Nhận diện hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển quốc tế và một số kiến nghị đối với các chủ thể trong quan hệ vận chuyển hàng hóa bằng đường biển quốc tế hiện nay

trÇn v¨n duy<br /> <br /> <br /> NHËN DIÖN HîP §åNG VËN CHUYÓN HµNG HãA<br /> B»NG §¦êNG BIÓN QUèC TÕ Vµ MéT Sè KIÕN NGHÞ<br /> §èI VíI C¸C CHñ THÓ TRONG QUAN HÖ VËN CHUYÓN<br /> HµNG HãA B»NG §¦êNG BIÓN QUèC TÕ HIÖN NAY<br /> trÇn v¨n duy *<br /> <br /> Tãm t¾t: Bµi viÕt nªu râ nh÷ng ®Æc ®iÓm nhËn diÖn hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa b»ng ®­êng biÓn<br /> quèc tÕ qua nh÷ng dÊu hiÖu cã thÓ nhËn biÕt vÒ mÆt h×nh thøc nh­: chñ thÓ cña hîp ®ång vµ vai trß cña<br /> ng­êi chuyªn chë, ng­êi thuª chuyªn chë trong hîp ®ång; h×nh thøc cña hîp ®ång; ®èi t­îng hîp ®ång...<br /> ®­îc xem lµ c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång. T¸c gi¶ ®·<br /> ph©n lo¹i hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa ®­êng biÓn lµm 3 lo¹i, trªn c¬ së ®ã, ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ ®èi<br /> víi c¸c chñ thÓ trong hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa b»ng ®­êng biÓn quèc tÕ.<br /> Tõ khãa: Hîp ®ång vËn chuyÓn; Bé luËt Hµng H¶i; C«ng ­íc Hamburg; ®­êng biÓn quèc tÕ; c­íc vËn<br /> chuyÓn; chñ thÓ hîp ®ång; ñy th¸c; c¬ së ph¸p lý.<br /> <br /> ViÖt Nam lµ mét quèc gia ven biÓn víi hµng hãa b»ng ®­êng biÓn quèc tÕ lµ mét<br /> ®­êng bê biÓn dµi h¬n 3.000 c©y sè, ViÖt hîp ®ång d©n sù cã yÕu tè n­íc ngoµi.<br /> Nam ®· vµ ®ang cã nh÷ng b­íc ®i ®óng ChÝnh v× lµ mét hîp ®ång d©n sù nªn nÒn<br /> ®¾n ®Ó khuyÕn khÝch nh÷ng ho¹t ®éng t¶ng ph¸p lý cña hîp ®ång nµy còng ph¶i<br /> kinh tÕ liªn quan ®Õn thùc hiÖn chiÕn l­îc thÓ hiÖn sù tù do ý chÝ vµ tù do ®Þnh ®o¹t<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn vµ kh«ng ngõng gi÷a hai bªn chñ thÓ lµ bªn thuª vËn<br /> hoµn thiÖn c¬ së ph¸p lý nh»m thóc ®Èy chuyÓn vµ bªn vËn chuyÓn. YÕu tè quèc tÕ<br /> ho¹t ®éng nµy ®­îc diÔn ra trong m«i cã thÓ ®­îc quyÕt ®Þnh dùa trªn tÝnh chÊt<br /> tr­êng ph¸p lý an toµn. Tuy nhiªn, qua kinh tÕ (®¶m b¶o quyÒn lîi th­¬ng m¹i)<br /> c«ng t¸c nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y, chóng hoÆc tÝnh chÊt ph¸p lý cña ho¹t ®éng<br /> t«i thÊy r»ng vÊn ®Ò nµy cßn rÊt míi mÎ, (chÞu sù chi phèi cña h¬n mét hÖ thèng<br /> nh÷ng hiÓu biÕt cña chóng ta vÒ c¬ së ph¸p luËt).(1)<br /> ph¸p lý mang tÝnh quèc tÕ trong lÜnh vùc Do tÝnh chÊt phøc t¹p cña d¹ng hîp<br /> kinh tÕ biÓn cßn ch­a s©u s¾c, ®Æc biÖt ®ång trong lÜnh vùc cô thÓ nµy mµ ë c¸c<br /> liªn quan ®Õn ph¸p luËt hîp ®ång vËn v¨n b¶n ph¸p lý ë cÊp ®é quèc gia vµ quèc<br /> chuyÓn hµng hãa b»ng ®­êng biÓn quèc tÕ. tÕ ch­a cã sù ®ång nhÊt:<br /> Do vËy, bµi viÕt nµy ®­a ra nh÷ng vÊn ®Ò §iÒu 70, Bé luËt Hµng H¶i n¨m 2005<br /> cã tÝnh hÖ thèng ®Ó gióp doanh nghiÖp quy ®Þnh: “Hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa<br /> kinh doanh vËn t¶i biÓn, dÞch vô vËn t¶i b»ng ®­êng biÓn lµ hîp ®ång ®­îc giao kÕt<br /> biÓn hoÆc b¶o hiÓm ViÖt Nam h¹n chÕ rñi gi÷a ng­êi vËn chuyÓn vµ ng­êi thuª vËn<br /> ro ph¸p lý khi cã tranh chÊp x¶y ra.