Nhân một trường hợp xoắn lách phụ phát hiện bằng siêu âm

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> NHÂN MỘT TRƯỜNG HỢP XOẮN LÁCH PHỤ<br /> PHÁT HIỆN BẰNG SIÊU ÂM<br /> Lê Cẩm Thạch*, Đỗ Thanh Thủy*, Võ Hà Nhật Thúy*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Trình bày đặc điểm siêu âm xoắn lách phụ.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu lâm sàng, mô tả đặc điểm siêu âm một ca.<br /> Kết quả: Bé gái 2 tuổi nhập viện vì đau hông trái. Siêu âm phát hiện một khối dạng đặc echo kém, không<br /> tưới máu nằm sát cực dưới lách. Kết quả phẫu thuật và giải phẫu bệnh xác định chẩn đoán.<br /> Kết luận: Xoắn lách phụ là một bệnh lý cực kỳ hiếm gặp, có thể đến trong bệnh cảnh đau bụng cấp hoặc bán<br /> cấp. Siêu âm là phương tiện chẩn đoán hình ảnh đơn giản và chính xác nếu chúng ta có biết và nghĩ tới.<br /> Từ khoá: Xoắn lách phụ, siêu âm, trẻ em.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> TORSION OF ACCESSORY SPLEEN IN CHILDREN: CASE REPORT<br /> Le Cam Thach, Do Thanh Thuy, Vo Ha Nhat Thuy<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 4 - 2010: 154 - 156<br /> Objectives: To present sonographic findings of torsion of an accessory spleen.<br /> Methods: Case report.<br /> Results: A 2-year-old girl presenting with a left abdominal pain. Ultrasound revealed a hypoechogenic solid<br /> and avascular mass below the lower pole of the spleen. Surgical exploration and pathologic examination confirmed<br /> the diagnosis.<br /> Conclusions: Torsion of an accessory spleen is an extremely rare entity. It may present with acute or<br /> subacute abdominal pain. Ultrasound is a simple and exact procedure if we consider it.<br /> Key words: Accessory spleen, torsion, ultrasound, children.<br /> Xoắn lách phụ là một bệnh lý cực kỳ hiếm<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> gặp. Theo y văn đến nay chỉ có khoảng 20<br /> Lách phụ là một bất thường bẩm sinh do mô<br /> trường hợp được báo cáo trên thế giới, hầu hết là<br /> lách lạc chỗ nằm ngoài lách chính(3). Bất thường<br /> trẻ em và người trẻ(1,4,5,7,).<br /> xảy ra do sự khiếm khuyết quá trình hợp nhất<br /> Chúng tôi báo cáo một trường hợp xoắn lách<br /> của mầm lách, nằm ở mặt lưng mạc treo dạ dày<br /> phụ<br /> ở bé gái 2 tuổi, biểu hiện lâm sàng đau hông<br /> giữa tụy và dạ dày, vào tuần thứ 5 của thai kỳ(2).<br /> trái và được chẩn đoán trước mổ bằng siêu âm.<br /> <br /> * Bệnh viện Nhi Đồng 1<br /> Tác giả liên lạc: BS. Lê Cẩm Thạch, ĐT: 0918333969, Email: lecamthach1972@yahoo.com.vn<br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> *<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Hình 1: A. Khối echo không đồng nhất giới hạn rõ với những vùng echo kém (mũi tên) nằm sát cực dưới lách. B,<br /> C. Lách vị trí cấu trúc bình thường.<br /> <br /> Ca lâm sàng<br /> Bé gái 2 tuổi nhập viện vì đau hông trái 2<br /> ngày, không sốt, tiêu tiểu bình thường.<br /> Khám lâm sàng không ghi nhận bất thường.<br /> Xét nghiệm cận lâm sàng BC 9500/mL, Hct<br /> 29,8%, Hb 9,8g/dL.<br /> Siêu âm phát hiện khối dạng đặc echo kém,<br /> giới hạn rõ nằm sát cực dưới lách, kích thước<br /> 63x32mm. Khối này có cuống mạch máu riêng,<br /> khảo sát Doppler có tưới máu ở cuống nhưng<br /> không thấy tưới máu trong khối này. Các cơ<br /> quan khác (gan, lách, thận, tụy) không ghi nhận<br /> bất thường. Không có dịch ổ bụng. Hình ảnh<br /> siêu âm gợi ý chẩn đoán xoắn lách phụ.<br /> Diễn tiến siêu âm 2 lần tiếp theo, khối echo<br /> không đồng nhất với những vùng echo kém<br /> tương ứng với những ổ hoại tử (hình 1), mạc nối<br /> xung quanh echo dày do phản ứng viêm (hình<br /> 2). Bệnh nhi được phẫu thuật sau 2 ngày nhập<br /> <br /> Hình 2: Khối có cuống mạch máu riêng (mũi tên).<br /> Mạc nối xung quanh echo dày.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Tần suất của lách phụ là 10-30% trên tử thiết,<br /> 3,1-3,7% trên CT và siêu âm(1), và 16% trên CT có<br /> tiêm chất cản quang(6). Lách phụ thường phát<br /> hiện tình cờ và có thể tìm thấy ở những vị trí sau<br /> theo thứ tự giảm dần(9) (Hình 3).<br /> <br /> viện. Gan, lách bình thường. Khối hoại tử tím<br /> <br /> 1- Rốn lách;<br /> <br /> đen vùng hạ sườn trái, sát cực dưới lách, được<br /> <br /> 2- Cuống mạch máu lách;<br /> <br /> bao bọc bởi mạc nối viêm. Khối này xoắn 720o<br /> <br /> 3- Sau phúc mạc vùng đuôi tụy;<br /> <br /> quanh cuống mạch máu riêng. Kết quả giải phẫu<br /> <br /> 4- Mạc nối lớn dọc theo bờ cong lớn dạ dày;<br /> <br /> bệnh mô lách hoại tử xuất huyết.