Pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng - Kinh nghiệm quốc tế và quy định mới tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày kinh nghiệm xây dựng pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng ở một số quốc gia trên thế giới; Quy định về bảo hiểm xã hội đa tầng theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024. Đồng thời bài viết cũng đề xuất một số khuyến nghị đối với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng - Kinh nghiệm quốc tế và quy định mới tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024

Pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng - Kinh nghiệm quốc tế và quy định mới tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 Phan Đăng Hải, Nguyễn Đức Toàn Học viện Ngân hàng, Việt Nam Ngày nhận: 08/12/2024 Ngày nhận bản sửa: 01/01/2025 Ngày duyệt đăng: 06/01/2025 Tóm tắt: Bảo hiểm xã hội đa tầng (multi-tier social security) là mô hình bảo hiểm xã hội được thiết kế với nhiều tầng, nhằm đảm bảo an sinh xã hội toàn diện và bền vững, phù hợp với các nhóm đối tượng và mức độ đóng góp khác nhau trong xã hội. Tại Việt Nam, Luật Bảo hiểm xã hội 2024, được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 29/06/2024, đánh dấu bước tiến quan trọng trong phát triển hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng. Bằng phương pháp tổng hợp tài liệu và phân tích thông tin pháp luật, bài viết đã chỉ ra một số kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới, bao gồm Thái Lan, Trung Quốc và Thụy Điển, đồng thời tập trung chỉ ra một số điểm mới trong quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng ở Việt Nam hiện nay, thể hiện qua các quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 về trợ cấp hưu trí xã hội, quy định về bảo hiểm xã hội cơ bản, quy định về bảo hiểm hưu trí bổ sung. Trên cơ sở đó, bài viết đề xuất một số Laws on Multi-layered social insurance - International experience and new regulations in the Law on Social insurance 2024 Abstract: Multi-tier social security is a social insurance model designed at many levels, aiming to ensure comprehensive and sustainable social security suitable for different groups of subjects and levels of contribution in society. In Vietnam, the Law on Social Insurance 2024, passed by the 15th National Assembly on June 29, 2024, marks a significant step forward in developing a multi-tier social insurance system. Using the method of synthesizing materials and analyzing legal information, the article highlights experiences from various countries worldwide, including Thailand, China, and Sweden. It also focuses on identifying new features in the current legal regulations on multi-tiered social insurance in Vietnam, as reflected in the provisions of the 2024 Social Insurance Law concerning social pension benefits, basic social insurance regulations, and supplementary pension insurance. Based on this analysis, the article proposes several recommendations for competent state authorities to improve and enhance the effectiveness of implementing multi-tiered social insurance laws in Vietnam. Keywords: Social insurance, Multi-tiered social insurance, Social welfare, Social insurance Law Doi: 10.59276/JELB.2025.1.2.2845 Phan, Dang Hai1, Nguyen, Duc Toan2 Email: haipd@hvnh.edu.vn1, ductoan2k20@gmail.com2 Organization of all: Banking Academy of Vietnam Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng © Học viện Ngân hàng Số 273+274- Năm thứ 27 (1+2)- Tháng 1&2. 2025 30 ISSN 3030 - 4199
PHAN ĐĂNG HẢI - NGUYỄN ĐỨC TOÀN khuyến nghị đối với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng ở Việt Nam.. Từ khóa: Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm xã hội đa tầng, An sinh xã hội, Luật Bảo hiểm xã hội 1. Giới thiệu cơ bản, BHXH đa tầng thường được cấu thành bởi ba bộ phận: Tầng trợ cấp hưu trí; Bảo hiểm xã hội (BHXH) là công cụ đặc tầng BHXH cơ bản; tầng hưu trí bổ sung biệt quan trọng, với mục đích an ninh vật (Nguyễn Thị Hệ, 2023). chất cho người lao động (NLĐ) (Simak, Thứ nhất, về tầng trợ cấp hưu trí, đây là 2010), đồng thời giúp nhà nước thực hiện tầng được thiết kế nhằm hỗ trợ cho các chủ chức năng an sinh xã hội (ASXH) của mình. thể là người cao tuổi không có lương hưu. Một hệ thống ASXH vững mạnh cần thực Thuật ngữ "trợ cấp" có thể hiểu là quyền hiện tốt 3 chức năng, gọi là 3P: Phòng ngừa lợi trực tiếp dưới hình thức chăm sóc (Prevention), Bảo vệ (Protection), Thúc hoặc quyền lợi gián tiếp bao gồm hoàn trả đẩy (Promotion) (World Bank, 2012). các chi phí cho đối tượng hưởng trợ cấp Với yêu cầu phát triển của đời sống xã hội (International Labour Organization [ILO], nói chung và hệ thống an sinh nói riêng, 1952). Quy định về tầng trợ cấp hưu trí ra cải cách ASXH đã trở thành chính sách đời với mục đích trợ cấp cho những người công trong những năm gần đây (Asher & già không làm việc và tiết kiệm trong cuộc Nandy, 2006), là sự bảo đảm thay thế hoặc đời, hoặc đã làm việc chủ yếu trong các bù đắp một phần thu nhập cho người lao công việc không chính thức và không đóng động khi họ gặp phải những rủi ro trong góp cho hệ thống (Attanasio và cộng sự, cuộc sống (Nguyễn Huyền Trang, 2024). 