<br /> 1. NhËn diÖn hîp ®ång vËn chuyÓn (*)<br /> ThS. LuËt häc, ViÖn Tõ ®iÓn häc vµ B¸ch khoa th­<br /> ViÖt Nam, ViÖn Hµn l©m Khoa häc x· héi ViÖt Nam.<br /> hµng hãa b»ng ®­êng biÓn quèc tÕ (1)<br /> ThS. Bïi ThÞ Thu (chñ biªn), Gi¸o tr×nh T­ ph¸p<br /> XÐt vÒ b¶n chÊt, hîp ®ång vËn chuyÓn Quèc tÕ, Nxb. CAND, 2010, tr.234.<br /> <br /> <br /> Sè 3-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 25<br /> nhËn diÖn hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa...<br /> <br /> chuyÓn, theo ®ã ng­êi vËn chuyÓn thu tiÒn ®Þnh h¹n tõ chñ tµu - chñ së h÷u thùc tÕ<br /> c­íc vËn chuyÓn do ng­êi thuª vËn chuyÓn cña con tµu; hoÆc h·ng tµu - doanh nghiÖp<br /> tr¶ vµ dïng tµu ®Ó vËn chuyÓn hµng hãa tõ kinh doanh dÞch vô vËn t¶i biÓn; hoÆc ®¹i<br /> c¶ng nhËn hµng ®Õn c¶ng tr¶ hµng”(2). lý cña h·ng tµu (®¹i lý cña chñ tµu) -<br /> C«ng ­íc Hamburg 1978 ®Þnh nghÜa: ng­êi thay mÆt h·ng tµu (hoÆc chñ tµu)<br /> “Hîp ®ång chuyªn chë b»ng ®­êng biÓn lµ ký kÕt hîp ®ång chuyªn chë theo ñy th¸c<br /> bÊt kú hîp ®ång nµo mµ theo ®ã ng­êi cña h·ng tµu (chñ tµu). Nãi tãm l¹i, dï<br /> chuyªn chë ®¶m nhËn chuyªn chë hµng ng­êi ®ã lµ ai trong bèn chñ thÓ trªn th×<br /> hãa b»ng ®­êng biÓn tõ mét c¶ng nµy ®Õn ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó hä ®­îc coi lµ<br /> mét c¶ng kh¸c ®Ó thu tiÒn”(3). Tuy nhiªn, ng­êi chuyªn chë theo c¸ch hiÓu ph¸p lý<br /> mét hîp ®ång bao gåm chuyªn chë b»ng lµ: ng­êi ®ã ph¶i tù m×nh hoÆc trªn danh<br /> ®­êng biÓn vµ c¶ ph­¬ng tiÖn kh¸c th× ®­îc nghÜa m×nh cã ký kÕt mét hîp ®ång vËn<br /> coi lµ hîp ®ång chuyªn chë b»ng ®­êng chuyÓn víi ng­êi göi hµng.(2)<br /> biÓn theo nghÜa trong C«ng ­íc nµy, nÕu nã Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ph¸p luËt,<br /> liªn quan ®Õn vËn t¶i ®­êng biÓn. ng­êi ký hîp ®ång chuyªn chë víi ng­êi<br /> Do vËy, chóng ta cã thÓ nhËn diÖn r»ng: göi hµng cã thÓ trùc tiÕp thùc hiÖn viÖc<br /> Hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa b»ng chuyªn chë hoÆc ñy th¸c cho ng­êi kh¸c<br /> ®­êng biÓn quèc tÕ ®­îc hiÓu lµ sù tháa thùc hiÖn viÖc chuyªn chë ®ã. Trong tr­êng<br /> thuËn b»ng v¨n b¶n gi÷a bªn vËn chuyÓn hîp ®ã, ng­êi ®­îc ñy th¸c, gäi theo danh<br /> hµng hãa vµ bªn thuª vËn chuyÓn hµng tõ ph¸p lý chÝnh lµ ng­êi chuyªn chë thùc<br /> hãa, theo ®ã, bªn vËn chuyÓn thu tiÒn c­íc tÕ vµ mèi quan hÖ gi÷a ng­êi ®ã vµ ng­êi<br /> vËn chuyÓn do ng­êi thuª vËn chuyÓn tr¶ vËn chuyÓn ®­îc ®iÒu chØnh bëi hîp ®ång<br /> vµ dïng tµu biÓn ®Ó vËn chuyÓn hµng hãa ñy th¸c vËn chuyÓn chø kh«ng ph¶i hîp<br /> tõ c¶ng nhËn hµng ®Õn c¶ng tr¶ hµng. ®ång thuª vËn chuyÓn.