Nghiên cứu truyện cổ từ góc nhìn lịch sử xã hội và trường hợp cô bé tro bếp (Aschenputtel)

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE<br /> Social Sci., 2016, Vol. 61, No. 2, pp. 15-20<br /> This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn<br /> <br /> DOI: 10.18173/2354-1067.2016-0003<br /> <br /> NGHIÊN CỨU TRUYỆN CỔ TỪ GÓC NHÌN LỊCH SỬ XÃ HỘI<br /> VÀ TRƯỜNG HỢP CÔ BÉ TRO BẾP (ASCHENPUTTEL)<br /> Ôn Thị Mỹ Linh<br /> <br /> Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên<br /> Tóm tắt. Nghiên cứu truyện cổ từ góc nhìn lịch sử xã hội là một trong những phương pháp<br /> tiếp cận truyện cổ hiệu quả của học giả thế giới. Với quan niệm truyện cổ phản ánh hiện<br /> thực, các nhà nghiên cứu khám phá các khía cạnh khác nhau của hiện thực được tái hiện<br /> trong truyện cổ. Vận dụng lí thuyết của phương pháp tiếp cận lịch sử xã hội, bài viết đi sâu<br /> tìm hiểu hệ quy tắc ứng xử và hệ giá trị xã hội được bộc lộ qua các mối quan hệ liên cá<br /> nhân trong Cô bé tro bếp. Cô bé tro bếp thuộc type truyện số 510A, có mặt trong hầu hết<br /> kho tàng truyện cổ các nước. Bản kể của anh em nhà Grimm, thông qua sự xung đột phức<br /> tạp của mối quan hệ dì ghẻ - con chồng đã nhấn mạnh hiện thực của xã hội phong kiến phụ<br /> quyền, đồng thời thổi vào câu chuyện bầu không khí lãng mạn của nước Đức thế kỉ XIX.<br /> Từ khóa: Truyện cổ Grimm, trường phái lịch sử - xã hội, Cô bé tro bếp.<br /> <br /> 1.<br /> <br /> Mở đầu<br /> <br /> Công việc sưu tầm truyện cổ tích của Jacob Grimm (1785 - 1863) và Wilhelm Grimm (1786<br /> - 1859) diễn ra trong bối cảnh nước Đức bị chia cắt với hàng trăm bang nhỏ; chủ nghĩa lãng mạn<br /> đang dần định hình với nhiều cuộc vận động của học giả, nghệ sĩ, nhà văn hóa nhằm khôi phục<br /> tinh thần dân tộc toàn vẹn, xây dựng một nước Đức thống nhất về phương diện văn hóa. Sưu tầm<br /> thơ ca dân gian nổi lên như một trào lưu ở Đức lúc bấy giờ, với những tên tuổi lớn như Johann<br /> Gottfried Herder, Archim von Arnim và Clemens Brentano.<br /> Tinh thần thời đại, dự định của Arnim và Brentano đã đưa Jacob và Wilhelm đến với con<br /> đường sưu tầm truyện cổ. Tập Truyện kể trong nhà và cho trẻ nhỏ (Kinder und Hausm¨archen) được<br /> Jacob Grimm (1785 -1863) và Wilhelm Grimm (1786 -1859) xuất bản lần đầu tiên vào năm 1812.<br /> Kể từ đó, truyện cổ Grimm luôn là cuốn sách được yêu thích và bán chạy ở Đức, sau Kinh Thánh.<br /> Truyện Grimm cũng là đối tượng nghiên cứu hấp dẫn của học giả Mỹ và châu Âu. Các nhà Grimm<br /> học đã tìm cách giải mã những câu chuyện kể của anh em nhà Grimm bằng nhiều cách khác nhau,<br /> trong đó có nỗ lực của trường phái lịch sử xã hội.<br /> Trong bài viết này, chúng tôi đề cập đến lí thuyết về nghiên cứu truyện cổ từ góc nhìn của<br /> trường phái lịch sử xã hội và vận dụng lí thuyết đó vào nghiên cứu một trường hợp cụ thể: truyện<br /> cổ Cô bé tro bếp (Aschenputtel) hay còn có tiêu đề dịch quen thuộc hơn với độc giả Việt Nam Cô<br /> bé lọ lem.