Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu sự biến đổi một vài thông số tâm sinh lý của sinh viên miền Bắc Việt Nam trong phòng thí nghiệm nhiệt ẩm

Ộ Ố Đ I H C QU C GIA HÀ N I Ọ Ự

Ạ Ọ Ạ Ọ

ƯỜ NG Đ I H C KHOA H C T NHIÊN TR

Ứ ƯỞ HOÀNG Đ C H NG

Ứ Ự Ế Ổ Ộ

Ố NGHIÊN C U S BI N Đ I M T VÀI THÔNG S

Ề

Ắ

Ủ

Ệ

TÂM SINH LÝ C A SINH VIÊN MI N B C VI T NAM

Ệ Ẩ

Ệ

TRONG PHÒNG THÍ NGHI M NHI T M

Ọ Ậ Ạ LU N VĂN TH C SĨ KHOA H C

ộ Hà N i 2014

Ộ Ố Đ I H C QU C GIA HÀ N I Ọ Ự

Ạ Ọ Ạ Ọ

ƯỜ NG Đ I H C KHOA H C T NHIÊN TR

Ứ ƯỞ HOÀNG Đ C H NG

Ứ Ự Ế Ổ Ộ Ố NGHIÊN C U S BI N Đ I M T VÀI THÔNG S

Ề Ắ Ủ Ệ TÂM SINH LÝ C A SINH VIÊN MI N B C VI T NAM

Ệ Ẩ Ệ TRONG PHÒNG THÍ NGHI M NHI T M

ủ ọ Chuyên ngành: Nhân ch ng h c

ố Mã s : 60 42 01

Ọ

Ậ

Ạ LU N VĂN TH C SĨ KHOA H C

Ẫ

NG D N KHOA H C:

Ồ

Ứ

ƯỜ ƯỚ Ọ I H Ễ PGS.TS. NGUY N Đ C H NG

ộ Hà N i 2014

Ờ Ả Ơ L I C M N

ỏ ế ơ ắ ế ứ ễ ồ Tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c đ n PGS.TS. Nguy n Đ c H ng,

ườ ầ ậ ắ ườ ng i Th y đã t n tâm dìu d t tôi trên con đ ọ ứ ng nghiên c u khoa h c,

ọ ậ ệ ề ạ ỡ ọ giúp đ và t o m i đi u ki n cho tôi trong quá trình h c t p, công tác cũng

ư ậ ố nh trong su t quá trình làm lu n văn.

ả ơ ầ ị ở ộ ọ ườ Tôi xin c m n các Th y cô, anh ch B môn Nhân h c Tr ạ ng Đ i

ọ ự ỡ ộ ọ h c khoa h c t nhiên đã giúp đ đ ng viên tôi, trong quá trình công tác

ư ự ệ ề cũng nh th c hi n đ tài.

ả ơ ọ ỹ ứ ệ ị Tôi xin c m n các anh ch cán b ậ ộ Vi n nghiên c u Khoa h c k thu t

ả ộ ộ ổ ộ ệ ạ B o h lao đ ng T ng liên đoàn Lao đ ng Vi t Nam, và các b n sinh viên

ườ ố ượ ệ ạ ọ ứ tr ng Đ i H c Công Đoàn đã tình nguy n làm đ i t ng nghiên c u cho

ộ ư ầ ệ tôi m t cách vô t , đ y trách nhi m.

ử ờ ả ơ ế ệ Tôi cũng xin g i l i c m n chân thành đ n Ban giám hi u, Phòng đào

ạ ọ ườ ạ ọ ọ ự ủ ộ ạ t o sau đ i h c Tr ng Đ i h c khoa h c t nhiên luôn ng h và giúp đ ỡ

ọ ậ ứ tôi trong quá trình h c t p và nghiên c u.

ả ơ ố ợ ữ Cu i cùng tôi xin c m n gia đình tôi, v và con tôi đã luôn là nh ng

ườ ế ạ ườ ng ứ i ti p cho tôi thêm " s c m nh " trên con đ ọ ứ ng nghiên c u khoa h c.

Tác Giả

ưở ứ Hoàng Đ c H ng

Ờ L I CAM ĐOAN

ứ ủ Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s ố

ư ừ ự ệ ế ả ậ ượ li u, k t qu nêu trong lu n văn là trung th c và ch a t ng đ c ai

ấ ố công b trong b t kì công trình nào khác.

ệ ị ế N u sai tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m

Tác Giả

ưở ứ Hoàng Đ c H ng

Ụ Ụ M C L C

ự ổ ệ ữ ơ ể ườ ề ệ ậ ẩ 1.4. S trao đ i nhi t gi a c th ng i trong đi u ki n khí h u nóng m

11 .........................................................................................................................

ằ 1.4.1. Cân b ng nhi ệ 11 t ...............................................................................

ề 1.4.2. Đi u hòa nhi ệ ủ ơ ể 14 ............................................................ t c a c th

ủ ơ ể ườ ứ ế ổ ưở ủ 1.5. Bi n đ i ch c năng sinh lý c a c th ng ả i do nh h ng c a gánh

ệ ề ệ ậ ẩ ặ n ng nhi 15 t trong đi u ki n vi khí h u nóng m ...........................................

ứ ề ự ế ổ ố ướ ủ 1.6. Các nghiên c u v s bi n đ i các thông s sinh lý d ộ i tác đ ng c a

nóng mẩ 17 ..........................................................................................................

1.6.1. Các nghiên c u ứ ở ướ n 17 c ngoài .......................................................

ứ ở ệ 1.6.2. Các nghiên c u Vi 23 t Nam ...........................................................

ỉ ố ứ 2.2. Ch s nghiên c u 31 ....................................................................................

ế ị ụ 2.3. Trang thi ụ 31 t b , d ng c ...........................................................................

ế ộ ệ ự ệ 2.4. Ch đ nhi 32 t th c nghi m ......................................................................

ự ệ 33 2.5. Quy trình th c nghi m ............................................................................

ố ệ ử 35 2.6. X lý s li u ............................................................................................

ệ 35 2.6.1. Tính di n tích da .............................................................................

ệ ộ ủ ể 2.6.2. Tính nhi t đ da trung bình c a 3 đi m 35 .......................................

ượ ồ ế 2.6.3. Tính l ng m hôi bài ti 35 t ............................................................

ủ ả 36 2.6.4. Đánh giá c m giác ch quan ........................................................

ử ố ượ ệ 2.6.5. X lý các thông s tâm sinh lý thu đ ự 36 c trong th c nghi m ........

Ữ Ế

Ắ

DANH M C Ụ CH VI T T T

ẩ ệ TCVN : Tiêu chu n Vi t Nam

ố ượ ĐTNC : Đ i t ứ ng nghiên c u

ệ ộ NĐTT : Nhi t đ trung tâm

T0 : Nhi t đệ ộ

ệ ộ ơ ể : Nhi t đ c th trung bình Tcot

ệ ộ : Nhi t đ trán Ttran

: Nhi

ệ ộ ẳ t đ c ng tay Tcangt

ệ ộ ự t đ ng c Tng cự

: Nhi

ệ ộ ẳ t đ c ng chân Tcangc

ệ ộ : Nhi t đ da trung bình Tdat

ệ ộ ự : Nhi t đ tr c tràng Tttuct

ệ ộ đùi t đ Tdui : Nhi

ệ ộ t đ mu bàn tay T mut : Nhi

ệ ộ : Nhi t đ mu bàn chân Tmuc

Ả

Ụ DANH M C B NG

ả ắ ủ ố ượ ể ặ ự B ng 2.1. Đ c đi m nhân tr c c a đ i t ng tham gia th c nghi m ệ ..............28

ộ ẩ ạ ộ ố ạ B ng ả 2.2. Đ m không khí trung bình (%) t i m t s tr m quan tr c ắ ............31

ế ộ ả ệ ự B ng 3.1. Các ch đ nhi t th c nghi m ệ ........................................................35

ệ ộ ự ủ ố ượ ứ ờ B ng ả 3.2. Nhi t đ tr c tràng c a đ i t ng nghiên c u chia theo th i gian

ệ ộ ự ớ B ng ả 3.3. Nhi t đ tr c tràng chia theo gi i tính .......................................38

ả ệ ộ ự ủ ố ượ ứ B ng 3.4. Nhi t đ tr c tràng c a đ i t ế ộ ng nghiên c u chia theo ch đ

ệ ự nhi t th c nghi m ệ ..........................................................................................39

ả ệ ộ ế ộ ệ ờ B ng 3.5. Nhi t đ da trung bình trong các ch đ nhi t chia theo th i gian

ự th c nghi m ệ ...................................................................................................42

ả ệ ộ ớ B ng 3.6. Nhi t đ da trung bình chia theo gi i tính ..................................44

ả ệ ộ ủ ố ượ B ng 3.7. Nhi t đ da trung bình c a đ i t ứ ng nghiên c u chia theo ch ế

ệ ự ộ đ nhi t th c nghi m ệ .......................................................................................

ả ị ở ế ộ ệ ự B ng 3.8. Nh p tim trung bình các ch đ nhi ờ t chia theo th i gian th c

nghi mệ ............................................................................................................47

ủ ố ượ ả ự ệ ị ớ ị B ng 3.9. Nh p tim c a đ i t ng (nh p/ phút) khi th c hi n theo gi i tính

ố ượ ả ị ế ộ ứ ệ ự ệ B ng 3.10. Nh p tim đ i t ng nghiên c u chia theo ch đ nhi t th c nghi m

.........................................................................................................................49

ủ ố ượ ặ ả ứ ướ ệ B ng 3.11. Cân n ng c a đ i t ng nghiên c u tr ự c và sau th c nghi m

ớ theo gi i tính ...................................................................................................51

ủ ố ượ ặ ả ứ ướ ự B ng 3.12. Cân n ng c a đ i t ng nghiên c u tr c và sau khi th c

ự ệ ờ nghi m, theo th i gian th c nghi m ệ ..............................................................52

ậ ả ả ạ ệ ủ ố ượ B ng3.13. Thang c m nh n trên tr ng thái nhi t cá nhân c a đ i t ng

ự ứ nghiên c u khi th c hi n ệ ................................................................................53

ề ứ ệ ả ả ệ ự B ng 3.14. C m giác v m c ti n nghi nhi ệ t khi th c hi n thí nghi m ệ .....55

ả ả ệ ộ ớ ệ ộ ố B ng 3.15. Mong mu n tăng hay gi m nhi t đ so v i nhi t đ phòng thí

ự ệ nghi m khi th c nghi m ệ ...............................................................................56

ể ấ ả ậ ấ ậ ườ ệ B ng 3.16. Có th ch p nh n hay không ch p nh n môi tr ng nhi ự t th c

nghi mệ ............................................................................................................57

ề ứ ộ ị ự ở ả ả ườ ệ ự ệ B ng 3.17. C m giác v m c đ ch u đ ng môi tr ng nhi t th c nhi m

.........................................................................................................................58

DANH M C Ụ HÌNH

ế ệ ộ ự ự ờ ễ Hình 3.1: Di n bi n nhi t đ tr c tràng chia theo th i gian th c nghi m ệ ..37

ế ệ ộ ủ ố ượ ứ ớ ễ Hình 3.2: Di n bi n nhi t đ trung tâm c a đ i t ng nghiên c u theo gi i tính

.........................................................................................................................38

ế ệ ộ ự ủ ố ượ ệ ở ự ễ Hình 3.3: Di n bi n nhi t đ tr c tràng c a đ i t ng th c nghi m

ế ộ ừ t ng ch đ nhi ệ .........................................................................................40 t.

ự ễ ế ộ ờ Hình 3.4: Di n bi n nhiêt đ da chia theo th i gian th c nghi m ệ ..............43

ế ệ ộ ủ ố ượ ứ ớ ễ Hình 3.5: Di n bi n nhi t đ da c a đ i t ng nghiên c u theo gi i tính . 44

ế ệ ộ ở ế ộ ệ ễ Hình 3.6: Di n bi n nhi t đ da trung bình các ch đ nhi ự t th c

nghi mệ ............................................................................................................46

ự ễ ế ờ ị Hình 3.7: Di n bi n nh p tim chia theo th i gian th c nghi m ệ .........................48

ủ ố ượ ễ ị ứ ở ế Hình 3.8: Di n bi n nh p tim c a đ i t ng nghiên c u ứ các m c nhi ệ .50 t.

ả ả Hình 3.9: Miêu t c m giác nhi ệ ủ ố ượ t c a đ i t ng nghiên c u ứ ......................54

ề ứ ệ ả ệ ủ ố ượ ứ Hình 3.10: C m giác v m c ti n nghi nhi t c a các đ i t ng nghiên c u

.........................................................................................................................55

ỉ ệ ố ượ ứ ọ ệ Hình 3.11: T l % đ i t ng ch n m c nhi t mong mu n ố .........................57

ỉ ệ ủ ả Hình 3.12: T l ị ự % kh năng ch u đ ng c a các đ i t ố ượ ..........................59 ng

Ờ Ở Ầ L I M Đ U

ộ ố ụ ệ ả ướ ớ ủ ườ C i thi n cu c s ng luôn là m c tiêu h ng t i c a con ng i trong

ờ ạ ệ ạ ả ưở ự ế ớ ứ ỏ ủ th i đ i văn minh hi n đ i, vì nó nh h ng tr c ti p t i s c kh e c a con

ườ ườ ế ệ ầ ạ ổ ng i. Môi tr ữ ng toàn c u hi n đang có nh ng bi n đ i đáng lo ng i nh ư

ệ ượ ủ ễ ệ ầ ấ ả ấ hi n t ng nóng d n lên c a trái đ t, ô nhi m ch t th i công nghi p, vũ

ể ả ừ ự ạ ộ ệ khí phóng x . Trong m t ch ng m c nào đó ta hoàn toàn có th c i thi n

ượ ộ ố ế ố ợ ủ ườ ệ ề ạ đ c m t s y u t không có l i c a môi tr ng, t o đi u ki n nâng cao

ấ ỏ ộ ứ s c kh e và năng su t lao đ ng.

