Một số vấn đề về văn học nữ quyền Trung Quốc

MéT Sè VÊN §Ò VÒ<br /> V¡N HäC N÷ QUYÒN TRUNG QUèC<br /> <br /> NguyÔn ThÞ HiÒn(*)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> V ¨n häc n÷ quyÒn lµ mét kh¸i niÖm<br /> hiÖn cßn nhiÒu tranh c·i ë Trung<br /> Quèc, trong ®ã næi lªn 3 quan ®iÓm tiªu<br /> I. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc n÷ quyÒn Trung Quèc<br /> 1. Giai ®o¹n ®Çu: tõ cuèi nh÷ng<br /> n¨m 1970 ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 1980(*)<br /> biÓu. Quan ®iÓm thø nhÊt cho r»ng chØ<br /> Trong giai ®o¹n nµy cã c¸c t¸c gi¶<br /> cÇn néi dung t¸c phÈm viÕt vÒ n÷ giíi<br /> næi tiÕng nh− D−¬ng Gi¸ng, Vi Qu©n<br /> th× dï lµ s¸ng t¸c cña nam t¸c gia hay<br /> Nghi, T«ng Ph¸c, Nh− ChÝ Quyªn,<br /> n÷ t¸c gia còng ®Òu ®−îc gäi lµ v¨n häc<br /> TrÞnh MÉn. Ngoµi ra cßn cã nhãm t¸c<br /> n÷ quyÒn. Quan ®iÓm thø hai cho r»ng,<br /> gi¶ tuæi trung niªn nh− Tr−¬ng KhiÕt,<br /> tÊt c¶ nh÷ng s¸ng t¸c cña nhµ v¨n n÷<br /> ThÈm Dung, §íi HËu Anh, §íi T×nh,<br /> ®Òu ®−îc gäi lµ v¨n häc n÷ quyÒn. Cßn<br /> Tr×nh N·i San, Hµng ¦ng, DiÖp V¨n<br /> quan ®iÓm thø ba, theo chóng t«i lµ<br /> Linh, L¨ng Lùc, Ho¾c §¹t, L−u Ch©n,…<br /> thuyÕt phôc h¬n c¶, cho r»ng, chñ thÓ<br /> s¸ng t¸c v¨n häc n÷ quyÒn lµ n÷ giíi vµ T¸c phÈm v¨n häc n÷ quyÒn giai<br /> néi dung, ®Ò tµi, chñ ®Ò cña t¸c phÈm ®o¹n nµy thÓ hiÖn ý thøc gi¶i phãng t−<br /> ph¶i miªu t¶ vÒ cuéc sèng n÷ giíi. t−ëng, kh¸t väng t×nh yªu tù do vµ kªu<br /> gäi ý thøc n÷ quyÒn. Nh÷ng s¸ng t¸c<br /> H×nh thµnh tõ nh÷ng n¨m 1970 vµ tiªu biÓu cã Yªu lµ kh«ng thÓ quªn<br /> ph¸t triÓn thµnh mét dßng v¨n häc ®éc (Tr−¬ng KhiÕt), Ng−êi ®Õn tuæi trung<br /> lËp kho¶ng mét thËp niªn sau ®ã, v¨n niªn, M·i m·i lµ mïa xu©n (ThÈm<br /> häc n÷ quyÒn ®· lµm nªn mét diÖn m¹o Dung), QuyÒn ®−îc yªu, B¾c cùc quang<br /> míi cho v¨n ®µn Trung Quèc ®−¬ng ®¹i. (Tr−¬ng Kh¸ng Kh¸ng), GiÊc m¬ trªn<br /> Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, chóng t«i phÝm ®µn (T«ng Ph¸c), L¸ cê ®en (L−u<br /> muèn ®em ®Õn cho ®éc gi¶ c¸i nh×n tæng Ch©n), Con ®−êng nhá trªn th¶o<br /> quan vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t nguyªn, C©u chuyÖn bÞ c¾t xÐn sai (Nh−<br /> triÓn cña v¨n häc n÷ quyÒn Trung Quèc<br /> còng nh− lÜnh vùc lý luËn phª b×nh dßng<br /> v¨n häc nµy. (*)<br /> ThS., ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi.