intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Phương pháp miễn dịch định lượng

Chia sẻ: Nguyen Hong Lac | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:19

Thêm vào BST
Báo xấu
229
lượt xem 35
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay, với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, có nhiều kỹ thuật định lượng miễn dịch mới được nghiên cứu và ứng dụng vào việc chẩn đoán và điều trị, nhất là các bệnh lý ác tính. Vấn đề là người làm xét nghiệm phải nắm vững các phương pháp kỹ thuật để thực hiện, cho ra những kết quả thật chính xác và các thầy thuốc sử dụng thật hiệu quả các xét nghiệm trong chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân. Trong phạm vi chuyên đề, chúng tôi chỉ giới thiệu một số kỹ thuật...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phương pháp miễn dịch định lượng

  1. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng MUÏC LUÏC I/ MUÏC LUÏC ......................................................................................trang 1 II/ ÑAËT VAÁN ÑEÀ ............................................................................trang 2 III/ DANH MUÏC MOÄT SOÁ TÖØ NGÖÕ VIEÁT TAÉT............................ trang 2 IV/ NOÄI DUNG ........................................................................................................trang 3 A . PHAÛN ÖÙNG KHAÙNG NGUYEÂN - KHAÙNG THEÅ ......................trang 3 1/ Khaùng nguyeân: Ñònh nghóa – Tính ñaëc hieäu – Tính sinh mieãn dòch 2/ Khaùng theå: Ñònh nghóa – Phaân loaïi . 3/ Nguyeân taéc phaûn öùng khaùng nguyeân – khaùng theå. B . KYÕ THUAÄT ÑÒNH LÖÔÏNG ........................................................................trang 6 1/ Kyõ thuaät caïnh tranh 2/ Kyõ thuaät khoâng caïnh tranh C . CAÙC PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG ........................................................trang 8 1/ Mieãndòchngöngkeát(agglutination) ...................................................................trang 9 2/ Mieãndòchkeáttuûa(precipitation) .....................................................................trang 10 3/ Mieãndòchmen(ELISA: enzyme linked immuno sorbent assay)........................ trang 11 4/ Mieãndòchvi haït (MEIA: micro-partide enzyme immuno assay) ......................trang 13 5/ Mieãndòchhuyønhquang(FIA: fluoro immuno assay) .......................................trang 14 6/ Mieãndòchphoùngxaï (RIA: radio immuno assay) .............................................trang 15 7/ Mieãndòchhoùaphaùtquang(chemiluminescense immuno assay)..................... trang 16  Hoùaphaùtquangtröïc tieáp(DCLIA: direct-chemiluminescense immuno assay)  Ñieänhoùaphaùtquang(ECLIA: electro-chemilumminescense immuno assay) V/ MOÄT SOÁ XN ÖÙNG DUÏNG PHÖÔNG PHAÙP MD ÑÒNH LÖÔÏNG.... trang 18 VI/ KEÁT LUAÄN ...............................................................................trang 19 VII/ TAØI LIEÄU THAM KHAÛO .........................................................trang 19 ÑAËT VAÁN ÑEÀ Ngaøynay, vôùi söï phaùttrieåncuûakhoahoïc kyõ thuaät,coù nhieàukyõ thuaätñònh löôïng mieãndòch môùi ñöôïc nghieâncöùu vaø öùng duïng vaøo vieäc chaånñoaùnvaø 1