<br /> <br /> 5- Mạc treo ruột non và đại tràng;<br /> <br /> Hậu phẫu ổn, bệnh nhân được xuất viện sau<br /> 3 ngày.<br /> <br /> 6- Dây chằng rộng bên trái ở nữ;<br /> 7- Túi cùng Douglas;<br /> 8- Cạnh tinh hoàn trái.<br /> <br /> 2Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> trong lách phụ là dấu hiệu tương đối đáng tin<br /> cậy, mặc dù nó có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu<br /> tố kỹ thuật như không đủ độ nhạy Doppler(5).<br /> Dấu hiệu whirlpool của cuống mạch máu lách<br /> phụ rất khó phát hiện trên siêu âm cũng như<br /> trên CT, MRI(5,7).<br /> Bệnh nhân của chúng tôi có đầy đủ các dấu<br /> hiệu siêu âm kể trên với diễn tiến các ổ hoại từ<br /> ngày càng rõ mặc dù không ghi nhận được dấu<br /> whirlpool của cuống mạch máu.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Xoắn lách phụ là một bệnh lý cực kỳ hiếm<br /> gặp, có thể đến trong bệnh cảnh đau bụng cấp<br /> hoặc bán cấp. Siêu âm là phương tiện chẩn đoán<br /> hình ảnh đơn giản và chính xác nếu chúng ta có<br /> biết và nghĩ tới.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> Hình 3: Vị trí giải phẫu của lách phụ: (a) rốn lách; (b)<br /> dọc cuống mạch máu lách; (c) dây chằng lách - đại<br /> tràng; (d) mạc nối lớn; (e) mạc treo; (f) vùng trước<br /> xương cùng; (g) vùng dây chằng rộng bên trái; (h)<br /> cạnh tinh hoàn trái.<br /> Lách phụ nhận máu nuôi từ động mạch lách<br /> và trong một số ít trường hợp khi cuống mạch<br /> máu dài, có thể xảy ra xoắn. Triệu chứng thay<br /> đổi từ đau bụng mơ hồ trong xoắn từng lúc, đến<br /> sốt, nôn ói và đau bụng cấp trong trường hợp<br /> xoắn hoại tử cấp(7).<br /> Xoắn lách phụ rất hiếm khi được chẩn đoán<br /> trước mổ, ngay cả với nhiều phương tiện chẩn<br /> đoán hình ảnh như siêu âm, CT, MRI(1,4,5,7,10).<br /> Bệnh nhân của chúng tôi đã được chẩn đoán<br /> xoắn lách phụ ngay ở lần siêu âm đầu tiên và<br /> không cần làm thêm xét nghiệm chẩn đoán hình<br /> ảnh nào khác. Hình ảnh siêu âm của xoắn lách<br /> phụ bao gồm khối echo kém, giới hạn rõ.<br /> Trường hợp hoại tử, khối trở nên không đồng<br /> nhất với những vùng echo kém giảm hồi âm.<br /> Dấu hiệu gián tiếp bao gồm sự tăng kích thước<br /> của khối này và echo dày mạc nối xung quanh.<br /> Tìm thấy lách vị trí bình thường giúp loại trừ<br /> chẩn đoán xoắn lách lạc chỗ (wandering spleen).<br /> Trên siêu âm Doppler, dấu hiệu mất tưới máu<br /> <br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> Corsi A, Summa A, Filippo MD, Borgia D, Zompatori<br /> M.(2007). Acute abdomen in torsion of accessory spleen.<br /> European Journal of Radiology Extra.; 64:15-17.<br /> Dodds WJ, Taylor AJ, Erickson SJ, Stewart ET, Lawson<br /> TL.(1990). Radiologic imaging of splenic anomalies. AJR Am J<br /> Roentgenol.;155:805-810.<br /> Freeman JL, Jafri SZ, Roberts JL, Mezwa DG, Shirkhoda A<br /> (1993). CT of congenital and acquired abnormalities of the<br /> spleen. Radiographics.;13:597-610.<br /> Jans R, Vanslembrouck R, Van Hoe L, Sockx L, Demedts I,<br /> Baert AL (1997). Torsion of accessory spleen in an adult<br /> patient: imaging findings at CT, MRI and angiography. J<br /> Belge Radiol.; 80:229-230.<br /> Mendi R, Abramson LP, Pillai SB, Rigsby CK (2006).<br /> Evolution of the CT imaging findings of accessory spleen<br /> infarction. Pediatr Radiol.; 36:1319-1322.<br /> Mortele KJ, Mortele B, Silverman SG.(2004). CT features of the<br /> accessory spleen. AJR Am J Roentgenol.; 183:1653-1657.<br /> Perez Fontan FJ, Soler R, Santos M, Facio I (2001). Accessory<br /> spleen torsion: US, CT and MR findings. Eur Radiol.; 11:509512.<br /> Ronit G, Oded Z, Scott F, Hiller N. Torsion of an accessory<br /> spleen. Abdom Imaging. 2006.<br /> Rudowski WJ.(1985). Accessory spleens: clinical significance<br /> with particular reference to the recurrence of idiopathic<br /> thrombocytopenic purpura. World J Surg.;9:422-430.<br /> Valls C, Mones L, Guma A, Lopez-Calonge E (1998). Torsion<br /> of a wandering accessory spleen: CT findings. Abdom<br /> Imaging.;23:194-195.<br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> 3<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> 4Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 5<br /> <br />