ế ố ư ệ ộ ộ ẩ ữ ố Các y u t ậ vi khí h u nh nhi ế ộ t đ , đ m, t c đ gió là nh ng y u

ủ ọ ườ ế ố ố ưở ố t quan tr ng c a môi tr ng s ng. Các y u t ả này nh h ế ự ng tr c ti p

ớ ủ ơ ể ả ả ứ ư ơ ộ ỉ t i ph n ng sinh lí c a c th c khi ngh ng i cũng nh lao đ ng. Trên

́ ̃ ủ ế ở ướ ắ ́ thê gi ́ ́ ̀ ơ i đa co nhiêu nghiên c u ư (ch y u các n ỹ c Tây Âu và B c M )

̃ ̀ ̣ ớ ự ứ ộ ủ ổ ố vê m c đ ô nhiêm nhiêt v i s thay đ i các thông s tâm sinh lý c a con

̀ươ ạ ơ ệ ế ả ng i n i làm vi c và trong phòng thí nghi m. ệ K t qu các công trình i t

ơ ở ự ứ ẩ ọ ể nghiên c u đó là c s khoa h c đ xây d ng nên các tiêu chu n qu c t ố ế

ườ ệ ố ế ề ề ẩ ườ ề (ISO) v môi tr ng nhi t. Nhi u tiêu chu n qu c t v môi tr ng nhi ệ t

ượ ấ ượ ệ ẩ ệ ấ đã đ c Vi n tiêu chu n ch t l ng Vi t Nam ậ ch p nh n thành Tiêu

ệ ẩ chu n Vi t Nam (TCVN) [29], [30], [31], [32]

ệ ộ ướ ệ ớ ậ ẩ Vi t Nam là m t n c nhi t đ i gió mùa có khí h u nóng m. Trung

ướ ớ ộ ẩ ẩ ậ ộ bình m t năm n c ta có t i 233 ngày có khí h u nóng m, đ m trên

2/năm. Vì th , đã có nhi u công trình

ứ ạ ệ ả ế ề 80%, b c x nhi t kho ng 136 kcal/cm

ứ ậ ệ ả ự ạ ổ nghiên c u t p trung vào vi c đánh giá mô t ự ế th c tr ng s bi n đ i các ch ỉ

ề ơ ở ở ự tiêu sinh lý đi u hòa nhi ệ ủ ơ ể ạ t c a c th t i các c s th c đ a[ ị 5],[7],[9],

ứ ệ ệ ẩ ể [22]. Nghiên c u trong phòng thí nghi m nhi t m đ phân tích đánh giá s ự

ề ế ổ ỉ ệ ủ ơ ể bi n đ i các ch tiêu sinh lý đi u hòa nhi t c a c th theo các thang gánh

ệ ệ ộ ộ ẩ ứ ể ạ ộ ệ ặ n ng nhi t (nhi t đ , đ m, chuy n đ ng không khí, b c x nhi t) còn

ệ ỏ ườ ệ ẩ ấ r t ít do không có phòng thí nghi m. Mô ph ng môi tr ng nhi t m trong

ể ệ ả ưở ế ự ế ủ ổ phòng thí nghi m đ đánh giá nh h ng c a nó đ n s bi n đ i các thông

ủ ườ ệ ể ể ứ ứ ộ ợ ố s tâm sinh lý c a ng i Vi ủ t Nam đ ki m ch ng m c đ phù h p c a

ố ế ề ẩ ườ ệ ượ ệ các tiêu chu n qu c t v môi tr ng nhi t đã đ c Vi ậ ấ t Nam ch p nh n

ẩ ệ ấ ầ ế ể ỏ thành Tiêu chu n Vi t Nam là r t c n thi ầ t. Đ góp ph n nh bé vào

ướ ứ ề ứ ự ế ổ ộ h ng nghiên c u này, đ tài “ Nghiên c u s bi n đ i m t vài thông s ố

ủ ề ắ ệ tâm sinh lý c a sinh viên mi n B c Vi ệ t Nam trong phòng thí nghi m

ụ ủ ớ nhi t mệ ẩ ” c a chúng tôi v i m c tiêu:

ả ự ổ ệ ộ ệ ộ ị 1. Mô t s thay đ i nhi t đ trung tâm, nhi t đ da, nh p tim, l ượ ng

ồ ế ủ ộ ố ỉ ề ắ ổ m hôi bài ti t c a sinh viên m t s t nh mi n B c khi thay đ i nhi ệ ộ t đ

phòng thí nghi m.ệ

ị ệ ộ ệ ộ ố ỉ ề ắ 2. Xác đ nh nhi t đ ti n nghi cho sinh viên m t s t nh mi n B c theo

ủ ọ ủ ả c m giác ch quan c a h .

ươ Ch ng 1

Ổ T NG QUAN

ộ ố

ề

ệ

1.1. M t s khái ni m v thân nhi

t

ệ ộ

1.1.1. Nhi

t đ trung tâm

ị

ệ ộ

1.1.1.1. Đ nh nghĩa và giá tr nhi

t đ trung tâm

ệ ộ ọ ệ ộ Nhi t đ trung tâm hay còn g i là nhi t đ lõi (core temperature) là

ệ ộ ơ ể ở ủ ơ ể ư ữ ạ nhi t đ c th đo nh ng vùng sâu c a c th nh gan, não, các t ng.

0C.

ị ươ ố ổ ị ị NĐTT có giá tr t ộ ng đ i n đ nh và dao đ ng xung quanh giá tr 37

ả ả ưở ế ớ ự ể NĐTT ph n ánh và nh h ng tr c ti p t ậ i các quá trình chuy n hóa v t

ằ ổ ơ ể ủ ụ ề ấ ị ch t trong c th . Đi u hòa nh m n đ nh NĐTT là m c đích c a các c ơ

ế ề ệ ch đi u hòa thân nhi t

0C và nó luôn đ

ệ ộ ườ ượ ị ủ Giá tr c a nhi t đ trung tâm th ng là 37 ề c đi u hòa

ị ươ ộ ố ổ ể ị ể đ duy trì m t giá tr t ổ ng đ i n đ nh. Tuy nhiên NĐTT có th thay đ i

ộ ố ườ ạ ộ ấ ị ư ợ ộ trong m t s tr ng h p nh t đ nh nh tăng trong lao đ ng, ho t đ ng th ể

ệ ặ ố ổ thao, s t… ho c thay đ i theo chu kì ngày đêm, chu kì kinh nguy t.[8, 12]

ị

ệ ộ

1.1.1.2. Các v trí đo nhi

t đ trung tâm

ệ ộ ườ ượ ở ự ệ ố Nhi t đ trung tâm th ng đ c đo ự mi ng, tr c tràng, h nách, th c

ể ả ệ ộ qu n, màng nhĩ…Trong các đi m đo nhi t đ trung tâm trên thì không có v ị

ưở ấ ứ ộ ề ươ trí nào là hoàn toàn lí t ắ ng, v nguyên t c b t c m t ph ng pháp nào

ả ằ ố ở ữ ầ ả ả ị ưở cũng c n đ m b o r ng nó không b sai s b i nh ng nh h ế ự ng tr c ti p

ừ ườ t môi tr ng bên ngoài

ệ ộ ở ưỡ Đo nhi t đ trung tâm mi ng ệ : L ơ i là c quan đ ượ ướ c t ấ i máu r t

ề ở ươ ươ ệ ộ ậ nhi u do v y đo NĐTT ệ mi ng t ng đ ớ ng v i nhi t đ dòng máu,

ườ ấ ơ ệ ộ ự ả nhi ệ ộ ở t đ ệ mi ng th ng th p h n nhi t đ tr c tràng kho ng 0,3

ố ướ ọ ệ ặ ạ ổ 0,50C. Tuy nhiên khi làm l nh vùng m t, c hay mi ng, nu t n c b t, tăng

ể ế ổ ở th có th làm thay đ i NĐTT nên thi u chính xác.

ệ ộ ử ụ ươ Nhi t đ màng nhĩ: Năm 1959 Benzinger s d ng ph ng pháp đo

ệ ộ ỉ ố ứ ị nhi t đ màng nhĩ và coi đó là ch s có giá tr trong nghiên c u sinh lí, theo

ả ệ ộ ổ ườ ự ứ ể ộ tác gi này thì nhi t đ màng nhĩ đáp ng s thay đ i c ng đ chuy n hóa

ơ ệ ộ ự ợ ấ ị ế nhanh h n nhi t đ tr c tràng và do đó có l i th nh t đ nh trong khi s ử

ứ ụ d ng vào nghiên c u.

ả ở ễ ị Tuy nhiên các tác gi ằ sau này cho r ng NĐTT đo màng nhĩ d b thay

ệ ộ ổ ễ ị ả ầ ưở ừ ườ ổ đ i do nhi t đ vùng da đ u và c , d b nh h ng t môi tr ng bên

ngoài.

ệ ộ ự ơ ị ị Nhi t đ tr c tràng : Có giá tr cao h n các v trí khác trên c th ơ ể

ườ ộ ự ầ ả ượ ệ ố ớ kho ng vài ph n m i đ . Tr c tràng đ c cách nhi t v i môi tr t t ườ ng

ệ ộ ự ỉ ố ộ ệ ậ bên ngoài, do đó nhi t đ tr c tràng là m t ch s thân nhi t tin c y đ ượ c

ư ứ ộ ệ ử ụ s d ng r ng rãi trong lâm sàng cũng nh nghiên c u sinh lí nhi t.

ệ ộ ư ễ ả ộ Nhi t đ nách: ả D đo nh ng khó đ m b o đ chính xác. Khi đo nhi ệ t

ố ượ ứ ự ả ộ đ nách đ i t ng nghiên c u ph i co tay lên ng c và ép cánh tay vào h ố

ệ ộ ẽ ạ ớ ầ ệ ộ ổ ớ ị ệ ộ nách, nhi t đ s tăng d n đ t t i nhi t đ n đ nh so v i nhi t đ trung

ở ị ệ ộ ỉ ạ ị ổ ị tâm các v trí khác. Tuy nhiên nhi ố t đ nách ch đ t giá tr n đ nh khi đ i

ượ ứ ữ ư ậ t ng nghiên c u gi ị ạ nguyên tay nh v y trong 30 phút, và các giá tr đ t

ượ ươ ấ ơ ộ ệ ộ ự ả đ c cũng t ng ố đ i dao đ ng, th p h n nhi t đ tr c tràng kho ng 0,5

ậ ượ ử ụ ứ ể ị ị 0,80C, do v y nó ít đ c s d ng trong nghiên c u đ xác đ nh giá tr nhi ệ ộ t đ

trung tâm.[13, 14]

ệ ộ 1.1.2. Nhi t đ da

ủ ị ệ ộ 1.1.2.1. Đ nh nghĩa và vai trò c a nhi t đ da

ệ ộ ệ ộ ơ ể ở ệ ộ ượ Nhi t đ da là nhi t đ c th đo da. Nhi t đ da còn đ ọ c g i là

ệ ộ ỏ ủ ơ ể ễ ế ộ ệ ộ ườ nhi t đ v c a c th , d bi n đ ng theo nhi t đ môi tr ấ ng và th p

ệ ộ ơ h n nhi t đ trung tâm.

ệ ộ ề ọ ệ ề Nhi t đ da có vai trò quan tr ng trong truy n nhi t và đi u hòa nhi ệ t

ầ ớ ệ ộ ủ ơ ể ề ườ ộ ơ ể đ c th , ph n l n nhi t đ c a c th truy n ra ngoài môi tr ng là qua

ệ ộ ề ế ộ ơ ệ ộ ề ặ b m t da. Nhi t đ da bi n đ ng nhi u h n nhi ị ả t đ trung tâm và b nh

ế ề ứ ở ơ ệ ư ượ ớ ưở h ng b i các đáp ng trong c ch đi u nhi t nh l ng máu t i da, m ồ

ệ ộ ướ ế ố ườ hôi, nhi t đ các mô d i da và các y u t môi tr ư ng nh nhi ệ ộ ộ ẩ t đ , đ m

ứ ạ ố ộ ệ ớ ệ ộ ộ không khí, t c đ gió, b c x nhi t. Khác v i NĐTT nhi t đ da là m t ch s ỉ ố

ề ệ ọ ệ ừ ơ ể ườ quan tr ng đánh giá vi c truy n nhi c th vào môi tr t t ng. Nhi ệ ộ t đ da

ệ ố ề ấ ệ ủ ơ ể ữ cung c p cho h th ng đi u hòa thân nhi t c a c th nh ng thông tin quan

ọ ệ ữ ệ ủ ơ ể ế ị tr ng quy t đ nh nhu c u ả ầ th i nhi t hay gi nhi t c a c th thông qua các

receptor nhi ệ ạ t t i da [46]

ệ ộ ệ ộ ơ ể 1.1.2.2. Nhi t đ da trung bình và nhi t đ trung bình c th

ệ ộ ườ ị ở ị Nhi t đ da th ng có giá tr khác nhau khi đo các v trí khác nhau

0C), cao h n và n ổ ơ

ệ ộ ườ ấ ở ả ơ ể trên c th . Nhi t đ da th ng th p chi (kho ng 30

0C và 340C). Do v y, ng

ệ ộ ở ự ầ ậ ơ ị đ nh h n là nhi t đ da vùng đ u và ng c (32 ườ i

dat) b ng cách đo nhi

ườ ệ ộ ằ ệ ộ ta th ng tính nhi t đ da trung bình (T t đ da t ạ i

ộ ố ị ấ ị ự ệ ạ ơ ể ồ m t s v trí nh t đ nh trên c th r i tính toán d a và di n tích da t i vùng

ệ ộ ơ ể ầ t đ các ph n da khác nhau trên c th đó. Tdat là trung bình nhi

dat [20]

ứ Công th c tính T

Tdat = a1ta1 + a2ta2 + a3ta3 + …+antan

ệ ố ể ữ ệ ầ ị Trong đó: a1, a2, a3,…, an là nh ng h s bi u th cho ph n di n tích da

ầ ơ ể ủ ớ ộ ơ ể ệ ủ c a các ph n c th so v i di n tích da c a toàn b c th .

ệ ộ ươ ứ t đ da các vùng t ng ng t1 ,t2 ,t3 …tn là nhi

dat nh vào đo t

ườ ấ ằ ể ị ờ ố ể Ng i ta th y r ng có th xác đ nh T ể i thi u là 3 đi m

ệ ộ ố ể ề ề ấ ị nhi t đ da và t ắ i đa là 18 đi m (v nguyên t c thì càng l y nhi u v trí càng

ầ ớ ứ ườ ạ t). ố Ngày nay, ph n l n các nghiên c u trong môi tr t ề ng l nh đ u thông qua

ệ ộ ạ ơ ể ự ể đo nhi t đ da t ẳ i 7 đi m trên c th (trán, c ng tay, mu bàn tay, ng c, đùi,

dat d a vào công th c c a Hardy

ồ ừ ứ ủ ự ẳ c ng chân, mu bàn chân) r i t đó tính ra T

ả ế Duboi c i ti n:

+ 0.35Tnguc + 0.19Tdui +

Tdat = 0.07Ttran + 0.14Tcangt + 0.05T mut

0.13Tcangc + 0.07Tmuc

ố ớ ườ ườ ườ ệ ộ ạ Đ i v i môi tr ng nóng ng i ta th ng đo nhi t đ da t ể i 3 đi m,

ượ ứ ệ ộ ườ đ c tính theo công th c tính nhi t đ da trung bình trong th ng quy kĩ

ậ thu t [54].

Tdat= 0.42 Tnguc + 0.19 Tcangt + 0.39 Tcangc

ể ạ ị ệ ủ ơ ể ườ ườ Đ xác đ nh tr ng thái nhi t c a c th ng i ta th ng tính nhi ệ ộ t đ

cot ) thông qua nhi

ệ ộ ệ ộ ơ ể c th trung bình ( T t đ trung tâm và nhi t đ da trung

bình đã bi t:ế

Tcot = 0.65T ttuct + 0.35 Tdat

Trong đó:

ttuct

ệ ộ ự ứ t đ tr c tràng, trong nghiên c u này chúng tôi dùng T T ttuct là nhi

ệ ộ là nhi t đ trung tâm .

ệ ộ t đ da trung bình. Tdat là nhi

ủ ơ ể ộ ố ấ ọ 1.2 M t s c u trúc c a c th có vai trò quan tr ng trong đi u ề

hòa nhi ệ ộ ơ ể t đ c th

ơ ể ạ ậ ợ ự ủ ể ặ ấ ệ Đ c đi m c u trúc c a c th t o ra s thu n l ả i trong vi c th i

ệ ậ ợ ệ ữ ệ ơ ể nhi ư t nh ng ng ượ ạ c l i cũng thu n l i cho vi c gi nhi t cho c th tùy

ầ ớ ệ ệ nhu c u, đó là l p cách nhi ệ ỏ t và h t a nhi t.

ớ ỡ ướ ồ L p cách nhi t ệ g m da, các mô m d i da, trong đó các mô m d ỡ ướ i

ấ ộ ệ ủ ỡ ụ da có tác d ng cách nhi ệ ố t t t nh t vì đ nhi ỉ ằ t c a m ch b ng 2/3 các mô

ỡ ướ ủ ữ ớ ơ ớ khác. L p m d i da c a n dày h n nam do đó l p cách nhi ệ ủ ữ ố t c a n t t

ườ ọ ớ ơ ở ớ ườ ứ ạ ơ h n nam. Ng ỏ i ta còn g i l p “v ”, l p này dày h n ng i x l nh và

ơ ở ỏ ườ ứ ộ ườ ở ứ ạ ứ m ng h n ng i x nóng. M t ng ớ x l nh sang x nóng thì l p i

ể ị ỏ ầ ỏ ờ ườ ệ ỉ ệ ệ “v ” có th b m ng d n theo th i gian. Ng i Vi t Nam có t l di n tích

ớ ơ ườ ỡ ướ ớ ỏ ơ ặ da trên cân n ng l n h n ng i Châu Âu, l p m d i da m ng h n ng ườ i

ụ ậ ả ệ ủ ố ơ Châu Âu do v y tác d ng th i nhi t c a da cũng t t h n [24, 20].