<br /> 2. Nh÷ng dÊu hiÖu ®Ó x¸c ®Þnh hîp NÕu chóng ta nghiªn cøu Bé luËt Hµng<br /> ®ång vËn chuyÓn hµng hãa b»ng ®­êng h¶i n¨m 2005 vµ C«ng ­íc Hamburg th×<br /> biÓn quèc tÕ thÊy r»ng kh¸i niÖm “trªn danh nghÜa<br /> VÒ chñ thÓ cña hîp ®ång: Chñ thÓ chÝnh m×nh” b»ng côm tõ “ñy quyÒn cho<br /> hîp ®ång lµ ng­êi chuyªn chë vµ ng­êi ng­êi kh¸c” mµ kh¸i niÖm vÒ “ng­êi vËn<br /> thuª chuyªn chë. chuyÓn” trong Bé luËt Hµng h¶i n¨m 2005<br /> + §èi víi ng­êi chuyªn chë: Kh¸i niÖm cã thÓ hiÓu kh¸c ®i so víi C«ng ­íc<br /> “ng­êi chuyªn chë” ®­îc quy ®Þnh trong Hamburg. Chóng ta thÊy r»ng còng cã<br /> kh¶ n¨ng lµ bëi v× sù v¾ng mÆt cña côm tõ<br /> kho¶n 1, §iÒu 1, phÇn I, C«ng ­íc Hamburg<br /> “...vµ bao gåm bÊt kú ng­êi nµo kh¸c ®­îc<br /> 1978 nh­ sau: “Ng­êi chuyªn chë lµ bÊt<br /> giao phã thùc hiÖn viÖc chuyªn chë ®ã” mµ<br /> kú ng­êi nµo, tù m×nh hoÆc trªn danh<br /> nghÜa cña m×nh ký mét hîp ®ång vËn (2)<br /> Bé LuËt Hµng h¶i ViÖt Nam n¨m 2005, Nxb. ChÝnh<br /> chuyÓn hµng hãa b»ng ®­êng biÓn víi trÞ Quèc gia, tr.62.<br /> ((3)<br /> ng­êi göi hµng”(4). Bé C«ng th­¬ng, Mét sè ®iÒu ­íc ®a ph­¬ng th­êng<br /> ®­îc sö dông trong th­¬ng m¹i quèc tÕ, Tµi liÖu biªn<br /> Nh­ vËy, còng cã kh¶ n¨ng r»ng ng­êi dÞch phôc vô c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cña ViÖt<br /> chuyªn chë lµ chñ tµu - chñ së h÷u hîp Nam vµ c¸c nhµ nghiªn cøu, Nxb. §¹i häc S­ ph¹m<br /> Hµ Néi, 2007, tr.170.<br /> ph¸p cña con tµu; hoÆc lµ ng­êi thuª tµu (4)<br /> Bé C«ng th­¬ng, S®d, tr. 4.<br /> <br /> <br /> 26 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 3-2013<br />  trÇn v¨n duy<br /> <br /> kh¸i niÖm “ng­êi chuyªn chë thùc tÕ” ng­êi b¸n lµ ng­êi thuª vËn chuyÓn khi<br /> trong Bé luËt Hµng h¶i n¨m 2005 giíi h¹n hä b¸n hµng theo c¸c ®iÒu kiÖn DAT,<br /> mét nhãm ®èi t­îng lµ thµnh viªn cña c¸c DAP, DDP, CPT, CIP, CFR vµ CIF.<br /> h·ng tµu hay ®¹i lý h·ng tµu, hoÆc ®¹i lý VÒ h×nh thøc cña hîp ®ång: NÕu mét<br /> chñ tµu - nh÷ng ng­êi mµ sÏ ®­îc “giao hîp ®ång d©n sù b×nh th­êng cã ba d¹ng<br /> phã” chø kh«ng ph¶i “ñy th¸c’ c«ng viÖc ký kÕt lµ b»ng lêi nãi, b»ng v¨n b¶n vµ<br /> vËn chuyÓn hµng hãa b»ng ®­êng biÓn b»ng hµnh ®éng th× hîp ®ång vËn chuyÓn<br /> theo hîp ®ång ®· ký kÕt. hµng hãa b»ng ®­êng biÓn cã thÓ ®­îc ký<br /> + Ng­êi thuª vËn chuyÓn: Mét ®èi t­îng kÕt chØ víi hai d¹ng b»ng lêi nãi hoÆc b»ng<br /> n÷a kh«ng thÓ thiÕu trong hîp ®ång vËn v¨n b¶n. Nh­ vËy, h×nh thøc ký kÕt b»ng<br /> chuyÓn hµng hãa b»ng ®­êng biÓn lµ “ng­êi hµnh ®éng kh«ng ®­îc c«ng nhËn lµ h×nh<br /> thuª vËn chuyÓn” theo c¸ch gäi cña Bé luËt thøc ký kÕt cña d¹ng hîp ®ång nµy vµ<br /> Hµng h¶i n¨m 2005 hay “ng­êi göi hµng” h×nh thøc ký kÕt b»ng “v¨n b¶n” cã thÓ më<br /> theo c¸ch gäi cña C«ng ­íc Hamburg. réng ra víi c¸c h×nh thøc nh­ th­ ®iÖn tö,<br /> Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3, §iÒu 1, telex, ®iÖn tÝn.