HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
NGUYỄN HOÀNG ĐAN
NGHIÊN CỨU CHUYỂN ĐỔI CƠ CẤU SỬ DỤNG
ĐẤT LÚA TRONG ĐIỀU KIỆN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP – 2017
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
NGUYỄN HOÀNG ĐAN
NGHIÊN CỨU CHUYỂN ĐỔI CƠ CẤU SỬ DỤNG ĐẤT
LÚA TRONG ĐIỀU KIỆN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
Chuyên ngành: Quản lý đất đai
Mã số: 62.85.01.03
Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS Nguyễn Khắc Thời
TS. Nguyễn Võ Linh
HÀ NỘI - 2017
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên
cứu đƣợc trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chƣa từng dùng để bảo vệ
lấy bất kỳ học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã đƣợc cám ơn,
các thông tin trích dẫn trong luận án này đều đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả luận án
Nguyễn Hoàng Đan
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án, tôi đã nhận
đƣợc sự hƣớng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của bạn
bè, đồng nghiệp và gia đình. Nhân dịp hoàn thành luận án, cho phép tôi đƣợc bày tỏ
lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến:
+ PGS.TS. Nguyễn Khắc Thời, Học viện Nông nghiệp Việt Nam và TS. Nguyễn
Võ Linh, Viện Nghiên cứu Quy hoạch phát triển nông nghiệp, nông thôn, những ngƣời
thầy hƣớng dẫn hết mực nhiệt tình, đã chỉ dạy, động viên tôi trong suốt quá trình thực
hiện và hoàn thành luận án.
+ TS. Nguyễn Trọng Uyên, TS. Bùi Thị Ngọc Dung, TS. Nguyễn Hùng Cƣờng,
ThS. Trần Thị Loan, ThS. Hà Văn Định - Trung tâm Phát triển bền vững nông nghiệp,
nông thôn; TS. Nguyễn Tuấn Anh, ThS. Đỗ Minh Phƣơng - Trung tâm Viễn thám và
Quy hoạch, Viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp; TS. Phùng Gia Hƣng, Đại học
Nông lâm Bắc Giang, TS. Trần Xuân Biên, Đại học Tài nguyên và Môi trƣờng Hà Nội
là những ngƣời đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.
+ Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, tập thể các thầy cô thuộc Bộ môn Trắc
địa Bản đồ, Khoa Quản lý đất đai, Học viện Nông nghiệp Việt Nam những ngƣời đã
giúp đỡ, đóng góp ý kiến và tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận án này.
+ Tập thể Lãnh đạo và Nghiên cứu viên - Phân Viện Quy hoạch và Thiết kế
Nông nghiệp miền Nam, Trung tâm Phát triển bền vững nông nghiệp, nông thôn, Trung
tâm Viễn thám và Quy hoạch, Viện Quy hoạch và Thiết kế nông nghiệp; Trung tâm
Điều tra, đánh giá tài nguyên đất đai - Tổng cục Quản lý đất đai; Vụ Thống kê Nông
lâm thủy sản, Tổng cục Thống kê; Sở Nông nghiệp và PTNT các tỉnh Đồng bằng sông
Cửu Long đã giúp đỡ tôi trong thời gian tôi thực hiện nghiên cứu.
+ Tập thể Lãnh đạo và Công chức Vụ Kế hoạch, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã
giúp đỡ và tạo điều kiện hỗ trợ cho tôi trong thời gian tôi làm nghiên cứu sinh tại Học
viện Nông nghiệp Việt Nam.
+ Xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bố, mẹ, vợ, các con và bạn bè đã động
viên hỗ trợ tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu này.
Tác giả luận án
Nguyễn Hoàng Đan
iii
MỤC LỤC
Lời cam đoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục các chữ viết tắt vi
Danh mục bảng ix
Danh mục hình xi
Trích yếu luận án xii
Thesis abstract xiv
PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu 2
1.3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 2
1.4. Những đóng góp mới của đề tài 3
1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 3
PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 4
2.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc sử dụng đất lúa bền vững 4
2.1.1. Cơ sở lý luận của việc sử dụng đất lúa bền vững 4
2.1.2. Hiệu quả sử dụng đất lúa 7
2.1.3. Tình hình sử dụng đất canh tác lúa trên thế giới và ở Việt Nam 12
2.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất 17
2.2.1. Lý luận về chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất 17
2.2.2. Thực trạng chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất ở Việt Nam 25
2.3. Cơ sở khoa học và thực tiễn của chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất lúa trong
điều kiện biến đổi khí hậu 27
2.3.1. Biến đổi khí hậu và tác động của biến đối khí hậu đến sử dụng đất lúa 27
2.3.2. Các nghiên cứu đánh giá tác động và đề xuất giải pháp giảm thiểu tác
động của biến đổi khí hậu tới sử dụng đất lúa 31
2.3.3. Kinh nghiệm chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất lúa của một số nƣớc trên thế
giới và ở Việt Nam 37