<br /> Ngày nhận bài: 15/12/2015. Ngày nhận đăng: 10/3/2016<br /> Liên hệ: Ôn Thị Mỹ Linh, e-mail: onmylinh@gmail.com<br /> <br /> 15<br /> <br /> Ôn Thị Mỹ Linh<br /> <br /> 2.<br /> 2.1.<br /> <br /> Nội dung nghiên cứu<br /> Từ góc nhìn lịch sử xã hội<br /> <br /> Để tìm hiểu ý nghĩa của truyện cổ, các học giả của khuynh hướng lịch sử xã hội đặt truyện<br /> cổ trong ngữ cảnh lịch sử, xã hội và văn hóa. Các nhà nghiên cứu này coi truyện cổ là sản phẩm<br /> của hoàn cảnh lịch sử xã hội, do đó, truyện cổ phản ánh các điều kiện, giá trị, tín ngưỡng, vấn đề<br /> xã hội, chính trị và hệ tư tưởng của dân tộc ở thời điểm nhất định. Họ thừa nhận truyện cổ phản<br /> ánh hiện thực, dù mỗi nhà nghiên cứu nhấn mạnh vào một khía cạnh khác nhau của hiện thực.<br /> Lutz R¨ohrich, trong cuốn Truyện cổ và hiện thực (1959), nhận định: “Truyện cổ phản chiếu hiện<br /> thực nơi mà chúng được tạo ra, nhân vật và khung cảnh được xây dựng trên cơ sở những con người<br /> thực và môi trường văn hóa của họ” [5;887]. Eugen Weber giải thích rõ hơn, truyện cổ phản ánh<br /> điều kiện sống của người kể chuyện và người nghe [10;96]. Như vậy theo Weber, điều kiện lịch sử<br /> xã hội văn hóa - môi trường sống của người kể chuyện và người nghe chi phối tới việc lựa chọn,<br /> hình thành các chi tiết trong truyện cổ. Trong công trình nghiên cứu truyện cổ vùng Schleswig Holstein của mình, Margarethe Wilma Sparing cho rằng để hiểu được ý nghĩa của truyện cổ cần<br /> trả lời hai câu hỏi: Truyện cổ phản chiếu nhận thức của con người về hiện thực đến mức độ nào?<br /> Những khía cạnh nào của thế giới quan được đề cập tới trong truyện cổ tích? Nhà nghiên cứu nhận<br /> định, thông qua việc phân tích các mối quan hệ liên cá nhân trong truyện cổ tích, người đọc có<br /> thể nhận ra quan niệm về con người và tự nhiên được chuyển tải trong đó [8;36-46]. Hiện thực<br /> theo Sparing chính là hiện thực về các mối quan hệ trong gia đình, xã hội, tự nhiên và hiện thực tư<br /> tưởng. Cũng đặt truyện cổ trong ngữ cảnh lịch sử, văn hóa, xã hội, Bengt Holbek, nhà folklore học<br /> người Đan Mạch, cho rằng trong truyện cổ có những chi tiết tượng trưng cho thế giới thực, thế giới<br /> được trải nghiệm bởi người kể chuyện và người nghe kể chuyện. Theo Holbek, giải mã những chi<br /> tiết biểu tượng này sẽ giúp người đọc hiểu được những vấn đề xã hội, những mơ ước và lí tưởng<br /> của một cộng đồng ở một thời điểm nhất định [6;435]. Robert Darnton, khi phân tích truyện cổ<br /> Pháp cho rằng: “truyện cổ là những tài liệu lịch sử” và tìm thấy sợi dây liên hệ giữa truyện cổ Pháp<br /> và hệ thống quan niệm về con người, tự nhiên, xã hội của nước Pháp thế kỉ XVIII.