Phát triển bền vững logistic xanh ở Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Phát triển bền vững logistics xanh ở Việt Nam" gồm có những nội dung chính sau: Cơ sở lý thuyết về logistics xanh; nội dung phát triển logistics xanh; giải pháp phát triển bền vững logistics xanh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phát triển bền vững logistic xanh ở Việt Nam

Kỳ 2 tháng 11 (số 252) - 2023 TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LOGISTIC XANH Ở VIỆT NAM Ths. Nguyễn Đức Dương* Trong chiến lược phát triển bền vững và quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh hơn, một trong những yếu tố quan trọng là xây dựng chuỗi cung ứng xanh. Với các doanh nghiệp, việc “xanh hóa” chuỗi cung ứng được xem như một phần trong chiến lược đầu tư xanh, giúp doanh nghiệp sử dụng hiệu quả nguồn lực sinh thái tự nhiên, thân thiện với môi trường, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh. Để hình thành một chuỗi cung ứng xanh phải trải qua nhiều giai đoạn và logistics xanh là một trong số đó. Cụ thể, để xây dựng chuỗi cung ứng xanh, các doanh nghiệp sẽ bắt đầu từ việc tìm nguồn cung ứng, lựa chọn hợp tác với các nhà cung cấp nguyên vật liệu thân thiện với môi trường. Sau đó, đưa ra các thiết kế xanh và “xanh hóa” sản xuất với đồng bộ các giải pháp như sử dụng năng lượng sạch, sản xuất tiết kiệm năng lượng, tái chế chất thải… đồng thời sử dụng bao bì xanh và cải tiến xanh trong quản lý, vận hành kho. Logistics xanh là giai đoạn tiếp theo, khi doanh nghiệp xây dựng, áp dụng hệ thống vận tải xanh để đưa các sản phẩm xanh đến tay người tiêu dùng. • Từ khóa: phát triển bền vững, chuỗi cung ứng xanh, Việt Nam. Đặt vấn đề In the sustainable development strategy and the transition to a greener economy, one Xây dựng các chuỗi cung ứng xanh đang là of the important factors is building a green xu thế toàn cầu, tiên phong bởi các tập đoàn, supply chain. For businesses, "greening" the doanh nghiệp lớn trên thế giới. Vấn đề biến supply chain is considered part of the green đổi khí hậu và sự cạnh tranh trong việc thu hút investment strategy, helping businesses effectively use natural ecological resources and người tiêu dùng chọn lối sống xanh đã thôi thúc be environmentally friendly, thereby improving cả đơn vị sản xuất và đơn vị cung cấp dịch vụ their ability to competitiveness and business logistic cùng thay đổi. Hàng loạt thương hiệu efficiency. To form a green supply chain, we toàn cầu đã đưa ra các cam kết và triển khai các must go through many stages and green logistics is one of them. Specifically, to build kế hoạch hành động nhằm thiết lập chuỗi cung a green supply chain, businesses will start ứng xanh, giảm dấu chân carbon trong toàn bộ from sourcing and choosing to cooperate with chuỗi cung ứng nhằm hướng tới tăng trưởng bền environmentally friendly raw material suppliers. vững, góp phần giảm bớt căng thẳng liên quan Then, come up with green designs and "greenize" production with synchronous solutions such as đến môi trường và khí hậu. Chẳng hạn như, using clean energy, energy-saving production, Nike đã cam kết giảm 65% phát thải khí nhà recycling waste... and using green packaging kính ở những nơi do họ sở hữu hoặc vận hành and innovation. Green progress in warehouse và 30% trong toàn bộ chuỗi cung ứng của mình management and operation. Green logistics is the