<br /> Mét sè vÊn ®Ò vÒ... 41<br /> <br /> ChÝ Quyªn), Gãc bÞ bá quªn (Tr−¬ng Trong giai ®o¹n nµy, nhiÒu t¸c<br /> HuyÒn),… phÈm thÓ hiÖn râ nÐt c¸ nh©n hãa tiÕng<br /> nãi n÷ quyÒn. BÞ ¸p chÕ l©u ngµy, khi<br /> Trong sè c¸c nhµ v¨n n÷ quyÒn thêi ®−îc cÊt cao tiÕng nãi, c¸c t¸c gia n÷<br /> kú ®Çu, t¸c phÈm cña Tr−¬ng ¸i Linh, quyÒn hÕt m×nh bµy tá sù phÉn né víi<br /> Tr−¬ng KhiÕt, ThÈm Dung... cã ¶nh “trung t©m nam quyÒn”, tho¶i m¸i ph¶n<br /> h−ëng h¬n c¶. C¸c n÷ sÜ nµy cho r»ng, ¸nh sù thÓ nghiÖm nh©n gian míi l¹ vµ<br /> t¸c gia n÷ cÇn ph¸ bá nh÷ng rµng buéc t×nh c¶m bÝ Èn cña n÷ giíi. Giíi phª<br /> truyÒn thèng, h−íng ra x· héi, giµnh b×nh v¨n häc Trung Quèc coi n¨m 1995<br /> quyÒn b×nh ®¼ng nam n÷. Nh÷ng vÊn ®Ò lµ n¨m ph¸t triÓn huy hoµng nhÊt cña<br /> mµ t¸c gia n÷ quyÒn thêi kú ®Çu ®−a ra v¨n häc n÷ quyÒn. Sù x©m nhËp å ¹t<br /> ®· g©y sèc cho giíi v¨n ch−¬ng, v× sau cña lý luËn chñ nghÜa n÷ quyÒn ph−¬ng<br /> thêi gian dµi bÞ ¸p bøc, ®©y lµ lÇn ®Çu T©y, m«i tr−êng s¸ng t¸c d©n chñ, réng<br /> tiªn phô n÷ Trung Quèc ®øng lªn vµ më còng nh− sù thay ®æi quan ®iÓm<br /> kªu gäi quyÒn c¬ b¶n cña m×nh trong thÈm mü cña ®éc gi¶ khiÕn v¨n häc n÷<br /> lÞch sö Trung Hoa. quyÒn cã sù thay ®æi to lín. Xem xÐt l¹i<br /> 2. Giai ®o¹n hai: nh÷ng n¨m cuèi quan niÖm truyÒn thèng coi nam giíi lµ<br /> thËp niªn 1980 trung t©m, kh«i phôc ®Þa vÞ ng−êi phô<br /> n÷, biÓu hiÖn kh«ng gian vµ thêi gian<br /> §©y lµ giai ®o¹n v¨n häc n÷ quyÒn ®êi sèng n÷ giíi… lµ nguyÖn väng chung<br /> Trung Quèc b−íc vµo thêi kú míi, ®ãng cña t¸c gia n÷ quyÒn. Hä b¾t ®Çu ®i<br /> vai trß kh¸ quan träng trªn diÔn ®µn theo h−íng “s¸ng t¸c c¸ nh©n hãa”,<br /> v¨n häc Trung Quèc. NhiÒu t¸c phÈm “s¸ng t¸c t− nh©n”, “s¸ng t¸c th©n thÓ”.<br /> xuÊt hiÖn trong giai ®o¹n nµy, chñ yÕu C¸c nhµ v¨n n÷ Ýt ®Ò cËp tíi nh÷ng ®Ò<br /> ph¶n ¸nh sè phËn ng−êi phô n÷, béc lé ý tµi träng ®¹i mµ phÇn lín tiÕp cËn víi<br /> thøc b×nh ®¼ng giíi, dôc väng c¸ nh©n nh÷ng c©u chuyÖn ®êi th−êng, thÓ hiÖn<br /> vµ nh÷ng yªu cÇu nh©n v¨n kh¸c cña suy ngÉm cña hä vÒ cuéc ®êi.<br /> ng−êi phô n÷. Nh÷ng s¸ng t¸c giai<br /> ®o¹n nµy ®· tõng b−íc t¸ch khái chÝnh T¸c gia v¨n häc n÷ quyÒn giai ®o¹n<br /> trÞ, x· héi, thiªn vÒ “c¸ thÓ hãa”. ThËm nµy ph¶i kÓ ®Õn Ph−¬ng Ph−¬ng, Tr×<br /> chÝ cã nh÷ng s¸ng t¸c ®· chuyÓn tõ ®Ò Lîi, Tr−¬ng H©n, TÊt Thôc MÉn, Tõ<br /> tµi t×nh yªu sang t×nh dôc, d¸m nh×n TiÓu B©n, Tr× Tö KiÕn, TrÇn NhiÔm,<br /> th¼ng vµo t×nh dôc, nh−ng t×nh dôc L©m B¹ch, H¶i Nam, Tõ Kh«n, Tu Lan,<br /> d−êng nh− ®−îc th¨ng hoa vµ mang ý Ng« §¹m Nh−,…C¸c t¸c phÈm tiªu biÓu<br /> nghÜa triÕt häc. lµ Cuéc sèng riªng t− (TrÇn NhiÔm),<br /> Cuéc ®Êu tranh cña mét ng−êi (L©m<br /> Tiªu biÓu cã Ph−¬ng chu, V« tù B¹ch), ¸nh löa bá ch¹y, N−íc ®i theo<br /> (Tr−¬ng KhiÕt), Hµnh lang t×nh ¸i, trêi (Ph−¬ng Ph−¬ng), N÷ nh©n truyÒn<br /> Ng−êi b¹n Èn m×nh, T¸c n÷ (Tr−¬ng (H¶i Nam),…<br /> Kh¸ng Kh¸ng), chïm th¬ Con g¸i (Cï<br /> VÜnh Minh), chïm th¬ Phßng ngñ cña 4. Giai ®o¹n bèn: nh÷ng n¨m ®Çu<br /> ng−êi phô n÷ ®éc th©n (Y L«i),... thÕ kû XXI<br /> <br /> 3. Giai ®o¹n ba: nh÷ng n¨m 1990 §©y