M t s ph ng pháp giúp h c sinh ch đng, tích c c trong h c t p b môn Ng Vănộ ố ươ ọ ủ ộ ự ọ ậ ộ ữ
A. ĐT V N ĐẶ Ấ Ề
1. Lí do ch n đ tàiọ ề
B môn văn là m t ộ ộ môn có v trí quan tr ng trong ch ng trình Giáo d cị ọ ươ ụ
nói chung và trong tr ng THPT nói riêng, đó là m t trong hai môn chính ph iườ ộ ả
thi t t nghi p và tính đi m h s nhân đôi đi v i các kh i chuyên ban. Chínhố ệ ể ệ ố ố ớ ố
vì v y, b môn Văn có vai trò quan tr ng quy t đnh t i k t qu c a h c sinh.ậ ộ ọ ế ị ớ ế ả ủ ọ
Tuy nhiên, môn Văn đã và đang m t d n v trí c a mình. M t th c t đángấ ầ ị ủ ộ ự ế
bu n r ng: Hi n nay, đa s các em h c sinh không thích và yêu môn Văn n a.ồ ằ ệ ố ọ ữ
Vì sao l i nh v y? ạ ư ậ
Trong m t s tr ng THPT có h n m t ban C dành cho các em yêu thíchộ ố ườ ẳ ộ
các môn Khoa h c xã h i nh ng đa s các em h c ban C không ph i vì yêuọ ộ ư ố ọ ả
thích mà vì không theo đc ban A, B nên đành h c ban C theo ki u “Chu tượ ọ ể ộ
ch y cùng sào m i vào ban C”, còn các em yêu thích h c Văn thì l i khôngạ ớ ọ ạ
ch n Văn, cho dù có ch n h c ban C thì khi thi Đi h c các em cũng ít ho cọ ọ ọ ạ ọ ặ
không theo ban C. Theo kh o sát tình hình h c t p và tâm t c a các em hi nả ọ ậ ư ủ ệ
nay ph n l n đu cho r ng h c văn không đem l i thu nh p cao, khó xinầ ớ ề ằ ọ ạ ậ
vi c... trong khi nhu c u xã h i đang c n là phát tri n v kinh t , ngân hàng,ệ ầ ộ ầ ể ề ế
hay các k s , bác sĩ… v i nh ng tr ng đang đc coi mà “m t” và th iỹ ư ớ ữ ườ ượ ố ờ
th ng. Vì th đa ph n h c sinh m i mê theo ban A, B mà vô tình “b r i”ượ ế ầ ọ ả ỏ ơ
ban C. Các em h c Văn theo ki u “ch ng đi” ch h c đ đi m đ lên l p vàọ ể ố ố ỉ ọ ủ ể ể ớ
đ t t nghi p. ỗ ố ệ
Hi n nay, đa ph n h c sinh “ch ng ch i” v i môn Văn b ng cách s mệ ầ ọ ố ọ ớ ằ ắ
cho mình m t quy n “Đ h c t t” c t s n trong c p, h c sinh so n bài cũngộ ể ể ọ ố ấ ẵ ặ ọ ạ
ch mang tính ch t đi phó v i th y cô…H c sinh không c n đc văn b n,ỉ ấ ố ớ ầ ọ ầ ọ ả
không c n c m th và ch c n “t v ” b ng cách đó. Th m chí, h c sinh cònầ ả ụ ỉ ầ ự ệ ằ ậ ọ
không c n quan tâm t i đi m s c a môn h c vì b n thân các em không choầ ớ ể ố ủ ọ ả
môn Văn là quan tr ng v i mình. M t b ph n h c sinh thích h c Văn thì l iọ ớ ộ ộ ậ ọ ọ ạ
