Nghiên cứu mối liên quan giữa nồng độ canxi phospho PTH trong máu và tổn thương mạch vành qua MSCT 64 hệ mạch có cản quang ở bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cuối

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> NGHIÊN CỨU MỐI LIÊN QUAN GIỮA NỒNG ĐỘ CANXI-PHOSPHO-PTH TRONG<br /> MÁU VÀ TỔN THƯƠNG MẠCH VÀNH QUA MSCT 64 HỆ MẠCH CÓ CẢN QUANG<br /> Ở BỆNH NHÂN BỆNH THẬN MẠN GIAI ĐOẠN CUỐI<br /> Cao Tấn Phước*, Phan Thanh Hằng*, Nguyễn Thanh Huy*, Phạm Thị Như Ngọc*, Võ Ngọc Tình*,<br /> Phạm Duy Tiến*, Phạm Thị Xuân Thư*, Từ Nguyên Vũ*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát đặc điểm tổn thương động mạch vành ở bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cuối bằng<br /> chụp cắt lớp vi tính tim 64 dãy. Tìm hiểu mối liên quan giữa biểu hiện tổn thương động mạch vành trên chụp cắt<br /> lớp vi tính tim 64 dãy với một số thông số: tuổi, giới, tiền sử đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid, nồng<br /> độ Ca, P và PTH máu.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 141 bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cuối điều trị tại Bệnh<br /> viện Trưng Vương từ 03/2011 đến 04/2015. Các bệnh nhân được khám lâm sàng, xét nghiệm thường quy, xét<br /> nghiệm cholestrol, triglycerid, HDL-C, LDL-C, phospho, PTH máu; chụp vi tính đa lát cắt tim. Tổn thương hẹp<br /> động mạch vành có ý nghĩa khi hẹp ≥ 50% diện tích lòng mạch.<br /> Kết quả: Trong số 141 bệnh nhân khảo sát có 77 bệnh nhân hẹp lòng động mạch vành ý nghĩa chiếm 54,6%,<br /> trong số các bệnh nhân này có 41,9,% tổng số nhánh và 17,7% tổng số đoạn động mạch vành hẹp có ý nghĩa. Có<br /> 89 bệnh nhân có canci hóa động mạch vành, trong đó CACS ≥ 100 được tìm thấy ở 45 bệnh nhân (50,6%), 79<br /> trong số 89 bệnh nhân có canci hóa tại LAD (88,8%), tình trạng canci hóa từ 2 nhánh trở lên có 66 bệnh nhân<br /> (74,2 %). Có 128 bệnh nhân có mảng bám (90,8%), trong đó, có 7 mảng vôi (1,0%), 246 mảng vữa (35,4%), 442<br /> mảng hỗn hợp (63,6%). Ở bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cuối, tiền sử có đái tháo đường, tăng nồng độ<br /> phospho máu là yếu tố liên quan với hẹp ý nghĩa động mạch vành.<br /> Kết luận: Hẹp động mạch vành gặp với tỉ lệ cao ở bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cuối, bệnh nhân có đái<br /> tháo đường, tăng phospho máu là các yếu tố nguy cơ độc lập làm gia tăng tỉ lệ hẹp động mạch vành có ý nghĩa ở<br /> bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cuối.<br /> Từ khóa: Hẹp động mạch vành, bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối, MSCT.<br /> THE STUDY OF THE ASSOCIATION OF SERUM CANXI, PHOSPHO AND PTH LEVELS WITH<br /> CHARACTERISTICS OF CORONARY ARTERIES STENOSIS BY CARDIAC MSCT 64 SLIDES<br /> IN THE END STAGE OF THE CHRONIC KIDNEY DISEASE PATIENTS<br /> Cao Tan Phuoc, Phan Thanh Hang, Nguyen Thanh Huy, Pham Thi Nhu Ngoc, Vo Ngoc Tinh,<br /> Pham Duy Tien, Pham Thi Xuan Thu, Tu Nguyen Vu<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 20 - No 5 - 2016: 18 - 24<br /> <br /> ABSTRACT<br /> Objectives: The study of the rate and characteristics of the coronary arteries stenosis by using cardiac<br /> MSCT in the patients have the end-stage of the chronic kidney disease and its association with some risk factors.<br /> Subjects and methods: the cross-sectional study was examined in 141 patients of the end-stage of the chronic<br /> kidney disease. All patients were clinically examined and measured the concentration of cholesterol, triglyceride,<br /> HDL-C, LDL-C, phosphor and PTH levels in serum. Cardiac MSCT was utilized for all patients.<br /> <br /> <br /> * Bệnh viện Trưng Vương<br /> Tác giả liên lạc: ThS.BS Cao Tấn Phước ĐT: 0937775259 Email: caotanphuocbs@gmail.com.vn<br /> <br /> 18<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Results: In 141 patients who participated in the research, there were 54.6% of patients who showed<br /> significant coronary arteries stenosis. Besides, the percentage of the significant coronary vessels and their<br /> segments stenosis are 41.9% and 17.7%. There were 89 patients (63.1%) who showed significantly coronary<br /> arteries calcification; among these patients, the CACS ≥ 100 were identified in 45 patients (50.6%). The left<br /> anterior