ệ ỏ ớ H t a nhi t ệ là dòng máu mang nhi ệ ừ t t ơ ể trung tâm c th ra l p da,

ớ ớ ệ ủ ộ ệ ấ ấ khác v i l p cách nhi t, h này có tính ch t ch đ ng cao. C u trúc dày

ệ ố ạ ướ ệ ừ ặ ủ đ c c a h th ng m ch máu d i da và dòng máu mang nhi t đi t trung

ơ ể ể ệ ệ ạ ớ ề tâm c th ra, l p này t o đi u ki n cho vi c chuy n nhi ệ ừ t t trung tâm ra

ơ ể ệ ạ ể ạ ả ể ngo i vi c th . H m ch này có th giãn hay co đ làm tăng hay gi m

ượ ớ ệ ầ ộ ỉ l ng máu t ụ i da, vi c này không ch ph thu c vào nhu c u dinh d ưỡ ng

ụ ầ ả ầ ộ ệ ữ ơ đ n thu n mà còn ph thu c vào nhu c u th i nhi t hay gi nhi ệ ủ ơ t c a c

ể ư ượ ớ ể ủ ệ ầ ị ự ề th . L u l ng dòng máu t i da ch u s đi u khi n c a h th n kinh giao

ạ ế ả ả ả c m, kích thích giao c m làm co m ch và ng ượ ạ ứ c l i c ch giao c m gây

giãn m ch ạ

ế ồ ộ ấ ả Tuy n m hôi ọ là m t c u trúc quan tr ng trong quá trình th i nhi ệ t.

ườ ở ứ ạ ị ậ ẩ ế ồ ộ ố M t s ng x l nh có d t t b m sinh là không có tuy n m hôi có i

ể ẫ ườ ể ị ư ế ố th v n s ng bình th ng nh ng khi sang vùng nóng có th b ch t vì

ể ả ồ ệ ệ ộ ơ ể ầ ớ không ra m hôi đ th i nhi t, nhi t đ c th tăng d n t i khi say nóng và

ế ế ậ ầ ồ ợ ế ch t. Tuy n m hôi không nh n các s i th n kinh ti ư t noradrenalin nh ng

ạ ủ ụ ề ấ ị l i ch u tác d ng kích thích c a adrenalin và noradrenalin. Đi u này r t quan

ế ủ ậ ộ ọ ượ ế tr ng vì khi v n đ ng tuy n t y th ậ ng th n ti t ra hai hormone adrenalin

ế ồ ế ể ờ và noradrenalin kích thích tuy n m hôi tăng bài ti t đúng vào th i đi m c ơ

ể ầ ả ệ ạ ộ ế ấ ồ th đang c n tăng quá trình th i nhi ạ t. Tuy n m hôi ho t đ ng r t m nh

ệ ộ ơ ể ọ khi nhi ả t đ c th tăng cao và đóng vai trò quan tr ng trong quá trình th i

nhi t.ệ

ủ ế ủ ầ ướ ồ Thành ph n c a m hôi ch y u là n c và NaCl. Ở ườ ng i dân x ứ

ề ồ ộ ơ ớ ườ ồ ạ l nh n ng đ NaCl trong m hôi cao h n nhi u so v i ng ứ i dân x nóng

ư ượ ầ ả ồ ệ ượ nh ng do l ng m hôi ít (do nhu c u th i nhi t ít) nên l ấ ng NaCl m t

ể ồ ườ ứ ạ ố theo m hôi cũng là không đáng k . Khi ng i dân x l nh s ng trong môi

ườ ầ ượ ầ ẽ ế ồ ề ơ ượ tr ng nóng, d n d n l ng m hôi s ti t ra nhi u h n và l ng NaCl s ẽ

ượ ấ ạ ơ ướ ụ ủ đ c tái h p thu m nh h n (d i tác d ng c a aldosterone) làm c th đ ơ ể ỡ

ể ẫ ấ ố ế ể ả ồ ệ m t mu i trong khi v n có th tăng bài ti t m hôi đ th i nhi ộ t. Đó là m t

ơ ế ữ ớ ườ ườ ệ trong nh ng c ch thich nghi v i môi tr ng nóng. Ng i Vi t Nam thích

ờ ớ ườ ượ ấ ố ồ nghi lâu đ i v i môi tr ng nóng, nên l ơ ng mu i trong m hôi th p h n

ườ ứ ạ ả ộ ệ ộ ư ng i x l nh và trong cùng m t hoàn c nh nhi t đ cao nh nhau th ườ ng

ế ồ ơ ườ ứ ạ ti t ít m hôi h n ng i x l nh [42, 48]

ủ ệ ố ứ ề ạ ệ 1.3. Đáp ng c a h th ng tim m ch trong quá trình đi u nhi t

ạ ộ ề ệ ạ ề ộ ể ự Ho t đ ng th l c và đi u nhi ộ ạ t t o nên m t cu c c nh tranh v nhu

ầ ấ ự ớ ệ ố ầ ầ c u máu làm tăng nhu c u c p máu gây áp l c t i h th ng tu n hoàn

ơ ự ạ ộ ơ ầ ề ượ Ho t đ ng c c n nhi u h n s gia tăng l ng máu, trong khi đó c ơ

ế ề ệ ượ ớ ả ch đi u nhi ầ t cũng c n có l ng máu t i da, giúp cho quá trình th i nhi ệ t.

ượ ớ ượ ế ấ ầ ơ ế ượ L ng máu đ n c tăng g p vài l n so v i l ng máu đ n da, l ng máu

ủ ế ổ ạ ổ ầ ế đ n da thay đ i ch y u do phân b l ệ ố i máu trong h th ng tu n hoàn.

ướ ệ ả ị ấ ế ồ ữ Thêm n a khi n c và đi n gi i b m t do tăng ti t m hôi mà ch a đ ư ượ c

ờ ẽ ụ ị ả ưở ọ ớ ệ ồ b i ph k p th i s làm nh h ng nghiêm tr ng t ả ạ i h tim m ch do gi m

ố ượ ả kh i l ầ ấ ng máu trong khi nhu c u c p máu không gi m.[28]

ự ế ả ầ Ở ữ ệ ạ S suy y u kh năng đ y máu tim: nh ng b nh nhân tim m ch thì

ể ề ứ ắ ầ ệ ườ khi g ng s c, nhu c u máu tăng đ đi u nhi t trong môi tr ng nóng là

ộ ử ể ặ ộ ế ướ ủ m t gánh n ng có th gây đ t t do suy y u tr ạ ệ c đó c a h tim m ch.

ườ ự ả ạ ỏ ượ ứ Ng ượ ạ ở c l i ng i kh e m nh thì s gi m l ề ng máu v tim là do máu

ạ t i da.

ượ ớ ồ ướ ứ ộ Khi l ng máu t i da tăng, các h máu d i da dãn r ng ch a máu do

ả ượ ề ể ả ầ đó làm gi m l ng máu v tim, gi m th tích tâm thu do đó tim c n tăng

ộ ư ượ ủ ủ ầ ậ ầ ố ể t n s đ duy trì m t l u l ợ ng tu n hoàn thích h p. Và h u q a c a nó

ầ ơ ọ ộ ượ ướ ư ố ượ càng tr m tr ng h n m t khi l ng n ấ c và mu i m t đi ch a đ ồ c b i

ụ ị ờ ph k p th i.

ừ ủ ệ ộ ố ứ ẽ ệ ấ ả ứ ạ Các đáp ng bù tr c a h tim m ch: S xu t hi n m t s ph n ng

ự ầ ư ượ ề ằ ỉ ế đi u ch nh nh m duy trì s đ y máu tim, l u l ộ ng tim và huy t áp đ ng

ứ ắ ạ ệ ạ ướ ạ m ch khi g ng s c và khi có stress nhi t. Các tĩnh m ch d i da co l i khi

ầ ớ ượ ạ ộ ể ự ệ ầ ằ ở ho t đ ng th l c. Do ph n l n l ng máu trong h tu n hoàn n m tĩnh

ự ạ ạ ướ ư ượ ề ơ m ch nên s co các m ch máu d i da giúp đ a đ c nhi u máu h n v ề

ớ ậ ả ữ tim. Thêm n a, dòng máu t i lách và th n cũng gi m song hành v i c ớ ườ ng

ứ ệ ượ ớ ộ ắ đ g ng s c và stress nhi ự ả t. S gi m l ng máu t ậ i lách và th n có hai tác

ộ ượ ầ ớ ơ ụ d ng: Đ u tiên nó giúp làm tăng thêm m t l ng máu t i da và các c đang

ạ ộ ứ ồ ươ ạ ho t đ ng, th hai là do các h máu trong lách t ố ễ ng đ i d co l i khi

ệ ượ ế ấ ậ ả ổ ượ thi u c p máu, do v y hi n t ng này làm gi m t ng l ứ ng máu ch a

ệ ố ẩ ầ trong lách và đ y máu này vào h th ng tu n hoàn giúp bù tr đ ừ ượ ượ c l ng

ế ươ ứ ề ấ ấ ồ ờ ệ ủ huy t t ng m t di do m t m hôi. Nh ch c năng đi u nhi t c a dòng

ớ ứ ắ ệ máu t i da trong g ng s c và trong stress nhi ơ ể ạ t mà c th t o ra đ ượ ự c s

ổ ượ ự ổ ế ạ ậ ằ ị thay đ i l ờ ủ ng máu đ n lách và th n, nh m duy trì s n đ nh t m th i c a

ừ ư ự ạ ệ ẫ ệ h tim m ch. Tuy có s bù tr trên nh ng stress nhi t v n làm tăng đáng k ể

ạ ở ệ ố ượ ự ư ớ các stress cho h tim m ch các đ i t ng ch a có s thích nghi v i nhi ệ t.

[37]

ộ ố ả ứ ề ệ ầ M t s tác gi khi so sánh các đáp ng đi u nhi t trong ngày đ u tiên

ạ ộ ứ ắ ườ ớ ườ ạ khi ho t đ ng g ng s c trong môi tr ng nóng v i môi tr ng l nh đã ch ỉ

ưở ủ ệ ộ ườ ố ớ ộ ố ả ra m t s nh h ệ ng c a vi c tăng nhi t đ môi tr ng đ i v i các đáp

ứ ủ ơ ể ắ ầ ở ườ ứ ng c a c th khi g ng s c. Trong ngày đ u tiên môi tr ị ng nóng nh p

ố ượ ủ ầ ơ ớ ườ tim c a các đ i t ng tăng h n 40 l n/ phút so v i trong môi tr ạ ng l nh

ự ầ ể ả ả ủ ừ ệ ậ ả ả ể đ bù tr vào h u qu c a vi c gi m s đ y máu tim và đ đ m b o duy

ư ượ trì l u l ng tim

ề ế 1.3.1 Các tai bi n do đi u hòa nhi ệ t

ữ ề ệ ả Trong nh ng đi u ki n không khí bên ngoài quá nóng mà kh năng

ủ ơ ể ự ứ ệ ượ ằ thích ng c a c th không th c hi n đ c, thì cân b ng nhi ệ ẽ ị ố t s b r i

ự ạ ệ ẽ ữ ế lo n làm cho s tích nhi t s lên cao gây ra nh ng tai bi n sau

1.3.1.1 Say nóng

ủ ơ ể ứ ả ượ ệ ộ Khi kh năng c a c th không thích ng đ ớ c v i nhi ủ t đ cao c a

ứ ề ạ ố ệ ủ ơ ể không khí, gây nên các r i lo n ch c năng đi u hòa nhi ệ t c a c th . Hi n

ượ ườ ặ ườ ộ ở ữ ơ t ng say nóng th ng g p trong môi tr ng lao đ ng nh ng n i có

ệ ậ ệ ư ệ ấ ả ồ ngu n nhi t cao nh : lò luy n gang thép, n u ch y v t li u và các máy

ơ ỡ ớ ậ ả ạ ộ ộ đ ng c c l n ho t đ ng (xe tăng, xe v n t i) [5, 11]

ệ ộ ườ ộ ố Nguyên nhân do nhi t đ môi tr ạ ng lao đ ng tăng cao gây r i lo n

0C 410C ho c h n.

ề ệ ệ ặ trung khu đi u hòa nhi t làm tăng thân nhi t lên 40 ơ Ở

ứ ộ ừ ườ ệ ặ ỏ ừ ầ ồ m c đ say nóng v a, ng i b nh m t đ ph ng, m hôi đ m đìa, m t l ệ ử ,

ế ầ ắ ạ ồ ị ầ ở đau đ u, hoa m t, bu n nôn, nh p th nhanh, m ch tăng, huy t áp lúc đ u

0C, m chạ

ả ườ ợ ố ệ ệ tăng sau gi m. Tr ặ ng h p n ng (s c nhi t) thân nhi t trên 41

ế ụ ể ế ấ ỏ nhanh, nh , huy t áp t t, m t tri giác, hôn mê sâu, có th ch t.

1.3.1.2 Say n ngắ

ứ ạ ệ ế ế ạ Nguyên nhân là do tia b c x nhi ầ ự t m nh chi u tr c ti p lên đ u,

ườ ạ ặ ứ ờ ộ ườ ồ th ng là b c x m t tr i tác đ ng lên ng i nông dân ngoài đ ng, lao

ủ ư ộ ộ đ ng vào mùa hè mà không đ i mũ nón. Các quân binh ch ng nh công

ế ộ ộ binh, pháo binh, thi ệ ậ t giáp, … và b đ i luy n t p, hành quân, cũng nh ư

ự ườ ườ ắ ị công nhân xây d ng và làm đ ng giao thông cũng th ng b say n ng.

ệ ượ ắ ầ ươ ị Hi n t ng say n ng là do th n kinh trung ng b kích thích quá

ầ ạ ặ ợ ậ ấ m nh gây đau đ u chóng m t ù tai, lo s , co gi t, ng t, hôn mê, và có th ể

ướ ả ưở ệ ạ ẫ ớ ử d n t i t vong. D i nh h ủ ứ ạ ng c a b c x nhi ầ ế t m nh chi u vào đ u,

ộ ượ ạ ượ ế ấ ệ ầ m t ph n năng l ứ ng b c x đ c h p thu và bi n thành nhi t năng làm

ệ ộ ề ế tăng nhi t đ màng não gây phù n và sung huy t màng não. [5].

ệ ộ ợ ươ ệ ộ 1.3.2. Nhi t đ thích h p và ph ng pháp đánh giá nhi t đ thích

h p.ợ

ệ ộ ợ ượ ư ộ Nhi t đ thích h p (acceptable thermal) đ ạ c xem nh là m t tr ng

ủ ơ ể ớ ả ệ ộ ườ ấ ừ ả ả thái tho i mái c a c th v i nhi t đ môi tr ng (c m th y v a ph i)

ể ệ ộ ả ặ ợ ố Đ đánh giá nhi ệ ớ t đ thích h p ta ph i đ t nó trong m i quan h v i

ệ ề ạ ườ ế ố ứ ỉ hàng lo t các đi u ki n môi tr ng ch không ch riêng y u t nhi ệ ộ t đ .

ế ố ấ ộ ẩ ứ ể ấ ố Các y u t ộ y là đ m không khí, t c đ gió, áp su t khí quy n, b c x ạ

ệ ự ế ừ ề ệ nhi t… Tuy nhiên, t ng đi u ki n th c t ứ mà các công th c tính toán nhi ệ t

ể ượ ể ễ ả ơ ợ ộ đ thích h p có th đ c đ n gi n hóa sao cho chúng ta có th d dàng

ự ụ ệ th c hi n và áp d ng.

ả ệ ả ớ ườ ệ Các c m giác nhi t không tho i mái v i môi tr ng nhi ể t có th gây ra

ủ ả ạ ầ ở b i các c m giác quá nóng hay quá l nh c a các ph n khác nhau c a c ủ ơ

ể ả ườ ở ự ệ ệ ộ ữ ầ th , c m giác này th ng gây ra b i s chênh l ch nhi ầ t đ gi a ph n đ u

0C, nó cũng có th sinh ra t c đ chuy n hóa quá cao ố

ắ ể ể ộ và m t cá chân trên 3

ặ ặ ầ ho c m c qu n áo quá dày.