  2. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng ñieàutrò, nhaátlaø caùcbeänhlyù aùctính. Vaán ñeàlaø ngöôøi laømxeùtnghieämphaûi naémvöõng caùc phöôngphaùpkyõ thuaätñeåthöïc hieän,cho ra nhöõngkeátquaûthaät chính xaùc vaø caùc thaày thuoác söû duïng thaät hieäu quaû caùc xeùt nghieämtrong chaånñoaùnvaøñieàutrò cho beänhnhaân. Trong phaïm vi chuyeânñeà, chuùng toâi chægiôùi thieäu moät soá kyõ thuaäthieän ñangaùp duïng taïi TPHCM vaø caùc tænhthaønhlaân caändöïa treâncaùc nguyeântaéc vaø phöông phaùp ñònh löôïng trong xeùt nghieämMD cuõng nhö moät soá loaïi maùy moùctrangthieátbò ñöôïc söû duïngtronglónh vöïc naøy. MOÄT SOÁ TÖØ NGÖÕ VIEÁT TAÉT KN : Khaùng nguyeân KT : Khaùng theå MD : Mieãn dòch HT : Huyeát thanh HC : Hoàng caàu NOÄI DUNG A/ PHAÛN ÖÙNG KHAÙNG NGUYEÂN KHAÙNG THEÅ I .KHAÙNG NGUYEÂN 1. Ñònh nghóa: KN laø moät vaät laï ñoái vôùi cô theåmaø khi tieáp xuùc vôùi heä MD cuûacô theåñoù seõkích thíchtaïo neânMD ñaëchieäuchoánglaïi KN ñoù. 2
  3. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng 2. Tính ñaëc hieäu: Tính ñaëc hieäu cuûa KN laø do nhöõng quyeátñònh KN, goïi laø epitope,naèmtreânbeàmaëtcuûaKN taïo thaønh.Moät KN coù theåcoù nhieàuloaïi epitope,nhövaäycoù theåcoù nhieàuMD ñaëchieäuchoánglaïi noù. Ví duï: KN A coù 3 epitope:a , b , c . Khi tieápxuùcvôùi heäMD moätcô theåseõ kích thích taïo neân3 MD ñaëchieäuchoánglaïi noù, ñoù laø MD ñaëchieäuchoáng laïi epitopea (αa); MD ñaëc hieäuchoánglaïi epitopeb (αb); MD ñaëc hieäuchoáng laïi epitopec (αc). αb αa Khaùng αc nguyeân A Hình 01 : Moät KN vôùi nhieàu loaïi epitope seõ taïo ñöôïc nhieàu MD ñaëc hieäu 3
  4. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng 3. Ñieàu kieän ñeå sinh mieãn dòch cuûa khaùng nguyeân :  Troïng löôïng phaân töû (MW: Molecolar Weight): Troïng löôïng phaân töû toái thieåu laø khoaûng 10.000 Dalton.Troïng löôïng phaân töû caøng lôùn tính sinh MD caøngmaïnh.  Caáu truùc phaântöû: Caáu truùc phaântöû caøng phöùc taïp, tính sinh MD caøng maïnh. Xeáp theo tính sinh MD töø maïnh ñeányeáu: maïnh nhaátlaø protein; ñeáncaùc KN coù protein nhö gluco-protein, lipo-protein, nucleo-protein; keùm nhaát laø polysaccharide.Lipid, AND, ARN khoângsinh MD.  