l c đu vì cách d y Văn c a cô giáo khi n cho các em không còn thích và yêuắ ầ ạ ủ ế
Văn n a. Chính vì v y ng i giáo viên d y văn c n linh ho t áp d ng cácữ ậ ườ ạ ầ ạ ụ
ph ng pháp d y h c m i vào trong quá trình gi ng d y. ươ ạ ọ ớ ả ạ
Có r t nhi u giáo viên ng d ng công ngh vào trong quá trình gi ngấ ề ứ ụ ệ ả
d y, đây là m t hình th c m i gây s chú ý và tò mò c a h c sinh đi v i bàiạ ộ ứ ớ ự ủ ọ ố ớ
gi ng. Tuy nhiên, áp d ng nh th nào cho phù h p và hi u qu nh t cũng làả ụ ư ế ợ ệ ả ấ
m t v n đ khó. Vì n u giáo viên s d ng không khéo h c sinh s chú ýộ ấ ề ế ử ụ ọ ẽ
1/23
M t s ph ng pháp giúp h c sinh ch đng, tích c c trong h c t p b môn Ng Vănộ ố ươ ọ ủ ộ ự ọ ậ ộ ữ
nhi u đn hi u ng, phông n n, hình nh mà cô giáo s d ng nhi u h n làề ế ệ ứ ề ả ử ụ ề ơ
n i dung bài gi ng. ộ ả
Và đ so n th o m t bài d y b ng PowerPoint giáo viên s m t r tể ạ ả ộ ạ ằ ẽ ấ ấ
nhi u công chu n b và so n gi ng, chính vì v y mà đa s giáo viên r t ng iề ẩ ị ạ ả ậ ố ấ ạ
so n giáo án đi n t , ph n l n giáo viên th ng ch n cách gi ng truy nạ ệ ử ầ ớ ườ ọ ả ề
th ng. Ngoài vi c ng d ng công ngh , m t s giáo viên cũng đi m iố ệ ứ ụ ệ ộ ố ổ ớ
ph ng pháp d y h c c a mình, thay vì vi c đc chép các th y cô đ cho h cươ ạ ọ ủ ệ ọ ầ ể ọ
sinh ch đng ti p c n v i văn b n tác ph m qua các hình th c nh : Đóngủ ộ ế ậ ớ ả ẩ ứ ư
k ch (đi v i các v k ch), đc phân vai đi v i các tác ph m t s …H c sinhị ố ớ ở ị ọ ố ớ ẩ ự ự ọ
đc ti p c n tác ph m theo cách c m nh n c a mình, h c sinh trao đi,ượ ế ậ ẩ ả ậ ủ ọ ổ
tranh lu n v các v n đ xoay quanh các tác ph m. Cu i cùng giáo viên làậ ề ấ ề ẩ ố
ng i ch t l i v n đ, đnh h ng cho h c sinh cách hi u đúng tác ph m… ườ ố ạ ấ ề ị ướ ọ ể ẩ
Ng i giáo viên d y Văn ph i là m t ng i th c s yêu ngh , m tườ ạ ả ộ ườ ự ự ề ộ
ng i nh y c m, tinh t đ c m th cái hay, cái đp c a tác ph m đng th iườ ạ ả ế ể ả ụ ẹ ủ ẩ ồ ờ
cũng là m t ng i d n đng đ đa h c sinh đn v i văn ch ng. Môn Vănộ ườ ẫ ườ ể ư ọ ế ớ ươ
là m t môn h c quan tr ng nó không ch cung c p tri th c cho h c sinh nhộ ọ ọ ỉ ấ ứ ọ ư
các môn h c khác mà môn Văn còn góp ph n đnh h ng, hình thành nhânọ ầ ị ướ
cách cho h c sinh. H c văn giúp chúng ta bi t yêu cái đp, ghét cái x u, giúpọ ọ ế ẹ ấ
