Nguy cơ sâu răng của trẻ 9-10 tuổi có sâu răng cao tại Quận Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> NGUY CƠ SÂU RĂNG CỦA TRẺ 9-10 TUỔI CÓ SÂU RĂNG CAO<br /> TẠI QUẬN BÌNH CHÁNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Nguyễn Thị Ngọc Diệp*, Ngô Thị Quỳnh Lan**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Việc khảo sát ảnh hưởng của nước bọt lên sự phân cực sâu răng ở trẻ em tại Việt Nam vẫn còn khá hiếm.<br /> Mục tiêu: So sánh đặc điểm yếu tố nước bọt giữa 2 nhóm học sinh 9-10 tuổi sâu răng thấp và sâu răng cao tại<br /> Bình Chánh.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Chọn mẫu thuận tiện gồm toàn bộ 338 học sinh 9, 10 tuổi tại trường Nguyễn<br /> Văn Trân để đánh giá tình trạng sâu răng, sau đó lọc ra 153 học sinh vào hai nhóm (nhóm SR thấp: 62 học sinh<br /> có SMT-R=0 hoặc smt-r ≤1; Nhóm SR cao có 91 học sinh có SMT-R và smt-r ≥SiC). Ghi nhận tình trạng xoang<br /> sâu (theo tiêu chí của WHO, 1997); thu thập nước bọt của học sinh ở cả 2 nhóm SR thấp và SR cao, sử dụng bộ<br /> Saliva check -GC Nhật Bản để đo lường các đặc điểm gồm: lưu lượng nước bọt không kích thích và kích thích;<br /> pH, khả năng đệm và độ nhớt nước bọt.<br /> Kết quả: Tỷ lệ sâu răng rất cao, 86,4%, smt-r và SMT-R lần lượt là 3,08±2,6 và 0,97±1,31. Chỉ số SiC là<br /> 7,71; Trung bình pH nước bọt không kích thích ở nhóm sâu răng thấp là 7,31±0,476, cao hơn có ý nghĩa thống kê<br /> so với nhóm sâu răng cao là 6,86± 0,65; tương tự, pH nước bọt có kích thích ở nhóm sâu răng thấp là<br /> 7,62±0,337, nhóm sâu răng cao là 7,21±0,609; Trung bình lưu lượng nước bọt kích thích của nhóm sâu răng<br /> thấp và sâu răng cao là 1,07±0,45 và 0,94± 0,42 (p>0,05).<br /> Kết luận: yếu tố pH nước bọt không kích thích thấp, trung bình và yếu tố lưu lượng nước bọt thấp là 2 yếu<br /> tố nguy cơ có liên quan đến tình trạng sâu răng nhiều nhất.<br /> Từ khóa: nguy cơ sâu răng, yếu tố nước bọt.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> RISK FACTORS ASSOCIATED WITH SEVERE CARIES AMONG 9-10 YEARS-OLD CHILDREN IN<br /> BINH CHANH DISTRICT, HCMC<br /> Nguyen Thi Ngoc Diep, Ngo Thi Quynh Lan<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 2 - 2011: 146 - 154<br /> There have been but few investigations into the role of saliva in the different categories of caries-bearing<br /> among Vietnamese children.<br /> Objectives: the aim of this study was to compare saliva factor in 2 groups of 9-10 years-old school children<br /> with low and high prevalence of caries in Binh Chanh.<br /> Materials and method: a convenient population of 338 children aged 9-10 was selected from Nguyen Van<br /> Tran primary school to evaluate dental caries, among which 153 children were divided into 2 groups (low caries:<br /> 62 children with DMF-T=0 or dmf-t≤1, high caries: 91 children with DMF-T and dmf-t≥SiC). Caries were<br /> recorded according to WHO 1997 and saliva was collected with Saliva check by GC, Japan to evaluate nonstimulated and stimulated saliva flow, pH, buffering capacity and viscosity.