Những rào cản ảnh hưởng đến tiếp cận và sử dụng dịch vụ y tế của người di cư mùa vụ độ tuổi 18 - 50 tại phường Phúc Xá, Ba Đình, Hà Nội năm 2012

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Nhöõng raøo caûn aûnh höôûng ñeán tieáp caän vaø<br /> söû duïng dòch vuï y teá cuûa ngöôøi di cö muøa vuï<br /> ñoä tuoåi 18 - 50 taïi phöôøng Phuùc Xaù, Ba Ñình,<br /> Haø Noäi naêm 2012<br /> Buøi Ñaéc Thaønh Nam (*), Vuõ Thò Hoaøng Lan (**), Leâ Thò Kim AÙnh (**)<br /> <br /> Di cö mang laïi nhöõng cô hoäi vieäc laøm, thu nhaäp vaø phuï giuùp gia ñình nhöng ngöôøi di cö cuõng phaûi<br /> ñoái maët vôùi nhieàu khoù khaên nhö thu nhaäp thaáp, ñieàu kieän soáng, ñieàu kieän sinh hoaït, söùc khoûe, ñaëc bieät<br /> trong vieäc tieáp caän vaø söû duïng dòch vuï y teá. Nghieân cöùu nhaèm tìm hieåu nhöõng raøo caûn aûnh höôûng ñeán<br /> tieáp caän vaø söû duïng dòch vuï y teá cuûa ngöôøi di cö muøa vuï. Thieát keá ñònh tính ñöôïc söû duïng vôùi choïn<br /> maãu coù chuû ñích 16 cuoäc phoûng vaán saâu vaø 2 cuoäc thaûo luaän nhoùm ngöôøi di cö tuoåi töø 18 - 50 coù<br /> ñau/oám/beänh trong 6 thaùng tröôùc thôøi ñieåm nghieân cöùu vaø caùn boä y teá. Phaân tích chuû ñeà ñöôïc thöïc<br /> hieän sau khi gôõ baêng vaø maõ hoùa. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy thu nhaäp thaáp vaø khoâng oån ñònh, chi<br /> phí khaùm chöõa beänh cao taïi nôi ñeán chính laø raøo caûn lôùn ñeán tieáp caän vaø söû duïng dòch vu y teá. Beân<br /> caïnh ñoù, moät soá yeáu toá khaùc nhö thôøi gian laøm vieäc daøi, thoùi quen töï ñieàu trò, Baûo hieåm Y teá cuõng goùp<br /> phaàn aûnh höôûng ñeán tình hình söû duïng dòch vuï y teá cuûa ngöôøi di cö. Khuyeán nghò: caùc hoaït ñoäng naâng<br /> cao söùc khoûe coäng ñoàng caàn loâi keùo söï tham gia cuûa ngöôøi di cö vaø vôùi ngöôøi di cö neân ñi khaùm söùc<br /> khoûe ñònh kyø 6 thaùng/laàn.<br /> Töø khoùa: ngöôøi di cö, ñau/oám/beänh, dòch vuï y teá, chaêm soùc söùc khoûe, khaùm chöõa beänh.<br /> <br /> Barriers affecting access to and use of health<br /> services among seasonal migrants aged from<br /> 18 to 59 in Phuc Xa commune, Ba Dinh,<br /> Ha Noi, 2012<br /> Bui Dac Thanh Nam (*), Vu Thi Hoang Lan (**), Le Thi Kim Anh (**)<br /> <br /> Migration provides many opportunities for migrants such as employment, income to support their<br /> family. However, migrants have to face many challenges like low income, poor living conditions and<br /> quality of life, especially limited access to appropriate health services. The purpose of the study is<br /> to understand barriers affecting access to and use of health services among seasonal migrants.<br /> Qualitative research design (with 16 in-depth interviews and 2 focus group discussions) was used<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2013, Soá 27 (27)<br /> <br /> 23<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> with purposive sampling of migrants who were between 18 - 50 years of age and suffered from any<br /> diseases during the 6 months prior to the study. The findings show that two major barriers affecting<br /> access to and use of health services were low/unstable income and high cost of medical care at health<br /> facilities.