chúng ta hi u đc giá tr c a cu c s ng. Có ý ki n c a m t th y giáo choể ượ ị ủ ộ ố ế ủ ộ ầ
r ng: C n tr l i đúng v trí c a môn Văn b ng cách đa môn Văn và mônằ ầ ả ạ ị ủ ằ ư
Toán là hai môn thi b t bu c trong kì thi Đi h c, cách đó ch c ch n s ítắ ộ ạ ọ ắ ắ ẽ
nhi u đem l i hi u qu , s giúp h c sinh h c Văn nhi u h n nh ng ch a h nề ạ ệ ả ẽ ọ ọ ề ơ ư ư ẳ
đã khi n h c sinh thêm yêu Văn. ế ọ
V i mong mu n trong m t t ng lai không xa, Văn h c s tr v v tríớ ố ộ ươ ọ ẽ ở ề ị
v n có c a nó, tôi m nh d n đ xu t “ố ủ ạ ạ ề ấ M t s ph ng pháp giúp h c sinhộ ố ươ ọ
ch đng tích c c trong h c t p b môn Văn”.ủ ộ ự ọ ậ ộ
2. M c đích ụ
Xu t phát t nhu c u th c ti n c a vi c h c b môn Văn trong nhàấ ừ ầ ự ễ ủ ệ ọ ộ
tr ng cũng nh tình hình gi ng d y hi n nay mong mu n đ ra m t sườ ư ả ạ ệ ố ề ộ ố
ph ng pháp đ t o ngu n c m h ng, kh i d y lòng yêu thích môn h c trongươ ể ạ ồ ả ứ ơ ậ ọ
h c sinh. Phát huy tính ch đng, sáng t o c a h c sinh trong cách h c cũngọ ủ ộ ạ ủ ọ ọ
nh đ các em có th t do c m th tác ph m theo cách hi u c a mình khôngư ể ể ự ả ụ ẩ ể ủ
gò bó, khuôn sáo.
2
M t s ph ng pháp giúp h c sinh ch đng, tích c c trong h c t p b môn Ng Vănộ ố ươ ọ ủ ộ ự ọ ậ ộ ữ
Nh m t o ra s h p tác, đi tho i gi a giáo viên và h c sinh thông quaằ ạ ự ợ ố ạ ữ ọ
tác ph m, khích l tinh th n t h c h c sinh, giúp h c sinh h ng thú v i bàiẩ ệ ầ ự ọ ở ọ ọ ứ ớ
h c khi chính các em là ng i ch đng khám phá tác ph m. ọ ườ ủ ộ ẩ
H c sinh đc phát huy nhi u kh năng c a mình trong quá trình chu nọ ượ ề ả ủ ẩ
b bài, tham gia các ho t đng trong ti t h c cũng nh đc quy n bày tị ạ ộ ế ọ ư ượ ề ỏ
chính ki n c a mình v tác ph m tr c t p th . ế ủ ề ẩ ướ ậ ể
Xây d ng m t không khí h c t p sôi đng v i tinh th n chung là th aự ộ ọ ậ ộ ớ ầ ỏ
mái, nh nhàng, không áp l c, không căng th ng nh ng v n đt đc nh ngẹ ự ẳ ư ẫ ạ ượ ữ
hi u qu nh t đnh. ệ ả ấ ị
3. Đi t ng và ph m vi th c hi nố ượ ạ ự ệ
H c sinh kh i 10 (10A7, 10A8), 11 (11A10) trong ph m vi giáo viên gi ngọ ố ạ ả
d y tr ng THPT.ạ ở ườ
4. K ho ch nghiên c uế ạ ứ
Th c hi n đ tài trong năm h c: T tháng 8 năm 2014 đn tháng 4 nămự ệ ề ọ ừ ế
2015
5. Ph ng pháp th c hi nươ ự ệ
S d ng ph ng pháp liên ngành k t h p gi a văn h c, l ch s và giáoử ụ ươ ế ợ ữ ọ ị ử
