céng víi tæng sè thuÕ s¶n phÈm cña toµn bé<br /> ®−îc do b¸n mét ®¬n vÞ hµng hãa hay dÞch<br /> nÒn kinh tÕ.<br /> vô s¶n xuÊt ra trõ ®i thuÕ ®¸nh vµo s¶n<br /> phÈm, céng víi trî cÊp s¶n phÈm. Gi¸ c¬ Ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n<br /> b¶n lo¹i trõ phÝ vËn t¶i kh«ng do ng−êi s¶n xuÊt trong ChÕ ®é b¸o c¸o TKQG ban hµnh<br /> xuÊt tr¶ khi b¸n hµng. Gi¸ s¶n xuÊt lµ sè theo QuyÕt ®Þnh sè 75/2003/Q§-TCTK ngµy<br /> tiÒn ng−êi s¶n xuÊt nhËn ®−îc do b¸n mét 15 th¸ng 01 n¨m 2003 cña Tæng côc tr−ëng<br /> ®¬n vÞ hµng hãa hay dÞch vô s¶n xuÊt ra trõ Tæng côc Thèng kª(3) chia lµm 2 khu vùc:<br /> ®i thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hay thuÕ ®−îc khÊu khu vùc ¸p dông vµ khu vùc kh«ng ¸p dông<br /> trõ t−¬ng tù. Gi¸ s¶n xuÊt lo¹i trõ phÝ vËn t¶i ChÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp. ChÕ<br /> kh«ng do ng−êi s¶n xuÊt tr¶ khi b¸n hµng(1). ®é b¸o c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp ¸p dông<br /> thèng nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi<br /> Dïng gi¸ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh phï hîp víi<br /> ngµnh kinh tÕ, nªn hiÖn nay ph−¬ng ph¸p<br /> chÕ ®é h¹ch to¸n, kÕ to¸n vµ hÖ thèng thuÕ<br /> tÝnh GTSX ®èi víi khu vùc ¸p dông ChÕ ®é<br /> s¶n xuÊt tr−íc ®©y. Kú häp thø 11 (tõ ngµy<br /> b¸o c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp cña hÇu hÕt<br /> 2/4 ®Õn 10/5/1997), Quèc héi kho¸ IX ®·<br /> c¸c ngµnh kinh tÕ trong ChÕ ®é b¸o c¸o<br /> th«ng qua LuËt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng vµ cã<br /> TKQG cã néi dung gièng nhau. V× vËy,<br /> hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/1999 thay cho LuËt thuÕ<br /> nh÷ng tån t¹i vµ bÊt cËp cña ph−¬ng ph¸p<br /> Doanh thu vµ chÕ ®é h¹ch to¸n, kÕ to¸n<br /> tÝnh quy ®Þnh trong ChÕ ®é b¸o c¸o TKQG<br /> còng cã nh÷ng ®æi míi. V× vËy, viÖc ¸p dông<br /> x¶y ra víi hÇu hÕt c¸c ngµnh gåm:<br /> gi¸ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt<br /> theo ngµnh kinh tÕ béc lé mét sè bÊt cËp. 1. Mét sè bÊt cËp chung<br /> Trªn gi¸c ®é ph©n tÝch kinh tÕ, dïng gi¸ ChÕ ®é b¸o c¸o TKQG quy ®Þnh tÝnh chØ<br /> s¶n xuÊt kh«ng ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña khu vùc ¸p chÕ ®é<br /> kinh tÕ cña chØ tiªu nµy. Gi¸ s¶n xuÊt kh«ng b¸o c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp nh− sau:<br /> <br /> Trang 16 - Th«ng tin Khoa häc Thèng kª sè 2/2005<br />  Gi¸ trÞ s¶n xuÊt b»ng Doanh thu thuÇn sau: gi¶ sö trong n¨m 2004, doanh nghiÖp<br /> vÒ b¸n hµng hãa vµ cung cÊp dÞch vô céng c«ng nghiÖp A mua nguyªn, vËt liÖu trÞ gi¸<br /> víi ThuÕ VAT ph¸t sinh ph¶i nép, thuÕ tiªu 10 triÖu ®ång vµ dïng hÕt vµo s¶n xuÊt, ph¶i<br /> thô ®Æc biÖt ph¸t sinh ph¶i nép, thuÕ xuÊt nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ 1 triÖu ®ång (thuÕ<br /> khÈu ph¸t sinh ph¶i nép céng víi ThuÕ VAT nµy sÏ ®−îc khÊu trõ khi doanh nghiÖp b¸n<br /> theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp ph¶i nép céng s¶n phÈm) vµ t¹o ra gi¸ trÞ hµng hãa b¸n<br /> víi Thu do b¸n s¶n phÈm phô (®èi víi tr−êng trªn thÞ tr−êng theo gi¸ c¬ b¶n (kh«ng bao<br /> hîp doanh thu tiªu thô nhá kh«ng h¹ch to¸n gåm bÊt kú lo¹i thuÕ s¶n phÈm nµo) lµ 15<br /> riªng, kh«ng t¸ch ra ®−îc ®Ó ®−a vÒ ngµnh triÖu ®ång. XÐt hai tr−êng hîp:<br /> t−¬ng øng) céng víi Thu do cho thuª thiÕt bÞ,<br /> - Doanh nghiÖp b¸n hÕt s¶n phÈm s¶n<br /> m¸y mãc cã ng−êi ®iÒu khiÓn vµ c¸c tµi s¶n<br /> xuÊt ra: gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo gi¸ c¬ b¶n lμ 15<br /> kh¸c (kh«ng kÓ ®Êt) céng víi Thu do b¸n<br /> triÖu ®ång, GTSX theo ph−¬ng ph¸p tÝnh cña<br /> phÕ liÖu thu håi, s¶n phÈm kÌm theo tËn thu<br /> Vô HÖ thèng tμi kho¶n quèc gia lμ 15,5 triÖu<br /> ®−îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt céng víi Gi¸<br /> ®ång v× bao gåm 0,5 triÖu ®ång thuÕ VAT<br /> trÞ c¸c m« h×nh c«ng cô lµ tµi s¶n cè ®Þnh tù<br /> ph¸t sinh ph¶i nép (ThuÕ VAT ph¸t sinh khi<br /> trang bÞ cho ®¬n vÞ céng víi Chªnh lÖc cuèi<br /> b¸n s¶n phÈm lµ 1,5 triÖu ®ång, doanh<br /> kú trõ ®Çu kú vÒ thµnh phÈm tån kho, hµng<br /> nghiÖp ®−îc khÊu trõ 1 triÖu);<br /> göi ®i b¸n, s¶n phÈm dë dang vµ c¸c chi phÝ<br /> dë dang cßn l¹i kh¸c(4). - Gi¶ sö doanh nghiÖp b¸n ®−îc 90%<br /> sè s¶n phÈm s¶n xuÊt ra: gi¸ trÞ s¶n xuÊt<br /> Gi¸ trÞ s¶n xuÊt tÝnh theo gi¸ s¶n xuÊt lµ<br /> theo gi¸ c¬ b¶n vÉn lμ 15 triÖu ®ång (gåm<br /> toµn bé gi¸ trÞ hµng hãa vµ dÞch vô s¶n xuÊt<br /> doanh thu thuÇn 13,5 triÖu ®ång vµ tån kho<br /> trong kú bao gåm thuÕ s¶n phÈm trõ ®i trî<br /> lµ 1,5 triÖu ®ång). Gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo<br /> cÊp s¶n phÈm nh−ng kh«ng bao gåm thuÕ<br /> ph−¬ng ph¸p tÝnh cña Vô HÖ thèng tμi kho¶n<br /> gi¸ trÞ gia t¨ng hoÆc thuÕ t−¬ng tù ®−îc khÊu<br /> quèc gia lμ 15,45 triÖu ®ång, gåm c¸c kho¶n<br /> trõ vµ lo¹i trõ phÝ vËn t¶i kh«ng do ng−êi s¶n<br /> doanh thu thuÇn 13,5 triÖu ®ång, tån kho 1,5<br /> xuÊt tr¶ khi b¸n hµng. Ph−¬ng ph¸p tÝnh nªu<br /> triÖu ®ång vµ thuÕ VAT ph¸t sinh ph¶i nép lµ<br /> trªn kh«ng ®¶m b¶o ®óng néi dung cña chØ<br /> 0,45 triÖu ®ång (1,35 triÖu tiÒn thuÕ VAT do<br /> tiªu theo kh¸i niÖm gi¸ s¶n xuÊt (v× gåm c¶<br /> b¸n 90% s¶n phÈm trõ ®i thuÕ VAT ®−îc<br /> thuÕ VAT) vµ g©y ra bÊt cËp kh«ng ®¸ng cã,<br /> khÊu trõ 0,9 triÖu).