còng lµ thêi kú bïng næ cña<br /> 42 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2010<br /> <br /> dßng v¨n häc Linglei(*). Trµo l−u v¨n häc Ngoµi nh÷ng g−¬ng mÆt tiªu biÓu<br /> Linglei bao gåm truyÖn ng¾n, tiÓu theo trµo l−u v¨n häc Linglei, nh÷ng<br /> thuyÕt, th¬ ca... Mét sè t¸c phÈm cña n¨m ®Çu thÕ kû XXI cßn cã mét sè nhµ<br /> Linglei lµ nh÷ng ghi chÐp ch©n thùc vÒ v¨n n÷ quyÒn kh¸c ®· gÆt h¸i ®−îc<br /> cuéc sèng ®« thÞ. V¨n häc Linglei kh¸c nhiÒu thµnh c«ng khi viÕt vÒ ng−êi phô<br /> biÖt víi dßng v¨n häc chÝnh thèng, thÓ n÷ n«ng th«n Trung Quèc, trong sè ®ã<br /> hiÖn ë c¸ch ®Æt vÊn ®Ò, phong c¸ch s¸ng ph¶i kÓ ®Õn Tr−¬ng TiÓu Ng©n, C¸t<br /> t¸c vµ lèi hµnh v¨n. VÊn ®Ò ®−îc ®Ò cËp Thñy B×nh, M· HiÓu LÖ,…<br /> ®Õn trong dßng v¨n häc nµy rÊt ®a d¹ng, GÇn ®©y, nhiÒu tªn tuæi t¸c gia v¨n<br /> míi mÎ, hiÖn ®¹i vµ nh¹y c¶m nh− t×nh häc n÷ quyÒn tuæi teen ®−îc ®«ng ®¶o<br /> dôc, ma tóy, lèi sèng h−ëng thô... Theo ®éc gi¶ biÕt ®Õn nh− T©n Di æ, Cè M¹n,<br /> trµo l−u ®ã, v¨n häc n÷ quyÒn nghiªng ¢u D−¬ng TÞnh Nh−, C« Nham Nhôy<br /> vÒ viÖc thÓ hiÖn sè phËn c¸ nh©n vµ dôc Vi, Tinh Kh«ng Lam HÒ, T©m Doanh<br /> väng cña ng−êi phô n÷. RÊt nhiÒu t¸c Cèc, Minh HiÓu Khª,... víi c¸c t¸c phÈm<br /> phÈm "nãng" g©y m−a giã trªn v¨n ®µn, Thñy tinh trong suèt, C©u chuyÖn thÇn<br /> sù ra ®êi cña nã lµ nhu cÇu ph¸t triÓn tù tho¹i, MÆt trêi rùc rì nhÊt ngµy ®«ng,<br /> th©n cña v¨n häc, còng lµ kÕt qu¶ cña Bong bãng mïa hÌ, SÏ cã thiªn thÇn<br /> khuynh h−íng qu¶ng c¸o s¶n phÈm thay em yªu anh (Minh HiÓu Khª), Bªn<br /> trong thêi ®¹i tiªu dïng. Tr−íc vµ sau nhau trän ®êi, Yªu em tõ c¸i nh×n ®Çu<br /> n¨m 2000, nhãm mét sè t¸c gia "mü n÷" tiªn, Sam Sam ®Õn ®©y ¨n ®i (Cè M¹n),<br /> ®· cho ra ®êi mét lo¹t t¸c phÈm gäi lµ Anh cã thÝch n−íc Mü kh«ng, Hãa ra<br /> "s¸ng t¸c th©n thÓ" g©y sèt bëi viÖc bãc anh vÉn ë ®©y, B×nh minh vµ hoµng<br /> trÇn bÝ mËt sinh ho¹t riªng t−, tËp h«n, ¸nh tr¨ng kh«ng hiÓu lßng t«i (T©n<br /> trung miªu t¶ quan hÖ nam n÷ vµ viÕt Di æ),…<br /> nhiÒu vÒ t×nh dôc.<br /> Nh×n chung, s¸ng t¸c cña v¨n häc<br /> Nh÷ng ®¹i biÓu xuÊt s¾c cña dßng n÷ quyÒn Trung Quèc vÉn ch−a hoµn<br /> Linglei lµ mü n÷ Linglei vµ thÕ hÖ nhµ toµn phñ ®Þnh quan ®iÓm "hiÒn thª<br /> v¨n 8X. Hä lµ VÖ TuÖ víi c¸c t¸c phÈm l−¬ng mÉu" truyÒn thèng, xuyªn suèt<br /> §iªn cuång nh− VÖ TuÖ, Cø trÇn trôi c¸c t¸c phÈm chñ yÕu vÉn lµ thÓ hiÖn<br /> nh− thÕ, ThiÒn cña t«i, Th−îng H¶i b¶o vËn mÖnh cña ng−êi phô n÷, trong ®ã<br /> bèi; lµ Miªn Miªn víi KÑo; lµ An Ni B¶o ®iÓm næi bËt kh«ng ph¶i lµ ý thøc c¸<br /> Bèi víi §¶o T−êng Vy, Hoa bªn bê; lµ B× nh©n cña ng−êi phô n÷ mµ chØ lµ ®¹i<br /> B× víi T×nh x−a méng cò, ¤i ®µn «ng, diÖn cho ý thøc cña sè phËn ng−êi phô<br /> DÊu chÊm t×nh yªu; lµ Xu©n Thô víi n÷ n¬i ®ã, thêi ®ã.