Nội hàm tu luyện trong
hội họa truyền thống Tây
phương
Tác giả: Chu Di Tú
Tác phẩm "Phán xét cuối cùng" (Last Judgement) của
Michelangelo.
[Chanhkien.org] Tất cả các nền văn minh lâu đời trên thế
giới đều có tín ngưỡng đối với “Thần”, đều tò mò về nguồn
gốc của sinh mệnh và sự trở về sung túc, đều có khát vọng và
truy cầu bản năng sự “vĩnh hằng”. “Tu luyện” chính vì thế
mà xuất hiện trong số các hoạt động của nhân loại.
Đối với từ “tu luyện” này, người phương Đông không hề bỡ
ngỡ, cơ bản hiểu là “con người thông qua phương pháp tự
hoàn thiện bản thân, tức quá trình từ người thăng hoa lên
cảnh giới của sinh mệnh cao tầng”. Mục đích cuối cùng của
tu luyện, theo cách nói của Đạo gia thì chính là “đắc Đạo”,
“thành Tiên”, tu thành “Chân Nhân”; còn theo cách nói của
Phật gia thì chính là “viên mãn”, “đắc chính quả”, cũng còn
gọi là “niết bàn”. Mặc dù Tây phương không hề có khái niệm
“tu luyện” minh xác giống như ở Đông phương, nhưng tôn
giáo Tây phương cũng cho rằng: con người phải tin Thần,
chiểu theo lời dạy dỗ của Thần mà làm, thì mới có thể được
tịnh hóa, đi lên Thiên quốc và đồng tại với Thần, được “vĩnh
sinh”. Tín ngưỡng đối với Thần này, quá trình không ngừng
tịnh hóa và thăng hoa bản thân này, cũng chính là “tu luyện”.
Mục đích cuối cùng của tu luyện đều là đạt được sự trở về tốt
đẹp nhất của sinh mệnh, hưởng hạnh phúc vĩnh hằng.
Tôn giáo là một chủng hình thức của tu luyện, tuy nhiên tu
luyện không nhất định là tôn giáo.
Tất nhiên, con người muốn đạt được cảnh giới cao tầng hoặc
đi lên Thiên quốc thì phải có điều kiện, phải có tiêu chuẩn để
đánh giá. Từ tín ngưỡng và phương pháp tu luyện của cả
Đông, Tây phương, chúng ta có thể tìm thấy rất nhiều nguyên
tắc chung.
Nét tu luyện ở Tây phương
1. Tu trong mê
Tôn giáo Đông, Tây phương, hay tu luyện đều có nhận thức
phổ biến rằng, thế giới “hiện thực” mà con người đang sống
chỉ là giả tượng tạo nên bởi mắt thịt, tuyệt không phải là diện
mạo chân thực của vũ trụ. Do đó họ khuyên con người thế
gian không được “mê” trong đó, không nên chấp trước vào
biểu tượng của thế tục; “chấp mê bất ngộ” khiến người ta khó
mà nhận thức được chân tướng của vũ trụ, khó mà tu thành.
Ví như trong tác phẩm “Republic”, nhà hiền triết Hy Lạp cổ
đại Plato có một đoạn ví von rất sinh động về “cái hang”, đại
ý như sau:
“Thế giới khả tri” mà con người sinh tồn giống như đáy một
cái hang, con người cũng giống như một kẻ tù tội bị xiềng
xích từ thuở còn trẻ, chỉ có thể thấy ảnh phản chiếu của ánh
lửa trên tường, mà cứ tưởng rằng ảnh tượng này chính là toàn
bộ thế giới. Có một ngày, một kẻ tù tội giãy thoát khỏi gông
xiềng, quay đầu nhìn thấy ánh lửa, thì phát hiện điều nhìn
thấy trên tường chỉ là giả tướng, ánh lửa mới là nguyên nhân
tạo thành những ảnh tượng này. Khi ấy anh ta lại chạy ra
khỏi động dưới đất, nhìn thấy ánh mặt trời chiếu rọi thế giới
dưới mặt đất, thì mới biết sự phong phú tốt đẹp của cảnh
tượng thế giới chân thực. Anh ta tiến thêm một bước nữa,
thích ứng với hoàn cảnh thế giới bên trên, thì mới phát hiện