<br /> nh÷ng bÊt cËp nµy sÏ kh«ng tån t¹i nÕu chØ<br /> tiªu GTSX ®−îc tÝnh theo gi¸ c¬ b¶n. Cô thÓ, Râ rµng ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ<br /> nÕu GTSX tÝnh theo gi¸ c¬ b¶n, khi ®ã c¸c s¶n xuÊt hiÖn nay cña Vô HÖ thèng tµi<br /> yÕu tè vÒ thuÕ s¶n phÈm ph¸t sinh ph¶i nép kho¶n quèc gia kh«ng thèng nhÊt trong hai<br /> th−êng cã ®é tin cËy kh«ng cao, kh«ng cÇn tr−êng hîp nªu trªn vµ bÊt cËp nµy ®−îc lo¹i<br /> thu thËp vµ ®−a vµo c«ng thøc tÝnh. trõ khi tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo gi¸ c¬ b¶n.<br /> <br /> Ph−¬ng ph¸p tÝnh nªu trong chÕ ®é b¸o 2. BÊt cËp riªng cña mét sè ngµnh<br /> c¸o TKQG bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng a. Ngμnh n«ng, l©m nghiÖp<br /> g©y nªn sù thiÕu thèng nhÊt vµ ®iÒu ®ã sÏ<br /> §èi víi khèi hé s¶n xuÊt n«ng, l©m<br /> kh«ng x¶y ra nÕu tÝnh theo gi¸ c¬ b¶n. §Ó<br /> nghiÖp, ChÕ ®é b¸o c¸o TKQG quy ®Þnh gi¸<br /> minh häa nhËn ®Þnh nµy, chóng ta xÐt vÝ dô<br /> <br /> <br /> Th«ng tin Khoa häc Thèng kª sè 2/2005 - Trang 17<br /> trÞ s¶n xuÊt cña ho¹t ®éng trång trät/ch¨n gia theo gi¸ s¶n xuÊt hiÖn nay ch−a chÝnh<br /> nu«i b»ng s¶n l−îng s¶n xuÊt trong n¨m x¸c, ®ã lµ sù pha trén gi÷a gi¸ s¶n xuÊt vμ<br /> nh©n víi víi gi¸ b¸n cña ng−êi s¶n xuÊt b×nh gi¸ c¬ b¶n. Kh«ng nªn dïng b¶ng c©n ®èi<br /> qu©n trong n¨m. Gi¸ s¶n xuÊt b×nh qu©n s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Ó tÝnh gi¸ v× ®iÒu<br /> trong n¨m lÊy tõ b¶ng c©n ®èi s¶n phÈm nµy vi ph¹m kh¸i niÖm gi¸ c¬ b¶n hoÆc gi¸<br /> trång trät/ch¨n nu«i hoÆc ®¬n gi¸ b¸n s¶n s¶n xuÊt.<br /> phÈm trång trät/ch¨n nu«i cña c¸c hé n«ng<br /> b. Ngμnh thuû s¶n<br /> d©n ®iÒu tra ë chî n«ng th«n. Quy ®Þnh tÝnh<br /> nh− trªn cã mét sè bÊt cËp sau: §èi víi khu vùc hé khai th¸c vµ nu«i<br /> trång thñy s¶n, gi¸ trÞ s¶n xuÊt tÝnh theo<br /> - Gi¸ b×nh qu©n lÊy trong c¸c b¶ng c©n<br /> ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ trùc tiÕp tõ gi¸<br /> ®èi s¶n phÈm n«ng nghiÖp (trång trät vµ<br /> vµ l−îng víi gi¸ b¸n cña ng−êi s¶n xuÊt b×nh<br /> ch¨n nu«i) bÞ ¶nh h−ëng cña gi¸ s¶n phÈm<br /> qu©n trong n¨m. Gi¸ b¸n cña ng−êi s¶n xuÊt<br /> dïng cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau víi ®¬n<br /> ®èi víi c¸c mÆt hµng thñy s¶n do ®¸nh b¾t<br /> gi¸ kh¸c nhau nh−: gi¸ cña s¶n phÈm dïng<br /> vµ nu«i trång kh«ng bao gåm bÊt kú mét lo¹i<br /> ®Ó lµm gièng do mua ngoµi, gi¸ tÝnh cho s¶n<br /> thuÕ s¶n phÈm nµo. Nãi c¸ch kh¸c, gi¸ b¸n<br /> phÈm ®Ó ¨n, gi¸ b¸n s¶n phÈm trªn thÞ<br /> cña ng−êi s¶n xuÊt trong thèng kª Th−¬ng<br /> tr−êng. Gi¸ b×nh qu©n lÊy trong b¶ng c©n ®èi<br /> m¹i hoµn toµn lµ gi¸ c¬ b¶n. V× vËy, gi¸ trÞ<br /> s¶n phÈm n«ng nghiÖp bÞ ¶nh h−ëng bëi<br /> s¶n xuÊt ®èi víi khèi hé s¶n xuÊt thñy s¶n<br /> quyÒn sè cña s¶n phÈm dïng cho c¸c môc<br /> nh− h−íng dÉn trong ChÕ ®é b¸o c¸o TKQG<br /> ®Ých kh¸c nhau. Mét yÕu tè cÇn ®Ò cËp ®ã lµ<br /> thùc chÊt tÝnh theo gi¸ c¬ b¶n.