Tính laï ñoái vôùi cô theå:moätKN muoánsinh MD thì ít nhaátKN ñoù phaûi mang moätepitopelaï ñoái vôùi cô theå. II . KHAÙNG THEÅ Khaùng theå coù baûn chaát hoùa hoïc laø globulin, neân coøn goïi laø caùc globulin mieãn dòch (Ig). Caáu truùc cô baûn cuûa KT goàm hai chuoãi naëng H (heavy chain) vaø hai chuoãi nheï L (light chain), coù troïng löôïng phaân töû laø 50.000 vaø 25.000, noái vôùi nhau baèng caàu noái di-sulfur. KT coù hai ñaàu, moät ñaàugoïi laø Fab keát hôïp ñaëchieäuvôùi moätepitopeKN, moätñaàugoïi laø Fc , laø thaønhphaàncoù theåtinh hoùañöôïc. Veà tính sinh KN, chuoãi L mang Fab KN kappa(k), hoaëclamda(λ), nghóalaø L treânmoätphaântöû KT chuoãi L chæcoù H theå laø kappa hoaëc lamda, chöù khoâng H Fc theå vöøa laø kappa vöøa laø lam da. Chuoãi H thì tuøy loaïi KT maø coù theå H H laø γ , µ , α , δ , ε L Fab Coù 5 loaïi KT mang teân theo Hình 02: Caáu truùc cô baûn (theoteânKN chuoãi H): IgG (γ ), IgM (µ), cuûa moät phaân töû khaùng theå. IgA (α),IgD (δ), vaøIgE (ε). 4
  5. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng III . NGUYEÂN TAÉC PHAÛN ÖÙNG KHAÙNG NGUYEÂN – KHAÙNG THEÅ Nguyeân taéc: Döïa treânphaûnöùngñaëchieäugiöõaKN vaøKT. +Ñoái vôùi KN höõu hình : Keát quaûphaûnöùng quansaùt ñöôïc baèngsöï ngöngkeát (Agglutination)giöõaKN vaøKT. +Ñoái vôùi caùcKN hoøatan:Keát quaûphaûnöùngquansaùtñöôïc baèng: 1.Taïo KN hay KT höõu hình baèngcaùchgaénKN hay KT vaøo HC hay haït latex, ôû ñaây HC hay haït latex chælaø caùi giaù cho KN.Khi KN coù hình thuø , phaûnöùng ngöngkeátseõxaûyra. 2.Hieän töôïng keát tuûa (Precipitation) cuûaphöùc hôïp KN-KT. Hieän töôïng xaûy ra khi moät KN hoøa tan tieáp xuùc vôùi KT tröïc tieáp choáng laïi noù. Moät keát tuûa ñöôïc hình thaønh coù theå thaáy ñöôïc baèng maét thöôøng. Quan saùt hay ño löôøng ñöôïc baèngmaùy. 3.Duøng kyõ thuaät ñaùnh daáu KN hoaëc KT :  Caùc chaát ñoàng vò phoùng xaï nhö : 63 … 125 , CoI  Caùc thuoác nhuoäm huyønh quang nhö: Fluorescein isothiocyanat (xanh luïc), rodamin (ñoû gaïch)…  Caùc enzym nhö peroxydaza, glucoza-oxydaza… 5
  6. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng B . KYÕ THUAÄT ÑÒNH LÖÔÏNG I/ Ñoái vôùi caùc KN höõu hình (phaûn öùng ngöng keát): chuû yeáu laø baùn ñònhlöôïng baèngcaùchphaloaõngtheotuaàntöï II/ Ñoái vôùi heä thoáng khaùng nguyeân-khaùng theå hoøa tan: • Baèngcaùchño ñoäñuïc cuûaphöùchôïp KN-KT • Baèngkyõ thuaät“caïnhtranh”vaø“khoângcaïnhtranh” 1.Kyõ thuaät caïnh tranh a)Nguyeân taéc : KN khoâng ñaùnh daáu caïnh tranh vôùi KN coù ñaùnh daáu, keáthôïp vôùi KT. b)Phaûn öùng coù hai giai ñoaïn: +Giai ñoaïn 1: Trongmoätdaõyoángcho vaøocaùcthaønhphaàn:  KN ñaõñaùnhdaáuvôùi löôïng baèngnhau  KN khoângñaùnhdaáuvôùi löôïng taêngdaàn  KT khaùngKN vôùi löôïng baèngnhau +Giai doaïn 2: Taùch phaànKN (goàmKN ñaùnhdaáuvaø KN khoângñaùnhdaáu)ñaõ gaénKT vaø KN chöagaénKT.  Ño hoaït tính phoùngxaï cuûaphaànKN ñaõgaénKT (B)  Ño hoaït tính phoùngxaï cuûaphaànKN chöagaénKT (F)  Xaùc laäp tæ soá B/F vaø veõ ñoà thò chuaånbieåu dieãn moái töông quan giöõa caùctæsoánaøyvôùi noàngñoäcuûa KN khoângñaùnhdaáucho vaøomoãi oáng.  TæsoáB/F tæleä nghòchvôùi noàngñoäKN khoângñaùnhdaáu. Yeâu caàu cuûa phaûn öùng naøy laø KT phaûi coù tính ñaëc hieäu cao, KN duøng xaùc laäp ñoà thò töông quan chuaån phaûi raát tinh khieát, khaùng nguyeân khoâng maát hoaït tính sinh hoïc sau khi ñaùnh daáu. 6
