Phần mềm quản trị thư viện tích hợp mã nguồn mở Koha cho hệ thống thư viện Việt Nam

Nghiïn cûáu - Trao àöíi<br /> <br /> <br /> PHÊÌN MÏÌM QUAÃN TRÕ THÛ VIÏÅN TÑCH HÚÅP MAÄ NGUÖÌN MÚÃ KOHA<br /> CHO HÏÅ THÖËNG THÛ VIÏÅN VIÏÅT NAM<br /> TS Nguyïîn Huy Chûúng<br /> Trûúâng Àaåi hoåc KHXH&NV Haâ Nöåi<br /> <br /> Toám tùæt: Trong khoaãng 10 nùm qua, hïå thöëng phêìn mïìm quaãn trõ thû viïån tñch húåp<br /> (integrated library system) do caác cöng ty phêìn mïìm trong vaâ ngoaâi nûúác cung cêëp (saãn<br /> phêím thûúng maåi) àaä àûúåc ûáng duång triïín khai vaâ àem laåi lúåi ñch thiïët thûåc cho viïåc quaãn<br /> lyá taâi nguyïn, tûå àöång hoáa caác quy trònh nghiïåp vuå cuãa thû viïån taåi Viïåt Nam. Sûå phaát triïín<br /> cuãa cöng nghïå thöng tin, Internet vaâ caác hònh thûác trao àöíi thöng tin, liïn laåc trong thïë giúái<br /> phùèng hiïån nay àaä taåo àiïìu kiïån maånh meä cho viïåc hònh thaânh vaâ phaát triïín caác hïå thöëng<br /> phêìn mïìm quaãn trõ thû viïån tñch húåp maä nguöìn múã, àûúåc àoáng goáp búãi cöång àöìng thû viïån<br /> vaâ cöng nghïå thöng tin trïn toaân thïë giúái. Trong söë àoá, Koha laâ phêìn mïìm quaãn trõ thû viïån<br /> maä nguöìn múã àêìu tiïn vaâ àang àûúåc sûã duång röång raäi nhêët trïn thïë giúái. Caác lúåi thïë vïì tiïu<br /> chuêín, tñnh nùng, tñnh dïî sûã duång/khai thaác, chi phñ triïín khai cuãa Koha rêët phuâ húåp vúái<br /> hïå thöëng thû viïån taåi Viïåt Nam, àiïìu àoá mang laåi cho caác thû viïån möåt lûåa choån khaã thi<br /> khaác bïn caånh caác phêìn mïìm thûúng maåi hiïån haânh.<br /> Tûâ khoáa: phêìn mïìm thû viïån; phêìn mïìm maä nguöìn múã; phêìn mïìm tñch húåp quaãn trõ thû<br /> viïån maä nguöìn múã; phêìn mïìm Koha; thû viïån àiïån tûã; thû viïån Viïåt Nam.<br /> <br /> Koha open source integrated library management software for Vietnam library system<br /> <br /> Summary: In recent about 10 years, integrated library systems (trade products),<br /> supplied by domestic and foreign software companies, have been applied and brought<br /> real benefits for resource managemen, automation of library processes in Vietnam. The<br /> development of IT, Internet, information exchange and communication forms in flat world<br /> is creating firm conditions for forming and developing open source integrated library<br /> management systems with the contribution of library and IT communities throughout the<br /> world. Among these systems, Koha is being widely used in the world. Owing to<br /> its advantages in standard, ability, friendliness in use and exploitation, reasonable<br /> expenditure for development in Vietnamese library systems, Koha is a feasible choice<br /> among other commercial softwares.<br /> Keywords: library system; open source software; open source integrated library systems;<br /> Koha software; electronic library; Vietnam library.