Một số vấn đề về phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên đại học hiện nay

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE<br /> Educational Sci., 2017, Vol. 62, Iss. 4, pp. 165-173<br /> This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn<br /> <br /> DOI: 10.18173/2354-1075.2017-0069<br /> <br /> MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC<br /> TƯ DUY PHẢN BIỆN CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC HIỆN NAY<br /> Bùi Ngọc Quân<br /> Khoa Triết học Mác - Lênin, Trường Đại học Chính trị<br /> Tóm tắt. Vấn đề phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên là một nội dung quan<br /> trọng trong quá trình nâng cao chất lượng đào tạo ở các trường đại học hiện nay. Bài viết<br /> trình bày và phân tích các nhân tố tác động đến quá trình phát triển này, làm cơ sở để đưa<br /> ra các giải pháp thiết thực nhằm phát huy tính hiệu quả trong phát triển năng lực tư duy<br /> phản biện của sinh viên.<br /> Từ khóa: Tư duy phản biện, năng lực tư duy phản biện, phát triển năng lực tư duy phản<br /> biện, sinh viên.<br /> <br /> 1.<br /> <br /> Mở đầu<br /> <br /> Hiện nay, giáo dục đại học đang có những đổi mới tích cực theo định hướng Nghị quyết Đại<br /> hội Đảng toàn quốc lần thứ XII “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ các yếu tố căn bản của giáo<br /> dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học. Chuyển mạnh<br /> quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất<br /> người học. . . .” [1]. Để nâng cao chất lượng đào tạo, quá trình dạy học đại học không chỉ dừng lại<br /> ở việc trang bị kiến thức, mà còn nhằm phát triển năng lực tư duy, năng lực thực hành của sinh<br /> viên. Trong đó, năng lực tư duy phản biện có vai trò đặc biệt quan trọng, giúp sinh viên nâng cao<br /> khả năng vận dụng tri thức đã học vào xem xét, đánh giá vấn đề học tập một cách đầy đủ, chính<br /> xác, linh hoạt và sáng tạo.<br /> Với tư cách là một loại hình tư duy, tư duy phản biện đã được hình thành rất lâu đời từ ngay<br /> trong nền triết học Hy Lạp cổ đại và nó liên tục được bổ sung, phát triển như một nhu cầu tất yếu<br /> của nền văn minh phương Tây. Ở nước ta, gần đây đã có một số tài liệu nghiên cứu và bài báo bàn<br /> về các phương pháp dạy học đề cập đến tư duy phản biện, tuy nhiên chưa khái quát thành hệ thống<br /> lí luận về phát triển năng lực tư duy phản biện như: GS Nguyễn Cảnh Toàn [2], GS.TS Huỳnh Hữu<br /> Tuệ, PGS.TS Trần Kiều [3], PGS.TS Trần Thị Tuyết Oanh [4], ThS Đỗ Kiên Trung [5]... Thực tế<br /> giáo dục đại học hiện nay cho thấy, sinh viên vẫn tồn tại một số mặt hạn chế về năng lực tư duy<br /> phản biện như: tính tích cực học tập chưa cao; việc nắm kiến thức chưa chắc; kĩ năng phân tích,<br /> tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa chưa tốt; khả năng phản biện trong đại bộ phận sinh viên<br /> còn hạn chế, còn có thái độ thụ động trong học tập... Bên cạnh đó, phần lớn trong các giờ học,<br /> giảng viên vẫn theo phương pháp truyền thụ một chiều, “thầy đọc - trò ghi”, thiếu sự tương tác,<br /> phản biện giữa thầy và trò, ít khơi dậy tính phản biện vấn đề học tập cho người học... Do vậy, tác<br /> giả tiếp cận và luận giải vấn đề phát triển năng lực tư duy phản biện với tư cách là một mục tiêu<br /> Ngày nhận bài: 25/2/2017. Ngày nhận đăng: 18/4/2017.