<br /> chÊt l−îng lËp b¶ng c©n ®èi s¶n phÈm n«ng<br /> nghiÖp còng ¶nh h−ëng tíi tÝnh gi¸ b×nh c. Ngμnh c«ng nghiÖp khai th¸c, chÕ<br /> qu©n vµ c©u hái ®Æt ra lµ cã nªn lËp b¶ng biÕn, s¶n xuÊt vμ ph©n phèi ®iÖn n−íc<br /> c©n ®èi nµy víi nh÷ng môc ®Ých nh− Vô HÖ §èi víi kinh tÕ tËp thÓ vµ c¸ thÓ, chØ tiªu<br /> thèng tµi kho¶n quèc gia ®−a ra; gi¸ trÞ s¶n xuÊt ®−îc tÝnh b»ng tæng sè lao<br /> - Gi¸ b¸n s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña ®éng hoÆc tæng sè hé s¶n xuÊt trong n¨m<br /> c¸c hé n«ng d©n t¹i chî n«ng th«n thùc chÊt nh©n (x) víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt b×nh qu©n mét<br /> lµ gi¸ c¬ b¶n v× gi¸ b¸n nh÷ng s¶n phÈm nµy lao ®éng hoÆc mét hé cña ®¬n vÞ ®iÒu tra<br /> kh«ng bao gåm thuÕ s¶n phÈm nh−: thuÕ chän mÉu. Ph−¬ng ph¸p tÝnh nµy cã mét sè<br /> VAT, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. bÊt cËp sau:<br /> <br /> - §Æc thï trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt - TÝnh GTSX b×nh qu©n mét lao ®éng<br /> n«ng nghiÖp ®ã lµ trî cÊp s¶n phÈm cña hoÆc mét hé tõ ®iÒu tra chän mÉu ®Ó suy<br /> Nhµ n−íc ®èi víi n«ng d©n, c«ng thøc tÝnh réng cho toµn bé tæng thÓ cña khu vùc nµy<br /> hiÖn nay ch−a ®Ó ý tíi yÕu tè nµy. Nãi c¸ch kh«ng hîp lý v× quy m« vµ n¨ng suÊt lao<br /> kh¸c GTSX theo gi¸ s¶n xuÊt ph¶i trõ ®i trî ®éng cña tËp thÓ vµ c¸ thÓ kh¸c nhau;<br /> cÊp s¶n phÈm. - Ph−¬ng ph¸p tÝnh nªu qu¸ chung<br /> Nh− vËy, ph−¬ng ph¸p tÝnh GTSX ®èi chung, kh«ng biÕt ngµnh Thèng kª cã tæ<br /> víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña khèi hé n«ng, chøc ®iÒu tra ®Ó tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt<br /> l©m nghiÖp trong thèng kª Tµi kho¶n quèc<br /> <br /> <br /> Trang 18 - Th«ng tin Khoa häc Thèng kª sè 2/2005<br /> b×nh qu©n mét lao ®éng hoÆc mét hé hay - Chu kú s¶n xuÊt ®Ó hoµn thµnh c«ng<br /> kh«ng, do Vô nµo ®iÒu tra; tr×nh x©y dùng th−êng kÐo dµi cã khi tíi vµi<br /> n¨m, trong khi ®ã kh¸i niÖm gi¸ trÞ s¶n xuÊt<br /> - Ph−¬ng ph¸p kh«ng nªu râ gi¸ trÞ s¶n<br /> lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét<br /> xuÊt b×nh qu©n mét lao ®éng hoÆc mét hé<br /> thêi kú nhÊt ®Þnh, v× vËy tÝnh gi¸ trÞ c«ng tr×nh<br /> tÝnh theo gi¸ nµo, néi dung gåm nh÷ng g×.<br /> hoµn thµnh trong n¨m sÏ bá qua hoÆc tÝnh<br /> d. Ngμnh x©y dùng trïng gi¸ trÞ ho¹t ®éng x©y dùng dë dang cña<br /> Víi ®Æc thï cña ho¹t ®éng x©y dùng khu vùc nµy.