<br /> <br /> 1. Phêìn mïìm thû viïån Tûâ viïåc phaát triïín nhanh nhûng thiïëu thöëng<br /> Hïå thöëng Thû viïån Viïåt Nam àaä vaâ àang nhêët vïì töí chûác, vïì vùn baãn phaáp quy, vïì caác<br /> phaát triïín song song cuâng vúái sûå phaát triïín tiïu chuêín chuyïn mön nghiïåp vuå cuãa nhûäng<br /> cuãa àêët nûúác cuäng nhû trong tiïën trònh höåi nùm trûúác thïë kyã 21, ngaânh thû viïån Viïåt<br /> nhêåp quöëc tïë ngaây caâng chùåt cheä vaâ sêu röång. Nam cho àïën nay àaä àûa ra vaâ thöëng nhêët caác<br /> <br /> 12 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014<br />  Nghiïn cûáu - Trao àöíi<br /> <br /> yïu cêìu tiïu chuêín nghiïåp vuå dûåa trïn caác caác mûác àöå khaác nhau. Caác thû viïån coá quy<br /> chuêín quöëc tïë vïì thû viïån nhû khöí mêîu mö nhoã hún nhû caác thû viïån quêån, huyïån,<br /> MARC21, quy tùæc biïn muåc AACR2, khung caác thû viïån cuãa caác trûúâng phöí thöng trung<br /> phên loaåi DDC,… [1]. hoåc, phöí thöng cú súã,… do caác khoá khùn vïì<br /> Viïåc aáp duång caác chuêín nghiïåp vuå thû taâi chñnh, nguöìn lûåc chûa triïín khai àûúåc<br /> viïån quöëc tïë vaâo hïå thöëng thû viïån Viïåt Nam PMTV.<br /> àaä taåo tiïìn àïì cho viïåc ûáng duång cöng nghïå<br /> Chuáng ta coá thïí khùèng àõnh rùçng PMTV<br /> thöng tin (CNTT) trong thû viïån, cuå thïí laâ<br /> àaä àem laåi caác lúåi ñch thiïët thûåc, laâm thay àöíi<br /> viïåc sûã duång caác phêìn mïìm thû viïån<br /> cú baãn diïån maåo hïå thöëng thû viïån taåi Viïåt<br /> (PMTV) trúã nïn thuêån lúåi vaâ dïî daâng hún.<br /> Caác PMTV quöëc tïë nhû Virtua (VTLS), Nam. Thöng qua PMTV, thû viïån àaä tûå àöång<br /> Millennium (Innovative Interface), Aleph hoáa àûúåc quy trònh nghiïåp vuå, quaãn lyá taâi<br /> (Ex Libris) àaä àûúåc sûã duång taåi caác thû viïån nguyïn àïí tùng nùng suêët hoaåt àöång vaâ nêng<br /> úã Viïåt Nam, àiïìu maâ trûúác àêy khöng thïí cao chêët lûúång phuåc vuå baån àoåc. PMTV cuäng<br /> thûåc hiïån àûúåc. Ngoaâi ra, caác cöng ty phêìn laâ cöng cuå quan troång àïí caác thû viïån thûåc<br /> mïìm trong nûúác cuäng àaä xêy dûång hïå thöëng haânh aáp duång caác tiïu chuêín quöëc tïë vïì<br /> PMTV mang thûúng hiïåu cuãa riïng mònh, nghiïåp vuå thû viïån. Do vêåy, tñnh nùng vaâ cêëu<br /> tiïu biïíu laâ Libol (Tinh Vên), iLib (CMC), truác dûä liïåu cuãa PMTV àoáng vai troâ xûúng<br /> Vebrary (Laåc Viïåt). söëng trong viïåc giuáp thû viïån vêån haânh theo<br /> Traãi qua hún 10 nùm kïí tûâ ngaây hïå thöëng àuáng tiïu chuêín quöëc tïë. Taåi Viïåt Nam,<br /> PMTV àêìu tiïn àûúåc triïín khai taåi Viïåt Nam, PMTV coá thïí chia laâm hai loaåi:<br /> cho àïën nay àa phêìn caác thû viïån coá quy mö<br /> - PMTV cuãa caác cöng ty PM Viïåt Nam.<br /> vûâa vaâ lúán cuãa caác trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng,<br /> caác trung têm hoåc liïåu vuâng, caác thû viïån - PMTV cuãa caác cöng ty PM nûúác ngoaâi.<br /> cöng cöång, caác viïån nghiïn cûáu, cú quan nhaâ Baãng 1 àûa ra caác àaánh giaá töíng thïí vïì hai<br /> nûúác àaä àûúåc caâi àùåt vaâ ûáng duång PMTV úã loaåi PM naây:<br /> <br /> Baãng 1. So saánh PMTV cuãa cöng ty phêìn mïìm trong nûúác vaâ cuãa cöng ty phêìn mïìm nûúác ngoaâi<br /> <br /> PMTV cuãa caác cöng ty PM PMTV cuãa caác cöng ty PM<br /> Viïåt Nam nûúác ngoaâi<br /> Chuãng loaåi PM thûúng maåi coá baãn quyïìn PM thûúng maåi coá baãn quyïìn<br /> Phên hïå, tñnh nùng Àêìy àuã caác phên hïå, tñnh nùng: Àêìy àuã caác phên hïå, tñnh nùng:<br /> OPAC, Böí sung, Biïn muåc, Lûu OPAC, Böí sung, Biïn muåc, Lûu<br /> thöng, Quaãn lyá ÊËn phêím àõnh kyâ, thöng, Quaãn lyá ÊËn phêím àõnh<br /> Baáo caáo thöëng kï kyâ, Baáo caáo thöëng kï<br /> Tiïu chuêín höî trúå Höî trúå möåt phêìn MARC21, Höî