<br /> In addition, other factors such as long working time, self-treatment behavior of seasonal migrants<br /> and health insurance also affected the access to health services among seasonal migrants.<br /> Key words: migrants, disease, health services, primary health care, medical care<br /> <br /> Taùc giaû:<br /> (*):<br /> <br /> Ths. Buøi Ñaéc Thaønh Nam. Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng. Email: buidacthanhnam85@gmail.com<br /> <br /> (**):<br /> <br /> - TS.Bs. Vuõ Thò Hoaøng Lan - Boä moân Dòch teã-Thoáng keâ, Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng. Email: vhl@hsph.edu.vn<br /> - Ths.Bs. Leâ Thò Kim AÙnh - Boä moân Dòch teã-Thoáng keâ, Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng. Email: ltka@hsph.edu.vn<br /> <br /> 1. Ñaët vaán ñeà<br /> Taïi Vieät Nam, kinh teá chuyeån töø bao caáp sang<br /> cô cheá thò tröôøng ñaõ taïo ñieàu kieän thu huùt ñaàu tö vaø<br /> phaùt trieån kinh teá. Beân caïnh ñoù, söï phaân boá ñaàu tö<br /> vaø phaùt trieån kinh teá khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc vuøng<br /> mieàn ñaõ daãn ñeán laøn soùng di cö töø noâng thoân ra<br /> thaønh thò [2], [7], [10] vaø di cö taïm thôøi/muøa vuï<br /> chieám tyû leä khaù cao (76%) [8].<br /> Maëc duø di cö ñem ñeán cô hoäi vieäc laøm, taêng thu<br /> nhaäp vaø phuï giuùp cho gia ñình, tuy nhieân, beân caïnh<br /> nhöõng cô hoäi, ngöôøi di cö coøn phaûi ñoái maët vôùi<br /> nhöõng khoù khaên trong cuoäc soáng nhö thu nhaäp thaáp,<br /> ñieàu kieän soáng, ñieàu kieän sinh hoaït hay baûo trôï xaõ<br /> hoäi [4], [9]. Nhöõng yeáu toá naøy ñaõ laø yeáu toá nguy cô,<br /> laøm cho söùc khoûe cuûa ngöôøi di cö keùm hôn so vôùi<br /> ngöôøi khoâng di cö [13]. Theâm vaøo ñoù, ngöôøi di cö<br /> coøn phaûi ñoái maët vôùi caùc vaán ñeà tieáp caän vaø söû duïng<br /> dòch vuï y teá (DVYT) taïi nôi ñeán [8], [7]. Tình traïng<br /> söùc khoûe keùm hôn nhöng cô hoäi tieáp caän vaø söû duïng<br /> DVYT khoâng toát nhö ngöôøi khoâng di cö. Moät soá<br /> nghieân cöùu ñaõ chæ ra raèng ngöôøi di cö ít ñeán cô sôû y<br /> teá (CSYT) hôn ngöôøi khoâng di cö [4], [7], ngay caû<br /> khi hoï coù khaû naêng chi traû caùc DVYT [3]. Tyû leä<br /> ngöôøi di cö töï ñieàu trò khi ñau oám laø khaù cao ôû caû<br /> nam vaø nöõ (76% ôû nöõ vaø 70% ôû nam) [3]. Nhöõng raøo<br /> caûn trong vieäc tieáp caän vaø söû duïng DVYT laø moät<br /> trong nhöõng yeáu toá chính aûnh höôûng ñeán söùc khoûe<br /> cuûa ngöôøi di cö [2].