<br /> Liên hệ: Bùi Ngọc Quân, e-mail: ngocquan20@gmail.com<br /> <br /> 165<br /> <br /> Bùi Ngọc Quân<br /> <br /> quan trọng của quá trình đào tạo, đồng thời, là vấn đề có ý nghĩa cấp thiết cả về lí luận và thực<br /> tiễn, góp phần tạo nên nguồn nhân lực có chất lượng cao đáp ứng yêu cầu xây dựng đất nước hiện<br /> nay.<br /> <br /> 2.<br /> 2.1.<br /> <br /> Nội dung nghiên cứu<br /> Khái niệm năng lực tư duy phản biện<br /> <br /> Bàn về tư duy phản biện (Critical thinking), có nhiều cách hiểu khác nhau, như đây là loại<br /> tư duy nhằm chỉ ra những điều sai trái để tỏ thái độ không đồng tình hoặc lên án về vấn đề nhất<br /> định; hay đó là khả năng đưa ra nhiều phương cách giải quyết một vấn đề... Tuy vậy, cần hiểu tư<br /> duy phản biện là khả năng nhìn nhận, nắm bắt vấn đề ở nhiều góc độ, tìm ra lập luận sai, dẫn chứng<br /> không chính xác để tìm ra tính chân thực của thông tin, dựa trên kiến thức đã biết và đưa ra cách<br /> giải quyết vấn đề của chủ thể nhận thức. Xét về bản chất, tư duy phản biện là một quá trình tư duy<br /> biện chứng, là khả năng hoạt động trí tuệ cần thiết của chủ thể trong xem xét, phân tích, đánh giá,<br /> tổng hợp và so sánh thông tin với thái độ hoài nghi tích cực, lập luận và minh chứng lập luận đó<br /> bằng những thông tin tin cậy, đưa ra kết luận thuyết phục, phù hợp với thực tiễn và quy luật lôgíc.<br /> Tư duy phản biện là một bộ phận cấu thành năng lực tư duy, đóng vai trò đặc biệt quan<br /> trọng đối với nhận thức và hoạt động thực tiễn của sinh viên đại học. Loại hình tư duy này rất cần<br /> thiết cho quá trình tìm tòi, khám phá và vươn tới tri thức khoa học của sinh viên. Nếu được quan<br /> tâm đúng hướng, tư duy phản biện sẽ góp phần phát triển trí tuệ của sinh viên, đáp ứng yêu cầu<br /> đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở nước ta hiện nay.<br /> Với tư duy phản biện, sinh viên sẽ phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của bản thân<br /> trong học tập nhằm bảo đảm chất lượng và hiệu quả giáo dục đại học. Tư duy phản biện giúp họ<br /> có cái nhìn tích cực, tránh cái sai, cái lạc hậu để hướng đến cái mới, tiến bộ hơn, tốt hơn; cũng như<br /> luôn có tính chủ động trong phân tích, suy luận và đánh giá vấn đề một cách sáng tạo. Hơn thế<br /> nữa, sinh viên có điều kiện để tự học tập, mạnh dạn phát biểu ý kiến về vấn đề nêu ra của giảng<br /> viên, chủ động đặt câu hỏi, tìm kiếm các thông tin liên quan; vận dụng linh hoạt những kiến thức,<br /> kĩ năng đã học để giải quyết các vấn đề học tập... Đồng thời, họ sẽ vượt qua những rào cản trong<br /> tư duy (tâm lí rụt rè, mặc cảm. . . ) để tạo lập sự tự tin, mạnh dạn trong trình bày, bảo vệ chính kiến<br /> của mình và biết thoát khỏi lối mòn tư duy, tiếp cận đa chiều, toàn diện về vấn đề đưa ra. Qua đó,<br /> họ tự trang bị, rèn luyện những kĩ năng thiết yếu trong quá trình học tập như: kĩ năng giải quyết<br /> vấn đề, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tư duy độc lập, kĩ năng tư duy phản biện và kĩ năng tư duy sáng<br /> tạo. . .