<br /> nªn doanh thu x©y dùng ®−îc tÝnh trªn c¬ së e. Ngμnh kh¸ch s¹n, nhμ hμng, vËn t¶i<br /> “vèn ®Çu t− thanh to¸n cña chñ ®Çu t− kh«ng kho b·i vμ th«ng tin liªn l¹c<br /> chØ cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh<br /> Ph−¬ng ph¸p tÝnh chung cña khu vùc<br /> hoµn thµnh bµn giao, mµ cßn bao gåm c¶<br /> kinh tÕ tËp thÓ vµ c¸ thÓ cña c¸c ngµnh nµy<br /> phÇn vèn øng tr−íc cho ®¬n vÞ x©y dùng<br /> b»ng tæng sè lao ®éng hoÆc sè hé s¶n xuÊt<br /> theo tháa thuËn trong hîp ®ång. Ng−îc l¹i<br /> trong n¨m nh©n víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt b×nh<br /> cã khi c«ng tr×nh ®· bµn giao ®−a vµo sö<br /> qu©n cho 1 lao ®éng hoÆc cho 1 hé cña ®¬n<br /> dông, nh−ng do chñ ®Çu t− ch−a cã vèn<br /> vÞ ®iÒu tra chän mÉu. Bªn c¹nh nh÷ng bÊt<br /> thanh to¸n, nªn còng ch−a ®−îc tÝnh trong<br /> cËp vµ tån t¹i cña ph−¬ng ph¸p tÝnh nh− ®·<br /> doanh thu. Do vËy, doanh thu cña ngµnh<br /> nªu trong ngµnh c«ng nghiÖp, ®èi víi c¸c<br /> x©y dùng kh«ng ph¶n ¸nh ®óng thùc chÊt<br /> ngµnh kh¸ch s¹n, nhµ hµng, vËn t¶i kho b·i<br /> cña s¶n phÈm x©y dùng hoµn thµnh vµ<br /> vµ th«ng tin liªn l¹c tÝnh theo gi¸ s¶n xuÊt<br /> kh«ng thÓ hiÖn ®−îc quan hÖ ®¼ng thøc gi÷a<br /> cßn tån t¹i mét bÊt cËp sau:<br /> s¶n phÈm tiªu thô tån kho vµ dë dang nh−<br /> c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c”(5). Ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô khu vùc<br /> §iÒu nµy chøng tá ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu tËp thÓ vµ c¸ thÓ cña nh÷ng ngµnh nµy<br /> GTSX dùa vµo doanh thu vµ theo gi¸ s¶n kh«ng æn ®Þnh, ®Þa ®iÓm cung cÊp dÞch vô<br /> xuÊt lµ kh«ng hîp lý. hay thay ®æi (b¸n dong hµng ¨n, ng−êi cung<br /> cÊp dÞch vô vËn t¶i hay thay ®æi n¬i ho¹t<br /> Ph−¬ng ph¸p tÝnh GTSX ®èi víi ho¹t<br /> ®éng) v× vËy rÊt khã cã thÓ tÝnh ®−îc gi¸ trÞ<br /> ®éng x©y dùng nhµ ë vµ vËt kiÕn tróc cña<br /> s¶n xuÊt b×nh qu©n cho mét lao ®éng hoÆc<br /> d©n c− quy ®Þnh trong ChÕ ®é b¸o c¸o<br /> mét hé theo gi¸ s¶n xuÊt. Th«ng th−êng, c¬<br /> TKQG kh«ng tháa ®¸ng v×:<br /> quan thuÕ chØ thu thuÕ m«n bµi (thuÕ s¶n<br /> - §Æc thï cña ho¹t ®éng x©y dùng lµ t¹o xuÊt kh¸c) cña hîp t¸c x· hay c¸ thÓ kinh<br /> ra s¶n phÈm ®¬n chiÕc, gi¸ trÞ c«ng tr×nh doanh nh÷ng dÞch vô nµy. Nãi c¸ch kh¸c,<br /> hoµn thµnh trong n¨m cña c¸c hé d©n c− thuÕ doanh thu ph¸t sinh ph¶i nép trong<br /> hoµn toµn kh¸c nhau vÒ diÖn tÝch x©y dùng, c«ng thøc tÝnh quy ®Þnh bëi ChÕ ®é b¸o c¸o<br /> mÉu m· thiÕt kÕ. Ngay c¶ trong tr−êng hîp TKQG thùc chÊt lµ thuÕ s¶n xuÊt kh¸c. V×<br /> mét ng«i nhµ cã diÖn tÝch, thiÕt kÕ gièng vËy néi dung cña chØ tiªu GTSX ch−a ph¶n<br /> nhau nh−ng gi¸ trÞ c«ng tr×nh hoµn toµn kh¸c ¸nh ®óng theo gi¸ s¶n xuÊt.