<br /> 24<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2013, Soá 27 (27)<br /> <br /> Hieän taïi, tyû leä ngöôøi di cö muøa vuï ñeán sinh soáng<br /> vaø laøm vieäc taïi Haø Noäi khaù cao, tuy nhieân nhöõng<br /> chöông trình can thieäp hay cung caáp caùc dòch vuï<br /> chaêm soùc söùc khoûe (CSSK) laïi ít ñeà caäp ñeán hoï. Ñeå<br /> cung caáp thoâng tin xaây döïng caùc chöông trình can<br /> thieäp coù hieäu quaû, nghieân cöùu naøy tieán haønh treân<br /> nhoùm ngöôøi di cö muøa vuï ñang sinh soáng vaø laøm<br /> vieäc taïi Phuùc Xaù, Ba Ñình, Haø Noäi vôùi muïc tieâu "tìm<br /> hieåu nhöõng raøo caûn aûnh höôûng ñeán tieáp caän vaø söû<br /> duïng dòch vuï y teá cuûa ngöôøi di cö muøa vuï".<br /> <br /> 2. Phöông phaùp nghieân cöùu<br /> Thieát keá ñònh tính vôùi phöông phaùp phoûng vaán<br /> saâu (PVS) vaø thaûo luaän nhoùm (TLN) ñöôïc söû duïng<br /> taïi ñòa baøn nghieân cöùu. Ñoái töôïng phoûng vaán bao<br /> goàm y teá quaän/phöôøng vaø ngöôøi di cö muøa vuï. Choïn<br /> maãu coù chuû ñích ñöôïc thöïc hieän vôùi caùc tieâu chí sau:<br /> (i) vôùi ngöôøi di cö: tuoåi töø 18 - 50, coù hoä khaåu thöôøng<br /> truù ngoaøi Haø Noäi (cuõ), coù ñau/oám/beänh trong 6<br /> thaùng tröôùc thôøi ñieåm tieán haønh nghieân cöùu, di cö<br /> ñeán ñòa baøn nghieân cöùu trong thôøi gian töø 6 thaùng 5 naêm ; (ii) vôùi y teá: ñaïi dieän laõnh ñaïo vaø caùc tröôûng<br /> khoa/phoøng chöùc naêng cuûa Trung taâm Y teá quaän,<br /> tröôûng Phoøng Y teá quaän, tröôûng Traïm y teá vaø coäng<br /> taùc vieân (CTV) y teá phöôøng.<br /> Trong thôøi gian töø thaùng 03 - 06/2012, 16 cuoäc<br /> PVS vaø 2 cuoäc TLN ñöôïc thöïc hieän. Caùc baêng ghi<br /> aâm ñöôïc gôõ baèng baûn word, caùc bieân baûn ghi cheùp<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> ñöôïc toång hôïp theo töøng baûn gôõ baêng. Döïa treân maõ<br /> hoùa thoâng tin, keát quaû ñöôïc toång hôïp thaønh caùc<br /> nhoùm chuû ñeà chính.<br /> Moät soá khaùi nieäm söû duïng trong nghieân cöùu:<br /> - Ngöôøi di cö: laø nhöõng ngöôøi di chuyeån töø nôi<br /> naøy ñeán nôi khaùc trong voøng 5 naêm tröôùc thôøi ñieåm<br /> tieán haønh ñieàu tra [1].<br /> - Ñau/oám/beänh: laø ngöôøi coù ñau/oám phaûi nghæ<br /> ngôi ít nhaát 1 ngaøy coâng lao ñoäng theo quy ñònh cuûa<br /> Nhaø nöôùc (8 tieáng/ngaøy).<br /> - Khaùi nieäm "CSYT" vaø "söû duïng dòch vuï khaùm<br /> chöõa beänh (KCB) taïi CSYT" ñöôïc ñònh nghóa cuï theå<br /> theo Luaät khaùm chöõa beänh soá 40/2009/QH12 ngaøy<br /> 23/11/2009 [6].<br /> - Tieáp caän vaø söû duïng dòch vuï KCB taïi CSYT:<br /> ñöôïc hieåu laø khi ñoái töôïng ñeán CSYT ñeå söû duïng baát<br /> cöù hình thöùc cung caáp dòch vuï nhö tö vaán, khaùm,<br /> ñieàu trò, mua thuoác do CSYT cung caáp.<br /> <br /> 3. Keát quaû nghieân cöùu<br /> Döïa vaøo keát quaû thu thaäp ñöôïc töø caùc cuoäc PVS<br /> vaø TLN, nghieân cöùu ñöa ra moät soá raøo caûn aûnh<br /> höôûng ñeán tieáp caän vaø söû duïng DVYT cuûa ngöôøi di<br /> cö muøa vuï theo sô ñoà döôùi ñaây.<br /> <br /> ngöôøi di cö)<br /> Theâm vaøo ñoù, aùp löïc kieám tieàn ñeå trang traûi cho<br /> cuoäc soáng cuõng nhö göûi tieàn veà chaêm lo cho gia ñình<br /> lôùn hôn khieán hoï phaûi haïn cheá caùc sinh hoaït ôû möùc<br /> toái thieåu nhaát. Ñoàng thôøi tham gia vaøo haønh vi<br /> CSSK khoâng ñöôïc khuyeán khích.