descending coronary arteries had the highest ratio which was 79 within 89 patients (88.8%). The<br /> calcification which appeared in over two – vessel were found in 66 patients (74.2%). In 141 patients who<br /> participated in the research, there were 128 patients (90.8%) had plaques. In this study, there were 7 calcified<br /> plaques (1.0%) which was the least; whereas the numbers of the soft plaque were 246 (35.4%) and the fibrous<br /> plaque which took the largest numbers was 442 (63.6%). There was a positive association between the proportions<br /> of patients who have the significant coronary arteries stenosis with the diabetes history and with the elevation of<br /> phosphor concentration in serum.<br /> Conclusion: There is a high rate of the significant coronary arteries stenosis in the end-stage of chronic<br /> kidney disease patients. The patients who have diabetes or elevation of phosphor concentration in serum may raise<br /> the rate of the significant coronary arteries stenosis in the end-stage of the chronic kidney disease patients.<br /> Keywords: coronary artery calcification, end-stage renal disease, MSCT.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ bằng chụp cắt lớp vi tính tim 64 dãy.<br /> Tìm hiểu mối liên quan giữa biểu hiện tổn<br /> Biến chứng tim mạch là nguyên nhân hàng<br /> thương động mạch vành trên chụp cắt lớp vi<br /> đầu gây tử vong ở bệnh nhân bệnh thận mạn<br /> tính tim 64 dãy với một số thông số: tuổi, giới,<br /> giai đoạn cuối, nhất là ở bệnh nhân lọc máu chu<br /> tiền sử đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn<br /> kỳ. Rối loạn nội môi nặng nề, phối hợp của<br /> lipid, nồng độ Ca, P và PTH máu.<br /> nhiều yếu tố khác nhau như: nhiễm độc, nhiễm<br /> toan, thiếu máu và rối loạn chuyển hóa canxi – ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> phospho là nguyên nhân hình thành mảng vữa<br /> Đối tượng nghiên cứu:<br /> xơ gây hẹp động mạch vành ở bệnh nhân bệnh<br /> 141 bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn<br /> thận mạn giai đoạn cuối. Biểu hiện lâm sàng<br /> cuối, điều trị tại Bệnh viện Trưng Vương từ<br /> thiếu máu cơ tim do hẹp động mạch vành<br /> tháng 03/2011 đến tháng 04/2015.<br /> thường không điển hình, bị che lấp và đan xen<br /> với các biểu hiện rối loạn các cơ quan khác. Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng<br /> Chụp cắt lớp vi tính đa lát cắt tim là phương + Bệnh thân mạn tính với mức lọc cầu thận<br /> pháp không xâm nhập nhưng có độ chính xác 65 pg/ml<br /> 1≤ 99 44 49,4<br /> Phân độ rối loạn lipid máu theo Hội Tim mạch Việt ≥ 100 45 50,6<br /> Nam 2008(1) 100- 399 26 57,8<br /> ≥ 400 19 42,2<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Bệnh nhân có thang điểm CACS với các<br /> Bảng 3. Đặc điểm chung bệnh nhân nghiên cứu<br /> mức khác nhau trong đó CACS ≥ 100 HU có tỷ<br /> (n= 141) lệ cao hơn so với CACS < 100HU.<br /> Biến đổi chỉ số Số lượng (n) Tỷ lệ (%)<br /> Tuổi ≥ 60 68 48,2 Bảng 8. So sánh trung vị CACS giữa các nhánh<br /> Nam 65 46,1 (n = 89)<br /> Đái tháo đường 73 51,8 Nhánh Trung vị CACS P<br /> Tăng huyết áp 135 95,7 LM (n= 23) 0,0 (0 - 153)<br /> Giảm canxi 117 83,0 LAD (n= 84) 3,0 (0 - 731)<br /> 0,05 so với ở nữ, điều này do quá trình lấy mẫu<br /> Nữ 43 (56,6) 33 (43,4)<br /> Đái tháo Có 59 (80,8) 14 (19,2) thuận tiện theo tiêu chuẩn cho trước.<br /> 0,05 gây ra trong đó có đái tháo đường, trong nghiên<br /> Không 1 (16,7) 5 (83,3)<br /> cứu của chúng tôi có tới hơn 50% bệnh nhân có<br /> Tỉ lệ bệnh nhân có hẹp động mạch vành cao<br /> đái tháo đường, đây là yếu tố nguy cơ làm nặng<br /> hơn có ý nghĩa ở bệnh nhân có đái tháo đường.<br /> thêm tổn thương động mạch vành. Đến giai<br /> Bảng 12. Mối liên quan hẹp động mạch vành với đoạn cuối bệnh thận mạn, các rối loạn nội môi<br /> canxi, phospho và nồng độ PTH máu (n = 141) nặng nề, tác động lẫn nhau làm cho tổn thương<br /> Hẹp ĐMV (n, %) động mạch vành ngày một rõ hơn. Tiến triển<br /> Yếu tố p<br /> Biến đổi Có Không<br /> bệnh thận mạn đến giai đoạn cuối thường có<br /> Giảm 66 (56,4) 51 (43,6)<br /> Canxi<br /> Bình thường 11 (45,8) 13 (54,2)<br /> >0,05 thời gian đủ dài (5- 20 năm) nhưng bệnh tiến<br /> Tăng 75 (58,6) 53 (41,4) triển thầm lặng, không có triệu chứng đặc hiệu<br /> Phospho