  7. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng 2.Kyõ thuaät khoâng caïnh tranh a)Kyõ thuaät naøy ñöôïc söû duïng roäng raõi trong ñònh löôïng KN hoaëc KT baèngphöôngphaùpMD b)Caùc böôùc thöïc hieän +GaénKN (hayKT) leânpharaén,röûaloaïi boûKN (hoaëcKT) khoânggaén. + Cho HT beänh nhaân, neáu coù KT (hay KN),seõ gaénñaëchieäu vôùi KN (hay KT).Röûaboû chaátthöøa,caën. + Cho HT coù khaùngKT (hay khaùngKN) ñaõ ñaùnhdaáuvôùi ñoàngvò phoùng xaï hay enzym.Trong böôùc naøy seõ xaûy ra söï keát hôïp giöõa khaùng KT (hay khaùngKN) ñaùnhdaáuvôùi KT (hayKN). Röûaloaïi boû khaùngKT (haykhaùng KN) thöøa.Neáu khaùng KT (hay khaùng KN) ñöôïc ñaùnh daáu baèng ñoàng vò phoùng xaï thì sau ñoù ño löôøng hoaït tính phoùng xaï, neáu ñaùnhdaáu baèng enzymthì duøngphaûnöùngsinhmaøuvaøño baèngquangphoåkeá. 7
  8. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng C.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG ÑEÀ CAÄP TRONG CHUYEÂN ÑEÀ 1.Mieãn dòch ngöng keát (agglutination): Döïa treânnguyeântaéckeáthôïp KN vaø KT, duønghaït latex hay HC laøm neànphaûnöùng.Baûnchaátcuûaphöôngphaùpnaøy laø ñònhtính vaøsuy luaänbaùnñònhlöôïng baèngcaùchphaloaõngtuaàntöï. 2.Mieãn dòch keát tuûa (precipitation): Döïa treânnguyeântaéc keát hôïp KN vaø KT taïo keáttuûatrongmoâi tröôøngthích hôïp (nhö polyethyleneglycol), neáulöôïng KT quaùnhieàuseõtaïo thaønhñoäñuïc vaø ño ôû böôùcsoùngUV (340nm). 3.Mieãn dòch men (ELISA: enzyme linked immuno sorbent assay) : Döïa treân nguyeântaéckeáthôïp KN vaø KT vaø phaùthieän(ñònhlöôïng ) baèngchaátñaùnhdaáu laø moät enzyme (vd: peroxidaza). Ñaây laø phöông phaùp ñöôïc aùp duïng roäng raõi nhaáthieännay. 4.Mieãn dòch vi haït: (MEIA: micro-particle enzymeimmunoassay): phöôngphaùp caûi tieándöïa treânELISA. 5.Mieãn dòch huyønh quang (FIA: fluoro immunoassay): Döïa treânnguyeântaéc keát hôïp KN vaø KT vaø phaùt hieän (ñònh löôïng ) baèng chaát ñaùnh daáu laø moät chaátphaùthuyønhquang.Phaùt hieänchaátño döïa treânmoâtquangkeá huyønhquang (fluorometer). 6.Mieãn dòch phoùng xaï (RIA: radio immunoassay): Döïa treânnguyeântaéckeát hôïp KN vaø KT vaø phaùt hieän (ñònh löôïng) baèng chaát ñaùnh daáu laø moät chaát phoùng xaï (ñoàng vò phoùng xaï cuûa moät nguyeântoá nhö I 125 hay Co63 ).Phaùt hieän chaát ño döïa treân moät maùy ñeám phoùng xaï (Geiger meter) 7.Mieãn dòch hoùa phaùt quang (chemiluminescanseimmuno assay): Döïa treân nguyeântaéckeáthôïp KN vaø KT vaø phaùthieän(ñònhlöôïng) baèngchaátñaùnhdaáu laø moät chaát phaùt quang ; phaùt hieän