<br /> Tư duy phản biện là thước đo năng lực nhận thức của sinh viên trong tìm kiếm chân lí, là<br /> một mắt khâu trong quy trình nhận thức của họ. Sinh viên thường sử dụng thao tác tư duy này<br /> trong việc huy động toàn bộ kiến thức, trí tuệ của bản thân nhằm có cái nhìn tổng hợp và chính<br /> xác về những vấn đề quan tâm. Họ dựa vào vốn kiến thức, kinh nghiệm đã tích lũy, thu thập, xử lí<br /> thông tin và lòng tin cá nhân để phân tích vấn đề cần phản biện, suy luận hướng đến một kết luận<br /> lôgíc. Sinh viên có tư duy phản biện thường có sự suy luận tốt giúp phát hiện nhanh bản chất của<br /> vấn đề, nhất là những mặt hạn chế của nó. Bởi lẽ, khả năng suy luận là yếu tố then chốt trong tư<br /> duy phản biện của người học. Nếu suy luận không phạm lỗi lôgíc hình thức, thì kết luận sẽ đúng;<br /> ngược lại, nếu suy luận phạm lỗi lôgíc, thiếu căn cứ thì kết luận đó là sai và sẽ trở thành “ngụy<br /> biện”. Do đó, ở góc độ này, tư duy phản biện có vai trò là “thước đo” đánh giá khả năng nhận thức<br /> của sinh viên.<br /> Ngoài ra, tư duy phản biện là bước đi thiết yếu, là cơ sở nền tảng tạo điều kiện phát triển<br /> tư duy sáng tạo của sinh viên. Sẽ không có tư duy sáng tạo, hoạt động sáng tạo nếu không có tư<br /> duy phản biện, năng lực tư duy phản biện và tư duy độc lập. Việc kết hợp giữa tư duy phản biện<br /> và tư duy sáng tạo sẽ định hình nên phương pháp tư duy hiệu quả giúp nâng cao năng lực tư duy<br /> của sinh viên.<br /> 166<br /> <br /> Một số vấn đề về phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên đại học hiện nay<br /> <br /> Từ những phân tích trên, có thể quan niệm năng lực tư duy phản biện của sinh viên đại học<br /> là tổng hợp những phẩm chất, khả năng tư duy trong tiếp biến tri thức, kinh nghiệm và năng lực<br /> lập luận vào quá trình nhận thức của họ nhằm giải quyết những vấn đề học tập đang đặt ra một<br /> cách đúng đắn, kịp thời, sáng tạo và có hiệu quả nhất. Năng lực tư duy phản biện đòi hỏi sinh viên<br /> phải có tri thức khoa học và khả năng vận dụng khéo léo những tri thức đó vào giải quyết những<br /> vấn đề cụ thể trong học tập. Năng lực này biểu hiện ở: Khả năng xác định, đánh giá và lựa chọn<br /> thông tin; phân biệt giữa các nhận định có lập luận với các nhận định mang tính cảm xúc; phát<br /> hiện vấn đề trong lập luận của người khác; trình bày, phân tích thông tin; xây dựng lập luận thuyết<br /> phục dựa trên dữ liệu tin cậy; sử dụng minh chứng đúng đắn và chính xác để bảo vệ lập luận; tổ<br /> chức lập luận một cách lôgíc và mạch lạc nhằm đạt đến tính chân thực của vấn đề.<br /> Theo đó, phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên đại học hiện nay, về thực chất là<br /> quá trình hình thành và phát triển những kĩ năng tư duy để giúp họ có khả năng tư duy tích cực, tự<br /> đặt vấn đề, đánh giá, nghiên cứu và giải quyết vấn đề theo hướng phản biện một cách có hệ thống,<br /> lôgíc, khách quan và sáng tạo. Điều này có vai trò to lớn đối với việc phát triển trí tuệ của sinh<br /> viên, giúp họ tiếp thu, tích lũy tri thức và nâng cao năng lực phân tích, giải quyết hiệu quả các vấn<br /> đề lí luận và thực tiễn trong học tập. Hơn thế nữa, sinh viên đại học là nguồn nhân lực chất lượng<br /> cao của đất nước, nên càng cần có năng lực tư duy phản biện. Năng lực này được hình thành từ<br /> trong quá trình học tập đại học, là cơ sở quan trọng nâng tầm tư duy của đội ngũ các nhà nghiên<br /> cứu khoa học trong tương lai, đặc biệt trước những chính sách quan trọng của Đảng và Nhà nước.