<br /> Bóp bª B¾c Kinh; lµ Tr−¬ng DuyÖt<br /> Nhiªn víi Thñy Tiªn ®· c−ìi chÐp vµng II. VÒ lý luËn phª b×nh v¨n häc n÷ quyÒn Trung<br /> ®i, Giµy ®á, M−êi yªu... Trong c¸c t¸c Quèc<br /> gi¶ nµy, VÖ TuÖ ®−îc xem lµ c¸nh chim §Çu nh÷ng n¨m 1920, Lç TÊn, A<br /> ®Çu ®µn cña mü n÷ Linglei. Anh, Gi¸ Ngäc Ba, Th¶o D·, T« TuyÕt<br /> L©m… lµ nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn ®Æt nÒn<br /> (*)<br /> Phiªn ©m tiÕng Trung Quèc, linglei cã nghÜa lµ mãng x©y dùng lý luËn v¨n häc n÷<br /> "mét d¹ng kh¸c, mét lo¹i kh¸c". V¨n häc Linglei<br /> ®−îc coi lµ dßng v¨n häc kh¸c biÖt víi v¨n häc<br /> quyÒn ë Trung Quèc. Nh−ng nghiªn cøu<br /> truyÒn thèng (BBT). cña nhãm nµy phÇn nhiÒu lµ nghiªn cøu<br /> Mét sè vÊn ®Ò vÒ... 43<br /> <br /> mét t¸c gia cô thÓ. Suèt 30 n¨m tiÕp víi viÖc truyÒn b¸ lý luËn phª b×nh v¨n<br /> theo, lý luËn còng nh− phª b×nh v¨n häc häc n÷ quyÒn ph−¬ng T©y, c¸c nhµ lý<br /> n÷ quyÒn kh¸ "im h¬i lÆng tiÕng". Mét luËn phª b×nh Trung Quèc ®· sö dông<br /> sè c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ v¨n häc n÷ ph−¬ng ph¸p lý luËn phª b×nh ph−¬ng<br /> quyÒn ®−îc c«ng bè nh−ng hÇu nh− Ýt T©y ®Ó nghiªn cøu t¸c phÈm, t¸c gia n÷<br /> phª ph¸n nam giíi vµ nhËn diÖn b¶n quyÒn Trung Quèc còng nh− mét sè vÊn<br /> th©n, chØ chó träng nghiªn cøu ®Æc ®Ò lý luËn chung vÒ dßng v¨n häc nµy ë<br /> tr−ng mü häc cña v¨n häc n÷ quyÒn. Trung Quèc.<br /> Tõ n¨m 1978, mét sè dÞch gi¶ b¾t S¸ng t¸c cña c¸c n÷ t¸c gia thêi kú<br /> ®Çu dÞch vµ giíi thiÖu s¸ch lý luËn v¨n nµy ®· thóc ®Èy lý luËn phª b×nh v¨n<br /> häc n÷ quyÒn ph−¬ng T©y. §©y chÝnh lµ häc n÷ quyÒn Trung Quèc ph¸t triÓn.<br /> tiÒn ®Ò khai më cho lý luËn phª b×nh C¸c nhµ lý luËn phª b×nh nh− §íi CÈm<br /> v¨n häc n÷ quyÒn Trung Quèc nh÷ng Hoa, Lý TiÓu Giang, V−¬ng Phi ®·<br /> n¨m 1980. ViÖc giíi thiÖu lý luËn còng giµnh ®−îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ<br /> nh− t¸c phÈm n÷ quyÒn ph−¬ng T©y ë víi quan ®iÓm vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn<br /> Trung Quèc thêi kú nµy t−¬ng ®èi thÝch cøu míi. Tuy vËy, c¸c nhµ lý luËn phª<br /> hîp víi nhu cÇu tù thøc tØnh ý thøc n÷ b×nh còng gÆp t−¬ng ®èi nhiÒu khã kh¨n<br /> giíi Trung Quèc. Chu Hång còng b¾t ®Ó b¾t nhÞp víi s¸ng t¸c cña c¸c n÷ sÜ<br /> ®Çu giíi thiÖu vµ nghiªn cøu mét sè t¸c trÎ tuæi. ChÝnh v× vËy, nhµ nghiªn cøu<br /> phÈm v¨n häc n÷ quyÒn ph−¬ng T©y, H¹ QuÕ Mai cho r»ng, tõ n¨m 1990 trë<br /> ph©n tÝch vµ phª ph¸n v¨n hãa b¸ l¹i ®©y, giíi nghiªn cøu v¨n häc n÷<br /> quyÒn trung t©m nam giíi. Th«ng qua quyÒn th−êng xuyªn sö dông nh÷ng tõ<br /> viÖc giíi thiÖu mét sè t¸c phÈm cña c¸c ®¹i lo¹i nh− “khã kh¨n”, “nguy c¬” ®Ó<br /> t¸c gia n÷ bÞ vïi lÊp, ®ång thêi ®øng tõ h×nh dung hoµn c¶nh cña m×nh. Lý luËn<br /> gãc ®é lÞch sö v¨n häc vµ x· héi häc ®Ó phª b×nh v¨n häc n÷ quyÒn Trung Quèc<br /> xem xÐt l¹i khuynh h−íng lý luËn phª mÊt ®i søc tiÕn c«ng réng më tr−íc vµ<br /> b×nh h×nh thøc chñ nghÜa coi th−êng sau n¨m 1990, nhÊt lµ tranh luËn xung<br /> chñ thÓ t¸c gia, giíi lý luËn phª b×nh quanh “s¸ng t¸c c¸ nh©n hãa”. V¨n häc<br /> v¨n häc n÷ quyÒn Trung Quèc ®· ph¶n n÷ quyÒn ®−îc coi lµ “s¸ng t¸c th©n<br /> ¸nh quan ®iÓm n÷ quyÒn chñ nghÜa tù thÓ”, “v¨n häc mü n÷”, cßn giíi lý luËn<br /> gi¸c nh÷ng n¨m 1970-1980. phª b×nh v¨n häc n÷ quyÒn th× ch−a thÓ<br /> B−íc vµo nh÷ng n¨m 1990, cã thÓ cã c©u tr¶ lêi h÷u hiÖu, tháa ®¸ng cho<br /> nãi, lý luËn phª b×nh v¨n häc n÷ quyÒn nh÷ng vÊn ®Ò ®ã. Khi ph©n tÝch vÊn ®Ò<br /> Trung Quèc cã sù thay ®æi s©u s¾c vµ ®· nµy, nhiÒu nhµ nghiªn cøu cho r»ng<br /> b−íc ®−îc nh÷ng b−íc ®i dµi, dÇn dÇn “v¨n häc n÷ quyÒn ra søc tiÕp nhËn lý<br /> ph¸t triÓn theo chiÒu s©u vµ b¾t ®Çu luËn phª b×nh n÷ quyÒn chñ nghÜa<br /> quan t©m ®Õn ý nghÜa, gi¸ trÞ cña ng−êi ph−¬ng T©y mµ kh«ng ®Ó ý ®Õn t×nh<br /> phô n÷. h×nh thùc tÕ Trung Quèc…” (14).<br /> <br /> N¨m 1992, cuèn Phª b×nh v¨n häc Ph©n tÝch t− t−ëng chñ nghÜa b¸<br /> n÷ quyÒn ®−¬ng ®¹i do Tr−¬ng Kinh quyÒn nam giíi trong v¨n häc, lËt l¹i<br /> ViÖn xuÊt b¶n ®· ¶nh h−ëng lín tíi giíi kÕt cÊu chñ nghÜa trung t©m nam giíi<br /> lý luËn phª b×nh ®−¬ng thêi. Song song chÝnh lµ h¹t nh©n t− t−ëng vµ c−¬ng<br /> 44 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2010<br /> <br /> lÜnh c¬ b¶n cña lý luËn phª b×nh v¨n häc D−¬ng Khu«ng H¸n, M¹nh Phån Hoa<br /> n÷ quyÒn Trung Quèc thêi kú nµy. Chu trong cuèn N¨m m−¬i n¨m v¨n häc<br /> Hång chØ ra r»ng, “h×nh t−îng phô n÷ n−íc céng hßa (1999), bµi viÕt Bµn vÒ<br /> do sù t−ëng t−îng vµ nguyÖn väng cña søc m¹nh cña v¨n häc n÷ quyÒn cña<br /> nam giíi x©y dùng nªn. Nh÷ng c« g¸i Tr−¬ng Quýnh trong cuèn LÞch sö v¨n<br /> “bå c©u nhá”, “ng−êi ®Ñp ngñ”… ®Òu lµ häc Trung Quèc míi (1999)...<br /> s¶n phÈm trong t−ëng t−îng chñ quan<br /> Th©n phËn x· héi cña n÷ giíi d−êng<br /> cña nam t¸c gia; vai trß, b¶n chÊt, ®Þa vÞ<br /> nh− lµ ®Ò tµi xuyªn suèt cña lý luËn phª<br /> n÷ giíi hoµn toµn do nam giíi thao<br /> b×nh v¨n häc n÷ quyÒn Trung Quèc thêi<br /> tóng, ®Þnh ®o¹t, gi¶i tho¸t, khiÕn n÷<br /> kú nµy. Nhµ nghiªn cøu M¹nh DuyÖt<br /> giíi kh«ng thÓ tho¸t khái sù rµng buéc<br /> chØ ra r»ng, “trong lÞch sö 2000 n¨m,<br /> cña nam giíi, lÞch sö x©y dùng h×nh<br /> nam giíi cã quyÒn diÔn ng«n, s¸ng t¹o<br /> t−îng v¨n häc lµ mét lÞch sö ®Çy bi kÞch<br /> phï hiÖu liªn quan ®Õn n÷ giíi, n÷ giíi<br /> mµ n÷ giíi bÞ nam giíi lîi dông, bãc<br /> ch¼ng qu¶ chØ lµ ®èi t−îng kh¸ch quan<br /> lét…” (15).