Một số vấn đề cần được nghiên cứu trao đổi về chế độ thống kê thủy sản

hiÖn ph©n tÝch cÇn sö dông m« h×nh hçn hîp tÝch ph−¬ng sai hoÆc nhãm tæ cã thÓ chän<br /> th× cã thÓ chän SAS, nh−ng nÕu lµm håi qui SPSS vµ ®Ó tæng hîp sè liÖu theo biÓu b¶ng<br /> logistic cã thÓ chän STATA, cßn nÕu ph©n th× dïng SPSS<br /> <br /> <br /> mét sè vÊn ®Ò cÇn ®−îc nghiªn cøu trao ®æi<br /> vÒ chÕ ®é thèng kª thuû s¶n<br /> Hµ Quang TuyÕn<br /> Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thuû s¶n<br /> <br /> B¶ng ph©n ngµnh kinh tÕ quèc d©n ban 1. Thèng kª diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n<br /> hµnh theo NghÞ ®Þnh sè 75/CP ngµy<br /> Thùc tÕ thu thËp th«ng tin thèng kª ë<br /> 27/10/1993 cña ChÝnh phñ ®· ®−a ngµnh<br /> c¸c ®Þa ph−¬ng hiÖn ®ang cã hai vÊn ®Ò ®Æt<br /> thuû s¶n tõ ngµnh kinh tÕ cÊp III lªn ngµnh<br /> ra lµ:<br /> kinh tÕ cÊp I. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y Nhµ n−íc<br /> cã nhiÒu chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ®Çu t− ph¸t (1) DiÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n bao<br /> triÓn kinh tÕ vïng biÓn §«ng, ban hµnh Ph¸p gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau: diÖn tÝch chuyªn<br /> lÖnh b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n, x©y dùng vµ nu«i trång thuû s¶n cã thÓ cho thu ho¹ch 2<br /> c¶i t¹o nhiÒu c¶ng c¸, bÕn c¸, khuyÕn khÝch vô mçi n¨m, diÖn tÝch nu«i lu©n canh 1 vô<br /> ng− d©n ph¸t triÓn ®¸nh b¾t xa bê b»ng cho lóa + 1 vô t«m (c¸), diÖn tÝch nu«i xen canh<br /> vay vèn −u ®·i ®Ó ®ãng míi vµ c¶i ho¸n tµu, t«m (c¸) + lóa hoÆc rõng l©m nghiÖp ngËp<br /> thuyÒn ®¸nh c¸ cã c«ng xuÊt tõ 90 CV trë n−íc. C¸c lo¹i diÖn tÝch trªn ph¸t triÓn m¹nh<br /> lªn,v.v… nªn s¶n xuÊt thuû s¶n ®· cã b−íc ë vïng §ång b»ng s«ng Cöu Long, miÒn<br /> ph¸t triÓn nhanh vµ phong phó ®a d¹ng. KÕt Trung. Theo qui ®Þnh cña chÕ ®é thèng kª<br /> qu¶ s¶n xuÊt cña ngµnh Thuû s¶n t¨ng thuû s¶n hiÖn hµnh th× mçi n¨m ®−îc tÝnh<br /> tr−ëng kh¸ theo c¶ 2 chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt mét lÇn diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n (nh−<br /> (gi¸ cè ®Þnh 1994) vµ tæng s¶n l−îng: n¨m diÖn tÝch ®Êt canh t¸c) kh«ng cßn phï hîp<br /> 1996 ®¹t 15369 tû ®ång vµ 1 701 ngh×n tÊn, víi t×nh h×nh thùc tÕ hiÖn nay. §ã lµ ch−a<br /> ®Õn n¨m 2003 ®¹t 30570 tû ®ång vµ 2850 ph¶n ¸nh ®−îc qui m« ph¸t triÓn vÒ diÖn tÝch<br /> ngh×n tÊn, gÊp 2 lÇn vÒ gi¸ trÞ. Gi¸ trÞ thuû nu«i trång thuû s¶n v× nhiÒu diÖn tÝch tr−íc<br /> s¶n xuÊt khÈu n¨m 2003 ®¹t 2,3 tû USD. ®©y chØ nu«i mét vô trong n¨m nay ®· cã thÓ<br /> nu«i hai vô; ch−a ®ång nhÊt víi ph¹m vi tÝnh<br /> ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª thuû s¶n ban<br /> n¨ng suÊt thuû s¶n trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch<br /> hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 657/2002/Q§ -<br /> nu«i trång thuû s¶n cña c¸c lo¹i diÖn tÝch<br /> TCTK ngµy 2/10/2002 cña Tæng côc Thèng<br /> trªn. Theo chóng t«i ®Ó kh¾c phôc ®−îc<br /> kª, trong thêi gian qua ®· tõng b−íc ®¸p<br /> nh÷ng bÊt cËp trªn nªn qui ®Þnh mçi vô thu<br /> øng ®−îc yªu cÇu th«ng tin cña c¸c cÊp, c¸c<br /> ho¹ch s¶n phÈm ®−îc tÝnh mét lÇn diÖn tÝch<br /> ngµnh. Tuy nhiªn, hiÖn nay mét sè vÊn ®Ò<br /> nu«i trång thuû s¶n.<br /> vÒ thèng kª thuû s¶n kh«ng cßn phï hîp víi<br /> thùc tÕ ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n cÇn (2) §èi víi diÖn tÝch nu«i t«m c«ng<br /> ®−îc nghiªn cøu trao ®æi ®Ó hoµn thiÖn. nghiÖp, diÖn tÝch mÆt n−íc thùc nu«i chØ<br /> <br /> Trang 16 - Th«ng tin Khoa häc Thèng kª sè 4/2004<br /> chiÕm 60 - 70% diÖn tÝch qui ho¹ch cho trai,… xÕp cïng nhãm víi èc, hÕn, ngao, rau<br /> vïng nu«i t«m. PhÇn diÖn tÝch cßn l¹i lµ c¸c c©u, t¶o,... ViÖc ph©n tæ trªn gÆp khã kh¨n<br /> c«ng tr×nh phô trî: tr¹m b¬m n−íc vµo kªnh, cho viÖc ¸p gi¸ tÝnh to¸n gi¸ trÞ s¶n xuÊt<br /> kªnh dÉn n−íc vµo, c¸c ao l¾ng, kªnh dÉn thuû s¶n. Theo chóng t«i, cÇn ph©n tæ s¶n<br /> n−íc ra, bê bao võa lµ ®−êng ®i cã bÒ mÆt phÈm thuû s¶n chi tiÕt h¬n: trong nhãm c¸<br /> t−¬ng ®èi réng 3 - 4 mÐt, l¸n tr¹i, c¬ së chÕ ph©n ra mét sè lo¹i chÝnh (c¸ tra, ba sa, c¸<br /> biÕn thøc ¨n, côm ®iÖn h¹ thÕ,v.v… HiÖn r« phi, c¸ chim tr¾ng, c¸ thu, c¸ ngõ,…<br /> nay, Tæng côc Thèng kª qui ®Þnh tÝnh diÖn kh¸c), nhãm t«m ph©n ra mét sè lo¹i (t«m<br /> tÝch nu«i trång thuû s¶n bao gåm c¶ bê bao, hïm, t«m só, t«m cµng xanh,… kh¸c),<br /> ao l¾ng läc; ngµnh Thuû s¶n qui ®Þnh tÝnh nhãm thuû s¶n kh¸c ph©n ra mét sè lo¹i cã<br /> toµn bé diÖn tÝch qui ho¹ch cho vïng nu«i gi¸ trÞ cao, cßn l¹i gép theo nhãm (mùc;<br /> t«m c«ng nghiÖp. Do qui ®Þnh ph¹m vi tÝnh cua, ghÑ; sß huyÕt; yÕn sµo; ngäc trai;<br /> diÖn tÝch cña hai ngµnh cã kh¸c nhau nªn sè nhuyÔn thÓ vµ thuû s¶n kh¸c).<br /> liÖu diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n n¨m 2003,<br /> 3. Ph−¬ng ¸n ®iÒu tra thuû s¶n ngoµi<br /> cña Tæng côc Thèng kª lµ 86 v¹n ha, cña Bé<br /> quèc doanh<br /> Thuû s¶n lµ 1 triÖu ha chªnh nhau 14 v¹n<br /> ha. Theo chóng t«i, qui ®Þnh cña ngµnh Thuû Ph−¬ng ¸n ®iÒu tra thuû s¶n ngoµi quèc<br /> s¶n lµ qu¸ réng, tÝnh c¶ nh÷ng diÖn tÝch doanh sè 138/TCTK – NN ngµy 20/3/1996,<br /> kh«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn nu«i trång thuû thêi gian qua ®· c¬ b¶n ®¸p øng ®−îc yªu<br /> s¶n (diÖn tÝch x©y dùng côm ®iÖn h¹ thÕ, lµm cÇu thu thËp th«ng tin vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt<br /> l¸n tr¹i, c¬ së chÕ biÕn thøc ¨n...); qui ®Þnh c¬ b¶n cña ngµnh thuû s¶n vµ ®iÒu tra chän<br /> cña Tæng côc Thèng kª th× cßn mét bé phËn mÉu suy réng s¶n l−îng s¶n phÈm thu<br /> liªn quan trùc tiÕp ®Õn nu«i trång thuû s¶n ho¹ch tõ nu«i trång vµ khai th¸c ë mçi ®Þa<br /> ch−a ®−îc tÝnh (kªnh dÉn n−íc vµo ao nu«i, ph−¬ng vµ trªn ph¹m vi c¶ n−íc. Tuy nhiªn,<br /> kªnh dÉn n−íc tõ ao nu«i ra,...). ®Õn nay cã mét sè vÊn ®Ò d−íi ®©y kh«ng<br /> cßn phï hîp víi thùc tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ<br /> 2. Thèng kª s¶n l−îng s¶n phÈm<br /> ®a d¹ng phong phó cña ngµnh thuû s¶n.<br /> thuû s¶n<br /> (1) §©y lµ ph−¬ng ¸n ®iÒu tra thuû s¶n<br /> ChÕ ®é thèng kª s¶n l−îng s¶n phÈm ngoµi quèc doanh chung cho c¶ nu«i trång<br /> thuû s¶n hiÖn nay chñ yÕu theo ph©n tæ: c¸, vµ khai th¸c thuû s¶n. Cïng víi c¸c chñ<br /> t«m, thuû s¶n kh¸c. Trong khi ngµnh thuû tr−¬ng, chÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch cña<br /> s¶n ph¸t triÓn ®a d¹ng phong phó, c¸c lo¹i Nhµ n−íc, hai lÜnh vùc s¶n xuÊt thuû s¶n chñ<br /> s¶n phÈm thuû s¶n ngµy cµng nhiÒu víi c¸c yÕu ®Òu ph¸t triÓn kh¸. Trong nu«i trång<br /> phÈm cÊp vµ chÊt l−îng rÊt kh¸c nhau thuû s¶n ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c h×nh thøc<br /> kh«ng nh÷ng ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng néi nu«i (th©m canh, b¸n th©m canh, qu¶ng<br /> ®Þa mµ cßn ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu ra thÞ canh c¶i tiÕn,...); ®èi t−îng nu«i (c¸, t«m,<br /> tr−êng thÕ giíi. Trong c¸c nhãm s¶n phÈm c¸c loµi gi¸p x¸c, nhuyÔn thÓ,...) vµ c¸c lo¹i<br /> thuû s¶n bao gåm nh÷ng lo¹i cã gi¸ trÞ mÆt n−íc (ngät, mÆn, lî) trªn nhiÒu lo¹i mÆt<br /> chªnh lÖch nhau rÊt lín; riªng nhãm thuû b»ng diÖn tÝch nu«i (chuyªn canh, xen canh,<br /> s¶n kh¸c gi¸ trÞ chªnh lÖch cµng lín h¬n, vÝ lu©n canh,...) vµ nu«i thuû s¶n lång bÌ ph¸t<br /> dô: mùc, cua, ghÑ, yÕn sµo, sß huyÕt, ngäc triÓn m¹nh. §èi víi khai th¸c thuû s¶n, ®Þa<br /> <br /> Th«ng tin Khoa häc Thèng kª sè 4/2004 - Trang 17<br /> bµn khai th¸c ph¸t triÓn (xa bê, dë kh¬i dë n¨m. Víi thêi ®iÓm nµy th× kÕt qu¶ ®iÒu tra<br /> léng,...); kÕt hîp khai th¸c ®a ngµnh, ®a thuû s¶n ngoµi quèc doanh chØ cã ý nghÜa<br /> nghÒ víi nhiÒu lo¹i tµu, thuyÒn vµ ng− l−íi phôc vô lµm b¸o c¸o chÝnh thøc n¨m trong<br /> cô ®a d¹ng,v.v... V× vËy, cÇn nghiªn cøu x©y khi c¸c kú b¸o c¸o −íc tÝnh quÝ, 6 th¸ng vµ<br /> dùng ph−¬ng ¸n ®iÒu tra nu«i trång thuû s¶n n¨m chñ yÕu c¸c Côc Thèng kª thu thËp sè<br /> vµ ph−¬ng ¸n ®iÒu tra khai th¸c thuû s¶n liÖu qua ngµnh Thuû s¶n. V× vËy, mét sè