<br /> Tuy nhiên, phát triển năng lực tư duy phản biện cho sinh viên đại học hiện nay còn tồn tại<br /> một số rào cản làm ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình này. Đó là năng lực tư duy phản biện còn<br /> hạn chế do đặc thù tư duy phương Đông nói chung, tư duy người Việt nói riêng, gây cản trở tới quá<br /> trình hội nhập quốc tế. Ngoài ra, có thể nói, một phần không nhỏ sinh viên còn mang nặng lối tư<br /> duy theo đường mòn, định kiến, suy nghĩ một chiều, thói quen không đặt câu hỏi. . . hay tâm lí e<br /> ngại, thiếu tự tin trong việc phản biện vấn đề để tìm ra chân lí. Như vậy, phát triển năng lực tư duy<br /> phản biện cho sinh viên đại học là một yêu cầu cần thiết và mang tính tất yếu khách quan, đặc biệt<br /> trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay.<br /> <br /> 2.2.<br /> <br /> Những vấn đề có tính quy luật trong phát triển năng lực tư duy phản biện<br /> của sinh viên<br /> <br /> Thứ nhất, phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên phụ thuộc vào chất lượng đào<br /> tạo và môi trường giáo dục, đào tạo của các trường đại học<br /> Sự tồn tại và phát triển của con người luôn chịu sự tác động tổng hợp của các yếu tố tạo nên<br /> môi trường xung quanh nó. Trong từng lĩnh vực hoạt động cụ thể, con người lại chịu sự tác động<br /> nhất định của điều kiện, môi trường ở từng lĩnh vực đó. “Con người tạo ra hoàn cảnh đến mức nào<br /> thì hoàn cảnh tạo ra con người đến mức đó” [6]. Theo đó, năng lực tư duy phản biện của sinh viên<br /> cũng phụ thuộc nhiều vào chất lượng đào tạo và môi trường giáo dục của các trường đại học [7].<br /> Chất lượng đào tạo của các trường đại học luôn là vấn đề trung tâm, có ý nghĩa quyết định đến<br /> quá trình phát triển năng lực tư duy của sinh viên. Nếu chất lượng đào tạo đại học tốt sẽ tác động<br /> tích cực đến quá trình hiện thực hoá hoạt động học tập, tạo ra động lực thúc đẩy, khuyến khích<br /> sinh viên tìm tòi, đổi mới phương pháp tư duy, làm tiền đề phát triển năng lực tư duy, tư duy phản<br /> biện của họ. Mặt khác, chất lượng đào tạo hạn chế sẽ trở thành lực cản đối với sinh viên trong sự<br /> phát triển năng lực tư duy nói chung, năng lực tư duy phản biện nói riêng. Bởi vì, quá trình đào<br /> tạo đại học ngoài việc trang bị tri thức cho sinh viên, thì chủ yếu là tạo lập cho họ phương pháp<br /> tư duy, phương pháp suy luận, phương pháp nghiên cứu, phương pháp học tập, phương pháp giải<br /> quyết các vấn đề. Hay nói cách khác, mục tiêu của các trường đại học hướng tới là rèn trí nhớ, rèn<br /> trí thông minh cho sinh viên [8].