2014), thông qua việc quy định một mức Ngoài ra, cũng cần nhận thức rằng hệ thống trợ cấp cụ thể, giúp họ đáp ứng những nhu ASXH không chỉ là những công cụ để thực cầu tối thiểu, giảm sự phụ thuộc vào con hiện chính sách xã hội, mà thay vào đó, hệ cháu, gia đình, trên cơ sở phân phối thu thống ASXH chính là phương tiện để nâng nhập để cung cấp một lợi ích tối thiểu cho cao năng lực thực hiện các chính sách kinh người già thường xuyên (Ball, 2009). tế và các chiến lược tăng trưởng bao trùm. Thứ hai, về tầng BHXH cơ bản, đây là tầng Các nghiên cứu của World Bank đều chỉ ra bảo hiểm đặc biệt quan trọng, áp dụng với rằng hệ thống ASXH được thiết kế tốt sẽ đối tượng là NLĐ. Xét về số lượng chủ thể, có tác động tích cực đến tăng trưởng trong đây là tầng bảo hiểm có đối tượng tham gia khi vẫn mở rộng phạm vi bao trùm của tăng đông đảo nhất, có ý nghĩa quyết định tới sự trưởng (World Bank, 2019). phát triển ổn định của hệ thống ASXH. Ở Trong hệ thống ASXH của những nước Việt Nam, BHXH cơ bản bao gồm các chế phát triển, BHXH đa tầng đã trở thành độ: ốm đau; thai sản; tai nạn lao động, bệnh thuật ngữ tương đối phổ biến. Mỗi quốc nghề nghiệp; hưu trí; tử tuất. Trong đó, chế gia chọn cách riêng để xây dựng hệ thống độ hưu trí đóng vai trò đặc biệt quan trọng, an sinh dựa trên các đặc điểm nhân khẩu với lương hưu góp phần đảm bảo đời sống học và kinh tế xã hội của riêng mình vật chất và tinh thần cho NLĐ (Hoàng Thị (Koval và cộng sự, 2023). Tuy nhiên về Minh Tâm, 2024). Số 273+274- Năm thứ 27 (1+2)- Tháng 1&2. 2025- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 31
Pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng - Kinh nghiệm quốc tế và quy định mới tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 Thứ ba, về tầng bảo hiểm hưu trí bổ sung, Giai đoạn hiện nay, quá trình chuyển đổi đây là tầng bảo hiểm cuối cùng, đồng thời sang một xã hội già hóa mang lại những là tầng cao nhất của hệ thống BHXH đa thách thức tài chính, an sinh nghiêm trọng tầng. NLĐ ngoài việc tham gia bảo hiểm cho bất kì nền kinh tế nào (Jakovljevic và hưu trí cơ bản, họ có thể đồng thời tham gia cộng sự, 2023). Do đó, pháp luật về BHXH bảo hiểm hưu trí bổ sung với kỳ vọng được đa tầng được xây dựng và áp dụng tại nhiều hưởng mức lương hưu cao hơn khi về già. quốc gia với mục tiêu cung cấp sự bảo vệ Việc hoàn thiện pháp luật về hệ thống toàn diện và bền vững cho người dân. Kinh BHXH đa tầng đang trở thành xu hướng nghiệm từ các quốc gia này mang lại những phổ biến trên thế giới nhằm đảm bảo bài học quý giá, đặc biệt trong việc thiết kế ASXH bền vững. Nghiên cứu này nhằm chính sách phù hợp với điều kiện kinh tế, làm rõ kinh nghiệm xây dựng pháp luật xã hội và văn hóa của từng quốc gia. về BHXH đa tầng ở các quốc gia là Thái Lan, Trung Quốc, Thụy Điển và phân tích Thứ nhất, pháp luật về BHXH đa tầng ở các điểm mới trong hệ thống BHXH đa Thái Lan tầng theo quy định của Luật BHXH 2024 Thái Lan là quốc gia xây dựng hệ thống tại Việt Nam. Qua đó, nghiên cứu không pháp luật về BHXH đa tầng khá hoàn thiện, chỉ lấp đầy khoảng trống tri thức về khung với mô hình ASXH đa trụ cột. Trong đó, pháp lý về BHXH đa tầng tại Việt Nam trụ cột đầu tiên cung cấp an sinh tối thiểu mà còn đưa ra khuyến nghị cho việc hoàn dưới dạng trợ cấp xã hội, trụ cột thứ hai thiện chính sách trong tương lai. Nghiên là BHXH phi đóng góp do Nhà nước quản cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân lý, trụ cột thứ ba là BHXH bắt buộc do cá tích, so sánh và đánh giá dựa trên các tài nhân đóng góp, trụ cột thứ tư là là BHXH liệu thứ cấp từ các báo cáo, quy định pháp tự nguyện do cá nhân đóng góp, trụ cột luật, và các nghiên cứu học thuật liên quan. cuối cùng là các chương trình bổ sung cho Phương pháp này cho phép nhóm tác giả người nghèo. xác định những kinh nghiệm phù hợp từ Ở Thái Lan, năm 1991, BHXH bắt buộc quốc tế, đồng thời đánh giá những tác động được áp dụng với các doanh nghiệp có từ của các quy định mới trong Luật BHXH 20 lao động trở nên. Trong giai đoạn này, 2024 đối với việc cải thiện hệ thống BHXH BHXH bắt buộc của Thái Lan gồm 4 chế đa tầng tại Việt Nam. Theo đó, cấu trúc bài độ: Ốm đau, thai sản, tàn tật, tử tuất. Hai viết được chia thành các phần chính sau: năm sau đó, BHXH bắt buộc đã được mở Mục 2 sẽ giới thiệu kinh nghiệm xây dựng rộng tới các doanh nghiệp có từ 10 lao động pháp luật về BHXH đa tầng ở một số quốc trở nên, góp phần gia tăng số lượng chủ thể gia trên thế giới; mục 3 phân tích một số tham gia. Đặc biệt, năm 1998, BXHH bắt điểm mới trong quy định về BHXH đa tầng buộc được bổ sung thêm chế độ hưu trí cho theo Luật BHXH 2024; mục 4 đưa ra kết người già và trợ cấp trẻ em. luận và một số khuyến nghị khuyến nghị Điểm nổi bật trong BHXH của Thái Lan liên quan. là là các chế độ bảo hiểm được tài trợ nhờ sự đóng góp của NLĐ, người sử dụng lao 2. Kinh nghiệm xây dựng pháp luật về động (NSDLĐ) và sự hỗ trợ của Chính phủ. bảo hiểm xã hội đa tầng ở một số quốc Khác với chế độ bảo hiểm ở Việt Nam và gia trên thế giới một số quốc gia, khi quỹ BHXH được hình thành từ sự đóng góp của NLĐ và NSDLĐ 32 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 273+274- Năm thứ 27 (1+2)- Tháng 1&2. 2025
PHAN ĐĂNG HẢI - NGUYỄN ĐỨC TOÀN thì ở Thái Lan, bảo hiểm bắt buộc còn có 15,7% vào năm 2030 và 22,6% vào năm sự đóng góp của Nhà nước. Cụ thể, chủ lao 2050 (Che & Li, 2018), Trung Quốc đã xây động phải đăng ký BHXH và phải đóng dựng một hệ thống ASXH đa cấp để đáp phí với tỷ lệ NLĐ 5%, doanh nghiệp 5% và ứng nhu cầu đa dạng của người cao tuổi và Nhà nước 2,75% theo mức lương (BHXH cung cấp nhiều mức bảo hiểm hưu trí khác Việt Nam, 2018). nhau để tối đa hóa lợi ích của họ (Yang và Bên cạnh chế độ bảo hiểm bắt buộc, ở Thái cộng sự, 2023). Lan còn triển khai chương trình y tế phổ Hệ thống BHXH ở Trung Quốc bao gồm 5 thông và trợ cấp người già. Chương trình y bộ phận: Bảo hiểm hưu trí, bảo hiểm thất tế phổ thông cung cấp chăm sóc y tế cho tất nghiệp, bảo hiểm y tế, bảo hiểm tai nạn cả công dân Thái Lan không có bảo hiểm y lao động và bảo hiểm thai sản (Bùi Sỹ Lợi, tế. Những người tham gia phải đăng kí để 2015). nhận thẻ bảo hiểm y tế miễn phí. Toàn bộ Bảo hiểm hưu trí gồm 4 chế độ: Bảo hiểm kinh phí lấy từ ngân sách nhà nước. Trợ cấp hưu trí cơ bản dành cho NLĐ trong doanh người già được áp dụng từ 1993 để cung nghiệp, bảo hiển hưu trí trong cơ quan nhà cấp thu nhập cho người già nghèo hoặc tàn nước, bảo hiểm hưu trí bổ sung trong các tật. Vào năm 2010, có hơn 5,9 triệu người doanh nghiệp, bảo hiểm hưu trí nông thôn. được nhận trợ cấp với số tiền 500 baht/ Chương trình lương hưu cơ bản bắt buộc tháng (Nguyễn Ngọc Toàn, 2019). dành cho các doanh nghiệp cũng như các tổ Việt Nam và Thái Lan là những quốc gia chức sự nghiệp công mà không được hoặc có sự phân bố dân cư và trình độ phát triển chỉ được hỗ trợ một phần kinh phí từ ngân khá tương đồng trong khu vực Đông Nam sách. Tỷ lệ đóng góp BHXH ở mức khoảng A nói riêng và Châu Á nói chung. Trong 28% lương, trong đó 20% từ người sử dụng bối cảnh tình hình xã hội, mức sống và thu lao động được đưa vào quỹ hưu trí chung nhập ở các khu vực có sự khác biệt nhất và 8% đóng góp từ NLĐ được đưa vào tài định, việc xây dựng hệ thống BHXH với khoản BHXH cá nhân. Tỷ lệ đóng góp cụ nhiều tầng đơn lẻ sẽ giúp các quốc gia có thể có sự khác nhau giữa các địa phương sự thuận tiện trong việc đảm bảm thu nhập và các vùng tùy thuộc quyết định của chính và thu hẹp trình độ độ phát triển giữa các quyền các địa phương. Vào thời điểm nghỉ khu vực. Các quy định về an sinh tối thiểu, hưu, NLĐ đã công tác ít nhất 15 năm được BHXH bắt buộc hay các chương trình bổ hưởng lương hưu từ hai nguồn: Nguồn quỹ sung cho người nghèo là kinh nghiệm quan hưu trí chung và nguồn từ tài khoản BHXH trọng để Việt Nam thiết kế mô hình BHXH cá nhân (Nguyễn Ngọc Toàn, 2019). Khi phù hợp với tình hình kinh tế, dân cư trong đến tuổi nghỉ hưu, NLĐ được nhận lương thời kỳ hiện nay. hưu tính từ tài khoản hưu trí cá nhân bắt buộc. Sau khi số tiền từ tài khoản hưu trí cá Thứ hai, pháp luật về BHXH đa tầng ở nhân bắt buộc được dùng hết để trả lương Trung Quốc hưu hàng tháng cho NLĐ thì quỹ BHXH Trung Quốc là một trong những quốc chung sẽ được dùng để trả lương hưu. gia điển hình triển khai hiệu quả chế độ Trường hợp NLĐ không đủ 15 năm đóng BHXH đa tầng. Với tỷ lệ người cao tuổi BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu thì được nhận (được định nghĩa là những người từ 65 tuổi BHXH một lần với số tiền bằng với số dư trở lên) trong dân số Trung Quốc là 3,9% trên tài khoản hưu trí bắt buộc, trừ trường (1970) và 8,9% (2013), dự kiến tỉ lệ này lên hợp NLĐ đồng ý chuyển số tiền này sang Số 273+274- Năm thứ 27 (1+2)- Tháng 1&2. 2025- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 33
Pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng - Kinh nghiệm quốc tế và quy định mới tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 chương trình hưu trí dành cho người dân Thụy Điển được hình thành vào năm 1947, nông thôn không có việc làm hưởng lương. sửa đổi năm 1960 và vận hành theo cơ chế Với chương trình hưu trí dành cho người đóng góp - hưởng (pay as you go). Cho đến dân nông thôn và thành thị không có việc 1999 cùng với những cải cách ở Châu Âu, làm hưởng lương (chương trình hưu trí bảo hiểm hưu trí của Thụy Điển được thiết không đóng góp), mức hưởng lương hưu kế gồm 3 nội dung: thấp nhất hàng tháng là 70 nhân dân tệ, ở (i) Hưu trí theo thu nhập theo phương thức một số địa phương, mức hưởng có thể được tài chính tọa thu- tọa chi. điều chỉnh theo độ tuổi nên có thể cao hơn (ii) Hưu trí thưởng theo phương thức lập (Chen & Turner, 2021). quỹ đầu tư cá nhân (tài khoản cá nhân). Với chương trình hưu trí dành cho người (iii) Hưu trí bảo hành hay còn gọi là sự đảm dân nông thôn và thành thị không có việc bảo cơ bản cho mọi công dân Thụy Điển làm hưởng lương (được thực hiện từ tài áp dụng với đối tượng có điều kiện kinh tế khoản cá nhân, dựa trên sự đóng góp của nghèo khó được đảm bảo từ thuế. NLĐ), lương hưu hàng