<br /> "... khaùm beänh phaûi maát tieàn maø mình chaúng coù<br /> tieàn neân khoâng khaùm, coù beänh thì chæ mua thuoác am<br /> bi ñeå uoáng ... mình laøm cho 3 - 4 ngöôøi aên roài lo con<br /> caùi hoïc haønh .... ngaøy naøo meät thì aên khoaûng 10<br /> nghìn ñoà aên chöù bình thöôøng chæ coù aên 5 nghìn ñoà aên<br /> moät ngaøy... " (chò H_PVS)<br /> Chi phí khaùm chöõa beänh cao: Vôùi thu nhaäp thaáp<br /> vaø khoâng oån ñònh, trong khi chi phí CSSK taïi caùc<br /> thaønh phoá lôùn khoâng heà reû, nhaát laø taïi caùc CSYT ñaàu<br /> ngaønh. Ngöôøi di cö thöôøng coi vieäc phaûi söû duïng<br /> DVYT laø ñieàu baát ñaéc dó bôûi caùc khoaûn chi phí cho<br /> CSSK voán quaù cao so vôùi hoï, hoï chæ chaáp nhaän söû<br /> duïng caùc DVYT vôùi chi phí thaáp.<br /> ".... caùi ñoàng tieàn kheùo chuùng toâi khoâng chuaån bò<br /> ñöôïc nhieàu, chaúng haïn nhö vaøo caùc vieän lôùn seõ toán<br /> raát nhieàu tieàn nhöng veà queâ thì choàng con hay ngöôøi<br /> thaân ñöa vaøo vieän laøm thuû tuïc ôû vieän nhaø thì cuõng coù<br /> phaàn giaûm bôùt nhieàu..." (TLN_ ngöôøi di cö)<br /> Beân caïnh ñoù, chi phí giaùn tieáp cho vieäc chaêm<br /> soùc söùc khoûe taïi caùc CSYT ôû ñaây nhö ñi laïi, aên uoáng,<br /> thaêm nuoâi… cuõng khoâng heà reû chuùt naøo.<br /> "... ñeán ñaáy thì chi phí caùi gì cuõng ñaét laém ... theá<br /> roài caùi tieàn cuûa mình ñi laïi aên uoáng vaø chi phí trong<br /> beänh vieän cuõng heát hôi nhieàu tieàn..." (chò H_PVS)<br /> Nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc y teá cuõng nhaän ñònh<br /> thu nhaäp thaáp vaø chi phí KCB cao chính laø raøo caûn<br /> lôùn aûnh höôûng ñeán vieäc tieáp caän vaø söû duïng DVYT<br /> cuûa ngöôøi di cö.<br /> <br /> Thu nhaäp thaáp: Thu nhaäp ñoùng moät vai troø quan<br /> troïng quyeát ñònh ñeán vieäc tieáp caän vaø söû duïng<br /> DVYT bôûi ña phaàn ngöôøi di cö leân Haø Noäi laøm aên<br /> sinh soáng ñeàu xuaát thaân töø nhöõng vuøng queâ ngheøo.<br /> Vôùi thu nhaäp thaáp vaø khoâng oån ñònh, hoï coøn nhieàu<br /> thöù phaûi lo hôn vieäc boû tieàn CSSK. Hoï chæ chaáp<br /> nhaän daønh moät khoaûn tieàn khaù tieát kieäm cho vieäc<br /> CSSK.<br /> "... Bình quaân moãi thaùng ñöôïc 2 - 2,5 trieäu coøn<br /> chi phí naøy noï, baûo ñi khaùm thì chöa coù ñieàu kieän maø<br /> neáu ñi mua thuoác thì chæ coù uoáng thuoác vo maát<br /> khoaûng ñoä 15 - 20 nghìn hay 30 nghìn thoâi...." (TLN_<br /> <br /> "... caùi chính laø thu nhaäp ngöôøi ta thaáp. Khi coù<br /> beänh hoï cuõng lo, nheï thì töï ñieàu trò, tröø khi beänh<br /> naëng quaù hoï môùi phaûi chòu thoâi .... hoï môùi veà queâ thu<br /> xeáp tieàn nong ñeå ñi ñeán beänh vieän..." (CBYT_PYT)<br /> "Hoï ñaõ phaûi ra ñaây laøm kinh teá neân cuõng khoù<br /> khaên. Maø giaù dòch vuï taïi caùc cô sôû y teá treân ñòa baøn<br /> quaän Ba Ñình cuõng khoâng phaûi laø thaáp.."