<br /> Trong các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo, thì môi trường giáo dục, đào tạo của<br /> các trường đại học có vai trò hết sức quan trọng để phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh<br /> 167<br /> <br /> Bùi Ngọc Quân<br /> <br /> viên. Nó góp phần trực tiếp hình thành động cơ học tập đúng đắn, kích thích tính ham học hỏi, tìm<br /> tòi sáng tạo, cung cấp phương tiện phục vụ cho hoạt động học tập, nghiên cứu, nâng cao trình độ<br /> của người học. Môi trường giáo dục, đào tạo bao gồm chất lượng quản lí, môi trường sư phạm và<br /> việc bảo đảm cơ sở vật chất, kĩ thuật cho người học. Trong đó, môi trường sư phạm tập thể là yếu<br /> tố gần gũi tác động trực tiếp đến quá trình hình thành và phát triển năng lực tư duy của sinh viên.<br /> Nổi bật là trình độ phát triển của tập thể, các mối quan hệ giữa cá nhân với nhau, cá nhân với tập<br /> thể, các biện pháp, phương pháp quản lí, tổ chức giáo dục. . . Môi trường sư phạm tập thể là nơi<br /> sinh viên tiến hành giao tiếp, học hỏi, khích lệ cổ vũ lẫn nhau trên cơ sở tinh thần đoàn kết, tình<br /> thầy trò. Nếu môi trường sư phạm tập thể được xây dựng lành mạnh, có tính phản biện tích cực,<br /> các ý tưởng sáng tạo được ủng hộ sẽ là những điều kiện thuận lợi để hình thành, phát triển năng<br /> lực tư duy phản biện của sinh viên.<br /> Thứ hai, phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên phụ thuộc vào trình độ, năng<br /> lực sư phạm và phương pháp giảng dạy của đội ngũ giảng viên.<br /> Trình độ, năng lực sư phạm và phương pháp giảng dạy của giảng viên là nhân tố tác động<br /> và ảnh hưởng to lớn đến chất lượng sản phẩm đào tạo sau này, góp phần hình thành và phát triển<br /> năng lực tư duy phản biện của sinh viên. Giảng viên có trình độ chuyên môn vững vàng, tri thức<br /> sâu rộng; có khả năng tư duy, năng động và sáng tạo; có phương pháp sư phạm tốt, có kĩ xảo, kĩ<br /> năng sư phạm, kĩ năng sử dụng các phương pháp dạy học khơi dậy tính tích cực trong tư duy sẽ tác<br /> động mạnh mẽ đến sự phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên.<br /> Trong giảng dạy đại học, một trong những nguyên tắc “vàng” đối với người giảng viên là<br /> phải có kiến thức và kĩ năng sư phạm phù hợp, bao gồm khả năng truyền đạt mục tiêu, lựa chọn<br /> phương pháp giảng dạy hiệu quả, tạo cơ hội cho sinh viên thực hành và đưa ra ý kiến phản biện,<br /> quan tâm đến sự đa dạng trong thành phần sinh viên [9]. Trên cơ sở nắm vững tri thức khoa học và<br /> hiểu biết thực tiễn sâu sắc, giảng viên sẽ giúp sinh viên đi đúng hướng trên con đường chiếm lĩnh<br /> tri thức. Có thể đưa ra các yếu tố thuộc về giảng viên tác động đến phát triển năng lực tư duy phản<br /> biện của sinh viên như: Động cơ, trách nhiệm, tình cảm, lương tâm nghề nghiệp; trình độ, vốn tri<br /> thức và tầm hiểu biết; mức độ kiến thức chuyên môn; mức độ nắm và thực hành phương pháp dạy<br /> học; năng lực tổ chức hoạt động tư duy của sinh viên. . . Chức năng chính của giảng viên trong<br /> hoạt động dạy là trang bị tri thức, truyền thụ kinh nghiệm, kĩ năng, kĩ xảo, phát triển năng lực tư<br /> duy cho sinh viên theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Với tư cách là chủ thể của quá trình sư phạm,<br /> trên cơ sở mục đích và nhiệm vụ giảng dạy, người giảng viên thiết kế, xây dựng nội dung phù hợp,<br /> hình thành phương pháp dạy học tích cực sẽ khơi dậy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của sinh<br /> viên trong quá trình học tập, làm cho họ ý thức được những