trúå hoaân toaân MARC21,<br /> AACR2, DDC vaâ caác tiïu chuêín AACR2, DDC vaâ caác tiïu chuêín<br /> quöëc tïë vïì thû viïån quöëc tïë vïì thû viïån<br /> Khaã nùng hoaåt àöång Chûa àûúåc kiïím chûáng hoaåt àöång Àaáp ûáng hoaåt àöång cho caác thû<br /> vúái söë lûúång biïíu töët vúái thû viïån coá trïn 1 triïåu biïíu viïån coá trïn 5 triïåu biïíu ghi<br /> ghi lúán ghi<br /> <br /> THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014 13<br />  Nghiïn cûáu - Trao àöíi<br /> <br /> Khaã nùng liïn kïët Höî trúå möåt phêìn Höî trúå hoaân toaân<br /> qua cöíng Z39.50<br /> Khaã nùng liïn thû viïån Khöng höî trúå Höî trúå<br /> vúái caác PMTV khaác<br /> Khaã nùng tuây biïën Höî trúå tuây biïën theo yïu cêìu cuãa thû Khöng cho pheáp thay àöíi cêëu<br /> cêëu truác, tñnh nùng viïån truác, rêët haån chïë thay àöíi tñnh<br /> cuãa phêìn mïìm nùng àïí àaãm baão tñnh nhêët quaán,<br /> öín àõnh cuãa hïå thöëng<br /> Khaã nùng àaáp ûáng Àaáp ûáng Àaáp ûáng<br /> nhu cêìu cuãa thû viïån<br /> Viïåt Nam hiïån taåi<br /> Khaã nùng àaáp ûáng Chûa àûúåc kiïím chûáng Àaáp ûáng<br /> nhu cêìu phaát triïín<br /> vaâ höåi nhêåp cuãa thû<br /> viïån Viïåt Nam trong<br /> tûúng lai<br /> Quaá trònh phaát triïín - Khoaãng 10 nùm, dûåa trïn caác - Trïn 30 nùm, song haânh vúái<br /> yïu cêìu thûåc tïë cuãa ngaânh thû viïån yïu cêìu vaâ sûå phaát triïín cuãa<br /> Viïåt Nam ngaânh thû viïån thïë giúái.<br /> - Àûúåc phaát triïín búãi caác cöng ty phaát - Àûúåc phaát triïín búãi caác cöng ty<br /> triïín PM àa ngaânh nghïì Viïåt Nam PM quöëc tïë chuyïn vïì thû viïån<br /> Tñnh cêåp nhêåt cuãa PM khöng àûúåc cêåp nhêåt thûúâng PM àûúåc cêåp nhêåt haâng nùm,<br /> PM xuyïn, thûúâng ài chêåm hún so vúái song haânh vúái xu thïë cuãa thïë<br /> xu thïë cuãa thïë giúái giúái<br /> Nguöìn nhên lûåc Khöng öín àõnh do PM khöng phaãi laâ saãn ÖÍn àõnh do cöng ty chó chuyïn<br /> phaát triïín PM phêím duy nhêët cuãa cöng ty Viïåt Nam sêu phaát triïín phêìn mïìm thû viïån<br /> Giaá thaânh triïín khai Khoaãng vaâi trùm triïåu àöìng / thû Trïn 2 tó àöìng / thû viïån<br /> ban àêìu viïån<br /> Chi phñ baão haânh Tñnh theo tó lïå phêìn trùm trïn giaá trõ Tñnh theo tó lïå phêìn trùm trïn giaá<br /> baão trò haâng nùm ban àêìu cuãa saãn phêím trõ ban àêìu cuãa saãn phêím<br /> <br /> Baãng phên tñch trïn àaä chó ra rùçng àûáng nhûng laåi gùåp caác vêën àïì liïn quan àïën tñnh<br /> trïn goác àöå tiïu chuêín kyä thuêåt, PMTV do nùng, tiïu chuêín nghiïåp vuå, tñnh bïìn vûäng,<br /> caác cöng ty PM nûúác ngoaâi àaáp ûáng hoaân tñnh cêåp nhêåt vúái caác tiïu chuêín vaâ xu thïë<br /> toaân nhu cêìu hiïån taåi vaâ tûúng lai cuãa thû phaát triïín cuãa ngaânh thû viïån trïn thïë giúái<br /> viïån Viïåt Nam. Tuy nhiïn, chi phñ àïí triïín trong tûúng lai gêìn.<br /> khai vaâ duy trò PM caác phêìn mïìm naây rêët lúán 2. Phêìn mïìm thû viïån maä nguöìn múã<br /> vaâ khöng phaãi thû viïån naâo taåi Viïåt Nam Coá thïí noái, Viïåt Nam khöng phaãi laâ quöëc<br /> cuäng coá àuã àiïìu kiïån taâi chñnh àïí thûåc hiïån.