<br /> nhau v× gi¸ trÞ vËt liÖu x©y dùng vµ thiÕt bÞ<br /> f. Ngμnh kinh doanh bÊt ®éng s¶n vμ dÞch<br /> l¾p ®Æt vµo c«ng tr×nh kh¸c nhau.<br /> vô t− vÊn<br /> <br /> <br /> Th«ng tin Khoa häc Thèng kª sè 2/2005 - Trang 19<br />  Quy ®Þnh ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ s¶n v¨n hãa, thÓ thao, Ho¹t ®éng cña c¸c tæ<br /> xuÊt cña ho¹t ®éng mua nhµ ®Ó b¸n bao chøc kh«ng v× lîi, Phôc vô c¸ nh©n vμ<br /> gåm c¶ thuÕ xuÊt khÈu ph¸t sinh ph¶i nép lµ céng ®ång, ho¹t ®éng lμm thuª c¸c c«ng<br /> kh«ng thùc tÕ v× kh«ng cã kh¸i niÖm xuÊt viÖc hé gia ®×nh, ho¹t ®éng cña c¸c tæ<br /> khÈu nhµ ë x©y trªn l·nh thæ ViÖt Nam. Hai chøc vμ ®oμn thÓ quèc tÕ<br /> ph−¬ng ph¸p tÝnh ®èi víi ho¹t ®éng mua nhµ<br /> Ph−¬ng ph¸p h−íng dÉn tÝnh gi¸ trÞ s¶n<br /> ®Ó b¸n cña c¸c ®¬n vÞ kh«ng ho¹ch to¸n<br /> xuÊt cña nhãm ngµnh nµy hoµn toµn theo<br /> theo chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp cho kÕt<br /> néi dung cña gi¸ c¬ b¶n v× kh«ng bao gåm<br /> qu¶ kh«ng gièng nhau vµ kh«ng cïng mét<br /> bÊt kú mét lo¹i thuÕ s¶n phÈm nµo. Ph−¬ng<br /> lo¹i gi¸:<br /> ph¸p thø nhÊt(6) h−íng dÉn ch−a cô thÓ, dÉn<br /> - Ph−¬ng ph¸p thø nhÊt h−íng dÉn gi¸ ®Õn sù thiÕu nhÊt qu¸n khi c¸c Côc Thèng<br /> trÞ s¶n xuÊt b»ng doanh thu trong n¨m vµ kª tØnh, thµnh phè ¸p dông. Ph−¬ng ph¸p<br /> kh«ng lo¹i trõ trÞ gi¸ nhµ mua vµo ®Ó b¸n nµy cã ghi: “Trõ mét phÇn cña môc chi kh¸c<br /> lµ kh«ng ®óng, theo ph−¬ng ph¸p nµy, gi¸ (134)”, trõ mét phÇn lµ trõ bao nhiªu?.<br /> trÞ s¶n xuÊt cña ho¹t ®éng kinh doanh bÊt<br /> Tuy nhiªn, ChÕ ®é b¸o c¸o TKQG hiÖn<br /> ®éng s¶n bao gåm c¶ gi¸ trÞ c«ng tr×nh x©y<br /> nay chØ lµ chÕ ®é t¹m thêi, Vô HÖ thèng tµi<br /> dùng ®· tÝnh trong gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña<br /> kho¶n quèc gia nªn rµ so¸t, söa ®æi vµ<br /> ngµnh x©y dùng.<br /> h−íng dÉn l¹i néi dung cña chÕ ®é b¸o c¸o<br /> - Ph−¬ng ph¸p thø hai h−íng dÉn gi¸ trÞ nµy theo gi¸ c¬ b¶n ®Ó kh¾c phôc nh÷ng bÊt<br /> s¶n xuÊt b»ng tæng chi phÝ ho¹t ®éng th−êng cËp nªu trªn. ViÖc rµ so¸t, söa ®æi còng phï<br /> xuyªn. H−íng dÉn nh− vËy qu¸ chung hîp víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn thèng kª tµi<br /> chung, kh«ng chØ râ chi ho¹t ®éng th−êng kho¶n quèc gia cña Vô vµ phï hîp víi cam<br /> xuyªn cã bao gåm thuÕ vµ lîi nhuËn hay kÕt cña Tæng côc Thèng kª víi Quü TiÒn tÖ<br /> kh«ng. Theo ph−¬ng ph¸p nµy ch¾c ch¾n quèc tÕ(7)<br /> kh«ng bao gåm thuÕ s¶n phÈm, v× vËy, gi¸ (1) Mét sè thuËt ng÷ thèng kª th«ng dông, Nhµ<br /> trÞ s¶n xuÊt theo ph−¬ng ph¸p nµy thùc chÊt xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi - 2004, trang 85.<br /> tÝnh theo gi¸ c¬ b¶n.