<br /> Tiếp cận truyện cổ Grimm từ góc nhìn lịch sử xã hội là cách thức của một số nhà Grimm học<br /> như Ruth Bottigheimer và Jack Zipes. Bottigheimer chú ý tới mối quan hệ phức tạp giữa truyện<br /> cổ và xã hội, khẳng định: truyện cổ Grimm là thông điệp của hiện thực thường ngày [1;17]. Đặt ra<br /> vấn đề mới trong mối quan hệ giữa truyện cổ và hiện thực, Jack Zipes cho rằng truyện cổ không<br /> chỉ phản ánh hiện thực, mà truyện cổ còn tác động trở lại hiện thực. Qua việc khảo sát truyện cổ<br /> Grimm, Zipes viết: “Truyện cổ Grimm tham gia mạnh mẽ vào việc hình thành các tín ngưỡng,<br /> quy tắc ứng xử và phản ánh những thay đổi của trật tự xã hội Đức” [12;134]. Zipes và những nhà<br /> nghiên cứu theo khuynh hướng lịch sử xã hội đã phần nào chịu ảnh hưởng lí thuyết văn hóa của<br /> Clifford Geertz. Theo Geertz, có thể tìm hiểu giá trị xã hội, văn hóa thông qua việc nhận diện hệ<br /> các quy tắc ứng xử [4;141].<br /> <br /> 2.2.<br /> <br /> Trường hợp Cô bé tro bếp<br /> <br /> Cô bé tro bếp hay phiên bản Cô bé lọ lem do anh em nhà Grimm sưu tầm thuộc type truyện<br /> số 510A Cinderella theo bảng chỉ dẫn về truyện cổ của Aarne-Thompson-Uther. Đây là một trong<br /> những type truyện phổ biến nhất, hiện diện trong hầu hết kho tàng truyện cổ các nước. Các nhà<br /> nghiên cứu đã vận dụng nhiều cách thức khác nhau để tiếp cận type truyện này như thu thập dị<br /> bản, tìm hiểu đường đi của type truyện này, tìm hiểu sự phản chiếu phong tục, tập quán hoặc xem<br /> xét ý nghĩa giáo dục của câu chuyện. Trong bài viết này, chúng tôi muốn tìm hiểu truyện cổ Cô bé<br /> tro bếp từ góc nhìn lịch sử xã hội, thông qua việc phân tích các mối quan hệ liên cá nhân thấy được<br /> 16<br /> <br /> Nghiên cứu truyện cổ từ góc nhìn lịch sử xã hội và trường hợp Cô bé tro bếp (Aschenputtel)<br /> <br /> hệ các quy tắc ứng xử và hệ các giá trị xã hội.<br /> Truyện Cô bé tro bếp đề cập tới mối quan hệ gia đình phức tạp giữa dì ghẻ và con chồng,<br /> giữa người con riêng của chồng và người con riêng của vợ. Người dì ghẻ bộc lộ ác cảm của mình<br /> với người con riêng của chồng khi bắt cô bé tội nghiệp phải làm tất cả công việc trong gia đình,<br /> chui rúc nơi xó bếp tồi tàn. Chính vì suốt ngày lủi thủi nơi xó bếp, mặt lúc nào cũng lọ lem vì tro<br /> bếp mà người con riêng được gọi là cô bé tro bếp hay cô bé lọ lem. Lòng ác độc thể hiện rõ hơn<br /> khi người dì ghẻ gieo cho cô bé niềm hi vọng được tham gia lễ hội do nhà vua tổ chức nhưng ngay<br /> lập tức làm cô bé tuyệt vọng vì điều kiện để được đi là công việc mình cô không thể thực hiện nổi.<br /> Như Cashdan đã nhận xét: “Người dì ghẻ rõ ràng là không có ý định để cô bé lọ lem tham gia lễ<br /> hội bởi vì công việc mụ giao cô bé không có cách nào hoàn thành theo thời gian quy ước” [2;96].<br /> Trước thái độ của người dì ghẻ, người con riêng tỏ ra phục tùng trong hầu hết các trường hợp. Cô<br /> bé làm lụng suốt ngày không một lời phàn nàn và sống nơi xó bếp tồi tàn không một lời kêu ca. Cô<br /> bé chấp nhận yêu cầu của người dì ghẻ dù rõ ràng cô bé nhận ra đó là công việc ngoài khả năng<br /> thực hiện. Thái độ cư xử độc ác mà hai người con riêng của người dì ghẻ dành cho cô bé lọ lem<br /> chứng tỏ tâm hồn ác độc của hai người em chính là bản sao tâm hồn của người dì ghẻ.