d c l i s ng, rèn luy n các thao tác k năng m m cho h c sinh. ụ ố ố ệ ỹ ề ọ
Áp d ng nh ng kĩ năng và nguyên t c chung v chuyên môn đ ti n hànhụ ữ ắ ề ể ế
th c hi n các ti t h c theo đúng quy trình và yêu c u c a b giáo d c.ự ệ ế ọ ầ ủ ộ ụ
6. Ý nghĩa c a đ tàiủ ề
V i đ tài ớ ề “Đ xu t m t s ph ng pháp giúp h c sinh ch đng,ề ấ ộ ố ươ ọ ủ ộ
tích c c trong h c t p b môn Văn”ự ọ ậ ộ giúp cho quá trình gi ng d y có m tả ạ ộ
b c thay đi phù h p v i yêu c u th c ti n c a vi c h c và d y hi n nay.ướ ổ ợ ớ ầ ự ễ ủ ệ ọ ạ ệ
Góp ph n vào quá trình đi m i trong d y h c nâng cao kh năng ti pầ ổ ớ ạ ọ ả ế
c n văn b n c a h c sinh, t o môi tr ng h c t p sôi n i, ch đng, tích c cậ ả ủ ọ ạ ườ ọ ậ ổ ủ ộ ự
làm tăng khí th h c t p c a h c sinh trong môi tr ng h c t p nói chung.ế ọ ậ ủ ọ ườ ọ ậ
Góp ph n vào s đi m i ph ng pháp trong môi tr ng s ph m nóiầ ự ổ ớ ươ ườ ư ạ
chung.
3/23
M t s ph ng pháp giúp h c sinh ch đng, tích c c trong h c t p b môn Ng Vănộ ố ươ ọ ủ ộ ự ọ ậ ộ ữ
B. PH N N I DUNGẦ Ộ
I. TH C TR NG V N ĐỰ Ạ Ấ Ề
1. C s lí lu nơ ở ậ
Bàn v v trí c a ng i th y, W.A.Walde cho r ng: ề ị ủ ườ ầ ằ “Th y giáo bìnhầ
th ng ch bi t thu t l i, th y giáo gi i thì gi i thích, th y giáo xu t s c thìườ ỉ ế ậ ạ ầ ỏ ả ầ ấ ắ
ch ng minh, còn ng i th y vĩ đi thì m l i ch đngứ ườ ầ ạ ở ố ỉ ườ ”. Qu là, ng i th yả ườ ầ
đt đn đ vĩ đi ph i là ng i bi t “ạ ế ộ ạ ả ườ ế m l i ch đngở ố ỉ ườ ”, t c là bi t g i mứ ế ợ ở
cho h c sinh h c t p, bi t đánh th c ti m năng n i h c sinh và đc bi t là rènọ ọ ậ ế ứ ề ơ ọ ặ ệ
luy n cho h c sinh tính tích c c, ch đng sáng t o trong h c t p. Hi n nay,ệ ọ ự ủ ộ ạ ọ ậ ệ
trong các tr ng h c, ph ng pháp gi ng d y c a các th y cô đã đc điườ ọ ươ ả ạ ủ ầ ượ ổ
m i. Quan đi m l y h c sinh là trung tâm, giáo viên ch là ng i h ng d n,ớ ể ấ ọ ỉ ườ ướ ẫ
g i m đã đem đn cho giáo d c nh ng thành tích đáng k .ợ ở ế ụ ữ ể
V i h c sinh, hành trình đn v i chân tr i tri th c là con đng đp đớ ọ ế ớ ờ ứ ườ ẹ ẽ
nh ng cũng r t gian nan. Đ có th đi đn đích nh t thi t ph i ch n cho mìnhư ấ ể ể ế ấ ế ả ọ
m t thái đ h c t p đúng đn và h p lí. Nhà bác h c Đác Uyn t ng nói: “ộ ộ ọ ậ ắ ợ ọ ừ T tấ
c nh ng gì có giá tr m t chút tôi đu thu nh n đc b ng cách t h cả ữ ị ộ ề ậ ượ ằ ự ọ ”.