next stage, when businesses build and apply vào năm 2030; Hitachi - Tập đoàn công nghệ green transportation systems to bring green lớn của Nhật Bản - đã cam kết sẽ loại bỏ khí products to consumers. thải carbon khỏi hoạt động kinh doanh vào năm • Key words: sustainable development, green 2050 và sẽ làm việc với hơn 30.000 nhà cung supply chain, Vietnam. cấp để hiện thực hóa mục tiêu này. Kuehne + JEL codes: O10, O13 Nagel (K+N) - doanh nghiệp logistics hàng đầu thế giới cũng đã cam kết sẽ trung hòa hoàn toàn Ngày nhận bài: 02/8/2023 carbon trong mọi phạm vi hoạt động của mình Ngày gửi phản biện: 10/8/2023 từ năm 2020, đồng thời chủ động giải quyết dấu Ngày nhận kết quả phản biện: 20/9/2023 chân carbon từ các dịch vụ vận tải được thực Ngày chấp nhận đăng: 02/11/2023 hiện bởi các nhà cung cấp của họ như các hãng * Trường Đại học Công nghệ Đông Á; email: duongnguyenvkt@gmail.com Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 71
TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP Kỳ 2 tháng 11 (số 252) - 2023 hàng không, hãng tàu và các công ty vận tải trên thế giới cam kết đưa phát thải khí carbon đường bộ… từ cuối năm 2030. Chính vì vậy, về mức bằng 0 vào năm 2050. Ủy ban quốc gia phát triển logistics xanh song hành với sản xuất về BĐKH cũng đã được thành lập do Thủ tướng xanh sẽ giúp các doanh nghiệp sản xuất nâng Chính phủ đứng đầu, Bộ trưởng các bộ có liên cao sức cạnh tranh để tham gia chuỗi cung ứng quan cũng tham gia vào Ủy ban này để giám toàn cầu cũng như khả năng tiếp cận người sát và thực thi các chính sách về tăng trưởng tiêu dùng. xanh và BĐKH. Bên cạnh đó, ngành logistics đang phát triển Trong môi trường cạnh tranh cao ngày nay, rất nhanh. Quy mô thị trường logistics toàn cầu các vấn đề logistics xanh đang được quan năm 2021 ước đạt 3.215 tỷ USD, tăng 17,6% so tâm nhiều. Logistics được như một động lực với năm 2020. Tại Việt Nam, ngành logistics chính của tăng trưởng kinh tế và thương mại Việt Nam cũng đang tăng trưởng nhanh, bình vì nó hữu ích trong hỗ trợ các giao dịch kinh quân khoảng 14-16%/năm. Báo cáo của Agility tế. Hội đồng quản trị logistics Hoa Kỳ (1988) (nhà cung cấp dịch vụ kho vận hàng đầu thế giới) quan niệm “logistics là quá trình lập kế hoạch, về Chỉ số logistics thị trường mới nổi 2021 cho thực hiện và kiểm soát dòng di chuyển và lưu thấy: Việt Nam hiện đứng ở vị trí thứ 8 trong kho những nguyên vật liệu thô của hàng hóa Top 10 quốc gia đứng đầu, tăng thêm 3 bậc xếp trong quy trình, những hàng hóa thành phẩm và hạng so với năm 2020. Phát triển logistics xanh những thông tin có liên quan từ khâu mua sắm sẽ nâng cao khả năng cạnh tranh cho các doanh nguyên vật liệu cho đến khi được tiêu dùng, nghiệp hoạt động trong ngành này ngay tại thị với mục đích thỏa mãn yêu cầu của người tiêu trường nội địa, trong bối cảnh Việt Nam đang dùng”. Những phát triển công nghệ đương đại hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và thương đã cải thiện chi phí, hiệu quả và độ tin cậy của mại điện tử đang tăng trưởng nhanh, đồng thời hệ thống vận chuyển hàng hóa và hành khách. mở ra nhiều cơ hội ở thị trường nước ngoài. Tuy nhiên, tác động tiêu cực đến môi trường Ngoài ra, “xanh hóa” logistics sẽ giúp giảm của hoạt động giao thông vận tải đã được công phát thải khí CO2, giảm thiểu những tác động nhận rộng rãi, từ đó, nhiều ý kiến cho rằng, của logistics đối với môi trường, từ đó góp phần logistics phải thân thiện với môi trường, do đó xây dựng môi trường bền vững. Đây cũng là khái niệm “logistics xanh” xuất hiện. Nghiên điều mà toàn thế giới, trong đó có Việt Nam cứu của Ilenia Confente, Ilenia Confente (2009) đang tích cực chung tay thực hiện chỉ ra rằng, logistics xanh được cấu thành bởi 3 yếu tố logistics ngược, logistics đô thị và phân 1. Cơ sở lý thuyết về logistics xanh phối thông minh. Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách và 2. Nội dung phát triển logistics xanh chương trình để đối phó với các mối đe dọa và nguy cơ từ biến đổi khí hậu (BĐKH). Theo đó, Xanh hóa hoạt động vận tải mô hình tăng trưởng xanh và bền vững hơn đã Vận tải là hoạt động logistics có ảnh hưởng trở thành trọng tâm của chương trình phát triển lớn đến môi trường. Có hai yếu tố chính của quốc gia. Đặc biệt, năm 2016, Việt Nam đã vận tải ảnh hưởng đến môi trường, bao gồm: thông qua Thỏa thuận về BĐKH Paris và cam hệ thống mạng lưới giao thông và hoạt động kết giảm phát thải khí nhà kính ít nhất 8%, đạt của các phương tiện vận tải. Các phương tiện được các mục tiêu phát triển bền vững của Liên vận tải sử dụng nhiều nhiên liệu và thải ra môi Hợp quốc (SDGs) vào năm 2030 (government, trường khí thải độc hại. Đặc biệt, phương tiện Ministry of Transport, 2016). giao thông đường bộ có ảnh hưởng nhiều nhất Mới đây nhất, tại Hội nghị về BĐKH tới môi trường thể hiện ở lượng khí thải, tiếng Glasgow, Việt Nam cùng với gần 150 quốc gia ồn và ùn tắc giao thông. Hơn nữa, đường bộ, sân 72 Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn
Kỳ 2 tháng 11 (số 252) - 2023 TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP bay, bến cảng được xây dựng ngày càng nhiều kho và dung tích phương tiện vận tải, giảm số là nguồn gây ô nhiễm lớn. Nâng cấp chất lượng lượng bao bì cần xử lý. Bao bì không phù hợp hệ thống hạ tầng giao thông, chuyển đổi từ vận có thể dẫn đến hư hỏng sản phẩm trong quá chuyển đường bộ sang đường thuỷ, đường sắt; trình vận chuyển và gây lãng phí bao bì, tăng sử dụng phương tiện vận tải thân thiện với môi lượng rác thải ra môi trường. Do đó, công nghệ trường hoặc ít phát thải khí các-bon và vận hành đóng gói sáng tạo sẽ giúp giảm thiểu tổn thất hệ thống vận tải một cách tối ưu là những giải của sản phẩm trong quá trình vận chuyển, đồng pháp quan trọng để xanh hoá hoạt động vận tải. thời giảm tác động đến môi trường. Xanh hóa hoạt động kho bãi Xanh hoá hệ thống thông tin Việc thiết kế, xây dựng kho trực tiếp ảnh Một hệ thống thông tin hoàn hảo có thể tăng hưởng đến mức độ sử dụng năng lượng của kho. mức độ xanh hóa hoạt động logistics bằng việc Thiết kế và xây dựng kho không chỉ yêu cầu cung cấp những thông tin thực tế về mặt thời đảm bảo lưu trữ an toàn cho hàng hóa như duy gian và điều khiển một cách chính xác, tối ưu trì độ ẩm tốt, chống ăn mòn, chống thấm, chống các hoạt động trong logistics như đóng gói, lưu biến dạng, chống bay hơi, không bị rò rỉ,… mà trữ, vận chuyển, chế biến, phân phối, xếp dỡ, còn phải đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường. xử lý hàng tồn kho... nhằm tuân thủ các yêu Kho bãi với các tính năng thân thiện môi trường cầu về kinh tế cũng như môi trường, tạo điều như sử dụng năng lượng mặt trời, ánh sáng tự kiện cho việc thực hiện dịch vụ logistics gắn nhiên, diện tích phù hợp, tường và sàn dày hoặc với