chaát ño duïa treân moät oáng nhaân quang (luminometer). Öu ñieåm cuûa phöông phaùp naøy laø coù ñoä nhaïy khaùt toát, phaûn öùng xaûy ra nhanh (9-15 phuùt),deã aùp duïngtöï ñoäng hoùa xöû lyù haèng loaït.Döï treân phöông phaùp kích hoaït phaùt quang, mhoùm naøy ñöôïc chia ra 2 nhoùm phuï: -Hoùa phaùt quang tröïc tieáp (DCLIA: Direct-chemiluminescenseimmunoassay) kích hoaïtphaùtquangbaèngcaùchthayñoåi pH moâi tröôøngtöø acidesangkieàm. -Ñieän hoùa phaùt quang (ECLIA: Electro-chemiluminescenseimmunoassay)kích hoaït phaùtquangbaèngcaùchtaïo ñieänaùptrongdungdòchphaûnöùng. 8
  9. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng I. Thöû nghieäm ngöng keát haït latex treân lam kính ñeå ñònh tính vaø baùn ñònh löôïng antistreptolysin O (ASO) trong HT (Latex agglutination slide test) Nhöõng haït latex polystyrenephuû KN streptolysin O ñaõ ñöôïc oån ñònh, nhöõng KN naøyseõphaûnöùngMD vôùi nhöõngKT khaùngstretolysinO thích öùngtrongmaãu HT beänhnhaânhoaëcHT kieåmchöùng. Phaûn öùng döông tính: khi coù söï ngöngkeát roõ raøng cuûacaùc haït latex trong caùcoâ treântaámnhöïa. Phaûn öùng aâmtính: taïo moät huyeànñòch lôïn côïn, khoâng coù söï ngöng keát sau2 phuùt. Thöû nghieäm baùn ñònh löôïng baèng caùch pha loaõng vôùi dung dòch ñaäm glycin NaCl vôùi tyû leä 1/ 2, 1/ 3, 1/ 4, 1/ 5,…ñoïc ñoä phaloaõngcuoái cuøngcoøn coù söï ngöngkeát.Keát quaû: 200IU/ml x ñoäphaloaõng. Giaù trò chaån ñoaùn: Hieäugiaù ASO taêngcoù lieânquanñeánsoátthaápkhôùp(Rheumatoidfever) vaø vieâmcaàuthaän. Hieäu giaù ASO taêng cao hôn 200 IU/ml trong tröôøng hôïp nhieãmStertococcus caáp. HieäugiaùASO neânñöôïc theodoõi 2 tuaàn/ laàntrong4-6 thaùng. II.Mieãn dòch ngöng keát ñoä ñuïc (immuno- turbidity) Phöông phaùp naøy phuø hôïp cho caùc cô chaát coù troïng löôïng phaân töû kho α-1 α-1 quaù nhoû nhö: anti Trypsine, acid glycoprotein, ApoApo B, C3 , C4, CRP, 1, A 9
  10. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng Feritin, IgA, IgG, IgM, Microalbumine, Tranferine… Ñoä nhaïy tieâu bieåu cuûa kyõ thuaät naøy laø 1 ñeán 20 mg/dl cô chaát ño. Kyõ thuaät: thuoác thöû laø 1 huyeàntroïc KT trong dung moâi coù polyethylene glycol, phaûnöùng xaûy ra khi troän ñeàu vôùi maãuthöû vaø uû 10-20 phuùt ôû nhieät ñoä PTN hay 37oC, vaø ño ñoä haáp thu quang ôû böôùc soùng 334,340 hay 365 nm. Ñöôøng cong chuaån ñöôïc xaùc laäp baèng caùch ño 5-7 noàng ñoä chuaån. Öu ñieåm cuûa phöông phaùp naøy laø ñôn giaûn, chæcaàn trang bò maùy quang phoåkeáño ñöôïc böôùcsoùng340nmvaø uû nhieätôû 37oC. Khuyeát ñieåm laø chæhaïn cheá trong 1 soá thöû nghieämcho pheùp maø thoâi, vaøñoänhaïy cuûacô chaátphaùthieänkhaùthaáp. 10