<br /> phÇn I, C«ng ­íc Hamburg quy ®Þnh: Tuy nhiªn, theo Bé luËt Hµng h¶i ViÖt<br /> “Ng­êi göi hµng lµ bÊt kú ng­êi nµo tù ký Nam 2005 th× h×nh thøc cña hîp ®ång vËn<br /> hay ®­îc ng­êi kh¸c ®øng tªn hoÆc thay chuyÓn theo chøng tõ vËn chuyÓn ®­îc<br /> mÆt ký mét hîp ®ång chuyªn chë hµng giao kÕt theo tháa thuËn cña c¸c bªn<br /> hãa b»ng ®­êng biÓn víi ng­êi chuyªn (®o¹n 2, kho¶n 1, ®iÒu 71); trong khi ®ã,<br /> chë, hoÆc lµ bÊt kú ng­êi nµo mµ chÝnh hîp ®ång vËn chuyÓn theo chuyÕn b¾t<br /> ng­êi ®ã giao hoÆc ®­îc ng­êi kh¸c ®øng buéc ph¶i ký kÕt b»ng v¨n b¶n (®o¹n 2,<br /> tªn hay thay mÆt giao hµng cho ng­êi kho¶n 2, §iÒu 71).<br /> chuyªn chë liªn quan ®Õn hîp ®ång VÒ ®èi t­îng hîp ®ång: §iÒu ®¸ng<br /> chuyªn chë ®­êng biÓn”. l­u ý lµ ®èi t­îng chuyªn chë kh¸c víi ®èi<br /> Trong khi ®ã, kho¶n 1, §iÒu 72, Bé luËt t­îng hîp ®ång. §èi t­îng chuyªn chë lµ<br /> Hµng h¶i ViÖt Nam 2005 l¹i quy ®Þnh gÇn hµng hãa mµ ng­êi thuª vËn chuyÓn muèn<br /> t­¬ng tù nh­ C«ng ­íc Hamburg nh­ng vËn chuyÓn. Cßn ®èi t­îng cña hîp ®ång,<br /> l¹i thiÕu ®i mét nhãm ®èi t­îng do sù do xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt lµ mét hîp ®ång<br /> v¾ng mÆt cña côm “...bÊt kú ng­êi nµo mµ dÞch vô, ph¶i lµ c«ng viÖc vËn chuyÓn<br /> chÝnh ng­êi ®ã giao hoÆc ®­îc ng­êi kh¸c hµng hãa chø kh«ng ph¶i lo¹i hµng hãa<br /> ®øng tªn hay thay mÆt giao hµng cho ®­îc vËn chuyÓn. Víi hai h×nh thøc vËn<br /> ng­êi chuyªn chë liªn quan ®Õn hîp ®ång chuyÓn b»ng tµu chuyÕn vµ tµu chî th× ®èi<br /> chuyªn chë ®­êng biÓn”. t­îng vËn chuyÓn ®­îc x¸c ®Þnh lµ c«ng<br /> Thùc tÕ ®· chØ ra r»ng, ng­êi thuª vËn viÖc vËn chuyÓn. Tuy nhiªn, hîp ®ång<br /> chuyÓn cã thÓ lµ ng­êi mua hoÆc ng­êi thuª tµi s¶n - thuª tµu h¹n ®Þnh th× viÖc<br /> b¸n hoÆc ng­êi ®­îc ñy th¸c cña ng­êi x¸c ®Þnh ®èi t­îng cña nã l¹i lµ con tµu<br /> mua hoÆc cña ng­êi b¸n. Theo c¸c ®iÒu ®­îc thuª - con tµu sÏ ®­îc sö dông vµo<br /> kiÖn Incoterm 2010 cña Phßng Th­¬ng môc ®Ých chuyªn chë hµng hãa nªn khi<br /> m¹i quèc tÕ ICC th× ng­êi mua lµ ng­êi ng­êi vËn chuyÓn ph¸t hµnh vËn ®¬n<br /> thuª vËn chuyÓn khi hä mua hµng theo ®­êng biÓn th× vËn ®¬n ®ã vÉn mang tÝnh<br /> ®iÒu kiÖn EXW, FCA, FAS vµ FOB; cßn chÊt lµ mét giao kÕt vËn t¶i hµng hãa.<br /> <br /> Sè 3-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 27<br /> nhËn diÖn hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa...<br /> <br /> Hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa ®­êng ®ång thuª tµu chuyÕn (Charter party - C/P)<br /> biÓn cßn lµ c¬ së ph¸p lý x¸c ®Þnh quan hÖ lµ v¨n b¶n tháa thuËn gi÷a ng­êi vËn t¶i<br /> gi÷a c¸c chñ thÓ cña hîp ®ång. Kh«ng vµ ng­êi thuª vËn t¶i hµng hãa, trong ®ã<br /> nh÷ng quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kho¶n rµng ng­êi vËn t¶i cam kÕt dïng toµn bé tµu ®i<br /> buéc tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c¸c bªn biÓn ®Ó chuyªn chë hµng hãa theo yªu cÇu<br /> trong hîp ®ång mµ nã cßn lµ c¬ së ®Ó gi¶i cña ng­êi thuª vËn t¶i vµ ng­êi thuª vËn<br /> quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh trong qu¸ t¶i cam kÕt tr¶ mét kho¶n tiÒn c­íc thuª<br /> tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång. theo sù tháa thuËn cña c¸c bªn.(5)<br /> 3. Ph©n lo¹i hîp ®ång vËn chuyÓn Ngoµi hîp ®ång thuª vËn chuyÓn, mèi<br /> hµng hãa b»ng ®­êng biÓn quan hÖ gi÷a ng­êi chuyªn chë vµ ng­êi<br /> ChÝnh v× cã sù tån t¹i cña ba ph­¬ng thuª vËn chuyÓn cßn ®­îc ®iÒu chØnh bëi<br /> thøc vËn chuyÓn hµng hãa chñ yÕu trong mét sè vËn ®¬n gäi lµ vËn ®¬n tµu chuyÕn.<br /> kinh doanh hµng h¶i quèc tÕ lµ: ph­¬ng VËn ®¬n nµy kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n ®iÒu<br /> thøc chuyªn chë hµng hãa b»ng tµu chî, chØnh quan hÖ gi÷a ng­êi chuyªn chë vµ<br /> ph­¬ng thøc chuyªn chë hµng hãa b»ng ng­êi thuª chë mµ nã chØ lµ v¨n b¶n bæ<br /> tµu chuyÕn vµ ph­¬ng thøc thuª tµu ®Þnh sung cho hîp ®ång thuª tµu, cã ý nghÜa<br /> h¹n mµ t­¬ng øng víi c¸c ph­¬ng thøc lµm râ nh÷ng néi dung mµ hîp ®ång ch­a<br /> nµy, c¸c bªn cã thÓ rµng buéc tr¸ch nhiÖm ®­îc lµm râ. Trong thùc tÕ tån t¹i c¸c h×nh<br /> víi nhau th«ng qua ba lo¹i hîp ®ång vËn thøc thuª tµu chuyÕn sau: hîp ®ång thuª<br /> chuyÓn hµng hãa chÝnh lµ hîp ®ång thuª chuyÕn mét chiÒu (Single voyage/Single<br /> tµu chî theo vËn ®¬n ®­êng biÓn, hîp trip) diÔn ra gi÷a hai c¶ng nhÊt ®Þnh vµ<br /> ®ång thuª tµu chuyÕn vµ hîp ®ång thuª chÊm døt hiÖu lùc khi hoµn thµnh viÖc dì<br /> tµu ®Þnh h¹n. hµng ë c¶ng ®Õn; h×nh thøc thuª tµu khø<br /> Thø nhÊt, Hîp ®ång thuª tµu chî: Hîp håi (Round voyage) diÔn ra trong c¶ l­ît ®i<br /> ®ång thuª tµu chî lµ sù tháa thuËn cña lÉn l­ît vÒ theo mét hîp ®ång thuª tµu;<br /> bªn vËn t¶i vµ bªn thuª vËn t¶i, theo ®ã thuª tµu theo chuyÕn liªn tôc hay khø håi<br /> bªn vËn t¶i dµnh cho bªn thuª vËn t¶i mét liªn tôc (Cosecutive voyage): lµ thuª tµu<br /> phÇn chiÕc tµu chë ®Ó chuyªn chë mét l« vËn chuyÓn hµng hãa nhiÒu chuyÕn liªn<br /> hµng theo yªu cÇu cña bªn thuª. tôc cho mét chiÒu hay c¶ hai chiÒu; hîp<br /> Trªn thùc tÕ, ®Ó nhanh chãng vµ dÔ dµng, ®ång thuª bao (Lumpsum) lµ hîp ®ång<br /> chñ tµu th­êng so¹n s½n hîp ®ång thuª tµu thuª nguyªn c¶ chiÕc tµu, kh«ng quy ®Þnh<br /> chî hay cßn ®­îc gäi lµ vËn ®¬n ®­êng biÓn râ tªn hµng vµ sè l­îng hµng hãa vµ tiÒn<br /> (Bill of landing - B/L) hoÆc hîp ®ång vËn c­íc thuª tµu ®­îc tÝnh theo ®¬n vÞ träng<br /> chuyÓn hµng hãa b»ng chøng tõ vËn t¶i hay dung tÝch ®¨ng ký cña tµu.