HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT BỆNH VIỆN 105
PHẪU THUẬT NỘI SOI ĐIỀU TRỊ VIÊM, CO RÚT KHỚP VAI
ThS. Đỗ Văn Minh
I. ĐẠI CƢƠNG
- Có 4 tình trạng bệnh lý dẫn đến viêm cứng khớp vai bao gồm: viêm dính
khớp vai tiên phát, viêm cứng khớp vai do đái tháo đường, viêm dính khớp vai sau
chấn thương và viêm dính khớp vai sau phẫu thuật.
- Viêm dính khớp vai tiên phát là tình trạng bệnh lý phổ biến dẫn đến đau,
hạn chế vận động và cuối cùng là cứng khớp vai. Viêm cứng khớp vai ở người
bệnh đái tháo đường thường dẫn đến đau nhiều và hạn chế vận động khớp vai ít đáp
ứng với điều trị không phẫu thuật. Viêm dính khớp vai sau chấn thương và sau
phẫu thuật thường do viêm dính, co rút tổ chức bao khớp và phần mềm quanh khớp
sau sang chấn.
II. CHỈ ĐỊNH
Viêm dính khớp vai gây đau và hạn chế vận động khớp vai không cải thiện
sau 6 tháng điều trị không phẫu thuật (bao gồm cả điều trị nội khoa, phục hồi chức
năng…).
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Viêm cứng khớp vai sau chấn thương hoặc sau phẫu thuật. Với những
người bệnh thông thường cần mổ mở để gỡ dính khớp và có thể phối hợp với nội
soi để giải quyết tổn thương nội khớp sau khi đã mổ mở.
- Người bệnh đang có tình trạng nhiễm trùng toàn thân hoặc tại chỗ đang tiến
triển.
IV. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện kỹ thuật: Là phẫu thuật viên chấn thương chỉnh hình được đào
tạo về phẫu thuật nội soi khớp vai.
2. Phương tiện: Bộ dụng cụ phẫu thuật nội soi khớp vai cơ bản, bao gồm hệ thống giàn
nội soi khớp, bộ dụng cụ phẫu thuật nội soi khớp vai, vật tư tiêu hao cho khớp vai.
HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT BỆNH VIỆN 106
3. Người bệnh:
- Người bệnh được vệ sinh vùng cơ thể cần phẫu thuật, cạo lông nách trước
mổ nếu có nhiều lông nách.
- Tư thế người bệnh khi phẫu thuật: Có 2 tư thế người bệnh trong phẫu thuật
nội soi khớp vai.
+ Người bệnh ở tư thế nửa ngồi (tư thế beach chair): Vai bên phẫu thuật
được đặt ra mép bàn mổ, tay người bệnh để dọc thân mình, kê gối dưới vai, người
người bệnh được cố định vào bàn mổ; Gấp bàn mổ lại khoảng 450- 600 sao cho
người bệnh trong tư thế nửa nằm nửa ngồi.
+ Tư thế nằm nghiêng: Người bệnh được đặt nằm nghiêng trên bàn mổ về
bên vai không phẫu thuật, vai bên phẫu thuật hơi ngả ra sau khoảng 300; Tay bên
phẫu thuật được kéo bởi hệ thống khung kéo ở tư thế khớp vai dạng khoảng 450,
đưa ra trước khoảng 150.
4. Hồ sơ bệnh án:
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Kiểm tra hồ sơ: Đầy đủ theo quy định Bộ Y tế.
2. Kiểm tra người bệnh: Đúng người (tên, tuổi,…), đúng bệnh.
3. Thực hiện kỹ thuật:
- Đặt ngõ vào phía sau: Ngõ vào phía sau là ngõ vào chính để đưa camera
vào quan sát khớp vai. Ngõ vào phía sau được xác định bằng cách xác định góc sau
ngoài của mỏm cùng vai. Có thể gây tê tại chỗ, bơm huyết thanh mặn vào ổ khớp
vai (khoảng 50ml) trước khi mở ngõ vào phía sau. Dùng lưỡi dao số 11 rạch da
bằng kích thước trocart.
- Đưa camera vào khớp vai qua ngõ sau vừa đặt để kiểm tra chắc chắn trocart
đã được đưa vào bên trong ổ khớp trước khi bơm nước vào ổ khớp.
- Quan sát toàn bộ bên trong khớp vai để kiểm tra các tổn thương nội khớp
HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT BỆNH VIỆN 107
- Đặt ngõ vào phía trước: Ngõ vào phía trước chuẩn là ngõ vào để đưa dụng cụ
vào can thiệp, điều trị bệnh lý trong khớp vai. Ngõ vào phía trước tiêu chuẩn
được xác định bằng cách xác định vị trí của mỏm qua.
- Giải phóng khoảng trống chóp xoay: Sau khi tạo được ngõ vào phía trước, có
thể khoảng trống chóp xoay bị co rút không đặt được trocart, có thể đưa bào
khớp hoặc đầu đốt vào để giải phóng và mở rộng khoảng trống chóp xoay sau
đó đặt trocart để tạo ngõ vào phía trước.
- Giải phóng gân cơ dưới vai: Dùng móc đốt điện giải phóng toàn bộ tổ chức xơ
dính phía trước và phía sau của gân cơ dưới vai.
- Mở rộng khoang dưới mỏm cùng vai: Đưa dụng cụ vào làm sạch tổ chức hoạt
dịch viêm dính dưới mỏm cùng vai để giải phóng gân cơ chóp xoay. Chú ý
không cần tạo hình mỏm cùng vai mặc dù có thể nhìn thấy dáu hiệu hẹp khoang
dưới mỏm cùng vai trên nội soi.
- Bơm rửa sạch ổ khớp, hút hết dịch trong khớp vai trước khi rút camera.
- Khâu đóng lại các ngõ vào khớp vai.
- Người bệnh sau mổ thường không cần bất động khớp vai mà ngược lại để gối
đệm ở nách để là cánh tay hơi dạng, cánh tay không được đặt ở tư thế xoay
trong mà có xu hướng và khuyến khích đặt ở tư thế xoay ngoài.
VI. THEO DÕI: Như với các phẫu thuật nội soi khác.
VII. XỬ TRÍ TAI BIẾN
- Nhiễm trùng sau mổ: Là biến chứng chung có thể gặp ở bất kỳ người bệnh
sau phẫu thuật nào. Cần theo dõi sát tình trạng toàn thân cũng như tại chỗ để phát
hiện kịp thời biến chứng nhiễm trùng sau mổ và có thái độ xử trí đúng đắn dựa vào
mức độ nhiễm trùng.
- Chảy máu sau mổ
- Tổn thương mạch máu và thần kinh: Cần nắm chắc giải phẫu cũng như xác
định đúng các mốc xương khi đặt trocart.