<br /> Trên bề mặt câu chuyện, sự xung đột trong mối quan hệ dì ghẻ - con chồng, con riêng của<br /> chồng và con riêng của vợ là mối quan hệ một chiều: đàn áp và phục tùng. Nhưng ở chiều sâu, sự<br /> phản kháng và chủ động của người con riêng yếu thế vẫn được bộc lộ qua một vài chi tiết: cô bé lọ<br /> lem cầu xin sự giúp đỡ từ lực lượng trợ giúp để thực hiện yêu cầu dường như bất khả thi của người<br /> dì ghẻ; cô bé che giấu giá trị của bản thân qua gương mặt lấm lem và hạn chế sự căng thẳng của<br /> mâu thuẫn khi thay vì xin người cha tặng quà là đồ trang sức quý giá như hai người em con riêng<br /> của dì ghẻ, cô bé chỉ yêu cầu một cành cây tầm thường. Tất cả những điều đó đã khiến người dì<br /> ghẻ và con riêng của dì ghẻ, thậm chí cả người cha của cô bé tro bếp đều lầm tưởng và đánh giá<br /> thấp nhan sắc cũng như khả năng của cô bé. Họ không thể tưởng tượng nổi một người nhọ nhem<br /> như thế đến gần kết câu chuyện lại hiện ra trước mặt họ thật xinh đẹp như một nàng công chúa và<br /> có những bước nhảy uyển chuyển cùng hoàng tử.<br /> Nếu mối quan hệ giữa dì ghẻ và con chồng được bộc lộ qua xung đột thì mối quan hệ giữa<br /> người mẹ đẻ và con gái lại có tính chất hài hòa, hỗ trợ. Người dì ghẻ chỉ độc ác với cô bé lọ lem,<br /> còn với hai người con đẻ của mình thì hết mực yêu thương: tìm mọi cách giúp hai người con gái<br /> vượt qua được thử thách thử giày để trở thành vợ hoàng tử. Người mẹ đẻ của cô bé tro bếp trước<br /> khi mất đã đưa ra lời hứa sẽ quan tâm tới cô bé dù ở bất kì nơi đâu và dường như có một sợi dây<br /> liên hệ giữa linh hồn người mẹ với cây trồng trên mộ người mẹ và con chim đã trợ giúp cho cô bé<br /> lọ lem. Dù tính chất của mối quan hệ mẹ đẻ - con gái này là trợ giúp, nhưng biểu hiện qua các mối<br /> quan hệ cụ thể khác nhau. Nếu người mẹ đẻ ra cô bé tro bếp để lại cho cô bé những bài học đạo<br /> đức như chăm chỉ và mộ đạo thì người dì ghẻ truyền cho con gái mình những bài học về việc sử<br /> dụng mưu mẹo để đàn áp người khác và cách lừa dối để đạt mục đích bất chấp tất cả.<br /> Mối quan hệ giữa người cha và con gái trong Cô bé tro bếp không được khắc họa rõ nét.<br /> Bottigheimer phân tích chi tiết người cha mang một cành cây con về làm quà cho người con của vợ<br /> trước theo yêu cầu của cô bé như biểu hiện của sự ủng hộ ngầm của ông dành cho cô. Bottigheimer<br /> viết: “Trong phiên bản Cô bé lọ lem do anh em nhà Grimm sưu tầm, không có sự xuất hiện của<br /> cô Tiên. Thay vào đó, cô bé lọ lem đã có sức mạnh từ sự trợ giúp của cha mẹ đẻ mình, bằng cách<br /> trồng nhánh cây con mà người cha mang về trên ngôi mộ người mẹ và tưới cho cây con đó hàng<br /> ngày bằng nước mắt của mình” [1;36]. Khi nhận nhánh cây con từ người cha, cô bé lọ lem đã cảm<br /> ơn cha, nhưng sau đó, nước mắt cô đã rơi. Người cha dường như không mang lại cho con gái mình<br /> một sự bảo vệ chắc chắn mà để cô bé tự mình đối mặt và giải quyết những rắc rối trong mối quan<br /> hệ với dì ghẻ và những người con riêng của dì ghẻ.