<br /> gia duy nhêët trïn thïë giúái gùåp phaãi baâi toaán<br /> Ngûúåc laåi, PMTV do caác cöng ty PM Viïåt khoá trong viïåc lûåa choån PMTV phuâ húåp vúái<br /> Nam cung cêëp coá chi phñ thêëp hún (nhûng chñnh saách, quy mö, chûác nùng, nhiïåm vuå<br /> vêîn cao àöëi vúái caác thû viïån coá quy mö nhoã) cuäng nhû khaã nùng taâi chñnh cho thû viïån cuãa<br /> <br /> 14 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014<br />  Nghiïn cûáu - Trao àöíi<br /> <br /> mònh. Caác quöëc gia trïn thïë giúái (kïí caác caác àûúåc cêåp nhêåt theo tiïu chuêín vaâ xu thïë múái<br /> quöëc gia phaát triïín) coá hïå thöëng thû viïån phaát nhêët; noá coá khaã nùng tuây biïën möåt caách mïìm<br /> triïín trûúác chuáng ta haâng chuåc nùm àaä nhêån deão, linh hoaåt. Koha nhêån àûúåc sûå àoáng goáp<br /> thêëy àiïìu naây tûâ lêu. Hoå, cuâng vúái caác töí phaát triïín, kiïím àõnh vaâ kiïím soaát chêët lûúång<br /> chûác vaâ cöång àöìng thû viïån quöëc tïë, caác búãi cöång àöìng Koha trïn toaân thïë giúái thöng<br /> trung têm nghiïn cûáu, caác nhaâ lêåp trònh viïn qua website chñnh thûác laâ www.koha-com-<br /> àam mï lônh vûåc thû viïån,… àaä àûa ra möåt munity.org. Kola coá möåt söë tñnh nùng nöíi bêåt<br /> hûúáng ài múái: Xêy dûång vaâ phaát triïín Phêìn nhû sau:<br /> mïìm thû viïån maä nguöìn múã (PMTVMNM). 3.1. Höî trúå biïn muåc theo chuêín quöëc tïë<br /> Möåt cêu hoãi àûúåc àùåt ra laâ taåi sao viïåc sûã Chêët lûúång cuãa cöng taác biïn muåc seä quyïët<br /> duång PMTVMNM laåi trúã thaânh möåt xu àõnh chêët lûúång CSDL thû muåc vaâ khaã nùng<br /> hûúáng trïn thïë giúái? chia seã thöng tin. Khaã nùng trao àöíi nguöìn taâi<br /> Búãi vò PMTVMNM giöëng nhû möåt moán nguyïn rêët haån chïë giûäa caác hïå thöëng thû viïån<br /> quaâ tùång vaâ chuáng ta khöng chó àûúåc miïîn Viïåt Nam hiïån nay xuêët phaát tûâ cöng taác biïn<br /> phñ vïì giaá mua maâ coân àûúåc miïîn phñ vïì baãn muåc khöng àöìng nhêët, khöng àaáp ûáng hoaân<br /> quyïìn trïn cú súã giêëy pheáp maä nguöìn múã. toaân tiïu chuêín quöëc tïë. Àiïìu naây khöng hoaân<br /> Chó cêìn coá maä nguöìn cuãa phêìn mïìm vaâ coá toaân do löîi cuãa caác caán böå nghiïåp vuå maâ laâ vò<br /> quy àõnh vïì giêëy pheáp PM tûå do nguöìn múã laâ hoå khöng àûúåc cung cêëp möåt cöng cuå chuêín<br /> ngûúâi sûã duång coá thïí tûå do sûãa àöíi, caãi tiïën, àïí thûåc hiïån àiïìu naây.<br /> nêng cêëp vaâ phaát triïín chuáng maâ khöng cêìn<br /> Chñnh vò vêåy, àiïím nöíi tröåi àêìu tiïn cêìn<br /> xin pheáp ai hay cú quan töí chûác naâo vïì baãn<br /> nhêën maånh cuãa Koha chñnh laâ khaã nùng höî<br /> quyïìn [14]. Àoá laâ àiïìu khaác biïåt nöíi bêåt so<br /> trúå biïn muåc theo tiïu chuêín quöëc tïë. Phên<br /> vúái caác phêìn mïìm maä nguöìn àoáng, hay coân<br /> hïå Biïn muåc cuãa Koha àaáp ûáng khùæt khe caác<br /> goåi laâ phêìn mïìm thûúng maåi coá baãn quyïìn.<br /> tiïu chuêín nhû MARC21, AACR2 vaâ DDC,<br /> Chñnh vò vêåy, sûå hònh thaânh vaâ phaát triïín cung cêëp cöng cuå àïí xêy dûång vaâ kiïím soaát<br /> cuãa PMTVMNM àaä vaâ àang diïîn ra möåt chêët lûúång mö taã biïíu ghi. Vñ duå möåt söë tñnh<br /> caách tûå nhiïn, xuêët phaát tûâ nhu cêìu vaâ lúåi ñch nùng nöíi bêåt cuãa phên hïå naây nhû sau:<br /> cuãa cöång àöìng thû viïån maâ khöng bõ aãnh<br /> hûúãng búãi caác yïëu töë chñnh trõ, thûúng maåi - Cung cêëp caác khung mêîu biïn muåc àïí sûã<br /> nhû caác saãn phêím khaác. duång cho nhiïìu loaåi hònh taâi liïåu khaác nhau<br /> nhû saách in, taâi liïåu àiïån tûã, êën phêím àõnh kyâ…<br /> 3. Phêìn mïìm thû viïån maä nguöìn múã<br /> Koha - Cung cêëp khaã nùng tûå xêy dûång biïíu<br /> mêîu biïn muåc theo nhu cêìu sûã duång cuãa thû<br /> Koha laâ PMTVMNM àêìu tiïn trïn thïë<br /> viïån.