tháng được tính Ở quỹ (i) và (ii) bao trùm mọi đối tượng bằng tổng số tiền đã đóng BHXH của NLĐ, NLĐ tham gia, bao gồm cả NLĐ tự do. trợ cấp của lãi dồn tích của tài khoản hưu Trong hệ thống hưu trí của Thụy Điển, trợ trí, chia cho các tháng được đánh giá đã cấp hưu trí của mỗi NLĐ sẽ dựa trên khoản đóng BHXH (Bộ Lao động, Thương binh tiền được tích lũy được trong hai tài khoản & Xã hội, 2023). cá nhân riêng biệt: “Tài khoản danh nghĩa Đây là mô hình được Trung Quốc xây do Chính phủ thay mặt cá nhân đó quản lý, dựng nhằm đối phó với tình trạng già hóa duy trì với mức đóng 16% lương tháng vào dân số nghiêm trọng, điều này nhằm đảm quỹ (i) và Tài khoản cá nhân thông thường bảo mọi chủ thể trong xã hội, đặc biệt là do cá nhân quản lý với mức đóng là 2,5% các chủ thể không có lương hưu tại các lương tháng, tổng đóng góp phí bảo hiểm khu vực nông thôn, địa bàn hẻo lánh có thu hưu trí là 18,5% tiền lương/tháng”. Ngoài nhập nhất định, nâng cao phúc lợi xã hội hệ thống hưu trí nhà nước, hầu hết NLĐ tuổi già. Việt Nam là một trong các quốc Thụy Điển tham gia vào một chương trình gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất hưu trí tư nhân theo nghề nghiệp. Trong thế giới. Việc học hỏi kinh nghiệm trong chương trình này, NLĐ có thể đóng từ 2% xây dựng chương trình lương hưu cơ bản, đến 4,5% phần thu nhập của họ vào một tài sẽ là tham khảo quan trọng giúp Việt Nam khoản cá nhân. Ngoài ra, để đảm bảo trợ xây dựng pháp luật về trợ cấp hưu trí, đảm cấp hưu trí đủ sống cho tất cả người dân, bảo người già không có lương hưu ở mọi Chính phủ Thụy Điển đã xây dựng và thực khu vực đươc tiếp cận một nguồn thu nhập hiện chương trình lưới an toàn xã hội. Với nhất định, nâng cao đời sống người cao lưới an toàn này, mức độ thay thế thu nhập tuổi không có lương hưu, từ đó nâng cao đạt mức tương đối cao, 90% thu nhập của độ phủ của hệ thống BHXH tới cộng đồng. các hộ gia đình già ở Thụy Điển xuất phát từ các quỹ lương hưu công cộng và các lợi Thứ ba, pháp luật về BHXH đa tầng của ích (Nguyễn Văn Chiều, 2013). Thụy Điển Là quốc gia có thu nhập bình quân đầu BHXH Thụy Điển bao gồm 3 chế độ: Bảo người cao (58.345 USD/ năm) (Phạm Duy hiểm hưu trí, bảo hiểm tai nạn và bảo hiểm & Nguyễn Đức Phong, 2020), pháp luật về thất nghiệp. Chế độ Bảo hiểm hưu trí của BHXH của Thụy Điển hướng tới đảm bảo 34 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 273+274- Năm thứ 27 (1+2)- Tháng 1&2. 2025
PHAN ĐĂNG HẢI - NGUYỄN ĐỨC TOÀN thu nhập ở mức cao cho NLĐ khi họ về già. hiện các chính sách ASXH. Nếu như Luật Mặc dù thu nhập bình quân của Việt Nam BHXH 2006 chỉ quy định về các chế độ và Thụy Điển có sự chênh lệch, quy định BHXH bắt buộc, Luật BHXH 2014 mặc dù về chương trình hưu trí tư nhân của Thụy có sự sửa đổi, bổ sung nhưng vẫn chủ yếu Điển (về bản chất là hưu trí bổ sung) chính hoàn thiện các chế độ bảo hiểm phù hợp là bài học kinh nghiệm quý báu cho Việt với tính hình thực tế, thì Luật BHXH 2024 Nam trong xây dựng BHXH đa tầng. được Quốc hội khóa XV thông qua ngày Thông qua việc tìm hiểu mô hình BHXH 29/06/2024 (chính thức có hiệu lực ngày của các quốc gia, có thể thấy rằng các quốc 01/7/2025) đã đánh dấu bước tiến trong gia đang xây dựng các chế độ bảo hiểm quá trình xây dựng và phát triển hệ thống theo hướng mở rộng chế độ, ngày càng đa ASXH ở Việt Nam. dạng hóa chủ thể tham gia. Phát triển hệ thống ASXH tạo ra một tấm lưới an toàn Thứ nhất, quy định về trợ cấp hưu trí xã gồm nhiều tầng và linh hoạt cho mọi thành hội viên trong cộng đồng (Nguyễn Hữu Dũng, Đây là điểm mới nổi bật của Luật BHXH 2010). Trong đó, nhà nước giữ vai trò chủ 2024, là điều kiện tiên quyết để xây dựng đạo trong việc tổ chức thực hiện chính tầng thứ nhất của hệ thống BHXH đa tầng sách, pháp luật an sinh xã hội (Hoàng Kim (tầng trợ cấp hưu trí). Theo Điều 21 Luật Khuyên, 2023). Mặc dù các quốc gia có sự BHXH 2024, công dân Việt Nam được tổ chức, triển khai các chế độ theo cách thức hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi có đủ các của riêng mình, nhưng đều hướng tới bảo điều kiện sau đây: “a) Từ đủ 75 tuổi trở vệ tốt nhất quyền lợi của các chủ thể nhằm lên; b) Không hưởng lương hưu hoặc trợ thực hiện mục tiêu ASXH thông qua mô cấp BHXH hằng tháng, trừ trường hợp hình BHXH đa tầng. Đây là bài học kinh khác theo quy định của Chính phủ; c) Có nghiệm với Việt Nam - một quốc gia đang văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí phát triển, với mục tiêu thực hiện BHXH xã hội”. Đặc biệt, công dân từ đủ 70 tuổi toàn dân, từ đó không ngừng nâng cao đời đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận sống vật chất của nhân dân lao động. nghèo mà không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng, có văn bản đề 3. Quy định về bảo hiểm xã hội đa tầng nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội cũng đủ theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024 điều kiện nhận trợ cấp hưu trí. Trước đây, quy định về trợ cấp đối với người cao tuổi Trong bối cảnh đất nước đang có sự chuyển không có lương hưu đã tồn tại, tuy nhiên mình rõ rệt