  11. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng III. ELISA: enzyme linked immuno sorbent assay Döïa treânnguyeântaéc keát hôïp KN vaø KT vaø phaùthieän(ñònh löôïng) baèng chaátñaùnhdaáulaø moätenzyme,thöôøngduøngalkalinephosphatazehoaëcperoxidaza ELISA thuoäc heä thoáng kyõ thuaät MD enzym pha raén (giaù ñôõ KN hay KT). Pha raén laø ñieàu kieän caàn thieátcho thaønhcoâng cuûa phaûnöùng, treânñoù phaûn öùngMD ñöôïc xaûyra. Tuøy theoyeâucaàukyõ thuaätpharaéncoù theålaø: Beà maëtpolystyrol, polyvinylchlorid, caùc chaátdeõo… Caùc thaønhphaànphaûn öùngñöôïc haápphuï vaätlyù. Cellulose, agarose… Caùc thaønhphaànphaûnöùng ñöôïc gaénbôûi caùc lieân keát hoùahoïc. Ño maät ñoä quang Cô chaát Maùy röûa Maùy uû Coäng hôïp Khaùng nguyeân Khaùng IgM Maùy ño quang 11
  12. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng 3.Phaûnöùnggoàmcaùcgiai ñoaïncô baûn: • Keát hôïp KN vaø KT (giai ñoaïn1) • Keát hôïp chaát ñaùnh daáu (conjugate enzyme) vaøo phöùchôïp KN vaøKT (g.ñoaïn2) • Giai ñoaïnhieänmaøuvaøñoïc keátquaû(giai ñoaïn3) Giöõa caùc giai ñoaïn ñeàu yeâu caàu röûa ñeå loaïi tröø caùc chaát coøn dö kho phaûn öùng. Tuøy thöû nghieäm maø thôøi gian uû moãi giai ñoaïn yeâu caàu töø 15 p o ñeán 1 giôø, uû ôû nhieät ñoä phoøng hay 37 C, coù thöû nghieäm yeâu caàu laèc troän lieân tuïc trong khi uû treân maùy uû chuyeân duïng. Ñònh löôïng phaûn öùng baèng moät cô chaát bò taùc ñoäng ñoåi maøu do hoaït tính cuûa enzyme. Keát quaû so maøu ñoïc treân maùy ñoïc microplate hay maùy ñoïc strip ôû böôùc soùng 405, 450 hay 492 nm. Ñeå ñònh löôïng vaãn caàn veõ ñöôøng cong chuaån vôùi 5-7 noàng ñoä chuaån. Sai soá coù theå do: thieát bò hay thuoác thöû khoâng ñoàng boä, thôøi gian vaø nhieät ñoä uû thay ñoåi, röûa khoâng ñaït yeâu caàu. Coù theåaùpduïngtreâncaùcheäthoángmôûvaø heäthoángkín khaùcnhau: Caùc heä thoángmôû treânmicroplate96 well ñöôïc aùp duïng roäng raõi nhaátôû VN. Öu ñieåm: aùp duïng cho nhieàu thöû nghieäm, nhieàu haõng cung caáp neân giaù thaønh thieát bò vaø thuoác thöû töông ñoái thaáp,thuaäntieän cho nhöõng nôi coù soá löôïng maãuthöûthaáp. Khuyeátñieåm:Kyõ thuaätgoàmnhieàugiai ñoaïn, thôøi gianlaâu. Caùc heä thoáng kín töï ñoäng hoùa 1 phaàn caùc khaâu uû vaø röûa, laøm giaûm bôùt thao taùc thuû coâng, vaø sai soá do uû vaø röûa. Khuyeát ñieåm: giaù thaønh cao, phuï thuoäcvaøonhaøcungcaáp. 12
  13. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng IV.Mieãn dòch vi haït : MEIA : micro-particle enzyme immuno assay Caûi tieántöø kyõ thuaätELISA: phacöùng(solid phase)cuûaphaûnöùng(KN hay KT) ñöôïc gaéntreâncaùc vi haït treo lô löõng trong dungdòch, ñemñeáncaùc öu ñieåm sau: Taêngdieäntích tieápxuùc KN vaø KT, laømtaêngñoä nhaïy, giaûmthôøi gian uû, giaûmthôøi gianlaømphaûnöng Giuùptöï ñoänghoùakyõ thuaätröûa,giuùpröûasaïchhôn 13