<br /> Results: very high caries were observed in 86,4% with dmf-t and DMF-T at 3.08±2.6 and 0.97±1.31<br /> * Bệnh Viện RHM TW tại TP HCM, ** Khoa RHM, Đại Học Y dược TP HCM<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS. Ngô Thị Quỳnh Lan, ĐT: 0903125864, Email: ngothiquynhlan@yahoo.com<br /> <br /> 146<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> respectively. SiC was 7.71 pH of non-stimulated saliva in low caries group was 7.31±0.476, which was<br /> significantly higher than in high caries group at 6.86± 0.65; pH of stimulated saliva was 7.62±0.337 in low caries<br /> group at 7.21±0.609 in high caries group. Stimulated saliva flow was 1.07±0.45 in low caries group and 0.94±<br /> 0.42 (p>0.05) in high caries group.<br /> Conclusions: low and average pH of non-stimulated saliva as well as low saliva flow were 2 risk factors of<br /> caries.<br /> Keywords: caries risk, saliva factor.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Bệnh sâu răng được ghi nhận là một trong<br /> những bệnh phổ biến trên thế giới, nhất là khu<br /> vực Châu Á và Mỹ La Tinh. Liên đoàn Nha<br /> khoa quốc tế (FDI) cũng cảnh báo nước ta là một<br /> trong những nước có tỷ lệ trẻ em mắc bệnh sâu<br /> răng cao nhất trên thế giới hiện nay.<br /> Trong các yếu tố sinh học, nước bọt đóng vai<br /> trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe răng<br /> miệng, sự thay đổi một hoặc vài yếu tố nước bọt<br /> có thể làm xáo trộn cân bằng môi trường miệng,<br /> ảnh hưởng đến khả năng khởi phát sang thương<br /> sâu răng, sự trầm trọng cũng như khả năng lành<br /> thương sâu răng (chỉ trong giai đoạn chưa thành<br /> lổ sâu) trong cơ chế mất khoáng và tái khoáng.<br /> Khảo sát vai trò nước bọt trong mối liên<br /> quan với bệnh sâu răng khá phổ biến ở nhiều<br /> nghiên cứu trên thế giới cũng như tại Việt Nam<br /> trong những năm gần đây (Jentsch và cs, 2003;<br /> Cao Hữu Tiến, 2002; Lê Võ Yến Nhi 2006;<br /> Nguyễn Bạch Dương, 2007; Ngô Uyên Châu,<br /> 2006; Trần Thị Bích Vân, 2008)(3,10,14,15,18). Đa số các<br /> nghiên cứu ở Việt Nam thiên về hướng xét các<br /> tính chất nước bọt cùng với tình trạng sâu răng<br /> của trẻ, sau đó tìm xem yếu tố nước bọt nào là<br /> yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến sâu răng.<br /> Tuy nhiên, việc khảo sát ảnh hưởng của yếu<br /> tố sinh học này lên sự phân cực sâu răng trong<br /> cộng đồng, đặc biệt ở trẻ em vẫn còn khá hiếm.