tri thức cần phải lĩnh hội và biết cách<br /> chiếm lĩnh chúng. Chất lượng hoạt động dạy của giảng viên tác động tích cực đến hoạt động học<br /> và sự phát triển năng lực tư duy của sinh viên trên nhiều mặt. Lượng tri thức, phương pháp truyền<br /> thụ tri thức, kinh nghiệm sống của giảng viên là tổng hoà các yếu tố cùng tác động, nhằm thúc đẩy<br /> sự phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên và giúp họ vươn lên chiếm lĩnh tri thức, hoàn<br /> thiện phẩm chất, nhân cách trong tương lai.<br /> Thứ ba, phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên phụ thuộc vào tính tích cực, chủ<br /> động, sáng tạo trong rèn luyện tư duy và hoạt động thực tiễn của họ<br /> Dạy học là quá trình tác động biện chứng giữa người dạy và người học, người học là đối<br /> tượng tiếp nhận thông tin mà người dạy hướng đến, là trung tâm của quá trình giảng dạy. Do vậy,<br /> kết quả quá trình phát triển năng lực tư duy còn phụ thuộc rất lớn vào yếu tố chủ quan của sinh<br /> viên, hay nói cách khác là ở sự chủ động, tính tích cực, sáng tạo của họ.<br /> Thông qua sự định hướng của giảng viên, của môi trường đào tạo thì tính tích cực rèn luyện<br /> tư duy của sinh viên, mà trước hết, ở thái độ, động cơ của họ có vai trò rất quan trọng trong quá<br /> trình nhận thức. Sinh viên có thái độ, động cơ đúng sẽ tạo ra sự say mê, hứng thú và trách nhiệm<br /> cao trong quá trình học tập, nghiên cứu. Bởi vì “Không có sự say mê thì xưa nay không có sự tìm<br /> tòi chân lí” [10], cho nên với sự say mê, hứng thú trong học tập sẽ làm tăng mong muốn chiếm lĩnh<br /> 168<br /> <br /> Một số vấn đề về phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên đại học hiện nay<br /> <br /> tri thức, không thỏa mãn hay dừng lại, có ý chí tự giác, tạo ra động lực học tập đúng đắn và huy<br /> động mọi phẩm chất tâm sinh lí để sinh viên tiến hành hoạt động nhận thức đạt hiệu quả cao. Qua<br /> đó, xây dựng niềm tin mãnh liệt cho việc huy động mọi khả năng của sinh viên trong quá trình<br /> nhận thức, cũng như vận dụng tri thức vào trong hoạt động thực tiễn. Khi sinh viên phát huy tính<br /> tích cực học tập sẽ sản sinh năng lực tư duy độc lập, tư duy phản biện. Đây là nền tảng cơ bản cho<br /> phát triển năng lực tư duy sáng tạo, cũng là cơ sở, động lực để nâng cao chất lượng đào tạo và củng<br /> cố, phát triển tri thức của sinh viên. Vì vậy, có thể nói, ý thức, thái độ tích cực, chủ động, sáng tạo<br /> trong học tập là một nhân tố quan trọng có tác động thường xuyên đến phát triển năng lực tư duy<br /> phản biện của sinh viên hiện nay.<br /> <br /> 2.3.<br /> <br /> Một số biện pháp phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên<br /> <br /> Thứ nhất, đổi mới môi trường giáo dục - đào tạo của các trường đại học<br /> Môi trường giáo dục - đào tạo luôn là yếu tố cần được ưu tiên trong quá trình học tập của<br /> sinh viên đại học. Môi trường giáo dục tốt sẽ giúp người học có nhiều hứng thú, say mê học hành,<br /> mang lại chất lượng tốt nhất. Đối với cơ sở vật chất, phòng học, phòng thực hành, thư viện, phòng<br /> hội thảo của các trường đại học cần phải có đầy đủ các trang thiết bị phục vụ cho việc học tập và<br /> nghiên cứu. Các quy định