<br /> chuyÓn. Tuy ®­îc coi lµ v¨n b¶n ph¸p lý Thø ba, Hîp ®ång thuª tµu ®Þnh h¹n:<br /> ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a ng­êi chuyªn Kh¸c víi hai h×nh thøc trªn, hîp ®ång<br /> chë vµ ng­êi thuª chë nh­ng do ®­îc so¹n thuª tµu ®Þnh h¹n (time charter) l¹i ghi<br /> s½n nªn vËn ®¬n ®­êng biÓn th­êng ®­îc ¸p nhËn sù tháa thuËn gi÷a chñ së h÷u tµu<br /> ®Æt ý chÝ cña ng­êi chuyªn chë, l­u c­íc tµu<br /> chî th­êng kh«ng mÆc c¶ vµ cao h¬n rÊt<br /> (5)<br /> nhiÒu l­u c­íc cña tµu chuyÕn. Maritime knowhow: Charter party. http://www.<br /> maritimeknowhow.com/English/Know-How/Charter_<br /> Thø hai, Hîp ®ång thuª tµu chuyÕn: Hîp parties/introduction.html.<br /> <br /> <br /> 28 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 3-2013<br />  trÇn v¨n duy<br /> <br /> biÓn vµ ng­êi thuª tµu, theo ®ã chñ së h÷u tin cËy ®Ó ký kÕt hîp ®ång. Tr­íc khi ký<br /> cho ng­êi thuª thuª tµu ®Ó vËn chuyÓn kÕt hîp ®ång thuª tµu, ng­êi thuª tµu cÇn<br /> hµng hãa hoÆc khai th¸c con tµu thuª lÊy ph¶i t×m hiÓu cÆn kÏ vÒ ®èi t¸c kÓ c¶ ®Þa<br /> c­íc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.(6) chØ, sè ®iÖn tho¹i, sè fax... v× nhiÒu khi<br /> C¨n cø vµo viÖc cã thuª kÌm thuyÒn bé dÊu hiÖu cña sù lõa ®¶o b¾t ®Çu tõ nh÷ng<br /> (thuyÒn tr­ëng vµ c¸c thñy thñ) hay chi tiÕt rÊt nhá nhÆt nµy.(6)<br /> kh«ng mµ thùc tÕ tån t¹i hai h×nh thøc VÝ dô: Trong thêi gian qua, cã vô viÖc bÞ<br /> thuª tµu ®Þnh h¹n phæ biÕn sau: thuª tµu sËp bÉy cña bän lõa ®¶o quèc tÕ. Mét vô<br /> ®Þnh h¹n phæ th«ng (kÌm thuyÒn bé) vµ viÖc kh¸ næi tiÕng ®· ®­îc nhiÒu luËt gia<br /> thuª tµu ®Þnh h¹n tr¬n - thuª tµu trÇn nh¾c ®Õn ®ã lµ vô tµu CÇn Giê thuéc C«ng<br /> (kh«ng kÌm thuyÒn bé) (bareboat charter)(7). ty liªn doanh VËn t¶i thñy Sea Sµi Gßn bÞ<br /> Ngoµi c¸c ph©n lo¹i dùa vµo sù tån t¹i C«ng ty Mohamend b¾t gi÷ ë Tanzania ®Ó<br /> cña ba ph­¬ng thøc vËn chuyÓn th× cßn cã g©y søc Ðp ®èi víi ChÝnh phñ ViÖt Nam<br /> thÓ ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc hîp ®ång nµy buéc C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n Thanh<br /> theo c¸c tiªu chÝ sau: Hßa ®Òn bï cho Mohamed 6.000 tÊn g¹o.<br /> - Dùa trªn h×nh thøc ghi nhËn sù tháa Vô viÖc nh­ sau:<br /> thuËn cña c¸c bªn (b»ng v¨n b¶n hay Th¸ng 9/2004, C«ng ty tr¸ch nhiÖm<br /> kh«ng b»ng v¨n b¶n) th× hîp ®ång thuª h÷u h¹n Thanh Hßa b¸n cho C«ng ty<br /> tµu chuyÕn vµ hîp ®ång thuª tµu ®Þnh h¹n Mohamend 6.000 tÊn g¹o theo ®iÒu kiÖn<br /> ph¶i ®­îc h×nh thµnh b»ng v¨n b¶n; cßn C&F Dar Es Salaam - Tanzania. C«ng ty<br /> h×nh thøc thuª tµu chî th× ®­îc h×nh tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n Thanh Hßa thuª tµu<br /> thµnh d­íi d¹ng tháa thuËn, kh«ng b¾t Luna Brisa ®Ó vËn chuyÓn sè g¹o trªn.