ệ ữ ể ể ự Do có s khác bi t gi a các cá th nên ta không th thi ế ế ượ t k đ ộ c m t

ườ ệ ớ ấ ả ọ ỏ ườ ườ môi tr ng nhi t th a mãn v i t t c m i ng i trong môi tr ng đó. Do

ườ ườ ệ ộ ợ ủ ầ ậ v y ng i ta th ị ng xác đ nh nhi ể ố ớ ộ t đ thích h p c a m t qu n th đ i v i

ườ ệ ự ố ố ượ ậ ấ ệ ộ môi tr ng nhi ầ t d a trên ph n trăm s đ i t ng ch p nh n nhi t đ này.

ườ ệ ạ ượ ố ượ Thông th ng nhi ợ t thích h p đ t đ c trên 80% các đ i t ấ ng ch p

ậ ệ ộ ể ộ ừ nh n nhi t đ này (có th dao đ ng t 7590%) và trên 80% các đ i t ố ượ ng

ả ả không có c m giác không tho i mái.

ệ ữ ơ ể ườ ự ổ ệ ề 1.4. S trao đ i nhi t gi a c th ng ậ i trong đi u ki n khí h u

nóng mẩ

ằ 1.4.1. Cân b ng nhi ệ t

ủ ơ ể ạ ộ ố ữ ộ ệ ộ ộ ằ ị Ho t đ ng s ng c a c th luôn gi m t nhi t đ n i môi h ng đ nh

ằ ệ ữ ườ ệ ộ ườ (370C). Đó là s cân b ng nhi ự t gi a con ng i và nhi t đ môi tr ng bên

ngoài.

ạ ệ ổ ề ề ệ ộ ị Tr ng thái nhi ầ t n đ nh, không dao đ ng quá nhi u là đi u ki n c n

ế ể ồ ạ ộ ữ ộ thi ậ ấ t cho phép đ ng v t c p cao có th t n t ộ ậ i m t cách đ c l p gi a môi

ườ ơ ể ẽ ề ế ệ tr ng thiên nhiên. N u không có đi u ki n đó, c th chúng ta s thành đ ồ

ơ ệ ộ ề ầ ả ề bài gi ng v trung khu th n kinh đi u ch i trong tay nhi t đ bên ngoài (

ệ ủ hoà nhi t c a Palov, 1887 ).

ự ệ ệ ơ ể ễ S sinh nhi ả t và th i nhi ọ t trong c th luôn luôn di n ra trong m i

ạ ộ ủ ườ ự ệ ơ ể ố ho t đ ng s ng c a con ng i. S sinh nhi t bên trong c th là do quá trình

ấ ủ ể ậ ạ ượ chuy n hoá v t ch t c a protit, lipit và gluxit t o ra năng l ấ ề ng, nhi u nh t

ặ ộ ộ ỷ ệ ớ ượ là khi lao đ ng (gánh n ng lao đ ng t v i tiêu hao năng l l ng) và nhi ệ t

ừ ủ ự ứ ạ ệ ặ ờ ạ ấ h p thu t bên ngoài c a t nhiên do b c x nhi t m t tr i, nhân t o do t ừ

ơ ộ ệ ơ ể ầ các lò luy n ệ gang thép, các máy đ ng c phát nhi t... C th c n có m t c ộ ơ

ữ ượ ế ệ ớ ượ ệ ằ ch cân b ng gi a l ng nhi ấ t sinh ra và h p thu vào v i l ng nhi ả t th i ra

ườ ự ổ ệ ữ ơ ể ớ ườ ằ môi tr ng. S trao đ i nhi t gi a c th v i môi tr ng bên ngoài b ng 4 con

ườ [16, 18] đ ng:

ổ ệ ằ ứ ứ ạ Trao đ i nhi ạ t b ng b c x : B c x nhi ệ ượ t đ c phát ra t ừ ề ặ b m t

ư ơ ể ể ậ ườ ệ ừ ở ữ các v t th cũng nh c th con ng i. Đó là nh ng sóng đi n t các

ướ ư ạ ơ b ắ c sóng khác nhau. Các d ng sóng ng n nh tia R nghen, tia gamma, ánh

ấ ướ ừ ặ ệ ả sáng nhìn th y có b c sóng t 0,4 0,8 micronmet. Đ c bi t kh năng sinh

ệ ấ ạ ồ ướ nhi t cao nh t là tia h ng ngo i có b c sóng dài 0,8 micronmet. Khi nhi ệ t

ể ậ ơ ệ ộ ơ ể ộ đ không khí bên ngoài và các v t th cao h n nhi t đ c th thì con

ườ ệ ệ ườ ng ậ i nh n nhi t vào và ng ượ ạ c l ơ ể ấ i thì c th m t nhi t ra môi tr ng bên

ngoài.

ổ ệ ằ ự ề ẫ ổ ệ ự Trao đ i nhi t b ng d n truy n: S trao đ i nhi ữ ế t tr c ti p gi a

ơ ể ớ ậ ủ ế ể ầ ườ ph n ti p xúc c a c th v i v t th môi tr ng xung quanh. Đó là khi

ườ ặ ờ ể ậ ồ ơ ệ ộ ơ ể ủ ng i ta ng i ho c s vào v t th nóng h n nhi t đ da c a c th thì

ườ ệ ườ ấ ả ệ ng ậ i ta nh n nhi t và ng ượ ạ c l i ng i ta ph i m t nhi t.

ổ ệ ằ ố ư ự ổ ệ ữ ử Trao đ i nhi t b ng đ i l u: S trao đ i nhi t gi a các phân t khí

ườ ướ ề ơ ể ớ ủ c a c th v i môi tr ng xung quanh (không khí, n c). Đi u này liên

ớ ự ủ ể ộ ố ớ ộ quan t i s chuy n đ ng c a không khí (t c đ gió). Khi l p không khí

ơ ể ẹ ơ ườ ỗ ớ xung quanh c th đã nóng lên, nh h n bay đi, nh ng ch cho l p không

ặ ơ ượ ạ ề ườ ạ ơ khí khác n ng h n, mát h n và ng i v mùa đông ng c l i ta l ấ i m t

ệ ế ầ ặ ầ ặ ặ ớ nhi t n u không m c qu n áo ho c m c ít l p qu n áo.

ổ ệ ằ ơ ướ ồ ườ Trao đ i nhi t b ng bay h i n c/m hôi: Bình th ng con ng ườ i

ư ự ấ ả ồ ơ ồ ơ ẫ v n có s bay h i m hôi, nh ng là bay h i m hôi không c m th y. Khi

0C) thì

ở ề ệ ệ ộ ơ ệ ộ ơ ể ộ lao đ ng đi u ki n nhi t đ không khí cao h n nhi t đ c th (37

ế ế ị ơ ồ vai trò bài ti ơ ế ề t và bay h i m hôi đóng vai trò quy t đ nh trong c ch đi u

ệ ườ ứ ạ ố ư ữ ề ẫ hoà nhi t vì 3 con đ ng (d n truy n, đ i l u, b c x ) không nh ng không

ơ ể ể ả ệ ả ấ ơ ể có ý nghĩa giúp c th đ th i nhi t, mà còn làm cho c th ph i h p thu

ệ nhi t vào mình.

ự ổ ệ ằ ơ ướ ụ ộ ỷ ệ S trao đ i nhi t b ng bay h i n c ph thu c vào t nhi ơ t bay h i

ố ộ ộ ẩ ồ m hôi, đ m không khí và t c đ gió.

ệ ơ ồ ượ ệ ơ ể ả ừ ượ ỷ T nhi t bay h i m hôi là l ng nhi t mà c th th i tr đ c khi có

ồ ượ ự ằ ơ 1 gam m hôi đ c bay h i là 0,585 kcal. S cân b ng nhi ệ ủ ơ ể t c a c th là

ể ệ ơ ể ể ừ ị ự bi u th s sinh nhi t bên trong c th do chuy n hóa tr đi năng l ượ ng

ượ ằ ổ ệ ở ườ sinh công đ ớ ự c cân b ng v i s trao đ i nhi t b i các con đ ổ ng trao đ i

ệ ữ ườ ề ạ ợ nhi t. Trong nh ng tr ự ố ng h p nào đó có s r i lo n đi u hoà nhi ệ ủ ơ t c a c

ể ạ ằ ệ ệ ượ ẽ th thì tr ng thái cân b ng nhi ự t không th c hi n đ c s gây tích lũy

ệ ơ ể ặ ấ nhi t trong c th ho c m t nhi ệ ừ ơ ể c th . t t

ươ ằ ệ ổ ượ ị Ph ng trình cân b ng nhi t t ng quát đ c xác đ nh (theo TCVN

ư 7321: 2009/ ISO7933:2004) [28] nh sau:

M – W = Cres + Eres+ K + C + R + E +S

Trong đó:

2).

ộ ượ ở ơ ể M : toàn b năng l ng sinh ra b i c th (w/m

2).

ượ ạ ộ ơ W : năng l ng dùng cho các ho t đ ng c (w/m

2).

ệ ườ ố ư t do đ i l u qua đ ấ ng hô h p (w/m Cres: dòng nhi

2).

ệ ơ ườ t do bay h i qua đ ấ ng hô h p (w/m Eres: dòng nhi

2).

ệ ề ẫ K : dòng nhi t do d n truy n (w/m

2).

ệ ố ư ở ề ặ C : dòng nhi t do đ i l u b m t da (w/m

2).

ệ ứ ạ ở ề ặ R : dòng nhi t do b c x b m t da (w/m

2).

ệ ề ặ ơ E : dòng nhi t do bay h i trên b m t da (w/m

2).

ự ữ ệ S : D tr nhi t (w/m

ề 1.4.2. Đi u hòa nhi ệ ủ ơ ể t c a c th

ơ ể ế ườ ượ ữ Quá trình ti n hóa lâu dài c th con ng ạ i đã t o ra đ ả c nh ng ph n

ứ ấ ị ộ ệ ộ ữ ố ớ ng nh t đ nh đ i v i tác đ ng nhi t đ bên ngoài và gi ơ ể cho c th nhi ệ t

ở ạ ẳ ệ ệ ộ ơ ể ữ ượ ổ ị tr ng thái đ ng nhi t. Nhi t đ c th luôn gi c n đ nh là do hai c đ ơ

ế ề ệ ọ ọ ch đi u hòa nhi t hóa h c và lý h c

ề ả ọ ệ ượ Đi u hoà lý h c mang ý nghĩa th i nhi ự ề t. Đó là s đi u hoà l ng m ồ

ế ượ ữ ư ầ ầ hôi bài ti t do l ạ ng máu l u thông gi a ph n trung tâm và các ph n ngo i

ệ ằ ộ ủ ứ ơ ồ ủ ơ ể ể ả vi c a c th đ th i nhi t b ng bay h i m hôi theo m c đ c a gánh

ệ ơ ệ ề ọ ồ ượ ặ n ng nhi ế ề t. C ch đi u hoà nhi t lý h c g m đi u hoà l ng máu trao

ữ ạ ỏ ơ ể ặ ạ ổ đ i gi a vùng trung tâm (lõi) và vùng ngo i vi (v ). Khi c th g p l nh

ạ ạ ạ ồ ể ả ệ các m ch máu ngo i vi co l i d n nhi ệ ượ t l ng vào trung tâm đ b o v các

ộ ạ ấ ậ ạ ệ ề ể ơ c quan n i t ng, chuy n hoá v t ch t..., trái l i trong đi u ki n nóng các

ạ ạ ồ ể ạ ườ m ch máu ngo i vi giãn ra, d n nhi ệ ượ t l ng ra ngo i vi đ tăng c ả ng th i

ệ ề ệ ọ ữ ố nhi t. Quá trình đi u hoà nhi t lý h c làm cho t ỷ ệ l phân b máu gi a các

ạ ộ ơ ườ ậ ơ ể vùng c quan và các b ph n c th có khác nhau t o nên môi tr ng nhi ệ t

ộ ơ ể đ c th .

ề ọ ệ ể ệ ự Đi u hoà hoá h c mang ý nghĩa sinh nhi ằ t, th hi n b ng s tăng hay

ấ ủ ơ ể ề ể ậ ả gi m chuy n hoá v t ch t c a c th . Đi u này liên quan t ớ ườ i c ộ ng đ lao

ượ ế ề ọ ơ ộ đ ng và tiêu hao năng l ể ng. C ch đi u hoà hoá h c là quá trình chuy n

ơ ể ấ ả ậ ấ hoá v t ch t x y ra trong c th , là quá trình oxy hoá các ch t dinh d ưỡ ng

ượ ế ạ ộ ả ọ sinh năng l ầ ng c n thi ơ ể ố t cho m i ho t đ ng s ng x y ra trong c th .

ộ ượ ể ẽ ệ ả ớ ầ M t ph n năng l ng này s chuy n thành nhi t năng th i b t ra ngoài c ơ

ể ở ườ ệ ộ ấ th . Theo N.J. Marcus [43]: môi tr ng nhi t đ không khí th p (10

ườ ệ ể ạ ở ệ ộ 150C) c th tăng c ơ ể ng sinh nhi ố t đ ch ng l nh, nhi t đ môi tr ườ ng

ễ ườ ệ ộ (15 250C) thì quá trình oxy hóa di n ra bình th ừ ng. T nhi t đ không khí

ể ả ả ả ệ 25 350C thì quá trình oxy hoá gi m đ gi m s n sinh nhi ế ư t. Nh ng n u

0C thì s đi u hoà sinh nhi

ệ ộ ơ ự ề ệ ị ố ạ nhi t đ không khí cao h n 35 t b r i lo n, quá

ề trình oxy hoá tăng lên vì các trung khu đi u hoà nhi ệ ở t ộ ị ổ não b b t n

ươ th ng.

ủ ơ ể ườ ứ ổ ế 1.5. Bi n đ i ch c năng sinh lý c a c th ng ả i do nh h ưở ng

ặ ệ ề ệ ậ ẩ ủ c a gánh n ng nhi t trong đi u ki n vi khí h u nóng m

ưở ệ ộ ộ ẩ Ả 1.5.1. nh h ủ ng c a nhi ể t đ và đ m cao lên quá trình chuy n

ệ ề hóa đi u nhi t

ệ ộ ộ ẩ ượ Nhi ể t đ và đ m cao có th làm tăng tiêu hao năng l ng c a c ủ ơ

ể th . [35, 6, 37, 1]

0C 260C, đ m 50 60% thì m c tiêu hao năng

Ở ườ ệ ộ ẩ ứ môi tr ng nhi t 20

0C 300C, đ m 80 93%. Lao

ượ ơ ớ ườ ệ ộ ộ ẩ l ng ít h n so v i môi tr ng nhi t đ 26

ườ ẩ ượ ộ đ ng trong môi tr ng nóng m làm tăng tiêu hao năng l ng. Năng l ượ ng

2/h.

ượ ằ ượ tiêu hao đ c tính b ng l ng Kcal/m

ỗ ỳ ệ ộ ộ ẩ ợ ổ Theo Đ Công Hu nh [9] Nhi ộ t đ và đ m tác đ ng t ng h p lên c ơ

ể ườ ộ ườ ệ ộ ộ ẩ th , khi con ng i lao đ ng trong môi tr ng nhi t đ và đ m cao là thay

ơ ể ư ể ề ườ ể ấ ổ đ i chuy n hóa nhi u ch t trong c th nh tăng c ng chuy n hóa gluxit,

ộ ở ứ ộ ừ ầ ủ ạ ả lipit, protit. Khi lao đ ng ộ m c đ v a ph i và giai đo n đ u c a lao đ ng

0C s tăng c

ệ ẽ ườ ạ ộ ứ ặ n ng, khi thân nhi t tăng 12 ng ho t đ ng ch c năng c a h ủ ệ

ả ề ế ụ tiêu hóa c v bài ti ấ t và h p th .

