Phong trào yêu nước của người Công giáo Việt Nam ở Sài Gòn dưới chế độ Nguyễn Văn Thiệu

Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 10 - 2012<br /> <br /> 34<br /> T«n gi¸o vµ D©n téc<br /> <br /> PHONG TRµO Y£U N¦íC CñA NG¦êI C¤NG GI¸O<br /> VIÖT NAM ë SµI GßN D¦íI CHÕ §é NGUYÔN V¡N THIÖU<br /> (1967-1975)<br /> §Æt vÊn ®Ò<br /> VÊn ®Ò yªu n­íc n¬i ng­êi C«ng gi¸o<br /> <br /> ViÖt Nam nh­ thÕ nµo cho ®Õn nay vÉn<br /> <br /> ch­a cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Ò<br /> cËp. Nãi ®Õn th¸i ®é cña ng­êi C«ng gi¸o<br /> <br /> ViÖt Nam víi d©n téc, ng­êi ta th­êng<br /> nãi tíi “dßng ®ôc”, cã lóc lµ mét dßng<br /> <br /> lín, nh­ng kh«ng thÓ nµo phñ nhËn ®­îc<br /> “dßng trong” dï cã lóc lµ dßng nhá<br /> nh­ng l¹i ®­îc cho lµ “t­¬ng lai cña<br /> Gi¸o héi C«ng gi¸o ViÖt Nam”.<br /> <br /> Trong bèi c¶nh ®Êt n­íc cã chiÕn<br /> <br /> tranh, truyÒn thèng yªu n­íc n¬i ng­êi<br /> <br /> ViÖt Nam C«ng gi¸o ®­îc ®¸nh thøc, gãp<br /> <br /> phÇn vµo sù nghiÖp gi¶i phãng, thèng<br /> nhÊt Tæ quèc. §èi víi lÞch sö Gi¸o héi<br /> <br /> C«ng gi¸o ViÖt Nam nãi riªng vµ víi lÞch<br /> sö d©n téc nãi chung, c¸c phong trµo yªu<br /> n­íc cña ng­êi C«ng gi¸o ViÖt Nam<br /> mang nhiÒu ý nghÜa ®Æc biÖt. Mèi quan<br /> <br /> hÖ gi÷a ng­êi C«ng gi¸o ViÖt Nam víi<br /> d©n téc cã lÞch sö ®Æc biÖt, bëi vËy truyÒn<br /> <br /> thèng yªu n­íc cña ng­êi C«ng gi¸o dï<br /> ë giai ®o¹n nµo còng ®Òu ®¸ng tr©n<br /> träng.<br /> <br /> Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü<br /> <br /> cøu n­íc cña d©n téc ViÖt Nam, giai<br /> ®o¹n 1967-1975 lµ mét trong nh÷ng giai<br /> <br /> NguyÔn ThÞ Kim Thoa(*)<br /> gi¸o ë Sµi Gßn. Vµ ®©y lµ néi dung mµ<br /> bµi viÕt nµy ®Ò cËp.<br /> <br /> 1. Bèi c¶nh lÞch sö<br /> Sau n¨m 1954, sù xuÊt hiÖn cña ng­êi<br /> <br /> Mü lµm tan vì kh¸t väng thèng nhÊt<br /> hßa b×nh cña toµn thÓ nh©n d©n ViÖt<br /> Nam. Dùng lªn chÝnh quyÒn tay sai kÕt<br /> <br /> hîp víi l¸ bµi C«ng gi¸o, ®Õ quèc Mü ©m<br /> m­u chia c¾t l©u dµi ViÖt Nam. §Æc biÖt<br /> <br /> tõ n¨m 1965, khi trùc tiÕp ®­a vµo chiÕn<br /> <br /> tr­êng MiÒn Nam gÇn nöa triÖu qu©n,<br /> <br /> Mü lµm ®¶o lén nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa<br /> truyÒn thèng vµ gieo r¾c ®au th­¬ng lªn<br /> <br /> ®Êt n­íc ViÖt Nam. Tr­íc häa ngo¹i<br /> x©m, toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam quyÕt<br /> <br /> t©m ®¸nh Mü vµ chÝnh quyÒn tay sai ®Ó<br /> <br /> b¶o vÖ nÒn ®éc lËp, toµn vÑn l·nh thæ<br /> cña Tæ quèc.