<br /> (CBYT_TTYT)<br /> Thôøi gian laøm vieäc daøi: Vôùi coâng vieäc lao ñoäng<br /> vaát vaû veà ñeâm khieán hoï khoâng quan taâm tôùi söùc<br /> khoûe cuûa mình, hoï chæ mua thuoác uoáng qua loa cho<br /> qua côn beänh ñeå laøm tieáp. Ngay caû khi ñòa phöông<br /> nôi ñeán toå chöùc ñôït khaùm tö vaán vaø CSSK mieãn phí<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2013, Soá 27 (27)<br /> <br /> 25<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> ñöôïc caùc CTV y teá thoâng baùo roäng raõi nhöng hoï<br /> cuõng khoâng tham gia. Thaäm chí moät soá ngöôøi di cö<br /> coøn chöa tieáp caän tôùi caùc CSYT taïi nôi ñeán bao giôø.<br /> <br /> ".... ôû queâ coù anh em noäi ngoaïi roài gia ñình maø,<br /> beänh ñi naèm ñoä 5 hay 10 ngaøy thì coù ngöôøi chaêm soùc<br /> cho nhö theá ñôõ hôn nhieàu...." (TLN_ngöôøi di cö)<br /> <br /> "... laøm töø 1 - 2 giôø saùng ñi ñeán 8 - 9 giôø thaäm chí<br /> coù luùc laøm tôùi 11 - 12 giôø tröa môùi veà neân chaúng coù<br /> thôøi gian ñeå chaêm soùc söùc khoûe. Baây giôø coù tieàn thì<br /> chaêm soùc chöù chaúng coù tieàn thì mua thuoác uoáng thoâi"<br /> (chò H_PVS)<br /> <br /> Thaùi ñoä cuûa chính quyeàn nôi ñeán: Chính saùch<br /> cuûa ñòa phöông nôi ñeán vaø caùc chöông trình CSSK<br /> chuû yeáu daønh cho ngöôøi coù hoä khaåu, thöôøng boû qua<br /> ngöôøi di cö do vò theá khoâng chính thöùc cuûa hoï veà<br /> maët phaùp lyù bôûi ngöôøi di cö leân ñaây kieám vieäc laøm<br /> chæ ôû moät thôøi gian vaø baûn thaân cuõng ít khai baùo khi<br /> ñeán ñaây. Moät soá chöông trình taïi ñòa phöông ñöôïc<br /> thöïc hieän vaãn bao goàm ngöôøi di cö nhöng trieån khai<br /> gaëp nhieàu khoù khaên do tính di ñoäng trong coâng vieäc<br /> cuûa hoï.<br /> <br /> "....coù luùc ngöôøi ta (CTV y teá) goïi ñi khaùm ñaáy,<br /> nhöng coâ maûi laøm chaû coù ñieàu kieän ñi khaùm. Giôø<br /> phaûi lo laøm nuoâi maáy ñöùa con ... Coâ chöa KCB töø khi<br /> ñeán ñaây..." (coâ H_PVS)<br /> Caùn boä y teá ñòa phöông chia seû ngöôøi di cö<br /> thöôøng ít tieáp caän tôùi caùc CSYT ñòa phöông ñeå ñöôïc<br /> tö vaán vaø CSSK bôûi thôøi gian laøm vieäc daøi, coâng<br /> vieäc lao ñoäng vaát vaû maëc duø chính quyeàn ñòa<br /> phöông cuõng taïo ñieàu kieän hoã trôï.<br /> "... khi coù chieán dòch maø phöôøng (Phuùc Xaù) toå<br /> chöùc khaùm söùc khoûe cho moïi ngöôøi daân chöù khoâng<br /> phaân bieät ngoaïi tænh hay khoâng nhöng soá ngöôøi lao<br /> ñoäng ngoaïi tænh khaùm raát ít ... ñoái vôùi lao ñoäng ngoaïi<br /> tænh thì thôøi gian khoâng coù, hoï raát taän duïng, quaù quaét<br /> laém hoï môùi ñi khaùm...."(CBYT_CTV)<br /> "... hoï ñi laøm suoát ngaøy, thöïc ra chính quyeàn<br /> cuõng taïo ñieàu kieän thoâi, caùi chính laø baûn thaân hoï, hoï<br /> baän coâng vieäc, laøm luïng caû ngaøy, hoï töø nôi khaùc ñeán<br /> nhieàu khi nghó mình soáng baát hôïp phaùp neân chính hoï<br /> cuõng khoâng chuû ñoäng vieäc naøy...." (CBYT_PYT)<br /> Thoùi quen töï ñieàu trò: YÙ thöùc CSSK cuûa ngöôøi di<br /> cö vaãn coøn haïn cheá, haønh vi töï ñieàu trò vaãn laø caùch<br /> xöû lyù beänh phoå bieán nhaát. Vôùi taâm lyù coi nheï caùc<br /> beänh thoâng thöôøng, ngöôøi di cö thöôøng tìm ñeán caùc<br /> hieäu thuoác tö nhaân gaàn nôi cö truù ñeå töï ñieàu trò theo<br /> höôùng daãn cuûa ngöôøi baùn maø khoâng caàn phaûi tìm tôùi<br /> caùc CSYT.