trên mọi lĩnh vực, không ngừng không được quy định trong Luật BHXH cải thiện và nâng cao đời sống vật chất- mà được thể hiện trong Nghị định 20/2021/ tinh thần của nhân dân là mục tiêu cuối NĐ-CP. Đồng thời, người cao tuổi phải từ cùng mà Việt Nam mong muốn đạt được. đủ 80 tuổi trở lên mà không có lương hưu Điều 34 Hiến pháp 1992 quy định: “Công mới được nhận trợ cấp người cao tuổi. Quy dân có quyền được bảo đảm ASXH”. Nghị định trên khiến một bộ phận không nhỏ quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách người cao tuổi không có lương hưu không bảo hiểm của Ban Chấp hành Trung ương có bất kì khoản trợ cấp nào do chưa đáp Đảng (2018), đã khẳng định rằng phát triển ứng điều kiện về độ tuổi, trong khi bản thân BHXH đa tầng là mục tiêu đặc biệt quan họ vẫn phải đối mặt với bệnh tật, tuổi già. trọng trong quá trình xây dựng và thực Có thể nói, đây là quy định vô cùng thiết Số 273+274- Năm thứ 27 (1+2)- Tháng 1&2. 2025- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 35
Pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng - Kinh nghiệm quốc tế và quy định mới tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 thực, bởi ngoài ý nghĩa nâng cao độ phủ trường hợp nghỉ việc hưởng chế độ ốm của BHXH, điều này còn mang lại lợi ích đau không trọn ngày, với mục đích bảo trực tiếp tới ngươi cao tuổi không có lương đảm thu nhập, quyền nghỉ ngơi cho NLĐ hưu, giúp họ đáp ứng các nhu cầu tối thiểu khi xảy ra các sự kiện ảnh hướng xấu đến của cuộc sống, nâng cao chất lượng cuộc sức khỏe NLĐ. sống. Bên cạnh đó, trợ cấp hưu trí còn giúp Hai là, về chế độ thai sản, ngoài việc bảo người cao tuổi tăng khả năng độc lập tài vệ quyền lợi cho cả lao động nữ và nam chính, giảm bớt sự phụ thuộc vào gia đình, khi thực hiện chế độ thai sản, lao động nữ con cháu khi đối mặt với tuổi già. Trên thực còn được quyền hưởng chế độ bảo hiểm tế, Việt Nam là một trong các quốc gia có trong trường hợp phải nghỉ việc để điều trị tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. vô sinh. Theo dự báo của Liên hợp quốc, thời kỳ cơ Ba là, về chế độ hưu trí: Với quy định về cấu dân số vàng của Việt Nam sẽ kết thúc tuổi nghỉ hưu, Luật BHXH 2024 đã có vào năm 2039, khi dân số từ 65 tuổi trở sự điều chỉnh thống nhất với Bộ Luật lao lên vượt quá 15%. Trong đó, những người động 2019, đảm bảo sự phù hợp giữa các từ 60 tuổi trở lên chiếm 11,9% tổng dân văn bản luật trong thực hiện chế độ hưu trí. số vào năm 2019 và đến năm 2050, con số Tăng tuổi nghỉ hưu cũng là xu thế chung này sẽ tăng lên hơn 25% (UNFPA, 2024). của các quốc gia Châu Á, với mức tăng từ Tuy nhiên, quy định này cũng đặt ra không 59,5 lên 60,5 tuổi đối với nam và từ 57,7 ít thách thức khi để triển khai trên thực tế, lên 58,9 tuổi đối với nữ (Organisation for BHXH Việt Nam cần chuẩn bị một nguồn Economic Co-operation and Development lực tài chính đủ mạnh trong thời gian tới. [OECD], 2022). Đặc biệt, đối tượng tham Theo Báo cáo của World Bank, nếu không gia bảo hiểm hưu trí đã được mở rộng so đổi mới ngay từ bây giờ thì đến đầu những với Luật BHXH 2014, trong đó bổ sung năm 2030, hệ thống hưu trí sẽ thâm hụt thêm các nhóm chủ thể: Chủ hộ kinh doanh quỹ và con số thâm hụt sẽ tương đương 1% của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh; GDP vào năm 2040, và khoảng 3% GDP Người hoạt động không chuyên trách ở vào năm 2050 (World Bank, 2019). cấp xã, ở thôn, tổ dân phố; NLĐ làm việc không trọn thời gian; Người quản lý doanh Thứ hai, quy định về BHXH cơ bản nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác Tương tự với tầng bảo hiểm cơ bản của xã không hưởng tiền lương (Điều 2 Luật nhiều quốc gia trên thế giới, BHXH cơ BHXH 2024). Đây là sự bổ sung hoàn bản tại Việt Nam bao gồm 5 chế độ: ốm toàn hợp lý, phù hợp với nguyện vọng của đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề quần chúng nhân dân, đảm bảo các chủ thể nghiệp, hưu trí, tử tuất. Cụ thể, Luật BHXH trên được đặt dưới sự bảo vệ của tấm lưới 2024 đã quy định 5 chế độ BHXH bắt buộc ASXH trong quá trình lao động. tại Chương V, mỗi chế độ quy định tại một Ngoài nội dung về đối tượng tham gia, quy mục riêng biệt, ngoại trừ chế độ tai nạn lao định về BHXH một lần cũng có sự đổi mới động - bệnh nghề nghiệp được quy định tại so với Luật BHXH 2014. Tại Điều 70 Luật Luật An toàn - vệ sinh lao động. BHXH 2024 quy định những trường hợp Một là, về chế độ ốm đau, về cơ bản các hưởng BHXH một lần. Trong đó, tại Điểm quy định khá tương đồng với Luật BHXH đ Điều 70 Luật BHXH 2024 quy định NLĐ 2014, ngoài ra được bổ sung thêm quy có thời gian đóng BHXH trước ngày Luật định về việc hưởng chế độ ốm đau đối với này có hiệu lực thi hành (ngày 01/07/2025), 36 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 273+274- Năm thứ 27 (1+2)- Tháng 1&2. 2025