<br /> <br /> Trong khi chiÕn tranh tiÕp diÔn ë ViÖt<br /> <br /> Nam, c¸c phong trµo ph¶n chiÕn cña<br /> <br /> nh©n d©n thÕ giíi, ®Æc biÖt ë Mü ph¸t<br /> triÓn m¹nh mÏ vµ cã t¸c ®éng kh«ng nhá<br /> ®Õn phong trµo ®Êu tranh cña nh©n d©n<br /> trong n­íc.<br /> <br /> §­îc du nhËp vµo ViÖt Nam tõ thÕ kØ<br /> <br /> XVI, nh­ng do nhiÒu nguyªn nh©n nªn<br /> C«ng gi¸o “ch­a ViÖt Nam hãa ®­îc víi<br /> <br /> ®o¹n tiªu biÓu ®¸nh dÊu sù trçi dËy<br /> phong trµo yªu n­í c cña ng­êi C«ng<br /> <br /> *. NCV.,ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o.<br /> <br /> NguyÔn ThÞ Kim Thoa. Phong trµo yªu n­íc…<br /> ng­êi ViÖt Nam”. Khi x©m l­îc ViÖt<br /> <br /> 35<br /> <br /> 2. C¸c d¹ng thøc ho¹t ®éng cña ng­êi<br /> <br /> Nam, thùc d©n, ®Õ quèc lîi dông m©u<br /> <br /> C«ng gi¸o ViÖt Nam ë Sµi Gßn d­íi thêi<br /> <br /> rÏ d©n téc ViÖt Nam. “Luång giã” canh<br /> <br /> 2.1. Phong trµo tranh ®Êu cña ng­êi<br /> <br /> thuÉn gi÷a h÷u thÇn vµ v« thÇn ®Ó chia<br /> t©n, hßa gi¶i cña C«ng ®ång Vatican II<br /> <br /> (1962 - 1965) cïng víi khuynh h­íng<br /> <br /> “C«ng gi¸o tiÕn bé” trªn thÕ giíi ¶nh<br /> h­ëng kh¸ s©u s¾c vµ lµm Gi¸o héi C«ng<br /> gi¸o MiÒn Nam ViÖt Nam bÞ ph©n hãa:<br /> <br /> chèng Céng(1); yªu n­íc, cÊp tiÕn(2) vµ<br /> trung lËp.<br /> <br /> Sù chuyÓn biÕn trong t­ t­ëng yªu<br /> <br /> n­íc cña ng­êi C«ng gi¸o ë MiÒn Nam<br /> <br /> NguyÔn V¨n ThiÖu<br /> <br /> C«ng gi¸o d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng<br /> Céng s¶n ViÖt Nam<br /> <br /> Sµi Gßn, thñ ®« cña chÝnh quyÒn th©n<br /> <br /> Mü, lµ n¬i bé m¸y t©m lÝ chiÕn cña ngôy<br /> <br /> quyÒn ho¹t ®éng m¹nh mÏ nhÊt. V× vËy,<br /> viÖc g©y dùng lùc l­îng chÝnh trÞ ë Sµi<br /> <br /> Gßn ®­îc §¶ng vµ MÆt trËn D©n téc ®Æc<br /> biÖt chó ý.<br /> <br /> Trùc tiÕp l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh ë<br /> <br /> ViÖt Nam ®­îc ghi nhËn lµ cã nh÷ng<br /> <br /> Sµi Gßn lµ §¶ng bé Sµi Gßn - Chî Lín vµ<br /> <br /> khuynh h­íng “t×m vÒ d©n téc”, ch¼ng<br /> <br /> ®Çu g©y dùng ®­îc lùc l­îng vµ c¬ së<br /> <br /> b­íc<br /> <br /> tiÕn<br /> <br /> ®¸ng<br /> <br /> kÓ,<br /> <br /> lµm<br /> <br /> n¶y<br /> <br /> sinh<br /> <br /> nh÷ng t×m vÒ d©n téc, mµ cã c¶ khuynh<br /> h­íng ®i vÒ víi nh©n d©n lao ®éng<br /> ®ang ®Êu tranh. Ng­êi Céng s¶n còng<br /> ph¶i c«ng nhËn søc m¹nh, tinh thÇn ¸i<br /> <br /> quèc cµng ngµy cµng m¹nh cña ng­êi<br /> <br /> C«ng gi¸o: “Riªng vÒ C«ng gi¸o ë Sµi<br /> Gßn, hiÖn ®· h×nh thµnh mét nhãm tiÕn<br /> <br /> bé, cã liªn hÖ Ýt nhiÒu víi nh©n d©n lao<br /> <br /> ®éng; v× vËy cÇn tranh thñ lùc l­îng<br /> nµy vµ trong c¸c ban lµm c«ng t¸c d©n<br /> <br /> vËn cña cÊp ñy, ngoµi Ban PhËt gi¸o<br /> vËn, nªn cã thÓ cã Ban C«ng gi¸o vËn ®Ó<br /> <br /> ch¨m lo viÖc vËn ®éng quÇn chóng gi¸o<br /> d©n”(3).<br /> <br /> ThÊt b¹i cña c¸c h×nh thøc chiÕn<br /> <br /> tranh: chiÕn tranh ®Æc biÖt (Special<br /> War),<br /> <br /> chiÕn<br /> <br /> tranh<br /> <br /> côc<br /> <br /> bé<br /> <br /> (Limited<br /> <br /> War), ViÖt Nam hãa chiÕn tranh, §«ng<br /> D­¬ng hãa chiÕn tranh, c¸c cuéc nÐm<br /> <br /> bom ph¸ ho¹i MiÒn B¾c… Mü vµ chÝnh<br /> quyÒn tay sai ph¶i kÝ HiÖp ®Þnh Paris.<br /> <br /> Cuéc Tæng tiÕn c«ng næi dËy Mïa<br /> <br /> Xu©n n¨m 1975 cña nh©n d©n ViÖt Nam<br /> <br /> ®· ®¸nh cho “Ngôy nhµo”, thèng nhÊt<br /> ®Êt n­íc...<br /> <br /> Gia §Þnh(4). ë thµnh phè, §¶ng bé b­íc<br /> trong c¸c ngµnh, c¸c giíi (n«ng d©n,<br /> c«ng nh©n, häc sinh, sinh viªn, tiÓu<br /> <br /> th­¬ng, kÝ gi¶, v¨n nghÖ sÜ…) ®Èy m¹nh<br /> phong trµo ®Êu tranh cho c¸c quyÒn d©n<br /> sinh, d©n chñ.<br /> <br /> 1. Hµng gi¸o phÈm §«ng D­¬ng tuyªn bè (1951):<br /> C«ng gi¸o “m©u thuÉn tuyÖt ®èi” víi Céng s¶n vµ<br /> khai trõ ra khái Gi¸o héi nh÷ng tÝn ®å nµo tiÕp tay<br /> víi Céng s¶n hay gióp hä n¾m ®­îc chÝnh quyÒn.<br /> C«ng gi¸o t¹i Sµi Gßn trong thêi gian ®Çu ®· thùc sù<br /> trë thµnh mét lùc l­îng chÝnh trÞ lín vµ ®· ®­îc sö<br /> dông lµm hËu thuÉn cã hiÖu qu¶ cho c¸c chÝnh kh¸ch<br /> muèn thö vËn trong nh÷ng n¨m x¸o trén t¹i MiÒn<br /> Nam ViÖt Nam.<br /> Sö dông l¸ bµi C«ng gi¸o nh»m phôc vô cho lîi Ých riªng<br /> cña m×nh, Mü ®· ®Èy ng­êi ViÖt Nam C«ng gi¸o vµ<br /> Gi¸o héi C«ng gi¸o ViÖt Nam vµo thÕ bÊt lîi t¹i MiÒn<br /> Nam ViÖt Nam nãi chung vµ t¹i Sµi Gßn nãi riªng.<br /> 2. Khuynh h­íng “tiÕn bé” xuÊt ph¸t tõ nhãm trÝ<br /> thøc cÊp tiÕn häc tõ Ph¸p trong kh¸ng chiÕn chèng<br /> Ph¸p. Trªn thÕ giíi, ng­êi C«ng gi¸o tiÕn bé lµ<br /> nh÷ng ng­êi tiÕn bé vÒ t­ t­ëng, thÇn häc còng nh­<br /> vÒ chÝnh trÞ, x· héi. Cßn ë ViÖt Nam, theo Linh môc<br /> Tr­¬ng B¸ CÇn th× hä thiªn vÒ ý thøc chÝnh trÞ nhiÒu<br /> h¬n lµ suy nghÜ thÇn häc.<br /> 3. Xem: §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¶ng<br /> toµn tËp, tËp 32, Nxb CTQG, tr. 468.<br /> 4. §Çu n¨m 1960, Xø ñy chÊp thuËn gi¶i thÓ Khu ñy<br /> Sµi Gßn - Chî Lín vµ TØnh ñy Gia §Þnh, hîp nhÊt<br /> thµnh Khu ñy Sµi Gßn - Gia §Þnh do ®ång chÝ Vâ<br /> V¨n KiÖt lµm BÝ th­.<br /> <br /> 35<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 10 - 2012<br /> <br /> 36<br /> Qu¸ tr×nh kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu<br /> <br /> C«ng gi¸o yªu n­íc MiÒn Nam ViÖt Nam<br /> <br /> thµnh t¹i Sµi Gßn vµ c¸c thµnh thÞ MiÒn<br /> <br /> m¹ng l©m thêi Céng hßa MiÒn Nam ViÖt<br /> <br /> n­íc cña nh©n d©n ta ®· thóc ®Èy h×nh<br /> Nam mét lùc l­îng gäi lµ “trung lËp”,<br /> “lùc l­îng thø ba”(5) trong ®ã cã lùc<br /> <br /> l­îng cña ng­êi C«ng gi¸o. T¸c ®éng<br /> cña c¸c phong trµo ®Êu tranh c«ng<br /> nh©n, lao ®éng, sinh viªn häc sinh vµ<br /> <br /> tham gia viÖc thµnh lËp ChÝnh phñ C¸ch<br /> Nam. ¤ng ®­îc cö vµo §oµn Chñ tÞch §¹i<br /> <br /> héi vµ tham gia vµo Héi ®ång cè vÊn cña<br /> ChÝnh phñ C¸ch m¹ng l©m thêi Céng hßa<br /> MiÒn Nam ViÖt Nam.<br /> <br /> Qua thùc tiÔn tranh ®Êu, mét sè trÝ<br /> <br /> c¸c giíi trong thµnh thÞ… cïng víi ¶nh<br /> <br /> thøc C«ng gi¸o cã nh÷ng liªn hÖ víi MÆt<br /> <br /> MiÒn Nam do §¶ng l·nh ®¹o ®· lµm cho<br /> <br /> l·nh ®¹o phong trµo ®Êu tranh, tõ ®ã cã<br /> <br /> h­ëng cña cuéc kh¸ng chiÕn ë toµn<br /> <br /> lùc l­îng trung gian ph©n hãa m¹nh,<br /> nhÊt lµ ë Sµi Gßn.<br /> <br /> §èi víi ng­êi C«ng gi¸o, vÊn ®Ò víi<br /> <br /> ng­êi Céng s¶n vµ chÕ ®é Céng s¶n ch­a<br /> <br /> ph¶i lµ chÊm døt nh­ng nh÷ng vÊn ®Ò<br /> <br /> cèt yÕu nhÊt trong cuéc ®Êu tranh thùc<br /> tiÔn cña §¶ng Céng s¶n, nh­ tinh thÇn<br /> <br /> triÖt ®Ó chèng ®Õ quèc, ý chÝ tù chñ, tù<br /> c­êng… ®Òu ®­îc mäi ng­êi lÜnh héi<br /> <br /> trong nh÷ng nÐt ®óng ®¾n nhÊt. Nh÷ng<br /> ng­êi “®øng gi÷a hai lµn ®¹n” buéc ph¶i<br /> <br /> lùa chän gi÷a hai thùc tÕ ë MiÒn Nam<br /> ViÖt Nam, trong ®ã, mét bªn mçi ngµy<br /> <br /> mçi tá ra kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc vµ<br /> <br /> mét bªn ®ang cßn lµ néi dung cña mét sù<br /> <br /> t×m kiÕm. TÊt nhiªn, ®Ó lùa chän ®­îc<br /> cho m×nh mét chç ®øng trong cuéc chiÕn<br /> <br /> nµy, ng­êi C«ng gi¸o ViÖt Nam cÇn thêi<br /> gian vµ còng ®· tr¶i qua nhiÒu dao ®éng.<br /> <br /> Ng­êi C«ng gi¸o ®· gia nhËp c¸c tæ<br /> <br /> chøc hoÆc c¸c phong trµo ®Êu tranh s½n<br /> <br /> cã cña c«ng nh©n, häc sinh, sinh viªn,<br /> <br /> nh©n sÜ, trÝ thøc… nh­ Tæng héi sinh<br /> <br /> viªn Sµi Gßn , ñy ban nh©n d©n tranh thñ<br /> <br /> d©n chñ vµ hßa b×nh, MÆt trËn nh©n d©n<br /> cøu ®ãi…<br /> <br /> Trong §¹i héi §¹i biÓu quèc d©n MiÒn<br /> <br /> Nam ViÖt Nam, cïng víi 88 ®¹i biÓu, 72<br /> <br /> vÞ kh¸ch ®¹i diÖn cho c¸c giíi, «ng Ph¹m<br /> <br /> Ngäc Hïng ®¹i diÖn cho nh÷ng ng­êi<br /> <br /> trËn D©n téc Gi¶i phãng vµ mét sè vÞ<br /> dÞp ®Ó hiÓu râ h¬n chñ tr­¬ng, ®­êng lèi<br /> vµ con ®­êng c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n<br /> <br /> téc cña §¶ng vµ MÆt trËn(6). Trong viÖc<br /> liªn hÖ víi MÆt trËn, nh÷ng nh©n vËt<br /> <br /> C«ng gi¸o yªu n­íc nµy ®· gÆp nhiÒu<br /> khã kh¨n v× lu«n bÞ “c«ng an ch×m” cña<br /> ViÖt Nam Céng hßa theo dâi g¾t gao(7).