<br /> giúái, ban àêìu àûúåc xêy dûång cho Thû viïån<br /> Horowhenua Library Trust (HLT), New - Hoaåt àöång theo mö hònh tûâ àiïín tham<br /> Zealand vaâo nùm 2000 [3]. Hiïån nay, Koha chiïëu, cho pheáp gùæn kïët caác vùn baãn coá liïn<br /> àaä trúã thaânh PMTVMNM àûúåc aáp duång röång quan hoùåc àñnh keâm caác file aãnh bòa taâi liïåu.<br /> raäi nhêët trïn thïë giúái vúái trïn 1.800 thû viïån - Nhêåp, xuêët taâi liïåu theo lö vúái tïåp tin<br /> àang sûã duång [15]. theo chuêín ISO 2709.<br /> Koha àûúåc cöng nhêån laâ PM coá àêìy àuã - Coá khaã nùng tòm kiïëm, nhêåp, xuêët dûä<br /> tñnh nùng cuãa möåt PMTV hiïån àaåi, liïn tuåc liïåu qua cöíng Z39.50.<br /> <br /> THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014 15<br />  Nghiïn cûáu - Trao àöíi<br /> <br /> 3.2. Giao diïån OPAC dïî tuây chónh - Àïì xuêët thû viïån böí sung taâi liïåu múái;<br /> Àiïím haån chïë cuãa PM thûúng maåi nhûng - Nhêån caác thöng baáo, tin nhùæn tûâ thû viïån.<br /> laåi laâ àiïím maånh cuãa Koha chñnh laâ tñnh linh 3.5. Khaã nùng lûu thöng taâi liïåu trong<br /> hoaåt trong viïåc tuây biïën, chónh sûãa giao diïån moåi tònh huöëng<br /> OPAC. Vúái PM thûúng maåi, thû viïån bõ phuå Phên hïå lûu thöng cuãa Koha cho pheáp caán<br /> thuöåc vaâo giao diïån OPAC àûúåc cung cêëp böå thû viïån coá thïí quaãn lyá vaâ xûã lyá àûúåc têët<br /> búãi nhaâ saãn xuêët tûâ maâu sùæc, böë cuåc àïën caã caác tònh huöëng trong quaá trònh lûu thöng<br /> thöng tin hiïín thõ. Ngûúåc laåi, Koha cho pheáp taâi liïåu. Trong quaá trònh ghi mûúån taâi liïåu<br /> thû viïån tûå cêëu hònh hiïín thõ thöng tin trïn cho baån àoåc, hïå thöëng seä tûå àöång hiïín thõ<br /> OPAC: thöng baáo nïëu nhû baån àoåc hay taâi liïåu naây<br /> - Tuây chónh caác logo, banner; coá vêën àïì cêìn àûúåc xaác minh. Caác thöng baáo<br /> - Tuây chónh kïët cêëu, böë cuåc, thöng tin hiïín thõ; àoá coá thïí laâ baån àoåc àang núå thû viïån möåt<br /> - Tuây chónh maâu nïìn; maâu sùæc, kñch cúä khoaãn tiïìn phaåt, baån àoåc mûúån taâi liïåu khöng<br /> font chûä; àuáng chñnh saách lûu thöng, taâi liïåu baån àoåc<br /> mûúån àang cho ngûúâi khaác mûúån, taâi liïåu<br /> - Tuây chónh thöng tin hiïín thõ trïn trang<br /> baån àoåc mûúån àaä bõ loaåi khoãi chñnh saách lûu<br /> chuã OPAC. thöng hay theã baån àoåc àang bõ khoáa,…<br /> 3.3. Khaã nùng phên loaåi kïët quaã tòm kiïëm Koha cuäng höî trúå xûã lyá caác taâi liïåu àang<br /> Koha cho pheáp giúái haån laåi têët caã caác kïët àûúåc àùåt mûúån theo thûá tûå ngûúâi àùåt vaâ thúâi<br /> quaã tòm theo nhiïìu tiïu chñ khaác nhau. Kïët gian àùåt. Thöng thûúâng thû viïån seä xûã lyá caác<br /> quaã tòm àûúåc phên loaåi theo caác thöng tin yïu cêìu àùåt mûúån naây theo thûá tûå thúâi gian<br /> giúái haån giuáp baån àoåc dïî daâng tòm taâi liïåu àùåt mûúån cuãa baån àoåc. Tuy nhiïn trong<br /> phuâ húåp vúái nhu cêìu tin cuãa mònh. Caác thöng trûúâng húåp baån àoåc laâ caán böå, giaãng viïn,<br /> tin giúái haån naây coá thïí bao göìm bêët kyâ thuöåc ngûúâi nghiïn cûáu… àùåt mûúån sau nhûng laåi<br /> tñnh naâo cuãa biïíu ghi thû muåc