tØnh<br /> riªng biÖt t¹o ®iÒu kiÖn thu thËp th«ng tin ®· tæ chøc ®iÒu tra thuû s¶n ngoµi quèc<br /> cña tõng lÜnh vùc ®−îc chi tiÕt h¬n. doanh vµo thêi ®iÓm 1/10 hµng n¨m ®Ó cã<br /> (2) Ph−¬ng ¸n hiÖn hµnh qui ®Þnh ®iÒu th«ng tin b¸o c¸o −íc tÝnh t×nh h×nh kinh tÕ -<br /> tra trªn ph¹m vi c¶ n−íc, lÊy huyÖn, thÞ x·, x· héi n¨m phôc vô cho ®Þa ph−¬ng th−êng<br /> thµnh phè ®Ó ph©n vïng chän x· ®¹i diÖn, yªu cÇu vµo cuèi th¸ng 11.<br /> nh− vËy tÊt c¶ cÊp huyÖn ®Òu ph¶i ®iÒu tra VÒ mïa vô, nu«i trång thuû s¶n hiÖn<br /> thuû s¶n ngoµi quèc doanh. Sè liÖu n¨m<br /> nay c¬ b¶n h×nh thµnh 2 vô râ rÖt, khai th¸c<br /> 2003, s¶n l−îng thuû s¶n cña mét nöa sè<br /> tØnh (bao gåm c¸c tØnh miÒn nói vµ T©y chñ yÕu còng cã 2 mïa c¸ nam vµ c¸ b¾c.<br /> nguyªn) chØ chiÕm 4% tæng s¶n l−îng thuû V× vËy, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu th«ng tin thèng<br /> s¶n c¶ n−íc. V× vËy, nÕu qui ®Þnh mÉu ®iÒu kª ®Ò nghÞ trong thêi gian tíi tiÕn hµnh tæ<br /> tra nh− hiÖn nay sÏ rÊt dµn ch·i ch−a tËp chøc ®iÒu tra nu«i trång vµ khai th¸c thuû<br /> trung mÉu còng nh− kinh phÝ ®iÒu tra cho s¶n ngoµi quèc doanh mçi n¨m 2 kú.<br /> nh÷ng vïng cã s¶n xuÊt thuû s¶n nhiÒu.<br /> §Ó kh¾c phôc tån t¹i trªn, vÒ ph©n vïng Trªn ®©y lµ mét sè vÊn ®Ò liªn quan<br /> chän mÉu: ®¬n vÞ ph©n vïng chän mÉu c¸c ®Õn chÕ ®é thèng kª thuû s¶n ®ang cßn cã<br /> tØnh ®ång b»ng vµ ven biÓn lµ huyÖn; víi nh÷ng bÊt cËp víi t×nh h×nh thùc tÕ vµ qui<br /> c¸c tØnh miÒn nói vµ T©y Nguyªn cã thÓ lµ ®Þnh ph¹m vi, ph−¬ng ph¸p tÝnh cña mét sè<br /> mét sè huyÖn hoÆc toµn tØnh - tuú thuéc chØ tiªu gi÷a c¸c ngµnh rÊt kh¸c nhau. §Ò<br /> vµo ®iÒu kiÖn vµ thùc tÕ s¶n xuÊt thuû s¶n nghÞ trong thêi gian tíi cÇn cã mét ®Ò tµi<br /> ë ®Þa ph−¬ng. khoa häc nghiªn cøu chuyªn s©u vÒ nh÷ng<br /> (3) VÒ thêi ®iÓm ®iÒu tra: hiÖn nay qui vÊn ®Ò nµy ®Ó bæ sung, hoµn thiÖn chÕ ®é<br /> ®Þnh 1 n¨m ®iÒu tra mét lÇn vµo 31/12 hµng thèng kª thuû s¶n<br /> <br /> <br /> Trang bÞ vμ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong ngμnh Thèng kª<br /> <br /> Thùc tr¹ng cßn cã nhiÒu bøc xóc<br /> Đinh Quang Việt<br /> Cục thèng kª Hµ TÜnh<br /> <br /> Kh«ng biÕt cã m¹o muéi hay kh«ng khi Víi nh÷ng ai ®· tõng lµm viÖc trong<br /> nãi r»ng ngµy nay c«ng t¸c thèng kª kh«ng ngµnh Thèng kª trong nh÷ng n¨m thuéc<br /> thÓ thiÕu ®−îc sù gãp søc cña lÜnh vùc tin thËp kû s¸u m−¬i, b¶y m−¬i cña thÕ kû tr−íc<br /> häc, hay nãi c¸ch kh¸c ngµy nay Thèng kª ch¾c ch¾n kh«ng thÓ kh«ng tù hµo víi viÖc<br /> vµ Tin häc lµ ®«i b¹n ®ång hµnh. trang bÞ vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin<br /> <br /> <br /> Trang 18 - Th«ng tin Khoa häc Thèng kª sè 4/2004<br />