và tiêu chuẩn phòng học phải đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng phòng học<br /> đa phương tiện hiện đại, hiệu quả. Các bài tập, ví dụ và lí thuyết phải được trình chiếu, minh họa<br /> sống động, phương pháp giảng dạy thảo luận mở nhằm xây dựng một môi trường thuận lợi cho<br /> việc tiếp thu và chia sẻ kiến thức bài học tối đa đối với sinh viên. Đối với hệ thống thư viện là nơi<br /> lưu trữ rất nhiều đầu sách, có giá trị lớn đối với việc thu thập thông tin, phục vụ thiết thực việc tìm<br /> kiếm nguồn tin xác đáng giúp người học giải quyết vấn đề một cách khoa học, cho nên thư viện<br /> của các trường đại học cần cập nhật tài liệu liên tục để luôn bắt kịp sự phát triển nhanh chóng của<br /> thực tiễn giáo dục đào tạo đại học.<br /> Bên cạnh đó, cần tạo môi trường sư phạm thuận lợi cho quá trình phát triển năng lực tư duy<br /> phản biện của sinh viên thông qua việc xây dựng, triển khai áp dụng phương pháp học tập mới,<br /> sáng tạo, thân thiện và hiệu quả. Đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục theo hướng<br /> này sẽ tạo điều kiện để mỗi sinh viên phát huy khả năng làm việc nhóm và làm việc độc lập để<br /> sinh viên tự tin học tập. Đồng thời, cần thường xuyên có những hoạt động ngoại khóa bổ ích giúp<br /> sinh viên trau dồi kĩ năng mềm, trong đó, có kĩ năng tư duy phản biện. Song song với những kiến<br /> thức chuyên ngành, các trường cần chú trọng nâng cao các kĩ năng thực hành. Các giờ thực hành,<br /> các giờ học trực tuyến và thảo luận theo định hướng phản biện sẽ giúp sinh viên tiếp thu được kiến<br /> thức trong thời gian ngắn nhất và có thể áp dụng thực tiễn làm việc sau này.<br /> Để có một môi trường đào tạo tốt thì cần phải hội tụ rất nhiều yếu tố, sự quan tâm từ phía<br /> lực lượng quản lí giáo dục và phản hồi tích cực từ người học sẽ làm cho môi trường học ngày càng<br /> tốt hơn. Đổi mới chương trình, nội dung dạy học hiện nay cần dành một tỉ lệ nhất định cho những<br /> môn học mới mang tính cập nhật và ứng dụng, một số học phần tự chọn. Một số môn học cần<br /> áp dụng trong quá trình đào tạo đại học như: Kĩ năng sống và làm việc nói chung hay kĩ năng tư<br /> duy nói riêng (kĩ năng tư duy tích cực, kĩ năng tư duy phản biện, kĩ năng thuyết trình, kĩ năng đọc<br /> sách. . . ). Bởi lẽ, các kĩ năng tư duy là một thành tố quan trọng, thiết yếu cho sự thành công trong<br /> sự nghiệp của mỗi sinh viên để khẳng định giá trị và vị thế của họ trong cộng đồng. Khi sinh viên<br /> được trang bị một nền tảng tốt về các kĩ năng đó, sẽ trợ giúp đắc lực cho việc phát huy những tố<br /> chất và năng lực chuyên môn, cũng như tạo hiệu quả cho sự phát triển bền vững của nguồn nhân<br /> lực chất lượng cao trong tương lai.<br /> Thứ hai, đổi mới phương pháp giảng dạy của giảng viên<br /> Muốn phát triển năng lực tư duy phản biện của sinh viên thì giảng viên phải phát huy tính<br /> tích cực trong quá trình giảng dạy thông qua việc sử dụng linh hoạt và hiệu quả các phương pháp<br /> sư phạm, trong đó, có phương pháp sư phạm phản biện. Phương pháp này tập trung vào mục tiêu<br /> cung cấp cho người học những công cụ phát triển năng lực bản thân, tăng cường tính dân chủ nhằm<br /> 169<br /> <br />