<br /> Vì vậy nghiên cứu được thực hiện trên nhóm<br /> học sinh 9-10 tuổi trường tiểu học Nguyễn Văn<br /> Trân, huyện Bình Chánh TPHCM, với mục tiêu<br /> tổng quát: So sánh đặc điểm yếu tố nước bọt<br /> (pH nước bọt không kích thích, độ nhớt nớc bọt<br /> không kích thích, pH nước bọt kích thích, khả<br /> năng đệm nước bọt, độ nhớt nước bọt, lưu<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> lượng nước bọt kích thích) giữa 2 nhóm học sinh<br /> 9-10 tuổi sâu răng thấp và sâu răng cao tại<br /> trường này.<br /> <br /> Mục tiêu cụ thể<br /> - Mô tả tỉ lệ và mức độ trầm trọng sâu răng<br /> của học sinh 9-10 tuổi tại trường.<br /> - So sánh đặc điểm yếu tố nước bọt (pH<br /> nước bọt không kích thích, độ nhớt nước bọt<br /> không kích thích, pH nước bọt kích thích, pH<br /> mảng bám, khả năng đệm nước bọt, độ nhớt<br /> nước bọt, lưu lượng nước bọt kích thích) giữa 2<br /> nhóm học sinh 9-10 tuổi sâu răng thấp và sâu<br /> răng cao tại trường<br /> - Xác định mối liên quan của yếu tố nước bọt<br /> nêu trên với tình trạng sâu răng cao của học sinh<br /> 9-10 tuổi tại trường.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Nghiên cứu được thực hiện tại Trường tiểu<br /> học Nguyễn Văn Trân, huyện Bình Chánh,<br /> Tp.HCM với thiết kế cắt ngang mô tả.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Học sinh 9-10 tuổi đang học tại trường tiểu<br /> học Nguyễn Văn Trân. Đối với nghiên cứu điều<br /> tra mẫu gồm toàn bộ 338 học sinh 9, 10 tuổi; Cỡ<br /> mẫu trong giai đoạn phân tích gồm 153 học sinh<br /> đáp ứng tiêu chí chọn vào hai nhóm (62 học sinh<br /> sâu răng thấp có SMT-R=0 hoặc smt-r ≤ 1; 91 học<br /> sinh sâu răng cao có SMT-R và smt-r ≥ SiC).<br /> <br /> Quy trình nghiên cứu<br /> Bước 1: khám lâm sàng tình trạng sâu răng<br /> của 338 học sinh 9-10 tuổi trong mẫu nghiên cứu<br /> theo tiêu chí WHO (1997), ngay tại trường học.<br /> Bước 2: sàng lọc cá thể nghiên cứu vào 2<br /> nhóm sâu răng thấp và sâu răng cao (SMT-<br /> <br /> 147<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> R≥SiC). Loại bỏ ra khỏi mẫu các cá thể có sâu<br /> răng thấp và trung bình (1≤ SMT-R< SiC).<br /> Bước 3: thu thập nước bọt của học sinh ở cả 2<br /> nhóm, sử dụng bộ Saliva check -GC Nhật Bản<br /> để đo lường các đặc điểm gồm: lưu lượng nước<br /> bọt không kích thích và kích thích; pH, khả năng<br /> đệm và độ nhớt nước bọt.<br /> Bước 4: Phân tích và so sánh các đặc điểm<br /> nêu trên bằng những phương pháp thống kê<br /> thích hợp.<br /> <br /> Lưu lượng không kích thích nước bọt nhổ ra<br /> sau 5 phút<br /> 5,0ml: lưu lượng nước bọt cao.<br /> <br /> Đo khả năng đệm của nước bọt (bằng bộ<br /> Saliva check của hãng GC Nhật Bản)<br /> Theo hướng dẫn của nhà sản xuất (giấy chỉ<br /> thị màu); xếp hạng khả năng đệm của nước bọt:<br /> 0-5 điểm: khả năng đệm thấp.<br /> <br /> Đánh giá tình trạng sâu răng<br /> <br /> 6-9 điểm: khả năng đệm trung bình.