<br /> 17<br /> <br /> Ôn Thị Mỹ Linh<br /> <br /> Các mối quan hệ ngoài gia đình như hoàng tử với cô bé lọ lem và người con riêng của dì<br /> ghẻ, cô bé lọ lem với lực lượng trợ giúp đáng chú ý ở một vài phương diện. Trong câu chuyện của<br /> anh em nhà Grimm, hoàng tử ngay lập tức muốn sở hữu vẻ đẹp của cô bé lọ lem và chủ động tìm<br /> mọi cách để phát hiện ra cô và đưa cô bé lọ lem vào sống trong cung qua việc thử giày. Lực lượng<br /> trợ giúp cho cô bé lọ lem là chim bồ câu và cây con mọc lên từ mộ của người mẹ. Lực lượng trợ<br /> giúp thực thi những công việc mà lẽ ra là trách nhiệm của bố mẹ cô bé: lắng nghe ước muốn của<br /> cô bé, chia sẻ và giúp đỡ cô bé đạt được ước muốn. Như Maria Tatar nhận xét: “Cô bé lọ lem bị<br /> người dì ghẻ và hai người con riêng của dì ghẻ ghét bỏ và làm nhục, trong khi tự nhiên lại trợ giúp<br /> cho cô. Chim bồ câu giúp cô hoàn thành việc nhà và cây mọc trên mộ người mẹ lại mang lại cho<br /> cô quần áo đẹp, đồ trang sức để cô tham gia lễ hội” [9;73].<br /> Các mối quan hệ liên cá nhân trong và ngoài gia đình nói trên phản ánh những quy tắc ứng<br /> xử và hệ giá trị xã hội vừa mang tính chất truyền thống vừa có bóng dáng của nước Đức giai đoạn<br /> lãng mạn thế kỉ XIX. Câu chuyện Cô bé lọ lem phác họa bức tranh gia đình mà trên bề mặt câu<br /> chuyện nổi lên vai trò và quyền lực của người phụ nữ trong gia đình. Những yếu tố bề mặt này đã<br /> khiến Parsons đưa ra kết luận: “bản kể Cinderella của anh em nhà Grimm được bám rễ từ truyền<br /> thống gia đình mẫu quyền” [7;145]. Tuy nhiên, cách nhìn của Cashdan sâu sắc hơn khi nhà nghiên<br /> cứu cho rằng, việc người cha không giải quyết những xung đột trong gia đình “không có nghĩa là<br /> vai trò của người cha mờ nhạt. Mà thực chất truyện cổ chú trọng hướng tới phản ánh mối quan hệ<br /> giữa mẹ và con” [2;94]. Trong bản kể của anh em nhà Grimm, người cha thể hiện vai trò của mình<br /> ở chỗ ra ngoài làm việc và kiếm tiền đáp ứng nhu cầu của cả gia đình. Người đàn ông dường như<br /> không có ý định can thiệp và giải quyết xung đột giữa những người phụ nữ trong gia đình. Điều<br /> này lí giải cho việc tại sao người cha của cô bé lọ lem không bảo vệ cô bé khỏi sự cư xử ác nghiệt<br /> của người dì ghẻ. Những chi tiết này cho thấy câu chuyện được kể trong bối cảnh xã hội lịch sử mà<br /> người phụ nữ thể hiện vai trò của mình trong gia đình và người đàn ông thể hiện vai trò của mình<br /> ngoài xã hội.<br /> Những dấu ấn của xã hội phong kiến phụ quyền cũng được tái hiện trong Cô bé lọ lem qua<br /> những quy tắc ứng xử của vua với dân, của người đàn ông chọn vợ và những chuẩn mực đạo đức<br /> dành cho người phụ nữ.