<br /> buéc ph¶i b»ng v¨n b¶n. Ngµy 12/10/2004 hoµn thµnh viÖc xÕp<br /> - Dùa trªn kho¶ng kh«ng gian tèi ®a, hµng lªn tµu. Hai C«ng ty b¶o hiÓm ViÖt<br /> ng­êi thuª tµu vËn t¶i cã thÓ thuª (mét Nam lµ C«ng ty B¶o Minh vµ B¶o ViÖt tõ<br /> phÇn hay toµn bé tµu) th× ®èi víi hîp ®ång chèi b¸n b¶o hiÓm cho l« hµng v× theo<br /> thuª tµu chuyÕn vµ hîp ®ång thuª tµu th«ng b¸o cña Côc Hµng h¶i quèc tÕ thuéc<br /> ®Þnh h¹n, ng­êi thuª th­êng thuª toµn bé Phßng Th­¬ng m¹i quèc tÕ (IMB) th×<br /> con tµu; cßn ®èi víi h×nh thøc thuª tµu chî kh«ng cã sù tån t¹i cña bÊt cø tµu biÓn<br /> th× ng­êi thuª th­êng thuª mét phÇn con nµo cã tªn lµ Luna Brisa.<br /> tµu ®Ó vËn chuyÓn hµng hãa. Tµu Luna Brisa rêi c¶ng thµnh phè Hå<br /> - Dùa trªn ®èi t­îng thuª th× ®èi víi ChÝ Minh ngµy 23/10/2004 vµ vµi ngµy sau<br /> h×nh thøc thuª tµu chuyÕn vµ tµu chî, ®ã ®· mÊt hót cïng víi 6.000 tÊn g¹o cña<br /> ng­êi thuª sÏ thuª kh«ng gian tµu ®Ó vËn Mohamend. Vô kiÖn ®­îc ®­a ra Trung<br /> chuyÓn hµng hãa vµ ®ã lµ hîp ®ång dÞch t©m Träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam vµ ñy ban<br /> vô; nh­ng ®èi víi h×nh thøc thuª tµu ®Þnh träng tµi ®· b¸c ®¬n kiÖn cña Mohamend<br /> h¹n th× ng­êi thuª sÏ thuª quyÒn sö dông<br /> tµu vµ ®ã lµ hîp ®ång thuª tµi s¶n.<br /> (6)<br /> Maritime knowhow: Time charter. http://www.<br /> 4. KiÕn nghÞ ®èi víi c¸c chñ thÓ<br /> maritimeknowhow.com/English/Know-How/Chartering/<br /> trong hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa types_of_contracts_of_affreightment/time_charter.html.<br /> (7)<br /> b»ng ®­êng biÓn quèc tÕ Maritime knowhow: Bareboat charter. http://www.<br /> maritimeknowhow.com/English/Know-How/Chartering/<br /> Thø nhÊt, T×m hiÓu vµ lùa chän ®èi t¸c types_of_contracts_of_affreightment/ Bareboat _charter.html.<br /> <br /> <br /> Sè 3-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 29<br /> nhËn diÖn hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa...<br /> <br /> do qu¸ thêi hiÖu tè tông. Sau ®ã, tiÕt kiÖm ®­îc nhiÒu thêi gian, c«ng søc vµ<br /> Mohamend ®· kiÖn C«ng ty tr¸ch nhiÖm tiÒn b¹c, ®ång thêi còng h¹n chÕ ®­îc<br /> h÷u h¹n Thanh Hßa vµ mét sè bÞ ®¬n kh¸c phÇn nµo viÖc ph¸t sinh tranh chÊp trong<br /> ra Tßa ¸n Tanzania yªu cÇu ®ßi båi th­êng qu¸ tr×nh sö dông hîp ®ång.(9)<br /> 6.000 tÊn g¹o v× theo Mohamend, c¸c bÞ Thø ba, c¸c quy ®Þnh tranh chÊp hîp<br /> ®¬n ®· ®ång lâa vµ tiÕp tay cho chñ tµu ®ång ph¶i ®Çy ®ñ, cô thÓ vµ râ rµng. TÊt<br /> lõa ®¶o chiÕm ®o¹t sè g¹o trªn. Vô kiÖn ®· c¶ c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång<br /> ®­îc hai cÊp Tßa ¸n cña Tanzania gi¶i thuª tµu liªn quan ®Õn mét hay mét vµi<br /> quyÕt. Tµu CÇn Giê ®· ®­îc th¶.(8) Qua vô ®iÒu kho¶n cô thÓ nµo ®ã cña hîp ®ång.