nhû taác giaã, cêìn gêëp taâi liïåu naây, thû viïån cuäng coá thïí linh<br /> chuã àïì, nùm xuêët baãn, võ trñ àõa lyá hay nhûäng àöång vaâ thay àöíi thûá tûå ûu tiïn àùåt mûúån cho<br /> taâi liïåu sùén saâng cho baån àoåc mûúån. hoå trïn giao diïån ngûúâi quaãn trõ. Danh saách<br /> 3.4. Khaã nùng tûúng taác trûåc tuyïën giûäa caác baån àoåc àang chúâ mûúån taâi liïåu àûúåc<br /> baån àoåc vaâ thû viïån hiïín thõ trïn möåt giao diïån vaâ caán böå thû viïån<br /> Koha coá nhiïìu tñnh nùng nöíi bêåt daânh cho coá thïí thay àöíi thûá tûå ûu tiïn möåt caách dïî<br /> baån àoåc trong àoá khuyïën khñch sûå tûúng taác daâng.<br /> hai chiïìu giûäa baån àoåc vaâ thû viïån. Sau khi 3.6. Khaã nùng àùåt mûúån offline trïn hïå<br /> àùng nhêåp vaâo hïå thöëng, baån àoåc coá thïí: trònh duyïåt web Firefox<br /> - Quaãn lyá thöng tin taâi khoaãn; Koha cung cêëp tñnh nùng àùåt mûúån offline<br /> - Theo doäi lõch sûã mûúån/traã; trïn Firefox, tñnh nùng lûu thöng offline naây<br /> àûúåc sûã duång trong trûúâng húåp maáy chuã hay<br /> - Theo doäi thöng tin àùåt mûúån, taâi liïåu àûúâng truyïìn maång cuãa thû viïån gùåp sûå cöë.<br /> mûúån quaá haån; Khi sûå cöë xaãy ra, baån àoåc vêîn hoaân toaân coá<br /> - Bònh luêån vïì taâi liïåu ûa thñch vaâ chia seã thïí àùåt mûúån àûúåc taâi liïåu. Sau khi sûå cöë<br /> vúái baån àoåc khaác; àûúåc khùæc phuåc, caán böå quaãn trõ thû viïån coá<br /> - Taåo giaá saách aão lûu laåi caác taâi liïåu ûa thïí cêåp nhêåt laåi lõch sûã lûu thöng cuãa thû viïån<br /> thñch hoùåc quan troång cêìn ghi nhúá; luác gùåp sûå cöë.<br /> <br /> 16 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014<br />  Nghiïn cûáu - Trao àöíi<br /> <br /> 3.7. Hïå thöëng baáo caáo àêìy àuã, chi tiïët vaâ duång Koha raãi àïìu caác úã têët caã caác chêu luåc<br /> linh hoaåt trïn thïë giúái [13, 15].<br /> Viïåc lêåp baáo caáo vïì hiïån traång vaâ tònh Coá thïí nhùæc àïën möåt söë thû viïån sûã duång<br /> hònh hoaåt àöång cuãa thû viïån laâ cöng viïåc hïët Koha tiïu biïíu nhû Thû viïån Trung têm lûu<br /> sûác cêìn thiïët, nhêët laâ àöëi vúái caác caán böå laâm trûä quöëc gia Anh (The National Archive);<br /> cöng taác quaãn lyá. Phên hïå Baáo caáo trong Thû viïån Dûúåc Hoaâng gia cuãa Vûúng quöëc<br /> Koha linh hoaåt vaâ chi tiïët túái têët caã caác phên Anh (Royal Pharmaceutical Society of Great<br /> hïå. Thû viïån coá thïí tûå taåo vaâ xaác àõnh nöåi Britain); Thû viïån ngön ngûä vaâ caác nïìn vùn<br /> dung baáo caáo laâ bêët cûá vêën àïì gò liïn quan minh - Bibliotheâque des langues et civilizations<br /> àïën ngên saách, böí sung, baån àoåc hay taâi liïåu. (Phaáp); Thû viïån cöng cöång Santa Cruz<br /> Caác baáo caáo thûúâng xuyïn àûúåc sûã duång (California, Hoa Kyâ) [2, 4, 5, 7].<br /> trong Koha laâ thöëng kï söë lûúång baån àoåc, söë Riïng taåi khu vûåc Àöng Nam AÁ àaä coá trïn<br /> lûúång taâi liïåu, taâi liïåu àûúåc mûúån nhiïìu nhêët, 100 thû viïån sûã duång Koha, trong àoá têåp<br /> danh saách baån àoåc mûúån quaá haån. Viïåc lêåp trung nhiïìu taåi Philipin núi tiïëng Anh àûúåc<br /> baáo caáo, thöëng kï trong Koha àûúåc thûåc hiïån sûã duång phöí biïën [13]. Caác thû viïån tiïu biïíu<br /> möåt caách dïî daâng, khöng cêìn sûå can thiïåp sûã duång göìm coá Thû viïån Cuåc phaát<br /> cuãa caãn böå quaãn trõ hay caác nhaâ cung cêëp. Coá triïín khoa hoåc vaâ cöng nghïå quöëc gia<br /> thïí goåi àêy laâ möåt àiïím maånh cuãa phêìn mïìm Thaái Lan (NSTDA Online Library @STKS);<br /> Koha. Thû viïån Viïån nghiïn cûáu àaåo Höìi cao cêëp<br /> 3.8. Khaã nùng taåo nhaän gaáy, taåo maä vaåch (International Institute of Advance Islamic<br /> barcode cho taâi liïåu Studies - Malaysia); Thû viïån phaáp luêåt - Haå<br /> Koha cung cêëp tñnh nùng taåo vaâ in nhaän viïån Philipin [3].<br /> gaáy, nhaän maä vaåch cho taâi liïåu. Viïåc taåo Triïín khai Koha trïn diïån röång úã têìm<br /> nhaän hïët sûác mïìm deão, linh hoaåt. Caán böå thû quöëc gia coá Thöí Nhô Kyâ. Taåi àêy, dûå aán triïín<br /> viïån coá thïí chuã àöång hoaân toaân trong viïåc khai Koha àûúåc khúãi xûúáng búãi Böå Vùn hoáa<br /> taåo nhaän. Koha cho pheáp ngûúâi sûã duång tûå vaâ Du lõch Thöí Nhô Kyâ vúái muåc tiïu aáp duång<br /> xaác àõnh nöåi dung cuãa nhaän bùçng caách àiïìn Koha cho 1.112 thû viïån, vúái hún 800.000<br /> thïm hoùåc lûåa choån caác thuöëc tñnh sùén coá cuãa baån àoåc vaâ hún 8 triïåu biïíu ghi [12].<br /> taâi liïåu. Thuöåc tñnh àoá coá thïí laâ: nhan àïì, tïn 4.2. Taåi Viïåt Nam<br /> taác giaã, kyá hiïåu phên loaåi, maä vaåch, söë Taåi Viïåt Nam, tuy söë lûúång thû viïån sûã<br /> ISBN… duång Koha coân ñt (Thû viïån Àaåi hoåc Taâi<br /> 4. Hiïån traång sûã duång phêìn mïìm thû chñnh vaâ Ngên haâng Haâ Nöåi) nhûng Koha àaä<br /> viïån maä nguöìn múã Koha trïn thïë giúái vaâ nhêån àûúåc sûå quan têm vaâ uãng höå cuãa nhiïìu<br /> taåi Viïåt Nam cú quan, àún võ, töí chûác cuäng nhû caác caá<br /> 4.1. Trïn thïë giúái nhên trong vaâ ngoaâi ngaânh. Àiïìu àoá àûúåc thïí<br /> Koha àaä àûúåc aáp duång vaâ triïín khai thaânh hiïån qua Thöng tû söë 08/2010/TT-BGDÀT<br /> cöng cho moåi loaåi hònh thû viïån nhû thû viïån do Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo ban haânh ngaây<br /> cöng cöång, thû viïån cuãa caác cú súã giaáo duåc (caác 01/3/2010, trong àoá Koha laâ möåt trong<br /> trûúâng phöí thöng, cao àùèng, àaåi hoåc), thû viïån nhûäng PMTV àûúåc khuyïën khñch sûã duång<br /> cuãa caác viïån nghiïn cûáu, cú quan, töí chûác chñnh trong ngaânh giaáo duåc [9].<br /> phuã, tû nhên,… Theo librarytechnology.org, Cuöëi thaáng 11 nùm 2013, khoáa têåp huêën<br /> àaä coá trïn 1.800 thû viïån xaác nhêån àang sûã hûúáng dêîn caâi àùåt vaâ sûã duång PMTVMNM<br /> <br /> THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014 17<br />  Nghiïn cûáu - Trao àöíi<br /> <br /> Koha àaä lêìn àêìu tiïn àûúåc töí chûác taåi Haâ cöång àöìng ngûúâi sûã duång vaâ phaát triïín Koha<br /> Nöåi. Khoáa têåp huêën do Liïn hiïåp thû viïån àaåi giöëng nhû mö hònh phaát triïín Koha cuãa caác<br /> hoåc khu vûåc phña Bùæc àûáng ra töí chûác vaâ àaä nûúác trïn thïë giúái. Yïu cêìu thûá ba laâ phaãi coá<br /> thu huát sûå tham gia cuãa hún 60 caán böå àïën tûâ ñt nhêët möåt töí chûác àûáng ra chõu traách nhiïåm<br /> hún 30 thû viïån thaânh viïn [11]. Kïët quaã tû vêën, höî trúå, hûúáng dêîn triïín khai, hûúáng<br /> khaão saát cho thêëy phêìn lúán caác thû viïån tham dêîn àaâo taåo khi caác thû viïån coá nhu cêìu.