<br /> Nhà vua - đại diện của quyền lực phong kiến đã tổ chức lễ hội ở cung đình nhằm chọn người<br /> con gái xinh đẹp nhất cho con trai mình. Trở thành vợ của hoàng tử là giấc mơ của mọi cô gái và<br /> để vượt qua thử thách của hoàng tử, trong một số trường hợp, các cô gái bất chấp thủ đoạn, mưu<br /> mẹo và chấp nhận đau đớn như hai người con riêng của mụ dì ghẻ. Dù những người con gái này có<br /> khao khát đến mấy trong việc theo đuổi giấc mơ làm vợ hoàng tử, họ chỉ ngồi ở nhà, đợi người đàn<br /> ông lí tưởng đến và đưa ra thử thách cùng quyết định về người thắng cuộc. Vai trò khác biệt của<br /> việc tìm kiếm người bạn đời và được tìm kiếm được quy định bởi giới, phản ánh rõ nét bối cảnh<br /> lịch sử của xã hội phụ quyền.<br /> Câu chuyện Cô bé tro bếp bộc lộ quan niệm truyền thống về cái Đẹp và đưa ra thông điệp<br /> định hướng giáo dục những cô gái trở thành người phụ nữ chuẩn mực về đạo đức.<br /> Chi tiết thử giày đã gợi ra mối tương quan giữa bàn chân nhỏ và người phụ nữ đẹp. Quan<br /> niệm người phụ nữ có bàn chân nhỏ là người phụ nữ đẹp và cao quý có mặt trong nhiều nền văn<br /> hóa khác nhau. Quan niệm này, như Dundes đã chỉ ra, có nguồn gốc từ thói quen bó chân của<br /> những cô gái con nhà giàu trong quá khứ [3;103-104]. Quan niệm này cũng hình thành từ thực tế<br /> lịch sử xã hội: những cô gái xuất thân trong gia đình giàu có, có địa vị trong xã hội không phải lao<br /> động chân tay vất vả, vì thế bàn chân họ không bị to và thô kệch giống như những cô gái xuất thân<br /> lao động nghèo khó. Cái Đẹp được nhận diện qua đôi bàn chân nhỏ nhắn và vợ của hoàng tử phải<br /> là người con gái xinh đẹp nhất phản chiếu hiện thực xã hội: cái Đẹp được sinh ra và thuộc về tầng<br /> 18<br /> <br /> Nghiên cứu truyện cổ từ góc nhìn lịch sử xã hội và trường hợp Cô bé tro bếp (Aschenputtel)<br /> <br /> lớp giàu có, cao quý.<br /> Đức hạnh của người phụ nữ cũng được định hướng thông qua những thông điệp đạo đức<br /> trong Cô bé tro bếp của anh em nhà Grimm. Như nhà Grimm học Zipes đã chỉ ra, anh em nhà<br /> Grimm đã trau chuốt hình ảnh của những người phụ nữ trẻ trong câu chuyện cổ của mình, nhấn<br /> mạnh vào những chuẩn mực đạo đức như đức hi sinh, biết nghe lời và chăm chỉ, siêng năng - những<br /> phẩm chất của người trung lưu theo đạo Tin Lành [11;142]. Cô bé tro bếp đã miêu tả nhân vật nữ<br /> chính như một cô bé có hoàn cảnh đáng thương nhưng lại hết sức xinh đẹp, chăm chỉ, biết nghe lời<br /> và với những đức tính này, cô gái xứng đáng được làm vợ hoàng tử. Và “thông qua vẻ ngoài xinh<br /> đẹp, phẩm chất đạo đức tốt đẹp, cô bé lọ lem đã thành công trong việc đạt được vị thế xã hội cao<br /> hơn” [9;223]. Trở thành vợ của hoàng tử, giành được vị thế xã hội cao hơn xuất thân chính là phần<br /> thưởng cho cô bé tro bếp vì những đức tính tốt đẹp ấy.