Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu đặc điểm địa hóa phóng xạ các nguyên tố U, Th và K khu vực xã Đông Cửu, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ

Ạ Ọ

Ộ Ố Đ I H C QU C GIA HÀ N I

ƯỜ

Ọ Ự

Ạ Ọ

NG Đ I H C KHOA H C T NHIÊN

**********

HOÀNG TH HÀỊ

Ứ

Ặ

Ể

Ị

Ạ NGHIÊN C U Đ C ĐI M Đ A HÓA PHÓNG X

Ố

Ự

Ử

CÁC NGUYÊN T U, Th VÀ K KHU V C XÃ ĐÔNG C U,

Ệ

Ỉ

Ọ

Ơ HUY N THANH S N, T NH PHÚ TH

ậ ọ

ị

ọ Chuyên ngành: Khoáng v t h c và đ a hóa h c

ố

Mã s : 60440205

Ạ Ỹ

Ọ

Ắ

Ậ

TÓM T T LU N VĂN TH C S KHOA H C

ộ Hà N i 2015

ượ ạ Công trình đ c hoàn thành t i:

ườ ọ ự ạ ọ ạ ọ ố Tr ộ ng Đ i h c Khoa h c T nhiên Đ i h c Qu c gia Hà N i

ễ ẫ ị Ng ườ ướ i h ng d n khoa h c: ọ TS. Nguy n Th Hoàng Hà

ễ ấ TS. Nguy n Tu n Phong

ệ ễ ả ổ Ph n bi n 1: PGS.TS. Nguy n Văn Ph

ệ ễ ả ị ế Ph n bi n 2: TS. Nguy n Th Minh Thuy t

ậ ượ ả ệ ướ ộ ồ ọ ạ ấ ạ Lu n văn đ c b o v tr ậ c H i đ ng ch m lu n văn th c sĩ h p t i

ườ ọ ự ạ ọ ạ ọ ố Tr ộ ng Đ i h c Khoa h c T nhiên Đ i h c Qu c gia Hà N i

ờ ồ Vào h i 8 gi 00 phút, ngày 30 tháng 12 năm 2015

ể ậ ạ ể Có th tìm hi u lu n văn t i:

ư ệ ạ ọ ố ộ Trung tâm th vi n Đ i h c Qu c gia Hà N i

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

Ờ Ở Ầ L I M Đ U

ườ ạ ầ ộ ể ờ ủ Môi tr ng phóng x là m t ph n không th tách r i c a môi tr

ự ạ ồ ạ ủ ưở ể Ả t nhiên trong đó nhân lo i t n t i và phát tri n. nh h ng c a môi tr

ạ ự ố ớ ự ủ ể ượ ườ phóng x t nhiên đ i v i s phát tri n c a con ng i đã đ

ề ườ ự ườ Các thông tin v môi tr ng t nhiên, trong đó có môi tr

ự ể ấ ọ ỉ ế ể các ch tiêu r t quan tr ng đ đánh giá s phát tri n kinh t

ấ ỳ ộ ứ ệ ố ổ ủ c a b t k m t qu c gia, vùng lãnh th nào. Vi c nghiên c u môi tr

ạ ự ả ằ ưở ủ phóng x t ụ nhiên nh m các m c đích đánh giá nh h ng c a chúng lên s

ộ ị ườ ậ ố ạ i đó; xác đ nh m t cách có c s ủ ố s ng c a con ng i và các sinh v t s ng t

ứ ả ự ủ ữ ự ễ ọ ượ ườ ng ườ ng ậ c ghi nh n. ạ ng phóng x là ữ ộ ề xã h i b n v ng ườ ng ự ơ ở ồ ề c nghiên c u v kh năng t n khoa h c, th c ti n c a nh ng khu v c đ

ư ể ế ộ ạ t i và phát tri n dân c , kinh t xã h i.

ự ơ ọ ớ Khu v c Thanh S n – Phú Th v i các thân pegmatit có kích th

ụ ế ừ ụ ế ừ ướ c: ằ vài ch c mét đ n vài trăm mét n m ộ r ng t vài mét đ n vài ch c mét, dài t

ấ ự ả ử ệ ơ ọ ỉ ạ t

ườ ằ ạ ộ ng đ phóng x (50 c

ề ặ ườ ễ ặ ầ ỏ i khu v c b n D u C , xã Đông C u, huy n Thanh S n, t nh Phú Th , có (cid:0) 2500)(cid:0) R/h. Các thân pegmatit này n m ngay trên ng xung quanh ề ặ b m t ho c g n b m t, nên d dàng phát tán ra môi tr

ờ ự ứ ạ ặ nh quá trình phong hóa và bóc mòn. M t khác, t

ề ặ ầ ạ ố ướ i khu v c nghiên c u, các ề c ng m đ u đi qua các thân qu ng pegmatit, đó là đi u su i và m ch n

ậ ợ ể ệ ể ấ ậ ki n thu n l i đ xói mòn, hòa tan, v n chuy n và phát tán các ch t phóng

ườ ạ x ra môi tr ng xung quanh.

ơ ở ậ ứ ặ ể ạ ị Trên c s đó, lu n văn “Nghiên c u đ c đi m đ a hóa phóng x các

ố ơ ỉ ự ệ nguyên t ử U, Th và K khu v c xã Đông C u, huy n Thanh S n, t nh Phú

ượ ụ ự ụ ệ ệ ớ c th c hi n v i m c tiêu và nhi m v sau: Thọ” đ

ị

Hoàng Th Hà

ụ M c tiêu:

5

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ạ ự ứ ặ ị ố ể Nghiên c u đ c đi m đ a hóa phóng x t nhiên các nguyên t U, Th,

ả ưở ủ ượ ố ế Đánh giá nh h ng c a hàm l ng các nguyên t U, Th, K đ n môi

ườ tr ng xung quanh.

ụ ệ Nhi m v :

ậ ị ố ệ Thu th p các tài li u đ a hóa các nguyên t ạ phóng x ; các y u t

ưở ế ườ ứ ạ h ng đ n môi tr ng phóng x ; các nghiên c u đã có t ừ ướ tr ế ố ả nh ề c v môi

ườ ạ ạ ự tr ng phóng x t i các khu v c;

ứ ặ ể ạ ị ố Nghiên c u đ c đi m đ a hóa phóng x các nguyên t U, Th, K;

ố ả ữ ạ ố ị ậ Lu n gi

ừ ế ự ứ ả ẫ i khu v c nghiên c u và t k t qu phân tích m u v i s t n t ượ ạ c t đo đ

i m i liên quan gi a giá tr các tham s phóng x (U, Th, K) ớ ự ồ ạ i ứ ấ ạ ự ặ ạ ị i khu v c nghiên c u; ủ c a các thân qu ng pegmatit và thành t o đ a ch t t

ả ưở ủ ượ ớ ườ Đánh giá nh h ng c a hàm l ng U, Th, K t i môi tr ng xung

quanh.