<br /> (2) §éc gi¶ quan t©m tíi mèi liªn hÖ vµ sù kh¸c<br /> - §èi víi ho¹t ®éng dÞch vô nhµ ë tù cã biÖt gi÷a gi¸ c¬ b¶n vµ gi¸ s¶n xuÊt cã thÓ tham kh¶o<br /> tù ë cña c¸c hé gia ®×nh, ph−¬ng ph¸p tÝnh cuèn: “Ph−¬ng ph¸p biªn so¹n HÖ thèng tµi kho¶n quèc<br /> gi¸ trÞ s¶n xuÊt hoµn toµn theo gi¸ c¬ b¶n v× gia ë ViÖt Nam”, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi - 2003.<br /> kh«ng cã yÕu tè thuÕ s¶n phÈm. Ph−¬ng (3) Tõ ®©y trë ®i trong bµi sÏ viÕt gän lµ ChÕ ®é<br /> ph¸p tÝnh nh− ®· nªu trong chÕ ®é b¸o c¸o b¸o c¸o TKQG<br /> (trang 95) ch−a ph¶i lµ ph−¬ng ph¸p tèt nhÊt (4) ChÕ ®é b¸o c¸o TKQG, trang 62.<br /> theo quy ®Þnh cña tµi kho¶n quèc gia, tuy (5) Vò V¨n TuÊn - Chuyªn ®Ò khoa häc: “Ph−¬ng<br /> vËy ph−¬ng ph¸p nµy cã tÝnh kh¶ thi vµ phï ph¸p tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm theo gi¸ c¬ b¶n<br /> hîp víi hoµn c¶nh thùc tÕ cña thÞ tr−êng cho cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt” trang 23.<br /> thuª nhµ ë vµ thèng kª ViÖt Nam. (6) ChÕ ®é b¸o c¸o TKQG, trang 102 vµ 108.<br /> <br /> g. Nhãm ngμnh gi¸o dôc ®μo t¹o, y tÕ, (7) Tæng côc Thèng kª cam kÕt víi Quü TiÒn tÖ<br /> ho¹t ®éng cøu trî x· héi vμ ho¹t ®éng quèc tÕ lµ sÏ ¸p dông gi¸ c¬ b¶n trong tÝnh to¸n chØ<br /> <br /> <br /> <br /> Trang 20 - Th«ng tin Khoa häc Thèng kª sè 2/2005<br /> tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cña c¸c ngµnh dÞch vô ¸p dông ®èi víi Côc Thèng kª tØnh, thµnh<br /> kinh tÕ tõ n¨m 2005. phè trùc thuéc Trung −¬ng, ban hµnh theo Ph¸p<br /> Tμi liÖu tham kh¶o lÖnh kÕ to¸n vµ Thèng kª theo QuyÕt ®Þnh sè 734<br /> /2002/Q§-TCTK ngµy 15 th¸ng 11 n¨m 2002 cña<br /> 1. ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú tµi<br /> Tæng côc tr−ëng Tæng côc Thèng kª, Nhµ xuÊt<br /> kho¶n quèc gia ¸p dông ®èi víi Côc Thèng kª<br /> b¶n Thèng kª, Hµ Néi - 2002.<br /> tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng, ban hµnh<br /> theo Ph¸p lÖnh kÕ to¸n vµ Thèng kª theo QuyÕt 5. Ph−¬ng ¸n ®iÒu tra vµ b¸o c¸o thèng kª<br /> ®Þnh sè 75/2003/Q§-TCTK ngµy 15 th¸ng 01 gi¸ b¸n s¶n phÈm cña ng−êi s¶n xuÊt hµng c«ng<br /> n¨m 2003 cña Tæng côc tr−ëng Tæng côc Thèng nghiÖp (kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 650 /2004/Q§-<br /> kª, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi - 2003. TCTK ngµy 5 th¸ng 9 n¨m 2004 cña Tæng côc<br /> tr−ëng Tæng côc Thèng kª, Nhµ xuÊt b¶n Thèng<br /> 2. Ph−¬ng ph¸p biªn so¹n HÖ thèng tµi<br /> kª, Hµ Néi - 2004.<br /> kho¶n quèc gia ë ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n Thèng<br /> kª, Hµ Néi - 2003 6. Ph−¬ng ¸n ®iÒu tra vµ b¸o c¸o thèng kª<br /> gi¸ b¸n s¶n phÈm cña ng−êi s¶n xuÊt hµng<br /> 3. ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú Vèn ®Çu<br /> n«ng, l©m, thñy s¶n (kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 650<br /> t− vµ x©y dùng ¸p dông ®èi víi Côc Thèng kª tØnh,<br /> /2004/Q§-TCTK ngµy 5 th¸ng 9 n¨m 2004 cña<br /> thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng, ban hµnh theo<br /> Tæng côc tr−ëng Tæng côc Thèng kª, Nhµ xuÊt<br /> Ph¸p lÖnh kÕ to¸n vµ Thèng kª theo QuyÕt ®Þnh<br /> b¶n Thèng kª, Hµ Néi - 2004.<br /> sè 733/2002/Q§-TCTK ngµy 15 th¸ng 11 n¨m<br /> 2002 cña Tæng côc tr−ëng Tæng côc Thèng kª, 7. Vò V¨n TuÊn - Chuyªn ®Ò khoa häc:<br /> Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi - 2002 “Ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm<br /> theo gi¸ c¬ b¶n cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt”.<br /> 4. ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú Th−¬ng<br /> nghiÖp, kh¸ch s¹n, nhµ hµng, du lÞch l÷ hµnh vµ<br /> <br /> <br /> NÒn kinh tÕ tri thøc Kh¸i niÖm, tiªu chÝ…. (tiÕp theo trang 15)<br /> <br /> n−íc ®ang ph¸t triÓn sÏ nhËn ®−îc nhiÒu lîi - APEC (2001): "The New Economy in APEC”<br /> Ých h¬n tõ quyÒn t¸c gi¶. Ch¼ng h¹n nÕu cã - Joseph E. Stiglitz (1998): "Towards a New<br /> c¬ së vËt chÊt hiÖn ®¹i cho ho¹t ®éng xuÊt Paradigm for Development: Strategies, Pohcies,<br /> and Processes, Raul Prebisch Lecture at<br /> b¶n vµ ghi b¨ng ®Üa th× c¸c c«ng ty t¹i c¸c<br /> UNCTAD, Geneva.<br /> n−íc ®ang ph¸t triÓn sÏ dÔ dµng tham gia<br /> - Joseph E. Stiglitz (1999): "Public Policy for<br /> c¹nh tranh vµ v−¬n ra thÞ tr−êng quèc tÕ a Knowledge Economy”, Centerfor Econo-<br /> Tμi liÖu tham kh¶o micpolicy Research(cepr), DTI, london, UK.<br /> <br /> - OECD (1996): "The Knowledge-based - John Houston & Peter Sheehan (2000): "A<br /> Economy” , OECD, pari. Pnmary on the Kowledge Economy , Center for<br /> Strategic Economic Studies (CSES), Victoria<br /> - OECD (1999): "Toward Knowledge-based University, Australia.<br /> economy: Facts and Figures”, OECD, paris.<br /> - Lester Thurow (2000): "Creating Wealth”,<br /> - OECD (2001): "The New Economy: Nicholas Brealey Pubhshing, - Ng« Quang, Tïng<br /> Beyond the Hype”, OECD, Paris. (2000): "Xu thÕ kinh tª tri thøc”, NXB ChÝnh trÞ<br /> quèc gia, Hµ Néi.<br /> - World Bank (1999): "Knowledge for<br /> Development , World Development Report. - Damel Cohen vµ MichÌle Debonneuil<br /> (2001): "NÒn kinh tÕ míi, ch−¬ng tr×nh DiÔn ®µn<br /> - APEC (2000): "Toward the Knowledge-<br /> kinh tª” viÖt-ph¸p, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.<br /> based Economy.<br /> <br /> <br /> Th«ng tin Khoa häc Thèng kª sè 2/2005 - Trang 21<br />