<br /> gia têåp huêën àïìu àaánh giaá Koha coá àêìy àuã Vïì cú baãn, Viïåt Nam hiïån nay àaä coá thïí<br /> caác tñnh nùng cêìn thiïët vaâ phuâ húåp vúái hïå àaáp ûáng àûúåc caã ba yïu cêìu trïn àïí àûa<br /> thöëng thû viïån úã Viïåt Nam. Koha vaâo aáp duång taåi caác thû viïån chûa coá<br /> 5. Kïët luêån àiïìu kiïån sûã duång PMTV, àùåc biïåt laâ caác<br /> PMTVMNM Koha àaä coá nïìn moáng phaát thû viïån cöng cöång cuãa tónh, huyïån; thû<br /> triïín vûäng chùæc trïn thïë giúái, àöìng thúâi àaä viïån cuãa caác trûúâng phöí thöng; trung têm<br /> àûúåc kiïím chûáng vïì tñnh nùng, chêët lûúång, thöng tin thuöåc caác súã khoa hoåc cöng nghïå<br /> àöå öín àõnh vaâ an toaân thöng tin. Cuäng giöëng caác àõa phûúng. Tuy nhiïn, àïí viïåc phöí<br /> nhû caác PM khaác, àïí Koha àûúåc aáp duång vaâ biïën vaâ ûáng duång phêìn mïìm naây àaåt àûúåc<br /> triïín khai möåt caách hiïåu quaã cho hïå thöëng hiïåu quaã thûåc sûå àöëi vúái hïå thöëng thû viïån<br /> thû viïån Viïåt Nam thò trûúác tiïn cêìn phaãi coá úã Viïåt Nam thò Koha cêìn tiïëp tuåc nhêån<br /> sûå uãng höå vïì mùåt chuã trûúng vaâ chñnh saách àûúåc sûå quan têm, höî trúå phöëi húåp chùåt cheä<br /> cuãa caác cêëp ban, ngaânh quaãn lyá, cuå thïí laâ Böå hún nûäa tûâ phña caác böå, ban, ngaânh, caác töí<br /> Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo, Böå Vùn hoáa Thïí Thao chûác, liïn hiïåp, doanh nghiïåp, caá nhên<br /> vaâ Du lõch, Böå Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå. Yïu trong vaâ ngoaâi cöång àöìng cuäng nhû nhûäng<br /> cêìu thûá hai laâ Viïåt Nam phaãi xêy dûång àûúåc ngûúâi yïu thñch thû viïån.<br /> <br /> Taâi liïåu tham khaão<br /> 1. Quyïët àõnh ban haânh ngaây 7/5/2007 cuãa Böå 7. Thû viïån Trung têm lûu trûä quöëc gia Anh (The<br /> trûúãng Böå Vùn hoáa - Thöng tin vïì viïåc aáp duång caác National Archive): http://tna.koha-ptfs.eu<br /> chuêín nghiïåp vuå quöëc tïë trong lônh vûåc Thöng tin - 8. Thû viïån Viïån nghiïn cûáu àaåo Höìi cao cêëp<br /> Thû viïån. (International Institute of Advance Islamic Studies –<br /> 2. Thû viïån cöng cöång Santa Cruz (California, Malaysia): http://office.iais.org.my/<br /> Hoa Kyâ): http://catalog.santacruzpl.org 9. Thöng tû söë 08/2010/TT-BGDÀT, ngaây<br /> 3. Thû viïån Cuåc phaát triïín khoa hoåc vaâ cöng nghïå 01/03/2010 cuãa Böå Giaáo duåc àaâo taåo<br /> quöëc gia Thaái Lan (NSTDA Online Library @STKS): 10. http://koha-community.org/about/history/<br /> http://library.stks.or.th 11. http://koha.vn/khoáa-têåp-huêën-koha-cho-liïn-<br /> 4. Thû viïån dûúåc hoaâng gia cuãa Vûúng quöëc Anh hiïåp-thû-viïån-àaåi-hoåc-khu-vûåc-phña-bùæc.html<br /> (Royal Pharmaceutical Society of Great Britain) 12. http://lists.katipo.co.nz/pipermail/koha/2013-<br /> http://rps.koha-ptfs.eu/ January/035344.html<br /> 5. Thû viïån ngön ngûä vaâ caác nïn vùn minh – Bib- 13. http://wiki.koha-community.org/wiki/Koha_<br /> liotheâque des langues et civilizations (BULAC): Users_Worldwide<br /> http://koha.bulac.fr/<br /> 14. http://www.gnu.org<br /> 6. Thû viïån phaáp luêåt - Haå viïån Philipin:<br /> http://hreplib.congress.gov.ph 15. http://www.librarytechnology.org/map.pl?ILS=Koha.<br /> <br /> <br /> (Ngaây Toâa soaån nhêån àûúåc baâi: 15-3-2014; Ngaây phaãn biïån<br /> àaánh giaá: 16-4-2014; Ngaây chêëp nhêån àùng: 06-5-2014).<br /> <br /> 18 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014<br />