<br /> ®−îc ®−a ra bµn luËn, quyÒn diÔn ng«n<br /> C¸c nhµ lý luËn phª b×nh v¨n häc cña nam giíi thao tóng c¶ hÖ thèng ng÷<br /> n÷ quyÒn Trung Quèc thêi kú nµy chñ nghÜa. Nam giíi s¸ng t¹o nªn gi¸ trÞ n÷<br /> yÕu nh»m vµo lÞch sö v¨n häc truyÒn giíi, h×nh t−îng n÷ giíi vµ quy ph¹m<br /> thèng, phª ph¸n chñ nghÜa trung t©m hµnh vi n÷ giíi, v× thÕ s¸ng t¹o nªn tÊt<br /> nam quyÒn trong v¨n häc, t×m vÒ v¨n c¶ trÇn thuËt cã liªn quan ®Õn n÷<br /> häc n÷ quyÒn truyÒn thèng vµ ph−¬ng giíi…” (16). Lý TiÓu Giang còng cã mét<br /> thøc thÓ hiÖn ®Æc biÖt cña n÷ giíi. Lý lo¹t bµi viÕt cã cïng quan ®iÓm víi<br /> luËn phª b×nh n÷ quyÒn ph−¬ng T©y M¹nh DuyÖt.<br /> ngµy cµng th©m nhËp s©u h¬n vµo lý Mét sè vÊn ®Ò lý luËn quan träng<br /> luËn phª b×nh v¨n häc n÷ quyÒn Trung cña v¨n häc n÷ quyÒn Trung Quèc còng<br /> Quèc. ChÝnh nhê ®ã mµ lý luËn phª b×nh nh− mét sè c«ng tr×nh lý luËn phª b×nh<br /> v¨n häc n÷ quyÒn Trung Quèc ph¸t v¨n häc n÷ quyÒn ph−¬ng T©y ®· ®−îc<br /> triÓn ®a d¹ng h¬n. Cã thÓ thÊy râ ®iÒu c¸c nhµ lý luËn phª b×nh nam giíi quan<br /> ®ã qua c¸c vÊn ®Ò ®−îc ®−a ra còng nh− t©m triÖt ®Ó. Tuy nhiªn, sè l−îng c¸c<br /> c¸ch vËn dông ph−¬ng ph¸p, sö dông nhµ lý luËn phª b×nh n÷ vÉn chiÕm<br /> thuËt ng÷, thËm chÝ lµ khung lý luËn... phÇn lín vµ ®ã lµ ®iÓm cã phÇn gièng<br /> víi ph−¬ng T©y cña lý luËn phª b×nh<br /> NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ v¨n<br /> v¨n häc n÷ quyÒn Trung Quèc.<br /> häc n÷ quyÒn Trung Quèc lÇn l−ît xuÊt<br /> hiÖn trong qu·ng thêi gian nµy. §ã lµ Mét sè häc gi¶ n−íc ngoµi cã c¸ch<br /> cuèn LÞch sö v¨n häc ®−¬ng ®¹i Trung ®¸nh gi¸ míi vÒ v¨n häc n÷ quyÒn<br /> Quèc cña Hång Tö Thµnh (1999), bµi Trung Quèc, trong ®ã cã hai c«ng tr×nh<br /> viÕt Bµn vÒ sù më réng kh«ng gian s¸ng tiªu biÓu nghiªn cøu vÒ v¨n häc n÷<br /> t¸c n÷ quyÒn vµ coi ®ã lµ sù më réng quyÒn Trung Quèc ë Mü lµ N÷ quyÒn víi<br /> kh«ng gian s¸ng t¸c míi cña TrÇn T− s¸ng t¸c hiÖn ®¹i Trung Quèc cña t¸c<br /> Hßa trong Gi¸o tr×nh lÞch sö ®−¬ng ®¹i gi¶ Wendy Larson (1998) vµ Quan ®iÓm<br /> Trung Quèc (1999), bµi viÕt Bµn vÒ ý n÷ quyÒn víi tù sù chÝnh trÞ Trung Quèc<br /> thøc n÷ quyÒn vµ s¸ng t¸c n÷ quyÒn cña hiÖn ®¹i cña Sally Taylor Lieberman<br /> Mét sè vÊn ®Ò vÒ... 45<br /> <br /> (1998). Hai t¸c gi¶ ng−êi Mü ®· ®i tõ b×nh tiÓu thuyÕt ®ång bé víi s¸ng t¸c,<br /> nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau, dïng quan thËm chÝ ®i tr−íc s¸ng t¸c. Quan niÖm<br /> ®iÓm lý luËn phª b×nh n÷ quyÒn chñ vÒ tiÓu thuyÕt phong phó vµ më réng.