PHAN ĐĂNG HẢI - NGUYỄN ĐỨC TOÀN sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham khi nghỉ hưu. Sự xuất hiện của quy định gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham về đối tượng tham gia bảo hiểm hưu trí bổ gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng sung nói riêng về chế độ bảo hiểm hưu trí BHXH chưa đủ 20 năm thì được hưởng bổ sung nói chung đã khắc phục những bất BHXH một lần. Quy định này được ban cập, hạn chế của Luật BHXH 2014, ở đó hành sẽ góp phần hạn chế tình trạng rút NLĐ chỉ có thể tham gia bảo hiểm hưu trí BHXH một lần ồ ạt như khoảng thời gian bắt buộc, với mức hưởng lương hưu cao trước đây, duy trì số lượng chủ thể tham nhất là 75% mức lương tháng đóng BHXH. gia vào hệ thống BHXH, tạo điều kiện để Ngược lại, quy định về đối tượng tham gia mọi NLĐ đều có cơ hội hưởng lương hưu bảo hiểm hưu trí bổ sung được ban hành sẽ khi họ về già. tạo điều kiện để NLĐ có cơ hội để hưởng Bốn là, với chế độ tử tuất, Luật BHXH mức lương hưu cao khi về già, bởi ngoài 2024 quy định đối tượng hưởng chế độ tử tiền lương mà họ nhận được từ bảo hiểm tuất của người tham gia bảo hiểm xã hội hưu trí bắt buộc, họ sẽ hưởng thêm tiền bị chết là thân nhân, người thừa kế hoặc lương thông qua việc tham gia bảo hiểm tổ chức, cá nhân lo mai táng. Với quy định hưu trí bổ sung, qua đó nâng cao thu nhập này, các chủ thể theo quy định được nhận của NLĐ. một khoản trợ cấp nhất định khi người Mức đóng vào quỹ bảo hiểm hưu trí bổ tham gia bảo hiểm chết, là kết quả sau sung được quy định tại khoản 1 Điều 125 khoảng thời gian đóng góp vào quỹ BHXH Luật BHXH 2024: “Mức đóng bảo hiểm của NLĐ, giúp thân nhân của họ có một hưu trí bổ sung do NLĐ và NSDLĐ tự khoản nhất định nhằm lo lắng hậu sự cho nguyện thỏa thuận”. Đây là quy định hoàn những người đã mất, đồng thời thể hiện sự toàn khác biệt với quy định về mức đóng trân trọng, ghi nhận đối với quá trình tham của bảo hiểm hưu trí bắt buộc, ở đó Luật gia BHXH của NLĐ. BHXH quy định một mức đóng cụ thể cho Như vậy, tầng BHXH cơ bản bao gồm 5 cả NLĐ và NSDLĐ. chế độ khác nhau, NLĐ có thể hưởng đồng Trong bối cảnh điều kiện kinh tế - xã hội thời nhiều chế độ nếu thuộc trường hợp mà ở các khu vực, vùng miền có sự khác biệt pháp luật quy định. Các chế độ bảo hiểm nhất định, đồng thời khả năng tài chính, ở mỗi tầng và các tầng có sự liên kết chặt tình hình kinh tế của những NSDLĐ là chẽ, thống nhất tạo nên hệ thống BHXH đa hoàn toàn khác nhau, việc cho phép NLĐ tầng theo Luật BHXH 2024. và NSDLĐ được quyền thỏa thuận về mức đóng vào quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung là Thứ ba, quy định về bảo hiểm hưu trí bổ khá phù hợp, mang lại lợi ích cho chính sung NLĐ. Ngoài ra, đây cũng là quy định thể Đây là điểm đột phá trong quá trình xây hiện sự điều chỉnh linh hoạt, tạo điều kiện dựng hệ thống BHXH đa tầng khi quy định thuận lợi để bảo hiểm hưu trí bổ sung được về bảo hiểm hưu trí bổ sung được cụ thể hóa triển khai tại nhiều đơn vị sử dụng lao động tại Chương VII, Luật BHXH 2024. Trong trong thời gian tới. đó, với quy định tại Điều 124 Luật BHXH 2024, ngoài việc tham gia bảo hiểm hưu 4. Kết luận và một số khuyến nghị nhằm trí bắt buộc, NLĐ hoàn toàn có thể tham hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực thi gia bảo hiểm hưu trí bổ sung, nếu họ mong pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng ở muốn được hưởng mức lương hưu cao hơn Việt Nam Số 273+274- Năm thứ 27 (1+2)- Tháng 1&2. 2025- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 37
Pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng - Kinh nghiệm quốc tế và quy định mới tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 Bài viết đã có những nghiên cứu kinh lý, sử dụng quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung. nghiệm lập pháp về BHXH đa tầng của Ngoài ra, cần quy định rõ quy trình tham Thái Lan, Trung Quốc và Thụy Điển để có gia bảo hiểm hưu trí bổ sung đối với NLĐ, những liên hệ với Việt Nam. Với nhiều quy làm rõ các nội dung liên quan đến tài khoản định mới liên quan tới trợ cấp hưu trí xã hội, hưu trí cá nhân: quy trình thiết lập, duy trì, BHXH cơ bản và bảo hiểm hưu trí bổ sung, sử dụng tài khoản hưu trí cá nhân. Đặc biệt, Luật BHXH 2024 sẽ là cơ sở pháp lý quan cần quy định cụ thể về mức chi trả, phương trọng trong việc xây dựng và phát triển hệ thức chi trả bảo hiểm hưu trí bổ sung. Việc thống BHXH đa tầng ở Việt Nam, mang quy định chi tiết các nội dung được thể hiện lại những giá trị thiết thực trong việc nâng trong Luật BHXH 2024 sẽ tạo cơ sở pháp cao đời sống của toàn xã hội. Tuy nhiên, để lý rõ ràng, cụ thể cho các cơ quan BHXH các quy định thực sự đi vào thực tiễn, giải và NLĐ trong quá trình thực thi pháp luật quyết triệt để những hạn chế, vướng mắc về BHXH, mặt khác còn phân định trách còn tồn tại, nhóm tác giả xin đưa ra một số nhiệm cụ thể với các cơ quan, đơn vị có khuyến nghị sau: liên quan nhằm đảm bảo pháp luật về bảo hiểm đa tầng nói riêng và BHXH nói chung Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ được thực thi hiệu quả, kịp thời. pháp lý về BHXH đa tầng Trước hết, Việt Nam cần học hỏi kinh Thứ hai, tính toán và chuẩn bị sẵn sàng nghiệm quốc tế khi xây dựng khung pháp nguồn lực tài chính trước khi Luật BHXH luật về BHXH đa tầng đảm bảo tính linh 2024 có hiệu lực thi hành. hoạt, bền vững và khuyến khích sự tham Trợ cấp hưu trí là nội dung đặc biệt quan gia của mọi đối tượng. Việc hoàn thiện trọng của Luật BHXH 2024, là yếu tố then pháp luật theo hướng này sẽ giúp hệ thống chốt góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu BHXH Việt Nam đáp ứng tốt hơn nhu cầu ASXH của Đảng và Nhà nước. Do đó, để ASXH, đặc biệt trong bối cảnh dân số già quá trình trợ cấp được thực hiện đầy đủ, hóa và thị trường lao động biến động. Cụ kịp thời, ngoài việc xác định chính xác đối thể, cần mở rộng phạm vi bao phủ bằng tượng hưởng, các cơ quan có liên quan cần cách bổ sung quy định hỗ trợ tài chính như xây dựng phương án, kế hoạch tài chính, giảm mức đóng hoặc nhà nước đồng đóng chuẩn bị sẵn sàng nguồn lực tài chính đủ góp cho người thu nhập thấp. lớn để quá trình trợ cấp diễn ra thuận lợi, Bên cạnh đó, mặc dù các quy định của Luật đảm bảo nguồn thu nhập cho những người BHXH năm 2024 đã bao quát nhiều nội không có lương hưu khi họ về già. Ngoài dung quan trọng, tuy nhiên ở một số điều ra, cần có dự trù, tính toán số lượng chủ thể luật cần có sự hướng dẫn cụ thể trong triển được hưởng trợ cấp hưu trí của năm sau khai thi hành. Chính phủ cùng các cơ quan ngay từ năm trước, từ đó có thể chủ động có liên quan cần sớm ban hành các văn sắp xếp, phân bổ các nguồn lực hợp lý, đầy bản hướng dẫn việc thực hiện Luật BHXH đủ và hiệu quả. 2024. Trong đó, với nội dung bảo hiểm hưu trí bổ sung, cần quy định cụ thể phương Thứ ba, không ngừng cải tiến, nâng cao thức đóng góp vào quỹ bảo hiểm hưu trí, hạ tầng công nghệ, kĩ thuật trong quản lý, nội dung tài khoản hưu trí cá nhân, cơ quan vận hành hệ thống bảo hiểm đa tầng chịu trách nhiệm quản lý quỹ bảo hiểm hưu Trước hết, cần đồng bộ ứng dụng BHXH trí bổ sung và cơ quan giám sát việc quản với nền tảng VNeID, tạo sự thuận tiện 38 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 273+274- Năm thứ 27 (1+2)- Tháng 1&2. 2025
PHAN ĐĂNG HẢI - NGUYỄN ĐỨC TOÀN trong việc tra cứu các thông tin liên quan Việc tuyên truyền, phổ biến về hệ thống tới việc tham gia bảo hiểm của NLĐ. Trên BHXH đa tầng là trách nhiệm của cả hệ cơ sở những thay đổi tích cực của pháp luật thống chính trị, các cơ quan liên quan về BHXH đa tầng, việc nâng cấp ứng dụng nhằm nâng cao sự hiểu biết pháp luật của BHXH trực tuyến không chỉ giúp người quần chúng nhân dân về BHXH đa tầng nói dân có thể dễ dàng theo dõi quá trình đóng riêng và BHXH nói chung. Đặc biệt, cần góp vào quỹ BHXH, mà còn nâng cao khả chú trọng phổ biến bản chất, vai trò, chức năng giám sát của NLĐ với quá trình đóng năng, cơ chế hoạt động của hệ thống bảo góp vào quỹ BHXH của NSDLĐ. Ngoài hiểm đa tầng trong bối cảnh hiện nay. việc cập nhật quá trình đóng góp vào quỹ Với sự cam kết mạnh mẽ từ phía Nhà nước BHXH của NSDLĐ, BHXH và các cơ và sự tham gia tích cực của các bên liên quan có liên quan cần bổ sung thêm nội quan, hệ thống BHXH đa tầng tại Việt dung quá trình tham gia bảo hiểm hưu trí Nam đang được xây dựng và vận hành hiệu bổ sung của NLĐ trên nền tảng số, cập nhật quả hơn, phát huy vai trò bảo đảm ASXH kịp thời hệ thống dữ liệu về mức đóng, thời và thúc đẩy phát triển bền vững quốc gia. gian đóng để NLĐ dễ dàng nắm bắt các Chỉ có cách tiếp cận này thì các chế độ bảo thông tin về quá trình tham gia BHXH bắt hiểm mới có thể bao phủ hết nhu cầu của buộc của mình. NLĐ (Gillion và cộng sự, 2000), góp phần xây dựng và kiến tạo một xã hội ổn định, Thứ tư, nâng cao công tác tuyên truyền, đảm bảo đời sống vật chất và tinh thần cho phổ biến về mô hình BHXH đa tầng và nhân dân lao động, nhằm hiện thực hóa các quy định có liên quan tới BHXH đa mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội tầng công bằng, dân chủ, văn minh”. ■ Tài liệu tham khảo Asher, M. G., & Nandy, A. (2006). Social security policy in an era of globalization and competition: Challenges for Southeast Asia. National University of Singapore, Working Paper, 06-06. https://www.researchgate.net/ publication/227433705_Social_Security_Policy_in_an_Era_of_Globalization_and_Competition_Challenges_for_ Southeast_Asia Attanasio, O., Meguir, C., & Otero, A. (2014). The design of a multi-tier contributory pension system: The distributional impact of the 2008 Chilean pension reform. Social Insurance, Informality, and Labor Markets: How to Protect Workers While Creating Good Jobs, 291-346. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199685233.003.0010 Ball, R. (2009). The nine guiding principles of social security. Social Insurance and Social Justice: Social Security, Medicare, and the Campaign Against Entitlements, 9-14. Ban Chấp hành Trung ương Đảng. (2018). Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH. BHXH Việt Nam (2018). Thái Lan: Phân loại lao động nước ngoài trước khi áp dụng BHXH. Truy cập ngày 30 tháng 12 năm 2024 tại https://baohiemxahoi.gov.vn/gioithieu/pages/gioi-thieu-chung.aspx?CateID=0&ItemID=10812 Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. (2023). Tổng quan kinh nghiệm quốc tế về bảo hiểm xã hội của một số nước trên thế giới. Hồ sơ thẩm định Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Bùi Sỹ Lợi. (2015). Kinh nghiệm của các nước về xây dựng pháp luật ASXH. Truy cập tại https://www.molisa.gov.vn/ baiviet/19554?tintucID=19554 Chen, T., & Turner, J. A. (2021). China’s development of a multi-tier pension system. International Social Security Review, 74, 35–58. https://doi.org/10.1111/issr.12256 Chính phủ. (2021). Nghị định 20/2021/NĐ-CP quy định chính sách trợ giúp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội. Gillion, C., Turner, J., Bailey, C., & Latulippe, D. (2001). Social security pensions: Development and reform. Journal of Social Policy, 30(4), 730–732. https://doi.org/10.1017/S0047279401306463 Hoàng Kim Khuyên. (2023). Hoàn thiện chính sách, pháp luật về ASXH. Tạp chí Quản lý Nhà nước, 329, 26-30. Truy cập tại https://vi.quanlynhanuoc.vn/qlnn/article/view/545 Hoàng Thị Minh Tâm. (2024). Điều kiện hưởng và mức hưởng lương hưu của người tham gia bảo hiểm xã hội bắt Số 273+274- Năm thứ 27 (1+2)- Tháng 1&2. 2025- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 39
Pháp luật về bảo hiểm xã hội đa tầng - Kinh nghiệm quốc tế và quy định mới tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 buộc. Tạp chí Khoa học Pháp lý Việt Nam, 5(177), 42-56. https://doi.org/10.70236/tckhplvn.104 International Labour Organization. (1952). C102 - Social Security (Minimum Standards) Convention. Jakovljevic, M., Kumagai, N., & Ogura, S. (2023). Global population aging–Health care, social and economic consequences, volume II. Frontiers in Public Health, 11, 1184950. https://doi.org/10.3389/fpubh.2023.1184950 Koval, N., Priamuhina, N., & Zhmurko, I. (2020). Analysis of the economic-financial experience of the world countries in the system of pension insurance. Baltic Journal of Economic Studies, 6(1), 1-8. https://doi.org/10.30525/2256- 0742/2020-6-1-1-8 Nguyễn Văn Chiều. (2013). BHXH ở Thụy Điển và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Tạp chí Khoa học Việt Nam Trực tuyến. https://vjol.info.vn/index.php/khxhvn/article/download/24164/20644/ Nguyễn Hữu Dũng. (2010). Hệ thống chính sách ASXH ở Việt Nam: Thực trạng và định hướng phát triển. Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, 26(2010), 118-128. Nguyễn Thị Hệ. (2023). Xây dựng hệ thống BHXH đa tầng tại một số nước và hàm ý chính sách cho Việt Nam. Tạp chí tài chính. https://tapchitaichinh.vn/xay-dung-he-thong-bao-hiem-xa-hoi-da-tang-tai-mot-so-nuoc-va-ham-y-chinh- sach-cho-viet-nam.html Nguyễn Ngọc Toàn. (2019). Kinh nghiệm quốc tế về phát triển hệ thống ASXH và những gợi ý với Việt Nam trong giai đoạn mới. Trang tin điện tử Hội đồng Lý luận Trung ương. https://hdll.vn/vi/nghien-cuu---trao-doi/kinh-nghiem- quoc-te-ve-phat-trien-he-thong-an-sinh-xa-hoi-va-nhung-goi-y-voi-viet-nam-trong-giai-doan-moi.html Nguyễn Huyền Trang. (2024). Bảo đảm ASXH ở Việt Nam hiện nay. Tạp chí Quản lý nhà nước, 339, 81-85. https://doi. org/10.59394/qlnn.339.2024.828 Organisation for Economic Co-operation and Development. (2022). Pensions at a Glance Asia/Pacific 2022. OECD Publishing, Paris. https://doi.org/10.1787/2c555ff8-en Phạm Duy, & Nguyễn Đức Phong. (2020). Chính sách phát triển nhà nước phúc lợi cho Thụy Điển – kinh nghiệm cho Việt Nam. Tạp chí Quản lý Nhà nước. https://www.quanlynhanuoc.vn/2020/07/14/chinh-sach-phat-trien-nha- nuoc-phuc-loi-cua-thuy-dien-kinh-nghiem-cho-viet-nam/ Quốc hội. (2013). Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Quốc hội. (2014). Luật Bảo hiểm xã hội. Quốc hội. (2015). Luật An toàn - vệ sinh lao động. Quốc hội. (2019). Bộ luật Lao động. Quốc hội. (2024). Luật Bảo hiểm xã hội. Šimák, M. (2010). Czech system of pension insurance and its current problems. Journal of Nursing, Social Studies and Public Health, 1(1–2), 29–37. https://jnss.zsf.jcu.cz/pdfs/jns/2010/01/03.pdf UNFPA. (2024). Già hóa dân số. Truy cập ngày 30/12/2024 tại https://vietnam.unfpa.org/vi/topics/gi%C3%A0- h%C3%B3a-d%C3%A2n-s%E1%BB%91 World Bank. (2005). World Development Report 2006: Equity and Development, Washington, D.C. https://documents1. worldbank.org/curated/en/435331468127174418/pdf/322040World0Development0Report02006.pdf World Bank. (2012). Resilience, Equity, and Opportunity – The World Bank’s Social Protection and Labor Strategy 2012– 2022. Washington, D.C. https://documents1.worldbank.org/curated/en/443791468157506768/pdf/732350BR0CO DE200doc0version0REVISED.pdf World Bank. (2019). A vision for the 2030 social protection system in Vietnam. https://documents1.worldbank.org/ curated/en/457311600401962011/pdf/A-Vision-for-the-2030-Social-Protection-System-in-Vietnam.pdf Yang, D., Ren, Z., & Zheng, G. (2023). The impact of pension insurance types on the health of older adults in China: A study based on the 2018 CHARLS data. Frontiers in Public Health, 11. https://doi.org/10.3389/fpubh.2023.1180024 Che, Y. & Li, X. (2018). Retirement and health: Evidence from China. China Economic Review, 49, 84-95. https:// doi.org/10.1016/j.chieco.2018.01.005 40 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 273+274- Năm thứ 27 (1+2)- Tháng 1&2. 2025