<br /> <br /> §iÒu nµy cho thÊy, dï “c«ng khai kh«ng<br /> <br /> liªn hÖ víi MÆt trËn” nh­ng thùc tÕ<br /> <br /> phong trµo tranh ®Êu cña C«ng gi¸o yªu<br /> n­íc lu«n cã liªn hÖ chÆt chÏ víi ®­êng<br /> <br /> 5. Trong Sæ tay sù kiÖn chiÕn tranh ViÖt Nam cña<br /> Jeff Stein-Marc Leepson, lùc l­îng thø ba lµ “mét<br /> lùc l­îng trung lËp ®­îc c¶ bé m¸y qu©n sù Sµi Gßn<br /> vµ phÝa Céng s¶n chÊp nhËn…”. §ã lµ tËp hîp tÊt c¶<br /> c¸c phe nhãm vµ c¸ nh©n lµ trÝ thøc, nh©n sÜ, d©n<br /> biÓu, nhµ b¸o, tu sÜ c¸c t«n gi¸o, c«ng th­¬ng gia vµ<br /> cùu t­íng t¸ chÝnh quyÒn Sµi Gßn…<br /> 6. Vµo gi÷a hai cuéc tÊn c«ng TÕt MËu Th©n 1968,<br /> Linh môc NguyÔn Ngäc Lan cïng gi¸o s­ Ch©u T©m<br /> Lu©n ®· gÆp TrÇn B¹ch §»ng (ñy viªn §oµn Chñ<br /> tÞch MÆt trËn D©n téc Gi¶i phãng MiÒn Nam ViÖt<br /> Nam); cuèi n¨m 1973, Linh môc Phan Kh¾c Tõ còng<br /> ®· vµo b­ng gÆp ®ång chÝ NguyÔn Hé (ñy viªn<br /> th­êng trùc cña Ban Th­êng vô ñy ban kh¸ng chiÕn<br /> Sµi Gßn - Gia §Þnh); Linh môc TrÇn C«ng Th¹ch<br /> gÆp ®ång chÝ Mai ChÝ Thä (Phã BÝ th­ Thµnh ñy Sµi<br /> Gßn - Gia §Þnh) n¨m 1973; Trong n¨m 1973 cho<br /> ®Õn ngµy Sµi Gßn gi¶i phãng, Linh môc Ch©n TÝn cã<br /> nh÷ng liªn l¹c víi ph¸i ®oµn qu©n sù cña ChÝnh phñ<br /> C¸ch m¹ng l©m thêi Céng hßa MiÒn Nam ViÖt Nam<br /> ë T©n S¬n NhÊt. B×nh th­êng, nh÷ng cuéc gÆp gì<br /> nµy ®­îc diÔn ra mçi tuÇn mét lÇn, hoÆc mét vµi<br /> ngµy mét lÇn, nÕu t×nh h×nh khÈn tr­¬ng.<br /> 7. GiÊy tê “mËt” cña mét trung óy c«ng an ch×m,<br /> T¹p chÝ §èi diÖn, sè 68, th¸ng 3 – 1975, tr. 97-101.<br /> <br /> 36<br /> <br /> NguyÔn ThÞ Kim Thoa. Phong trµo yªu n­íc…<br /> <br /> 37<br /> <br /> lèi cña MÆt trËn D©n téc Gi¶i phãng<br /> <br /> næi dËy gi¶i phãng Sµi Gßn cã nhiÒu<br /> <br /> Tõ n¨m 1970 trë ®i, phong trµo ®Êu<br /> <br /> tÝch cùc tham gia nh­ V­ên Xoµi, Ph¸t<br /> <br /> MiÒn Nam ViÖt Nam.<br /> <br /> tranh chÝnh trÞ ®­îc sù chØ ®¹o trùc tiÕp<br /> <br /> hoÆc gi¸n tiÕp cña c¸c ban Thanh vËn,<br /> TrÝ vËn, C«ng vËn, Binh vËn… cña MÆt<br /> <br /> ®iÓm ®­îc ®ång bµo ViÖt Nam C«ng gi¸o<br /> <br /> DiÖm, Kú §ång, T©n C¶ng, CÇu S¬n, Bµ<br /> QuÑo(10)…<br /> <br /> Nh­ vËy, trong suèt 9 n¨m d­íi thêi<br /> <br /> trËn D©n téc Gi¶i phãng, mét sè thanh<br /> <br /> NguyÔn V¨n ThiÖu, c¸c phong trµo ®Êu<br /> <br /> nhËp c¸c tæ chøc c¸ch m¹ng (§oµn ñy<br /> <br /> vµ cña ng­êi C«ng gi¸o nãi riªng cho<br /> <br /> niªn, häc viªn, häc sinh C«ng gi¸o ®· gia<br /> <br /> sinh viªn, §oµn ñy häc sinh thuéc Thµnh<br /> ®oµn Thanh niªn Sµi Gßn - Gia §Þnh).