<br /> "Toâi thöôøng xuyeân bò ho thoâi, luùc ñoù chæ caàn ra<br /> hieäu thuoác laáy maáy lieàu thuoác ho veà uoáng theá laø xong,<br /> noù khoûi thì thoâi coøn khoâng khoûi thì ñi mua thuoác<br /> khaùc" (TLN_ ngöôøi di cö)<br /> Hoï lo sôï moät khi tìm ñeán caùc CSYT ñeå CSSK<br /> maø phaùt hieän ra nhöõng beänh nguy hieåm seõ aûnh<br /> höôûng tôùi taâm lyù vaø coâng vieäc chính hoï. Vaø khi beänh<br /> trôû naëng, ngöôøi di cö thöôøng tìm ñeán söï giuùp ñôõ taïi<br /> queâ nhaø ñeå thuaän tieän cho vieäc chaêm soùc vaø ñieàu trò.<br /> ".... ñi khaùm thì cöù sôï bieát ñaâu coù beänh laïi lo hôn<br /> vì khoâng bieát coù tieàn ñeå chöõa hay khoâng theá neân cuõng<br /> khoâng daùm ñi" (TLN_ ngöôøi di cö)<br /> 26<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2013, Soá 27 (27)<br /> <br /> "Haøng naêm, Quaän/phöôøng vaãn coù ñôït khaùm söùc<br /> khoûe mieãn phí cho ngöôøi lao ñoäng nhaäp cö ... Nhöng<br /> chính saùch thì chuû yeáu daønh cho ngöôøi coù hoä khaåu<br /> taïi ñaây. Coøn ngöôøi di cö kieám aên thì hoï ôû thôøi gian<br /> raát ngaén maø baûn thaân hoï cuõng khoâng khai baùo...."<br /> (CBYT_PYT)<br /> "... coù nhöõng chöông trình vaãn hoã trôï cho ngöôøi<br /> di cö nhöng cuõng gaëp nhieàu khoù khaên bôûi hoï di<br /> chuyeån lieân tuïc. Vieäc tieáp xuùc vôùi hoï cuõng khoù do<br /> ñieàu kieän laøm vieäc cuûa hoï khaùc, ñeâm laøm ngaøy nghæ.<br /> Hoaëc coù theå ngaøy hoï ôû Hoaøn Kieám, ñeâm hoï laïi sang<br /> Ba Ñình, cho neân cuõng khoù khaên" (CBYT_TTYT)<br /> Thieáu hieåu bieát veà heä thoáng y teá taïi nôi ñeán:<br /> Nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc CSSK cho raèng vôùi caùc<br /> moâ hình cung caáp DVYT saün coù treân ñòa baøn, vieäc<br /> ñaùp öùng nhu caàu CSSK cho ngöôøi di cö laø hoaøn toaøn<br /> coù theå ñöôïc, hoï coù theå chuû ñoäng tôùi caùc CSYT coâng<br /> hay tö ñeå ñöôïc tö vaán vaø chaêm soùc ñieàu trò khi coù<br /> nhu caàu veà söùc khoûe.<br /> "...treân ñòa baøn phöôøng Phuùc Xaù coù traïm y teá vaø<br /> raát nhieàu cô sôû y döôïc tö nhaân neân khi hoï coù beänh<br /> hay coù nhu caàu, hoï chuû ñoäng ñeán caùc phoøng khaùm tö,<br /> caùc hieäu thuoác tö ñeå ñöôïc höôùng daãn mua thuoác vaø<br /> ñieàu trò ...." (CBYT_PYT)<br /> Tuy nhieân, vôùi caùc moái quan heä xaõ hoäi haïn cheá<br /> cuõng nhö thieáu kieán thöùc trong vieäc CSSK khieán<br /> ngöôøi di cö khoâng tìm ñöôïc söï giuùp ñôõ taïi ñòa<br /> phöông nôi ñeán cuõng nhö khoâng bieát tìm ñeán caùc<br /> CSYT phuø hôïp vôùi nhu caàu CSSK cuûa mình.