<br /> nghÜa lý gi¶i v¨n häc hiÖn ®¹i Trung C¸c nhµ phª b×nh ®· ®Ò xuÊt mÖnh ®Ò<br /> Quèc, dïng mèi liªn hÖ cña n÷ t¸c gia “tiÓu thuyÕt lµ h×nh thøc tù do”, cho<br /> víi s¸ng t¸c vµ h×nh t−îng ng−êi mÑ r»ng “tiÓu thuyÕt cã thÓ më réng biªn ®é<br /> lµm trung t©m ®Ó ®¸nh gi¸ l¹i lÞch sö vµ néi dung”,… C¸c nhµ lý luËn phª<br /> v¨n häc Trung Quèc hiÖn ®¹i. b×nh n÷ quyÒn cßn chØ ra xu h−íng ph¸t<br /> triÓn cña tiÓu thuyÕt víi “lôc biÕn”: gi¶i<br /> §Õn cuèi thÕ kû XX, mét sè c«ng phãng hÖ thèng phong bÕ chñ nghÜa<br /> tr×nh lín ®−îc c«ng bè nh− LÞch sö v¨n hiÖn thùc; nghiªng vÒ biÓu hiÖn chñ<br /> häc n÷ quyÒn Trung Quèc thÕ kû XX do quan cña t¸c gi¶; nghiªng vÒ miªu t¶<br /> ThÞnh Anh lµm chñ biªn vµ c¸c c«ng h×nh th¸i néi t¹i cña cuéc sèng x· héi,<br /> tr×nh nghiªn cøu chuyªn biÖt cã liªn tøc thÕ giíi néi t©m cña con ng−êi;<br /> quan ®Õn nghiªn cøu vµ lý luËn v¨n häc chuyÓn kÕt cÊu t×nh tiÕt ®¬n h−íng<br /> n÷ quyÒn cña Lý Tö V©n, L−u T− thµnh kÕt cÊu t©m lý ®a h−íng; thay ®æi<br /> Khiªm, Lý TiÓu Giang, §íi CÈm Hoa, kiÓu ®¬n tuyÕn tù sù thµnh ®a tuyÕn;<br /> Ng« T«n HuÖ, V−¬ng Phi, KiÒu DÜ nghiªng vÒ ph−¬ng thøc thÓ hiÖn vµ vËn<br /> C−¬ng, L©m §an ¸, NhËm NhÊt Minh,<br /> dông kü x¶o.<br /> §µm T−¬ng, Hoang L©m, KhuÊt Nh·<br /> Qu©n, TriÖu Thô CÇn,… Trong mét sè Tuy lý luËn cña hä ch−a thùc sù<br /> nhµ lý luËn phª b×nh ®ã, “cã ng−êi vËn chÝn muåi, nh−ng cã thÓ nãi ®éi ngò lý<br /> dông phª b×nh x· héi – lÞch sö hay phª luËn phª b×nh v¨n häc n÷ quyÒn Trung<br /> b×nh mü häc – lÞch sö, ®Æc biÖt chó ý ®Õn Quèc giai ®o¹n nµy ®· tiÕn ®−îc nh÷ng<br /> thùc tÕ ph¸t triÓn cña v¨n häc n÷ quyÒn b−íc ®¸ng kÓ.<br /> Trung Quèc vµ dïng kinh nghiÖm sèng Cã thÓ nãi, trong h¬n 30 n¨m ph¸t<br /> cña b¶n th©n, b¾t ®Çu x©y dùng kÕt cÊu triÓn, nghiªn cøu v¨n häc n÷ quyÒn<br /> phª b×nh vµ nghiªn cøu v¨n häc n÷ Trung Quèc ®· tr¶i nghiÖm qua thùc<br /> quyÒn Trung Quèc ®−¬ng ®¹i; cã ng−êi tiÔn, dÇn dÇn h×nh thµnh mét lÜnh vùc<br /> ®Ò x−íng phª b×nh n÷ quyÒn chñ nghÜa, häc thuËt ®Æc biÖt. Thµnh qu¶ nghiªn<br /> dïng quan ®iÓm liªn ngµnh ®Ó tiÕn cøu cña nã thÓ hiÖn ë nhiÒu h×nh thøc<br /> hµnh kh¶o s¸t lÞch sö vµ hiÖn tr¹ng v¨n xuÊt b¶n nh− bµi viÕt, in s¸ch. Trong<br /> häc n÷ quyÒn, ®Èy phª b×nh v¨n häc n÷ qu¸ tr×nh nghiªn cøu, c¸c nhµ lý luËn<br /> quyÒn ®Õn giíi h¹n nghiªn cøu liªn phª b×nh chñ yÕu triÓn khai ë ®èi t−îng<br /> ngµnh; cã ng−êi xuÊt ph¸t tõ v¨n häc nghiªn cøu, kh¸i niÖm c¬ b¶n, bµn vÒ<br /> më réng tíi lÜnh vùc v¨n hãa, phÇn träng ®iÓm lý luËn vµ thao t¸c nghiªn<br /> nhiÒu nghiªn cøu vÒ lÞch sö vµ hiÖn cøu.<br /> tr¹ng v¨n häc n÷ quyÒn…” (17).<br /> Tãm l¹i, v¨n häc n÷ quyÒn Trung<br /> Trong c¸c lo¹i h×nh phª b×nh, lý Quèc lµ mét dßng v¨n häc míi ph¸t<br /> luËn phª b×nh tiÓu thuyÕt ph¸t triÓn triÓn theo h−íng kh¸c biÖt víi dßng v¨n<br /> nhÊt bëi cã ®éi ngò ®«ng ®¶o, h¬n n÷a häc truyÒn thèng Trung Quèc c¶ vÒ néi<br /> cßn tiÕn hµnh nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò dung vµ nghÖ thuËt. Nh÷ng tranh luËn<br /> cã tÝnh ®ét ph¸, næi bËt. Lý luËn phª vÒ ¶nh h−ëng vµ tÝnh míi mÎ, t¸o b¹o<br /> 46 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2010<br /> <br /> cña dßng v¨n häc nµy ch−a lóc nµo 8. M· Xu©n Hoa. Bµn vÒ trµo l−u v¨n<br /> ngõng nghØ trªn v¨n ®µn. MÆc dï qu¸ häc n÷ quyÒn ®−¬ng ®¹i Trung Quèc.