<br /> <br /> Vµo cuèi n¨m 1974, ®Ó chuÈn bÞ lùc<br /> <br /> l­îng cho cuéc tæng tiÕn c«ng gi¶i<br /> <br /> phãng MiÒn Nam, Bé ChÝnh trÞ chñ<br /> tr­¬ng bªn c¹nh lùc l­îng nÒn t¶ng lµ<br /> <br /> c«ng nh©n, lao ®éng… ph¶i sö dông vµ<br /> <br /> ph¸t huy m¹nh mÏ vai trß cña lùc l­îng<br /> <br /> thø ba…(8). VÒ sö dông lùc l­îng trung<br /> lËp nµy, Bé ChÝnh trÞ chØ râ: “VÊn ®Ò n¾m<br /> <br /> tranh cña nh©n d©n MiÒn Nam nãi chung<br /> hßa b×nh, ®éc lËp, d©n téc d©n chñ cña<br /> <br /> d©n téc ®· t¹o nªn mét “m«i tr­êng<br /> <br /> tranh ®Êu” kh«ng ngít. M«i tr­êng ®ã lµ<br /> ®iÒu kiÖn cho phong trµo c¸ch m¹ng<br /> <br /> ph¸t triÓn vµ ®ång thêi gãp phÇn lµm<br /> sôp ®æ chÝnh quyÒn NguyÔn V¨n ThiÖu<br /> <br /> trong nÒn §Ö nhÞ Céng hßa ë MiÒn Nam<br /> ViÖt Nam mÆc dï ®· ®­îc Mü can thiÖp<br /> vµ hç trî vÒ mäi mÆt.<br /> <br /> §Æc biÖt, d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng<br /> <br /> lùc l­îng thø ba, biÕt sö dông vµ ph¸t<br /> <br /> ñy vµ MÆt trËn D©n téc Gi¶i phãng,<br /> <br /> ®Ò cã ý nghÜa chiÕn l­îc cña c¸ch m¹ng<br /> <br /> gi¸o yªu n­íc ph¸t triÓn nhanh chãng tõ<br /> <br /> huy vai trß cña lùc l­îng thø ba lµ vÊn<br /> MiÒn Nam mµ thµnh thÞ ph¶i thùc hiÖn<br /> <br /> ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô c¸ch m¹ng d©n<br /> téc, d©n chñ…”(9).<br /> <br /> B­íc vµo chuÈn bÞ cho ChiÕn dÞch Hå<br /> <br /> ChÝ Minh, thÊy cã thÓ ph¸t huy t¸c dông<br /> <br /> cña “lùc l­îng thø ba”, §¶ng tËp hîp c¸c<br /> ®¶ng viªn vµ cèt c¸n vµ c¸c tæ chøc b¸n<br /> <br /> c«ng khai kh¸c cña “lùc l­îng thø ba” ra<br /> <br /> vïng gi¶i phãng ®Ó bµn vµ xóc tiÕn c«ng<br /> t¸c míi, ë giai ®o¹n cuèi cïng.<br /> <br /> N¨m 1975, d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng<br /> <br /> Céng s¶n ViÖt Nam, cao trµo ®Êu tranh<br /> c¸ch m¹ng cña nh©n d©n MiÒn Nam bïng<br /> <br /> lªn m¹nh mÏ. Tr­íc khi lùc l­îng vò<br /> trang Gi¶i phãng tõ nhiÒu h­íng tiÕn<br /> <br /> vµo Sµi Gßn, c¸c ®oµn thÓ, nhãm thanh<br /> niªn, sinh viªn, tu sÜ ®· tham gia ph¸t<br /> <br /> ®éng quÇn chóng næi dËy giµnh chÝnh<br /> quyÒn. Trong nh÷ng ®iÓm quÇn chóng<br /> <br /> phong trµo tranh ®Êu cña ng­êi C«ng<br /> ®Êu tranh chÝnh trÞ cho ®Õn b¹o ®éng<br /> trong cuéc tæng tiÕn c«ng cuèi cïng<br /> th¸ng 4/1975.<br /> <br /> 2.2. Phong trµo tranh ®Êu d­íi sù dÉn<br /> <br /> d¾t cña trÝ thøc vµ chøc s¾c C«ng gi¸o<br /> tiÕn bé<br /> <br /> §iÒu kiÖn tranh ®Êu hîp ph¸p do HiÖp<br /> <br /> ®Þnh Gi¬nev¬ mang l¹i ®· trë thµnh mét<br /> <br /> c¸i cí ®Ó c¸c phong trµo trÝ thøc, sinh<br /> viªn, b¸o chÝ vin vµo ®Êu tranh. ë MiÒn<br /> <br /> 8. Ph¹m V¨n Th¾ng, LÞch sö Thµnh phè Hå ChÝ<br /> Minh, s®d, tr. 240.<br /> 9. LÞch sö §¶ng bé Thµnh phè Hå ChÝ Minh, s®d, tr. 241.<br /> 10. C¸c nhãm thanh niªn, sinh viªn, häc sinh, tu sÜ<br /> ®· cïng víi quÇn chóng næi dËy giµnh chÝnh quyÒn.<br /> C¶ ®ång bµo C«ng gi¸o vµ kh«ng C«ng gi¸o ®· phèi<br /> hîp chÆt chÏ, gi¶i phãng c¸c Êp T©n H­¬ng, T©n<br /> Phó, T©n Th¸i S¬n, T©n Kú vµ T©n S¬n Hßa (quËn<br /> T©n B×nh) vµo lóc 6 giê s¸ng ngµy 30/4/1975, tr­íc<br /> khi chÝnh quyÒn Sµi Gßn tuyªn bè ®Çu hµng.<br /> <br /> 37<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 10 - 2012<br /> <br /> 38<br /> Nam ViÖt Nam, nh÷ng phª b×nh, chØ trÝch<br /> <br /> tËp hîp réng r·i nhiÒu nhãm C«ng gi¸o<br /> <br /> b¾t ®Çu trùc tiÕp can thiÖp vµ ngµy cµng<br /> <br /> thøc, c«ng nh©n, sinh viªn, häc sinh ®Ó tè<br /> <br /> xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu kÓ tõ khi Mü<br /> <br /> lón s©u vµo ViÖt Nam. Kh«ng chØ ®Êu<br /> tranh cho giíi m×nh nh­ tr­íc ®©y, c¸c<br /> phong trµo cña ng­êi C«ng gi¸o h­íng<br /> <br /> tiÕn bé yªu n­íc trong linh môc, tu sÜ, trÝ<br /> c¸o chiÕn tranh x©m l­îc, chèng Mü ThiÖu, ®ßi hßa b×nh, hßa gi¶i d©n téc.<br /> <br /> Ngoµi viÖc thµnh lËp c¸c tæ chøc, lùc<br /> <br /> ®Õn môc tiªu chung cña ng­êi lao ®éng,<br /> <br /> l­îng C«ng gi¸o cßn sö dông mét sè<br /> <br /> chñ…<br /> <br /> g¾t h¬n ®Ó ®ßi hßa b×nh nh­ biÓu t×nh,<br /> <br /> d©n téc ®ã lµ hßa b×nh, d©n sinh d©n<br /> <br /> 1. Phong trµo ®Êu tranh ®ßi hßa b×nh<br /> <br /> h×nh thøc ®Êu tranh kh¸c cao h¬n, gay<br /> <br /> tuyÖt thùc… Tiªu biÓu nh­ sù kiÖn n¨m<br /> <br /> Hßa b×nh lµ nguyÖn väng to lín cña<br /> <br /> 1968, sinh viªn r­íc ®uèc tiÕn vÒ Nhµ thê<br /> <br /> cña ®ång bµo ë MiÒn Nam. ChÝnh v× vËy,<br /> <br /> sinh viªn C«ng gi¸o tæ chøc cuéc tuyÖt<br /> <br /> toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam vµ nhÊt lµ<br /> <br /> Dßng Chóa Cøu thÕ “®i t×m hßa b×nh”;<br /> <br /> mét trong c¸c phong trµo ®Êu tranh diÔn<br /> <br /> thùc vµo n¨m 1971…<br /> <br /> “®ßi hßa b×nh”.