0C s c ch ho t đ ng c a h tiêu hóa,

ệ ủ ệ ạ ộ ẽ ứ ế Khi thân nhi t tăng cao lên 23

ố ượ ạ ậ ả ả ộ ộ ấ ượ ị gi m v n đ ng d dày và ru t, gi m s l ng và ch t l ng d ch tiêu hóa.

ệ ộ ả ả ổ Nhi t đ tăng cao làm tăng phân gi ẫ ợ i và gi m t ng h p Glycogen, d n

ớ ố ứ ạ ế ạ ố t i r i lo n ch c năng t bào gan, r i lo n quá trình đông máu, tăng glucoze

ệ ấ ả ồ ỏ ơ ể ẽ ấ trong máu. Khi m t m hôi, c th s m t NaCl gây c m giác m t m i,

ướ ượ khát n c suy nh c.

ứ ộ ướ ừ ủ ẹ ậ ộ ẩ D i tác đ ng c a khí h u nóng m, m c đ nh và v a th y t n s ấ ầ ố

ạ ượ ướ ả ầ ể m ch tăng, th tích tâm thu, l ng máu d ư i da tăng d n làm gi m l u

ượ l ng tim.

ệ ộ ủ ơ ả ứ ộ ẩ ị Nhi t đ và đ m làm tăng nh p tim, tăng ph n ng co bóp c a c tim

ể ạ ạ ố ướ và các m ch máu, làm r i lo n chuy n hóa n ố c và mu i khoáng.

ưở ệ ộ ớ ệ ầ Ả 1.5.2. nh h ủ ng c a nhi ộ ẩ t đ và đ m cao t i h tu n hoàn và

ấ hô h p [2, 41, 22, 34]

ứ ộ ướ ừ ủ ẹ ậ ộ ẩ D i tác đ ng c a khí h u nóng m, m c đ nh và v a th y t n s ấ ầ ố

ạ ượ ướ ầ ả ể m ch tăng, th tích tâm thu, l ng máu d ư i da tăng d n làm gi m l u

ượ ệ ộ ả ứ ộ ẩ ị l ng tim. Nhi ủ t đ và đ m làm tăng nh p tim, tăng ph n ng co bóp c a

ể ạ ạ ố ướ ơ c tim và các m ch máu, làm r i lo n chuy n hóa n ố c và mu i khoáng.

ề ả ứ ễ ưở ủ Nguy n Manh Liên khi nghiên c u v nh h ng c a môi tr ườ ng

ệ ộ ơ ể ộ ẩ ườ ằ ấ ộ nhi t đ và đ m cao lên c th ng i lao đ ng, th y r ng trong môi

ườ ẩ ấ ậ ớ ệ ộ ộ ẩ tr ầ ố ng nóng m t n s hô h p tăng t ỷ ệ l thu n v i nhi t đ và đ m môi

ườ tr ng.

ụ ệ ầ ấ ấ ố ộ Ngoài ra t n s hô h p còn ph thu c vào tính ch t công vi c và

ấ ặ ộ ộ ộ ườ c ng đ lao đ ng, lao đ ng càng n ng hô h p càng tăng.

ưở ệ ộ ệ ầ ộ ẩ Ả 1.5.3. nh h ủ ng c a nhi t đ và đ m lên h th n kinh trung

ngươ

ệ ộ ộ ẩ ả ưở ạ ộ ạ ố Nhi t đ và đ m cao còn nh h ả ng gây r i lo n ho t đ ng ph n

ạ ủ ơ ể x c a c th

ệ ộ ạ ộ ộ ẩ ủ ạ Ngoài ra nhi ố t đ và đ m cao còn làm r i lo n ho t đ ng c a trí óc,

ồ ộ ướ ủ ả ầ ở ộ ệ ộ gây c m giác khó th , đau đ u, h i h p. D i tác đ ng c a nhi t đ và đ ộ

ẩ ể ạ m có th gây ra tr ng thái stress [26], [29]

ưở Ả 1.5.4 nh h ng t ớ ệ ộ ế t i h n i ti

ữ ệ ầ ệ ố ộ ế ệ ươ ự Gi a h th n kinh và h th ng n i ti t có s quan h t ng h , d ỗ ướ i

ủ ộ ệ ộ ệ ố ạ ộ ủ ướ ồ ế tác đ ng c a nhi t đ cao ho t đ ng c a h th ng d i đ i, tuy n yên,

ượ ứ ủ ậ ậ ổ ộ ị ế tuy n th ng th n, b thay đ i m t cách có quy lu t. Nghiên c u c a Bùi

ụ ạ ạ ầ ộ ấ Th , Ph m Quý So n, Tr n Văn Ch n [22] trên 154 Công nhân lao d ng

ườ ệ ộ ề ượ ấ trong môi tr ng nhi t đ cao th y: li u l ng hoocmon Corticosteroit bài

ế ườ ướ ể ả ệ ộ ộ ti t theo đ ng n c ti u tăng lên, tác gi ằ cho r ng nhi t đ tác đ ng lên

ượ ậ ườ ế tuy n th ng th n thông qua vùng d ướ ồ ừ i đ i t đó theo con đ ầ ng th n

ạ ộ ể ị ủ ế ượ ạ ậ kinh th d ch gây tăng ho t đ ng c a tuy n th ng th n. Theo Ph m Minh

ứ ệ ộ ự ộ ồ Đ c [45] nhi t đ cao làm n ng đ ACTH tăng cao. Sau đó vài phút s bài

ế ể ố ti t hoocmon Cortizol tăng lên đ ch ng stress.

ứ ề ự ế ổ ố ướ 1.6. Các nghiên c u v s bi n đ i các thông s sinh lý d i tác

ủ ộ ẩ đ ng c a nóng m

1.6.1. Các nghiên c u ứ ở ướ n c ngoài

ặ ở ỗ ướ ữ ệ ề ậ M c dù m i n c có nh ng đi u ki n khí h u khác nhau, môi

ườ ữ ư ứ ệ ệ tr ổ ng làm vi c khác nhau nh ng vi c nghiên c u đánh giá nh ng thay đ i

ọ ủ ỉ ố ườ ề ầ ộ ế ừ ị các ch s sinh h c c a ng i lao đ ng là đi u c n thi t. T đó xác đ nh

ụ ể ề ề ệ ữ ữ ệ ộ ỉ ộ nh ng ch tiêu v v sinh lao đ ng m t cách c th , đ ra nh ng bi n pháp

ừ ạ ườ ộ ngăn ng a các tác đ ng có h i cho con ng i.

ữ ự ứ ế ề ệ ổ Đã có nhi u nghiên c u th c nghi m nh ng bi n đ i tâm sinh lý d ướ i

ủ ệ ề ộ ệ ẩ ế ớ ượ ẫ ộ tác đ ng c a đi u ki n nhi t m trên th gi i. Xin đ c d n ra m t vài

ứ ể nghiên c u đi n hình :

0C thì tr sị ố

ơ ể ứ ằ Benedich 1932 đã ch ng minh r ng khi c th tăng lên 1

ổ ơ ả ệ ộ ơ ể ư ườ trao đ i c b n tăng lên 10%, khi nhi t đ c th cũng nh môi tr ng,

ấ ữ ơ ơ ể ả ứ ộ ợ ườ c ng đ các ph n ng oxi hóa các h p ch t h u c trong c th cũng tăng

ấ ữ ủ ư ẩ ả ợ theo. Các s n ph m phân h y Protein cũng nh các các h p ch t h u c ơ

ổ ộ ế ẽ ằ ọ ỡ khác s làm bi n đ i đ PH máu và phá v cân b ng sinh h c.

ệ ả ưở ế ầ ế ậ Thân nhi t nh h ng đ n thành ph n các t bào, các quá trình v t lý

ơ ể ặ ệ ả ứ ế ọ ọ trong c th , và đ c bi ề t quan tr ng là đ n nhi u ph n ng hóa h c.

ứ ứ Burkackai.P (1974) Liên Xô cũ đã nghiên c u trên công nhân rèn, b c

2/1p, thân nhi

0C, m ch lên ạ

ệ ộ ạ x phát ra 6,8cal/cm t công nhân dao đ ng 38 39

ị 120 – 130 nh p/ phút [6].

ả ứ ự ộ ớ C.H. Wyndham và c ng s (1964) [54] so sánh ph n ng v i nhi ệ ủ t c a

ớ ườ ắ ườ ướ ế 22 nam gi i ng i da tr ng và 22 ng i da đen, tr ạ c h t là tình tr ng

ệ ế không thích nghi và sau đó là đã thích nghi nhi ứ t. Nghiên c u ti n hành ở

0F (33,90C) c u khô v i m c tiêu th O

ầ ướ ứ ầ ớ 900F (320C) c u t và 93 ụ 2 là

ả ấ ả ườ ế 1lít/phút. K t qu là t t c 22 ng ệ i da đen đã hoàn thành 4h thí nghi m,

ườ ắ ệ ộ ự trong khi 10 ng i da tr ng không hoàn thành. Nhi ủ t đ tr c tràng c a

ườ ể ấ ơ ớ ườ ư ắ ị ng i da đen th p h n đáng k so v i ng i da tr ng, nh ng nh p tim trung

ượ ệ ề ả ồ bình và l ng m hôi trung bình thì chênh l ch không nhi u. Khi c hai

ấ ả ườ ệ ả nhóm đã thích nghi cao thì t ữ t c nh ng ng i tham gia thí nghi m (c da

ả ứ ủ ề ệ ắ ọ ớ đen và da tr ng ) đ u hoàn thành 4h thí nghi m và ph n ng c a h v i

ệ ự ệ ể ớ nhi t có s khác bi ạ t đáng k so v i tình tr ng không thích nghi.

ự ề ấ ồ ệ ề ặ Đ c bi ệ ượ t l ng m hôi tăng r t nhi u. S khác bi t v nhi ệ ộ ự t đ tr c

ượ ố ượ ữ ồ ị tràng, nh p tim, l ng m hôi gi a hai nhóm đ i t ng đã thích nghi là

ể ừ ờ ứ không đáng k , tr gi th 4).

ứ ủ ố ượ Nghiên c u c a C.H.Wyndham (1974) [55] trên 13 đ i t ng thích nghi

ệ ề ặ ề v nhi t cao có chi u cao trung bình 166,8 ± 5,87cm; cân n ng trung bình

2; 353 đ i t

ệ ố ượ 60,5 ± 5,92cm và di n tích da 1,67 ± 0,097m ng không thích

ệ ề ặ nghi nhi t có chi u cao trung bình 165,9 ± 6,03 cm; cân n ng trung bình 59,1

2. T t c các đ i t

ệ ấ ả ố ượ ± 6,08 kg và di n tích da 1,65 ± 0,104 m ng là công nhân

ớ ủ ố ượ ệ m i c a công nghi p khai thác vàng. Các đ i t ệ ng làm vi c trong 4 gi ờ ạ t i

ề ề ệ ệ ổ ợ ủ ề ố ề ộ 45 đi u ki n v stress nhi ệ h p c a 15 đi u ki n v t c đ gió, nhi t (t ệ t

ứ ượ ấ ộ ầ ướ đ c u t và 3 m c tiêu hao năng l ng khác nhau) cho th y nhi ệ ộ ự t đ tr c

0F (39,60C)

ạ ế ầ ở ố ượ tràng tăng d n và đ t đ n 103,3 các đ i t ng thích nghi và

ở ố ượ ệ ộ ự 103,60F (39,80C) các đ i t ng không thích nghi (khi nhi t đ tr c tràng

0F (400C) ph i d ng thí nghi m).

ả ừ ệ Ở ữ ườ ạ đ t 104 nh ng ng i đàn ông thích nghi

ồ ơ ề v nhi ệ ượ t, l ấ ng m hôi trung bình cao nh t là 3,32 lít, cao h n so v i ớ ở

ữ ườ ề ồ nh ng ng i đàn ông không thích nghi v nhi ệ ượ t (l ng m hôi trung bình

ấ cao nh t là 2,42 lít).

ứ ế ề B.Givoni và E.Sohar (1968)[42] ti n hành nghiên c u v nhi ệ ộ ự t đ tr c

ượ ệ ấ ậ ượ ườ ể ự tràng đ d đoán l ng công vi c ch p nh n đ c trong môi tr ng nóng.

Ở ứ ữ ệ ượ ự ệ ồ nghiên c u này, nh ng thí nghi m đ ậ c th c hi n trong bu ng khí h u

0C và 400C, áp

ế ố ư ệ ộ ở ứ ớ ự ổ ợ v i s t ề h p nhi u y u t nh nhi t đ không khí m c 30

ể ấ ố ộ su t khí quy n là 15, 22, 31 mmHg, t c đ gió là 0.5, 2.0, 4.0 m/s. Thí

ượ ự ệ ạ ỏ ở ứ ệ nghi m đ c th c hi n trên 9 sinh viên kh e m nh 3 m c tiêu hao năng

2//h (lao đ ng trung bình) và

ượ ẹ ồ ỉ ộ l ng là ng i ngh (nh ), 306Kcal/m

ế ả ấ ộ ệ ộ ự 560kcal/m2/h (lao đ ng n ng). K t qu cho th y nhi ặ t đ tr c tràng thay

ệ Ở ụ ừ ộ ố ớ ệ ổ đ i ph thu c vào t ng thí nghi m. ồ thí nghi m đ i v i thanh niên ng i

ư ổ ệ ộ ự ể Ở ứ ự th giãn thì s thay đ i nhi t đ tr c tràng là không đáng k . m c lao

ứ ứ ặ ộ ộ đ ng th 2 M c lao đ ng trung bình (gánh n ng nhi ệ ươ t t ấ ố ng đ i th p)

ệ ộ ự ư ầ ị ỉ nhi ơ ổ t đ tr c tràng ban đ u tăng nh ng n đ nh sau 30 phút và ch tăng h n

ầ Ở ứ ứ ớ ứ ứ ộ ộ 0,50C so v i m c ban đ u. m c lao đ ng th 3 m c lao đ ng trung bình

ặ ệ ộ ệ ặ ờ ớ v i gánh n ng nhi t đ trung bình môi tru ng cao và công vi c n ng và

ệ ặ ặ ệ ộ ườ ấ ớ công vi c n ng v i gánh n ng nhi t đ môi tr ng th p, thì nhi ệ ộ ự t đ tr c

ầ ớ tràng tăng nhanh trong vòng 30 phút (tăng 0,50C 10C so v i ban đ u). M c ứ

ị Ở ứ ứ ệ ả ầ ặ ổ tăng sau đó gi m d n và n đ nh. m c th 4 gánh n ng công vi c và

ệ ộ ờ ệ ộ ự ặ gánh n ng nhi t đ môi tru ng cao làm cho nhi t đ tr c tràng tăng cao sau

ớ ứ ượ ư ứ ể ả ấ 30 phút t i m c tăng đ c coi nh là nguy hi m và ph i ch m d t thí

ư ậ ở ệ ệ ộ ộ ẩ ứ ể nghi m. Nh v y, nhi t đ không khí, m c chuy n hóa, đ m và t c đ ố ộ

ự ổ ệ ộ ự gió khác nhau thì có s thay đ i nhi t đ tr c tràng khác nhau.

ự ộ Fumio Yamazaki và c ng s (1996) [ ứ 38] nghiên c u trên 8 đ i t ố ượ ng

ố ượ ề ổ ề lành ngh và 7 đ i t ng không lành ngh (sinh viên). Tu i trung bình 20 ±

ề ặ 1 và 23 ± 3 năm, cân n ng trung bình 66 ± 5kg và 69 ± 11 kg, chi u cao 173

± 6cm và 169 ± 4cm, V02peak = 60,3 ± 2,8 ml/phút.kg và 44,0 ± 5,7ml/phút.kg.

ệ ộ ộ ẩ ươ ố ộ ố ố Nhi t đ không khí, đ m t ng đ i và t c đ gió trong su t quá trình thí

0C; 35 ± 5% và 0,3 m/s. Các đ i t

ệ ố ượ ứ nghi m là 25 ± 0,5 ng nghiên c u làm

0C và 37,67 ±

ệ ờ ệ ộ ự ả vi c trong 4 gi ấ cho th y: nhi t đ th c qu n là 37,68 ± 0,19

0C và 33,03 ± 0,450C.