trách nhiệm môi trường. Bên cạnh đó, việc cho phép tái chế tại chỗ sẽ tiết kiệm năng lượng, số hóa dữ liệu không chỉ nâng cao hiệu quả hoạt giảm thiểu tiếng ồn và khí thải tới môi trường. động, tăng năng suất lao động, thuận tiện cho Ngoài ra, lựa chọn sử dụng các trang thiết bị việc tra cứu thông tin, quản lý dữ liệu mà còn tại kho thân thiện với môi trường và tổ chức giảm thiểu in ấn, đồng nghĩa với giảm tác hại vận hành hoạt động kho một cách tối ưu cũng đến môi trường. Đặc biệt, mạng lưới liên kết giảm tác động tiêu cực đến môi trường. Quy thông tin giữa các doanh nghiệp với cơ quan hoạch mặt bằng kho tốt không chỉ giúp tận dụng chuyên ngành sẽ giảm thiểu thủ tục hành chính, tối ưu không gian kho mà còn cắt giảm được tiết kiệm thời gian cũng như hạn chế việc di chuyển động trong kho. Điều này buộc các chuyển, góp phần giảm thiểu tác động xấu tới doanh nghiệp phải lựa chọn thiết kế xanh hóa môi trường. kho bãi để không chỉ đạt được hiệu quả về mặt Phát triển logistics ngược kinh tế mà còn tăng thêm tính xanh trong hoạt Phát triển logistics xanh không thể thiếu phát động logistics của mình. triển logistics ngược bao gồm hai hoạt động Xanh hóa hoạt động đóng gói chính là thu hồi, tái sử dụng sản phẩm và xử lý Đóng gói là một quy trình quan trọng đối với chất thải. Logistics ngược là quá trình các doanh tất cả các sản phẩm trước khi đưa ra thị trường. nghiệp thu hồi sản phẩm khách hàng trả lại, sản Thường có ba loại bao bì là bao bì chính, bao phẩm cần bảo hành, bảo dưỡng hoặc sản phẩm, bì thứ cấp và bao bì vận chuyển. Bao bì chính bao bì kết thúc sử dụng từ người tiêu dùng cuối chứa đựng sản phẩm. Kích thước, hình dạng và cùng; tận dụng nguyên liệu tái chế, phế phẩm, vật liệu cấu tạo bao bì có ảnh hưởng đến chi phí phụ phẩm trong quá trình sản xuất; tận thu phế kho hàng và chi phí vận chuyển. Việc đóng gói liệu từ vật liệu đóng gói, vận chuyển. Do đó, sản phẩm tốt hơn cùng với các vật liệu tái sử hoạt động logistics ngược sẽ góp phần bảo vệ dụng và pallet được sắp xếp theo mô hình tối môi trường và mang đến nhiều lợi ích cho sự ưu sẽ tiết kiệm đáng kể chi phí nhờ việc giảm phát triển bền vững của doanh nghiệp. Quản lý sử dụng vật liệu, tăng sử dụng không gian nhà chất thải là một nội dung quan trọng để bảo vệ Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 73
TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP Kỳ 2 tháng 11 (số 252) - 2023 môi trường và bảo tồn tài nguyên. Chẳng hạn - Xem xét có nhiều chính sách hơn nữa nhằm như, khi nhà kho phát sinh số lượng lớn chất khuyến khích, thúc đẩy doanh nghiệp hướng thải bao bì hay khi sản phẩm hết hạn sử dụng đến phát triển logistics xanh, đặc biệt các doanh hoặc hư hỏng thì chúng trở thành phế thải. Khi nghiệp vừa và nhỏ. Hỗ trợ nâng cao nhận thức đó, việc xử lý chất thải thế nào để không ảnh cho doanh nghiệp logistics về an toàn và tầm hưởng đến môi trường là vô cùng quan trọng. quan trọng của việc hoạt động kinh doanh giảm 3. Giải pháp phát triển bền vững logistic thiểu tác động đến môi trường, dùng cơ chế về xanh thuế và luật để tạo động lực và giảm chi phí cho doanh nghiệp như khuyến khích sử dụng các - Chính phủ cần xây dựng Chiến lược và Quy nguồn năng lượng thay thế trong vận tải đường hoạch phát triển logistics đến năm 2030, tầm bộ (không phải xăng dầu), khuyến khích thay nhìn đến năm 2050. Trong đó, chú trọng định đổi phương