<br /> <br /> phong trµo ®Êu tranh ®ßi hßa b×nh diÔn<br /> <br /> ra xuyªn suèt trong thêi gian nµy ®ã lµ<br /> <br /> §Æc biÖt tõ sau HiÖp ®Þnh Paris 1973,<br /> <br /> Sù xuÊt hiÖn cña qu©n ®éi Mü khiÕn<br /> <br /> ra víi h×nh thøc míi víi nh÷ng cuéc héi<br /> <br /> cña ng­êi d©n Sµi Gßn. NhiÒu phong trµo<br /> <br /> b¶n vÒ hßa gi¶i, hßa hîp víi c¸c t«n gi¸o<br /> <br /> hiÖn ë Sµi Gßn nh­ ñy ban vËn ®éng hßa<br /> <br /> GÇn cuèi thêi chÝnh quyÒn NguyÔn<br /> <br /> hßa b×nh trë thµnh mét mèi bËn t©m lín<br /> <br /> th¶o nªu vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò c¨n<br /> <br /> vµ tæ chøc ®ßi hßa b×nh b¾t ®Çu xuÊt<br /> <br /> vµ d©n téc cña chÝnh ng­êi C«ng gi¸o(11).<br /> <br /> b×nh cña «ng Ph¹m V¨n HuyÕn gåm<br /> <br /> V¨n ThiÖu, mét trong nh÷ng phong trµo<br /> <br /> Long, phong trµo Hßa b×nh chung sèng<br /> <br /> mÏ ®ã lµ phong trµo chèng tham nhòng.<br /> <br /> phong trµo Tù quyÕt cña luËt s­ NguyÔn<br /> <br /> cña mét sè chøc s¾c ®¹o Cao §µi, phong<br /> <br /> trµo Tranh ®Êu b¶o vÖ hßa b×nh h¹nh<br /> <br /> phóc d©n téc cña Th­îng täa ThÝch<br /> Qu¶ng Liªn.<br /> <br /> Tuy nhiªn, d­íi chÕ ®é Céng hßa MiÒn<br /> <br /> Nam ViÖt Nam, hßa b×nh lµ mét ®iÒu cÊm<br /> <br /> kh¸c chèng chÝnh quyÒn mét c¸ch m¹nh<br /> C¸c nhãm C«ng gi¸o tiÕn bé, yªu n­íc,<br /> <br /> lîi dông phong trµo nµy lªn tiÕng ®Êu<br /> tranh, yªu cÇu lËt ®æ ThiÖu ®Ó cã hßa<br /> b×nh.<br /> <br /> 2. Phong trµo ®ßi d©n sinh d©n chñ<br /> <br /> Bªn c¹nh môc tiªu ®ßi hßa b×nh, hßa<br /> <br /> kÞ nªn c¸c phong trµo ®Êu tranh ®ßi hßa<br /> <br /> gi¶i d©n téc, c¸c phong trµo ®Êu tranh<br /> <br /> kh¨n.<br /> <br /> 11. TrÝ thøc C«ng gi¸o ®· tæ chøc ®­îc 4 cuéc héi<br /> th¶o t¹i nhµ thê T©n §Þnh: lÇn thø 1 vµo ngµy<br /> 9/12/1973 víi ®Ò tµi “Hßa gi¶i lµ g×?”; lÇn thø 2 víi<br /> ®Ò tµi “Hßa gi¶i trong néi bé C«ng gi¸o” vµo ngµy<br /> 30/12/1973; lÇn thø 3 ngµy 24/2/1974 víi chñ ®Ò<br /> “Hßa hîp víi c¸c t«n gi¸o b¹n”; vµ lÇn thø 4 vµo<br /> ngµy 21/4/1974 nªu lªn vÊn ®Ò “Hßa gi¶i c¸c thµnh<br /> phÇn d©n téc” víi néi dung ®ßi thi hµnh hiÖp ®Þnh<br /> Paris, ®ßi quyÒn tù do d©n chñ, ®ßi c«ng nhËn thµnh<br /> phÇn thø ba. C¸c cuéc héi th¶o ®ã ®Òu ®Æt d­íi sù<br /> b¶o trî cña Tæng Gi¸m môc NguyÔn V¨n B×nh.<br /> <br /> b×nh cña ng­êi C«ng gi¸o gÆp nhiÒu khã<br /> §Æc biÖt, phong trµo ®ßi hßa b×nh lªn<br /> <br /> cao trong lóc chê ®îi mét kÕt qu¶ hßa<br /> ®µm t¹i Paris. Nh÷ng ng­êi C«ng gi¸o<br /> <br /> tiÕn bé chñ tr­¬ng hßa b×nh ®· tËp hîp<br /> <br /> trong mét phong trµo chung lµ Phong<br /> <br /> trµo<br /> <br /> C«ng gi¸o x©y dùng hßa b×nh<br /> <br /> (24/11/1970). Phong trµo nµy cã môc ®Ých<br /> <br /> 38<br /> <br />