ừ ế ứ ả ậ ượ ấ ươ T k t qu nghiên c u, lu n văn đ c c u trúc thành 3 ch ng nh ư

ở ầ ể ế ầ ậ sau (không k ph n m đ u và k t lu n):

ươ ớ ệ Ch ng 1: Gi i thi u chung

ươ ươ Ch ng 2: Ph ứ ng pháp nghiên c u

ị

Hoàng Th Hà

ươ ứ ế ậ ả ả Ch ng 3: K t qu nghiên c u và th o lu n

6

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ƯƠ Ớ Ệ CH NG 1: GI I THI U CHUNG

ớ ự ứ ệ 1.1. Gi i thi u khái quát khu v c nghiên c u

ể ự ặ 1.1.1. Đ c đi m t nhiên

ị ị 1.1.1.1. V trí đ a lý

ằ ở ự ứ ử ệ ơ ỉ Khu v c nghiên c u n m xã Đông C u, huy n Thanh S n, t nh Phú

ọ ọ ộ ị ộ ′ ′

ủ ế ạ ự ả ứ ậ ỏ ớ ộ ắ Th , có t a đ đ a lý 21°01 31” vĩ đ B c, 105°04 40” kinh đ Đông. Trong ệ ấ i khu v c b n D u C v i di n

105 00'00''

‹ˆ 02

‡ ‹ˆ 01

‹ ˆ 03

‹ˆ 04

‹ ˆ 05

‹ ˆ 06

‹ˆ 07

‹ ˆ 08

‹ˆ 09

‹ˆ 10

‹ ˆ 11

‹ˆ 12

‹ ˆ 13

‹ ˆ 14

‹ ˆ 15

‹ ˆ 16

‹ ˆ 17

105 10'30'' ƒ 21

ƒ 21

05'00''

Xã m SÆt

Xã m HÑ

Xu©n Q u yÒn

Xã m TrÇu

Xã m C h iª u

Xãm S©n

Kh o a n h lÒn

…†30

Nó i Nh · n

ự đó, khu v c nghiên c u t p trung ch y u t tích 2km2.

X· Kim Th î n g

§ å n g G ia n g L ª



Xãm M u

Su è i

Xãm Nh¾n

Suè i Lª

X· Vin h TiÒn

…†29

X· T©n M in h

Xã m T¶ n g

MËn G ¹ o



Xu©n Q u yÒn

§ « ng Kh i

Nó i G i¸ c

n © G Xã m RÎ g n « S

…†28

Xã m B ¬ n g

UB



Xã m C hã i

§ å ng Khoa i

…†27

§ å i s¸ u Ng a n g

X· Kh ¶ Cöu

Xã m Cè c

T©n Hå i

Xã m C hè n g

…†26

Xã m Ch ï a

Xã m Ng µ n

Xã m B¸ i

Xã m C h ¸ t

Su è i G i µ u

…†25

Xã m G iµ u



i á

Xãm V ãt

Xã m M u

Xã m Bñ

Xã m Q uy Õt

S i

X· § « n g Cöu

§ å ng C ¹ n

C i è Xã m Vâ n g

…†24

G iµ u C ã

B ¬n g Sin h

u S

Xãm Bu

Xã m C huè i

Xã m Võ n

…†23

Xã m N¸ y

ƒ21

Xã m C ¸ y

00'00''

‡ ‹ ˆ 01

‹ˆ 02

‹ ˆ 03

‹ ˆ 04

‹ˆ 05

‹ ˆ 06

‹ˆ 07

‹ ˆ 08

‹ˆ 09

‹ ˆ 10

‹ ˆ 11

‹ ˆ 12

‹ ˆ 13

‹ ˆ 14

‹ ˆ 15

‹ ˆ 16

‹ ˆ 17

105 10'30''

105 00'00''

Xã m Bu

Ch Ø dÉ n

Khu vùc ngh iª n c øu

S« ng suè i

Khu d ©n c , lµ ng b ¶ n

Tr¹ m tÕ

Ra nh g ií i x·



§ êng « t«

Tr êng h äc

§ êng mß n

ơ ồ ứ ự Hình . S đ khu v c nghiên c u

ị

Hoàng Th Hà

1.1.1.2. Khí h uậ

7

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ậ ệ ệ ứ Khí h u vùng nghiên c u có hai mùa phân bi t rõ r t: Mùa m a t ư ừ

ế ừ ế tháng 4 đ n tháng 11 và mùa khô t tháng 12 đ n tháng 3 năm sau.

ủ 1.1.1.3. Th y văn

ệ ố ố ạ ự ứ ể ố Khu v c nghiên c u có h th ng su i khá phát tri n. Các su i t i đây

ướ ả ừ ắ ớ ượ ướ ề đ u có h ng ch y t tây nam sang đông b c v i l ng n ỏ c nh .

ị 1.1.1.4. Đ a hình

ự ứ ầ ồ ị Đ a hình khu v c nghiên c u g m hai ph n khác bi ệ ở t,

ườ ả ộ ơ ị ấ ồ n tho i, phía nam đ a hình đ i núi có đ cao h n 500m, s ị ắ phía b c đ a ườ n

hình th p, s d c. ố

ộ ự ậ 1.1.1.5. Đ ng, th c v t

ự ự ẫ ậ ượ ự + Th c v t: c duy trì và

ậ trong khu v c, th c v t nhìn chung v n đ ứ ộ ủ ố ớ ị ố ố ươ ệ ả b o v nên m c đ che ph đ i v i đ a hình là t ng đ i t t.

ự ậ ấ ộ + Đ ng v t: ứ ộ ậ trong khu v c nghiên c u đ ng v t hoang dã còn r t ít

ể ặ ế 1.1.2. Đ c đi m kinh t ộ xã h i

ố ư 1.1.2.1. Phân b dân c

ự ứ ư ề ố ồ ồ Trong khu v c nghiên c u dân c phân b không đ ng đ u, g m các

ườ ộ ườ ườ ủ ế dân t c M ng, Kinh và ng i Dao. Ng i dân trong vùng ch y u làm

ừ ệ ấ ặ ồ ệ ộ nông nghi p, tr ng r ng. Trình đ dân trí nói chung còn th p, đ c bi t là

ườ ng i Dao.

ờ ố ộ 1.1.2.2. Đ i s ng văn hóa, xã h i

ộ ủ ự ứ ố ườ Trong khu v c nghiên c u, s ng văn hóa, xã h i c a ng i dân đang

ể ạ ướ ế ượ ứ trên đà phát tri n, m ng l i y t cũng đã đ c quan tâm đúng m c.

ị

Hoàng Th Hà

ạ ộ ế 1.1.2.3. Các ho t đ ng kinh t

8

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ạ ộ ể ệ ể ả Các ho t đ ng khoáng s n: không đáng k . Công nghi p và ti u th ủ

ệ ể ầ ư công nghi p h u nh không phát tri n.

1.1.2.4. Giao thông

ướ ứ ự ể ạ M ng l i giao thông trong khu v c nghiên c u kém phát tri n, các khu

ư ố ớ ằ ườ ỏ ẹ ắ ị ự v c dân c n i v i nhau b ng đ ng mòn nh , h p, đ a hình phân c t.

ể ặ ấ ả ị 1.1.3. Đ c đi m đ a ch t khoáng s n

ị ầ 1.1.3.1. Đ a t ng

ị ầ ư ị Vùng nghiên c uứ có các phân v đ a t ng nh sau:

1sc2):

ớ ệ ầ ệ ầ ề ố Gi i Proterozoi H t ng Su i Chi ng Phân h t ng trên (PP

ủ ế ầ thành ph n ch y u là gneis biotit, plagiogneis biotit, gneis biotit có horblen

ế ề ơ và amphibolit chi m nhi u h n.

ớ ệ ầ ệ ầ ướ Gi ố i Proterozoi H t ng Su i Làng Phân h t ng d i (PP

1sl1): ị

ủ ế ế ế ầ thành ph n ch y u là đá phi n biotit granit, đá phi n hai mica, granit b

migmatit hoá.

ớ ệ ầ ệ ầ ố Gi i Proterozoi H t ng Su i Làng Phân h t ng trên (PP1 sl2):

ủ ế ế ầ Thành ph n ch y u là đá phi n hai mica.

ớ ệ ệ ứ ủ ế ố ọ ố Gi i Kainozoi – H Đ t (Q): ch y u phân b d c theo su i Giàu

ộ ỏ ủ ế ệ ể ầ ớ v i di n tích không đáng k . Thành ph n ch y u là cát, b t, s i, sét.

1.1.3.2. Magma

ứ ứ ệ ậ ộ ứ ệ ả Trong khu v cự nghiên c u có m t ph c h xâm nh p là ph c h B o

ủ ế ầ Hà (M/PP12 bh). Thành ph n ch y u là metagabro, metadiabas, amphibolit.

1.1.3.3. Khoáng s nả

ị ườ ệ ạ Trong di n tích nghiên c u ứ có các d th ằ ng phóng x thori urani n m

ị

Hoàng Th Hà

trong các thân pegmatit.

9

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ạ ự ể ặ ố ị 1.2. Đ c đi m đ a hóa phóng x t nhiên các nguyên t U, Th, K

ồ ạ ự ả ồ ồ Ngu n phóng x t nhiên có kho ng 20 ngu n g m U

235, U238, U244, ơ 235, U238, U244, Th232, Ra226, K40, trong sáu ngu n c b n này

ơ ả ồ Th232, Ra226, K40, Rb87, La138, Sm147, Lu176, Re137,… Tuy nhiên có 6 ngu n cồ ả b n có nhân là U

235, U238, Th232.

ủ ạ ồ ồ có 3 ngu n ch đ o g m U

ơ ồ ạ ự Hình . S đ dãy phân rã phóng x t nhiên

ể ồ ạ ướ ạ Urani trong các đá có th t n t i d i các d ng khác nhau: d ướ ạ i d ng

ậ ấ ồ ấ ạ ộ

ỗ ế ễ ị ườ ể ớ ng axit), urani d b hòa tan di chuy n trong các đá t tr

ử ạ ườ ượ ạ ấ ọ ị các khoáng v t urani, trong các t p ch t đ ng hình. Khi đ pH th p (môi ớ i ch ti p xúc v i ậ ng v n các ch t kh . T i các hàng rào đ a hóa đ c thành t o d c theo đ

ứ ủ ể ề ệ ổ ị chuy n c a các dung d ch ch a urani do các đi u ki n lý hóa thay đ i làm

ừ ị ướ ị ế ủ ướ ạ ấ ợ cho urani t dung d ch n c b k t t a d i d ng các h p ch t khó hòa tan.

ị

Hoàng Th Hà

ườ ễ ị ề ể Khi pH > 8 (môi tr ng ki m) urani cũng d b hòa tan và di chuy n. Trong

10

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ấ ị ả ứ ủ ứ ộ vùng trung hòa, đ hòa tan c a các ph c ch t b gi m đi, các ph c ch t b ấ ị

ủ ự ậ phá h y, phát sinh t tích lũy các khoáng v t urani.

ấ ủ ự ế ấ ợ ợ Các h p ch t c a Thori là các h p ch t khó hòa tan, trên th c t

ặ ướ ướ ấ ư ướ ề ặ ướ có m t trong n c d i đ t cũng nh n c b m t. Trong n không ứ c có ch a

ớ ượ ấ ệ Urani, Radi và Radon v i hàm l ng th p, cá bi ứ t cũng có ch a Thori và

ệ ề ượ ủ ổ Kali. Trong các đi u ki n khác nhau, hàm l ng c a chúng thay đ i trong

ị

Hoàng Th Hà

ạ ộ ph m vi r ng.

11

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ƯƠ ƯƠ Ứ CH NG 2: PH NG PHÁP NGHIÊN C U

ươ ế ừ ổ ợ ệ 2.1. Ph ng pháp t ng h p, k th a tài li u

ươ ổ 2.2. Ph ng pháp đo ph gamma

ứ ự ế ế ả ạ ể T i khu v c nghiên c u ti n hành đo 12 tuy n, kho ng cách 20m/đi m

ế ể ạ ờ ỗ ỗ ị trên m i tuy n (Hình 3). T i m i đi m đo 3 giá tr , th i gian đo 100s.

ử ụ ế ả ổ ượ ự Máy đo ph gamma s d ng là GAD6. Các k t qu đo đ ệ c th c hi n

ị

Hoàng Th Hà

ế ạ ấ ị ở b i Liên đoàn Đ a ch t X Hi m.

12

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

S¬ ®å t u y Õn ®o ph æ g a mma

105°04'20"

105° 03'00"

07 400

05 400

05 600

05 800

06 000

06 200

06 400

06 600

06 800

07 000

07 200

3

21° 02'01"

25 800

25 600

T. 80

Khu L ò n g ®µ y

¤ PP£Í ½

200

T.7 6

24 2. 0

25 400

2 5

25 400

èi D

T56

4 xã m DÊ u

T48

25 200

PP£ÍÆ£

25 000

¤ PP£Í ½

286.0

¬¤

M PP£ ¼Â

20 7. 3

T12

T4

T8a

T6a

¤ PP£Í½

24 800

X ã m B

T5a

PP£Í Æ£

T9a

T13a

Th « n H¹ Th µ nh

341 .8

24 600

0 0 3

24 600

T47

¤ PP£Í ½

T51

336 .0

32 1. 5

T55

¤ PP£Í½

24 400

330. 5

24 400

PP£ÍÆ£

24 200

CHØ DÉn

T55

TuyÕn ®o phæ gamma

24 000

Th©n pegmatit

2

450

§ êng ®ång møc vµ gi¸ trÞ (m)



300

§ iÓm ®é cao (m)

23 800

Suèi

§ êng «t«

500

§ êng mßn

3

23 600

4

2

1

Khu vùc nghiªn cøu

Ranh gií i ®Þa chÊt

¤ PP£Í Æ

1

07 000

07 400

06 800

21° 00'41" 105°03'00"

07 200

05 400

05 600

05 800

06 000

06 200

06 400

06 600

21° 00'41" 105°04'20"

Tû l Ö 1:10.000

1cm trª n b¶n ®å b»ng 100m ngoµi thùc tÕ

ơ ồ ổ ế Hình . S đ tuy n đo ph gamma

ươ ấ ẫ 2.3. Ph ng pháp l y, gia công và phân tích m u

2.3.1. M u n ẫ ướ c

ẫ ấ a) L y m u

ẫ ướ ượ ấ ở ể ố M u n c l y c đ các dòng su i, các đi m xu t l ấ ộ ướ n

ướ ấ ạ ồ ướ đào, theo h ng phát tán các ch t phóng x trong ngu n n ế c, các gi ng ố ượ ng c. S l

ị

Hoàng Th Hà

ẫ ướ ẫ m u n c: 22 m u.

13

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ẫ ướ ấ ề ượ ế ị b) Gia công: Các m u n c l y v đ c ti n hành đo xác đ nh n ng đ

ờ ẫ ấ ổ Rn, Tn ngay trong vòng 48 gi ề . Các m u l y v đo t ng ho t đ ộ ồ ạ ộ α, β đã

3) v i n ng đ 0,3% đ ch ng k t t a.

ượ ể ố ớ ồ ế ủ ộ đ c axit hoá (HNO

(cid:0) ổ ế ị c) Phân tích: Phân tích t ng ho t đ ạ ộ α, β b ng thi ằ t b UM 2000 c aủ

ẩ Liên Xô (USSR) theo tiêu chu n ISO96961992 (E) và ISO 9697 1992 (E).

ể ẫ ấ 2.3.2. M u đ t (rãnh đi m)

ấ ượ ư ấ ở ấ ẫ ẫ ấ ẫ ị a) L y m u: M u đ t đ c u tiên l y ự ậ các v trí l y m u th c v t

ư ắ ọ ượ ẫ ừ nh : thóc, s n, ngô. Tr ng l ng m u t 23 kg.

ỏ ở ề ẫ ơ ướ b) Gia công: M u đem ph i khô, nghi n nh kích th c 0,74 mm,

ộ ử ư ộ ạ ử tr n chia và đóng gói l u m t n a còn l i g i phân tích 300 gam.

ấ ượ ẫ ử ẫ ằ ươ c) Phân tích: M u đ t đ c g i phân tích 17 m u b ng ph ng pháp

ổ ế ệ ị ả ph đa kênh, thi ổ ế t b đo: H ph k gamma phân gi

ạ ệ ử ườ CANBERRA Canada t i Trung tâm Công ngh X lý Môi tr ủ i cao c a hãng ộ ư ng B T

ọ ệ l nh Hoá h c.

ự ậ ẫ 2.3.3. M u th c v t

ượ ấ ở ộ ố ấ ẫ ươ ự ồ a) L y m u: Đ c l y m t s cây l ủ ế ng th c ch y u tr ng trên

ư ủ ạ ắ ặ ậ thân pegmatit ho c lân c n các thân pegmatit nh lúa (h t), s n (c ), đây là

ươ ủ ế ủ ử ụ ự ả l ư ng th c ch y u c a dân c trong b n đang s d ng.

ẫ ắ ượ ử ạ ằ ươ b) Gia công: M u s n đ c r a s ch b ng n i đ a ph ướ ạ ị c t

ỏ ơ ọ ượ ở ệ ộ ờ m ng ph i khô. Cân tr ng l ấ ng, s y khô nhi t đ 105

ờ ọ ị ượ 48 gi , cân tr ng l ộ ẩ ng khô, xác đ nh đ m. Sau đó m u đ c nung

ờ ể ẫ ượ ượ 0C sau 48 gi nhi ệ ộ ướ t đ d i 450 đ m u đ ồ ng r i thái 0C trong th i gian ở ẫ ọ c hoá tro hoàn toàn. Cân tr ng

ị

Hoàng Th Hà

ượ ệ ố l ng tro, tính h s tro hoá và phân tích.

14

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ẫ ươ c) Phân tích: Phân tích 15 m u. Ph ổ (cid:0) ng pháp phân tích: ph phông

238, Th232, Th228, K40, Co60, Cs137, Ra226.

ấ ỉ th p. Ch tiêu phân tích: aU

ế ổ ị ế Thi t b đo ph gamma đa kênh detector Ge siêu tinh khi t model

ạ ệ ử ườ i Trung tâm Công ngh X lý Môi tr ộ ư ệ ng B T l nh Hoá

Digidart 10, t h c.ọ

ươ ệ 2.4. Ph ử ng pháp x lý tài li u

ươ ậ ồ ơ ồ ị ạ ả Ph ng pháp mô hình hóa:

ặ ắ ị ấ ể ụ ể ự ế ườ ể môi tr ấ Thành l p các lo i b n đ , s đ đ a ch t ộ ng đ có th c th hoá s bi n đ ng

ngườ , m t c t đ a ch t môi tr ề ạ ố ấ ị ủ c a các nguyên t phóng x trên n n đ a ch t.

ố ớ ố ệ ẫ ượ ế Đ i v i các s li u phân tích m u thu đ

ạ ể ẩ ườ c, ti n hành tính toán các ứ ớ ng phóng x đ so sánh v i các tiêu chu n an toàn b c

ị

Hoàng Th Hà

ầ thành ph n môi tr x .ạ

15

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ƯƠ Ứ Ả Ậ Ả Ế CH NG 3: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

ố ố ớ ườ ệ ữ 3.1. M i quan h gi a các nguyên t U, Th, K v i môi tr ấ ị ng đ a ch t

ứ ự khu v c nghiên c u

ượ ạ ị ổ ặ ư 3.1.1. Đ c tr ng hàm l ấ ng ph gamma trên các thành t o đ a ch t

ứ ế ả ượ ố ạ K t qu nghiên c u hàm l ng các nguyên t phóng x trên các thành

ấ ượ ổ ợ ạ ả ứ ế ả ấ ị ạ t o đ a ch t đ c t ng h p t i b ng 1. K t qu nghiên c u cho th y:

ượ ố ộ + Hàm l ứ ệ ả ng kali trung bình phân b trong các đá thu c ph c h B o

ộ ệ ầ ấ ấ ớ ỏ ố Hà là l n nh t và nh nh t trong các đá thu c h t ng Su i Làng.

ệ ầ ượ ủ ấ ớ + Hàm l

ư ậ ệ ầ ủ ề ấ ỏ ố Chi ng và nh nh t trong các đá c a h t ng Su i Làng. Nh v y, có th ố ng urani trung bình l n nh t trong các đá c a h t ng Su i ể

ự ứ ấ ượ ủ ế ậ th y trong khu v c nghiên c u hàm l ng urani t p trung ch y u trong các

ủ ệ ầ ề ố đá c a h t ng Su i Chi ng.

ệ ầ ượ ủ ấ ớ + Hàm l

ư ậ ệ ầ ủ ề ấ ố ỏ Chi ng và nh nh t trong các đá c a h t ng Su i Làng. Nh v y, có th ố ng thori trung bình l n nh t trong các đá c a h t ng Su i ể

ứ ự ấ ượ ủ ế ậ th y trong khu v c nghiên c u hàm l ng thori t p trung ch y u trong các

ả

ượ

ố

ạ

ị

ố B ng . Th ng kê hàm l

ng các nguyên t

ấ U, Th, K trên các thành t o đ a ch t

ị

Hoàng Th Hà

ủ ệ ầ ề ố đá c a h t ng Su i Chi ng.

16

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

Kali

Urani

Thori (ppm)

Thành

(%)

(ppm)

ạ ị t o đ a

Trung

Nhỏ

L nớ

Trung

Nhỏ

L nớ

Trung

Nhỏ

L nớ

ch tấ

bình

nh tấ

bình

nh tấ

bình

nh tấ

ứ ệ ả Ph c h H o Hà

1,895 0,029 4,031 22,167 5,50 44,147 72,45 12,44 135,32

ướ

ệ ầ Phân h t ng d

ệ ầ

ố

– H t ng Su i

1,202 0,023

3,54 18,822 9,308 36,075 61,01 32,21 146,72

Làng

ệ ầ Phân h t ng trên

ố

1,589 0,0019 5,389 22,643 2,841 93,294 77,126 11,306 315,48

ệ ầ h t ng Su i Chi ngề

ủ ế ứ ủ ả ấ ạ B n ch t phóng x chung c a vùng nghiên c u ch y u là thori (t ỷ ệ l

Th/U > 3).

ượ ố ự ế ổ 3.1.2. S bi n đ i hàm l ng các nguyên t U, Th, K theo không gian

ự ế ứ ể ổ ượ ố Đ nghiên c u s bi n đ i hàm l ng các nguyên t

ạ ấ ự ứ kali trên các lo i đ t đá theo không gian trong khu v c nghiên c u (thôn H urani, thori, ạ

ơ ồ ế ậ ọ ượ ố Thành), h c viên ti n hành thành l p các s đ hàm l ng các nguyên t U,

ị

Hoàng Th Hà

ặ ắ ặ ứ ư ủ ư ự Th, K trên các m t c t đ c tr ng c a khu v c nghiên c u nh sau:

17

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

)

m p p (

(

m p p (

h T

5 200

4 160

120

(m)

0 0

200 200

400 400

600 600

800 800

)

400

360

320

PP£ÍÆ£

Th©n pegmatit

280

¤ PP£Í½

( h ×n h Þa ® o a c é §

240

200

400

600

800 (m)

PP£ÍÆ£

Hµm l î ng Thori (ppm)

HÖ tÇng Suèi Lµng Ph©n hÖ tÇng d í i

Hµm l î ng Urani (ppm)

¤ PP£Í½

HÖ tÇng Suèi ChiÒng Ph©n hÖ tÇng trªn

Hµm l î ng Kali (%)

ự ế

ượ

ố

ặ ắ

ổ Hình . S bi n đ i không gian hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t T.55

ế ặ ắ 3.1.2.1. M t c t tuy n 55

)

m p p (

(

m p p (

h T

K 5

200

160

120

)

200

400

600

800

(m)

400

Th©n pegmati t

360

PP£Í Æ£

320

Th©n pegmati t

¤ PP£Í ½

280

( h ×n h Þa ® o a c é §

240

200

400

600

800 (m)

PP£Í Æ£

Hµm l î ng Thori (ppm)

HÖ tÇng Suèi Lµng Ph©n hÖ tÇng d í i

Hµm l î ng Urani (ppm)

¤ PP£Í½

HÖ tÇng Suèi Chi Òng Ph©n hÖ tÇng trª n

Hµm l î ng K ali (%)

ị

Hoàng Th Hà

ế ặ ắ 3.1.2.2. M t c t tuy n 51

18

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ự ế

ượ

ố

ặ ắ

ổ Hình . S bi n đ i không gian hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t T.51

)

m p p (

m p p ( h T

( K

200

160

120

200

400400

600600

800800

200

400

600

800 (m)

420

380

Th©n pegmati t

340

PP£ÍÆ£

¤ PP£Í ½

300

Th©n pegmati t

260

3 ) 2 ( 1 h ×n 0 h Þa ® o a c é §

220

200

400

600

800 (m)

PP£Í Æ£

Hµm l î ng Thori (ppm)

HÖ tÇng Suèi Lµng Ph©n hÖ tÇng d í i

Hµm l î ng Urani (ppm)

¤ PP£Í½

HÖ tÇng Suèi ChiÒng Ph©n hÖ tÇng trª n

Hµm l î ng Kal i (%)

ự ế

ượ

ố

ặ ắ

ổ Hình . S bi n đ i không gian hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t T.47

ế ặ ắ 3.1.2.3. M t c t tuy n 47

)

m p p (

m p p ( h T

( K

4250

2003

)

150 2 100 1

0 100

150

200

250

300

350

100

150

200

250

300

350

100

150

200

250

300

0 (m) 350

260

240

Th©n pegmati t

220

¤ PP£Í ½

200

( h ×n h Þa ® o a c é §

180

(m)

100

150

200

250

300

350

¤ PP£Í½

Hµm l î ng Thori (ppm)

HÖ tÇng Suèi Chi Òng Ph©n hÖ tÇng trª n

Hµm l î ng Urani (ppm)

Hµm l î ng K al i (%)

ị

Hoàng Th Hà

ế ặ ắ 3.1.2.4. M t c t tuy n 13a

19

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ự ế

ượ

ố

ặ ắ

ổ Hình . S bi n đ i không gian hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t T.13a

)

m p p (

h T

250

( K 4

200

150

)

100

150

200

250

300

350

100

150

200

250

300

350

240

24 0

220

22 0

Th©n pegmati t

¤ PP£Í½

200

20 0

( h ×n h Þa ® o a c é §

180

18 0

100

150

200

250

300

350

¤ PP£Í½

Hµm l î ng Thori (ppm)

HÖ tÇng Suèi ChiÒng Ph©n hÖ tÇng trª n

Hµm l î ng Urani (ppm)

Hµm l î ng Kali (%)

ự ế

ượ

ố

ặ ắ

ổ Hình . S bi n đ i không gian hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t T.9a

ị

Hoàng Th Hà

ế ặ ắ 3.1.2.5. M t c t tuy n 9a

20

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

)

m p p (

(

m p p (

h T

2.5

K 2.5

160

120

)

1.5

0.5

100 10 0 10 0

150 150 150

200 2 00 20 0

250 2 50 25 0

300 30 0 3 00

350 (m) 350 3 50

Th©n pegmati t

220

¤ PP£Í½

200

( h ×n h Þa ® o a c é §

180

100

150

200

250

300

180 350 (m)

¤ PP£Í½

Hµm l î ng Thori (ppm)

HÖ tÇng Suèi ChiÒng Ph©n hÖ tÇng trª n

Hµm l î ng Urani (ppm)

Hµm l î ng K ali (%)

ự ế

ượ

ố

ặ ắ

ổ Hình . S bi n đ i không gian hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t T.5a

ế ặ ắ 3.1.2.6. M t c t tuy n 5a

)

m p p (

h T

( K 5

400

300

200

400

600

) 200

200

400

600

300

280

28 0

PP£ÍÆ£

260

26 0

24 0

240

22 0

220

¤ PP£Í½

200

( 100 h ×n h Þa ® o a c é §

180

160

20 0

400

600

(m)

Hµm l î ng Thori (ppm)

PP£Í Æ£ PP£Í Æ£

HÖ tÇng Suèi L µng Ph©n hÖ tÇng d í i

Hµm l î ng Urani (ppm)

¤ PP£Í½ ¤ PP£Í½

HÖ tÇng Suèi ChiÒng Ph©n hÖ tÇng trªn

Hµm l î ng Kal i (%)

ị

Hoàng Th Hà

ế ặ ắ 3.1.2.7. M t c t tuy n 4

21

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ự ế

ượ

ố

ặ ắ

ổ Hình . S bi n đ i không gian hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t T.4

)

m p p (

(

h T 3

K 3

240

200

160 120

)

(m)

100 100

150 150

200 200

250 250

300 300

350 350

240

220

¤ PP£Í ½

200

( h ×n h Þa ® o a c é §

180

100

150

200

250

300

350 (m)

¤ PP£Í ½

Hµm l î ng Thori (ppm)

HÖ tÇng Suèi ChiÒng Ph©n hÖ tÇng trª n

Hµm l î ng Urani (ppm)

Hµm l î ng K ali (%)

ự ế

ượ

ố

ặ ắ

ổ Hình . S bi n đ i không gian hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t T.6a

)

ế ặ ắ 3.1.2.8. M t c t tuy n 6a

)

m p p (

h T

( K 5

5 160

4 120 )

(m)

100

200

300

400

100

200

300

400

240

220

¤ PP£Í½

200

2 ( h 401 ×n 0 0 h Þa ® o a c é §

180

(m)

100

200

300

400

¤ PP£Í½

HÖ tÇng Suèi ChiÒng Ph©n hÖ tÇng trª n

Hµm l î ng Thori (ppm)

Hµm l î ng Kali (%)

Hµm l î ng Urani (ppm)

ị

Hoàng Th Hà

ế ặ ắ 3.1.2.9. M t c t tuy n 8a

22

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ự ế

ượ

ố

ặ ắ

ổ Hình . S bi n đ i không gian hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t T.8a

)

m p p (

(

m p p ( h T

K 5

300

100

)

250

200

150

100

0 (m)

100 100 100

150 150150

200 200 200

250 250250

300 300300

350 350350

240

¤ PP£Í ½

220

¬¤

M PP£ ¼Â

200

¤ PP£Í½

( h ×n h Þa ® o a c é §

180

100

150

200

250

300

350

(m)

¤ PP£Í ½

Hµm l î ng Thori (ppm)

HÖ tÇng Suèi Chi Òng Ph©n hÖ tÇng trª n

¬¤

M PP£ ¼Â

Hµm l î ng Urani (ppm)

Phøc hÖ B¶o Hµ

Hµm l î ng K al i (%)

ị

Hoàng Th Hà

ế ặ ắ 3.1.2.10. M t c t tuy n 12

23

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ự ế

ượ

ố

ặ ắ

ổ Hình . S bi n đ i không gian hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t T.12

)

m p p (

h T

( K 6

6 120

)

0 (m)

200 200

400 400

600 600

800 800

200

400

600

800

300

Th©n pegmatit

PP£ÍÆ£

280

¬¤

M PP£ ¼Â

¤ PP£Í½

260 240 220

¤ PP£Í½

( h ×n h Þa ® o a c é §

200 180

200

400

600

800

(m)

PP£ÍÆ£

HÖ tÇng Suèi Lµng Ph©n hÖ tÇng d í i

Hµm l î ng Thori (ppm)

¤ PP£Í½

HÖ tÇng Suèi Chi Òng Ph©n hÖ tÇng trª n

Hµm l î ng Urani (ppm)

¬¤

M PP£ ¼Â

Phøc hÖ B¶o Hµ

Hµm l î ng K ali (%)

ự ế

ượ

ố

ặ ắ

ổ Hình . S bi n đ i không gian hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t T.48

ị

Hoàng Th Hà

ế ặ ắ 3.1.2.11. M t c t tuy n 48

24

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

)

m p p (

h T

( K 4

100

3 )

200

400

600

800

0 (m)

Th©n pegmatit

260

PP£ÍÆ£

240

¤ PP£Í½

220

200

180

160

( 1 h ×n h Þa ® o a c é §

200

400

600

800

160 (m)

Hµm l î ng Thori (ppm)

PP£Í Æ£

HÖ tÇng Suèi Lµng Ph©n hÖ tÇng d í i

Hµm l î ng Urani (ppm)

¤ PP£Í½

HÖ tÇng Suèi ChiÒng Ph©n hÖ tÇng tr ªn

Hµm l î ng K al i (%)

ự ế

ổ

ượ

ố

ặ ắ

ế

Hình . S bi n đ i hàm l

ng các nguyên t

U, Th, K theo m t c t tuy n 56

ị

Hoàng Th Hà

ế ặ ắ 3.1.2.12. M t c t tuy n 56

25

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

105° 03'00"

105°04' 20"

07 400

05 400

05 600

05 800

06 000

06 200

06 400

06 600

06 800

07 000

07 200

3

21° 02'01"

25 800

25 600

T.80

¤ PP£Í ½

T. 76

25 400

Ê u

èi D

S u

4

25 200

PP£ÍÆ£

¤ PP£Í½

25 000

¬¤

M PP£ ¼Â

24 800

PP£ÍÆ£

24 600

¤ PP£Í½

24 400

CHØ DÉn

PP£Í Æ£

24 200

Hµm l î ng thori > 140ppm

24 200

Hµm l î ng thori tõ 100 140ppm

Hµm l î ng thori tõ 70 100ppm

24 000

Hµm l î ng thori tõ 0 70ppm

24 000

PP£ÍÆ£

HÖ tÇng Suèi Lµng

2

¤ PP£Í½

HÖ tÇng Suèi ChiÒng

¬¤

M PP£ ¼Â

Phøc hÖ B¶o Hµ

23 800

HÖ § Ö Tø

Th©n pegmatit

Ranh gií i ®Þa chÊt

23 600

S«ng, suèi

3

4

¤ PP£Í Æ

2

Khu vùc nghi ªn cøu

1

21° 00'41" 105°03'00"

07 000

07 200

07 400

06 800

05 400

05 600

05 800

06 000

06 200

06 400

06 600

21° 00'41" 105°04' 20"

Tû l Ö 1:10.000

1cm trª n b¶n ®å b»ng 100m ngoµi thùc tÕ

ơ ồ

ượ

Hình . S đ phân vùng hàm l

ng Thori

ị

Hoàng Th Hà

26

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

105° 03'00"

105° 04'20"

07 400

05 400

05 600

05 800

06 000

06 200

06 400

06 600

06 800

07 000

07 200

3

21° 02'01"

25 800

25 600

T. 80

T .7 6

25 400

Ê u

èi D

S u

4

25 200

25 000

24 800

24 600

24 400

CHØ DÉ n

24 200

Hµm l î ng urani > 30ppm

24 200

Hµm l î ng urani tõ 20 30ppm

Hµm l î ng urani tõ 10 20ppm

Hµm l î ng urani tõ 0 10ppm

24 000

PP£ÍÆ£

HÖ tÇng Suèi Lµng

2

¤ PP£Í ½

HÖ tÇng Suèi ChiÒng

¬¤

M PP£ ¼Â

Phøc hÖ B¶o Hµ

23 800

HÖ § Ö Tø

Th©n pegmatit

Ranh gií i ®Þa chÊt

23 600

S«ng, suèi

3

4

2

K hu vùc nghiª n cøu

1

07 000

07 400

06 800

21° 00' 41" 105°03' 00"

05 400

05 600

05 800

06 000

06 200

06 400

06 600

07 200

21° 00'41" 105°04'20"

Tû l Ö 1:10.000

1cm trª n b¶ n ®å b»ng 100m ngoµi thùc tÕ

ơ ồ

ượ

Hình . S đ phân vùng hàm l

ng Urani

ặ ắ ơ ồ ừ ậ ấ T các m t c t và s đ phân vùng đã thành l p cho th y hàm

ượ ề ấ ạ ạ ự l ng các ch t phóng x (Uran, Thori) đ u tăng cao t i các khu v c có các

ặ ạ ụ ắ ọ ố ạ thân pegmatit ho c t ơ i các n i tích t , l ng đ ng các nguyên t phóng x do

ừ ấ ặ ồ ử r a trôi t các thân pegmatit ho c ngu n cung c p khác.

ấ ả ị ờ Theo báo cáo Đ a ch t và Khoáng s n nhóm t

ủ ệ ả ậ ả ấ ị ườ Th y, t p II – Khoáng s n (Vi n Đ a ch t và khoáng s n, 1989), c ơ Thanh S n Thanh ộ ng đ

ạ ở ể ạ ở ự ế ấ ả phóng x các th m ch pegmatit khu v c này là r t cao, k t qu phân

ẫ ạ tích m u hóa phóng x cho ThO

2 = 0,278% và U3O8 = 0,008%. Trong các ư

ạ ậ ạ ế ườ ặ thân pegmatit t ự i khu v c này th ng g p các khoáng v t x hi m nh

ị

Hoàng Th Hà

uraninit, ziatholit, thorianit, thorit, zircon, manozit, xenotim. Phân tích

27

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ẫ ộ ạ ự ấ ượ microson m t m u thorianit t i khu v c này cho th y hàm l ng thori là

11%.

ể ấ ư ậ ự ượ ố Nh v y có th th y, s tăng cao hàm l ng các nguyên t phóng

ạ ự ậ ạ x (U, Th) t i khu v c này có liên quan m t thi ế ớ ự ồ ạ ủ i s t n t t t

ự ế ả ổ ượ pegmatit trong khu v c. Theo k t qu đo ph gamma, hàm l ng nguyên t

ươ ặ ấ ượ urani, thori có t ẽ ớ ng quan r t ch t ch v i R = 0,86. Hàm l i c a các thân ố ố ng nguyên t

ạ ệ ầ ớ ệ ầ ề ố ố kali khi t i h t ng Su i Chi ng luôn cao so v i h t ng Su i Làng.

ể ặ ạ ị 3.2. Đ c đi m đ a hóa phóng x các nguyên t ố U, Th, K

ượ ố ườ ướ 3.2.1. Hàm l ng các nguyên t U, Th, K trong môi tr ng n c

ầ ườ ạ ng phóng x trong n ướ c

ẫ ướ

ế

ả

ả B ng .

B ng k t qu phân tích m u n

ế ượ ổ ả ợ ả K t qu phân tích các thành ph n môi tr c t ng h p trong b ng 2. đ

ổ

Hàm l

ng radon

ượ (Bq/m3)

ạ ộ To đ VN2000 (m)

ạ T ng ho t độ (Bq/l)

ố ệ S hi u m uẫ

Hàm ượ ng l radi (1012g/l)

Anpha

Beta

< 0,100

< 1,000

< 12,00

<120 000

(TCVN594 51995)

2324732 2325534 2325369 2324771 2324042 2324618 2324527 2324551 2324534 2324589 2324585 2324460

506564 505912 506014 506808 506681 506810 506693 506905 506660 506723 506733 506869

0,069 0,064 0,170 0,037 0,033 0,012 0,139 0,038 0,032 0,076 0,113 0,021

0,168 0,226 1,095 0,420 0,166 0,132 1,085 0,248 0,963 0,296 0,158 0,177

5,160 7,280 13,2 0,540 0,670 0,160 15,56 0,440 6,220 6,470 6,830 2,180

17600 24950 77350 1710 1860 300 120000 1370 20950 21100 22950 6955

ớ ạ Gi i h n cho phép 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

MN01 MN04 MN05 MN06 MN07 MN08 MN10 MN11 MN13 MN16 MN17 MN19

ị

Hoàng Th Hà

28

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ổ

Hàm l

ng radon

ượ (Bq/m3)

ạ ộ To đ VN2000 (m)

ạ T ng ho t độ (Bq/l)

ố ệ S hi u m uẫ

Hàm ượ ng l radi (1012g/l)

Anpha

Beta

< 0,100

< 1,000

< 12,00

<120 000

(TCVN594 51995)

ớ ạ i h n Gi cho phép 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

MN22 MN23 MN24 MN25 MN26 MN34 MN36 MN39 MN40 MN41

2324459 2324494 2325239 2325176 2325012 2324569 2324645 2324599 2325324 2325250

507122 507080 506219 506115 506027 506650 506750 506699 506355 506221

0,187 0,027 0,017 0,023 0,027 0,017 0,032 0,011 0,029 0,074

1,021 0,610 0,560 0,131 0,593 0,269 0,148 0,122 0,310 0,337

9,650 2,670 1,030 7,840 14,2 1,090 3,960 1,900 4,070 1,58

32500 8690 2670 26150 53300 3458 12800 7195 13300 5795

ượ ự ạ ấ Hàm l ng radon t do trong n c:

ạ ồ radon và thoron trong các thân pegmatit phát tán m nh vào các ngu n n ồ ướ các ch t khí phóng x bao g m: ướ c,

ệ ướ ặ đ c bi t là n ầ c ng m.

ế ả ẫ ạ ướ ể K t qu phân tích m u n ế c gi ng t i đi m cách trung tâm thôn H

ộ ả ầ ồ Thành 350m (MN06) có n ng đ radon là 1.710 Bq/m

ề ồ ữ ệ ộ ứ ể ỏ ộ ạ 3, gi m 70 l n so v i ớ ồ đ chênh l ch v n ng đ radon gi a các ngu n đi m MN10, ch ng t

ướ ấ ớ n c khác nhau r t l n.

ạ ộ ổ Ho t đ alpha và beta trong n c:

ạ ướ ướ T ng ho t đ ấ ạ ủ ả ộ các lo i n

ừ ừ ế ạ ớ ộ ố 0,011Bq/l đ n 0,187Bq/l đ i v i ho t đ alpha; t t

ạ ộ ố ớ ẩ ớ ạ ộ alpha và beta trong ả ỏ c dùng trong sinh ho t c a b n D u C dao đ ng trong kho ng ế 0,012Bq/l đ n ạ ộ 1,095Bq/l đ i v i ho t đ beta, trong khi tiêu chu n cho phép v i ho t đ

alpha là 0,1Bq/l và beta là 1,0Bq/l, (TCVN 08:2008/BTNMT và TCVN

ị

Hoàng Th Hà

09:2008/BTNMT).

29

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ượ ừ ế ượ Hàm l ng radi trong n c: ả ướ T k t qu phân tích hàm l ng radi

ẫ ướ ẫ ượ ẩ trong m u n c có 3 m u MN10, MN05 và MN26 là v

ứ ạ ẫ ị ướ ọ toàn b c x (NRB96). So sánh giá tr phân tích các m u n t tiêu chu n an ố c d c theo su i

ể ấ ầ ộ ượ ổ ồ B u có th th y n ng đ radon, hàm l ạ ộ ng radi, t ng ho t đ alpha và bêta

ượ ấ ầ ồ ộ ồ ố ạ ị t i v trí th ng ngu n su i B u (MN07) có n ng đ radon th p, tăng cao

ế ầ ả ầ ố ố ạ ị t i v trí MN10 (g n thân pegmatit) và gi m d n đ n cu i su i (MN32,

MN06, MN08,) (Hình 18, 19).

ẫ ướ ọ ặ ắ ộ ồ Hình . N ng đ radon trong m u n ố ầ c d c m t c t Su i B u

ạ ộ ẫ ướ ọ ặ ắ ổ Hình . T ng ho t đ alpha, beta trong m u n ố ầ c d c m t c t Su i B u

ượ ố ạ 3.2.2. Hàm l ng các nguyên t ấ phóng x U, Th, K trong đ t

ẫ ả ấ ế ể ấ ượ K t qu phân tích m u đ t có th th y, hàm l

ạ ị ạ x tăng cao t

ấ ng các ch t phóng ể i các v trí MD01, MD02, MD10, MD16 và MD17. Có th lý ị ả ự ượ ạ ạ ố i s tăng cao hàm l phóng x U, Th, K t ng các nguyên t gi

ộ ồ i các v trí ọ ủ này là do quá trình phong hóa và các tác đ ng do canh tác, tr ng tr t c a

ườ ế ơ ố ạ ng i dân n i đây khi n các nguyên t phóng x U, Th, K trong các thân

ậ ạ ự ư ể ồ ể pegmatit di chuy n và t p trung t

ự ễ ủ ả ộ các khu v c khác gây ô nhi m. Ngoài ra, tác đ ng c a dòng ch y (su i) t i khu v c chân đ i cũng nh di chuy n ra ố ạ i

ự ả ưở ớ ệ ể khu v c này cũng gây nh h ng t ậ i vi c di chuy n và t p trung các nguyên

ố ạ ị ướ ồ t này t i v trí d i chân đ i.

ị

Hoàng Th Hà

ả ượ ố ẫ ạ B ng . Hàm l ng các nguyên t ấ phóng x trong m u đ t

30

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

Ghi chú

Ho t đạ ộ (Bq/kg)

ố ệ S hi u m uẫ

To đạ ộ VN2000 (m) X

T ng ổ ho t đạ ộ (Bq/kg) 40K

238U

232Th

137Cs

< 370,00

iớ Gi ạ h n cho phép theo tiêu chu nẩ NRB96

1,400 1,200 1,200

68,500

1 MD01 2 MD02 3 MD03 4 MD04 5 MD05 6 MD06 7 MD07 8 MD08 9 MD09 10 MD10 11 MD11 12 MD12 13 MD13 14 MD14 15 MD15 16 MD16 17 MD17

2324329 2324500 2325226 2325119 2324825 2324825 2325012 2324470 2324503 2324352 2324695 2324783 2324578 2324579 2324710 2324329 2324774

507172 174,800 108,049 361,050 595,88 507065 125,300 117,606 352,200 589,64 38,117 25,400 45,600 506185 100,01 47,603 113,000 46,950 506119 118,71 36,970 507065 38,148 42,100 90,16 48,570 506222 320,900 35,802 126,71 73,800 505997 165,570 54,335 165,09 44,850 506762 265,500 45,625 126,95 204,08 87,250 73,879 187,050 506787 507266 325,320 849,017 433,800 16,400 1444,95 124,23 506609 108,250 25,296 331,92 506466 254,000 106,825 155,350 1,300 95,230 182,85 506935 136,300 46,512 148,88 80,650 506934 146,800 30,753 208,94 87,530 506763 22,032 137,000 125,340 148,920 746,050 1,300 507172 1136,90 79,700 123,862 912,800 0,587 506509 1326,40

ượ ố ạ ươ 3.2.3. Hàm l ng các nguyên t phóng x U, Th, K trong các cây l ự ng th c

ấ ề ệ ẫ

ẫ ẫ

ự ậ ạ ế ầ ớ ạ ượ ừ ế ự i khu v c nghiên ứ ấ ề ấ c u cho th y trong 15 m u th c v t đã phân tích có đ n 14 m u có su t li u ệ ụ hi u d ng v ụ Tính toán su t li u hi u d ng cho các m u th c v t t ự ậ i h n cho phép t 1,15 đ n 2,24 l n. t gi

238U và 40K trong các m u đ u n m trong gi

ượ ề ẫ ng

ượ ớ ơ ng

ị

Hoàng Th Hà

Hàm l ẫ ấ ị ườ ạ có 6 m u có hàm l ủ ch t d th ớ ạ ằ i h n cho phép, 232Th l n h n TCCP. Đi u đó có th cho th y b n ể ả ấ ề ề ứ ự i khu v c nghiên c u nghiêng v ng c a các thân pegmatit t

31

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ạ ừ các thân pegmatit

ự ấ ươ ấ ự ự ạ ớ ạ Thori và s h p th các ho t ch t phóng x phát tán t ủ c a các cây l i khu v c này là khá l n. ụ ng th c t

Hd (mSv/năm)

ượ ố ạ ẫ B ng ả . Hàm l ng các nguyên t ự ậ phóng x trong m u th c v t

ố ệ S hi u m uẫ

Lo i ạ m uẫ

Ho t đạ ộ trung bình (Bq/kg) 238U

232Th

228Th

40K

137Cs

226Ra

< 0,200

iớ Gi ạ h n cho phép theo tiêu chu nẩ (NRB 96)

TV01

5,500

3,200

33,40

0,029

S nắ

0,000

0,613

TV02

1,300

109,60

S nắ

0,660

0,650

0,773

TV03

0,890

0,780 105,200

Thóc

0,580

0,570

0,661

TV04

0,220

78,45

0,122 0,670

Thóc

0,680

0,490

TV05

0,220

0,210

67,23

Thóc

0,300

0,366

TV06

0,230

7,50

Thóc

0,800

0,790

0,231

TV07

0,160

12,270

0,640

65,45

S nắ

0,150

0,391

TV08

0,560

0,480

42,56

S nắ

0,240

0,230

0,292

TV09

12,60

Thóc

0,490

0,480

0,152

TV10

21,20

S nắ

1,780

1,740

0,453

TV11

S nắ

0,440

1,110

1,000

23,15

0,492 0,430

0,334

TV12

Thóc

0,800

0,980

0,870

35,60

0,109 0,780

0,438

TV13

S nắ

0,590

0,680

0,410

49,19

0,053 0,580

0,382

TV14

S nắ

0,290

0,400

0,390

56,78

0,280

0,346

TV15

Thóc

0,000

87,56

0,353

ị

Hoàng Th Hà

32

ườ

ậ

ạ ng ĐHKHT – ĐHQGHN Lu n văn th c

Tr sĩ

ẫ ự Theo s đ v trí các đi m m u ô nhi m khu v c nghiên c u có th

ấ ượ ể ấ ơ ồ ị ị ố ứ phóng x v

ễ ng các nguyên t ị c l y t

ự ậ ượ ấ ạ ượ ị

ướ ồ

ượ ặ ướ ộ ằ ề ẩ ạ ị

ể ẫ ạ ấ ạ ượ i các v trí l y m u đ t có hàm l th y, t t ớ ạ ẫ i h n cho phép, m u th c v t đ quá gi i cùng v trí đó cũng có giá ố ạ ộ ẩ tr ho t đ trung bình các nguyên t U, Th, K v t quá tiêu chu n cho phép, ạ ộ ổ ự ẫ t quá các m u n do, t ng ho t đ alpha, beta v c có n ng đ radon t tiêu chu n cho phép đ u n m t i chân i các v trí trên thân pegmatit ho c d ồ đ i pegmatit.

Ậ Ế Ế Ị K T LU N VÀ KI N NGH

ộ ố ế ứ ể ế ậ Qua quá trình nghiên c u có th rút ra m t s k t lu n và ki n ngh nh ị ư

ế ế ả ổ ấ ự 1.1. K t qu đo ph gamma trên 12 tuy n đo cho th y s

ượ ố ạ l ng các nguyên t phóng x ( ạ urani, thori) t i khu v c

ậ m t thi ế ớ ự ồ ạ ủ i s t n t i c a các thân pegmatit trong khu v c t t tăng cao hàm ự nghiên c uứ liên quan ngượ ự . Hàm l

ố ươ ặ ấ nguyên t urani và thori có t ẽ ớ ng quan r t ch t ch v i nhau (R = 0,86).

ượ ố ạ ệ ầ ề ố Hàm l ng các nguyên t kali, uran, thori t i h t ng Su i Chi ng luôn cao

ớ ệ ầ ố so v i h t ng Su i Làng.

ế ẫ ả ướ ậ ạ ự ấ ẫ ẫ 1.2. K t qu phân tích m u n c, m u đ t và m u th c v t t i khu

ị ớ ứ ẩ ẫ ấ ơ ự v c nghiên c u cho th y các m u có giá tr l n h n tiêu chu n cho phép

ề ằ ạ ị (QCVN 08:2008, QCVN 09:2008 và NRB96) đ u n m t i các v trí trên thân

ặ ạ ồ pegmatit ho c t ứ i chân đ i ch a thân pegmatit