<br /> tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña v¨n Trung Quèc: §¹i häc s− ph¹m S¬n<br /> häc n÷ quyÒn víi tÝnh chÊt râ rÖt vµ næi §«ng, 2006.<br /> bËt cña nã ch−a dµi (kho¶ng gÇn 30 9. V−¬ng Ninh. ý thøc giíi tÝnh trong<br /> n¨m), nh−ng tr¶i qua c¸c giai ®o¹n ph¸t s¸ng t¸c c¸ nh©n hãa. Trung Quèc:<br /> triÓn, v¨n häc n÷ quyÒn ®· gÆt h¸i ®−îc §¹i häc s− ph¹m Hµ B¾c, 2005.<br /> nhiÒu thµnh tùu qua sù ®æi míi vÒ chñ<br /> 10. TÇn L©m Ph−¬ng. §inh Linh vµ v¨n<br /> thÓ s¸ng t¸c, ®Æc ®iÓm néi dung, ®Æc<br /> häc vÕt th−¬ng. T¹p chÝ Tranh luËn<br /> ®iÓm nghÖ thuËt còng nh− ph−¬ng thøc<br /> v¨n häc, sè 2/2009 (tiÕng Trung).<br /> s¸ng t¸c.<br /> 11. Tr−¬ng Quýnh. Nghiªn cøu v¨n häc<br /> Trung Quèc ®−¬ng ®¹i. Trung Quèc:<br /> TµI LIÖU THAM KH¶O V¨n hãa nghÖ thuËt, 2005.<br /> 1. Hå SÜ HiÖp. Mét sè vÊn ®Ò v¨n häc 12. T¹ H÷u ThuËn. Th−êng ®¹o v¨n häc.<br /> Trung Quèc thêi kú míi. Tp. Hå ChÝ Trung Quèc: T¸c gia B¾c Kinh, 2009.<br /> Minh: §¹i häc Quèc gia, 2002.<br /> 13. Vò KiÕn T−¬ng. Bµn vÒ n÷ quyÒn<br /> 2. Lª Huy Tiªu. TiÓu thuyÕt Trung chñ nghÜa trong v¨n häc Trung Quèc<br /> Quèc thêi kú ®æi míi (1976 – 2000). ®−¬ng ®¹i. Trung Quèc: §¹i häc s−<br /> H.: §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2006. ph¹m Thanh Hoa, 2002.<br /> 3. Lª Huy Tiªu. C¶m nhËn míi vÒ v¨n 14. H¹ QuÕ Mai. Ba lo¹i tµi nguyªn lý<br /> hãa vµ v¨n häc Trung Quèc. H.: §¹i luËn phª b×nh v¨n häc n÷ quyÒn<br /> häc quèc gia Hµ Néi, 2004. ®−¬ng ®¹i.<br /> 4. V−¬ng Tiªn B¸i. B¸o c¸o ®iÒu tra http://www.douban.com/group/top<br /> mét sè t×nh h×nh s¸ng t¸c v¨n häc tõ ic/11518196<br /> thÕ kû míi ®Õn nay. Trung Quèc: 15. Chu Hång. V¨n häc phô n÷, ch©n<br /> V¨n nghÖ Xu©n Phong, 2006. trêi réng më. T¹p chÝ Phª b×nh v¨n<br /> 5. Nghiªm Tö B×nh. Nghiªn cøu phª häc n−íc ngoµi, sè 1/1989 (tiÕng<br /> b×nh v¨n häc n÷ quyÒn chñ nghÜa Trung).<br /> thêi kú míi. Trung Quèc: §¹i häc s− 16. M¹nh DuyÖt. Hai ngh×n n¨m: quan<br /> ph¹m Hoa §«ng, 2004. ®iÓm mï qu¸ng vÒ n÷ giíi trong lÞch<br /> 6. L−u H©n. Bµn vÒ s¸ng t¸c cña §inh sö. T¹p chÝ V¨n luËn Th−îng H¶i, sè<br /> Linh. Trung Quèc: §¹i häc TrÞnh 2/1989.<br /> Ch©u, 2002. 17. TrÇn TuÊn §µo. Bót ký vÒ ba líp<br /> 7. M¹nh Phån Hoa. Th«ng luËn v¨n nhµ phª b×nh ®¹i lôc Trung Quèc<br /> häc Trung Quèc ®−¬ng ®¹i. Trung ®−¬ng ®¹i. T¹p chÝ Häc thuËt §«ng<br /> quèc: Nh©n d©n Liªu Ninh, 2008. Nam, sè 1/2003 (tiÕng Trung).<br />