<br /> Bản kể của anh em nhà Grimm cũng đặt ra mối tương quan giữa ngoại diện và tâm hồn. Tuy<br /> cả cô bé tro bếp và hai người con riêng của dì ghẻ đều là những cô gái xinh đẹp nhưng phẩm chất<br /> đạo đức mới là yếu tố quyết định sự thưởng và phạt. Nếu cô bé tro bếp được phần thưởng và trở<br /> thành vợ hoàng tử, hưởng sự giàu có, sung túc, vị thế xã hội cao quý thì hai người con riêng của dì<br /> ghẻ lại bị trừng phạt với những bàn chân bị cắt, gọt đến chảy máu và hai đôi mắt bị mù. Cách cô<br /> bé lọ lem và hai người con riêng dì ghẻ được thưởng và phạt truyền tải lời khuyên tới những cô gái<br /> trẻ: nên tránh xa sự ghen tức, đố kị và phải đối xử với người khác bằng lòng tốt và sự trung thực.<br /> Một khía cạnh quan trọng khác của bài học đạo đức là vai trò quan trọng của người mẹ trong việc<br /> giáo dục cách cư xử cho con gái. Nếu người mẹ của cô bé tro bếp đã thành công khi nỗ lực mang<br /> đến cho cô con gái nhỏ những lời răn dạy về sự chăm chỉ, mộ đạo ngay trong cơn hấp hối và kết<br /> quả là cô con gái ấy được hưởng giàu sang, hạnh phúc; người dì ghẻ cũng răn dạy những người<br /> con gái của mình nhưng không phải là bài học đạo đức mà là cách áp bức cô bé tro bếp và cách<br /> đánh lừa hoàng tử trong buổi thử giày chọn vợ và kết quả là sự đau đớn, thất bại của hai người con<br /> riêng.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Kết luận<br /> <br /> Như vậy, từ góc nhìn lịch sử xã hội, câu chuyện Cô bé tro bếp phản ánh những quy chuẩn<br /> ứng xử và hệ giá trị của xã hội phong kiến phụ quyền trong đó, người đàn ông có nhiệm vụ đi tìm<br /> kiếm, lựa chọn bạn đời và giải quyết công việc bên ngoài, trong khi người phụ nữ chờ đợi được<br /> lựa chọn làm vợ và khi đã trở thành vợ thì đảm nhiệm các công việc gia đình. Cô bé tro bếp cũng<br /> phản chiếu hiện thực của xã hội phong kiến, nơi cái Đẹp tồn tại và thuộc về giai cấp có địa vị xã<br /> hội cao quý. Bản kể của anh em nhà Grimm, bên cạnh việc đề cập tới những giá trị và hệ quy tắc<br /> ứng xử của xã hội phong kiến phụ quyền, còn thổi vào tâm hồn người đọc bầu không khí lãng mạn<br /> với khao khát, hi vọng đổi thay. Giấc mơ của cô bé lọ lem, thoát khỏi xó bếp tồi tàn để đến cung<br /> vua sang trọng, giàu có, bước chân từ địa vị yếu ớt bé nhỏ trong gia đình và xã hội lên địa vị tột<br /> đỉnh cao quý thông qua việc giữ gìn phẩm chất đạo đức là giấc mơ thay đổi của chính anh em nhà<br /> Grimm và người dân Đức thế kỉ XIX.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1] Ruth Bottigheimer, 1987. Grimms’Bad Girls & Bold Boys: The Moral & Social Vision of The<br /> Tales. Yale.<br /> [2] Sheldon Cashdan, 2008. Witch Must Die: The Hidden Meaning of Fairy Tales. Basic Books.<br /> [3] Alan Dundes, 1982. Cinderella: A Casebook. Broadway Books.<br /> [4] Clifford Geertz, 1973. The Interpretation of Cultures: Selected Essays. Basic Books.<br /> 19<br /> <br />