  14. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng V. Mieãn dòch huyønh quang (FIA: fluoro immuno assay) Kyõ thuaät thöïc hieän bao goàm caùc giai ñoaïn cô baûn nhö kyõ thuaät ELISA, ngoaïi tröø 2 ñieåmsau: Thay theáchaátñaùnhdaáubaèngchaátphaùthuyønhquang. Phaùthieän(ñònhlöôïng) chaátño baèngmoätquangkeáhuyønhquang (fluorometer) Khuyeát ñieåm cô baûn nhaát laø vaán ñeà nhieãu: chaát phaùt huyønh quang coù theåhieän dieäntrong töï nhieân. Do ñoù tín hieäuhuyønh quangphaùtra phaûi cao hôn haúnso vôùi nhieãu,neânñoänhaïy cuûathöûnghieämnaøykhoângcao. VI. Mieãn dòch phoùng xaï (RIA: radio immuno assay) 14
  15. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng Kyõ thuaät thöïc hieän bao goàm caùc giai ñoaïn cô baûn nhö kyõ thuaät ELISA, ngoaïi tröø 2 ñieåmsau: 125 Chaát ñaùnh daáu laø moät ñoàng vò phoùng xaï cuûa moät nguyeân toá nhö hay Co63 Phaùt hieän (ñònh löôïng) chaát ño baèng moät maùy ñeám phoùng xaï (Geiger Meter) Trong thöïc teá, phöông phaùp naøy coù ñoä nhaïy toát, nhöng toác ñoä phaûn öùng chaäm vaø caàn nhieàu thôøi gian ñeå ñeám böùc xaï phaùt ra. Nhöõng vaán ñeà trang thieát bò chuyeân duøng vaø nhaát laø vaán ñeà quy ñònh veà an toaøn veä sinh moâi tröôøng vaø xöû lyù chaát thaûi phoùng xaï laøm cho thöû nghieäm naøy ít ñöôïc phoå bieán. VII.Mieãn dòch Hoùa phaùt quang tröïc tieáp (DCLIA: Direct-chemiluminescense immuno assay) 15
  16. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng Chaátñaùnhdaáulaø moätphaântöû AcridiniumEster, coù khaûnaêngphaùtquang khi thay ñoåi pH moâi tröôøng. Phöùc hôïp KN-KT sau khi röûa seõ theâmvaøo moät chaátacid, sau ñoù khi cho vaøo chaátkieàm, trong voøng 2 giaây phaântöû Acridinium Esterseõphaùtquang. Ñeå ñònh löôïng aùnh saùng phaùt ra, caàn duøng 1 buoàng nhaân quang (luminometer) trong buoàng toái, löôïng aùnh saùng phaùt ra tæ leä vôùi noàng ñoä vô chaátcaànphaântích coù trongmaãuthöû. Trong caùc heä thoáng MD hoùa phaùt quang töï ñoäng, kyõ thuaät vi haït cuõng ñöôïc aùp duïng roängraõi: laømtaêngdieäntích tieápxuùc KN vaø KT leân khoaûng50 laàn, laøm taêngñoä nhaïy, giaûmthôøi gian uû. Kyõ thuaätnaøy cuõng giuùp töï ñoäng hoùa kyõ thuaät röûa, giuùp röûa saïch hôn, vaøo giai ñoïan röûa töø tröôøng ñöôïc aùp vaøocaïnhcuûaoángnghieämphaûnöùng,giöõ laïi taátcaûcaùcvi haït nhieãmtöø. Öu ñieåmkhi so saùnhvôùi MD men: phaântöû Acridiniumester coù troïng löôïng phaân töû nhoû (480), nhoû hôn ñaùng keå khi so saùnh vôùi kyõ thuaät EIA (Alkaline PP gaén tröïc tieáp PP gaén caïnh tranh Khaùng theå treân pha raén KN caàn ño vaø chaát ñaùnh gaén vaøo KN trong HT beänh daáu mang acridinium gaén nhaân, sau ñoù ñöôïc gaùn caïnh tranh vaøo KT treân vaøo chaát lieân keát khaùng pha raén theå mang acridium phosphatasecoù troïng löôïng 68.000) gia taêng khaû naêng thaâmnhaäp vaøo cô chaát vaøgiaûmthieåuhieäuöùngchelaápvò trí gaénkeát(bindingsite) KN-KT. VIII.Mieãn dòch Ñieän hoùa phaùt quang (ECLIA: Electro-chemiluminescense immuno assay) 16