<br /> viÖc nµy ®Ó l¹i bµi häc cho c¸c th­¬ng Th«ng th­êng khi cã tæn thÊt x¶y ra, c¸c<br /> nh©n ViÖt Nam lµ khi ký kÕt hîp ®ång bªn th­êng dùa vµo quy ®Þnh cña c¸c ®iÒu<br /> thuª tµu n­íc ngoµi ®Ó vËn chuyÓn hµng kho¶n trong hîp ®ång ®Ó b¾t lçi vµ buéc<br /> hãa cña m×nh, nhÊt lµ khi mua hµng theo bªn kia ph¶i båi th­êng. Ngoµi ra, mét<br /> ®iÒu kho¶n FOB th× cÇn kiÓm tra lai lÞch hîp ®ång thuª tµu chuyÕn cã nh÷ng quy<br /> cña tµu, ®èi t¸c tr­íc khi ký kÕt hîp ®ång. ®Þnh râ rµng vµ chÆt chÏ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn<br /> Ng­êi thuª tµu còng cÇn cã ®­îc nh÷ng thuËn lîi cho nh÷ng ng­êi cã liªn quan<br /> chi tiÕt ®¨ng ký râ rµng vµ vÞ trÝ thùc sù cña thùc hiÖn hîp ®ång mét c¸ch nhanh gän,<br /> c«ng ty, t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña ®èi t¸c... dÔ dµng vµ thèng nhÊt./.<br /> C¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông c¸c nguån<br /> sau ®Ó kiÓm tra th«ng tin vÒ ®èi t¸c nh­: TµI LIÖU THAM KH¶O<br /> - C¸c b¶n chØ dÉn cña Lloyd; 1. Bé C«ng th­¬ng (2007), Mét sè ®iÒu<br /> - C¸c chØ dÉn cña Héi b¶o hiÓm P&I; ­íc ®a ph­¬ng th­êng ®­îc sö dông trong<br /> - Nh÷ng tham kh¶o th­¬ng m¹i ®­îc th­¬ng m¹i quèc tÕ, Tµi liÖu biªn dÞch<br /> cung cÊp bëi c¸c nhµ khai th¸c, c¸c tæ chøc phôc vô c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch<br /> th­¬ng m¹i; cña ViÖt Nam vµ c¸c nhµ nghiªn cøu, Nxb.<br /> - Ph­¬ng thøc th­¬ng m¹i, ®¹i lý tÝn dông. §¹i häc S­ ph¹m Hµ Néi.<br /> - C¸c HiÖp héi Hµng h¶i; 2. Bé LuËt Hµng H¶i ViÖt Nam, 2005,<br /> - C¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã tham gia Nxb. ChÝnh trÞ Quèc Gia.<br /> trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i hµng h¶i... 3. ThS. Bïi ThÞ Thu (chñ biªn) 2010,<br /> Thø hai, Chän mÉu hîp ®ång ký kÕt. Gi¸o tr×nh T­ ph¸p Quèc tÕ, Nxb. CAND.<br /> Khi ký kÕt hîp ®ång thuª tµu, c¸c bªn 4. “Chorley and Giles,s Shipping Law”<br /> ph¶i lùa chän mÉu hîp ®ång phï hîp víi (1992), Nxb. Giao th«ng VËn t¶i, Hµ Néi.<br /> ®èi t­îng chuyªn chë. Khi chuyªn chë 5. Charles Abbott, A Treatise of the law<br /> hµng b¸ch hãa nªn lùa chän mÉu hîp ®ång relative to merchant ships and seamen,<br /> GENCON(9). Khi cÇn thuª tµu chuyªn chë 2008, Nxb. The Lawbook exchange, LTD.<br /> c¸c hµng hãa nh­ dÇu, than, quÆng, ngò 6. TiÕu V¨n Kinh (2006), Sæ tay Hµng H¶i<br /> cèc, xi m¨ng,... nªn sö dông c¸c mÉu hîp tËp 2, Nxb. Giao th«ng VËn t¶i, Hµ Néi.<br /> ®ång chuyªn dông ®­îc so¹n th¶o riªng<br /> cho tõng lo¹i hîp ®ång. Së dÜ nªn lùa chän (8)<br /> ThS. TrÇn V¨n Duy, TËp bµi gi¶ng LuËt Th­¬ng<br /> nh­ vËy lµ v× th«ng th­êng c¸c mÉu ®­îc m¹i Quèc tÕ dµnh cho hÖ cö nh©n, §¹i häc Trµ Vinh<br /> so¹n th¶o s½n sÏ cã nh÷ng chi tiÕt phï hîp (c¬ së Hµ Néi), tr.213.<br /> (9)<br /> MÉu hîp ®ång tµu chuyÕn, http://www.vietship.vn/<br /> cho tõng lo¹i hµng nªn sÏ chÆt chÏ h¬n, downloads.php?do=file&id=217<br /> <br /> <br /> 30 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 3-2013<br />