<br /> ".... kieán thöùc thì mình khoâng bieát ñeå lieân heä vôùi<br /> ai ôû ñaây, chæ bieát ñi laøm kieám tieàn cho ñeán khi meät laø<br /> cöù laên ra nguû chaû caàn bieát gì heát..." (TLN_ ngöôøi di<br /> cö)<br /> "Baây giôø maø ñi khaùm söùc khoûe thì chaû bieát tôùi nôi<br /> naøo laø toát nhaát. Ñoâi khi muoán ñi nhöng sôï vaøo nhöõng<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> choã khoâng hôïp lyù thì toán tieàn maø khoâng tìm ra beänh"<br /> (TLN_ ngöôøi di cö)<br /> Thieáu thoâng tin veà caùc chöông trình söùc khoûe taïi<br /> ñòa phöông: Caùc thoâng tin thöôøng ñöôïc phaùt treân loa<br /> ñaøi taïi ñòa phöông trong nhöõng giôø haønh chính<br /> nhöng vôùi thôøi gian laøm vieäc chuû yeáu vaøo ban ñeâm<br /> neân ngöôøi di cö thöôøng daønh thôøi gian ban ngaøy ñeå<br /> nghæ ngôi. Ngoaøi ra moät soá ñoái töôïng ban ngaøy<br /> thöôøng ñi laøm taïi ñòa phöông khaùc neân khoâng naém<br /> ñöôïc caùc thoâng tin veà CSSK taïi ñòa baøn taïm truù.<br /> "...toâi chöa tham gia do khoâng bieát veà caùi thoâng<br /> tin aáy (khaùm söùc khoûe mieãn phí) cho neân mình cuõng<br /> khoâng tham gia, cuõng do maûi lo kieám tieàn thoâi ..."<br /> (chò L_PVS)<br /> "...traïm y teá cuõng coù chöông trình chaêm soùc söùc<br /> khoûe nhöng do chuùng toâi maûi laøm neân khoâng nhôù ...<br /> cuõng ñi laøm suoát neân chaúng bieát caùc chöông trình gì<br /> neân cuõng chaúng tham gia..." (TLN_ngöôøi di cö)<br /> Baûo hieåm Y teá: Vôùi möùc soáng thaáp vaø chi phí<br /> DVYT ñaét ñoû, baûo hieåm y teá (BHYT) - ñöôïc cho laø<br /> cô hoäi ñeå ngöôøi di cö tieáp caän vaø söû duïng DVYT.<br /> BHYT coøn coù yù nghóa ñaëc bieät ñoái vôùi ngöôøi di cö<br /> khi phaûi ñoái maët vôùi nhöõng thieät thoøi trong vieäc tieáp<br /> caän dòch vuï CSSK do bò haïn cheá bôûi caùc moái quan<br /> heä xaõ hoäi taïi nôi ñeán. Maëc duø bieát ñöôïc nhöõng lôïi<br /> ích cuûa BHYT nhöng vôùi möùc soáng thaáp, aùp löïc<br /> kieám tieàn neân hoï thöôøng khoâng mua BHYT.<br /> "... toâi thaáy neáu mua BHYT thì raát phuø hôïp vì<br /> ñau/oám caàn ñi vieän seõ ñôõ raát nhieàu. Nhöng do ñieàu<br /> kieän chöa coù, cuoäc soáng cuõng ñang gaëp khoù khaên neân<br /> chöa mua..." (coâ V_PVS)<br /> Moät soá yù kieán khaùc noùi BHYT coøn nhieàu baát<br /> caäp, thuû tuïc haønh chính trong vieäc khaùm BHYT<br /> phöùc taïp, vieäc chaêm soùc y teá taïi nôi ñaêng kyù baûo<br /> hieåm khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu CSSK cuûa hoï.<br /> Beân caïnh ñoù, nhieàu ngöôøi coøn nghi ngôø vaøo chaát<br /> löôïng khaùm chöõa beänh khi söû duïng theû BHYT.<br /> "... noùi ñeán baûo hieåm thì raát nhieàu ngöôøi noùi<br /> raèng ñeán beänh vieän nhieàu thuû tuïc röôøm raø....."<br /> (TLN_ ngöôøi di cö)<br /> "... khaùm theo baûo hieåm toaøn thuoác khoâng ñöôïc<br /> ñaëc trò cho laém ... coù khi ñau ñaàu neáu mua thuoác<br /> ngoaøi chæ 1 - 2 ngaøy laø khoûi coøn thuoác baûo hieåm thì<br /> laáy thaät nhöng coù khi veà khoâng uoáng..." (TLN_ngöôøi<br /> di cö)<br /> <br /> 4. Baøn luaän<br /> Nhö thieát keá ban ñaàu, nghieân cöùu tieán haønh tìm<br /> <br /> hieåu nhöõng raøo caûn aûnh höôûng tôùi tieáp caän vaø söû<br /> duïng DVYT veà möùc ñoä tieáp caän dòch vuï: loaïi hình<br /> cung caáp, thôøi