ệ ộ 0,260C; nhi t đ da trung bình là 33,31 ± 0,71 cácỞ

ượ ở ố ượ đ i t ng thích nghi, không thích nghi l ồ ng m hôi ự mép bên trái ng c,

ơ ấ ẳ ầ ượ bên ngoài c g p c ng tay trái, lòng bàn tay trái l n l t là 0,701 ± 0,326 và

0,386 ± 0,134 mg/cm2.phút; 0,303 ± 0,127 và 0,276 ± 0,157 mg/cm2.phút;

ư ậ ượ ở 0,289 ± 0,279 và 0,361 ± 0,276 mg/cm2.phút. Nh v y, l ồ ng m hôi các

ề ớ ố ượ ơ ề ộ ồ ố ượ đ i t ng lành ngh l n h n các đ i t ng không lành ngh . N ng đ các

ệ ấ ả ồ ộ ọ ổ ỉ ị ch t đi n gi ố ớ i trong m hôi là m t ch tiêu hóa h c khá n đ nh. Đ i v i

ườ ề ệ ề ộ ộ ệ ộ ng i lao đ ng lành ngh , khi lao đ ng trong đi u ki n nhi t đ không khí

ượ ồ ế ề ấ ồ cao, l ng m hôi bài ti ộ t càng nhi u thì n ng đ Natri clorua m t theo m ồ

ấ ệ ộ ự ả ệ ộ ủ hôi càng th p. Nhi t đ th c qu n, nhi t đ da trung bình c a đ i t ố ượ ng

ố ượ ớ ự ơ thích nghi so v i các đ i t ng không thích nghi cao h n. Có s khác nhau

ự này là do s thích nghi lâu dài c a c th ủ ơ ể c a ủ nhóm lành ngh .ề

Osamu Shido, Naotoshi Sugimoto, Minoru Tanabe và Sotaro

ố ượ ứ ữ ệ Sakurada (1999) [50] nghiên c u trên nh ng đ i t ng tình nguy n tham

ừ ễ ệ ớ ơ ệ ộ gia thí nghi m đã t ng ph i nhi m v i nhi t đ không khí xung quanh

ộ ẩ ươ ố ừ ờ ế 460C, đ m t ng đ i 20% trong 4 gi ờ (t 14 gi ụ ờ đ n 18 gi ) liên t c

Ở ứ ệ ấ ệ ộ ự ủ trong 910 ngày. thí nghi m th nh t, nhi ố t đ tr c tràng c a 6 đ i

0C v i s thích ớ ự

ượ ượ ệ ộ t ng đã đ c đo trong 24 gi ờ ở nhi t đ xung quanh 27

ệ ệ ệ nghi nhi t và không thích nghi nhi t. Khi thích nghi nhi t thì nhi ệ ộ ự t đ tr c

ấ ả ơ ỉ ờ ế ờ ể tràng th p h n đáng k ch trong kho ng 14 gi đ n 18 gi . Trong thí

0C,

ố ượ ệ ơ ở ồ ỉ ệ ộ ứ nghi m th hai, 6 đ i t ng ng i ngh ng i nhi t đ xung quanh 28

ả ả ượ ộ ẩ đ m kho ng 40% và c hai chân đ c ngâm hoàn toàn trong n ướ ấ c m

ệ ộ ự ượ ở ẳ (420C) trong 30 phút. Nhi t đ tr c tràng và l ồ ng m hôi c ng tay và

ự ượ ượ ế ổ ờ ế ng c đã đ ệ c đo. Vi c đo đã đ c ti n hành trong bu i sáng (9 gi đ n 11

ề ổ ờ ờ ế ư ờ ướ gi ) và bu i chi u (15 gi đ n 17 gi ) nh nhau trong ngày tr c và sau

ớ ệ ự ệ ắ ự ề khi cho thích nghi v i nhi t. S thích nghi nhi t đã rút ng n s ti m tàng

ả ưỡ ệ ộ ự ố ớ ổ ồ ặ ổ ồ đ m hôi và gi m ng ng nhi t đ tr c tràng đ i v i đ m hôi. M c dù

ỉ ượ ự ổ ề ế ấ ả ổ ậ v y, s thay đ i này ch đ c th y rõ vào bu i chi u. Các k t qu cho

ấ ằ ự ế ặ ạ ớ ặ ệ ỉ ớ ạ ộ th y r ng: s ti p xúc l p đi l p l i v i nhi t ch gi ờ i h n trong m t th i

ấ ị ổ ệ ộ ề gian nh t đ nh trong ngày, làm thay đ i nhi ứ t đ lõi và ch c năng đi u nhi ệ t

ệ ố ượ ạ ế ớ ủ ơ ể ặ c a c th , đ c bi t trong giai đo n khi đ i t ng đã ti p xúc v i nhi ệ t

ướ tr c đây.

Daniel S. Moran, Avraham Shitzer, và Kent B. Pandolf (1998) [35] đã

re) và nh p tim ( HR) đ dánh giá stress nhi

ệ ộ ự ể ị ự d a vào nhi t đ tr c tràng ( T ệ t.

ả ỉ ố ẳ Theo tác gi , ch s căng th ng sinh lý (physiological strain index, PSI) có

ả ẳ ỉ ệ ự ế ự kh năng ch ra s căng th ng nhi ể t tr c ti p và có th chia nh c s d ỏ ơ ở ữ

ệ ừ ớ ị ệ ấ ớ li u thành các thang t 0 t i 10. Giá tr T ấ re và HR l n nh t xu t hi n trong

ễ ơ ớ ệ ế ổ ườ khi ph i nhi m v i stress nhi t làm bi n đ i thân nhi ệ ừ t t bình th ng t ớ i

0C (36,5 – 39,50C) và 120 nh p/phút (60 180 nh p/

ệ ị ị thân nhi t cao thêm 3

ret Tre0)/(39,5

ứ ể ớ phút). Tre và HR liên quan v i nhau theo bi u th c: PSI = 5(T

ố ồ ờ Tre0) + 5(HRt – HR0)/ (180 HR0), Trong đó: Tret và HRt là s đo đ ng th i

re0 và HR0 là nh ng s đo ban đ u. Ch s căng

ễ ỉ ố ữ ầ ố ơ trong khi ph i nhi m; T

ẳ ượ ậ ừ ớ ặ th ng sinh lý (PSI) đã đ c thu nh n t 100 nam gi ầ i m c qu n áo lót đi

ự ệ ể ầ ậ ồ ệ ớ ề ồ gi y th thao th c hi n bài t p trong bu ng nhi ệ t v i đi u ki n kh ng khí

ộ ẩ ộ ở ố ả ạ nóng (400C, đ m 40%) đi b trên th m quay (máy ch y b ) ộ t c đ ộ

ớ ộ ố ổ ườ ầ ặ không đ i 1,34m/s v i đ d c 2% trong 120 phút. 7 ng i m c qu n áo

ệ ậ ệ ề ộ ộ ườ ả b o h lao đ ng, luy n t p trong đi u ki n môi tr ng nóng khô và nóng

ệ ờ ị ệ ộ ự ượ m. ẩ Trong th i gian thí nghi m, nh p tim và nhi t đ tr c tràng đ c giám

ượ ạ ừ ấ ự ụ sát liên t c và đ c ghi l i t ng phút m t. ộ So sánh PSI th y s khác nhau

ế ộ ữ ể ệ ẩ đáng k (p< 0,05) gi a hai ch đ nhi t nóng khô và nóng m.

ự ứ ế ộ Gotshall R.W và c ng s (2001) [40] đã ti n hành nghiên c u đánh giá

ỉ ố ệ ị ệ ộ ự ẳ ch s căng th ng sinh lý nhi t (PSI) thông qua nh p tim, nhi t đ tr c tràng

ự ả ọ ượ ơ ể ữ ở ệ và s gi m tr ng l ng c th trên 12 nam và 8 n ế ộ 3 ch đ nhi t là

0C, 50%), nóng khô ( 400C, 35%) và nóng m (35

0C, 70%).

ườ ẩ bình th ng (20

ố ượ ứ ượ ỗ Đ i t ng nghiên c u đ ữ c chia làm hai nhóm, m i nhóm 6 nam 4 n .

ớ ố ứ ấ ả ộ ộ Nhóm th nh t đi b trên th m quay 60 phút v i t c đ 1,34m/s và ở ộ đ

ậ ố ứ ả ộ ớ ố d c 5% . Nhóm th hai cũng đi b trên th m quay cùng v n t c v i nhóm

ứ ư ấ ộ ồ ạ ỉ th nh t nh ng theo l trình 15 phút đi, ngh 5 phút, r i l i đi 15 phút và

ế ả ả ổ ờ ỉ ỉ ứ ngh 5 phút. T ng th i gian c đi và ngh là 60 phút. K t qu nghiên c u

ỉ ố ấ ẳ ệ ệ ế ộ ữ ệ cho th y ch s căng th ng sinh lý nhi t khác bi t rõ r t gi a ch đ nhi ệ t

ườ ế ộ ệ ụ bình th ng và ch đ nhi t khô và nhi ệ ẩ ở t m hai quy trình đi (liên t c và

ứ ộ ụ ẳ ệ ố ớ ộ không liên t c) M c đ căng th ng nhi t đ i v i quy trình đi b không liên

ụ ấ ơ ộ ụ t c th p h n đi b liên t c.

ứ ề ệ Shilei Lu và Neng Zhua (2007) [52] đã nghiên c u v stress nhi t và

ố ừ ự ủ ị ổ ứ s c ch u đ ng c a 148 nam thanh niên Trung Qu c t ạ 19 26 tu i, ho t

0C, đ m 40 80% và 3 m c ứ

ồ ệ ớ ộ ẩ ộ đ ng trong bu ng nhi t v i nhi ệ ộ ừ t đ t 3042

ể ệ ộ ướ ưỡ ệ ộ ị chuy n hóa 175, 349 và 580 W. Nhi t đ d i l i, nhi t đ da, nh p tim,

ế ượ ồ ượ ề ậ ị huy t áp và l ng m hôi đã đ ứ c thu th p. Nghiên c u đã đ ngh các giá

ị ớ ạ ở ớ ạ ễ tr gi i h n sinh lý các gi ơ i h n ph i nhi m.

ế ớ ử ụ ệ ẩ ộ Trên th gi i, tiêu chu n đang s d ng r ng rãi trong vi c đánh giá

ệ ườ ệ ẳ căng th ng nhi t là ISO 7933: 1989 “ Ecgonomi môi tr ng nhi t – đánh giá

ằ ệ ơ ở ứ ẳ ộ và phân tích cân b ng nhi t trên c s tính toán m c đ căng th ng nhi ệ t

ặ ệ ư ầ ẩ ộ ự d đoán”. Đ c bi ề t tiêu chu n ISO 7933: 2004 đã đ a ra m t ph n m m

ứ ộ ẳ ệ ượ ự ế ể ể ị tính toán m c đ căng th ng nhi t đã đ ứ c ki m ch ng th c t đ xác đ nh

ề ệ ế ầ ờ ộ th i gian ti p xúc yêu c u trong các đi u ki n lao đ ng khác nhau.

ệ 1.6.2. Các nghiên c u ứ ở Vi t Nam

ề ự ứ ề Ở ệ Vi ộ t Nam, đã có khá nhi u công trình nghiên c u v s tác đ ng

ố ớ ơ ể ườ ệ ề ậ ạ ườ ủ c a đi u ki n vi khí h u đ i v i c th ng ộ i lao đ ng t ệ i hi n tr ơ ng n i

ự ế ứ ự ệ ệ ố ổ làm vi c. Tuy nhiên, s công trình nghiên c u th c nghi m s bi n đ i ch ỉ

ế ố ủ ộ ệ ẩ ệ tiêu sinh lý do tác đ ng c a y u t nhi t m trong phòng thí nghi m còn

ộ ố ế ả ớ ứ ư ể ể ế ạ h n ch . Có th k đ n m t s tác gi v i công trình nghiên c u nh sau.

ứ ủ ệ ệ ọ Công trình nghiên c u c a khoa v sinh chung và v sinh khoa h c

ự ọ ạ ấ ượ ệ quân s H c vi n quân y (1969) t i nhà máy X. Cho th y l ng mô hôi

ế ề ệ ề ậ ị ượ bài ti t 1,2 – 1,4l/h, và đ ngh trong đi u ki n khí h u nóng l ồ ng m hôi

cho phép là 1 lít/h.

ề ả ứ ễ ạ ưở Nguy n M nh Liên (1984)[15] nghiên c u v nh h ủ ng c a nhi ệ t

ơ ể ộ ẩ ườ ấ ộ ộ đ và đ m cao lên c th ng i lao đ ng cho th y: trong môi tr ườ ng

ẩ ậ ớ ệ ộ ầ ố ộ ẩ ầ ố nóng m t n s tim tăng t ỷ ệ l thu n v i nhi ấ t đ và đ m, t n s hô h p

ậ ớ ệ ộ ộ ẩ ủ ườ tăng t ỷ ệ l thu n v i nhi t đ và đ m c a môi tr ấ ầ ố ng và t n s hô h p

0C tr

ở ệ ộ ở ầ ấ ố ắ ầ b t đ u tăng nhi t đ 32 lên. Ngoài ra, t n s hô h p tăng ph ụ

ấ ộ ườ ầ ặ ố ộ ộ thu c vào tính ch t và c ộ ng đ lao đ ng, lao đ ng càng n ng t n s hô

ấ h p càng cao.

ứ ứ ắ ả ị ưở ủ Lê Kh c Đ c (1989) [5]. nghiên c u xác đ nh nh h ng c a vi khí

ệ ộ ộ ẩ ứ ạ ơ ớ ả ố ộ ưở ậ h u (nhi t đ , đ m, t c đ gió, b c x ) trong xe c gi i nh h ng t ớ i

ơ ể ố ượ c th Đ i t ng: 9 công nhân lái máy xúc EKG 46 vào mùa hè trong 120

ộ ừ ừ phút lao đ ng; 18 công nhân lái xe Komassu HD300 t 9h 11h và t 13h

ụ ế ớ ọ ế 15h; 12 chi n sĩ m i vào h c lái xe tăng T54 trong 12 ngày liên t c. K t

ả ệ ộ ầ ờ ồ ớ qu : Trên máy EKG 46, nhi t đ bu ng lái d n tăng so v i ngoài tr i lúc

ạ ộ ộ ẩ ươ ươ ố ộ ắ ầ b t đ u ho t đ ng; đ m bên trong t ng đ ng bên ngoài, t c đ gió

0C ± 0,170C, sau 30

ệ ộ 0,05m/s. Trên 9 công nhân, nhi ấ t đ da xu t phát 34,4

0C. S khác ự

ế ữ ổ ở ứ phút tăng 34,90C ± 0,170C , đ n 120 phút gi ị n đ nh m c 35

ệ ữ ộ ừ ệ ừ ở bi t gi a các tác đ ng quan sát t 30 phút tr đi ngày càng rõ r t, t 60 phút

ở ệ ổ ị ượ ồ ế tr đi thân nhi ệ ướ t d i da n đ nh rõ r t. L ng m hôi bài ti t ra trong 120

ủ ế ế ể ầ ậ ậ ả phút c a h u h t các công nhân kho ng 1000g. V y ta k t lu n có th do

ề ệ ả ữ ệ làm vi c lâu trong ngh nên có kh năng gi ằ cân b ng nhi t. Trên máy

ệ ộ ứ ạ ơ ớ ờ ệ Komassu, nhi t đ tăng cao h n so v i ngoài tr i do b c x nhi ạ t và ho t

ơ ộ ẩ ủ ộ ả ố ộ ổ ầ ộ đ ng c a đ ng c , đ m gi m d n, t c đ gió thay đ i theo cung đ ườ ng

ưở ớ ệ ứ ạ ạ ộ ệ ả ( nh h ng t i thoát nhi t), xe ho t đ ng càng lâu b c x nhi t càng cao.