V y t h c là gì? Là ph ng pháp l y s ch đng, tích c c c a b n thânậ ự ọ ươ ấ ự ủ ộ ự ủ ả
ng i h c làm y u t c t lõi, căn b n. Nh t là v i ph ng pháp này, ng iườ ọ ế ố ố ả ấ ớ ươ ườ
h c có th l a ch n đc nh ng gì phù h p v i năng l c và nhu c u b nọ ể ự ọ ượ ữ ợ ớ ự ầ ả
thân. Trên c s l a ch n y, ng i ti p nh n cũng s l a ch n t t nh t vàơ ở ự ọ ấ ườ ế ậ ẽ ự ọ ố ấ
v n d ng hi u qu nh t ki n th c thu đc cho nh ng m c đích h c t p cậ ụ ệ ả ấ ế ứ ượ ữ ụ ọ ậ ụ
th . Đây chính là con đng, cách h c hi u qu đ chi m lĩnh tri th c l nể ườ ọ ệ ả ể ế ứ ớ
nh t làm giàu v n hi u bi t c a b n thân.ấ ố ể ế ủ ả
Đi m i ph ng pháp d y h c là nhi m v tr ng tâm c a đi m i giáoổ ớ ươ ạ ọ ệ ụ ọ ủ ổ ớ
d c trung h c hi n nay. Lu t Giáo d c (Đi u 28) đã nêu: ụ ọ ệ ậ ụ ề Ph ng pháp giáoươ
d c ph thông ph i phát huy tính tích c c, ch đng, t giác, sáng t o c aụ ổ ả ự ủ ộ ự ạ ủ
h c sinh; phù h p v i đc đi m c a l p h c, môn h c; b i d ng ph ngọ ợ ớ ặ ể ủ ớ ọ ọ ồ ưỡ ươ
pháp t h c, rèn luy n kĩ năng v n d ng ki n th c vào th c ti n, tác đngự ọ ệ ậ ụ ế ứ ự ễ ộ
đn tình c m, đem l i ni m vui, h ng thú h c t p cho h c sinh.ế ả ạ ề ứ ọ ậ ọ Nh v y, tíchư ậ
c c hóa chính là m t t p h p các ho t đng nh m chuy n bi n v trí c aự ộ ậ ợ ạ ộ ằ ể ế ị ủ
ng i h c t th đng sang ch đng, t đi t ng ti p nh n tri th c sangườ ọ ừ ụ ộ ủ ộ ừ ố ượ ế ậ ứ
đi t ng tìm ki m tri th c đ nâng cao hi u qu h c t p. T t c cácố ượ ế ứ ể ệ ả ọ ậ ấ ả
ph ng pháp nh m tích c c hóa ho t đng h c t p c a h c sinh đu đcươ ằ ự ạ ộ ọ ậ ủ ọ ề ượ
coi là ph ng pháp d y h c tích c c.ươ ạ ọ ự
4
M t s ph ng pháp giúp h c sinh ch đng, tích c c trong h c t p b môn Ng Vănộ ố ươ ọ ủ ộ ự ọ ậ ộ ữ
2. C s th c ti nơ ở ự ễ
Trong quá trình gi ng d y, tôi nh n th y r ng: Đa s các em h c sinhả ạ ậ ấ ằ ố ọ
đn v i môn Ng Văn không ph i vì yêu thích mà xu t phát t nh ng đngế ớ ữ ả ấ ừ ữ ộ
c khác nhau (đi phó, b ép bu c, đ đáp ng m t đi u ki n nào đó trong thiơ ố ị ộ ể ứ ộ ề ệ
c , hay đử ể
đánh giá k t qu h c t p...). B i v y, h u h t các em h c sinh đn v i mônế ả ọ ậ ở ậ ầ ế ọ ế ớ
Ng ữ
Văn đu có thái đ th , thi u tích c c và ch đng trong h c t p. Thái đề ộ ờ ơ ế ự ủ ộ ọ ậ ộ
này bi u hi n ch y u các ph ng di n sau:ể ệ ủ ế ở ươ ệ