<br /> <br /> Ghi nhận tình trạng xoang sâu (theo tiêu chí<br /> của WHO, 1997), tính:<br /> <br /> 10-12 điểm: khả năng đệm cao.<br /> <br /> 1. Tỷ lệ % sâu răng toàn bộ: là tỷ lệ % số<br /> người hiện mắc trong cộng đồng.<br /> 2. Chỉ số sâu mất trám: là chỉ số nhằm xác<br /> định tình trạng sâu răng quá khứ và hiện tại.<br /> 3. Chỉ số SiC (chỉ số sâu răng đáng kể): là chỉ<br /> số bổ sung cho chỉ số SMT (smt), nhằm đề cập<br /> đến những cá thể có nguy cơ sâu răng cao trong<br /> quần thể (SiC là số trung bình SMT-R (smt-r) của<br /> 1/3 quần thể có SMT-R (smt-r) cao nhất).<br /> <br /> Đánh giá các đặc điểm nước bọt<br /> Độ nhớt nước bọt<br /> Độ nhớt cao: Đặc, quánh có bọt, nước bọt<br /> kéo thành sợi dài > 5cm.<br /> Độ nhớt trung bình: Nhày, không đọng lại,<br /> nước bọt kéo thành sợi ngắn < 5cm.<br /> Độ nhớt thấp: Loãng như nước, tạo lớp bóng<br /> ở sàn miệng, nước bọt không tạo thành sợi, đứt<br /> đoạn ngay khi kéo lên.<br /> <br /> Xác định pH nước bọt<br /> Đo bằng giấy chỉ thị màu, nhúng mảnh giấy<br /> chỉ thị màu vào mẫu nước bọt trong 10 giây, đối<br /> chiếu màu của giấy quỳ với bảng mẫu của nhà<br /> sản xuất.<br /> pH = 5,0-5,8: pH thấp, pH = 6,0-6,6: pH trung<br /> bình, pH = 6,8-7,8: pH cao.<br /> <br /> 148<br /> <br /> Dùng phần mềm SPSS 15.0 để xử lý số liệu.<br /> <br /> KẾT QUẢ - BÀN LUẬN<br /> Tình trạng sâu răng<br /> Tỷ lệ % sâu răng toàn bộ.<br /> Tỷ lệ % sâu răng của học sinh 9-10 tuổi trong<br /> mẫu nghiên cứu là 86,4%, trong đó tỷ lệ % sâu<br /> răng của học sinh 9 tuổi và 10 tuổi lần lượt là<br /> 90% và 83,1%. Không có sự khác biệt có ý nghĩa<br /> thống kê về phân bố tỷ lệ % sâu răng giữa học<br /> sinh nam và nữ ở nhóm học sinh 9 tuổi, nhóm 10<br /> tuổi và học sinh 9-10 tuổi (p>0,05) (bảng 1).<br /> Bảng 1: Tỷ lệ % sâu răng toàn bộ.<br /> 9 tuổi<br /> 10 tuổi<br /> Không<br /> Không<br /> Có SR<br /> Có SR<br /> SR<br /> SR<br /> N (%) n (%) n (%) n (%)<br /> 77<br /> 9<br /> 87<br /> 17<br /> Nam<br /> (89,5%) (10,5%) (83,7%) (16,3%)<br /> 67<br /> 61<br /> 13<br /> Nữ<br /> 7 (9,5%)<br /> (90,5%)<br /> (82,4%) (17,6%)<br /> 144<br /> 16<br /> 148<br /> 30<br /> Chung<br /> (90%) (10%) (83,1%) (16,9%)<br /> P (nam/<br /> 0,833<br /> 0,83<br /> nữ)<br /> <br /> Chung<br /> Không<br /> Có SR<br /> SR<br /> N (%)<br /> N (%)<br /> 164<br /> 26<br /> (86,3%) (15,7%)<br /> 128<br /> 20<br /> (86,5%) (13,5%)<br /> 292<br /> 46<br /> (86,4%) (13,6%)<br /> 0,964<br /> <br /> Kiểm định2.<br /> <br /> Mức độ bệnh sâu răng<br /> Mức độ bệnh sâu răng của quần thể được<br /> đánh giá qua SMT-R, smt-r và SiC. Ở nhóm 10<br /> tuổi, sự khác biệt về trung bình SMT-R, smt-r<br /> giữa trẻ nam và nữ có ý nghĩa thống kê (p0,05). Ngoại trừ SiC răng sữa ở trẻ 9 tuổi và<br /> trẻ 9-10 tuổi có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê<br /> cao (p