thức vận tải theo mô hình vận tải hướng phát triển logistics xanh và các giải pháp đa phương thức, xây dựng tín dụng các-bon để thân thiện với môi trường. - Đẩy nhanh quá bảo vệ và kiểm soát lượng khí thải nhà kính, kể trình chuyển đổi số, thúc đẩy việc áp dụng công cả nâng cao nhận thức trong dịch vụ logistics nghệ thông tin, hạn chế việc sử dụng văn bản in ngược đối với quản lý xử lý chất thải. Nhà nước ấn thông thường, tiết kiệm thời gian xử lý thông nên có các chính sách tài chính và phi tài chính tin. - Nhà nước cần quy hoạch và xây dựng cơ sở ràng buộc các doanh nghiệp kinh doanh, các hạ tầng nhằm xanh hóa các hoạt động logistics, ngành địa phương phải thực hiện logistics xanh. tiếp tục cải tiến cơ sở hạ tầng theo hướng hiện đại, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng, tạo thuận Như vậy, áp dụng mô hình logistics đô thị, lợi cho vận tải đa phương thức. Cần tiến hành logistics ngược và phân phối thông minh là vấn đầu tư, nâng cấp, quy hoạch hệ thống kho bãi đề tương đối mới đối với các doanh nghiệp Việt phù hợp. - Cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp Nam nhưng là một xu hướng phổ biến trên thế lý đồng bộ cho hoạt động logistics xanh, tránh giới để phát triển bền vững. Vì vậy, nếu biết áp chồng chéo giữa các cơ quan Bộ, ngành. Đặc dụng một cách có hiệu quả các mô hình này sẽ biệt là các quy định về kiểm soát ô nhiễm không tạo đà cho tăng trưởng và là trụ đỡ quan trọng khí, điều chỉnh phát thải khí thải, hạn chế lượng cho phát triển kinh tế bền vững của Việt Nam khí CO2 từ các phương tiện vận tải nhằm hạn trong thời gian không xa. chế các loại phương tiện trên đường, thúc đẩy các doanh nghiệp lựa chọn các phương tiện đạt Tài liệu tham khảo: tiêu chuẩn về phát thải và tiếng ồn. Bên cạnh Bộ Công Thương, Báo cáo logistics Việt Nam 2021, 2022; đó, là một loạt các quy định, chính sách khác Trang thông tin điện tử Logistics Việt Nam - Xu hướng như quy định về bằng cấp, chứng chỉ đào tạo logistics đô thị: Tương lai của logistics đô thị được quyết định bởi các giải pháp kết nối, chia sẻ, tự động và điện tử.- https:// bắt buộc cho người điều khiển phương tiện về logistics.gov.vn/ha-tang/xu-huong-logistics-do-thi-tuong-lai- tiết kiệm năng lượng, an toàn và xanh hóa môi cua-logistics-do-thi-duoc-quyet-dinh-boi-cac-giai-phap-ket- trường; chính sách quy định về bao bì xanh, rác noi-chia-se-tu-dong-va-dien-tu; Tư Tâm (2022), Việt Nam cần thiết phải phát triển thải xanh đối với các doanh nghiệp sản xuất và logistics đô thị- https://vlr.vn/viet-nam-can-thiet-phai-phat- kinh doanh kho hàng. Nếu không có các quy trien-logistics-do-thi-9438.html; định về kiểm soát ô nhiễm môi trường, việc các Drake M.J., (2008), Closed-Loop Supply Chain doanh nghiệp tự giác triển khai logistics xanh Management for Global Sustainability, in JAFSaC Wankel (Ed.), Global Sustainability Initiatives. New Models and New sẽ khó thực hiện, vì các doanh nghiệp thường Approaches, Information Age Publishing: Charlotte, N.C; ưu tiên các biện pháp nhằm tối ưu nguồn doanh Forum, W. E. (2009), Supply chain decarbonization: role thu cho doanh nghiệp hơn các phương án thân of transport and logistics in reducing supply chain carbon emissions. Geneva: www3.weforum.org/docs/WEF_LT_ thiện với môi trường. SupplyChainDecarbonization_Report_2009.pdf; 74 Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn