Phân tích downs trên người Việt Nam trưởng thành

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> PHÂN TÍCH DOWNS TRÊN NGƯỜI VIỆT NAM TRƯỞNG THÀNH<br /> Trương Hải Ninh*, Đống Khắc Thẩm**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định các số đo về xương và răng theo phân tích<br /> Downs ở người Việt Nam có khớp cắn bình thường; so sánh các chỉ số này theo giới tính và với giá trị của<br /> Downs.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trên phim sọ nghiêng được chuẩn hóa của 100<br /> sinh viên (50 nam, 50 nữ), tuổi 20 đến 25, có tương quan xương hàm và tương quan răng hạng I. Sử dụng<br /> thước kẹp điện tử có độ nhạy 0,01mm và thước đo góc chuyên dụng (hiệu Ormco-Sybron) trong Chỉnh<br /> hình răng mặt để đo chiều dài và đo góc.<br /> Kết quả: Mẫu mặt và mẫu tăng trưởng của xương hàm trên và xương hàm dưới không khác biệt giữa<br /> nam và nữ, trừ độ nhô của răng cửa trên và răng cửa dưới ở nữ nhiều hơn ở nam. So với người châu Âu,<br /> người Việt có xương ổ răng hàm trên, xương ổ răng hàm dưới nhỏ hơn và hàm dưới có xu hướng phát<br /> triển về phía dưới nhiều hơn ra phía trước. Răng cửa hàm trên và hàm dưới ở người Việt đều nhô hơn so<br /> với người châu Âu.<br /> Kết luận: Mẫu răng mặt ở người Việt Nam khác biệt với mẫu răng mặt mà Downs đưa ra cho người<br /> châu Âu ở hầu hết các giá trị nghiên cứu. Những số liệu từ nghiên cứu này có thể giúp ích cho quá trình<br /> chẩn đoán và điều trị Chỉnh hình răng mặt cho người Việt Nam.<br /> Từ khoá: Phân tích đo sọ, phân tích Downs, đa giác Downs<br /> <br /> ABSTRACT<br /> DOWNS ANALYSIS IN VIETNAMESE ADULTS<br /> Truong Hai Ninh, Đong Khac Tham<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 2 - 2014: 28 - 34<br /> Objective: This study is designed to establish dental and skeletal measurements based on Downs<br /> Analysis in Vietnamese adults with normal occlusion, and to compare these measurements by gender and<br /> with Downs values.<br /> Methods: The sample consisted of the standard cephalometric films of 100 Vietnamese students (50<br /> males, 50 females), aging from 20 to 25, with normal dental and skeletal relationships. We use digital<br /> calipers with accuracy 0.01 mm or less, and orthodontic protractor (Ormco-Sybron) to measure in our<br /> study.<br /> Results: There was no significant difference between Vietnamese male and female in facial and growth<br /> pattern except for a larger protrusion of maxillary and mandibular incisors in female. In comparison with<br /> the standards of Caucasian, Vietnamese maxillary and mandibular alveolar process were more protrusive<br /> and the development tendency of the mandible more downward, contrary to the forward tendency in<br /> Caucasian people. In addition, maxillary and mandibular incisors were more protrusive in Vietnamese than<br /> in Caucasian.<br /> * Bộ môn ĐDNK- Khoa RHM, ĐHYD TP.HCM<br /> **Bộ môn CHRM, Khoa RHM, ĐHYD TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS Trương Hải Ninh<br /> ĐT: 0908929655<br /> Email: truonghaininh@gmail.com<br /> <br /> 28<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Conclusion: There was a difference of facial and growth pattern between Vietnamese and Caucasian.<br /> These measurements will help diagnosis and treatment of Vietnamese with dentofacial deformities.<br /> Keywords: Cephalometric analysis, Downs analysis, Downs polygon<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> Từ năm 1931 phép đo sọ được Broadbent ứng<br /> dụng đầu tiên trong chỉnh hình răng mặt, đến<br /> nay đã có nhiều phân tích ra đời như : phân tích<br /> của Tweed, Bjork, Steiner, Ricketts… Phân tích<br /> đo sọ là một phương tiện chẩn đoán quan trọng<br /> trong Chỉnh hình răng mặt(5,7,9). Vấn đề đặt ra<br /> trong thực hành là nên lựa chọn phân tích nào<br /> đơn giản, dễ ứng dụng và phù hợp với từng<br /> trường hợp nhưng vẫn đảm bảo tính chính xác và<br /> khoa học.<br /> Phân tích Downs, được công bố năm 1948 và<br /> bổ sung năm 1956, đã đạt được những ưu điểm<br /> trên(2). Downs đã lựa chọn một cách hợp lý các<br /> yếu tố để nghiên cứu tương quan sọ - mặt – răng.<br /> Trong 10 đặc điểm đo đạc thì có 9 số đo góc và<br /> chỉ có 1 số đo kích thước. Điều này đã hạn chế<br /> được ảnh hưởng của sự phóng đại do các số đo<br /> góc không bị ảnh hưởng bởi yếu tố phóng đại khi<br /> chụp phim tia X. Mặt khác, đa số các điểm mốc<br /> lựa chọn đều nằm trên mặt phẳng dọc giữa nên ít<br /> chịu sai sót do phóng đại và chập hình ảnh. Nhờ<br /> sự rõ ràng, đơn giản nhưng chính xác, phân tích<br /> Downs đã được áp dụng nhiều trong chẩn đoán<br /> Chỉnh hình Răng Mặt(1,3,4,14).<br /> Tại Việt Nam phân tích Downs đã được<br /> thực hiện trên các lứa tuổi: 3 đến 5 tuổi (Phan<br /> Thị Thanh Yên, Trần Thúy Nga, Hoàng Tử<br /> Hùng)(10), 8 đến 12 tuổi (Nguyễn Kim Nga)(8),<br /> và một nghiên cứu thăm dò trên người trưởng<br /> thành (4 nam và 6 nữ) của Tạ Thị Trúc Mai(11).<br /> Chúng tôi thực hiện nghiên cứu này nhằm<br /> những mục tiêu sau :<br /> - Xác định các số đo răng – mặt theo phân<br /> tích Downs trên người Việt Nam trưởng thành ở<br /> nam và nữ.<br /> - So sánh các số đo này giữa nam và nữ.<br /> - So sánh các số đo răng – mặt giữa người Việt<br /> Nam và người châu Âu.<br /> <br /> - Liên hệ kết quả với các nghiên cứu áp dụng<br /> phân tích Downs cho các nhóm tuổi khác nhau<br /> trên người Việt Nam.<br /> - Xác định mối tương quan giữa các yếu tố<br /> nghiên cứu.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Mẫu nghiên cứu, mẫu gồm 100 người (50<br /> nam, 50 nữ) chụp tim tại Bộ môn tia X Khoa Răng<br /> Hàm Mặt ĐHYD TP. Hồ Chí Minh.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> - Có cha mẹ, ông, bà nội ngoại là người Việt<br /> Nam, dân tộc Kinh.<br /> - Khuôn mặt chấp nhận được, khớp cắn bình<br /> thường.<br /> - Không chấn thương hàm mặt, không có dị<br /> hình quan trọng do bệnh lý hoặc do các thói<br /> quen.<br /> - Không có điều trị chỉnh hình răng mặt hoặc<br /> phẫu thuật thẩm mỹ trước đó.<br /> - Tuổi 20 – 27<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn phim<br /> Phim chất lượng tốt : các cấu trúc của hệ<br /> thống sọ mặt phải rõ.<br /> Răng ở tư thế cắn khít trung tâm.<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Phương pháp mô tả cắt ngang.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Tất cả các phim đã chọn được vẽ trên giấy vẽ<br /> nét chuyên dùng trong chỉnh hình răng mặt, theo<br /> phân tích Downs. Sử dụng thước kẹp điện tử có<br /> độ nhạy 0,01mm và thước đo góc chuyên dụng<br /> (hiệu Ormco-Sybron) trong CHRM để đo chiều<br /> dài và đo góc. Các điểm mốc và số đo được định<br /> vị và đo bởi 1 người.<br /> Các phân tích được thực hiện trên 5 số đo về<br /> xương và 5 số đo về răng:<br /> - Các số đo về xương gồm:<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> 29<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> 1- Góc mặt: (Na-Pog) – FH.<br /> <br /> 2- Góc giữa răng cửa trên và răng cửa dưới:<br /> (trục răng cửa trên) - (trục răng cửa dưới).<br /> <br /> 2- Góc lồi mặt: (Na-A) - (A-Pog).<br /> 3- Góc mặt phẳng A-B: (A-B) - (Na-Pog).<br /> 4- Góc mặt phẳng hàm dưới: (mp HD) - (mp<br /> Francfort). Theo Downs: mặt phẳng hàm dưới là<br /> đường thẳng tiếp tuyến với góc hàm và điểm<br /> thấp nhất của cằm (trên phim sọ nghiêng).<br /> 5- Góc trục Y: (S-Gn) - (mp Francfort)<br /> - Các số đo về răng:.<br /> 1- Góc mặt phẳng cắn khớp: (mp CK) - (mp<br /> Francfort).<br /> <br /> 3- Góc răng cửa dưới - mặt phẳng khớp cắn:<br /> (trục răng cửa dưới) - (mặt phẳng cắn khớp).<br /> 4- Góc răng cửa dưới - mặt phẳng hàm dưới:<br /> (trục răng cửa dưới) - (mặt phẳng hàm dười theo<br /> Downs).<br /> 5- Độ nhô của răng cửa trên: (trục răng cửa<br /> trên) - (A - Pog).<br /> Dùng phần mềm Excel xử lý số liệu. Sử dụng<br /> t-test tìm sự khác biệt nếu có của các đặc điểm<br /> nghiên cứu giữa nam và nữ; giữa người Việt và<br /> người châu Âu.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Bảng 1. Thống kê mô tả đặc điểm hình thái răng mặt của người Việt Nam trưởng thành (nam và nữ).<br /> Tối thiểu<br /> 1 XƯƠNG<br /> Góc mặt<br /> 79<br /> 2<br /> Góc lồi mặt<br /> -8<br /> 3<br /> Góc mp AB-mp Francfort<br /> -14,5<br /> 4<br /> Góc mp HD-mp Francfort<br /> 12<br /> 5<br /> Góc trục Y<br /> 56,5<br /> 6 RĂNG<br /> Góc mp CK-Francfort<br /> 2<br /> 7<br /> Góc giữa răng cửa trên và dưới<br /> 104,5<br /> 8<br /> Góc răng cửa dưới –mp CK<br /> 13<br /> 9<br /> Góc răng cửa dưới –mp HD<br /> -9<br /> 10<br /> Độ nhô của răng cửa trên<br /> 2,5<br /> <br /> Tối đa<br /> 95,5<br /> 17,5<br /> 2,<br /> 38<br /> 70,5<br /> 14,5<br /> 139<br /> 37,5<br /> 28<br /> 16,5<br /> <br /> Trung bình<br /> 87,90<br /> 5,22<br /> -5,12<br /> 25,37<br /> 62,49<br /> 8,02<br /> 122,37<br /> 24,61<br /> 7,52<br /> 7,91<br /> <br /> ĐLC<br /> 3,23<br /> 4,83<br /> 3,00<br /> 5,66<br /> 3,47<br /> 3,21<br /> 7,76<br /> 5,66<br /> 6,61<br /> 2,3<br /> <br /> Khoảng tin cậy<br /> 87,13<br /> 88,62<br /> 4,11<br /> 6,33<br /> -5,81<br /> -4,43<br /> 24,06<br /> 26,67<br /> 61,69<br /> 63,29<br /> 7,27<br /> 8,76<br /> 120,58<br /> 124,15<br /> 23,31<br /> 25,91<br /> 6,00<br /> 9,05<br /> 7,38<br /> 8,43<br /> <br /> Bảng 2. Thống kê mô tả đặc điểm hình thái răng –mặt ở người Việt Nam trưởng thành (nam)<br /> 1 XƯƠNG<br /> Góc mặt<br /> 2<br /> Góc lồi mặt<br /> 3<br /> Góc mp AB-NaPog<br /> 4<br /> Góc mp HD-mp Francfort<br /> 5<br /> Góc trục Y<br /> 6<br /> Góc mp CK-Francfort<br /> RĂNG<br /> 7<br /> Góc giữa răng cửa trên và dưới<br /> 8<br /> Góc răng cửa dưới –mp CK<br /> 9<br /> Góc răng cửa dưới –mp HD<br /> 10<br /> Độ nhô của răng cửa trên<br /> <br /> Tối thiểu Tối đa<br /> 79<br /> 95,5<br /> -5<br /> 17,5<br /> -14,5<br /> 2<br /> 14<br /> 38<br /> 57<br /> 70,5<br /> 2<br /> 14,5<br /> 108<br /> 139<br /> 14<br /> 37,5<br /> -9<br /> 18<br /> 2,5<br /> 16,5<br /> <br /> Trung bình<br /> 87,7<br /> 4,56<br /> -4,65<br /> 25,37<br /> 62,75<br /> 7,61<br /> 124,1<br /> 24,13<br /> 6,48<br /> 7,79<br /> <br /> ĐLC<br /> 3,29<br /> 5,00<br /> 3,19<br /> 5,74<br /> 3,31<br /> 2,85<br /> 7,91<br /> 5,61<br /> 6,54<br /> 2,48<br /> <br /> Khoảng tin cậy<br /> 86,65<br /> 88,79<br /> 2,93<br /> 6,19<br /> -5,69<br /> -3,61<br /> 23,70<br /> 27,44<br /> 61,67<br /> 63,83<br /> 6,68<br /> 8,54<br /> 121,52<br /> 126,7<br /> 23,30<br /> 25,96<br /> 4,35<br /> 8,61<br /> 6,88<br /> 8,60<br /> <br /> Bảng 3. Thống kê mô tả đặc điểm hình thái răng –mặt ở người Việt Nam trưởng thành (nữ)<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> <br /> 30<br /> <br /> Tối thiểu<br /> Góc mặt<br /> 83<br /> XƯƠNG<br /> Góc lồi mặt<br /> -8<br /> Góc mp AB-NaPog<br /> -11<br /> Góc mp HD-mp Francfort<br /> 12<br /> Góc trục Y<br /> 56,5<br /> Góc mp CK-Francfort<br /> 2<br /> RĂNG<br /> Góc giữa răng cửa trên và dưới 104,5<br /> <br /> Tối đa<br /> 94,5<br /> 12,5<br /> 2<br /> 37<br /> 70<br /> 14,5<br /> 135<br /> <br /> Trung bình<br /> 88<br /> 5,88<br /> -5,59<br /> 25,16<br /> 62,23<br /> 8,42<br /> 120,63<br /> <br /> ĐLC<br /> 3,18<br /> 4,63<br /> 2,74<br /> 5,64<br /> 3,64<br /> 3,52<br /> 7,28<br /> <br /> Khoảng tin cậy<br /> 86,99<br /> 89,07<br /> 4,37<br /> 7,39<br /> -6,48<br /> -4,70<br /> 23,32<br /> 27,00<br /> 61,04<br /> 63,42<br /> 7,27<br /> 9,57<br /> 118,26<br /> 123,00<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> 8<br /> 9<br /> 10<br /> <br /> Góc răng cửa dưới –mp CK<br /> Góc răng cửa dưới –mp HD<br /> Độ nhô của răng cửa trên<br /> <br /> Tối thiểu<br /> 13<br /> -3,5<br /> 3,5<br /> <br /> Tối đa<br /> 36<br /> 28<br /> 11,5<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Trung bình<br /> 25,09<br /> 8,56<br /> 8,02<br /> <br /> ĐLC<br /> 5,72<br /> 6,59<br /> 2,06<br /> <br /> Khoảng tin cậy<br /> 23,22<br /> 27,00<br /> 6,41<br /> 10,71<br /> 7,35<br /> 8,69<br /> <br /> Bảng 4. So sánh các đặc điểm hình thái răng mặt ở người Việt Nam trưởng thành theo giới.<br /> Nữ<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> 9<br /> 10<br /> <br /> XƯƠNG<br /> <br /> RĂNG<br /> <br /> TB<br /> Góc mặt<br /> 88<br /> Góc lồi mặt<br /> 5,88<br /> Góc mp AB-NaPog<br /> -5,59<br /> Góc mp HD-mp Francfort<br /> 25,16<br /> Góc trục Y<br /> 62,23<br /> Góc mp CK-Francfort<br /> 8,42<br /> Góc giữa răng cửa trên và dưới 120,63<br /> Góc răng cửa dưới –mp CK<br /> 25,09<br /> Góc răng cửa dưới –mp HD<br /> 8,56<br /> Độ nhô của răng cửa trên<br /> 8,02<br /> <br /> ĐLC<br /> 3,18<br /> 4,63<br /> 2,74<br /> 5,64<br /> 3,64<br /> 3,52<br /> 7,28<br /> 5,72<br /> 6,59<br /> 2,06<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Mức khác biệt<br /> <br /> TB<br /> 87,7<br /> 4,56<br /> -4,65<br /> 25,57<br /> 62,75<br /> 7,61<br /> 124,1<br /> 24,13<br /> 6,48<br /> 7,79<br /> <br /> **<br /> *<br /> -<br /> <br /> ĐLC<br /> 3,29<br /> 4,99<br /> 3,19<br /> 5,74<br /> 3,31<br /> 2,85<br /> 7,91<br /> 5,61<br /> 6,54<br /> 2,48<br /> <br /> TT : tối thiểu, TĐ : tối đa, TB : trung bình, ĐLC : độ lệch chuẩn (-) : khác biệt không có ý nghĩa (*) : khác biệt có ý nghĩa p<br />