Trong vi c chu n b bài tr c khi đn l p: Hi n nay, vi c gi ng d y bệ ẩ ị ướ ế ớ ệ ệ ả ạ ộ
môn Ng Văn c a h u h t các giáo viên trong tr ng THPT đu g p khóữ ủ ầ ế ườ ề ặ
khăn trong vi c đm b o khung th i gian theo quy đnh (m t th i gian choệ ả ả ờ ị ấ ờ
vi c đc văn b n và g i m ), khó khăn trong vi c kh i g i và đnh h ng choệ ọ ả ợ ở ệ ơ ợ ị ướ
h c sinh...Đi u này xu t phát t th c tr ng chu n b bài và hoàn thi n bài t pọ ề ấ ừ ự ạ ẩ ị ệ ậ
tr c khi đn l p. Đa ph n các em ít đc văn b n, so n bài và hoàn thi n bàiướ ế ớ ầ ọ ả ạ ệ
t p tr c khi đn l p. Th m chí, còn có nh ng em không bao gi đc vănậ ướ ế ớ ậ ữ ờ ọ
b n, so n bài hay làm bài t p. Cũng b i v y mà h c sinh th ng l m vàả ạ ậ ở ậ ọ ườ ơ ơ
không bi t gì (dù là nh ng đi u c b n nh t nh : tên tác ph m, tác gi , nhânế ữ ề ơ ả ấ ư ẩ ả
v t chính hay tóm t t tác ph m...) khi đi vào tìm hi u tác ph m.ậ ắ ẩ ể ẩ
Ví d : Tr c khi h c bài "Ch ng i t tù", tôi h i: tác gi c a tácụ ướ ọ ữ ườ ử ỏ ả ủ
ph m là ai? Xu t x ? Nhân v t chính? H c sinh ch ng nh ng tr l i sai màẩ ấ ứ ậ ọ ẳ ữ ả ờ
còn không tr l i đc: Tác gi là Nam Cao. Và không tr l i đc hai vả ờ ượ ả ả ờ ượ ế
còn l i.ạ
Trong vi c h c t p trên l p: Bên c nh m t s h c sinh tích c c vàệ ọ ậ ở ớ ạ ộ ố ọ ự
h ng thú v i ti t h c thì đa ph n các em r t th , thi u tích c c trong vi cứ ớ ế ọ ầ ấ ờ ơ ế ự ệ
ti p thu và xây d ng bài h c. Trong ti t h c, có em thì ng g t, có em thìế ự ọ ế ọ ủ ậ
mang các môn khác ra h c, có em thì nói chuy n ch không t p trung vào bàiọ ệ ứ ậ
h c và đnh h ng c a giáo viên...Đc bi t, s h p tác c a h c sinh v i giáoọ ị ướ ủ ặ ệ ự ợ ủ ọ ớ
viên là r t h n ch . H c sinh ít xung phong xây d ng bài ho c bày t quanấ ạ ế ọ ự ặ ỏ
đi m ý ki n riêng c a b n thân. N u b giáo viên g i thì h c sinh th ng cóể ế ủ ả ế ị ọ ọ ườ
chung câu tr l i: Em không bi t; em ch a nghĩ ra; ho c là em cũng có ý ki nả ờ ế ư ặ ế
gi ng b n... Và n u ti p t c nh n đc s g i m t giáo viên thì h c sinhố ạ ế ế ụ ậ ượ ự ợ ở ừ ọ
th ng ít t p trung và quan tâm đn l i đnh h ng y. Th m chí, có nh ngườ ậ ế ờ ị ướ ấ ậ ữ
đn v ki n th c r t c b n, có s n trong sách giáo khoa, giáo viên ch rõơ ị ế ứ ấ ơ ả ẵ ỉ
đo n, rõ trang và h c sinh bi t nh ng cũng không có m t cánh tay nào xungạ ọ ế ư ộ
5/23