ữ ườ ả ộ Nh ng ng ớ i lao đ ng trên xe Komassu có kh năng thích nghi cao v i

ự ề ủ ệ ề ẩ ồ ự đi u ki n nóng m c a bu ng lái, s đi u hòa nhi ệ ượ t đ c th c hi n t ệ ố t

ờ ượ ồ nh l ng m hôi cao.

ứ ễ ả ọ Nguy n Ng c Ngà và CS (1992) [17] khi nghiên c u kh năng lao

ể ự ủ ổ ờ ừ ắ ữ ộ đ ng th l c c a 32 n công nhân có tu i đ i t 20 40, không m c các

ế ậ ệ ậ ề ạ ấ ộ ệ b nh v tim m ch, hô h p hay khuy t t t h v n đ ng trong phòng nhi ệ t

0C, 300C, 350C, t c đ gió là 0,5m/s, đ m là 60 80% cho

ệ ộ ộ ẩ ố ộ ớ v i nhi t đ 25

ề ệ ấ ộ ộ ệ ộ ị th y: lao đ ng trong cùng m t đi u ki n nhi t đ thì nh p tim tăng lên rõ

ấ ấ ộ ộ ộ ệ ộ ệ r t theo công su t lao đ ng. Lao đ ng cùng m t công su t thì nhi t đ tăng,

0C 300C, nh p tim bi n đ i ổ ị

ạ ộ ừ ế m ch trong lao đ ng cũng tăng. Tuy nhiên t 25

0C lên 350C nh p tim bi n đ i rõ r t. M i liên quan

ế ệ ổ ố ị không có ý nghĩa, t 25ừ

ữ ẽ ặ ấ ộ ộ ị gi a nh p tim trong lao đ ng và công su t lao đ ng là ch t ch . Nhi ệ ộ t đ

0C lên 300C thì

ể ự ả ả ộ ừ càng cao thì kh năng lao đ ng th l c càng gi m, t 25

0C thì PVC gi m 18%. Nghiên ả

ư ả PVC170 gi m 10% nh ng t ừ 250C t i 35ớ

ấ ở ộ ệ ộ ụ ể ứ c u cũng cho th y cùng m t nhi t đ , th tích oxy tiêu th tăng theo

0C v i công su t 40W thì V0 ấ

2 tiêu th làụ

ụ ở ấ ộ ớ công su t lao đ ng (thí d 35

ấ ớ 15,4 ± 2,42 ml/phút/kg; còn v i công su t 88W thì V0 ụ 2 tiêu th là 30,7 ±

ở ể ấ ộ 2,81 ml/phút/kg). Tuy nhiên, cùng m t công su t thì th tích oxy tiêu

ụ ở ệ ế th các thang nhi ổ t khác nhau bi n đ i không có ý nghĩa.

ọ ữ ọ ứ Nghiêm Xuân Thăng [27] nghiên c u trên 70 nam h c sinh, 80 n h c

ự ữ ổ ơ sinh, 40 công nhân nam và 60 công nhân n xây d ng c khí (tu i 18 25)

ươ ứ ệ ậ ị ổ ợ ằ b ng ph ng pháp đ a v t lý và sinh lý (ngoài vi c căn c vào t h p các

ố ợ ố ư ố ặ ộ ậ ư ố ộ tham s đ c tr ng, t c đ v n đ ng, đ i l u không khí, còn ph i h p quá

ằ ệ ộ ơ ể ớ ạ ả ườ ự trình cân b ng nhi t đ c th v i ngo i c nh). Môi tr ng t nhiên ngoài

ạ ộ ể ế ả ờ ờ ứ tr i đo vào th i đi m gió tây nóng (gió lào) ho t đ ng. K t qu nghiên c u

ệ ề ấ ườ ệ ộ ộ ẩ ằ cho th y: Trong đi u ki n môi tr ng nhi t đ và đ m b ng nhau, thì

ượ ồ ế ỷ ệ ớ ườ ậ ộ ộ l ng m hôi bài ti t t l thu n v i c ng đ lao đ ng. Ngoài ra thì

ượ ồ ớ ạ ệ ộ l ng m hôi còn liên quan t i tr ng thái tâm lý. Nhi t đ da và nhi ệ ộ t đ

ế ộ ớ ạ ệ ộ ổ ổ lõi luôn bi n đ i trong m t gi ấ ị i h n nh t đ nh, nhi ế t đ lõi bi n đ i ít và

ẹ ạ ơ ệ ộ ệ ổ ờ trong ph m vi h p h n nhi t đ da. Thân nhi t thay đ i theo th i gian trong

ấ ừ ờ ộ ấ ừ ấ th i gian m t ngày đêm, theo mùa, cao nh t t 14h16h và th p nh t t 2h

ệ ạ ộ ụ ấ ạ ộ 4h. Thân nhi t ph thu c vào tr ng thái ho t đ ng, tùy theo tính ch t công

ệ ườ ự ệ ấ ộ ộ vi c và c ộ ng đ lao đ ng, nh t là lao đ ng chân tay. Th c nghi m cho

ấ ờ ộ ệ ộ th y trong th i gian 30 phút – 60 phút sau khi lao đ ng, nhi t đ lõi tăng

ệ ộ ườ ộ ộ ớ nhanh, sau đó nhi t đ lõi không tăng. C ng đ lao đ ng càng l n thì

ệ ộ ạ ệ ộ ả nhi t đ lõi tăng càng m nh, ng ượ ạ c l i nhi t đ da gi m trong quá trình lao

ả ầ ả ộ đ ng, lúc đ u gi m nhanh sau không gi m.

ố ượ ứ ứ ễ Nguy n Đ c Trung 1995 [25] nghiên c u trên đ i t ng công nhân

ổ ờ ừ ề ổ tu i đ i t 25 – 35, tu i ngh trên 5 năm, chia làm 2 nhóm: Nhóm nghiên

ế ạ ự ệ ồ ườ ứ c u A, g m các nam công nhân làm vi c tr c ti p t i môi tr ng có nhi ệ t

ệ ạ ứ ứ ạ ố ườ ộ đ và b c x cao. Nhóm đ i ch ng , làm vi c t i môi tr ng n i ơ ở ề đi u

ệ ườ ươ ứ ạ ậ ki n khí h u bình th ng. Ph ỉ ố ng pháp nghiên c u: Đo đ c các ch s vi

ậ ưở ưở ỉ ố ướ khí h u trong nhà x ng và ngoài nhà x ng, đo các ch s sinh lý tr c và

ế ả ộ ệ ộ ệ ủ sau 4h lao đ ng. K t qu : Nhi t đ da và thân nhi t c a nhóm A tăng

0C; còn nhóm B nhi

0C, nhi

ệ ộ ệ ộ ơ ể ả kho ng 1 t đ da tăng 0,3 0,4 t đ c th tăng

ế ở ỉ ố ạ ị 0,1 – 0,40C. Huy t Áp nhóm A 100% ch s m ch tăng 12 ± 3 nh p/phút;

ở ỉ ố ạ ỉ ố ế còn ị nhóm B ch s m ch tăng 6±2 nh p/phút, 40% có ch s huy t áp t ố i

ượ ồ ượ ồ đa tăng 8±3 mmHg. L ng m hôi: Công nhân trong lò l ả ng m hôi th i

ấ ẩ ầ ộ 1,9 lít/h g p 2 l n tiêu chu n cho phép, 100% sút cân sau 4h lao đ ng (32%

ượ ồ sút > 1kg, 68% sút < 1kg); công nhân ngoài lò l ả ng m hôi th i 0,45 lit/h,

ỉ ố ấ ộ ề 68% sút 0,20,5kg sau 4h lao đ ng. Ch s hóa sinh: Công nhân lò m t nhi u

+ trong huy tế

ướ ẫ ớ ặ ượ n c, d n t i máu cô đ c, Hematocrit tăng; hàm l ng Na

+ trong m hôi c a nhóm

ấ ầ ượ ủ ồ thanh nhóm A g p 1,13 l n nhóm B; hàm l ng Na

+ b th i ra nhi u theo m hôi (Công nhân lò 35 ồ

ầ ấ ị ả ề A g p 1,4 l n nhóm B, Na

+ ni u c a nhóm A tăng g p 1,1 l n nhóm B; hàm

ượ ủ ệ ấ ầ lít/ca); hàm l ng Na

+ trong huy t thanh c a nhóm A g p 1,4 l n nhóm B; hàm l

ượ ủ ế ấ ầ ượ l ng K ng K

ệ ấ ầ ượ ầ ni u nhóm A g p 1,3 l n nhóm B; hàm l ế ng Protein toàn ph n trong huy t

ủ ấ ầ ớ ơ thanh c a công nhân nhóm A th p h n 2,1 l n so v i công nhân nhóm B;

ượ ủ ế ấ ầ ớ hàm l ng Ure huy t thanh c a công nhân lò A g p 1,1 l n so v i công

ượ ệ ầ ơ nhân ngoài lò B; hàm l ng ure ni u nhóm A cao h n 1,45 l n nhóm B;

ượ ế ầ ấ ớ hàm l ng creatin huy t thanh nhóm A cao g p 1,2 l n so v i nhóm B;

ượ ệ ầ ấ hàm l ng Creatin ni u nhóm A cao g p 1,3 l n nhóm B.

ấ ướ ế ượ ổ ề Trong khuôn kh đ tài c p nhà n ự c “Xây d ng chi n l c và các

ả ơ ả ự ử ể ễ ơ gi i pháp c b n đ giám sát, d phòng, x lý, nguy c ô nhi m MTLĐ” do

ươ ự ự ệ ộ ễ Nguy n An L ự ng, Lê Vân Trình và c ng s th c hi n [23] đã xây d ng

ươ ả ệ ẩ ủ ườ ộ ph ng pháp đánh giá c m giác nhi t m c a ng ề i lao đ ng trong đi u

ệ ệ ươ ự ệ ả ki n Vi t Nam (Ph ng pháp NILP 99). Vi c xây d ng thang c m giác

ệ ơ ở ứ ả ệ ớ ứ nhi t trên c s công th c tính toán c m giác nhi ộ t v i các m c đ ô

ễ ệ ượ ạ ạ ứ ể ậ ố nhi m nhi t đã đ c ki m ch ng qua các thông s vi khí h u đo đ c t i 72

ề ấ ả ệ ỉ ố ứ ớ ơ ở ả c s s n su t, cùng v i đi u tra c m giác nhi ỏ ủ t và ch s s c kh e c a

ươ ử ụ ứ ữ ọ ầ g n 5000 NLĐ. Ph ng pháp này đã s d ng thang ngôn ng 7 m c (g i là

ả ệ ế ả ệ thang c m giác nhi ể t SN) đ chi ti t hóa c m giác nhi t nóng trong thang

ệ ườ ệ ề ả c m giác nhi ủ t S c a ng i Châu Âu, có xét thêm đi u ki n biên th ườ ng

ự ễ ườ ướ ả ệ ặ g p trong th c ti n ng ộ i lao đ ng n c ta. Thang c m giác nhi t SN

ượ ử ụ ư ộ ứ ụ ễ ộ đ c s d ng nh m t công c đánh gía m c đ ô nhi m nhi ệ ớ ả i c m t t

ệ ủ ườ ộ ề ắ giác nhi t c a ng i lao đ ng ặ trong các đi u tra, quan tr c MTLĐ và đ c

ệ ụ ụ ủ ệ ư ẩ ở bi t là vi c đ a vào ph l c c a tiêu chu n TCXD VN 306:2004 “nhà và

ệ ậ ộ ố công trình công c ng Các thông s vi khí h u trong phòng” làm tài li u tham

ả ươ ườ ậ ề kh o v các ph ng pháp đánh giá môi tr ng vi khí h u. Tuy nhiên, thang

ệ ọ ủ ủ ả ả c m nhi ớ t SN, theo đúng tên g i c a nó, m i đánh giá theo c m giác c a con

ườ ở ứ ộ ễ ệ ứ ư ượ ứ ể ng m c đ ô nhi m nhi i t khác nhau, ch ch a đ c ki m ch ng qua

ỉ ự ế ổ ủ s bi n đ i c a các ch tiêu sinh lý.

ứ ậ ấ ầ ộ ồ ủ M t nghiên c u trong bu ng vi khi h u g n đây nh t là c a

ư ế ế ễ ạ ồ Nguy n Th Công, Ph m H ng L u và Ngô Ánh Tuy t (2006)[3]. Nghiên

ố ượ ế ữ ứ c u đã ti n hành trên 44 đ i t ệ ng 22 nam và 22 n sinh viên tình nguy n,

ổ ờ ặ có tu i đ i trung bình là 19,3 ± 0,7 năm, Cân n ng trung bình là 50,6 ± 6,6

ố ượ ề ứ kg, chi u cao trung bình là 160,04 ± 7,8 cm. Các đ i t ặ ng nghiên c u m c

ấ ệ ắ ầ ớ qu n dài, áo ng n tay v i ch t li u 100% cotton và đi dép trong phòng thí

ệ ệ ộ ự ệ ộ ạ ị nghi m. Nhi t đ tr c tràng và nhi t đ da t i 7 v trí khác nhau trên c th ơ ể

ự ẳ ầ ẳ ượ (đ u, ng c, c ng tay, mu tay, đùi, c ng chân, mu chân) đ ụ c ghi liên t c

ệ ố ộ ệ ộ ừ t ng phút m t trong su t quá trình thí nghi m, nhi ệ t đ phòng thí nghi m

0C và đ m t

ộ ẩ ươ ứ ố ầ lúc đ u là 22 ng đ i luôn duy trì 7580%. Sau đó c 20 phút

0C và cho các đ i t

ệ ộ ệ ố ượ tăng nhi t đ phòng thí nghi m thêm 1 ứ ng nghiên c u

ự ả ờ ề ả ệ ủ ơ ể ủ ớ t i v c m giác nhi tr l t ch quan c a c th cho t i khi đ i t ố ượ ng

0C. K t qu cho th y nhi

ấ ả ế ả ấ ệ ộ ơ ấ ả c m th y “h i m” kho ng 30 ố t đ mà các đ i

0C và có m i t

ượ ả ấ ộ ừ ố ươ t ả ng c m th y tho i mái dao đ ng t 24 28 ặ ng quan ch t

ẽ ữ ệ ộ ệ ộ ự ệ ộ ườ ch gi a nhi t đ da, nhi t đ tr c tràng và nhi t đ môi tr ề ng, đi u này

ơ ế ề ả ằ ph n ánh c ch đi u hòa và cân b ng nhi ệ ủ ơ ể t c a c th .