gian ñeán CSYT, khoaûng caùch töø nhaø<br /> ñeán CSYT, thaêm khaùm vaø chaån ñoaùn, chi phí söû<br /> duïng dòch vuï, BHYT, chính saùch; vaø möùc ñoä phuø<br /> hôïp: caûm nhaän veà CSYT, trình ñoä kyõ naêng vaø thaùi<br /> ñoä cuûa nhaân vieân y teá, thôøi gian chôø ñôïi, thôøi gian<br /> môû cöûa cuûa CSYT. Tuy nhieân, khi tieán haønh ñieàu tra<br /> do söï hieåu bieát cuûa ngöôøi di cö coøn thaáp, theâm vaøo<br /> ñoù nhöõng ñoái töôïng coù ñau/oám khi ñöôïc phoûng vaán<br /> haàu heát cho bieát hoï söû duïng DVYT mieãn phí taïi<br /> traïm y teá vaø khoâng tìm ñöôïc ñoái töôïng nam giôùi di<br /> cö vaøo trong nghieân cöùu daãn ñeán moät soá raøo caûn ñeà<br /> ra ôû treân vaãn chöa tìm ñöôïc trong nghieân cöùu naøy.<br /> Thay vaøo ñoù, nghieân cöùu ñaõ tìm ra ñöôïc moät soá raøo<br /> caûn khaùc cuûa ngöôøi di cö nhö thu nhaäp thaáp, thôøi<br /> gian laøm vieäc, thoùi quen töï ñieàu trò, thieáu hieåu bieát<br /> veà heä thoáng y teá vaø thieáu thoâng tin veà chöông trình<br /> söùc khoûe taïi ñòa phöông nôi ñeán.<br /> Khoâng rieâng ngöôøi di cö maø caû ngöôøi daân ñòa<br /> phöông, thu nhaäp ñoùng vai troø quan troïng aûnh höôûng<br /> ñeán thoùi quen tieáp caän vaø söû duïng DVYT. Caùc möùc<br /> thu nhaäp khaùc nhau seõ daãn ñeán haønh vi tìm kieám caùc<br /> DVYT khaùc nhau. Caùc nghieân cöùu ñaõ chæ ra thu<br /> nhaäp laø yeáu toá quyeát ñònh ñeán tình traïng söùc khoûe<br /> vaø tìm kieám DVYT [13], [14]. Beân caïnh thu nhaäp,<br /> moät soá nghieân cöùu khaùc cuõng chi phí DVYT cao<br /> cuõng ñöôïc ghi nhaän laø moät trong nhöõng nguyeân<br /> nhaân chính khieán ngöôøi di cö khoù tieáp caän vaø söû<br /> duïng DVYT taïi nôi ñeán [7]. Vaø taïi khu vöïc laøm vieäc<br /> - chính thöùc hay khoâng chính thöùc, ngöôøi di cö vaãn<br /> phaûi lao ñoäng vaát vaû vôùi thôøi gian laøm vieäc daøi.<br /> Chính vì theá, khi coù thôøi gian raûnh, hoï thöôøng nghæ<br /> ngôi ñeå laáy söùc laøm vieäc [11]. Hoï chæ chaáp nhaän söû<br /> duïng khi beänh trôû neân traàm troïng.<br /> Ngöôøi di cö thöôøng ñöôïc nghó ñeán nhö nhoùm treû<br /> vaø coù söùc khoûe toát. Vaø ñieàu naøy daãn ñeán haønh vi<br /> CSSK thuï ñoäng cuûa ngöôøi di cö, caùc nhaø thuoác taây<br /> thöôøng laø ñieåm ñeán cuûa nhöõng ngöôøi beänh nheï. Vaø<br /> chæ khi beänh trôû naëng, hoï tìm ñeán caùc DVYT [5].<br /> Ngoaøi ra, caùc chöông trình, chính saùch cuûa ñòa<br /> phöông nôi ñeán chuû yeáu giaønh cho ngöôøi sôû taïi maø<br /> boû qua ngöôøi di cö do vò theá khoâng chính thöùc veà<br /> maët phaùp lyù. Baûn thaân ngöôøi di cö vôùi caùc moái quan<br /> heä xaõ hoäi haïn cheá cuõng nhö maëc caûm vôùi taâm lyù laø<br /> ngöôøi ngoaïi tænh neân hoï thöôøng ít gaén keát vôùi ñòa<br /> phöông nôi ñeán. Moät boä phaän ngöôøi baûn ñòa cuõng coù<br /> thaùi ñoä phaân bieät vaø khoâng muoán giao löu vôùi ngöôøi<br /> nhaäp cö ngheøo [12]. Do ñoù, caûi thieän voán xaõ hoäi<br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2013, Soá 27 (27)<br /> <br /> 27<br /> <br />