  17. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng Döïa treân söï söû duïng phöùc hôïp Ruthemium (II) tris (bipyridyl) complex [Ru(bry)2+] vaø Tripropylamine TPA (Hoaït ñoäng coù söï khôûi ñoäng 3 ñieän). Phaûn öùng xaûy ra döôùi taùc duïng cuûa ñieän aùp. TPA - e + H ** * TPA TPA Ñieän cöïc e- [Ru(bpy)33+ [Ru(bpy)32+ ] ] e- [Ru(bpy)32+ Photon (620nm) ] D. SÔ LUÔÏC ÖÙNG DUÏNG MOÄT SOÁ PHÖÔNG PHAÙP MIEÃN DÒCH ÑÒNH LÖÔÏNG PHÖÔNG PHAÙP MIEÃN DÒCH CAÙC XEÙT NGHIEÄM ÑÒNH LÖÔÏNG 17
  18. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng Mieãn dòch ngöng keát ñoä ñuïc Apo A1 , Apo B , C3 , C4 , CRP, Ferritin CaùcheäthoángmaùySinh hoùatöï ñoäng IgA, IgG, IgM, Microalbumin… vaøbaùntöï ñoäng Mieãn dòch men (ELISA, MEIA) CaùcheäthoángELISA thuûcoâng • Caùchormon TSH, LH, FSH, Prolactin, : vaøbaùntöï ñoäng FT3, FT4, TBG, Thyroglobulin, Insulin, Abbott(AxSYM) Testosteron,Progesteron… BioMerrieux(Vidas,MiniVidas) • Caùcchæñieåmungthö CEA, PAS, : Mieãn dòch huyønh quang AFP, NSE… Abbott(iMX, AxSYM) Hoùa phaùt quang tröïc tieáp • CaùcXN vieâmgansieâuvi: Anti HAV, Abbott(Architecti2000) 5HBV, Anti HCV… Bayer(ACS:180SE, ADVIA centaur) • Caùcchaátkhaùc Troponi I, TroponinT, : Ñieän hoùa phaùt quang Ferritin… Roche(Elecsis 1010,Elecsis 2010) KEÁT LUAÄN Caùc kyõ thuaätmieãndòch ñònh löôïng ngaøycaøngñöôïc nghieâncöùu vaø aùp duïng vaøo vieäc chaånñoaùnvaø ñieàu trò treâncô sôû theo doõi caùc cô cheásinh lyù beänhcuõngnhösöï tieántrieåncuûacaùcgiai ñoaïnbeänhlyù. Vieäc tìm ra caùc phöông phaùp ñeå phaùt hieän daáu hieäu thay ñoåi beänh lyù cuûa caùc beänh hieåm ngheøo (tieåu ñöôøng, nhoài maùu cô tim, ung thö, vieâm gam sieâu vi, AIDS…) caøng chính xaùc vaø nhanh choùng giuùp cho caùc thaày thuoác coù höôùngchaånñoaùnvaøñieàutrò kòp thôøi vaøhieäuquaûhôn cho beänhnhaân. Tuy nhieânvieäc chuaånhoùa caùc phöôngphaùpvaø taäptrung hoùa caùc trung taâmxeùt nghieämñeå coù söï tin caäy treâncaùc keát quaû xeùt nghieämnhaèmgiaûm 18
  19. ____________________________________________________________Phöông phaùp mieãn dòch ñònh löôïng bôùt gaùnh naëngchi phí vaø thôøi gian ñieàu trò cuûa beänhnhaânvaãn coøn laø vaán ñeànangiaûi. Vì giaù thaønhcaùc xeùtnghieämmieãndòch hieännay coøn quaùcao vaø moãi nôi laïi coù nhöõng ñieàu kieän khaùc nhau veà phöông tieän maùy moùc, thuoác thöû… neânbeänhnhaânkhi caànphaûi chuyeånñi nôi khaùcñeåñieàutrò thì vieäclaøm laïi caùc xeùt nghieämchaånñoaùn, thaämchí laøm laïi töø ñaàu laø chuyeänbaát khaû khaùng. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Caùc taøi lieäu giaûng daïy Boä moân SINH HOÙA – BS NguyeãnVaênThònh – Khoa Ñieàudöôõng– Kyõ thuaäty hoïc – ÑHYD TPHCM 2. Vi khuaãn hoïc – Khoa Y – ÑHYD TPHCM 3. Moät soá taøi lieäu veà caùc xeùt nghieäm Mieãn dòch cuûacaùccoângty Abbott,Roche… 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2