ạ ả ị ưở Ph m Xuân Ninh (2003)[19] xác đ nh nh h ủ ng c a nhi ệ ộ ộ t đ , đ

ẩ ủ ộ ộ ộ ố ỉ ộ m lên m t s ch tiêu sinh lý c a b đ i lái xe tăng, trong lao đ ng và kh ả

ủ ự ể ơ ớ ị ệ năng ch u đ ng thích nghi v i nóng c a c th trong phòng nhi ự t th c

ộ ộ ứ ộ nghi m. ệ Nghiên c u trên 202 b đ i lái xe tăng, thanh niên lao đ ng trong

ệ ứ ả ự ệ ể ưở ủ ườ phòng nhi t th c nghi m đ nghiên c u nh h ng c a môi tr ng có

ệ ộ ớ ứ ườ ố ượ nhi ộ ẩ t đ và đ m cao t ỏ i s c kh e con ng i. Nhóm I: 196 đ i t ng, 81

ợ ườ ỹ ế ứ ự ả ọ h c viên tr giáo tr ng s quan tăng thi t giáp – nghiên c u s nh h ưở ng

ợ ủ ế ố ệ ổ t ng h p c a các y u t . Nhóm II: 6 thanh niên tình nguy n, nghiên c u s ứ ự

ả ệ ự thích nghi và kh năng thích nghi trong phòng nhi ử ụ ệ t th c nghi m. S d ng

ươ ố ạ ầ ệ ộ ượ ph ỉ ố ng pháp NI đo các ch s : T n s m ch, nhi t đ da, l ồ ng m hôi

ệ ố ạ ủ ế ả thoát ra trong ngày, đo thân nhi ấ ầ t. K t qu cho th y t n s m ch c a b ộ

ả ộ ệ ộ ộ ộ đ i tăng cao khi lao đ ng c mùa mát và nóng. Nhi t đ sau lao đ ng mùa

0C. Tr ng l ọ

ơ ớ ượ ơ ể ề ộ nóng l n h n mùa mát 1,03 ng c th sau lao đ ng v mùa

ố ượ ề ả ơ ớ nóng gi m h n nhi u so v i mùa mát. Các đ i t ệ ng rèn luy n 10 ngày

ệ ự ằ ươ ướ ụ trong phòng nhi ệ t th c nghi m b ng ph ng pháp b ộ c b c, m t ngày 2h

0C: ngày đ u tiên t n s m ch là 137± 5 nh p/phút, nhi

ở ệ ộ ầ ố ạ ầ ị nhi t đ 32 ệ ộ t đ

0C; ngày 24, ch s v n gi

ự ỉ ố ẫ ữ ư ạ tr c tràng 38,7±0,07 ớ nh trên v i m ch 132

0C; ngày 56 xu th n đ nh và th p h n ơ ế ổ

ệ ấ ị 135nhip/phút, thân nhi t 38,738,8

ữ ầ ớ ầ ố ạ ứ ấ ị nh ng ngày đ u; t ơ i ngày th 10, t n s m ch là 125 nh p/phút, th p h n

ư ậ ố ượ ệ ầ ngày đ u tiên. Nh v y, sau 10 ngày rèn luy n, các đ i t ng đã đ t đ ạ ượ c

ể ớ ệ ộ ổ ứ ự s thích nghi v i nóng, chuy n sang nâng nhi ợ t đ t ng h p, c 2 ngày

0c, 340C, 350C. Khi nâng lên 330C, t nầ

ệ ộ ộ ầ ầ ượ nâng nhi t đ m t l n, l n l t là 33

ệ ồ ố ỉ ố ạ s m ch tăng cao t ừ ầ ớ đ u t ơ i cu i thí nghi m. Tuy nhiên khi ng i ngh ng i,

ụ ẫ ứ ạ ồ ơ ướ ứ ộ m ch h i ph c v n cao h n m c tr ắ c lao đ ng > g ng s c. Khi nhi ệ ộ t đ

ứ ạ ỏ ị ả ạ ồ là 340C sau 2h m ch là 146nh p/phút > s c kh e quá t ụ i, m ch h i ph c

ch m.ậ

ề ệ ạ ẩ ộ ệ ượ ị ừ Hi n nay, m t lo t các tiêu chu n v nhi t cũng đ c biên d ch t các

ẩ ủ ư tiêu chu n c a ISO nh :

ườ TCVN 7112:2002 (ISO 7243:1989) “Ecgonomi môi tr ng nóng –

ệ ố ớ ườ ỉ ố ằ ộ Đánh giá stress nhi t đ i v i ng i lao đ ng b ng ch s WBGT ”.

ườ ệ TCVN 7321:2003 (ISO 7933:1989) “Ecgonomi môi tr ng nhi t – Đánh

ẳ ệ ơ ở ượ ầ ồ ế giá và phân tích căng th ng nhi t trên c s tính toán l ng m hôi c n thi t”.

ườ ệ TCVN 7438: 2004 (ISO 7730:1994) “Ecgonomi – môi tr ng nhi t ôn

ỉ ố ủ ư ề ệ ệ ặ ị hòa – Xác đ nh ch s PMV, PPD và đ c tr ng c a đi u ki n ti n nghi ”.

ườ TCVN 7439:2005 (ISO 10551: 1995) “Ecgonomi môi tr ng nhi ệ t –

ả ưở ủ ườ ệ ằ ủ đánh giá nh h ng c a môi tr ng nhi t b ng thang đánh giá ch quan ”.

ườ TCVN 7212:2009 (ISO 8996:2004) “Ecgonomi môi tr ng nhi ệ t –

ứ ể ị Xác đ nh m c chuy n hóa”.

ấ ả ư ữ ề ề ẩ ỉ ị ỉ T t c nh ng tiêu chu n này đ u ch biên d ch mà ch a có đi u ch nh

ề ệ ậ ườ ệ nào cho đi u ki n vi khí h u và con ng i Vi t Nam

ươ Ch ng 2

Ố ƯỢ ƯƠ Ứ Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U

ố ượ ứ 2.1. Đ i t ng nghiên c u

ữ ạ ỏ ườ ổ ừ Nam, n sinh viên kh e m nh bình th ng, tu i t 1925, sinh ra và

ở ộ ố ỉ ắ ắ ắ ớ l n lên ộ m t s t nh phía B c (Hà N i, B c Ninh, B c Giang, Thái

ả ươ ị ự ứ ệ Nguyên, H i D ng, Nam Đ nh, Hà Nam) , t nguy n tham gia nghiên c u.

ọ ố ượ ứ 2.1.1. Ch n đ i t ng nghiên c u

ổ ứ ố ượ ữ ể ọ Chúng tôi đã t ch c khám đ ch n nh ng đ i t ề ng có chi u cao và

ả ằ ặ cân n ng n m trong kho ng trung bình ± 1,645SD (P ụ ể 5P95), c th là nam

ặ cao 164,01 ± 9,06 cm, n ng 56,90 ± ữ 14,82 kg và n cao 153,59 ± 8,34 cm,

ứ ự ặ n ng 49,48 ± 12,53 kg; đo vòng ng c trên mũi c và vòng đùi d ướ ế ằ i n p l n

ứ ệ ệ ể ấ ồ mông đ tính di n tích da; đo đi n tâm đ và ch c năng hô h p lúc ngh ỉ

ơ ướ ể ả ệ ể ả ng i, phân tích n ố c ti u, xét nghi m sinh hóa máu... đ đ m b o đ i

ượ ỏ ườ ặ ệ ệ ề ắ t ạ ng kh e m nh bình th ng và đ c bi t là không m c các b nh v tim

ấ ạ m ch và hô h p.

ố ượ ượ ủ ề ự ủ Đ i t ng đã đ ầ c thông tin đ y đ v tính t ứ nhiên c a nghiên c u

ữ ệ ề ề ễ ệ ậ ơ ơ và nh ng nguy c ph i nhi m ti m tàng khi t p luy n trong đi u ki n khí

ấ ả ố ượ ẩ ể ồ ộ ậ h u nóng m. T t c đ i t ẫ ng đ ng ý tham gia ký tên vào m t bi u m u

ứ ệ tình nguy n tham gia nghiên c u.

ọ ượ ự ữ Sau khám tuy n, ể chúng tôi đã l a ch n đ c 15 nam và 15 n sinh viên

ườ ạ ọ ủ ứ ề ầ ủ c a tr ng Đ i h c Công đoàn đáp ng đ y đ các tiêu chí đ ra và tình

ố ượ ệ ứ nguy n tham gia làm đ i t ng nghiên c u.

Thông số

ề

ự

ứ

Chi u cao (cm) ặ Cân n ng (kg) Vòng ng c trên mũi c (cm) Vòng đùi (cm)

n 15 15 15 15

SD 4,65 3,79 3,74 2,90

n 15 15 15 15

Nữ M 157,91 51,23 78,47 51,51

SD 3,76 5,65 2,32 3,47

Nam M 165,62 55,77 82,80 51,50

ắ ủ ố ượ ể ặ ự ệ B ng ả 2.1: Đ c đi m nhân tr c c a đ i t ng tham gia th c nghi m

ệ

Di n tích da (m

1,69

0,09

1,61

0,08

2) 15 ẩ ị ố ượ 2.1.2. Chu n b đ i t ng

ướ ắ ầ ố ượ ệ ạ 24h tr c khi b t đ u thí nghi m, đ i t ứ ng trong tình tr ng s c

ỏ ố ạ ấ ặ ố ố ơ ộ kh e t t và không u ng b t kì m t lo i thu c nào theo đ n ho c không

ơ ủ ố ượ ố ượ theo đ n c a bác sĩ, không u ng r u, cà phê. Riêng các đ i t ng nghiên

ữ ề ủ ứ ả ệ ứ c u là n đ u ph i vào ngày th 510 c a chu kì kinh nguy t

ỉ ố ứ 2.2. Ch s nghiên c u

ệ ộ ự ệ ạ ệ ộ Nhi t đ tr c tràng (đ i di n cho nhi ủ ơ ể t đ lõi c a c th )

ệ ộ ạ ự ể ẳ Nhi t đ da t ẳ i 3 đi m (ng c, c ng tay, c ng chân)

ượ ồ ế ự ả ọ ượ ơ ể L ng m hôi bài ti t thông qua s gi m tr ng l ng c th

Nh p timị

ả ưở ủ ườ ệ ằ ủ Đánh giá nh h ng c a môi tr ng nhi t b ng thang đánh giá ch quan

ệ ộ ự ệ ộ ượ ồ ế Nhi t đ tr c tràng, nhi t đ da, l ng m hôi bài ti ị t và nh p tim là

ơ ả ể ẳ ố ệ ượ ư các thông s sinh lý c b n đ đánh giá căng th ng nhi c đ a ra trong t đ

ISO 9886: 1992 hay TCVN 7439:2004 “Ecgonomi Đánh giá căng th ngẳ

ệ ằ ố nhi t b ng phép đo các thông s sinh lý” [ 29].

ả ưở ủ ườ ệ ằ Đánh giá nh h ng c a môi tr ng nhi t b ng thang đánh giá ch ủ

quan theo ISO 10551: 1995 hay TCVN 7489 – 2005 “Ecgonomi môi

ườ ệ ả ưở ủ ườ ệ ằ tr ng nhi t – Đánh giá nh h ng c a môi tr ng nhi t b ng thang

ủ đánh giá ch quan” [ 31].

ế ị ụ 2.3. Trang thi ụ t b , d ng c

ứ ủ ệ ệ ạ ậ Phòng thí nghi m vi khí h u nhân t o c a vi n nghiên c u KHKT

ệ ố ể ự ộ ề ả ộ ộ ệ B o h lao đ ng có h th ng đi u khi n t ở ơ đ ng b i r le nhi t: Nhi ệ ộ t đ

0C đ n 50 ế

0C (sai s 0,5ố

0C);

ể ề ạ ỉ ừ không khí có th đi u ch nh trong ph m vi t 10

ạ ỉ ừ ế ể ề ộ ẩ đ m không khí có th đi u ch nh trong ph m vi t 40% đ n 90% (sai s ố

ố ộ ạ ỉ ừ ế ể ề 5%); t c đ gió có th đi u ch nh trong ph m vi t 0,2 đ n 10m/s.

ế ị ử ụ ứ Trang thi t b s d ng trong nghiên c u:

ế ị ệ ộ ự ệ ộ ủ ậ + Thi t b đo nhi t đ tr c tràng và nhi ả t đ da LT 8 c a Nh t B n

0C.

ớ ộ v i đ chính xác 0,01

ọ ố ủ + Cân bàn y h c Model AE301 c a hãng ADAM (Anh Qu c) có đ ộ

ế chính xác đ n 10g.

ế ị ệ ố ị + Thi t b đo nh p tim: H ghép n i đa năng ADInstruments (Úc).

ộ ố ụ ậ ư ụ ư ầ + M t s d ng c và v t t ự khác nh : qu n áo 100% coton, dép nh a,

ồ ướ ố ự ệ ộ bông, c n, bi đông có chia đ ự ộ đ ng n c u ng, chai r ng mi ng đ ng n ướ c

ể ể ẵ ạ ồ ti u (có v ch s n chia th tích), bô, khăn lau m hôi,…

ế ộ ệ ự ệ 2.4. Ch đ nhi t th c nghi m

ặ ạ ệ ệ ẩ ứ ủ ệ M c dù, t i phòng thí nghi m nhi t m c a Vi n nghiên c u KHKT

ể ế ứ ả ộ ộ ỏ ườ B o h lao đ ng có th ti n hành nghiên c u mô ph ng môi tr ạ ng l nh

ứ ẩ ạ ẩ khô, l nh m, nóng khô, nóng m…Trong nghiên c u này, chúng tôi ch ỉ

ế ộ ự ệ ế ệ ti n hành th c nghi m trong 10 ch đ nhi t:

0C, 280C, 300C, 320C, 340C, 350C, 360C, 370C, 380C, 390C

ệ ộ Nhi t đ 26

ộ ẩ ở ứ ố ị C đ nh đ m ố ộ m c 80% và t c đ gió ≤0,2m/s.

0C đ n 34 ế

0C (t

ả ừ ế ẩ ẩ ơ Trong d i nhi ệ ộ ừ t đ t 26 mát m đ n h i nóng m),

0C đ ghi nh n s

ế ộ ỗ ề ệ ỉ ể ậ m i ch đ nhi ệ ượ t đ c đi u ch nh chênh l ch nhau 2 ự

0C (nóng m đ n r t ế ấ ẩ

ế ố ổ ơ ừ bi n đ i các thông s tâm sinh lý rõ h n; còn t 3539

0C.

ế ộ ẩ ệ ỗ nóng m), m i ch đ nhi ệ t chênh l ch nhau 1

ứ ủ ễ ế ườ ệ ẩ Theo nghiên c u c a Nguy n Th Công [ 3], môi tr ng nhi ệ t m ti n

ủ ệ ằ ạ ắ ồ ộ nghi c a thanh niên đ ng b ng b c b và Thanh Hóa, Ngh An, lo i lao

0C.

ở ộ ẩ ệ ộ ệ ượ ộ đ ng văn phòng, đ m 80% có nhi t đ ti n nghi đ ị c xác đ nh là 26

0C và đ m 80% cũng n m trong gi

ệ ộ ẩ ằ ớ ệ Nhi ộ t đ 26 ạ i h n nhi ộ t đ bình

ườ th ứ ủ ng theo nghiên c u c a Lê Vân Trình [2 3].

Ở ề ắ ướ ộ ẩ ươ ố ề ườ mi n B c n c ta, đ m t ng đ i v mùa hè th ng trên d ướ i

ả ướ ậ i đây 80% (xem b ng d ứ ) vì v y trong nghiên c u này chúng tôi duy trì ở

ộ ẩ ứ ộ ươ ơ ố m t m c đ m t ng đ i là 80% (hay nói chính xác h n là ở ộ ẩ đ m

ươ ố ừ ố ủ ế ố ộ ẩ t ng đ i t 77,582,5% vì sai s c a y u t đ m trong phòng thí

ệ nghi m là 5%).

ộ ẩ ạ ộ ố ạ B ng ả 2.2: Đ m không khí trung bình (%) t ắ i m t s tr m quan tr c

ụ ủ ố ổ ố (theo niên giám th ng kê năm 2011 c a T ng c c Th ng kê [52]

ắ ạ Tr m quan tr c Lai Châu S n La Tuyên Quang Hà N iộ Bãi Cháy Nam Đ nhị Vinh 2008 83,8 82,8 82,2 79,3 80,8 83,6 81,9 2009 80,1 77,9 77,9 76,9 81,0 82,9 81,3 2010 79,2 78,3 78,3 77,7 82,3 83,0 81,7 2011 82,3 81,2 81,2 77,3 82,1 81,1 83,0

ự

2007 80,6 79,6 81,8 77,5 79,8 82,3 82,3 ệ ệ

ệ ộ ộ ẩ ị ố ố ộ ượ ặ ế ộ 2.5. Quy trình th c nghi m (cid:0) Chu n b phòng thí nghi m: ẩ Thông s nhi t đ , đ m, t c đ gió đ c đ t theo đúng ch đ nhi ệ t

ạ ổ ị ệ ị ướ ố ượ làm thí nghi m đã đ nh và ch y n đ nh 30 phút tr c khi đ i t ng vào làm thí

ế ệ ượ ế ộ ệ ế nghi m cho đ n khi k t thúc l t thí nghi m. 10 ch đ nhi ệ ẽ ượ t s đ ự c th c

nghi m:ệ